Ow 2 3 by OnderwegOnline

www.onderwegonline.nl

#03  jaargang 2  6 februari 2016

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

Zijn wij een gezinnetjeskerk? THEMA: SINGLE ZIJN IN DE KERK

08 GEZINNETJESKERK IS SINGLE ZIJN TABOE? > 12 GROEPSINTERVIEW SINGLE IN GODS HUISGEZIN > 16 DATEN IN DE KERK HOE DOE JE DAT? > 20 VAN DEN BRINK REHABILITATIE IN EINDHOVEN

 Inhoud Thema

08 opinie

Van gezinnetjeskerk naar singletjeskerk?

12 interview

Single in Gods huisgezin

Overdrijft de kerk de schoonheid van het huwelijk?

Toen een single eens werd gevraagd of hij erover dacht

Is er sprake van een gezinnetjescultuur? Word je als

om een relatie aan te gaan, vroeg hij subiet of dat soms

alleenstaande extra ingezet voor allerhande klusjes,

moest. Er viel een ongemakkelijke stilte... Is single zijn,

‘omdat je toch niks te doen hebt’? Drie singles en een

ondanks dat er wel meer aandacht voor komt, een taboe

pasgetrouwde vrouw uit de NGK Oegstgeest delen hun

in de kerk?

wel en wee over het sololeven in Gods huisgezin.

06 P RAKTIJKLOKAAL

NGK Enschede op weg naar duurzaamheid

26 stimulans

Veertigdagentijd

Aanstaande woensdag begint de veertigdagentijd, de tijd

De NGK Enschede (Lasonderkerk) wil een groenere

waarin christenen zich voorbereiden op Goede Vrijdag

kerk worden. Daartoe heeft de Raad algemene zaken

en Pasen. In deze aflevering van Stimulans een aantal

in 2014 besloten. Vervolgens is niet direct gezocht naar

boeken- en internettips die je kunnen helpen om zelf, met

allerlei concrete maatregelen, maar is gekozen voor een

je gezin, kring of gemeente bewust naar die feestdagen

proces om samen met de gemeente te ontdekken wat

toe te leven.

duurzaamheid betekent, zowel voor de kerk als voor kerkleden in hun eigen leven.

28 jeugdwerk 24 missionair

De kerk is in de wereld gezonden (1)

Jongvolwassen: thuis in het

geloof, minder in de kerk? (3)

Eén van de theorieën onder het onderzoek naar het thuisgevoel van jongvolwassenen is dat het geloof onder jon-

In de afgelopen drie jaar hebben het Praktijkcentrum

geren de-institutionaliseert, dat wil zeggen dat geloven

en (de voorlopers van) de Nederlands Gereformeerde

en deelnemen aan een religieus instituut los van elkaar

Toerusting samen met enkele groepen kerkleden een

komen te staan. In gesprekken met jongvolwassenen zelf

leergemeenschap gevormd, Kerk 20.21. Het doel was

wordt echter ook een ander beeld zichtbaar.

om de deelnemers te begeleiden in het opzetten van een missionaire en/of diaconale groep binnen de eigen gemeente. In een serie van drie artikelen doen Peter Wierenga en Anko Oussoren verslag van hun ervaringen.

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

 Thema

Een christen is single

O ‘

p zondag word ik niet uitgenodigd; gezinnen hebben het door de week zo druk dat ze de zondag voor zichzelf reserveren.’ Deze klacht hoorde ik

laatst van een single die lid is van een kerk ergens in het westen van het land. Er wordt weleens gemopperd dat kerken 'gezinnetjeskerken' zijn. Maar christenen kunnen niet blijven staan bij zo’n neerbuigende typering. Als singles buiten de boot vallen, is er iets anders aan de hand. Want in de kerk gaat het er niet om wie of wat je bent. Belangrijk is de vraag wie Jezus (voor je) is. Het zou niet moeten uitmaken of je single bent of lid van een gezin.

16 GELOOFSPRAKTIJK

Daten in de kerk

Paulus maakt dat duidelijk aan de gemeente in Korinte. Als tijdens de avondmaalsviering blijkt dat de toen geldende maatschappelijke standen nog steeds domineren,

In de kerk heerst bepaalt geen datingcultuur, vindt

trekt Paulus aan de noodrem: ‘Wie eet en drinkt en niet

relatietherapeut Aukelien van Abbema. Tijd voor een

beseft dat het om het lichaam van de Heer gaat, roept

datingcursus.

zijn veroordeling over zichzelf af’ (1 Korintiërs 11:29). Zoals toen het maatschappelijke verschil tussen slaven en heren domineerde, zo maakt de kerk vandaag onderscheid tussen singles en gezinnen. Hoe kan dat? En waarom is er zo veel verlegenheid rondom singles? Misschien opent een buitenstaander onze ogen voor deze blinde vlek. Popster Madonna zingt:

En verder: 04 Colofon 05 In beeld 14 Redactioneel

Life is a mystery Everyone must stand alone I hear you call my name And it feels like home 'Iedereen staat alleen.' Het is een treffende typering van onze ik-gerichte tijd! Toch is dit lied (‘Like a prayer’) een gebed. Wie zich niet opsluit in zijn (trouw)relatie of

19 Nieuws

singlebestaan, ervaart een roep die omvattender is dan

20 Rehabilitatie Gert van den Brink

voor zich zijn leven aan Hem moet verliezen (Matteüs

22 Woordzoeker 24 Column Eline de Boo 30 Wandelen met God

welke menselijke relatie dan ook. Jezus zegt dat ieder 16:25). Een christen ís single. Onze ik-gerichte tijd dwingt ons tot een nieuwe focus op Jezus. Dat is meer dan winst voor de single. Want Jezus geeft ieder mens een thuis.

31 Column Maarten Verkerk

www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline

Matthijs Haak (GKv), redacteur OnderWeg

(advertenties)

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo.

Vacature lid RvT

Greijdanus college, gereformeerde VO-school in Oost Nederland

Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp. Medewerkers Eline de Boo, Han Hagg, Leendert de Jong, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Roel

Draagt u gereformeerd onderwijs een warm hart toe? We zoeken twee kandidaten die willen bijdragen aan het toezicht houden op het (financieel) reilen en zeilen van de school en passen in het brede profiel van de RvT.

Kuiper, Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit, Esther Spieringde Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman. Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice

Interesse? Kijk op www.greijdanus.nl/vacatures voor meer informatie.

Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl. Audio OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

Schitteren in Zijn licht

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Drie maanden lang gratis onderweg

Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

Onder

Weg

e Inspirarti voo n te o n ge reis

Benieuwd naar OnderWeg? Neem een proefabonnement en ontvang het magazine drie maanden lang gratis thuis! Aan het einde van de drie maanden kunt u kiezen tussen een jaarabonnement of een digitaal abonnement. Niet tevreden? Dan kunt u het proefabonnement simpelweg laten aflopen; het wordt niet automatisch verlengd.

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl. Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek. Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl. Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg

Bestel uw proefabonnement via administratie@onderwegonline.nl of www.onderwegonline.nl/proefabonnement

te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

 In beeld

In beeld: Heidi Knol-Mom Leeftijd: 43 jaar Woonplaats: Maarn Kerkelĳke gemeente: NGK Doorn Gezinsomstandigheden: getrouwd met Johan, moeder van Judith (15), David (13) en Boaz (10) Werk: woonbegeleider bij Bartimeüs Doorn (een woning met zes jonge meervoudig gehandicapte kinderen)

1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Het geloof heeft mij niet

onze gemeente. In onze gemeente zijn

veranderd in de zin dat ik een grote om-

 Ik had een koffer bij me, gevuld met alleen maar kniekousen 

inmiddels drie kringen actief. Het mooie

7. Waar is in de kerk te weinig aandacht voor? Voor

van deze kring is dat de Bijbel elke dag

ouderen die zich aan de rand van de ge-

opengaat, dat je steeds weer nieuwe

meente voelen staan. Er verandert veel

mekeer heb meegemaakt. Ik ben van

dingen leest in Gods Woord en leert

in de kerkdiensten en niet alle ouderen

jongs af aan met de kerk en het geloof

verbanden te leggen. Ik had al heel lang

kunnen meegaan in die vernieuwingen.

opgegroeid en heb rond mijn twintig-

het verlangen om meer met God bezig

Hoe gaan we met hen om? Hebben we

ste belijdenis gedaan. Geen bijzonder

te zijn, maar echt aan de slag gaan met

ook aandacht en een luisterend oor

verhaal, hoewel ik het zelf als bijzonder

dagelijkse Bijbelstudie lukte telkens

voor hen?

ervaar dat ik mijn leven lang Jezus als

niet. Op een bepaalde manier gaat het

basis van mijn bestaan mag hebben.

nu als vanzelf en ik mis het enorm als ik

Een mooier levensverhaal kan ik me

er een dag niet aan toekom. Ik ervaar

niet bedenken!

dat God werkt in de harten van de an-

8. Waarin zou je willen veranderen door het leven met Jezus? Dat geloven voor mij echt

dere vrouwen en van mijzelf.

vertrouwen wordt in alle facetten van

2. Welke Bijbeltekst is jou het meest dierbaar en waarom? Tja, er zijn veel teksten die

5. In welk Bijbelpersonage herken je jezelf? Ik herken eigen-

ik mooi vind. Maar de mooiste teksten

schappen van mezelf in verschillende

staan toch wel in Romeinen 8, waarin zo

Bijbelse personen. Ik ben net als zij een

goed naar voren komt dat God van mij

mens die leeft in een gebroken wereld.

houdt. Romeinen 8:39 bijvoorbeeld, wat

Eén persoon in het bijzonder kan ik niet

er ook gebeurt, vandaag of in de toe-

aanwijzen. Ik hoop dat ik steeds meer

komst, of we nu leven of sterven: God

op Jezus mag gaan lijken.

houdt van ons!

3. Wat doe je om gelukkig te zijn? Ik ervaar geluk in de dingen die

te groeien.

6. Wat is je vroegste jeugdherinnering? Ik was een jaar of 4, 5 toen ik voor het eerst ging logeren

God mij geeft, zoals mijn huwelijk, mijn

bij mijn oma, die in dezelfde straat

kinderen, familie, vrienden, broers en

woonde. Ik had een koffer bij me, ge-

zussen in de gemeente. Daarin schuilt

vuld met alleen maar kniekousen. Het

diep geluk. Natuurlijk word ik ook ge-

logeren duurde heel kort… Ik heb erg

lukkig van een rustige ochtend thuis,

veel heimwee gehad, dus ik weet nog

creatief bezig zijn, wandelen en zingen

dat ik huilend ben opgehaald door mijn

in de band van de kerk.

moeder. Dat gevoel van heimwee er-

4. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? De Beth Moorekringen

het leven! Ik verlang ernaar om daarin

vaar ik nog steeds wel. Ik ga niet graag een weekendje op stap zonder mijn gezin.

die opgezet worden voor vrouwen in

 Praktijklokaal NGK Enschede op weg naar duurzaamheid

et is niet zo moeilijk om wat tips

met de schepping. Wel bleek het nodig

te geven voor een duurzamer

om het containerbegrip ‘duurzaamheid’

leven. Doe een trui aan. Stap

nader te omschrijven: bij duurzaamheid

over op een elektrische auto. Accepteer

houd je rekening met de huidige én

geen plastic tasjes. Het probleem is

met toekomstige generaties, zoals de

dat al die concrete maatregelen vaak

Brundlandtcommissie van de VN het in

leiden tot allerlei discussies: helpen ze

1987 verwoordde.

bijvoorbeeld echt om de CO2-uitstoot

Onlangs heeft de projectgroep zijn plan-

te verminderen? Of is het alleen maar

nen bekendgemaakt. Gesprekken vor-

een verschuiving van het probleem? En

men het hart van die plannen. Er wordt

waarom zou je dat doen? Wat bedoel je

gesproken met de gemeenteleden, om

eigenlijk met duurzaam?

samen te ontdekken wat duurzaamheid

De NGK Enschede (Lasonderkerk) wil

betekent. Er vinden gesprekken plaats

een groenere kerk worden. Daartoe

met andere kerken, om van hen te leren

heeft de Raad algemene zaken in 2014

hoe zij duurzaamheid invullen. En met

besloten. In Enschede hebben ze niet

de omgeving: wat gebeurt er in de stad

direct gezocht naar allerlei concrete

Enschede en hoe kunnen we daarbij

maatregelen, maar hebben ze gekozen

aansluiten?

voor een proces om samen met de

Het is de bedoeling dat duurzaamheid

gemeente te ontdekken wat duurzaam-

niet slechts een vernislaagje bovenop

heid betekent, zowel voor de kerk als

de gewone gang van zaken wordt, maar

voor de kerkleden in hun eigen leven.

dat het de manier van leven verandert,

Volgens projectrekker Joanne Vinke-de

van kerkleden en van de kerkelijke ge-

Kruyf is het uitgangspunt duidelijk: ‘Je

meente. Daarom is voor deze aanpak

Komen er misschien zonnepanelen op het dak

kunt bij duurzaamheid een verbinding

gekozen: niet een paar korte klappen

van de Lasonderkerk? (beeld Geert Foekens)

leggen met rentmeesterschap als

of snelle maatregelen, maar samen de

Bijbels uitgangspunt, maar ook met

diepte ingaan. Uiteraard zal duurzaam-

gedragen worden. Deze zullen eind

rechtvaardigheid.’ De projectgroep wijst

heid in al die gesprekken concreet

2016 gepresenteerd worden en in 2017

ook op de recente encycliek van paus

ingevuld gaan worden. Dat gebeurt via

uitgevoerd worden. Daarbij wil men de

Franciscus, Laudato si, over de omgang

informatieavonden, wist-u-dattips in

duurzaamheidsaanpak zo veel mogelijk

het kerkblad, natuurwandelingen of een

inbedden in de bestaande organisatie-

project om energie te besparen. Maar

structuren van de gemeente.

