Ow 2 6 de betekenis van het kruis

www.onderwegonline.nl

#06  jaargang 2  19 maart 2016

Waarom moest Jezus sterven?

THEMA: DE BETEKENIS VAN HET KRUIS

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

08 THE PASSION JAN VAN DER STOEP OVER HET VOLKSRITUEEL > 12 & 16 DISCUSSIE DE BETEKENIS VAN HET OFFER VAN CHRISTUS > 24 INTERNETZENDING GEESTELIJKE HONGER STILLEN OP FACEBOOK

 Inhoud Thema

08 interview

CHE-lector Jan van der Stoep over het volksritueel The Passion

12 opinie

Waarom moest Jezus sterven? (1) Over de betekenis van de kruisdood van Jezus Christus

The Passion is een kijkcijferkanon. Vorig jaar trok het een

raken we nooit uitgedacht. In een tweeluik gaan Bas

recordaantal van 3,6 miljoen kijkers. Plat volksvermaak is

Luiten en Hans Burger erover in gesprek. ‘Jezus moest

het echter allerminst, stelt Jan van der Stoep, lector media,

sterven om naar Gods plan de dood te ondergaan in

religie en cultuur aan de Christelijke Hogeschool Ede. Hij

onze plaats en alle leed van de wereld te dragen’, schrijft

prijst de makers voor hun vermogen om het verhaal van

Luiten. ‘Bij Hem is de troost en de hoop te vinden die

Jezus’ lijden en sterven midden in deze tijd te plaatsen.

mensen al eeuwenlang verwachten en waar mensen al

Stellige overtuigingen komen daar niet aan te pas. Maar dat

eeuwenlang naar op zoek zijn.’

betekent niet dat ze niet wandelen in de waarheid van het evangelie, aldus Van der Stoep.

06 praktijklokaal

Ambtsdrager in opleiding

De GKv Ommen-West introduceert de aio: de

28 jeugdwerk

Luisterend helpen God te ontdekken

ambtsdrager in opleiding, een soort stagiair-ambtsdrager.

In de afgelopen maanden verschenen in Jeugdwerk een

Het gaat hierbij om jongere gemeenteleden die nog

serie artikelen over de fases van opgroeien en een serie

niet eerder ouderling of diaken zijn geweest. Ze

over het thuisgevoel van jongvolwassenen. Beide series

worden gewoon bevestigd in het ambt, draaien mee in

beklemtoonden het belang van goede communicatie

kerkenraadsvergaderingen, maar krijgen geen eigen wijk.

tussen volwassenen (jeugdwerkers) en jongeren. Goede communicatie is in de praktijk echter vaak een hele uitdaging. Daarom volgt nu een serie artikelen over

24 missionair

Geestelijke honger stillen op Facebook

Facebook is een geweldig medium om het evangelie te delen met mensen wereldwijd. In de afgelopen

communicatie.

30 wandelen met god

Je bekommeren om je medemensen Na 9/11 vroeg Anne van der Bijl van Open Doors zich af:

maand hebben 508.984 mensen in Saoedi-Arabië één of

huilen christenen mee met de wolven in het bos of luisteren

meerdere keren een Bijbelvers van de Facebookpagina

ze naar de stem van hun Heer? Zetten we moslims weg of

van Marten Visser op hun beeldscherm gehad. Dat

hebben we hen lief – ook wanneer zij ons niet goedgezind

eenvoudige feit maakt volgens hem in één klap duidelijk

zijn? Wandelen met God is ook: vluchtelingen liefdevol op-

wat de mogelijkheden van zending via het internet zijn.

vangen en oprechte liefde hebben voor geradicaliseerde moslims.

2

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

 Thema

Lijden

D

e wereld is vol van lijden. We zien elke dag aangrijpende beelden op het scherm. Het raakt hele bevolkingsgroepen, waaronder kinderen en be-

jaarden. Ze bivakkeren onder de open hemel, in weer en wind, op de vlucht voor erger. Mensenhandelaren slaan hun slag. Voor veel geld bieden ze een wrakke boot, of ze roven kinderen ertussenuit. Geweld en machteloosheid drijven tallozen tot wanhoop. Waar moeten ze heen?

Vluchten kan niet iedereen. Miljoenen zitten klem tussen verschillende vuren. Ook gevangenissen zitten vol, niet alleen met misdadigers, maar ook met ongewenste asiel-

16 opinie

Waarom moest Jezus sterven? (2)

zoekers en uitgekotste christenen. Dat is wat we horen, dat is de foto die naar buiten komt, als een topje van de ijsberg.

‘De kern van het offer van Jezus is positief en iets om

Lijden is er ook op kleinere schaal, in de gebrokenheid

naar te verlangen: volledige toewijding aan God, een

van het leven. Mensen worden gekwetst en eenzaam

heilig leven’, schrijft Hans Burger in antwoord op Bas

achtergelaten. Bejaarden willen wel dood, jongeren ook.

Luiten in het tweeluik over de kruisdood van Christus.

Het leven is moeilijk geworden, terwijl er tegelijk zo veel

‘De positieve kern van het offer is belangrijk. Daardoor

entertainment is. Ook daarin kun je vluchten.

kunnen ook wij verlangen naar een leven dat een offer is aan God. Tot zo’n leven worden we ook opgeroepen.’

Dan ineens gaat daar een kruis door de straten. Mensen haken aan. Hebben ze wat met Jezus? Vinden ze herkenning? Is het emotie die zich ontlaadt?

Hoe komt het dat de liedjes, die niet christelijk geduid kunnen worden, zo naadloos bij passie en Pasen lijken aan te sluiten? En hoe is het te verklaren dat christenen zich bij The Passion betrokken voelen en zich ervoor

En verder: 05 In beeld 11 Nieuws

inzetten? Doet dit spektakel dan niet tekort aan die indrukwekkende Bijbelse boodschap van het lijden en de opstanding van Christus? Zo ja, hoezo? Zo nee, waarom niet? In dit nummer krijgen eerst vragen als deze aandacht.

Als vanzelf kom je dan bij de dieperliggende vraag naar

11 Colofon

het Bijbelse karakter van het offer van Jezus. Moest Hij

14 Redactioneel

sievorm, antwoorden gegeven. Helpen die ons verder?

20 Vergeving: moeilijk, mogelijk,

van het kruis, dat werd opgericht in deze door de dood

(te) makkelijk

sterven? En waarom dan wel? Hierop worden, in discusLaat ieder het zelf overdenken, in gedachten aan de voet geteisterde wereld.

22 Woordzoeker 24 Column Joost Smit 26 Stimulans 31 Column Esther de Hek Bas Luiten (GKv), (beeld voorkant Johanne de Heus)

redacteur OnderWeg

3

familieberichten

Wij weten dat Gods Zoon naar de wereld is gekomen.

Hij heeft ons de ware God van dichtbij leren kennen.

1 Johannes 5:20a

Met ontroering hebben de kerkenraden van de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerk te Eindhoven kennisgenomen van het overlijden van hun vroegere predikant

Na een rijk en gezegend leven is thuisgekomen bij zijn hemelse Vader

ds. Gert van den Brink

ds. Gert van den Brink Weduwnaar van Jo van der Wal * Maassluis, 17 mei 1923

† Nieuwegein, 8 maart 2016

Onze lieve, zorgzame (schoon)vader, opa en ‘ouwe’ opa

Kinderen Wouter † & Wilma, Truus & Leo, Kees & Willy, Annemarie Kleinkinderen Rachel & Ebe, Mirjam & Reyald, Ruth & Remco, Hannah & Willem, Caroline & Bart, Cynthirella, Sarah & Luuk, Martin & Hester, Ellen & John, Hilda & Bert, Bram & Martine, Corlies & Albert, Joanne & Reinier, Gertrude & Jos, Cees Peter Achterkleinkinderen Joas, Lenthe, Lushently, Wietske, Lise, Naut, Julie, Sanne, Levi, Tim, Kirsten, Siem, Lotte, Hanna, Ezra, Loïs

Wij hebben zijn leven gevierd in een dankdienst op dinsdag 15 maart.

Ds. Van den Brink diende de gemeente van 1961 tot 1970.

We danken God voor de trouwe dienst die hij in prediking en pastoraat heeft verricht. Over zijn ambtsbediening in Eindhoven viel de schaduw van de kerkelijke conflicten van die tijd. We zijn verwonderd en dankbaar dat ds. Van den Brink kort voor zijn overlijden aan het avondmaal de verzoening met zijn gereformeerd vrijgemaakte broeders en zusters in Eindhoven heeft mogen vieren.

Wij bidden om Gods troost en kracht voor zijn kinderen en kleinkinderen.

Eindhoven, 10 maart 2016 Namens de GKv Eindhoven ds. Arie van Vugt, voorzitter Marten Voogt, scriba Namens de NGK Eindhoven Harry Lakerveld, voorzitter Pjotr Ekelmans, scriba

Correspondentieadres: Familie van den Brink Ruitercamp 257 - 3992 BZ Houten Met ontroering hebben wij kennisgenomen van het overlijden van

ds. G. van den Brink

Met ontroering heeft de gemeente van de NederlandsGereformeerde Kerk van Rotterdam-Overschie kennisgenomen van het overlijden van haar emeritus predikant

Ds. Van den Brink diende de gemeente te Zwolle van

Ds. Gert van den Brink

30 augustus 1970 tot 1 november 1974.

In dankbaarheid denken wij terug aan zijn inzet voor Gods koninkrijk en zijn niet aflatende inspiratie voor de gemeente.

Ds. Gert van den Brink diende de gemeente van Rotterdam-Overschie van 1974 tot 1988. Wij danken God voor het vele werk dat ds. Van den Brink in de gemeente heeft mogen doen. Door zijn geïnspireerde manier van Woordverkondiging is hij tot zegen geweest voor velen.

Wij bidden om de nabijheid van onze hemelse Vader voor zijn kinderen en kleinkinderen.

Door zijn stimulans zijn veel kinderen via kinderclubs met

Rotterdam, 9 maart 2016 Wim van Esch, voorzitter kerkenraad Albert de Vries, scriba

Arthur Weynschenk, voorzitter kerkenraad

het evangelie in aanraking gekomen.

Wij bidden zijn kinderen en overige familie Gods troost toe.

Namens kerkenraad en gemeente van de Nederlands Gereformeerde Kerk II te Zwolle,

Olga Visser - ter Wee, scriba

 In beeld

In beeld: Henk Algra

 Ik zou weleens

Leeftijd: 65 jaar Woonplaats: Alkmaar Kerkelijke gemeente: de Open Hof (NGK/CGK) in Alkmaar, die intensief samenwerkt met de Kapelkerk (GKv) Gezinsomstandigheden: getrouwd met Tineke; dochter Nynke, zoon Anne, kleindochter Thiska Werk: orthopedagoog in de gehandicaptenzorg

met de ogen van Paulus willen kijken.

Wat bedoelde hij nu precies? 

1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Zonder de ‘nestgeur’ van

psalmen. Het kan ook een preek zijn die

genwoordig vaak kijken, zoals over de

een nieuw licht op een tekst werpt. Of

plaats van de vrouw in de kerk of over

een ontmoeting met een gemeentelid,

homoseksualiteit. Dan zou ik weleens

het christelijke geloof kan ik me mijn

een gesprek op de kring. De eerste keer

met de ogen van Paulus willen kijken.

leven niet voorstellen. Aan de inhoud

dat we als drie kerken (CGK/NGK/GKv)

Wat bedoelde hij nu precies?

van de Bijbelse boodschap heb ik nooit

samen het heilig avondmaal vierden,

getwijfeld. Wel was ik soms verder bij

was zéker een indrukwekkend moment.

God vandaan. In de loop der jaren ben ik steeds meer gaan ervaren hoe het geloof helpt bij het omgaan met mijzelf, met anderen en met gebrokenheid.

2. Welke Bijbeltekst is jou het meest dierbaar en waarom? Het ‘zelfs indien niet’

5. Wat is volgens jou het belangrijkste in de opvoeding van kinderen? Het klinkt mis-

hebben. Als het dochtertje van Jaïrus opstaat uit de dood zegt Hij: ‘Geef haar iets te eten.’ Ontroerend, die aandacht

in een gebroken wereld leven. Kinderen

van Jezus voor de heel gewone dingen!

zijn niet maakbaar en opvoeders nemen van vroeger hun eigen kwetsbaarheden mee. Maar juist dat besef geeft ook

ernstig psychisch ziek. Ondanks alle

ruimte: we hoeven niet perfect op te

gebeden genas hij niet. Daar worstelde

voeden. De rode draad binnen de op-

ik mee. Precies in die periode hoorde ik

voeding is verbondenheid (hechting),

een preek over deze tekst. Dat hielp mij

met oog voor ieders eigen (door God

enorm. Ook als het anders gaat: God is

gegeven) temperament.

6. Waar voel jij je soms schuldig over? Schuld, schaamte

3. Wat doe je om gelukkig te zijn? Daar kan ik niets voor doen: dan

en verdriet lopen altijd door elkaar.

moet je gelukkig zijn. We hoeven niet

Schuld is iets anders dan schuldgevoel.

te knokken, we mogen ontvangen. Het

Ik kan me schuldig voelen als ik ergens

boek Duizendmaal dank (van Ann Vos-

nee op zeg en een ander extra werk be-

kamp) was voor mij heel inspirerend.

zorg, maar ben ik dan ook schuldig? Dat

4. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? Het is vaak de muziek

aandacht van Jezus voor wat we nodig

schien pessimistisch: het besef dat we

(Daniël 3:18). Een goede vriend was

erbij.

8. Welke uitspraak van Jezus is jou het meest dierbaar? De

blijft soms lastig.

die me raakt, een lied uit de Evangeli-

7. Met welk deel uit de Bijbel heb je moeite? Met teksten

sche Liedbundel of de diepgang van de

die lijken te schuren met hoe we te-

5

 Praktijklokaal Beter beamen in de kerk

M

et de beamer hebben in veel kerken ook ‘reclameblokken’ vóór de dienst en soms

tijdens de collecte hun intrede gedaan.

Doordat steeds meer instanties binnen de gemeente daar gebruik van maken, worden de tekstblokken langer en (beeld Amornme/iStockPhoto)

langer en gaat het nogal eens mis met de leesbaarheid: te kleine letters, te veel tekst, verkeerde kleurencombinaties enzovoort. Daarom stellen steeds meer kerken instructies op voor het beamergebruik. Recent gebeurde dat in de GKv Axel. Uiteraard wil het plaatselijke beamteam de informatie op tijd binnen hebben: voor de deadline van donderdagavond 18.00 uur. Maar de instructies gaan ook over wat er voor de dienst gebeamd kan worden. Wat past

hele fotoreportages (die kunnen op de

er allemaal in ongeveer zes minuten?

website een plaats krijgen). Lever per

De volgende regels worden daarbij ge-

mededeling één dia aan, met daarop

hanteerd:

eventueel verwijzingen naar kerkblad

• In ieder geval worden dia’s opgenomen over de dienst zelf, de liturgie, wie de bloemen ontvangt, het crècherooster, de kidsclub, de weekagenda, de kerkenraad enzovoort.

• Er is ruimte voor dia’s over andere

of website.

•D e dia is ongeveer 15 à 20 seconden te zien; houd de hoeveelheid informatie dus beperkt.

•M et het oog op de leesbaarheid (ook op de achterste rij) moet de tekst wor-

 Met de beamer hebben in veel kerken ook ‘reclameblokken’ hun intrede gedaan 

zaken, maar daarvoor wordt een se-

den aangeleverd in lettertype Arial,

waarin onder meer het effect van de

lectie gemaakt waarbij de beschikbare

grootte 36.

beamer op de beleving van de kerkgan-

tijd van ongeveer zes minuten het

De NGK Kampen heeft de beamerspel-

gers en van de voorganger aan de orde

criterium is.

regels op de website staan. Daarin staat

komt.

onder meer:

Inmiddels is er ook een centrale plek

•H ele verhalen op een dia plaatsen

waar nuttige informatie te vinden is

• Het helpt als er geen lappen tekst worden aangeleverd (daar is het mededelingenblad Una Sancta voor) en geen

Webtips www.protestantsekerk.nl/werkvelden/liturgie/eredienst/Paginas/Werkboekjes.aspx

heeft geen zin, die leest niemand.

over het beamen tijdens de kerkdienst:

•H oud dia’s overzichtelijk: overdaad

www.opkijken.nl. Het accent ligt op het

schaadt; plaats geen tekst over plaat-

beamergebruik tijdens de liturgie en als

jes heen.

preekondersteuning. De site bevat links

• Vermeld alleen informatie over activiteiten in de komende week.

• Lever dia’s aan als Powerpoint- en/of jpg-bestand, niet in Word of pdf.

naar wallpapers voor kerkelijke presentaties, Bijbelse afbeeldingen, rechtenvrije fotosites en liedboekdatabases, tips en tools voor beamerpresentaties,

www.opkijken.nl/beamteams/

Deze regelingen en instructies gaan niet

maar ook verwijzingen naar presenta-

beamer-content/links-naar-beamer-

over het gebruik van de beamer tijdens

tiesoftware, informatie over licenties,

materiaal

de kerkdienst. De Protestantse Kerk

kostenplaatjes voor beameraanschaf

heeft een werkboekje gepubliceerd

enzovoort.

6

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

 Praktijklokaal GKv Ommen-West introduceert ambtsdrager in opleiding

D

e tijd van wat enigszins mislei-

een aparte plaats te staan op de lijst met

van het wijkteam. Samen kijken mentor

dend periodiek aftreden wordt

dubbeltallen (het werken met dubbeltallen

en aio naar een passend toerustingstra-

genoemd, is weer aangebroken.

heeft in Ommen nog steeds de voorkeur),

ject, bestaande uit bijvoorbeeld literatuur,

En dat betekent voor veel kerkenraden

zodat de gemeente weet dat het om aio’s

cursussen of toerustingsavonden. Ook de

opnieuw puzzelen: hoe krijgen we alle

gaat. Ze worden gewoon bevestigd in het

preses van de kerkenraad en de voorzitter

vacatures vervuld? Dat in veel gemeenten

ambt, draaien mee in kerkenraadsverga-

van de diaconie denken daarover mee.

niet alle ambtsdragersplekken ingevuld

deringen, maar krijgen geen eigen wijk.

worden, is allang geen nieuws meer. Dit

Na een jaar wordt het traject geëvalueerd

vraagt om een aanpassing van het pasto-

en kunnen ze eventueel als ’gewone’ ou-

raat en het diaconaat.

derling of diaken aan de slag. Indien nodig

Webtips

De GKv Ommen-West kiest een andere

of gewenst volgt een tweede aio-jaar.

http://www.ngk.nl/werkvelden/toe-

weg. Zij introduceert de aio: de ambts-

In het aio-jaar gebeurt er heel wat. De aio

rusting/

drager in opleiding, een soort stagiair-

krijgt een ervaren ambtsdrager als mentor,

www.praktijkcentrum.org

ambtsdrager. Het gaat hierbij om jongere

die hem begeleidt. De aio kan mee op be-

www.diaconaalsteunpunt.nl

gemeenteleden die nog niet eerder ouder-

zoek bij gemeenteleden, zelf bezoeken af-

www.blad-dienst.nl

ling of diaken zijn geweest. Ze komen op

leggen en deelnemen aan vergaderingen

Wat leert Buitenpost van Amsterdam?

T

erwijl de verslagen van de GKv-clas-

hun missionaire projecten; een andere is de

sis Amsterdam-Leiden laten merken

PopUpKerk van Rikko Voorberg. Overigens

dat er steeds opnieuw vragen zijn

heeft de classis op een speciale vergade-

rond de missionaire projecten in de hoofd-

ring kennisgemaakt met drie missionaire

stad, gaat de GKv Buitenpost daar heel

projecten in de hoofdstad, waar volgens

ontspannen mee om: zij hebben Johannes

Johannes van den Akker én de classis goed

van den Akker, abt van het Kleiklooster,

– ‘vredevol’ zegt het verslag – met elkaar

uitgenodigd voor een avond in het kader

gesproken is. Deze classisvergadering is ge-

van hun project ‘Deel je leven’, vanuit de

houden in het Kleiklooster.

gedachte: wat kunnen wij in ons dorp leren

In Buitenpost ging het om geloof in uit-

van een missionair project in de stad?

voering. Johannes van den Akker: ‘Eigenlijk

Bij de opening van het Kleiklooster ontste-

Het Kleiklooster is een kleine leefgemeen-

ging het om twee heel basale dingen: wat

ken Johannes van den Akker (links) en Peter

schap in een flatgebouw aan de Kleiburg in

is de context van de gemeente en hoe ziet

Horsman (predikant van Stroom) een kaars,

de Bijlmer, die in september 2015 van start

je eigen agenda eruit? Wat is een logische

die vervolgens in de kapel wordt geplaatst.

is gegaan. De aanduiding klooster wil niet

verbinding tussen die twee?’ Bij de context

(beeld Harrie Jansema)

zeggen dat ze zich afzonderen. Integendeel:

gaat het om bijvoorbeeld leeftijdsopbouw

ze staan midden in de wijk en iedereen is

en inkomen en andere gegevens die het

neem wat mee voor dat gezin bij je in de

welkom voor een gesprek of, in de kloos-

CBS verzamelt: ‘Maak een schets van het

straat.’

tertraditie, een eigen gebrouwen biertje.

dorp en zoek uit: wat voor mensen wonen

Ook op andere manieren is de GKv Bui-

Het project valt onder de GKv Amsterdam-

er?’ Maar ook: ‘Integreer maximaal in het

tenpost bezig met haar missionaire

Centrum, de Oosterparkkerk. Het is één van

dorpsleven. Relaties met de mensen zijn

bewustzijn. Ds. Roel Prins houdt in de

belangrijk.’ Het is volgens Van den Akker

middagdiensten een serie van zes preken

Webtips

belangrijk om met een missionaire bril te

over verschillende evangelisatiestijlen. Hij

kijken naar de dingen die je toch al doet.

vertelt er kort iets over en daarna worden

www.kleiklooster.nl

Het gaat niet om extra dingen, al kwam dat

ze in de praktijk geoefend, zodat mensen

www.missionairsteunpunt.nl

toch weer naar voren toen hij de mensen

kunnen ontdekken welke stijl bij hen past.

www.praktijkcentrum.org/kerk-in-

in Buitenpost een lijstje goede daden liet

‘Als je daarbij aansluit, gaat het delen van

de-samenleving

invullen. ‘Neem niet alleen iets mee voor

je geloof veel gemakkelijker!’ zegt Roel

die speciale voedselbankinzameling, maar

Prins.