 Niet een paar korte klappen of snelle maatregelen, maar samen de diepte ingaan 

het staat allemaal in het kader van het gesprek, met als doel om er echt iets gezamenlijks van te maken.

Webtip

Voor de verdieping die de Lasonderkerk

www.groenekerken.nl

nastreeft, wordt materiaal gebruikt van

www.stichtingoikos.nl

de stichting Oikos. Eén en ander moet

Meer info via:

in de komende maanden leiden tot een

duurzaamheid@ngkenschede.nl.

aantal plannen die door de gemeente

Tip: bezoek www.onderwegonline.nl!

 G ratis toegang tot honderden artikelen uit het archief van OnderWeg.  Extra achtergronden bij de themanummers.  Aanvullende nieuwsberichten en spraakmakende blogs.  P lus voor abonnees: alle OnderWeg-nummers als downloadbare pdf (www.onderwegonline.nl/archief).

 Praktijklokaal Kerken slaan handen ineen rond leerdiensten

r wordt in kerken nog steeds over

diensten steeds meer samenwerking

de Heidelbergse Catechismus ge-

tussen predikanten en kerken uit een

preekt, al wordt dat duidelijk min-

bepaalde regio. Predikanten maken een

der. In plaats daarvan en daarnaast komen

serie preken over een onderwerp en rei-

er steeds vaker speciale leerdiensten. De

zen daarmee diverse gemeenten in de

nieuwe GKv-kerkorde zegt daarover: ‘Eén

omgeving af. Zo wisselen bijvoorbeeld

van de zondagse kerkdiensten is door-

binnen de classis Stadskanaal de classis-

gaans een leerdienst waarin aan de hand

kerken elkaar af met korte themaseries.

van de belijdenis van de kerk onderwijs

Daarbij wordt de actualiteit niet gemeden;

wordt gegeven in de christelijke leer.’

er komt bijvoorbeeld een blokje over de

Ds. Aad van Zuijlekom (GKv Stadskanaal)

ambten in de kerk, met aandacht voor de

vergelijkt de leer van de kerk ‘met je bot-

m/v-discussie.

ten en benen: ze geven stevigheid aan je

De CGKv Nijmegen publiceerde kort-

‘Hoe lees je de Bijbel?’ is een thema dat in

lijf. Zonder die botten zou je als mens een

geleden alvast de onderwerpen die de

meerdere classes voorbijkomt. (beeld Steve

soort plumpudding zijn. Of een kwal. En

predikanten in de GKv-classis Arnhem de

Haselden/Creationswap)

dat wil je toch niet. Maar juist als je goeie

komende tijd in de leerdiensten centraal

botten en benen hebt, kun je werken met

zullen stellen. Daarbij gaat het om thema’s

Universiteit Kampen een cursus over

je lijf. Kun je eropuit.’

als kind en kerk, seksualiteit/samen-

leerdiensten, met speciale aandacht voor

In de praktijk ontstaat er rond deze leer-

wonen/huwelijk/echtscheiding, God de

de didactische vaardigheden die daarbij

Zoon, ons leven als een offer aan God, en

komen kijken.

 ‘Zonder botten zou je als mens een soort plumpudding zijn’ 

de verhouding tussen kerk en overheid, toegespitst op wat je roeping als kerk en christen is in politiek en samenleving. ‘Hoe lees je de Bijbel?’ (in het bijzonder

Webtip

het Oude Testament) is een thema dat in

De website van het Praktijkcentrum

meerdere classes voorbijkomt.

biedt meer info over de cursus, zie

Het Praktijkcentrum van de GKv geeft

goo.gl/6njAnn.

in samenwerking met de Theologische

NGK Wezep: ontmoeting voor gescheiden kerkleden

et Nederlands Dagblad wijdt er

benadrukt de vertrouwelijkheid bij het om-

een langlopende serie aan: ge-

gaan met wat er verteld wordt. Dat geldt

scheiden en dan? Ook binnen de

ook voor huwelijksproblemen waarvan

gereformeerde kerken is echtscheiding een

verder niemand nog weet: ‘Ook dan kun je

realiteit. In de NGK Wezep zijn er speciale

hier je verhaal kwijt’, zegt ze. Er zijn inmid-

ontmoetingen voor mensen die geschei-

dels vier ontmoetingsochtenden geweest;

den zijn. Je laat een scheiding immers niet

er komen in 2016 nog drie. De uitnodiging is

zomaar achter je, ook niet na een nieuw

gericht aan leden van de NGK en de GKv in

huwelijk. In deze lotgenotengroep kunnen

Wezep, maar ook anderen zijn welkom.

mensen delen wat hen bezighoudt, maar ze kunnen elkaar ook helpen bij praktische vragen. De groep is speciaal gericht op

Webtip

vrouwen, maar dat betekent niet dat er

www.huwelijkstoerusting.gkv.nl. Deze

Je laat een scheiding niet zomaar achter je.

geen aandacht is voor mannen. Geriëtte

website bevat veel bruikbare links op het

(beeld PublicDomainPictures/Pixabay)

Bredewold, die de ochtenden organiseert,

gebied van huwelijk en echtscheiding.

 Thema

Een christen is per definitie single

Van gezinnetjeskerk naar singletjeskerk? Toen een single eens werd gevraagd of hij erover dacht om een relatie aan te gaan, vroeg hij subiet of dat soms moest. Er viel een ongemakkelijke stilte... Is single zijn, ondanks dat er wel meer aandacht voor komt, een taboe in de kerk?

tekst Matthijs Haak beeld Macrovector/Shutterstock

Relatievorming en trouwen lijken vaak de

de predikant dat vervolgens aangrijpt om

niet in beeld. Ineens valt die ad remme

(onuitgesproken) norm in de kerk. Geen

weer eens over het huwelijk te preken.

reactie van die single – of hij soms een

wonder dat er weleens, op een wat uit-

Maar of het nu over goede relaties of juist

relatie zou moeten aangaan – goed te be-

dagende manier, over ‘gezinnetjeskerken’

over huwelijksproblemen gaat: de single

grijpen. Evenals de ongemakkelijke stilte

wordt gesproken. Zeker, de single krijgt

is niet of slechts marginaal in beeld. Het

die op zijn vraag volgde. Relatievorming is

ook een plek. Je bent immers allereerst

idee kan bestaan dat een single vooral

het kader waarin het kerkelijke leven zich

van Christus. En bij iedere doop wordt

iets ‘nog niet’ is: nog niet getrouwd.

veelal afspeelt.

weer beleden dat we in één Geest ge-

Datzelfde valt op, zij het op een andere

doopt zijn en daarom één lichaam vormen

manier, bij de toenemende aandacht voor

Kunstenaar

(1 Korintiërs 12:12-13). Maar wat met het

homoseksualiteit. Op bijna iedere ker-

Of het merkwaardig is dat de kerk relatie-

hart en de mond beleden wordt, krijgt niet

kenraadstafel hebben de afgelopen jaren

vorming centraal heeft staan, is even hard

zomaar handen en voeten in de praktijk

notities gelegen over homoseksualiteit.

te ontkennen als te bevestigen. Ik begin

van het kerkelijke leven.

Mede vanwege homo-emancipatiebewe-

met het eerste. Christenen kennen en ver-

gingen buiten en binnen de kerk is er veel

eren de schepper. Hij bedacht het om de

openheid gekomen over de homoseksuele

mens vanaf het begin als man en vrouw

Juist omdat in onze ik-gerichte tijd een

levensoriëntatie. In vergelijking met al

te maken (Genesis 1:27). En Hij bedacht

goede relatie niet vanzelfsprekend is, gaat

die openheid en al die gesprekken komt

het om deze twee samen te brengen en

het gesprek vaak over relaties en relatie-

de single er nogal bekaaid vanaf. Zeker

één te maken (Genesis 2:24). Het mysterie

vorming. Denk aan de kerkelijke bezinning

als je bedenkt dat de discussie over ho-

van man en vrouw en hun trouwrelatie

op het gebied van huwelijk en echtschei-

moseksualiteit zich vaak toespitst op de

verwijst naar de door God gewilde, in-

ding. Of denk aan de Marriage Course.

vraag of homoseksuele gelovigen wel of

tieme liefdesrelatie tussen Christus en de

Regelmatig wordt die vanuit kerkelijke

geen (seksuele) relatie mogen aangaan.

gemeente (Efeziërs 5).

gemeenten aangeboden en veel stellen

Relatievorming is dus opnieuw het onder-

Op nietsverhullende en toch nergens

doen daaraan mee. De kans is groot dat

liggende thema en daarbij komt de single

platte manier beschrijft de Bijbel de gees-

Bekaaid

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

 Opinie

Terwijl het percentage eenpersoonshuishoudens in 2011 36 procent bedroeg, is de verwachting dat dit in 2060 gestegen zal zijn tot 44 procent. Dat zijn percentages waar niemand omheen kan. Hoe kan het dan dat singles in het kerkelijke leven weinig in beeld zijn?

telijke en lichamelijke liefde tussen man

christenen relatievorming een centrale

zegt op zoek te zijn naar een relatie is

en vrouw (Hooglied). De schepper is een

plek geven. Christenen die daarop afge-

nog altijd ongekend hoog. Ondanks onze

kunstenaar, zo prachtig als Hij man en

ven lezen de Bijbel gewoon niet goed.

westerse cultuur, die zich afkeert van ‘de

vrouw en hun liefdesrelatie geschapen

Ze hebben waarschijnlijk net iets te lang

christelijke God’, laat God voelen dat Hij

heeft (Hooglied 7:2c). Zowel het Oude

in de spiegel van onze individualistische

niet terugkomt op zijn bedoeling met de

als het Nieuwe Testament bevat daarbij

tijd gekeken voordat ze de heilige Schrift

mens. Hij schept de mens in en tot relatie.

aanwijzingen voor een goede, heilzame le-

opendeden.

Dat blijkt steeds weer. Niet alleen uit de

vensweg van man en vrouw, in hun relatie

De trouw van de schepper aan zijn schep-

cijfers, maar ook uit de verzuchtingen van

en in hun gezin.

pingsbedoeling komt ook terug in onze

singles die hun ‘tegenover’ niet vinden

Zo bezien is het volstrekt normaal dat

statistieken. Het percentage singles dat

en uit de dank die klinkt als iemand toch

 Thema

 Of het nu over goede relaties of

juist over huwelijksproblemen gaat: de single is niet of slechts marginaal in beeld 

minder bestendig zullen worden dan ze nu al zijn. De reden daarvoor is, volgens het CBS, dat mensen een partner zoeken voor hun eigen permanente geluk. Hoe verschillend homoseksualiteit, single zijn en onbestendige trouwrelaties ook zijn, ze hebben met elkaar gemeen dat ze verschijnselen zijn die meekomen met onze ik-gerichte cultuur. Onze cultuur is per definitie relatieonzeker.

zijn tegenover vindt. De eeuwenoude

in dit licht extra merkwaardig overkomt.

Twintigers hebben het bijvoorbeeld lie-

uitroep van Adam – ‘eindelijk een gelijk

Ze citeert een gebed dat eens werd

ver over een ‘rela’ dan over een relatie.

aan mij’ (Genesis 2:24) – klinkt dan alsof

uitgesproken: ‘Heer, wilt U zijn met de

En steeds meer mensen kiezen voor

die splinternieuw is.

zieken, degenen die geen baan hebben

contractloos samenwonen. Het klassieke

en zij die single zijn.’ Nou, dat is dan ook

huwelijk leidt een uitgeleefd bestaan in

weer duidelijk!

onze maatschappij (zie de relatiespecial

Toch geeft het te denken dat de single

Natuurlijk hoeft dit punt niet overdreven

in OnderWeg nummer 3 van 7 februari

er zo bekaaid vanaf komt in de kerk.

te worden. Er zijn veel bemoedigende

2015).

Allereerst omdat onze tijd simpelweg

signalen waaruit blijkt dat mensen,

Christenen krijgen, zij het met vertra-

veel singles kent en hun aantal alleen

ongeacht of ze getrouwd of single zijn,

gende werking, net zo goed te maken

maar zal toenemen. In 2010 woonden

volop hun plek in de gemeente vinden.

met vragen rondom echtscheiding,

er 1,8 miljoen mensen van 18 tot 65 jaar

Toch is er nog wel wat werk te verzet-

homoseksualiteit en single zijn als ieder

alleen, terwijl dat er in 1995 1,4 miljoen

ten.

ander in de maatschappij. Daarom is het

City-solo’s

waren (CBS, 2011). Die 1,8 miljoen wor-

onzinnig om het gesprek toe te spitsen

den ‘alleenwonenden’ genoemd, omdat

Contractloos

ongeveer een kwart van hen een relatie

Ik denk dat dit werk begint bij een

zinnetjeskerken zijn. Uiteindelijk schiet

heeft. Hoe dan ook: terwijl het percen-

goede analyse. Waarmee krijgt de kerk

niemand daar wat mee op. In Jezus zijn

tage eenpersoonshuishoudens in 2011

precies te maken bij het verschijnsel

er geen getrouwden en geen singles

36 procent bedroeg, is de verwachting

van de single?