7

 Thema

CHE-lector Jan van der Stoep over het volksritueel The Passion

‘Je moet niet te klein denken over de kern van het evangelie’

 Interview The Passion is een kijkcijferkanon. Vorig jaar trok het een recordaantal van 3,6 miljoen kijkers. Plat volksvermaak is het echter allerminst, stelt Jan van der Stoep, lector media, religie en cultuur aan de Christelijke Hogeschool Ede. Hij prijst de makers voor hun vermogen om het verhaal van Jezus’ lijden en

 ‘Communicatie

is altijd situationeel, ook de communicatie van het evangelie’ 

sterven midden in deze tijd te plaatsen. Inderdaad,

zit en eruit wil barsten, met het verlangen

stellige overtuigingen komen daar niet aan te pas.

daarover. Zo wordt iemand ingesloten door

Maar dat betekent niet dat ze niet wandelen in de waarheid van het evangelie, aldus Van der Stoep.

daarvan verlost te worden. Ook de clip gaat doornstruiken, tegen de achtergrond van tot leven gekomen taferelen van Jeroen Bosch. Sommigen zullen het aanstootgevend vinden, maar ik zie daarin een fundamenteel christelijke en persoonlijke waarheid: dat we verlossing nodig hebben.’

tekst Elze Sietzema-Riemer

niet relevant. Iedereen is ten diepste een

Welke betekenis denkt u dat zinzoekers

beeld Johanne de Heus

Godzoeker, een zinzoeker. Ik heb niet de

aan The Passion toekennen?

behoefte om het één te kwalificeren als

‘Het is een verhaal over lijden, over hoe het

Hoe verklaart u de populariteit van The

een religieuze manier van zoeken naar zin

goede het kwade overwint, over schuld en

Passion?

en het andere niet. Dat is de kracht van The

de vergeving daarvan en over volledige

‘Het speelt in op de toenemende behoefte

Passion: dat ze dat grijze gebied opzoeken.

opoffering voor anderen. Dat spreekt men-

aan rituelen en samenhang. Zo zie je dat er

Daar voelen hedendaagse zinzoekers zich

sen aan, omdat het ons raakt in wie wij als

steeds vaker stille tochten worden georga-

thuis.’

mensen ten diepste zijn. Je kunt er herkenning, troost en hoop in vinden.’

niseerd, kijk naar wat er gebeurde rond de MH17. Zelf vind ik de Damschreeuwer wel

The Passion blaast niet-christelijke lied-

interessant. Dat hij ging schreeuwen werd

jes nieuw leven in, op zo’n manier dat ze

Maar waarom Jezus aan het kruis is gestor-

haast opgevat als heiligschennis. Ik vraag

naadloos op het lijdensverhaal lijken aan

ven, wordt er niet bij verteld. Haal je daar-

me af of dat in de jaren zeventig en tachtig

te sluiten. Hoe werkt dat?

mee niet de kern uit het evangelie?

ook zo zou zijn gegaan. Mensen beschou-

‘Die liedjes zijn oprecht. Het is niet gek dat

‘Het waarom van zijn sterven is heel impli-

wen dergelijke momenten meer en meer

daarin elementen zitten die we vanuit het

ciet aanwezig. Ik vind het voor deze gele-

als heilig. The Passion past goed binnen

christelijke geloof herkennen en kunnen re-

genheid niet nodig dat expliciet te maken.

deze tendens.’

lateren aan onze relatie met God. De Bijbel

Juist daardoor slagen de makers erin om

doet niets anders dan die relatie te verge-

verbinding te maken, om mensen te raken.

The Passion als heilig volksritueel? Dat

lijken met de relatie tussen man en vrouw

Met een puur verkondigend programma

klinkt tegenstrijdig.

en vader en kind. Ook het verlangen naar

zouden ze veel minder mensen bereiken.

‘De mensen die meedoen, doen dat niet

verlossing, en de noodzaak daartoe, komen

Lange tijd leefden we in een verzuilde sa-

per se vanuit een christelijke overtuiging.

terug in veel seculiere liederen.’

menleving, waarbij de antithese het eerste was waarmee het gesprek begon. Daarmee

Tegelijkertijd staat wel degelijk een Bijbels verhaal centraal. Ik ben ervan overtuigd

Raken die liedjes u ook?

zou je nu mensen afschrikken. Wil je een

dat mensen aan dat religieuze verhaal be-

‘De hele uitvoering raakt mij wel. Maar om

gesprekspartner zijn in onze netwerksa-

tekenis toekennen. Ja, het is een publiek

eerlijk te zijn is het niet echt mijn smaak.

menleving, dan kun je niet anders dan be-

ritueel. Maar wat schiet je ermee op om het

Een seculier liedje dat mij enorm aangrijpt

ginnen met de vraag: wat verbindt mij met

in zulke kaders te plaatsen? Die scheiding

in mijn geloof is Until it sleeps van Metal-

die ander? The Passion sluit hier naadloos

tussen religieus en niet-religieus vind ik

lica. Het gaat over het kwaad dat in ons hart

bij aan.’

9

 Thema

Ziet u de kern van het evangelie als plaats-

waarheid waarop ik doel als ik praat over

en tijdafhankelijk?

het hart van het evangelie. Liefde, ja, maar

‘Ik denk vooral dat je niet te klein moet

geen gemakkelijke liefde: het is een liefde

denken over de kern van het evangelie. De

die je voortdurend uitdaagt en een spiegel

ene keer wordt het verteld zoals Johannes

voorhoudt.’

de Doper, al vastend, en de andere keer zoals Jezus, door aan te schuiven bij hoeren

The Passion daagt de kijker toch amper uit?

en tollenaars. Communicatie is altijd situati-

‘Christenen wel: om de eigen ideologische

oneel, ook de communicatie van het evan-

kaders los te laten met het oog op de ont-

gelie. Wat wijs is in de ene situatie, is niet

moeting met de ander. Het is wat Charles

wijs in de andere situatie.

Taylor zegt: “De kerk heeft te leren van

Ik denk dat veel communicatie van het

wat mensen buiten de kerk zeggen.” Het

evangelie inhoudelijk waar, maar niet al-

is eenzijdige communicatie als je alleen je

tijd even wijs is, waardoor het misschien

boodschap in het hoofd van de ander wilt

wel tegen het hart van het evangelie zelf

stoppen. Goede communicatie is over en

ingaat. Als het verhaal dat je vertelt niet

weer. Dat betekent dat je altijd ontvankelijk

uitnodigend is, maar primair confronterend,

moet zijn voor de ander. Van hem of haar

dan kán daar liefde achter zitten, maar het

kun je wat leren. Dat is ook mijn ervaring

kan ook zijn dat je vooral bezig bent met je

als CHE-docent. Ik heb betere gesprekken in

eigen gelijk, in plaats van met liefde voor

de klas als er iemand is die niet gelooft.

de ander. Dus het komt heel erg aan op je

Wil je echt vanuit de liefde van Christus

sensitiviteit ten aanzien van de situatie en

communiceren, dan betekent dat dat je de

de ander.’

ander ziet als een mens die waardevol is in zichzelf, waar God mee bezig is en in wie

Liefde als hart van het evangelie: is dat

God zichtbaar wordt, ongeacht zijn of haar

Jan van der Stoep: ‘Wil je echt vanuit de liefde

niet te gemakkelijk?

levensovertuiging.’

van Christus communiceren, dan betekent

‘Het evangelie laat zien dat Jezus de weg en

dat dat je de ander ziet als een mens die

de waarheid is. Ik moet dan denken aan een

Maar de niet-christelijke kijker dan?

waardevol is in zichzelf, waar God mee bezig

verhaal van Bonhoeffer over een jongetje

‘Je kunt zeggen dat The Passion het vloei-

is en in wie God zichtbaar wordt.’

wiens vader altijd dronken is. Op een dag

bare voedsel is waar Paulus over schrijft.

komt hij op school, na een slechte nacht.

Je zou de makers kunnen verwijten dat het

Zijn leraar zegt: “Ik hoorde dat je vader gis-

geen stevige kost is, en dat klopt. Maar je

drama nodig om weer onder de indruk

teren dronken over straat liep.” Het jongetje

moet met het vloeibare voedsel beginnen.

te komen van het verhaal van God. Ik zie

ontkent: “Nee, mijn vader is nooit dronken.”

The Passion sluit aan bij Jezus’ optreden:

dat er een toenemende behoefte is aan

Vanuit een objectief waarheidsbegrip kun

ook Hij werd mens onder de mensen, ging

ervaring, bijvoorbeeld middels vasten. Een

je zeggen dat het jongetje liegt. Maar wie

daar niet boven staan. Zo is het onze taak

behoefte om je het verhaal toe te eigenen

heeft er in de waarheid gewandeld? Dan

om in de leefwereld van die ander te stap-

met al je zintuigen, met heel je lichaam. Dat

is het antwoord: dat jongetje, omdat hij

pen. Door je stijl van communiceren verkon-

is een heel natuurlijke en goede behoefte:

zijn vader in bescherming neemt en trouw

dig je ook het evangelie.’

het christelijke evangelie is immers door en door lichamelijk. God is mens geworden,

blijft. Die leraar staat voor een ideologische vorm van waarheid, het eigen gelijk, en

Die stijl wordt bij The Passion gekenmerkt

heeft als mens geleden en is als mens ge-

dat jongetje representeert de persoonlijke

door veel dramatiek. Is dat gepast?

storven en opgestaan. Je kunt het verhaal

‘Jazeker. Dat is overigens iets van alle

niet los zien van het lichaam. Sterker nog:

tijden. Ik denk juist dat we een tijdje zijn

je doet het verhaal tekort door het puur

vergeten hoezeer zintuigelijke ervaring een

cognitief te benaderen. Wat dat betreft kan

onderdeel is van ons wezen. Onder invloed

The Passion christenen helpen om opnieuw

van de Verlichting moest alles om de ratio

onder de indruk te raken van het verhaal.’

 ‘Iedereen heeft drama nodig om geprikkeld te worden’  10

draaien. Ik zie dat als een tijdelijke impasse, een blikvernauwing. Iedereen heeft drama

Elze Sietzema-Riemer is journalist

nodig om geprikkeld te worden.

en godsdienstwetenschapper

Als het gaat om het geloof, hebben we

(www.elzeriemer.com).

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

Nieuws Ds. Gert van den Brink overleden Gert van den Brink, emeritus predikant in de NGK, is op 8 maart op 92-jarige leeftijd overleden. Hij werd in 1953 predikant in de GKv en diende de kerken van Drogeham, Sappemeer in combinatie met Veendam, en Eindhoven.

Met het grootste deel van die gemeente kwam hij in 1967

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo. Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

buiten het kerkverband te staan. Hij diende daarna in de

Medewerkers

NGK de kerken van Zwolle en van Rotterdam-Overschie,

Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper,

waar hij in 1988 met emeritaat ging.

Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,

Van den Brink schreef diverse brochures en boeken over de

Anko Oussoren, Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Karen Scheele,

kerkstrijd van de jaren zestig, waaraan hij diep heeft gele-

Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Karel Smouter, Jeroen Sytsma, Daniël Tim-

den. Hij was diep dankbaar dat hij eind januari met de GKv Eindhoven het avondmaal en daarin de eenheid in Christus mocht vieren. Op www.onderwegonline.nl is een in memoriam te vinden.

Schorsingen in Enschede opgeheven De in de jaren zestig in Enschede uitgesproken schorsing en afzetting van acht ambtsdragers, waaronder de predikanten C. Bakker en O. Mooiweer, zijn opgeheven. Dat heeft

merman, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman, Peter Wierenga.

Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

de GKv Enschede-Noord mede namens de GKv EnschedeOost in een brief aan de NGK Enschede onderstreept. De

Audio

kerkenraad schrijft in de brief te beseffen ‘dat we door

OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

deze mededeling van de opheffingen niet de pijn kunnen wegnemen waar broeders en zusters onder hebben geleden’ en bidt om ‘genezing door Gods Geest’. Aan Herman Jaspers senior, de enige nog levende van de betrokken ambtsdragers, is de opheffing van zijn schorsing door een GKv-delegatie persoonlijk meegedeeld. De kerkenraad van de NGK Enschede is blij met de streep die op deze wijze onder het verleden is gezet.

Komen en gaan

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede.

Aangenomen naar het missionair project Leidschenveen-

Persvereniging

Ypenberg (0,6 fte): J.A. Francke (GKv Voorburg).

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

Ds. J. Plantinga (69) heeft zich onttrokken aan de NGK Kampen en is daarom geen (emeritus) predikant meer in de NGK. Hij is verontrust over diverse ontwikkelingen in de NGK, zoals de vrouw in het ambt en de omgang met homoseksualiteit. Zijn bezwaren spitsen zich toe op de prediking, waarin zijns inziens Gods oordeel niet of nauwelijks ter sprake komt. Ook vindt hij dat de alverzoening wordt

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek.

Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

getolereerd. Plantinga heeft er volgens de kerkenraad voor gekozen met zijn bezwaren niet de kerkelijke weg te gaan,

Vormgeving

die in de kerkorde wordt gewezen bij bezwaren tegen

Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,

de leer van een predikant. Hoewel zijn bezwaren ook de

fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

predikantsopleiding betreffen, heeft hij zich evenmin tot het NGP-bestuur gewend, aldus bestuursvoorzitter Vreugdenhil. De uit Canada afkomstige predikant diende de NGK Zwartsluis van 1977-1982 en was daarna werkzaam als krijgsmachtpredikant. Het is nog niet duidelijk naar welke kerk Plantinga overgaat.

Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

11

 Thema

Discussie over het offer van Christus – vragen aan Hans Burger

Waarom moest Jezus sterven? (1)

 Opinie

Over de betekenis van de kruisdood van Jezus Christus raken we nooit uitgedacht. In dit tweeluik gaan Bas Luiten en Hans Burger erover in gesprek.

tekst Bas Luiten beeld syncdesignsolutions/Shutterstock

Het kruis is een veelzeggend symbool. Heel het christelijke leven is ervan doortrokken. Tegelijk lijkt de betekenis van het kruis moeilijk over te brengen. Velen dragen een kruisje om hun hals, maar waarom eigenlijk? Velen dragen bij The Passion het kruis door de stad, maar wat betekent dat?

In dit tweeluik willen Hans Burger en ik stilstaan bij de bijzondere waarde van Jezus’ dood. Ik trap af door Hans

 Een geweldige stank moet dat hebben gegeven, al dat verbrande vlees. Toch was het voor God een lieflijke geur… 

vragen te stellen over wat hij hier eerder over schreef in de bundel Cruciaal.

Oorsprong

Dát is het levensgrote probleem van alle mensen.

Tegelijk heeft God ons innig lief, want ieder mens is uit

Als ik spreek met niet-christenen, overvallen ze me

Hem ontstaan en door Hem geschapen. Daarom wil Hij

vaak met kritische vragen over God. Waarom is er zo

hier toch zijn! Want zo is zijn naam: ‘Ik ben er’, als won-

veel ellende in de wereld? Zoals Jan van der Stoep in

der van liefde.

het interview op pagina 8-10 terecht opmerkte: men-

God sloeg zijn tent op onder de mensen, gaf regels om

sen verlangen ernaar dat die ellende ophoudt en dat

zijn heiligheid te eerbiedigen en stelde in dat men-

voel je in alle emotie rond het grote kruis.

sen offers mochten brengen tot verzoening van hun

Vaak worden mensen geraakt als ik vertel dat de aarde

zonden. Niet bij wijze van betaling – dat zou niet gaan

vroeger goed was. In het begin was er geen ziekte of

– maar om hen te laten ervaren dat zonde tot de dood

onrecht, zelfs geen dood. Daarom voelen die dingen

leidt, dat offerdieren stierven in hun plaats. Een gewel-

ook niet goed aan (ook al wordt gezegd dat de dood

dige stank moet dat hebben gegeven, al dat verbrande

bij het leven hoort). God schiep de aarde voortreffelijk

vlees. Toch was het voor God een lieflijke geur, want Hij

en wat er aan kwaad gebeurt, is niet zijn schuld. Maar

kende de diepere bedoeling als geen ander.

Hij wil zijn schepping wel volledig herstellen! Dat is de kern van de bijzondere Bijbelse boodschap. Dat is Gods

Offers

liefde, waar mensen bewust of onbewust naar verlan-

De verschillende offers waren leerzaam. Er waren grote

gen.

en kleine reinigingsoffers. Je zou zeggen voor grote

Dood

en kleine overtredingen, maar zo was het niet. Het ging om de mate waarin iemand verantwoordelijkheid

Door de zonde kwam de dood in de wereld. Niet omdat

droeg: hoe dichter iemand bij God leefde, hoe groter

God wraakzuchtig is – al is zijn boosheid terecht – maar

het offerdier.

omdat wij niet meer bij Hem passen. God is heilig, Hij

Van sommige offers mocht worden gegeten, van an-

kan zichzelf niet zondig of sterfelijk maken en kan ons

dere niet. Als een reinigingsoffer werd gebracht voor

niet in zijn heerlijkheid laten komen zoals we nu zijn (1

een overtreding van heel het volk, moest het bloed

Korintiërs 15:50). Dood betekent dus: bij God vandaan.

in het heiligdom worden gebracht en daar worden

>>

13

 Redactioneel

Nooitgedacht E

en beetje raar beginnen mag, in een eerste column op

gesprenkeld, waarna het vlees buiten de legerplaats

deze plek. Wie kent het boek De overwinnaar van Nooitge-

moest worden verbrand. Dat was nogal een voorschrift,

dacht? Het gaat mij hier overigens niet primair om het boek, wel

want bij een volwassen stier kon dat gaan om vele ki-

om Nooitgedacht, de naam van een plaats in Zuid-Afrika. Er zijn

lo’s goed vlees. Maar zo werd ieders aandacht getrok-

daar zes plaatsen met die naam!

ken naar het bloed, dat in het heiligdom naar de troon

Ik heb wat met Zuid-Afrika. Dit komt door de zon en de hoge

van God ging. Het is daarom dat Jezus buiten de poort

ligging, die tot aangename temperaturen leidt. Daar komt het

heeft geleden (Hebreeën 13:10-13), waarna zijn bloed

natuurschoon nog bij, en de mensen die er wonen. Ik kwam er

zou komen voor Gods troon in de hemel (Openbaring

graag en ik hoop er terug te komen.

5). Deze vervulling is treffend. Vanouds had God dit in het reinigingsoffer gezien.

Hoe verzint een net aangetreden hoofdredacteur het om over

Achteraf kunnen we zeggen dat Jezus elke dag verkon-

Nooitgedacht en zijn liefde voor Zuid-Afrika te schrijven? Het

digd werd in de tempel. Zijn naam was nog niet bekend,

scharniertje zit ‘m bij nooit gedacht, nu in twee woorden: deze

maar zijn betekenis wel, op schaduwachtige wijze.

plek bij OnderWeg heb ik niet bedacht, verwacht of gezocht.

Mensen mochten in geloof hun zonden en dood afwen-

Zoals twee jaar geleden ook het verzoek om de fusie van De

telen op een dier, en ten slotte op méér dan een dier.

Reformatie en Opbouw te begeleiden onverwacht kwam. Hoezo

Zo bekeken waren de offers in het heiligdom vooral

een fusie van twee bladen binnen kerken die helaas nog ge-

een geschenk van God aan de mensen, niet andersom.

scheiden optrekken?

 Twee werelden, dicht bij elkaar, maar met stevige grenzen 

Vervulling Jezus moest sterven om naar Gods plan de dood te ondergaan in onze plaats en alle leed van de wereld te dragen. Bij Hem is de troost en de hoop te vinden die mensen al eeuwenlang verwachten en waar mensen al eeuwenlang naar op zoek zijn. Jezus vervult de wet en de profeten door te doen wat profetisch was gezegd

Hierbij speelt ongetwijfeld mijn opvoeding mee, in een gezin

en wat door de offers werd uitgebeeld. Al die verschil-

‘van De Reformatie’ , terwijl vlakbij, in de wereld van ooms en

lende offers zijn als schijnwerpers die elk vanuit een

tantes, Opbouw de toon zette. Twee werelden, dicht bij elkaar,

andere invalshoek hun licht werpen op het kruis op

maar met stevige grenzen. Tegen die achtergrond is een fusie,

Golgota.

en betrokkenheid daarbij, bijzonder; daarop steek je in. En wel-

Maar hoe kan God dat gewild hebben? Welke vader laat

willend kijk je later, in een lekker vrije adviesrol, naar de hoofd-

zijn eigen zoon doden? Mensen zeggen: ‘Zo’n vader

redactie: prima, zoals zij opereren. Tot de mededeling komt dat

hoef ik niet.’ Toch is Jezus daar duidelijk over, door zijn

Henk Hoksbergen moet terugtreden. Waarop een nieuwe vraag

uitleg dat Hij geheel vrijwillig is gekomen. ‘Niemand

volgt...

neemt mijn leven, Ik geef het zelf’, zei Hij (Johannes 10:18). En de Bijbel zegt ook dat God in alles handelt

Nooit gedacht. Beide woorden borrelden bij mij naar boven bij

naar zijn raadsbesluit. Dit duidt op onderling beraad

het lezen van de themabijdragen in dit nummer. Hoe verschil-

tussen Vader, Zoon en heilige Geest. Van dwang was

lend ook, de drie bij elkaar geven een prachtig beeld van

dus geen sprake. Wel van drie-enige harmonie in ein-

de ‘lengte, hoogte, breedte en diepte’ van hoe God denkt,

deloze liefde.

spreekt, handelt. Een mens zou het niet bedenken: je kind of-

Niet dat Gods plan hiermee voltooid is. Jezus wentelt de

fert zich op voor anderen. Het is gebeurd, ongedacht. En alleen

dood van ons af met de bedoeling ons een nieuwe start

dat ‘mysterie’ brengt mensen tot

te geven, een nieuw leven. Dát is het doel. Soms geven

leven, houdt mensen op de been,

mensen zo hoog op van Jezus’ offer en de vergeving

brengt hen door (h)erkenning tot

van hun zonden dat ze vergeten dat Gods plan vervuld

elkaar.

wordt in de vernieuwing van hun leven door zijn heilige

Net zo nooit gedacht is het dat

Geest. Juist als jij je uitstrekt naar dit doel, waardeer je

God zijn Geest geeft, om ons aan

het offer.

zichzelf te verbinden. In die G(g)eest durf ik dit wel aan…

Weerstand Vanuit deze overwegingen heb ik kritisch-opbouwende

Leendert de Jong (GKv), hoofdredacteur OnderWeg

 Opinie

vragen bij wat Hans Burger schrijft in zijn bijdrage ‘Voorbij de offerkritiek’ in Cruciaal. Hij signaleert dat er in de moderne theologie weerstand bestaat tegen een bloederig offer. Zo’n offer bestaat vandaag alleen nog onder nietwesterse en niet-moderne culturen. Zou God met zo’n offer gemanipuleerd kunnen worden? Is Hij zo wreed? Als je het op die manier ziet, is het offer iets negatiefs.