(Galaten 3:28). We zullen een andere

dat dit in 2060 gestegen zal zijn tot 44

In onze tijd staat het individu centraal

vraag moeten stellen, een vraag die

procent. Dat zijn percentages waar nie-

en domineert zelfontplooiing. In die

betrekking heeft op het onderliggende

mand omheen kan. Hoe kan het dan dat

zin is de single van vandaag te zien als

patroon van onze tijd: hoe verhoudt het

singles in het kerkelijke leven weinig in

een uiting van onze tijdgeest. Filosofen

moderne ik zich tot het aangaan van een

beeld zijn?

als Charles Taylor duiden die tijdgeest

relatie?

Vergelijk de kerkelijke reactie ook eens

als de uitkomst van een eeuwenlang

met de manier waarop de maatschap-

proces in onze westerse cultuur, een

Singlemens

pij inspringt op het toenemende aan-

proces dat mede beïnvloed is door het

Een antwoord op die vraag is niet zo-

op de vraag of kerken wel of geen ge-

tal singles. De Groene Amsterdammer

christendom.

maar te geven. Om te beginnen zullen

beschreef in zijn nummer van 18 sep-

Het is belangrijk dat we ons realiseren

we opnieuw de Bijbel moeten gaan

tember 2013 hoe steden steeds meer

dat deze tijdgeest veel meer betekent

lezen. In het allereerste begin ontdek-

afgestemd worden op singles. In het

dan alleen dat het aantal singles toe-

ken we iets bijzonders. Waar aan de

artikel – dat overigens niet van singles

neemt. Ook homoseksualiteit, zoals zich

ene kant staat dat God de mens als man

maar van ‘city-solo’s’ sprak – ging het

dat vandaag als levensgevoel voor-

en vrouw maakt (Genesis 1:27), wordt

bijvoorbeeld over aanpassingen op

doet, is niet los te zien van de tijdgeest

ook gezegd dat God alleen ‘de mens’

de woningmarkt, in restaurants en bij

waarin het individuele ik centraal staat

maakte (Genesis 2:7) en dat die ene

ontmoetingsgelegenheden; allemaal

(zie OnderWeg nummer 13 van 27 juni

mens de opdracht krijgt om de tuin te

gericht op het huidige en toekomstige

2015). En ook de hedendaagse trouwre-

beheren en in cultuur te brengen. Deze

perspectief van het leven van de single.

latie speelt zich volop in het ik-gerichte

‘singlemens’ is verantwoording schuldig

In haar boek Single in de kerk noemt Au-

leefklimaat af. In 2010 zei het CBS dat

aan zijn schepper. De relatie waartoe de

kelien van Abbema een voorbeeld dat

relaties in de toekomst alleen nog maar

mens geschapen is, is allereerst die met

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

 Opinie

de schepper zelf. ‘Naar U toe, Heer, zijn wij

singlemens voor hun schepper staan.

nieuw de Bijbel te lezen. Juist daarin is

geschapen’, zegt kerkvader Augustinus in

Wie de Bijbel vervolgens met reuzen-

veel perspectief te ontdekken. Christenen

zijn Belijdenissen.

sprongen verder leest, ontdekt dit patroon

kunnen nog weleens mopperen op het

Als deze singlemens toch een tegenover

nog veel sterker. Jezus zegt dat met zijn

ik-gerichte van onze tijd. En er zijn zeker

mist, krijgt hij Eva. Het is zaak om op dit

komst het koninkrijk, waarin niet meer

veel valkuilen als we niet goed in de gaten

punt de Bijbel in Gewone Taal erbij te

getrouwd wordt, is aangebroken (Mat-

hebben hoe het huidige tijdsgewricht ons

nemen. Daar staat schitterend beschreven

teüs 3:2, 4:17, 22:30). Ieder moet leren

in de greep kan houden. Maar de andere

wat er gebeurt als God Adam en Eva sa-

om zichzelf los te laten en Hem te volgen

kant is er ook. Als we (op)nieuw Bijbel

menbrengt: ‘Ze worden samen helemaal

(Matteüs 16:24). Een christen is per defini-

gaan lezen, ontdekken we steeds die

één’ (Genesis 2:24). Alsof er niets ver-

tie single voor wat betreft de menselijke

andere Ik. Eén die nog veel harder dan

anderd is: nog steeds één mens! God wil

relatiesfeer; je bent allereerst geroepen

al onze ikjes bij elkaar roept: ‘Ik! Ik ben

door deze ene ‘Adam-Eva-mens’ aan deze

om Christus te volgen.

de weg, Ik ben de waarheid, Ik ben het

wereld werken. Als de zonde in de wereld

Paulus moedigt in die lijn het single zijn

leven, Ik ben de goede herder, Ik ben de

komt, roept God dan ook geen echtpaar

aan, zodat je je kunt toewijden aan het

opstanding, Ik ben de deur...’ Jezus zegt

ter verantwoording. De méns wordt ge-

koninkrijk (1 Korintiërs 7). De apostel geeft

het steeds, met name in het evangelie van

roepen (Genesis 3:9). De vroúw wordt

ook geen adviezen aan ‘stelletjes’. Zijn

Johannes. En niemand is zo ‘schaamteloos’

aangesproken (Genesis 3:13). Alsof ze als

oproep aan de man is dat hij zijn vrouw

als God: Hij presteert het om in een paar

liefheeft zoals Christus de gemeente lief-

zinnen wel tien keer ‘Ik’ te zeggen als het

 Het idee kan

heeft, zijn oproep aan de vrouw is dat zij

gaat om zijn relatie met de vader van alle

haar man gehoorzaamt zoals de gemeente

gelovigen (Genesis 17:1-8, 22:13-15). Als

de Heer gehoorzaamt (Efeziërs 5). Jézus is

christenen zich met volle aandacht op die

het nieuwe richtpunt dat God aan de (on)

God en verlosser richten, komt het in al

getrouwde singlemens geeft.

hun andere relaties ook goed.

Schaamteloos

Matthijs Haak is predikant van de GKv

Onze ik-gerichte tijd dwingt ons om op-

Dordrecht en redacteur van OnderWeg.

bestaan dat een single vooral iets ‘nog niet’ is 

Webtips • Matthijs Haak schreef eerder over relaties en single zijn op zijn eigen blog: 'Relatievorming anno nu. Pleidooi voor een christelijke, holistische benadering', jmhaak.com/2014/11/21/ relatievorming-anno-nu-hoe-voeren-christenen-dit-gesprek. • Wesley Hill, een celibataire homoseksueel, schrijft op www.spiritualfriendship.org over relaties en vriendschap.

Zinvol daten is onderdeel van de cursus ‘De zin en onzin van daten’. Zie ook www.zinvoldaten.nl. • Albert Y. Hsu, Alleengaand. Een nieuwe kijk op ongetrouwd zijn, Heerenveen (Medema), 2003.

Conferentie

Leestips

Funky Fish organiseert van 12 tot en met 14 februari voor de

• Aukelien van Abbema (zie pagina 16-18) schreef twee rele-

bema. Daaromheen worden tal van workshops georganiseerd.

derde keer een Singles Conferentie. De rode draad van de conferentie is de cursus ‘Zinvol daten’ van Aukelien van Ab-

vante boeken rond het thema van dit nummer:

De conferentie vindt plaats in De Betteld in Zelhem. Meer

Single in de kerk, Amsterdam (Ark Media), 2012.

informatie: www.funkyfish.nl/uitje/4376/funky-fish-singles-

Zinvol daten. Elke relatie begint met een eerste ontmoeting,

conferentie-valentijnseditie.html.

Amsterdam (Ark Media), 2013.

 Thema

Single in Gods huisgezin Overdrijft de kerk de schoonheid van het huwelijk? Is er sprake van een gezinnetjescultuur? Word je als alleenstaande extra ingezet voor allerhande klusjes, ‘omdat je toch niks te doen hebt’? Drie singles en een pasgetrouwde vrouw uit de NGK Oegstgeest delen hun wel en wee over het sololeven in Gods huisgezin. tekst Jasper van den Bovenkamp

beeld Johanne de Heus

‘Toen ik op een zekere zondag na de

Wat leuk, je kleinkind!

wel heel mooi als mensen trouwen en

kerkdienst eens aan het koffiedrinken

Remmie Hartman komen de voorbeel-

kinderen krijgen.’

was, ontstond er een gesprekje met

den heel bekend voor, zegt ze. ‘Maar

Remmie: ‘Vooral de laatste tijd merk ik

een ouder echtpaar. De vrouw vroeg

aan mij worden andere vragen gesteld.

dat ik me er fysiek moeilijker toe kan

plompverloren aan me: “Waar is je part-

Ik ben afgelopen zondag 70 geworden,

zetten om naar de kerk te gaan. Dan

ner?” Ik zei: “Ik heb geen partner.” Zij:

dus ik ga al wat langer mee. Als ik bij-

denk ik: niemand zal me missen als ik

“O, maar je bent nog jong.” “Ik ben 35”,

voorbeeld een kind meeneem naar de

vandaag een keer lekker thuisblijf. Dat

zei ik. “Oké, maar dat is helemaal niet zo

kerk, reageren mensen verrast: “Hé,

bedoel ik niet zielig, hoor. Ik vind het ook

jong meer, toch?” Even later had ik een

wat leuk! Je hebt je kleinkind bij je!”’

helemaal niet erg om na een dienst weer

praatje met iemand anders. Zij had een

Over het algemeen spreken mensen

alleen naar huis te gaan.’

nieuwe vriend. Hij zei: “Hoi, waar is jouw

in de kerk je echter nauwelijks op je

vriend?” Hahaha, snap je?’

singlestatus aan, weet Remmie. ‘Ze

Aan het woord is Arjette Kuipers, inmid-

vragen er niet naar. Het zal heus geen

dels een jaar of vijf betrokken bij de NGK

desinteresse zijn, nee, dat geloof ik

Oegstgeest. In haar kerkelijke gemeente

niet.’

Matthijs de Graaf (35), projectma-

‘vinden vooral oudere mensen toch wel

‘Misschien is het uit voorzichtigheid’,

nager bij Nuon, woont in Leiden.

dat je getrouwd hoort te zijn’, is haar

oppert Hester de Haan. Ze is ‘na een

ervaring. ‘Dat is wel een beetje het ver-

vrij lange periode als single’ afgelopen

Arjette Kuipers (35), werkt als

wachtingspatroon.’

najaar getrouwd, en kent de thematiek

pionier voor de PKN in Amsterdam-

Matthijs de Graaf, die al een jaartje lan-

dus van twee kanten. In haar singletijd-

Noord en geeft workshops voor

ger meeloopt in de Oegstgeester kerk,

perk was de kerk ‘een belangrijke, maar

singles, woont in Leiden.

herkent wat Arjette zegt. ‘Ik had precies

soms moeilijke plek’, vertelt ze. ‘Als

dezelfde ervaring afgelopen jaar bij het

gastvrouw zag ik ’s zondags al die ge-

Hester de Haan (35), gezondheids-

ophangen van de kerstversiering. Een

zinnetjes naar binnen huppelen, lekker

zorgpsycholoog, is vorig jaar ge-

oudere vrouw vroeg me hoe mijn partner

vanuit hun warme nestje hiernaartoe

trouwd, woont in Leiden.

eigenlijk heette. Waarop ik antwoordde:

gekomen. Maar ik had me voor mijn ge-

“Die heb ik niet.” Haar reactie daarop was

voel uit m’n huis moeten hijsen om daar

Remmie Hartman (70), werkte als

eigenlijk gewoon vermakelijk: “O, sorry,

te zijn. Dat was soms een raar contrast.’

leerkracht en vervolgens als on-

sorry, sorry!” zei ze, alsof ze een onbe-

Arjette herkent zich daar wel in, zegt

derwijsadviseur, woont in Leiden.

spreekbaar onderwerp had aangeroerd.’

ze. ‘Maar eerlijk gezegd vind ik het ook

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

Wie is wie?

 Interview

 Remmie: ‘Ik heb een hekel aan preken over het huwelijk’ 

 Hester: ‘Als je single bent, heb je niemand die op een gegeven moment aan de bel trekt en zegt: hé, ik zie je ’s avonds zo weinig meer’ 

 Arjette: ‘Single zijn kan soms voelen als een open boek, dat nooit uit is’ 

 Matthijs: ‘Het celibaat was een zegen, zei iemand mij, want daardoor had ik meer tijd voor de gemeente’ 

 Redactioneel

3D E

 ‘Het is maar de vraag

en week of wat terug nam onze dominee afscheid. In zijn preek keek hij terug op de bijna tien jaar dat hij in onze

gemeente heeft gewerkt. Wat was mensenwerk en wat Gods werk? Hij besprak het stukje van Paulus’ zendingsreis dat Lucas in Handelingen 16 beschrijft: Paulus’ ruzie met Barnabas, de ontdekking van Timoteüs, zijn plan om naar Asia en daarna Bithynië te gaan, de hindernissen die dat onmogelijk maakten en ten slotte zijn aankomst in Troas, op de grens met Europa,

of je het huwelijk Bijbels gezien kunt laten prevaleren boven een celibatair leven; Jezus was nota bene zelf single’ 

en de droom over de Macedonische man. In 2D: conflict, talentscouting, rekrutering, pr-stunt, planning, aanpassing aan

Arjette: ‘O, dat vind ik dan juist weer wél lastig. Je hebt

obstakels, ingeving en besluit. Maar in zijn 3D-verslag maakt

zo veel gezelligheid met een hele groep, maar iedereen

Lucas duidelijk dat dwars door die ‘menselijke 2D’ heen Gods

heeft afspraken met elkaar en jij gaat weer in je een-

Geest aan het werk is, en dat je dat alleen met geloofsogen

tje terug.’ Remmie: ‘Ik denk dat ik me op dat vlak een

ziet.

beetje gewapend heb. Daar ben ik sterker in geworden.’

 Gods werk en het werk

Meer aandacht

van mensen zijn niet uiteen te rafelen 

De singles van de NGK Oegstgeest hebben zo allemaal hun eigen ervaringen in de omgang met gemeenteleden. Hoe zit dat eigenlijk met de invulling van de kerkdiensten en de vormgeving van de liturgie? Maakt het dan verschil of je onderdeel bent van een gezinnetje of als single in de bank zit?

Die preek zette me aan het denken over Gods werk en men-

Volgens Remmie vormen vooral kinderen een heel spe-

senwerk. Ze zijn compleet met elkaar verweven. Je kunt ze

ciale doelgroep in de kerk. ‘Als je kijkt naar de dienst

niet uit elkaar halen, al wordt dat wel vaak geprobeerd. Zo

op eerste kerstdag: die is vooral op kinderen gericht. Ik

van: ministrygebed waarin gewacht wordt op woorden en

wil liever een preek horen, ik hoef niet per se van die

beelden van God is on-Bijbels. Of: luister alleen naar de stem

toneelstukjes. Op dat soort momenten voel ik me wel

van God, niet naar al die menselijke adviezen bij de keuze

alleen.’

waarvoor je staat. Of: die bovennatuurlijke geestesgaven

Matthijs: ‘Je ziet het ook terugkomen in het wekelijkse

waren alleen voor vroeger, voor nu resteren de natuurlijke

kindermoment. Maar ja, er is ook wel veel voor te zeg-

gaven. Of, net omgekeerd: genezing, profetie en tongentaal

gen om ze extra aandacht te geven. In preken zou wel

zijn top of the bill en de rest van de gaven (besturen, onder-

wat meer aandacht voor singles mogen zijn, wat mij

wijzen, dienen) staan daar ver onder. Of: tranen of kippenvel

betreft. Al noemde onze dominee ze een tijdje geleden

bij een opwekkingslied zijn tekens van het werk van de Geest.

een keer heel expliciet. Hij had het over alleenstaanden

Of omgekeerd: het zijn puur menselijke reacties.

of vrijgezellen die in hun eentje een heel huishouden

Alsjeblieft, hou op er een systeem van te maken. Je kunt het

moeten zien te runnen. Toen dacht ik: wow, wat fijn!’

echt niet met een schaartje knippen. Wie zijn Bijbel en zijn

Arjette herinnert zich een prekenserie over relaties,

eigen leven leest, weet: Gods werk en het werk van mensen

met een speciale dienst die betrekking had op singles.

zijn niet uiteen te rafelen. Dwars

‘Dat vond ik supergoed, maar de week erop was er een

door ons menselijke gedoe heen

preek over het huwelijk en die was zoveel uitbundiger

gaat God zijn gang (Liedboek

qua inhoud. Tja...’

447). Al zie je zijn voetstappen

‘Ik heb sowieso een hekel aan preken over het huwe-

vaak pas achteraf. Of blijft het

lijk’, zegt Remmie. ‘Ik hoor dat het liefst van tevoren,

wandelen in geloof, niet in aan-

dan weet ik dat ik niet hoef te komen.’

schouwen.

Paradijselijk Wordt het huwelijk of gezinsleven in de kerk te veel als

Ad de Boer (NGK), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

paradijselijk erfgoed bejubeld? ‘Ja’, zegt

op is. Dat zijn wel momenten waarop je

Over de vloer

Arjette, ‘maar het is de vraag of dat erg

even tot tien moet tellen.’

Kan de kerk dingen anders of beter doen

is. Ik zou zelf ook best graag een relatie

Matthijs heeft naar eigen zeggen ‘een

om het klimaat voor singles binnen de

hebben. Ik vraag me dus af: is het iets

leercurve’ doorgemaakt in zijn beschik-

gemeente te veraangenamen? Wat Rem-

kerkelijks of is het iets menselijks? Hoe

baarheid voor kerkenwerk. ‘In m’n vorige

mie betreft wordt het maandelijkse kof-

dan ook, de kerk hoeft wat mij betreft

gemeente was ik heel actief, maar ik

fiedrinken na de kerkdienst afgeschaft.

niet het één boven het ander te stellen.

pleegde toen roofbouw op mezelf. Er

‘Als we in plaats daarvan elkaar uitno-

Het is ook maar de vraag of je het huwe-

vond een ongezonde verschuiving plaats

digen, kom je veel meer bij gemeen-

lijk Bijbels gezien kunt laten prevaleren

van “actief uit dankbaarheid” naar “ac-

teleden over de vloer. Ik denk dat we

boven een celibatair leven. Jezus was

tief uit verantwoordelijkheidsgevoel”.

elkaar op die manier beter zouden leren

nota bene zelf single. Ook Paulus schreef

Toen ik hier in Oegstgeest lid werd, heb

kennen. En ik vind het gezellig om op de

er zeer genuanceerd over. En kijk naar de

ik meteen gezegd: ik doe het eerste jaar

koffie te gaan bij een gezin. Of laat ze bij

kloostertraditie, die geeft een interes-

helemaal niks. Al vragen jullie me thee-

mij komen: hartelijk welkom!’

sant perspectief op een leven als single.’

lepeltjes rond te brengen.’

Wat Hester betreft kan een kleine pa-

Dat Jezus single was, lijkt een zeer Bij-

Hester: ‘Als je single bent, heb je nie-

radigmaverschuiving onder met name

bels gegeven. Maar alleen was Hij niet;

mand die op een gegeven moment

predikanten ook geen kwaad. ‘In preken

bijna altijd wist Hij zich omringd door

aan de bel trekt en zegt: hé, ik zie je ’s

komt vaak naar voren dat er heel traditi-

vrienden en discipelen. Arjette: ‘Ik denk

avonds zo weinig meer, gaat het wel

oneel wordt gedacht in de trits kinderen-

weleens na over leven in een woonge-

goed met je, ben je niet te druk? Zo ie-

jongeren-ouderen. Volgens mij kun je

meenschap. Je hebt dan verbinding met

mand heb je wel nodig, merk ik nu.’

beter een indeling maken in burgerlijke

mensen, relaties. Dat zou me een zeker

staat. De levens van singles in diverse

perspectief geven.’

Een zekere rust

Biedt de kerk een dergelijke vorm van

Ook het omgekeerde zou natuurlijk het

overeenkomsten dan de levens van leef-

gemeenschapsleven dan niet? ‘Je wordt

geval kunnen zijn: voor ambten en an-

tijdsgenoten van wie de één single is en

bij ons niet echt uitgenodigd na de dienst

dere vormen van kerkenwerk worden

de ander een gezin heeft.’

hoor’, lacht Arjette. ‘Nou ja’, reageert

bij voorkeur vrouwen en mannen met

Als het aan Arjette ligt, komt er in de

Hester, ‘afgelopen oud en nieuw waren

gezinnen gevraagd, omdat zij weten wat

kerk meer aandacht voor daten. ‘Ik denk

er verschillende gemeenteleden die

het is om een gezin te besturen. Dus dan

dat veel singles er voortdurend over na-

hun huis openstelden voor gezelligheid;

lukt het hen met het huisgezin van God

denken met iemand te daten, maar dat

iedereen was welkom. Dat vond ik wel

ook wel, zo is de gedachte. ‘Volgens mij

ze daarbij wel wat tips kunnen gebrui-

heel leuk.’

is er een goeie mix in onze kerkenraad

ken. Hoe pak je zoiets nou aan? En hoe

Remmie voelt zich ‘te oud’ voor dat

hoor’, zegt Hester. ‘Twee van de twaalf

ga je verder als het klikt? Het lijkt mij in

soort evenementjes. ‘Leuk dat het ge-

leden zijn single. Dus nee, dat standpunt

ieder geval plezierig daar met mensen

beurt, hoor, maar ik zit op zulke momen-

zie ik in de samenstelling van onze ker-

uit de kerk op een leuke, ontspannen

ten thuis ook wel prima.’

kenraad niet terug.’

manier van gedachten over te wisselen.’

Wat is voor Hester eigenlijk de meest

Voor Matthijs hoeft er niet zo veel ver-

in het oog springende verandering

anderd te worden. ‘Ik zou vooral tegen

Ondervraagd of overvraagd?

leeftijdscategorieën vertonen meer

geweest sinds ze een relatie heeft? ‘Ik

onszelf willen zeggen: laten we het een

Remmie is een paar weken geleden

denk dat ik sindsdien meer context in

beetje luchtig houden, er niet te veel la-

bevestigd als diaken. Zijn singles een

mijn leven heb’, antwoordt ze. ‘Je hoort

ding aan geven. En verder vind ik het fijn

makkelijke prooi voor kerkenwerk? ‘Ze

bij iemand. Er is iemand die naar je luis-

dat ik binnen de kerk in aanraking kom

hebben immers weinig omhanden.’

tert en op de rem trapt als je te hard

met vrouwelijke leeftijdsgenoten, veel

Precies zo weinig omfloerst werd dat

gaat. Bepaalde ongemakkelijkheden ver-

meer dan bijvoorbeeld op mijn werk. Tja,

inderdaad eens tegen Matthijs gezegd,

dwijnen. Ja, dat soort dingen. Er is een

je kunt een boekje lezen over hoe je dat

vertelt hij. ‘Het celibaat was een zegen,

zekere rust in mijn leven gekomen.’

aanpakt, maar dit werkt natuurlijk veel

zei iemand mij, want daardoor had ik

Arjette: ‘Begrijp ik! Single zijn kan soms

beter.’

meer tijd voor de gemeente. En dat werd

voelen als een open boek, dat nooit uit

dan gezegd door iemand die zelf vier

is.’ Hester: ‘Precies ja. Je kunt het niet

Jasper van den Bovenkamp (PKN) is

kinderen heeft met allemaal geweldige

definitief dichtdoen, want er kan altijd

journalist bij Tekstbureau Vakmaten

eigenschappen waar hij heel erg trots

iemand in je leven komen.’

(www.vakmaten.nl).

 Thema

Daten in de kerk In de kerk heerst bepaalt geen datingcultuur, vindt relatietherapeut Aukelien van Abbema. Tijd voor een datingcursus. tekst Aukelien van Abbema

Een jaar of zeven geleden hield ik

gepasseerd zijn en al wat negatieve er-

met een groep vrienden een aantal

varingen op relatiegebied hebben.

brainstormsessies over de ruimte voor single zijn en met name daten in onze

Brainstorm

kerk. Daten, zo had ik geleerd uit Henry

Het volgende constateerden wij zeven

Clouds boek Weet hoe je date, is een

jaar geleden (onder meer) in onze

ontmoeting met een ander. Niet om te

brainstorm:

kijken of je wilt trouwen, maar gewoon

• Er is geen ‘datingcultuur’. Mensen kij-

mij voor een partner zorgen.’ • Mensen die wel daten worden bekeken en soms beroddeld, maar vaker nog opgejaagd door hun omgeving met vragen als: Heb je een relatie? Gaan jullie al bijna trouwen? • Mensen die met meer mensen tegelijk of kort na elkaar daten worden gezien als losbandig.

om te kijken of het klikt, of je nog een

ken naar elkaar – tijdens de dienst, bij

keer wilt afspreken. Tot dan toe dacht ik

events of op een weekend weg – maar

dat ja zeggen tegen een date net zoiets

spreken elkaar weinig aan en regelen

wordt alleen over geklaagd. Veel men-

was als ja zeggen tegen een huwelijks-

weinig tot geen dates.

sen verzwijgen hun verlangen naar

• Het probleem wordt verzwegen of er

een partner uit angst voor ‘wanhopig’

aanzoek. Geen wonder dat ik dat weinig

• Er heerst veel onzekerheid. Mannen

deed. En als ik wel ja zei, was er vaak zo

zijn erg onzeker over hun kansen en

versleten te worden. Veel mensen

veel spanning in de lucht dat de lol er al

over wat ze te bieden hebben. Ook

hebben de neiging alleen te klagen

gauw af was.

zijn ze onzeker dat ze op hun uiterlijk

over hun singlestatus en hoe ze er ge-

Dat lag niet alleen aan mij. Dat lag ook

beoordeeld worden, of op bijvoorbeeld

noeg van hebben, maar ondernemen

aan de cultuur in onze kerk. Een cul-

hun carrière of salaris. Vrouwen zijn

tuur die ik tegenkom in elke kerk waar

onzeker dat ze niet opvallen tussen

ik spreek, van evangelisch tot refor-

zo veel andere vrouwen, dat ze over-

elkaar getrokken. De kerk zou ‘abso-

matorisch. Er heerst een angst om te

blijven (de man-vrouwverhouding in

luut niet’ zijn bedoeld om een nieuwe

daten, om mensen te ontmoeten, om

de meeste kerken is één op twee of

partner te leren kennen. Vreemd: ver-

het avontuur van een relatie open aan

meer), dat ze geen kans maken, dat ze

der mag je juist iedereen leren kennen,

te gaan. Vooral onder singles die de 25

te mondig of te zelfstandig zijn...