Volgens Burger staat de oudste offerkritiek al in de Bijbel,

 Wordt niet te veel verzwegen dat Jezus kwam om onze straf te dragen en dat zijn dood Gods vooropgezette bedoeling was? 

in Psalm 40, later aangehaald in Hebreeën 10: ‘Offers en gaven verlangt U niet, brand- en reinigingsoffers vraagt U

vervulling dat Jezus tot stand brengt wat met die offers

niet. Nee, in de boekrol is over Mij geschreven, hier ben Ik

werd bedoeld. En hoezo heeft God geen offers gewild?

om uw wil te doen.’ Met die woorden ‘belichaamt’ Jezus

Heeft Hij kritiek op de offers die Hij zelf instelde? Dat kan

volgens Burger de offerkritiek.

toch niet waar zijn. Als ze maar gebracht zouden worden

Jezus stond ook kritisch tegenover de tempel. Burger zegt:

in geloof. God wilde de offers, niet om die dieren, maar

toen Hij haar reinigde, legde Hij de offerdienst stil. In heel

om wie Hij ten diepste daarin zag! Daarom waren ze zelfs

de Hebreeënbrief wordt bovendien betoogd dat het bloed

allerheiligst.

van dieren nooit de schuld van mensen kan wegnemen.

Wordt in deze vooral positieve benadering verder niet te

Burger wil daarom het offer van Jezus vooral positief

veel verzwegen dat Jezus kwam om onze straf te dragen

benoemen. Ik citeer: ‘Zijn offer bestond uit een volledige

en dat zijn dood Gods vooropgezette bedoeling was? Het

toewijding aan God; Hij heeft helemaal Gods wil gedaan,

woord ‘plaatsvervanging’ komt bij Burger wel voor, maar

en zo mensen definitief aan God toegewijd.’

alleen in een zin die hij als geheel afwijst. En de dood van

Dit blijft Burger benadrukken: ‘Wat betekent het om de

Jezus komt vooral naar voren als gevolg van de afwijzing

dood van Jezus als offer te zien? (…) We zien dan een

door mensen. Wordt de Bijbelse boodschap zo niet een-

mens die de offerkritiek belichaamt en beantwoordt door

zijdig weergegeven? Eeuwenlang heeft de uitbeelding

helemaal aan God toegewijd te zijn, en die aandringt op

van de dood de tempeldienst gestempeld. Petrus zei op

een leven dat aan God gewijd is. (…) Daarom riep Hij ver-

de pinksterdag dat Jezus werd gedood ‘overeenkomstig

zet op. De weerstand liep zo hoog op dat Jezus als politiek

het raadsbesluit en de voorkennis van God’ (Handelingen

en religieus gevaar uit de weg geruimd moest worden.

2:23, NBG-vertaling 1951). Later schrijft hij dat Jezus ‘in zijn

Maar zelfs dan blijft Jezus, tot in de dood, trouw aan zijn

lichaam onze zonden het kruishout op heeft gedragen’

Vader. Hij komt niet om dood en verderf te stichten, ook

(1 Petrus 2:24). Jezus heeft ook zelf herhaaldelijk gezegd

niet bij zichzelf. (…) Jezus’ dood is de uiterste consequen-

dat Hij naar Jeruzalem moest gaan om daar te lijden en te

tie van een grote en positieve kracht: liefde.’

sterven. Dit moest Hij niet omdat Hij het ons verplicht zou

Vervolgens schrijft Burger dat ‘de Bijbel dus geen strenge

zijn, maar wel om de Schriften in vervulling te laten gaan.

God tekent die bloed wil zien. Alsof God wil dat er koste wat kost doden vallen.’ Al eerder trouwens nam Burger

Toewijding

afstand van bewoordingen als: ‘Jezus brengt een offer

Van harte deel ik wat Burger schrijft over de volledige

door plaatsvervangend onze straf te dragen als betaling

toewijding van Jezus als de actieve kant van zijn offer. Die

van onze schuld. Zo geeft Hij de geëiste genoegdoening

wordt vaak over het hoofd gezien, terwijl onze verlosser

aan God en verwerft Hij ons heil.’ Deze manier van den-

heel ons leven heeft overgedaan en aan God heeft ge-

ken zou zijn ontstaan in de middeleeuwen, toen mensen

wijd, van de moederschoot af aan. Maar laten we die an-

worstelden met boetedoening.

dere kant – de passieve of ‘negatieve’ kant aan zijn offer

Vragen

– niet wegpoetsen of vergeten. In zijn gehoorzaamheid werd Hij verzocht en beproefd door verleiding, misken-

Ik waardeer dat Burger de moderne offerkritiek de wind

ning, strikvragen en uiteindelijk helse pijn. Zijn uitroep aan

uit de zeilen wil nemen. Toch zie ik hem in zijn formule-

het kruis, ‘Het is volbracht!’, heeft betrekking op heel zijn

ringen wel heel ver daarin meegaan, vooral als hij Jezus

offer, actief en passief.

typeert als ‘de belichaming van de offerkritiek’. Mijn be-

Halleluja, lof zij het lam!

langrijkste vraag: hoe kan Burger dat zeggen, terwijl Jezus zich zo zorgvuldig hield aan de Schrift, om alles daarin te

Bas Luiten is predikant van GKv Amersfoort-De Horsten

vervullen, inclusief de tempeldienst? Voor mij betekent

en redacteur van OnderWeg.

15

 Thema

Discussie over het offer van Christus – antwoord aan Bas Luiten

Waarom moest Jezus sterven? (2) 16

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

 Opinie Over de betekenis van de kruisdood van Jezus Christus raken we nooit uitgedacht. In dit tweeluik zijn Bas Luiten en Hans Burger erover in gesprek.

tekst Hans Burger beeld Eugene Zagatin/Shutterstock

Alweer een aantal jaren vertelt The Pas-

knecht van de Heer die onze straf droeg

sion het verhaal van Jezus’ dood. Dit so-

(Jesaja 53:5). Dus nee, dit element laat ik

ciodrama, met al zijn (on)mogelijkheden,

staan.

vertelt over een cruciaal moment in het

 De kern van het offer is positief en iets om naar te verlangen: volledige toewijding aan God, een heilig leven 

grote theodrama van God. Alleen al dat

Tempel

gegeven is een reden om opnieuw te

Er is heel veel te zeggen over de verzoe-

vragen: waarom moest Jezus sterven?

ning door Christus. Daarbij is het belang-

Dit tweeluik over het waarom van Jezus’

rijk om te onderkennen dat mijn bijdrage

dood startte met vragen van Bas Luiten

in Cruciaal geen volledige verzoenings-

bij mijn artikel in Cruciaal, een bundel

leer biedt en slechts ingaat op één aspect

over de betekenis van Jezus’ dood (zie

van Jezus’ dood.

pagina 12-15). Een paar vragen van Luiten

In de dogmatiek is het al enkele decennia

(Cruciaal, pagina 59). Ook in het Nieuwe

kan ik meteen beantwoorden. De andere

gebruikelijk om verschillende beelden

Testament vind je bijna altijd combinaties

vragen zal ik in het vervolg uitgebreider

te onderscheiden, die elk op hun eigen

van beelden.

uitwerken.

manier iets zeggen over Jezus’ dood. Je

Plaatsbekleding

vindt dit inzicht bijvoorbeeld terug in de

Offerbeelden

Alphacursus. Die maakt onderscheid tus-

Tegenwoordig heeft het offerbeeld een

Luiten vraagt of ik het woord ‘plaats-

sen beelden uit het gerechtshof (zonde

slechte reputatie, of je dat nu leuk vindt

vervanging’ wil opgeven. Ik geef zelf de

verdient straf, Christus draagt de straf en

of niet. Mijn ervaring is dat het altijd

voorkeur aan de term ‘plaatsbekleding’.

wij worden gerechtvaardigd), beelden

zinvol is om dan in de Bijbel te duiken en

Plaatsbekleding omvat namelijk een

van het marktplein (zonde heeft macht

de vraag te stellen: wat bedoelt de Bij-

exclusief element (plaatsvervanging

en maakt ons tot slaven, Christus betaalt

bel precies met het offerbeeld? Daarom

in traditionele termen) en een inclusief

de losprijs en maakt ons vrij), beelden

stel ik in Cruciaal de vraag: wat willen

element (wij delen in wie Christus is).

uit de tempel (zonde verontreinigt, het

de schrijvers van het Nieuwe Testament

Overigens volg ik daarin onder anderen

bloed van Christus neemt die veront-

zeggen wanneer ze in offertermen over

K. Schilder (zie zijn Heidelbergsche Cate-

reiniging weg) en beelden uit het gezin

Jezus’ dood spreken?

chismus II, pagina 47).

(zonde maakt scheiding, Christus herstelt

Ik heb geprobeerd om eerst de of-

Verder vraagt Luiten zich af of ik niet

onze relatie met de Vader).

fertermen zelf te onderzoeken en niet

verzwijg dat Jezus ook gekomen is om de

In Cruciaal hebben we verschillende beel-

te snel woorden uit andere taalvelden

straf van onze zonden te dragen. Ik noem

den onderscheiden en in mijn artikel heb

(bijvoorbeeld die van de rechtszaal) te

dat motief in Cruciaal zijdelings, maar in

ik me gericht op beelden uit de wereld

gebruiken. Je ontkomt er niet aan om in

een ander artikel ga ik er uitgebreider op

van de tempel. Had ik in Cruciaal over het

de theologie woorden uit verschillende

in (zie ‘“Door zijn striemen bent u gene-

beeld van de rechter geschreven, dan

taalvelden te combineren – en er is niets

zen”: een uitweg uit de verstaanscrisis’

was ik uitgebreid ingegaan op straf en

mis mee om dat te doen – maar het is wel

in Theologia Reformata nummer 57, 2014).

oordeel. Zoals het staat in de inleiding

altijd de vraag of de combinaties waar-

De Bijbel is hierover namelijk helder.

van Cruciaal: je moet de verschillende

aan wij gewend geraakt zijn ook recht

Jezus is voor ons tot een vloek geworden

beelden niet tegen elkaar uitspelen, maar

doen aan de Bijbel. Het is belangrijk om

(Galaten 3:13) en in Christus heeft God

je hebt het totaal van alle beelden nodig.