maar de kerk zien als huwelijksmarkt

• Uit angst hebben beide groepen de

 Als er plek is voor huwelijkscursussen en ouderschapscursussen is er mijns inziens ook plek voor datingcursussen 16

neiging om zich bij tijd en wijle onbereikbaar op te stellen, waardoor de

geen actie. • Geloven en daten wordt heel ver uit

is uit den boze. Maar waar moet je dan gelovige mannen tegenkomen?

angst wederzijds vergroot wordt en

Datingcursussen

een vicieuze cirkel ontstaat. Vrouwen

Uit onderzoek blijkt dat 98 procent van

stralen een ‘weet waar je aan begint’

de singles liever niet alleen is. Dat wil

uit, en mannen stralen een ‘niet geïn-

niet zeggen dat ze diep ongelukkig zijn,

teresseerd’ uit.

al zijn singles over het algemeen iets

• Een partner zoeken wordt (o)vergees-

minder gelukkig dan mensen in een

telijkt. Mensen zijn geneigd om de

vaste relatie (zie verschillende CBS-

verantwoordelijkheid voor hun sin-

onderzoeken; deze bevinding is elk jaar

glestatus of hun datingleven bij God te

hetzelfde). Ik geloof in een kerk die re-

leggen, onder het mom: ‘God zal voor

laties bevordert en versterkt. En ik hoop

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

 Geloofspraktijk

Er heerst in de kerk een angst om te daten, om mensen te ontmoeten, om het avontuur van een relatie open aan te gaan. (beeld Voyagerix/ Shutterstock)

dat de kerk waar ik naartoe ga daar een

plek is voor huwelijkscursussen en ou-

met God; daten met jezelf; daten met

plek voor is.

derschapscursussen is er mijns inziens

je goede vrienden, je gemeenschap of

Mijn bescheiden bijdrage hieraan kwam

ook plek voor datingcursussen. Hier-

je community (je team); en ten slotte

kort na de genoemde brainstorm, in

onder geef ik in het kort weer hoe mijn

daten met andere singles. Het is be-

de vorm van een datingcursus. Als je

cursus eruitziet. De uitgebreide versie is

langrijk de dingen in deze volgorde te

goede gesprekken wilt hebben met

in 2013 in boekvorm verschenen bij Ark

bespreken.

wildvreemden, moet je vertellen dat je

Media en heet Zinvol daten.

Als je een relatie wilt, is het goed om

een datingcursus in de kerk geeft. Het levert gegarandeerd plezier op, naast

De ware

opgetrokken wenkbrauwen. Maar als er

De datingcursus heeft vier pijlers: daten

te beginnen bij God. Ik geloof dat God ons leven leidt en wil voorzien, maar ook dat we een eigen verantwoordelijk-

 Thema

Uit onderzoek blijkt dat 98 procent van de singles liever niet alleen is. (beeld Igor Stevanovic/Shutterstock)

singlesfeestjes gaat afstruinen, is het

werd ik toen ernstig vermaand en daar

belangrijk bij jezelf te rade te gaan. Wie

ben ik hen nog steeds dankbaar voor.

ben ik als het gaat om daten? En waar

Je team heb je dus nodig, maar uitein-

ben ik naar op zoek?

delijk moet je wel zelf op pad. Aan de

Persoonlijk geloof ik niet in ‘de ware’.

slag! Regel een date, vraag een date,

Ik ben van mening dat dat een mythe

koop een date om met een niet te

is die veel singles gevangen houdt in

versmaden plan... Boek vervolgens je

een onmogelijke zoektocht. Mijn vraag

favoriete restaurant, reserveer kaartjes

aan mensen die wel de ware zoeken is

voor een fantastische tentoonstelling of

altijd: in hoeverre ben jij zelf de ware?

regel een stadswandeling – het maakt

Eén van de dingen die ik vaak beluis-

niet uit, als je maar iemand vraagt.

ter bij singles, is hun onzekerheid. En

En als je maar ja zegt als je gevraagd

de vraag of ze therapie nodig hebben

wordt.

voor ze aan een relatie toe zijn. Vaak

Vrijwel iedereen komt in aanmerking

wordt dat ook gezegd: eerst zelf ge-

voor een eerste date of om ja tegen te

zond worden, dan een relatie beginnen.

zeggen voor een eerste date. Tenzij je

Maar ook hier ligt een spanningsveld.

weet dat die ander niet te vertrouwen

Ja, het helpt om gezond aan een relatie

is. Maar of het je type is, of het klikt, of

te beginnen. Maar tegelijkertijd maakt

het uiterlijk je aanstaat of niet: dat doet

een relatie ook weer gezonder, als de

er allemaal niet toe. Ga ontmoeten,

balans goed is. ‘Als je maar ongeveer

echt ontmoeten. Ga zitten met iemand

even gek bent’, is een gevleugelde

en ga luisteren. Vraag niet: wat heb je

uitspraak bij mij thuis. Overigens is het

mij te bieden? Vraag: wat heb ik jou te

beslist niet zo dat een huwelijk al je

bieden? Natuurlijk, je moet uiterst kri-

problemen gaat oplossen. Mensen in

tisch zijn tegen de tijd dat je ten huwe-

die waan maak ik graag een beetje wij-

lijk gevraagd wordt. Dan is het zaak om

zer. Mijn praktijk als relatietherapeut is

goed te weten waar je ja tegen zegt.

druk genoeg!

Maar aan een eerste date heb je niets

Missie

te verliezen!

Als je eenmaal op een rijtje hebt waar

Aukelien van Abbema (PKN) is de

je zelf staat en wat je zoekt – en je hebt

auteur van Single in de kerk, Zinvol

heid hebben. Zonder diep in te gaan

daar eventueel hulp bij gezocht in de

daten en Eenzaamheid (onderdeel van

op de theologische discussie over die

vorm van een coach, een therapeut of

de Essentialsserie van het Boekencen-

balans (zo veel wijsheid heb ik niet in

een dominee – dan is het tijd om een

trum). Verder heeft ze een privéprak-

pacht), wil ik onderstrepen dat men-

team samen te stellen. Oftewel: om de

tijk als gezondheidszorgpsycholoog en

sen zich bewust moeten zijn van dit

mensen die van je houden en die je de

EFT-relatietherapeut.

spanningsveld. Het valt mij op dat veel

waarheid durven zeggen te betrekken

singles of de ene of de andere positie

in dit proces van daten. ‘Denk eens met

kiezen. Of ze leunen helemaal op God,

me mee en geef me feedback alsje-

zeggen vrome dingen als ‘God gaat mij

blieft’, was mijn vraag aan een aantal

een partner geven’ en houden het op

vriendinnen toen ik zelf dit avontuur

Aukelien van Abbema ontwikkelde

bidden en wachten, óf ze proberen het

aanging. Juist doordat zij op de hoogte

in haar gemeente, Crossroads In-

helemaal zelf te regelen. Maar het is

waren van mijn zoektocht en de ma-

ternational Church in Amsterdam,

niet voor niets ‘bid en werk’, ook als het

nier waarop ik die aanging, konden ze

een datingcursus. In de cursus leert

gaat om daten. Bidden is goed, maar

dit ook heel goed doen. Hun missie is

ze singles hoe ze meer verbonden

werken is ook belangrijk.

geslaagd: inmiddels ben ik ruim twee

kunnen zijn met God, zichzelf en de

Wat kun je doen? Van alles. Voor je

jaar getrouwd met een man die ik na de

ander. Zie ook www.zinvoldaten.nl.

jezelf op een datingsite waagt of alle

eerste date wilde afserveren. Gelukkig

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

Nieuws Classis verbiedt kanselruil en gezamenlijke diensten in Kampen

net zo min als tussen GKv en CGK. Een (groeiend) aantal

De GKv-classis Kampen verbiedt kanselruil en gezamenlijke

vergelijkbaar beleid als de NGK Kampen.

kerkdiensten tussen de NGK en de twee GKv-gemeenten in

GKv- en CGK-gemeenten kent op dit punt bovendien een

Kampen, omdat de NGK Kampen in liefde en trouw samen-

Congres met Stanley Hauerwas

levende homoseksuelen als lid aanvaardt en welkom heet

Op 12 februari vindt in Kampen een congres plaats rond en

aan het avondmaal. Volgens de classis tast dat het funda-

met de radicale theoloog Stanley Hauerwas. De hoogleraren

ment aan onder de door de drie gemeenten beleden ‘een-

Herman Paul, Ad de Bruijne en Henk Bakker reflecteren op

heid in de erkenning en beleving van Gods Woord en van

thema’s uit Hauerwas’ theologie, met eveneens bijdragen

de regels die op grond daarvan voor het kerkelijke leven

van Ariaan Baan en Greetje Witte-Rang. Een groot deel

moeten gelden’.

van de dag is gewijd aan een gesprek met Hauerwas zelf.

Al in 2011 vonden de drie gemeenten elkaar in hun geza-

Dagvoorzitter is Hans Schaeffer. De voertaal is Engels. Meer

menlijke verbondenheid met Jezus Christus en in besluiten

informatie: www.tukampen.nl.

om van daaruit hun avondmaalstafels voor elkaars leden open te stellen en te streven naar kanselruil en gezamen-

Studiedag Reformatie en Israël

lijke kerkdiensten. Maar het feit dat de NGK Kampen vrou-

Deputaten Kerk en Israël van de CGK en de Theologische

welijke ouderlingen kent, terwijl de GKv de vrouw in het

Universiteit Apeldoorn organiseren op 11 mei in het kader

ambt afwijst, verhinderde de uitvoering van die besluiten.

van het Refo500 Bijbeljaar een studiedag over de manier

Daarom waren ze in Kampen blij dat de GKv-synode in 2014

waarop in de Reformatie de Bijbelteksten over Israël wer-

die blokkade ophief en uitsprak dat ondanks het verschil

den gelezen en wat dat voor ons Bijbellezen en onze om-

rond de vrouw in het ambt is gebleken dat ‘we elkaar als

gang met Israël betekent. Zes deskundigen, waaronder Erik

kerken vertrouwen kunnen geven inzake de erkenning en

de Boer, Rob van Houwelingen, Michael Mulder en Bart

aanvaarding van het gezag van de heilige Schrift’.

Wallet, zullen het thema in lezingen en workshops behan-

In december 2015 wees de GKv-classis echter een nieuwe

delen. Meer informatie: www.tua.nl.

goedkeuringsaanvraag uit Kampen af vanwege het beleid van de NGK Kampen inzake homo’s met een relatie. Dit on-

Rehabilitatie ds. Gert van den Brink

danks afspraken tussen GKv, NGK en CGK in Kampen om bij

Een avondmaalsviering, waaraan hij deelnam en waarin

gezamenlijke avondmaalsvieringen elkaars ‘huisregels’ voor

hij het dankgebed uitsprak, markeerde op 31 januari de re-

toelating tot het avondmaal te respecteren en ondanks een

habilitatie van emeritus NGK-predikant Gert van den Brink

positief advies van de vrijgemaakte Deputaten Kerkelijke

(92) door de GKv Eindhoven. Van den Brink was predikant

Eenheid (DKE).

van de ongedeelde vrijgemaakte kerk van Eindhoven, toen

Voor de betrokken gemeenten in Kampen is het classis-

die in 1967 scheurde en hij met het overgebleven deel van

besluit ‘een grote teleurstelling’, zeker gezien de ruimere

de gemeente buiten het kerkverband terechtkwam. Een

manier waarop de GKv-synode in 2014 met het verschil in

uitvoerig verslag van de dienst staat op pagina 20-21.

kerkelijke praktijk rond vrouwelijke ambtsdragers is omgegaan.

Komen en gaan

In beroep gaan tegen het besluit bij de Particuliere Synode

Verbonden aan NGK Ermelo/Harderwijk/Putten: W. Dijk-

Oost van de GKv is volgens ds. Bram Beute (GKv Kampen-

sterhuis (Voorthuizen/Barneveld); NGK Rotterdam-Over-

Zuid) ‘een reële optie’. DKE-voorzitter Henk Messelink on-

schie: J. van ’t Hof (Leerdam).

derstreept die beroepsmogelijkheid. Hij wijst erop dat bij het door DKE verstrekte positieve advies het verschil in avond-

Ds. Jan Kiers (56) wordt per 1 februari intern supervisor bij

maalspraktijk inzake homoseksuele kerkleden nadrukkelijk

Esdégé-Reigersdaal, een zorginstelling voor mensen met

is meegewogen.

een verstandelijke beperking. Daarmee komt er een einde

Het verbod van de classis Kampen is opmerkelijk, omdat de

aan zijn werk als geestelijk verzorger en aan zijn predi-

toelating van homo’s met een relatie aan het avondmaal el-

kantschap in de NGK. Hij was sinds 1978 verbonden aan de

ders in het land geen barrières tussen GKv en NGK opwerpt,

gemeenten van Rijsbergen, Den Helder en Wormer.

 Reportage

Gert van den Brink gerehabiliteerd in Eindhoven

Vrede onder mensen die familie zijn Ds. Gert van den Brink (92) nam op 31 januari als bijzondere gast deel aan het heilig avondmaal in de GKv Eindhoven. De emeritus predikant van de NGK Rotterdam-Overschie was in de jaren zestig van de vorige eeuw voorganger van de toen nog ongedeelde vrijgemaakte kerk van Eindhoven. De gezamenlijke avondmaalsviering was voor hem ‘een bijzonder moment van verwondering en dankbaarheid’.

tekst Heleen Sytsma-van Loo beeld Joost Sytsma

In de rubriek Trefpunt in OnderWeg corres-

jaar niet meer hoorde. Ik werd afgedankt

eenvolgende tafelvieringen, legde hij er de

pondeerde Gert van den Brink begin vorig

als dienaar van het Woord, omdat ik een

nadruk op dat vergeving en verzoening al-

jaar met zijn kleindochter Mirjam Bogerd.

duif was en pertinent geen havik wilde

lereerst bij God gevonden moeten worden.

Mirjam gaf aan dat wat zich in de jaren

worden. Dat nu de weg wordt ingezet naar

In het avondmaal klampen zondige mensen

zestig afgespeeld heeft voor haar vooral

rehabilitatie, naar hernieuwde eenheid en

zich vast aan hun verlosser. Hij spreekt ons

kerkgeschiedenis is en niet zo relevant is

vooral naar het weer samen vieren van het

vrij en wijst ons vervolgens de weg van de

voor hoe zij en haar generatiegenoten met

avondmaal, is dus heel belangrijk voor mij’

liefde: ‘Heb elkaar lief, zoals Jezus ons heeft

het geloof en de kerk omgaan. Toewerken

(OnderWeg, 24 januari 2015, p. 23). Tot die

liefgehad.’

naar eenheid tussen specifiek NGK en GKv

gezamenlijke avondmaalsviering kwam

Naar aanleiding van de zaligsprekingen in

leek haar wat smal.

het dus vorige week in de Jakobuskerk in

Matteüs 5 noemde Van Vugt in zijn eerste

Voor wie de scheuring zelf aan den lijve

Eindhoven.

overdenking de weg naar God terugvinden

heeft ondervonden, ligt dat toch echt an-

‘echt geluk’. Als je verdriet hebt, laat dat

ders. Haar grootvader is één van de twee

Zaligsprekingen

nog in leven zijnde predikanten die destijds

‘Zo mooi, als mensen die familie zijn de

rechtigheid in jezelf en trek je op aan Gods

buiten het verband van de kerken zijn ge-

vrede onderling kunnen bewaren.’ Met dit

genade.

plaatst. Zijn antwoord aan Mirjam luidde:

lied (Psalmen voor Nu, Psalm 133) opende

Vanuit Lucas 6:36 en verder waarschuwde

‘Het proces van scheuring, hoe dat toen

ds. Van Vugt, predikant van de Gkv Eindho-

Van Vugt in zijn tweede overdenking voor

gegaan is, heeft mij diep geraakt. Er waren

ven, de dienst en zette hij de toon. In het

de valkuil om eerst op vergeving door de

mensen bij wie ik bij wijze van spreken de

gebed dat daarop volgde en in de drie korte

ander te wachten voordat jij hem of haar

deur plat liep en van wie ik daarna dertig

overdenkingen die hij hield bij de achter-

vergeeft. En in zijn laatste overdenking,

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

dan allereerst verdriet zijn om de onge-

 Reportage

Ds. Gert van den Brink krijgt de beker aangereikt tijdens de avondmaalsviering in de GKv Eindhoven.

naar aanleiding van Matteüs 7:7-12, ver-

delbergse Catechismus en vanuit Romei-

Opwekking 378

wees de predikant ons opnieuw naar

nen 5 en 6 weten we, hoe ongelofelijk het

Christus. Wie kan dat: zo anders leven,

ook lijkt, dat God ons niet meer aanrekent

Ik wil jou van harte dienen

zo anders omgaan met andere mensen?

wat wij in het verleden verkeerd hebben

en als Christus voor je zijn.

Wie terug wil naar het paradijs, moet de

gedaan. We zijn dan misschien niet in alle

Bid dat ik genade vind, dat

hulp van de Vader inroepen. Bij de derde

kwesties één, en dat hoeft ook niet, maar

jij het ook voor mij kunt zijn.

avondmaalsviering werd Opwekking 378

we zijn wel één in Christus.

gezongen (zie kadertekst). Wij zijn onderweg als pelgrims,

Eer aan God

vinden bij elkaar houvast.

Eén in Christus

Naast elkaar als broers en zusters,

Van den Brink kreeg de gelegenheid om

koffie met gebak gelegenheid voor ont-

dragen wij elkanders last.

de avondmaalsviering af te sluiten met

moeting. Diverse mensen die in de jaren

gebed. Hij was merkbaar diep geraakt

zestig bij de gemeente van Gert van den

Ik zal Christus’ licht ontsteken

door de ruimte die er was om in zijn oude

Brink hoorden en daarna andere wegen

als het duister jou omvangt.

gemeente het heilig avondmaal te vieren

waren gegaan, schudden hem ontroerd

Ik zal jou van vrede spreken

en om nu een dankgebed uit te spreken.

de hand en spraken met hem. Ook fami-

waar je hart naar heeft verlangd.

Hoewel hij niet veel woorden wilde wij-

lieleden en gasten vanuit de CGK/NGK in

den aan het verleden, benadrukte hij: ‘We

Nieuwegein, de huidige woonplaats van

Ik zal blij zijn als jij blij bent

hebben elkaar destijds losgelaten – meer-

Van den Brink, woonden de dienst bij en

huilen om jouw droefenis.

voud – en dat hadden we niet moeten

namen deel aan de avondmaalsviering.

Al mijn leeftocht met je delen

doen. Daarmee hebben we God verdriet

Uit aller monden klonk oprecht het slot-

tot de reis ten einde is.

gedaan.’

lied: ‘Ere zij aan God, de Vader, ere zij aan

Stel je een vader voor, zei Van den Brink,

God, de Zoon. Eer de heil’ge Geest, de

Dan zal het volmaakte komen

die moet aanzien hoe zijn kinderen wei-

Trooster, de drie-een’ge in zijn troon.’

als wij zingend voor Hem staan.

geren om samen aan tafel te gaan. Hoe

Als wij Christus’ weg van liefde

bijzonder is het dan om zeker te weten

Heleen Sytsma-van Loo (GKv) is neer-

en van lijden zijn gegaan.

dat God nu naar ons kijkt zoals Hij naar

landicus, vertaler, en redacteur van

Jezus kijkt. Vanuit Zondag 23 van de Hei-

OnderWeg.

Na de dienst was er onder het genot van

 Woordzoeker

Jezus, licht voor de wereld, verlicht ons 22

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

 Woordzoeker ‘Ik ben het licht voor de wereld. Wie Mij volgt loopt nooit meer in de duisternis, maar heeft licht dat leven geeft.’ (Johannes 8:12) ‘Jullie zijn het licht in de wereld. (…) Men steekt ook geen lamp aan om hem vervolgens onder een korenmaat weg te zetten, nee, men zet hem op een standaard, zodat hij licht geeft voor ieder die in huis is.’ (Matteüs 5:14-15) tekst en beeld Han Hagg

Als je in Zweden een lutherse kerk binnenloopt, is de kans groot dat je een bijzondere kandelaar tegenkomt in de vorm van een wereldbol. Ik nodig je uit de tijd te nemen om daar eens bij stil te staan. Het zou je zomaar goed kunnen doen… Wat zie je? Wat gebeurt er? En wat doet het met je? Je ziet dat de bol van binnenuit verlicht

Vlammen zijn er vele, één is het licht,

Heer, het licht van uw liefde schittert,

wordt door het levende licht van een grote

licht van Jezus Christus,

schijnt in donkere diepten, schittert;

kaars. Maar daar blijft het niet bij: zo nu en

vlammen zijn er vele, één is het licht,

Jezus, licht voor de wereld, verlicht ons

dan nadert iemand de kandelaar, neemt

wij zijn één in Christus.

door de waarheid die U geeft, bevrijd ons.

een klein kaarsje, houdt het in de vlam van

Schijn op mij, in mij, door mij.

de grote en kiest een plek in de lichtkring

Hoe meer we ons richten op Christus, hoe

om daar zijn kaarsje samen met de andere

meer we de eenheid met onze mede-

Kom, Jezus, kom,

te laten branden rondom het grote licht.

christenen ook zullen ervaren. Werden we

vul dit land met uw Vaders glorie;

Een verstild gebeuren: alleen de geur, de

niet allemaal aangestoken door één en

blaas, Geest, ons aan, zet ons hart in vlam,

warme gloed, de dansende vlammen.

hetzelfde licht? Misschien heb je het recent

stroom, overstroom alle naties met uw

Hoe langer ik erbij stilsta, hoe meer het

nog mogen ervaren tijdens de Week van

genade.

beeld mij te pakken krijgt. Dit is de wer-

gebed, waarin christenen uit verschillende

Geef ons uw woord, Heer,

kelijkheid van God: Hij nodigt ons uit ons-

kerken elkaar opzochten om samen te bid-

ontsteek hier het licht.

zelf te laten aansteken door Christus, het

den.

centrale licht dat leven geeft, en plaats te nemen tussen de andere lichtdragers om

Onvolkomen

samen zijn licht en warmte te verspreiden

Ik zie nog iets bijzonders op de foto: de

in een verkilde en verduisterde wereld.

kaarsen staan niet allemaal keurig recht in

Eensgezind

het gelid, eerder schots en scheef. Soms

Han Hagg is predikant van de GKv Zwolle-Zuid.

gevaarlijk scheef. Hinderlijk? Ik ervaar het

Om over door te praten:

Het verbaast me niet dat in een land als

meer als troostvol: zo en niet anders is

• Op welke manier(en) ben jij een

Zweden, waar de winters lang en donker

toch de werkelijkheid? Onvolkomen zijn

zijn, een kandelaar als deze traditioneel

we, ook in ons branden voor Christus. Maar

begint te worden. En dat dit fenomeen

de Geest weet ons brandend te houden,

probeer dat eens concreet te

dominee Anders Frostenson inspireerde

levenslang op aarde. En daarna nog een

maken: Wie zijn dat? Waarin kun

om een lied te maken over de kerk, dat in

eeuwigheid langer in volle glorie.

jij ze bijlichten?

de Nederlandse vertaling (Liedboek 970)

Daar past alleen maar een gebed bij (Lied-

begint met:

boek 289):

‘licht in de wereld’? • ‘Voor ieder die in huis is’ –

 Column

De kerk is in

Getuigen V

oor het station staat een Amerikaanse prediker door een microfoon te tetteren dat we, als we zo doorgaan, op weg zijn

naar de hel. Sommige reisgenoten lachen, maar de meeste mensen doet het niets. Ik kijk om me heen en schaam me hoe deze schreeuwer God voor mijn reisgenoten nog verder diskwalificeert. Op het perron laten de remonstranten van zich horen via posters. Ze introduceren hun geloof met opvallende uitspraken: mijn God begon met de oerknal; mijn God schiep eerst de dieren; mijn God laat vrouwen voorgaan; mijn God laat zich niet kennen; mijn God gelooft in mij; mijn God kan tegen een grapje. Op zich allemaal gemakkelijk te begrijpen, maar ze geven toch een wat ongemakkelijk gevoel. En dat is precies wat deze zogenoemde ‘koans’ proberen te bereiken, vertelt de website van de remonstranten. De term komt uit het zenboeddhisme; koans zijn verhalen, vragen of stellingen om de ‘grote twijfel’ te laten toeslaan, om zo je overtuiging te testen. Wees gerust, je hoeft niet te geloven in deze knallende God die dieren en vrouwen voorrang geeft en gevoel voor humor heeft, maar zich verder niet laat kennen. Hij gelooft namelijk in jou. Alhoewel, in een radiospotje verzekert dezelfde kerk: ‘Geloof begint bij jou.’ Snapt u het nog?

 Ik schaam me hoe deze

schreeuwer God nog verder diskwalificeert  Dan toch maar liever het reclamespotje van de PKN dat rondom

In de afgelopen drie jaar hebben het Praktijkcentrum en (de voorlopers van) de Nederlands Gereformeerde Toerusting (NGT) samen met enkele groepen kerkleden een leergemeenschap gevormd, Kerk 20.21. Het doel was om de deelnemers te begeleiden bij het opzetten van een missionaire en/of diaconale groep binnen de eigen gemeente. In een serie van drie artikelen staan we stil bij onze ervaringen.

kerst uitgezonden werd: een stereotype, langharige Jezusfiguur die je gewoon bij het tuincentrum, in de supermarkt, op straat of in de kerk tegenkomt. Dat voelt goed en brengt niemand in verwarring. Maar ook dit mist de kern van het goede nieuws. Ik heb evenmin

tekst Peter Wierenga en Anko Oussoren

pakkende slogans paraat die vertellen dat wij en de wereld om ons

beeld Kiwi/Pixabay

heen gebroken zijn, maar dat God door Jezus alles nieuw maakt. Lukt het jou om je geloof te verwoorden? De Amerikaanse hel-enverdoemenisprediker en onze remonstrantse zusters en broeders

De maatschappelijke betekenis van de kerk brokkelt

doen in ieder geval een poging.

af. Dat ligt deels aan de maatschappij die de kerk en het geloof niet meer nodig vindt of zelf onwenselijk. Het ligt deels ook aan de kerken zelf. Die zijn in veel opzichten meer intern dan extern gericht. Drie jaar geleden zijn we gestart met Kerk 20.21. Ons uitgangspunt daarbij was Johannes 20:21 waar staat: ‘Ik wens jullie vrede! Zoals de Vader Mij heeft uitgezonden, zo zend Ik jullie uit.’ Het is de eerste opdracht van de opgestane Heer voor de kerk.

Eline de Boo (PKN) is schrijfster met een missionaire roeping.