Bijbelse en dogmatische uitspraken van

onze zonde veroordeeld (Romeinen 8:3).

Sterker nog: om het cultische taalgebruik

elkaar te onderscheiden en dogmatische

Meermaals betrekt het Nieuwe Testa-

uit de tempel te kunnen begrijpen, heb je

uitspraken kritisch vanuit de Bijbel te blij-

ment ook Jesaja 53 op Jezus: Hij is de

andere beelden nodig voor meer uitleg

ven bevragen.

17

 Thema

 Dierenoffers

ontvangen, nee, Christus doet dit voor

zeggen: de betekenis van het offer van

ons. Maar wat betekent het in onze

Jezus is zijn actieve en passieve heilig-

nemen geen zonde weg, je wordt er geen ander mens van 

tijd dat het woord ‘genoegdoening’ in

heid. In heel zijn leven en vooral in zijn

de Bijbel niet voorkomt?

dood was Hij toegewijd aan zijn Vader

Vandaar mijn vraag: hoe gebruiken de

en daarom is Hij onze toewijding (heili-

auteurs van het Nieuwe Testament

ging) aan God. Dit sluit aan bij wat Jezus

eigenlijk het offerbeeld? Wat doet een

zelf voor zijn dood bidt: ‘Ik heilig mijzelf,

offer volgens de apostelen?

opdat ook zij geheiligd mogen zijn’, of: u

Toewijding

toegewijd mogen zijn (Johannes 17:19).

Vandaar dat ik in Cruciaal de toewijding

Volgens de apostelen brengt het bloed

als het centrale element van het offer

Zo is gedurende de geschiedenis van

van Christus een nieuw verbond. Met

genomen heb. Die is zo bijzonder omdat

de theologie de volgende uitspraak

zijn bloed heeft Jezus, het lam, zonda-

hij zo ver gaat: Christus is zo toegewijd

ontstaan: ‘Jezus brengt een offer door

ren vrijgekocht en zo een gemeente

aan zijn Vader dat Hij zelfs voor onze

plaatsvervangend onze straf te dragen

gekocht. Bloed reinigt van zonde. Door

zonden wil sterven en volgens de wil

als betaling van onze schuld. Zo geeft

het bloed is er verlossing en verzoening.

van zijn Vader de straf van onze zonden

Hij de geëiste genoegdoening aan God

Het lam van God neemt de zonde van

wil dragen. Dat pijnlijke element hoort

en zo verwerft Hij de weldaden van ons

de wereld weg. Jezus is een verzoening

er wel bij: Hij stierf voor ons om onze

heil.’ In deze uitspraak worden ronduit

van onze zonden.

zonde te verzoenen en onze vloek te

Bijbelse motieven door middel van theo-

Een paar keer wordt een verbinding

dragen (zie Cruciaal, pagina 59). Maar

logische beslissingen of keuzes als volgt

gelegd met beelden uit de wereld

niettemin is de kern van het offer po-

met elkaar verbonden: offer = plaats-

van de rechtbank. Zonde is immers

sitief en iets om naar te verlangen:

vervangend dragen van straf = betaling

de wet overtreden en daarom heb je

volledige toewijding aan God, een

van onze schuld = God de vereiste ge-

een rechtvaardige pleitbezorger nodig

heilig leven. Dogmatisch gezien zou je

noegdoening geven = weldaden van heil

(1 Johannes 2:1 en 3:4). Ook bij Paulus

dus kunnen zeggen: offer = volledige

verwerven.

worden de taalvelden van de tempel en

toewijding aan God = onze toewijding

Hier zijn wel theologische vragen bij te

de rechtbank een paar keer aan elkaar

aan God. Maar ook: offer = volledige

stellen:

gekoppeld (bijvoorbeeld in Romeinen

toewijding aan God (inclusief het door

1. I s dit een adequate manier om te be-

3:24-26 en 5:9-11 en in Efeziërs 2:13-16).

God gewilde dragen van onze straf, het

Jezus’ dood is het middel tot verzoening,

ondergaan van onze veroordeling) =

waardoor God zijn rechtvaardigheid be-

onze toewijding aan God = onze zonden

als het betalen van schuld of het beta-

wijst. Vooral Hebreeën is expliciet over

worden weggedaan = wij worden vrij-

len voor (weldaden van) ons heil. Maar

wat het offer doet: loskoop verkrijgen,

gekocht.

waarom staat er dan in het Nieuwe

gewetens reinigen, mensen heiligen en

Testament dat er ménsen worden vrij-

tot volmaaktheid brengen.

Zwakte?

gekocht? Is het niet van betekenis dat

Traditioneel is op grond van deze tek-

De positieve kern van het offer is be-

het betalingsbeeld uit de wereld van

sten in de dogmatiek gezegd: de be-

langrijk. Daardoor kunnen ook wij ver-

de slavenmarkt komt? Dit feit maakt

tekenis van het offer van Jezus is zijn

langen naar een leven dat een offer is

het betalingsbeeld persoonlijker dan

actieve en passieve gerechtigheid. In

aan God. Tot zo’n leven worden we ook

wanneer er in onpersoonlijke termen

heel zijn leven en vooral in zijn dood

opgeroepen.

gesproken wordt over het kopen van

was Hij gehoorzaam, daarom is Chris-

Bovendien kan op deze manier een

(weldaden van) heil.

tus onze gerechtigheid. Hebreeën zegt

antwoord worden gegeven op feministi-

dat Christus zich door de Geest als een

sche offerkritiek. Volgens verschillende

plek in de wereld van het boetesa-

smetteloos offer aan God gebracht

feministische theologen is een offer een

crament. Het is een mooie vorm van

heeft (9:14). Hij heeft Gods wil gedaan

vorm van subassertiviteit: iets wat je uit

contextuele theologie dat theologen

en ons met het offer van zijn bloed

zwakte doet. In naam van Jezus is on-

uit de middeleeuwen en de Reforma-

geheiligd en tot volmaaktheid gebracht

recht gelegitimeerd en slachtofferig ge-

tie deze term centraal hebben gezet:

(10:7-18).

drag gestimuleerd. Het maakt mensen

niet wij met onze eigen boete zorgen

Aansluitend bij Hebreeën zou je in meer

zwak. Maar als je goed begrijpt wat een

ervoor dat we genade en vergeving

cultische termen evengoed kunnen

offer in Bijbelse zin is, klopt deze of-

grijpen wat een offer is?

2. E r wordt hier gesproken over betaling

3. H et woord ‘genoegdoening’ heeft zijn

18

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

 Opinie ferkritiek niet. Als Jezus het avondmaal in-

eindeloze herhaling van zetten. Het offer

net zoals er twee dingen zijn te zeggen

stelt, laat Hij zien dat Hij wil sterven. Hij wil

van Christus daarentegen is effectief: het

over het verkopen van Jozef als slaaf, een

zijn bloed geven tot vergeving van zonden.

heiligt ons, reinigt van zonde, brengt ons

eerdere episode in het grote verhaal van

Hij sterft niet uit zwakte. Integendeel, zijn

tot volmaaktheid. Het offer van Jezus is

God. Enerzijds lees je in Genesis 50:20 dat

dood is een daad van kracht: zijn sterven

het enige, unieke, eenmalige offer, omdat

Jozef zegt: ‘Jullie hadden kwaad in de zin,

komt voort uit gehoorzame toewijding aan

het effectief is en echt van zonde verlost.

maar God heeft dat ten goede gekeerd.’

God, uit liefdevolle overgave voor mensen.

Ik vind dat eerlijk gezegd nogal kritisch

Anderzijds heeft hij eerder gezegd: ‘God

tegenover de oudtestamentische offers.

heeft mij voor jullie uitgestuurd’ (Genesis

Tegelijkertijd kan zulke offerkritiek prima

45:5-8). Jakobs familie wordt gered on-

Bas Luiten vraagt of het juist is om te

samengaan met de overtuiging dat Jezus

danks én dankzij de verkoop van Jozef.

spreken van offerkritiek. Nu heb je offer-

de offers vervult en daarmee overtreft en

Zo worden ook wij gered ondanks het uit

kritiek in soorten en maten. In Cruciaal kon

afschaft. Volgens de Hebreeënbrief kan

de weg ruimen van Jezus als slachtoffer

ik daar niet uitgebreid op ingaan en leek

het in elk geval samengaan.

van grof onrecht (Handelingen 2:36) en

het misschien dat ik alles op één hoop

Overigens gaat het hier maar om één

tegelijk dankzij God, die heeft gedaan wat

veegde. Maar er is uiteraard verschil tus-

woord. In die zin heb ik ook gezegd dat

Hij nooit van mensen heeft gevraagd (God

sen bijvoorbeeld feministische offerkritiek

Jezus de belichaming is van de offerkri-

wil geen mensenoffers!). Omwille van ons

en Bijbelse of profetische offerkritiek.

tiek: bij Hem vind je niet alleen mooie

allen heeft Hij Jezus prijsgegeven (Romei-

De belangrijkste reden om de term ‘of-

woorden of ineffectieve praktijken, maar

nen 8:30). Dat heeft God gedaan omdat Hij

ferkritiek’ in positieve zin te gebruiken,

door zijn volstrekte toewijding aan God

ons kwaad op deze manier werkelijk weg

ligt voor mij in Hebreeën 9-10. Daar wordt

verlost Hij ons met zijn bloed werkelijk

kon doen en ons in zijn Zoon in zijn hart

duidelijk gesteld dat dierenoffers niet

van zonde.

kon sluiten als zijn lieve kinderen.

en dat ze slechts heiligen naar het vlees.

Jozef

Hans Burger (GKv) is universitair docent

Dierenoffers nemen geen zonde weg. Je

Ten slotte: wilde God de dood van Jezus?

systematische theologie aan de Theolo-

wordt er geen ander mens van. Het is een

Het antwoord daarop moet dubbel zijn,

gische Universiteit in Kampen.

Effectief

méér doen dan herinneren aan zonde,

Leestips Hans Burger, 'Voorbij de offerkritiek' in: Hans Burger en Reinier

Miroslav Volf, Een nieuw verleden. Omgaan met herinneringen

Sonneveld (red), Cruciaal. De verrassende betekenis van Jezus'

in een gebroken wereld, Amsterdam (Buijten en Schipperheijn),

kruisiging, Amsterdam (Buijten en Schipperheijn), 2014.

2009.

C. Vonk, De Voorzeide Leer. Leviticus, Amsterdam (Buijten en

Hoofdstuk 8-10 van: Tom Wright, Hoe God koning werd: het

Schipperheijn), 1963.

vergeten verhaal van de evangeliën, Franeker (Uitgeverij Van Wijnen), 2014.

Hoofdstuk 6 van: C. Trimp, Klank en weerklank, Barneveld (Vuurbaak), 1989.