 Missionair

n de wereld gezonden (1) Relaties Kerk 20.21 benadrukt dat wij als gemeente of als groep uitgezonden worden. Daarbij spelen vier missionaire relaties een rol, die elkaar beïnvloeden. In de eerste plaats je persoonlijke relatie met God. Hoe ontvang jij de vrede die Jezus schenkt? En wat betekent dat voor je persoonlijke roeping? In de tweede plaats de relaties binnen de groep, want je wordt niet in je eentje uitgezonden. Mensen geven het samen vorm. De leden van de groep moeten elkaar leren kennen zodat ze elkaar kunnen bemoedigen. Wat is daarvoor nodig? Maar ook als groep sta je niet alleen. In de derde plaats heb je ook met de eigen gemeente te maken. Welke ruimte biedt jouw kerk voor nieuwe initiatieven? Wat

Kerken zijn in veel opzichten meer intern dan extern gericht, met weinig oog voor de mensen

gebeurt er op het gebied van geld, gebed

in de leefomgeving.

en gerichtheid? Het resultaat van deze drie relaties is (in de vierde plaats) dat je als groep relaties

dan de gemeenten als geheel, terwijl zij

aangaat met de omgeving. Wie zijn de

daarin juist leiding en sturing horen te

mensen naar wie je als groep wordt uitgezonden? Hoe schenk je die mensen vrede?

geven. • De incidentele gemeente waar dit ver-

Met welke culturele factoren moet je

langen wél breed gedragen wordt, wor-

daarbij rekening houden? Hoe zet jij je in?

stelt met de vraag hóe evangelisatie,

Ontluisterend

pastoraat en diaconaat moeten worden

 De maatschappelijke betekenis van de kerk brokkelt af 

vormgegeven in de eigen wijk of buurt. keek tijdens zijn hele leven op aarde met

Kerk 20.21 in zijn huidige vorm is gestopt. De evaluatie leverde enkele conclusies op

Als projectleiders zien we dat veel mensen

de ogen van iemand die gezonden is. Hij

die volgens ons voor veel kerken waarde-

persoonlijke verantwoordelijkheid nemen

keek om zich heen en zag mensen die een

vol zijn, maar ook wel ontluisterend.

met betrekking tot het werk ín de kerk. En

dokter nodig hebben. En Hij zocht discipe-

er is inderdaad veel werk nodig. Maar on-

len: mensen die Hij gereedmaakte om dat

• In onze kerken zijn de meeste gemeen-

dertussen is er nauwelijks aandacht voor

werk namens Hem voort te zetten als Hij

teleden zich niet of nauwelijks bewust

mensen buíten de gemeente. Hebben we

er niet meer zou zijn.

van hun persoonlijke missionaire en dia-

soms te weinig compassie voor de men-

We zijn een gezonden kerk, gezonden

conale verantwoordelijkheid in hun eigen

sen waar Jezus ons naartoe zond?

mensen. Hoe kijk jij naar jezelf en de

leefomgeving. • Mensen die dit verlangen wél hebben –

Ogen van Jezus

mensen om je heen? Bid om de ogen van Jezus!

vaak een enkeling of een klein groepje

Jezus zorgde voor verzoening tussen God

– lukt het niet om daarvoor breder in de

en de mensen. Hij probeerde mensen te

Anko Oussoren (GKv) is adviseur van het

gemeente draagvlak te krijgen.

bereiken met dat goede nieuws van heling

Praktijkcentrum, Peter Wierenga (NGK) is

en vrede, of ze dit nu wilden of niet. Jezus

missionair consulent van de NGK.

• Kerkenraden zijn op dit punt niet anders

 Stimulans Aanstaande woensdag begint de veertigdagentijd, de tijd waarin christenen zich voorbereiden op Goede Vrijdag en Pasen. In deze aflevering van Stimulans een aantal boeken- en internettips die je kunnen helpen om zelf, met je gezin, kring of gemeente bewust naar die feestdagen toe te leven.

tekst Heleen Sytsma-van Loo

Veranderdag

Denkstof

Het thema van de veertigdagentijd

is dit jaar ‘Ik ga. Zet een stap naar

handelen allerlei Bijbelse onderwerpen en vragen waar jongeren

erk in actie, de diaconale tak van de Protestantse Kerk, pakt het groots aan.

de ander.’ Op de website www. kerkinactie.nl/40dagentijd is voor iedereen die de veertigdagentijd

il je met je jeugdgroep één of meer avonden besteden aan de betekenis van Goede Vrijdag en Pasen, dan kun je daarvoor heel goed de Denkstoflessen gebrui-

ken die hierover op internet te vinden zijn. Denkstoflessen betegenaan lopen op het gebied van geloof en kerk. Ik vind ze niet

Ik ga

allemaal even sterk, maar de drie lessen over de dood en opstan-

Zet een stap naar de ander

ding van de Heer Jezus zijn prima te gebruiken. Reinier Sonneveld

bewust wil beleven van alles te

gaat in in de les ‘Pasen: de ontdekking van nieuw leven!’ (seizoen

vinden. Je kunt kiezen voor één van

2, aflevering 7) in op de historiciteit van de opstanding. Joëlle

de diaconale projecten ver weg en

Rothuizen behandelt in aflevering 7 van seizoen 3 Goede Vrijdag.

dichtbij en daar tijd en geld voor

Haar collega Francien van der Valk daagt in de daaropvolgende

vrijmaken, je kunt je alleen of samen met een groep opgeven

aflevering jongeren uit: als Jezus werkelijk is opgestaan, ziet jouw

voor de ‘Veranderdag’, een plaatselijke activiteit die samen

leven er dan ook anders uit? Alle lessen bevatten materiaal voor

met stichting Present in de veertigdagentijd op meer dan

de jongeren en voor de groepsleider en een filmpje om samen

zestig locaties georganiseerd wordt, en er is materiaal voor

over door te praten. Er worden allerlei suggesties gedaan voor

de erediensten, ook voor de kinderclub of -nevendienst. Voor

gespreks- en werkvormen. De lessen zijn te vinden op de website

de persoonlijke omgang met God is een gratis app gemaakt

van de EO, www.eo.nl; zoek daar naar Denkstof.

‘om jezelf aan te sporen om je dagelijks te bezinnen op het leven en volgen van Jezus in het dienen van de naaste’. Via de webshop is veel materiaal te bestellen, maar veel is ook op de website zelf te vinden.

Kalender

ear geeft al jarenlang een veertigdagen-

nieuw begin. Bijzonder is dat dit jaar twee bui-

kalender uit voor de tijd die aan Goede

tenlandse schrijvers hebben meegewerkt aan de

Vrijdag en Pasen voorafgaat: een klein

overdenkingen: Zac Niringye uit Oeganda en Juan

boekje met overdenkingen en tips om Christus na

Castillo uit Bolivia. Net als vorig jaar zit er bij de

te volgen. Dit jaar is het thema ‘Veertig dagen op-

kalender een speciaal gezinsschriftje, waardoor

staan’. De kalender biedt voor elke dag in de vas-

hij ook heel goed bruikbaar is in gezinnen met

tentijd een inspirerende overdenking om zo toe te

jonge kinderen. Kerken die met de veertigdagen-

leven naar Pasen. De kalender loopt dit jaar voor

kalender aan de slag willen, kunnen het aanvul-

het eerst door tot na Pasen. De acht weekthema’s

lende kerkenpakket bestellen met materiaal voor

zijn: het koninkrijk van God, schaduw, laatste

kinderen tienerclubs, suggesties voor vieringen

avondmaal, rondom Getsemane, het verraad, de

in de Stille Week en gespreksvragen voor kringen

hoofdpersonen naast Jezus, kruiswoorden, en

en groepen.

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

 Stimulans Getijdengebeden

l eeuwenlang bidden christenen

nium ook herontdekt in de gereformeerde

getijdengebeden in allerlei vari-

kerken. De website www.persoonlijk-ge-

anten. Getijdengebeden zijn een

tijdengebed.com van Elise Lengkeek biedt

combinatie van voorgeschreven Schrift-

naast een dagelijks lees- en gebedsroos-

lezingen, met veel aandacht voor de

ter ook een schat aan achtergrondinfor-

psalmen, formulier- en vrije gebeden die

matie voor wie geïnteresseerd is in deze

op vaste momenten van de dag worden

vorm van devotie. Speciaal voor de veer-

uitgesproken. Het in de praktijk brengen

tigdagentijd (zoek onder ‘vieringen’) is er

van het getijdengebed structureert je dag

een rooster samengesteld waarbij je de

en helpt je om rust en regelmaat aan te

woestijnvaders volgt: monniken die zich

brengen in je omgang met God. Die oude

in de eerste eeuwen na Christus terug-

kloostertraditie is in het laatste decen-

trokken in de woestijn om zich volledig te

concentreren op hun leven met God. Die woestijnervaring kun je vergelijken met

 Het in de praktijk brengen van het getijdengebed structureert je dag 

vasten, vanouds een gebruik in de veertigdagentijd: vrijwillig afzien van de goede gaven van God om je erin te trainen je vertrouwen op Hem alleen te stellen.

Via Dolorosa

oor wie in de veertigdagentijd toch

Schriftlezing, een gebed en een opdracht. Tus-

liever een boek ter hand neemt in

sen de zaterdag- en zondagteksten zit steeds

plaats van het internet af te struinen, is

een hoofdstukje met gespreksvragen en extra

de klassieker Hij nam zijn kruis en ging. Veertig

verdiepingsstof. Het boek sluit af met een wat

dagen de weg van Jezus volgen een aanrader.

filosofisch getint hoofdstuk over de levens-

Dit boek van wijlen ds. Meint R. van den Berg

boom en de zin van het leven. Het boek is heel

verscheen voor het eerst in 1997 onder de titel

bruikbaar in kringen die wekelijks bij elkaar

Via Dolorosa, maar is een paar jaar geleden

komen, waarbij de dagteksten door iedereen

omgewerkt tot een dagboek door Reinier Son-

zelf thuis gelezen kunnen worden en de ge-

neveld. Vorig jaar verscheen een tweede druk.

spreksvragen op de kringavond aan de orde

De korte overdenkingen, te lezen in een paar

kunnen komen. Zo neem je elkaar mee in de

minuten, worden gevolgd door een vraag, een

veertigdagentijd.

Voor vrouwen

inderboekenschrijfster Corien Oranje maakte samen met illustratrice Mariska Vos voor uitgeverij Sestra (onderdeel van Jongbloed) voor de veertigdagentijd het boekje Onderweg naar

Pasen. Het bevat meer dan alleen lees-, praat- en bezinningsstof. De bedoeling is dat je met al je zintuigen toeleeft naar Pasen. Zo kun je elk weekend met een recept aan de slag om een Bijbels gerecht te maken.

 Jeugdwerk

Jongvolwassen: thuis in het geloof, minder in de kerk? (3) Eén van de theorieën onder het onderzoek naar het thuisgevoel van jongvolwassenen is dat het geloof onder jongeren de-institutionaliseert, dat wil zeggen dat geloven en deelnemen aan een religieus instituut los van elkaar komen te staan. In gesprekken met jongvolwassenen zelf wordt echter ook een ander beeld zichtbaar.

Agenda

tekst Moniek Mol

• 12 en 13 februari 2016: vierde confe-

Diverse onderzoeken wijzen op de-institu-

er opnieuw bij dat we pas in een persoonlijk

rentie van Rondom het Kind, met als

tionalisering van religie. Zo heeft het SCP in

gesprek met de jongvolwassenen zelf ont-

thema ‘Exce!!ent’. De conferentie

2014 een rapport uitgebracht waarin staat

dekken wat hun eigen verhaal is. Typerend

richt zich op ouders, leerkrachten,

dat er in Nederland in toenemende mate

daarbij is een reactie van één van de jongvol-

kinderwerkers en beleidsmakers

sprake is van de-institutionalisering. Jonge-

wassenen tijdens mijn onderzoek: ‘Blijkbaar

(ambtsdragers en leidinggevenden)

ren blijken hierin koplopers te zijn. Ook het

heb ik een probleem. Althans, zo wordt er

binnen de kerkelijke gemeente. Zie

onderzoek van godsdienstsocioloog Monique

vaak over mij “als jongere” gesproken in de

www.rondomhetkind.info/home.

van Dijk-Groeneboer, Kerk uit zicht? Jongeren

kerk.’ Deze reactie geeft aan dat een onder-

inspireren…! (2013), toont aan dat jongeren

zoek of een persoonlijke indruk niet het hele

course Youth Ministry van het On-

wel (willen) geloven, maar dat de helft van

verhaal hoeft te zijn. Sterker nog, er klinkt

derzoekscentrum voor Jeugd, Kerk

de ondervraagde jongeren dit los ziet van het

frustratie en verlangen in door.

en Cultuur (OJKC), met onder meer

actief participeren in een religieus instituut

Jos de Kock, Ronelle Sonnenberg en

(een kerk). Verrassend genoeg kwam uit mijn

Kerkverlating

Andrew Root. Zie www.ojkc.nl/nl/

onderzoek naar het thuisgevoel onder jong-

Ik beluister, zowel in mijn directe omgeving

nieuws/69-mastercourse-youth-

volwassenen een ander beeld naar voren.

als landelijk, veel zorgen om het aantal jon-

• 10 maart en 1 april 2016: Master-

ministry.html. • zaterdag 2 april 2016: INNOV8-

Persoonlijk

geren dat het geloof vaarwel zegt. Het lijkt mij het ergste wat een ouder kan overkomen.

ontmoeting voor professionele

Nagenoeg elke gelovige respondent in mijn

Maar persoonlijk ben ik ten aanzien van jon-

jeugdwerkers, met als thema ‘So-

onderzoek gaf aan dat kerk en geloof belang-

geren en geloven helemaal niet zo negatief

ciale gelaagdheid. Jongerenwerk is

rijk zijn voor elkaar. Dit werd geïllustreerd

gestemd. Ik zie dat veel jongeren niet uit de

pas geslaagd als het gelaagd is en

met opmerkingen als ‘in een kerkgemeen-

voeten kunnen met de kerk én ik hoor en zie

als de diversiteit van de groep als

schap kun je van elkaar leren’, ‘in een kerk-

dat veel jongeren op zoek zijn naar hoe ze

rijkdom wordt ervaren.’ Zie www.

gemeenschap zorgt men voor elkaar’ en ‘de

de levende God een plek kunnen geven in

innov8.nu/ontmoeting.

kerkelijke activiteiten bieden me structuur in

hun leven. Binnen het traditionele interpre-

• 21 mei 2016: NGK leidersdag, meer informatie volgt.

mijn geloofsontwikkeling’. Dit staat haaks op de eerder aangehaalde onderzoeken. En mo-

De eerste twee afleveringen van deze

gelijk ook op bevindingen van u als lezer.

reeks verschenen in de nummers 23 en

Ik heb geen sluitende verklaring voor die ver-

24 van jaargang 1 van OnderWeg.

schillende uitkomsten. Wel bepaalde het me

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

 Jeugdwerk

Kerkelijke activiteiten moeten jongeren de ruimte bieden in hun zoektocht naar God en geloven, bijvoorbeeld door een aangepaste liturgie (foto van Taizé-bijeenkomst). (beeld Wiesia/Flickr)

 Ik ben ten

aanzien van jongeren en geloven helemaal niet zo negatief 

dat bijvoorbeeld de jongerenkring waar zij deel van uitmaakten. Voor een ander is dat een maandelijks gesprek met een goede vriend en/of een pastoraal medewerker. En

Tips/media • Luister/kijk samen met jongeren naar

voor weer een ander is dat een aangepaste

het nummer ‘Home’ van Dotan en ga met

liturgie.

hen over dit nummer in gesprek. Waar

Geloofstaal Persoonlijk denk ik dat het weleens goed kan zijn dat het niet meer lukt om het instituut kerk als vanzelfsprekend door te geven

leef je voor? Wat wil je bereiken in dit leven? Welke dromen heb je? Wat betekent ‘thuis’ voor jou en wat is voor jou ‘thuiskomen’? • Download van de website van het SCP

aan de volgende generatie. Dit maakt

het onderzoek Geloven binnen en buiten

tatiekader van de meeste kerken lijken die

namelijk een nieuwe geloofstaal noodza-

verband uit 2014: www.scp.nl/Publica-

twee waarnemingen moeilijk met elkaar te

kelijk en een nieuwe levensinvulling van

ties/Alle_publicaties/Publicaties_2014/

rijmen.

christenen, die voorbij enkele verworden

Geloven_binnen_en_buiten_verband.

Wat hierin mee kan spelen, is dat kerk-

vormen van het instituut kerk kan gaan.

verlating regelmatig gezien wordt als

Christus zelf geeft aan dat wij als kerk de

geloofsverlating (met alle gevolgen van

belichaming van Hemzelf hier op aarde zijn.

dien). Maar dat hoeft niet zo te zijn. Het

We ‘doen’ niet kerk, maar we ‘zijn’ kerk!

kan zelfs zo zijn dat jongvolwassenen juist

Wat jongvolwassenen zichtbaar maken, is

bezig zijn met hun geloofsontwikkeling,

dat het geloof een zoektocht is en dat ze

maar dat ze niet goed uit de voeten kun-

daar anderen bij nodig hebben, eventueel

nen met (onze traditionele vorm van) kerk

los van het instituut kerk. Jongvolwassenen

zijn. Ga daarom met hen in gesprek over

dwingen ons na te denken over een nieuwe

waar en hoe zij dan wel bezig zijn met hun

manier van kerk zijn. We worden als kerk

geloofsontwikkeling, en kijk vervolgens als

wakker geschud om met vernieuwd elan

kerk hoe dat gefaciliteerd kan worden. Dit

op een passende manier kerk te zijn in deze

betekent dat het geloofsaanbod en de di-

tijd.

verse activiteiten er niet primair op gericht

•H et volledige onderzoek van Moniek

zijn dat jongvolwassenen actief lid van de

Moniek Mol (GKv) is adviseur bij het

Mol, Stimulerende factoren voor het thuis-

kerk worden, maar dat ze de ruimte bieden

Praktijkcentrum GKv. Met bijdragen van

gevoel van jongvolwassen leden van de

om hun zoektocht naar God en geloven te

Anko Oussoren en Paul Smit, adviseurs bij

Westerkerk, is te downloaden van de

faciliteren. Voor veel jongeren in de kerk

respectievelijk het Praktijkcentrum en het

website van het Praktijkcentrum:

die centraal stond in mijn onderzoek was

NGJ.

www.praktijkcentrum.org/onderzoek.

 Wandelen met God

Uitkijken naar God Onlangs was ik verdwaald in mijn eigen woonplaats. Ik had wel een kaart bij me, maar... ik wist niet waar ik was. Gelukkig kwam er iemand langs die ik het kon vragen. Een willekeurige voorbijganger is een stuk minder betrouwbaar dan een kaart, maar al snel bleek dat ze me de goede kant op had gestuurd. Ook in het leven met God kunnen we die extra hulp vaak goed gebruiken.

tekst Jeannette Westerkamp-Stegeman

ouderwets woord, en nederig zijn is slap.

iets in het schrift kunt schrijven.’ ‘Maar

beeld Junior Peres/Pixabay

We hebben meer nodig, Gods eigen stem.

hoe weet ik nou wat van God komt?’

Zijn aanwezigheid. Dat geldt ook voor de

‘Schrijf maar op waarvan je denkt: dat is

De Bijbel is een betrouwbare kaart. Maar

jongeren die ik tegenkom in de jeugdin-

misschien God. Dan praten we erover. Ik

we hebben meer nodig. We weten wat

richting.

weet wel zo’n beetje wat bij God past.’

de Heer van ons vraagt: liefde, gerech-

Na een week komt ze met haar schrift bij

tigheid, ootmoedig wandelen met Hem.

Schrift

Maar wat ís liefde voor veel mensen om

Samantha smult van Bijbelverhalen, of

wel meteen in slaap gevallen, terwijl ze

ons heen? Liefde is een goed gevoel,

misschien ook van het rustig samenzijn

gewoonlijk een halve nacht wakker ligt.

vlinders in je buik. En wat is gerechtig-

zonder druk en drugs. ‘Maar hoe weet

Op school is ze deze week niet de klas

heid? Respect, voor mij. Recht op geld,

ik nou dat God echt is?’ ‘Vraag het Hem’,

uitgestuurd. Is dat van God? ‘Wie weet,

gezondheid, vrijheid. En wandelen met

zeg ik. ‘Hier is een schrift. Vraag het Hem

ga maar door met opschrijven.’ En we

God? Chillen? Ootmoed? Dat is maar een

elke morgen en in de avond kijk je of je

lezen samen Psalm 4, over inslapen.

OnderWeg #03 > Jaargang 2 > 6 februari 2016

me. Ze is twee nachten achter elkaar vrij-

 Column

 ‘Hoe weet ik nou dat God echt is?’ ‘Vraag het Hem’ 

Het wow-signaal

p 15 augustus 1977 detecteerde sterrenkundige Jerry R. Ehman een bijzonder signaal. Hij was verbaasd over de

golflengte en de intensiteit ervan. In de marge van een print van

Maan

het signaal schreef hij het woord ‘Wow’. Daarmee was het wowsignaal geboren. Dit signaal kon op geen enkele manier verklaard

Zo wandelt ze een paar weken met God. Op een dag komt

worden. Veel wetenschappers waren er heilig (!) van overtuigd

ze binnen, helemaal opgewonden: ‘Nou weet ik het zeker:

dat het om een signaal van een buitenaards beschaving ging.

God bestaat!’ Ik kijkt haar aan. ‘Ik heb de maan gezien’,

Daarmee waren de eerste bewijzen voor buitenaards leven ge-

roept ze. ‘De maan?’ vraag ik aarzelend. ‘Mevrouw, ik heb

vonden.

nog nooit de maan gezien, nog nooit en gisteren heb ik

Het is me opgevallen dat christenen zo weinig aandacht aan dit

ineens de maan gezien, de echte maan. Ziek, echt te gek!’

signaal hebben gegeven. Zou dit signaal van onbekende afkomst

Haar enthousiasme is aanstekelijk. ‘Geweldig’, zeg ik, ‘Ik

geen reden kunnen zijn om onze interpretatie van Genesis 1 en

had dit niet bedacht, maar God wel. Geweldig.’ God laat een

2 te herzien? Zouden hier geen congressen en studiedagen aan

verslaafd, misbruikt meisje de maan zien! God laat zich zien

gewijd moeten worden? En misschien wel kinderboeken ge-

in de schepping.

schreven om de volgende generatie mee te laten denken over dit

Het bijzondere is dat ze doorgaat met vragen stellen aan

fenomeen? Het is ook opvallend dat dit signaal nog niet door de

God, dingen verwachten en opschrijven. Als ze drugs aan-

theologen uit Kampen of Apeldoorn is opgepikt. De christelijke

geboden krijgt, wordt ze onmiddellijk betrapt en dat komt

filosofen hebben zich er al evenmin mee beziggehouden. Zouden

natuurlijk door God. Als ze met een gestolen cd het terrein

die niet in de raad van advies moeten zitten van een vereniging

op komt, loop ik net naar buiten. Het is duidelijk voor haar:

die voor of tegen een theologische interpretatie van dit signaal is?

terug met die cd. Ik, in mijn ongeloof, maak me zorgen: Wanneer wordt dit bijgeloof? Wanneer komen de rare dingen? Wanneer wordt ze teleurgesteld?

 Samantha krijgt vrijwel elke dag van Hem een hint

 Het signaal is niet door theologen uit Kampen of Apeldoorn opgepikt 

Twee weken geleden hoorde ik op de radio dat er een nieuwe verklaring is voor het wow-signaal: de interactie tussen waterstofwolken van passerende kometen. Oeps. Weg bewijs voor buitenaards leven. Weg nieuwe interpretatie van Genesis 1 en 2.

Hint

De les van het wow-signaal is dat alle wetenschappelijke kennis voorlopig is. Een andere les is dat de interpretatie van de Bijbel

Ik loop met mijn kleinzoon van 4 langs het water. ‘Ik mag

nooit bepaald kan worden door een wetenschappelijke theorie.

niet bij het water van pappa’, zegt hij. ‘Met oma mag je toch

De Bijbel is een oude en heilige tekst. Een tekst die haar eigen

wel bij het water? Ik houd je hand vast.’ ‘Ik mag niet van

verhaal vertelt. Een tekst die alleen begrepen kan worden door

pappa bij het water’, zegt hij nog een keer. Tegen zo veel

terug te gaan naar de tijd(en) waarin deze tekst geschreven

onvoorwaardelijke gehoorzaamheid kan ik niet op. En in-

werd. De ontwikkelingen in de natuurwetenschap zijn uitermate

eens moet ik aan Samantha denken: ze is als een klein kind

boeiend. Ik denk bijvoorbeeld aan de bigbangtheorie, de veelwe-

aan de hand van God. Tegen mij lijkt God te zeggen: ‘Maak

reldentheorie en de bekende evolutietheorie. Maar leiden die tot

je eigen keuzes. Jij kent de kaders heel goed, jij hoeft niet

een beter verstaan van een heilige tekst? Galilei schreef het al in

aan de hand. Je weet inmiddels dat Ik er ben, ook als je Mij

1615: nee dus. Wat dat betreft, laten natuurwetenschappers en

niet opmerkt.’ Samantha krijgt vrijwel elke dag van Hem

theologen maar in hun eigen ‘hok’

een hint.

blijven. Af en toe samen een kopje

Dan is ze weg. Hoe gaat het nu verder met haar? ‘Ik laat niet

koffie drinken is voldoende.

los wat Ik begon’, schiet me te binnen. Als ik de maan zie, denk ik aan Samantha en aan God. Maarten J. Verkerk (GKv) is beJeanette Westerkamp-Stegeman (NGK) is werkzaam als

stuurslid van VitaValley en bijzon-

predikant in een gesloten jeugdinrichting.

der hoogleraar christelijke filosofie aan de TU Eindhoven en de Universiteit Maastricht. 31

(advertenties)

Rouwverwerkingsweekenden

• Kom in Gods kracht verder in het verwerken van uw verlies. • Vind herkenning bij lotgenoten.

Bij het verlies van een dierbare: Rouw - dragen met God

• Geniet van de helende werking door samen te ontspannen.

Alie Wernsen - maatschappelijk werkster

• 17 t/m 21 maart 2016 • 22 t/m 26 september 2016

ds. P. Vermaat

Prijs: € 260,00 | 1-pers. kamer, all-in

zr. Anneke Kempers

Jan van Zutphenweg 4 3958 GE Amerongen tel: (0343) 723 780

www.zdh.nl

RESERVEER TICKETS:

W W W. G O A N D T E L L . N L

VROEGBOEKKORTING TOT 1 MRT

info@zdh.nl

Donatus verzekert vertro uwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinder opvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekerings belangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…