H. Bakker, Ze hebben lief maar worden vervolgd. Radicaal chris-

Webtips

tendom in de tweede eeuw en nu, Zoetermeer (Boekencen-

Riewerd Buitenwerf, 'Het bloed van Christus als een beter

trum), 2005.

offer. De kruisdood als offer in het boek Hebreeën', op www. theoblogie.nl/het-bloed-van-christus-als-een-beter-offer-de-

H. Nouwen, Bevrijd je verdriet. Troost voor tijden van pijn en

kruisdood-als-offer-het-boek-hebreeen.

rouw, Utrecht (Ten Have), 2012 R. van Kooten, 'Christus ons Brandoffer', op www.heartcry.nl/ Miroslav Volf, Onbelast. Geven en vergeven in een genadeloze

artikelen_bijbelstudies_241.

cultuur, Franeker (Uitgeverij Van Wijnen), 2009.

19

 Opinie

Vergeving: moeilijk, mogelijk, (te) makkelijk Iemand vergeven is moeilijk. Iemand oprecht om

hij veroordeeld tot 48 keer levenslange op-

vergeving vragen is net zo moeilijk. Soms lukt het

Tijdens het proces mochten de nabestaan-

wederzijds. Soms komt het van één kant. Soms claimt een dader te makkelijk vergeving. Van alle drie wil ik een voorbeeld geven.

sluiting in volledige afzondering. den van de slachtoffers hun gevoelens uiten. Je kunt je voorstellen hoe ze reageerden. De woorden van Robert Rule, wiens dochter Janie op haar zestiende op gruwelijke wijze was omgebracht door Ridgway, maakten echter de meeste indruk. Hij zei: ‘Meneer Ridgway. Ehm… er zijn mensen hier die u haten. Ik ben niet één van hen.

menigte heen en zag kans haar aandacht

U hebt het moeilijk gemaakt om te kunnen

te trekken. Hij vertelde dat hij de man was

voldoen aan wat ik geloof. En dat is wat

Eén van de meest bekende foto’s uit de

die 24 jaar eerder die bommen had laten

God zegt om te doen. En dat is om te verge-

Vietnamoorlog is die van het kleine meisje

vallen. Kim zag het verdriet en de pijn in

ven. U bent vergeven, meneer.’

dat huilend en met uitgestrekte armen op

zijn ogen en stak haar armen uit. John om-

Robert Rule had de moed en de kracht om

de cameraman afloopt tijdens een bombar-

helsde haar snikkend en kon alleen maar

de moordenaar van zijn dochter te verge-

dement van de Amerikanen op haar dorp.

zeggen: ‘I am so sorry. I am just so sorry.’ En

ven. Je merkte aan alles dat het hem niet

Door de napalmbommen hadden de kleren

tegelijk zei Kim: ‘It is all right. Ik vergeef je.

gemakkelijk afging. Toch wilde hij het en

van Kim Phuc vlam gevat. Ze liep derde-

Ik vergeef je.’

deed hij het ook. Die houding kun je het

graadsverbrandingen op aan haar rug en

De twee bleven contact houden. Vijf maan-

beste met de Heidelbergse Catechismus

armen.

den later ontmoetten ze elkaar weer en

omschrijven als ‘een bewijs van uw genade

In 1992 wist Kim uit communistisch Vietnam

deden hun verhaal in de krant, met daarbij

in ons, dat wij het vaste voornemen hebben

naar Canada te vluchten. Daar kreeg ze po-

een foto waarop ze haast onbegrijpelijk

onze naaste van harte te vergeven’.

litiek asiel. Ze woont nu in Toronto. Ze heeft

innig en vriendschappelijk naast elkaar zit-

elke dag nog last van haar verwondingen

ten. Kim vertelde John opnieuw dat ze hem

Horizontale vergeving

en duidelijk zichtbare littekens.

had vergeven. En dat ze dat kon omdat ze

In het Nederlands Dagblad van 14 januari

Eén van de officieren die verantwoordelijk

in Canada christen geworden was. Verge-

2016 stond het verhaal van een ex-predi-

waren voor het bombardement, was heli-

ving en verzoening: het kan dus!

kant die ruim twee jaar een meisje van rond

tekst Ernst Leeftink

kopterpiloot John Plummer. Hij zag een paar

de 16 misbruikt had. Het meisje wilde met

dagen later de foto en werd de jaren daarna

Moordenaar

geplaagd door nachtmerries en depressieve

Maar als het van één kant moet komen?

misbruik door haar stiefopa. In het verslag

periodes.

Hoe kun je dan vergeven?

is te lezen dat heel het gebeuren grote

In 1996 vernam John dat Kim zou spreken

In de jaren tachtig van de vorige eeuw was

gevolgen heeft gehad voor de dader en

op een veteranendag in Washington DC,

er in Amerika een seriemoordenaar actief.

niet ver van zijn huis. Hij ging erheen en

Hij stond bekend als de ‘Green River Kil-

hoorde hoe Kim tegen de aanwezigen zei:

ler’, omdat hij de lichamen van een aantal

De woorden van Robert Rule tijdens

‘Als ik nog eens face to face zou kunnen

vermoorde vrouwen in de Green River had

de rechtzaak tegen Gary Ridgway zijn

spreken met de piloot die de bommen

gedumpt. Pas in 2001 kreeg de politie hem

op YouTube te vinden, met Neder-

boven ons dorp afwierp, zou ik hem vertel-

door een DNA-match te pakken. Het bleek

landse ondertiteling: www.youtube.

len dat ik hem wil vergeven.’ John drong

Gary Ridgway te zijn. Hij bekende maar

com/watch?v=Q6dPVCW810Q.

aan het einde van haar toespraak door de

liefst 48 moorden. In november 2003 werd

20

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

haar dominee praten over eerder seksueel

 Opinie zijn gezin. Ook is te lezen dat de verdachte

ander te vergeven, ‘niet tot zevenmaal toe,

om vergeving vraagt. Hoe ver ben ik dan in

spijt heeft van zijn daden en alleen zichzelf

zeg ik je, maar tot zeventig maal zeven’.

het proces van vergeving? Kan ik de dader

schuldig acht, niet zijn slachoffer.

En in Lucas 17:4 zegt Hij dat je bereid moet

toespreken zoals Robert Rule dat deed?

In de publieke zitting zei de ex-predikant

zijn om iemand zeven keer per dag te ver-

Als me dat echt niet lukt, wijst Paulus nog

tegen de rechtbank: ‘Ik weet dat Jezus Chris-

geven, wanneer die ander daarom vraagt.

een derde weg. Namelijk: koester geen

tus voor al mijn zonden geleden heeft. Hoe

Die opdracht om onbeperkt te vergeven

haat en neem geen wraak, maar laat het

de uitspraak ook zal zijn, dit geeft innerlijke

lijkt onmogelijk. Dat kan niet uit eigen

over aan God. Hij heeft immers gezegd:

rust.’ Het gevolg was dat het slachtoffer

kracht. Het lukt je alleen maar als je steeds

‘Het is aan Mij om wraak te nemen, Ik zal

hevig geëmotioneerd raakte en snikkend de

weer onder de indruk komt van de over-

het vergelden’ (Romeinen 12:19). Maar

rechtszaal verliet.

vloed van vergeving die God schenkt. En

zelfs dat is niet altijd even makkelijk, want

Hier zie je een dader die niet wil of kan

dan nog… Hoe kun je de bereidheid en het

het wachten op gerechtigheid duurt soms

inzien welke schade hij bij anderen heeft

vaste voornemen om te vergeven opbren-

wel heel erg lang...

aangericht. Als dader voelt hij zich vergeven

gen als je diep gekwetst bent en heel pijn-

door God, maar aan zijn omgeving heeft hij

lijke ervaringen hebt meegemaakt? Of als

Iemand vergeven valt niet mee. Zelf ver-

nog steeds geen boodschap. Volgens mij ei-

een dader te snel vergeving voor zichzelf

geving vragen en van vergeving leven is

gent zo’n dader zich te snel Gods vergeving

claimt en geen rekening wil houden met

net zo moeilijk. Toen Jezus zijn leerlingen

toe. Alsof verticale vergeving (herstel van

de gevolgen van zijn misdaad?

voorhield dat ze onbeperkt moesten ver-

de relatie tussen God en dader) losstaat van

Zelf denk ik dat echte vergeving van twee

geven, zeiden de apostelen tegen de Heer:

horizontale vergeving (herstel van de relatie

kanten moet komen: verticaal (tussen God

‘Geef ons meer geloof!’ (Lucas 17:5). Alleen

tussen dader en slachtoffer in de breedste

en mensen) en horizontaal (tussen mensen

zo is het mogelijk.

zin van het woord).

onderling). Als dat niet kan, roept Jezus

Meer geloof In Matteüs 18:22 draagt Jezus ons op om de

mij op tot vergevingsgezindheid. Stel dat

Ernst Leeftink is predikant van GKv

degene die mij iets verschrikkelijks heeft

‘Het Noorderlicht’ in Assen-Peelo.

aangedaan jaren later op de stoep staat en (advertenties)

Adverteren in OnderWeg? De voordelen:

Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564

 De oplage is groot.  Het tarief is aantrekkelijk.  De nummers blijven lang bewaard.

Informatie en reserveringen: Nico Postuma, tel. 06-13995905, adverteren@onderwegonline.nl. Vind alle tarieven en formaten ook terug op www.onderwegonline.nl/adverteren.

Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen.

De V.V.I. stelt zich al meer dan 35 jaar ten doel:

Giften graag op IBAN: NL 97 INGB 0003885840

www.verplegingvoorisrael.nl

In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland

www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl 21

 Woordzoeker

Genieten met de schepper

22

 Woordzoeker

De glorie van de Heer moge eeuwig duren, laat de Heer zich verheugen in zijn werken.

Psalm 104:31 (NBV heeft ‘luister’) tekst Wolter Rose beeld titoOnz/iStockPhoto

E

‘

n God zag dat het goed was.’ Zeven

Aanstekelijk

keer kun je deze woorden horen

Voor de Heer wil ik zingen zolang ik leef,

in het verhaal van de schepping

een lied voor mijn God zolang ik besta.

van hemel en aarde (Genesis 1:1–2:4). De

Moge mijn lofzang de Heer behagen,

laatste keer is het zelfs ‘zeer goed’. De

zoals ik mijn vreugde vind in Hem.

schepper levert vakwerk. Hij geniet ervan.

(Psalm 104:33-34)

Hij heeft alle recht van de wereld om te

 Meegenieten met de schepper is pas echt onbezorgd genieten 

zeggen: ‘Ik ben een blij God.’

Die vreugde van Jhwh is aanstekelijk.

Het is Hem gegund. Dat is wat de bidder

Zoals Jhwh blij wordt wanneer Hij ziet,

in Psalm 104:31 met zoveel woorden zegt.

hoort, ruikt en voelt wat Hij gemaakt

Het klinkt misschien een beetje raar als

heeft, zo wordt de bidder blij wanneer zijn

Muziek

een mens dat zegt. Alsof het voor God

onweerstaanbare drang tot lofprijzing zijn

Alleen wanneer je met volle teugen geniet

uitmaakt of mensen het Hem gunnen dat

ware bestemming gevonden heeft: Jhwh,

van de schepper is er genoeg ruimte om te

Hij geniet.

de God van Israël, de schepper van hemel

genieten van al het mooie wat Hij gemaakt

Als de bidder dit zegt dan geeft hij de

en aarde.

heeft. Genoeg: niet te veel en niet te

aangesprokene een groot compliment.

Het auteursrecht van de schepper loopt

weinig. En dan ontstaat er een bijzondere

Hij spreekt zijn bijzondere waardering uit

niet op een dag af. Bij dat gegeven hoort

chemie: de lofzang klinkt de schepper als

voor het onmiskenbare vakwerk van de

een lied dat nooit van zijn leven zijn laat-

muziek in de oren en tegelijk is die schep-

kunstenaar. Door de naam van de schep-

ste maatstreep bereikt. Wie zijn zintuigen

per voor de bidder een bron van vreugde

per te noemen bekent de bidder kleur. Hij

heeft leren gebruiken, vindt altijd weer

waarvan je de bodem nooit bereikt (‘zoals

heeft zijn keuze gemaakt. Er is maar één

nieuwe redenen om uitdrukking te geven

ik mijn vreugde vind in Hem’).

die dit kan: Jhwh. Hij, de God van Israël, is

aan zijn verwondering en waardering voor

Genieten van de schepper en vervolgens

de schepper. Niet El, niet Marduk, of hoe

de schepper.

meegenieten met de schepper is pas echt

andere volken hun scheppergod ook maar

Genieten van wat de schepper heeft ge-

wat je noemt onbezorgd genieten, mate-

mogen noemen. Jhwh heeft het auteurs-

maakt is een goede zaak. Maar als onma-

loos, eindeloos. Wie dat ontdekt, heeft alle

recht op de schepping, dan mag Hij er ook

tig mens moet je je er altijd weer bewust

recht van de wereld om te zeggen: ‘Ik ben

van genieten.

van zijn dat je bij het genieten van het

een blij mens.’

geschapene ook kunt overdrijven. Voor

 Jhwh heeft het auteursrecht op de schepping, dan mag Hij er ook van genieten 

je het weet ben je in een situatie beland

Wolter Rose (GKv) is universitair hoofd-

waarin je het geschapene een plaats hebt

docent Semitische talen, geschiedenis en

gegeven boven de schepper.

cultuur van het oude Nabije Oosten aan de

‘Geniet met mate’ – dat gaat alleen maar

Theologische Universiteit Kampen.

lukken wanneer je telkens weer begint met vooral en in de eerste plaats te genieten van de schepper. Bij het genieten

Om over door te praten:

van de schepper hoef je niet bang te zijn

Je kunt te veel van de schepping ge-

voor onmatigheid. Je kunt nooit te veel van

nieten, maar ook te weinig. Wat is voor

Hem genieten, alleen Hij is ‘prijzenswaard

jou de grootste valkuil?

bovenmate’ (Psalm 96:4).

23

 Column

Evangeliseren via sociale media

Complimentendag E

Geestelijke ho

én van de grootste projecten in onze Vinex droeg een huiselijke naam: De Kamers. Een gebouw met uitstraling – een reeks futu-

ristische kubussen – die als spil de participatiemaatschappij vooruit snelde. Alles werd uit de kast getrokken om tot de navel van Vathorst te evolueren. Exposities van oude meesters en aanstormend talent, een theaterzaal vol culturele verheffing rond dans, toneel en zang. En onder de vintage schemerlampen zouden wijkgenoten de toestand in wijk en wereld bespreken en als vrienden huiswaarts keren. Een huiskamer voor iedereen.

De Kamers staat al tijden leeg, het project is gestrand. Naast financiële tegenvallers is er nog een rode draad die door dit debacle loopt: de miskende vrijwilliger. Werkers van het eerste uur werden enthousiast gerekruteerd. Maar hun werd duidelijk te verstaan gegeven dat zij zeer bevoorrecht waren om op dit niveau van maatschappelijke relevantie door te breken. Dat zij, gewone wijkbewoners, hun schamele vrije uurtjes mochten inzetten voor wijk en vaderland. Daarna werd het oorverdovend stil in de feedback. En de één na de ander haakte af…

Facebook is een geweldig medium om het evangelie te delen met mensen wereldwijd. In de afgelopen 28 dagen (op het moment dat ik dit schrijf) hebben 508.984 mensen in Saoedi-Arabië één of meerdere keren een Bijbelvers van mijn Facebookpagina op hun beeldscherm gehad. Dat eenvoudige feit maakt

 Een interessant gesprek volgde en ik ken nu alle bomen bij naam 

veel duidelijk over de mogelijkheden van zending via het internet.

Op de Nationale Complimentendag (1 maart jongstleden) moest ik

tekst Marten Visser

denken aan dit verhaal. Wat bloeit er veel op als je waardering uit-

beeld AlexBrylov/iStockPhoto

spreekt. En wat gaan er veel kamers en kerken stuk als we de ander slechts voor kennisgeving aannemen. Dus laat van je horen: in de

Het enorme bereik van een Facebookpagina laat zien

ik-vorm, concreet en persoonlijk, op een manier die bij je past. En

dat zending via het internet goed mogelijk is. Op deze

niet overdrijven natuurlijk, om gefronste wenkbrauwen te voorko-

manier worden wat vroeger wel ‘voor het evangelie

men.

gesloten landen’ genoemd werden, veel toeganke-

Altijd leuk om in kerk of wijk dit experiment welgemeend aan te

lijker. Bovendien kun je heel precies nagaan wat er

gaan. Uit de bunker van oordeel en azijn, met welgemeende woor-

gebeurt. Het enthousiasme waarmee op Facebook Bij-

den op zoek gaan naar het hart.

belverzen bekeken worden en gedeeld met vrienden,

Maar: practice what you preach. Vandaag ben ik dus afgestapt bij

is groot. Internetgoeroes vertellen bedrijven dat ze

enkele stoere mannen die een prachtig rijtje bomen aan het planten

het goed doen als 0,5 procent van de mensen die een

waren. Ik heb hen bedankt voor deze

bericht zien op vind-ik-leuk klikt. Bij Bijbelpagina’s kan

lommerrijke versiering van de wijk.

dat oplopen tot bijna 10 procent. En wat nog belangrij-

Een interessant gesprek volgde en ik

ker is: veel mensen delen die berichten vervolgens op

ken nu alle bomen bij naam. Zo ston-

hun eigen tijdlijn. Pagina’s van popsterren als Shakira

den we daar samen. In de stralende

en Rihanna bereiken slechts een klein deel van hun

zon.

respectievelijk 104 en 81 miljoen abonnees. Maar Bijbelpagina’s die het goed doen, bereiken door dat vele delen elke maand een veelvoud van het aantal

Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst.

abonnees.

 Missionair

a (1)

onger stillen op Facebook Wat kun je als kerk doen?

In Nederland: • Belangrijkste regel: niet informeren, maar inspireren.

• Gebruik afbeeldingen met tekst erop, liever niet alleen tekst.

• Reageer zo snel mogelijk, daardoor raakt je pagina geliefd.

• Integreer sociale media in het traject ‘van kroeg naar kerk’, en vermijd drempels op dat traject.

Internationaal: • Maak internetzending onderdeel van bestaande zendingsprojecten.

• Gebruik Facebookadvertenties om bereik op te bouwen in het land van je keuze.

• Laat kerkleden die goed Engels kunnen Engelstalige berichten schrijven. In veel landen vinden mensen het leuk om in het Engels te communiceren.

Tienduizenden moslims klikken vind-ik-leuk bij Bijbelteksten.

Vrijwilligers

ten Bijbelpagina’s een team vrijwilligers

Facebook is een vluchtig medium. Vind-ik-

hebben dat reageert op alle reacties onder

begonnen als een hobby tussen de rijstvel-

leuk is een wat armetierige reactie op gees-

een bericht. Nog waardevoller wordt het als

den in Thailand, groeide uit tot de grootste

telijke waarheden. Het is dan ook belangrijk

mensen persoonlijke berichten sturen aan

ter wereld. Grote, bestaande organisaties

om niet alleen Bijbelteksten te plaatsen,

de pagina, waarna zich pastorale gesprek-

zijn vaak niet wendbaar genoeg om de kan-

maar ook de mogelijkheid te bieden om

ken ontwikkelen. Zo kon via mijn pagina

sen – die er volop zijn – te grijpen. Dus begin

persoonlijk contact te leggen. Daarom moe-

een vrijwilligster contact onderhouden met

gewoon. Probeer, reageer, leer van wat

een Indiase jongen vanaf het moment dat

werkt, houd op met wat niet werkt en blijf

hij voor het eerst een Bijbeltekst onder

telkens vernieuwen. Tientallen miljoenen

ogen kreeg, totdat hij lid werd van een kerk.

mensen geven op Facebook blijk van een

GlobalRize in cijfers • 2 miljoen likes op de Facebookpagina ‘Biblword’.

Uitwerking

kan hebben. Mijn Bijbelpagina op Facebook,

geestelijke honger. Te midden van alles wat er op sociale media geroepen wordt, klinkt

Naast Facebook zijn er nog veel andere so-

onze belijdenis: ‘Heer, U hebt woorden van

ciale media. Twitter, Instagram, WhatsApp,

eeuwig leven.’ Wat kunnen we beter doen

• Dagelijks 3000 nieuwe abonnees.

Pinterest, Qzone, Line, Renren, Tumblr en

dan die woorden doorgeven?

• Actief in zes talen.

VK zijn allemaal platforms met meer dan

• Tienduizenden moslims klikken

100 miljoen gebruikers. Christenen zouden

Marten Visser, eerder evangelist onder

vind-ik-leuk bij Bijbelteksten.

veel meer moeten experimenteren met het

asielzoekers en kerkplanter in Thailand,

Het geheim: aansprekend beeldmate-

doorgeven van het evangelie via deze soci-

is directeur van GlobalRize

riaal, veel berichten, snelle reacties.

ale media. Er is een revolutie gaande waar-

(www.globalrize.nl).

• Maandelijks bereik van 50 miljoen mensen.

bij een klein initiatief een grote uitwerking

25

 Stimulans In de rubriek Stimulans vestigen we de aandacht op publicaties in allerlei vorm, bruikbaar voor geloofsopbouw in zijn algemeenheid en bij het werk in de kerk. Deze week aandacht voor de pas verschenen Dogmatiek voor iedereen, hoe maak je als kerk effectief gebruik van de mogelijkheden van sociale media, en twee boeken over gereformeerde missionaire gemeenteopbouw. tekst Heleen Sytsma-van Loo

Toegankelijke geloofsleer

D

ogmatiek is de systematische

(een nogal excentriek woord in een boek

doordenking van de inhoud van

dat graag laagdrempelig en toegankelijk

de relatie die God in Christus met

wil zijn, maar dat terzijde) bij hoofdstuk 7,

ons heeft gelegd (Hendrikus Berkhof).

over God de Zoon en jouw redding, vond ik

Dat klinkt ingewikkeld en vaak is het dat

een bruikbare illustratie om uit te leggen

ook: voer voor theologen. Dogmatiek voor

wat of waar de hemel is, of eigenlijk om

iedereen toegankelijk maken is nogal een

te begrijpen dat dat ons begrip te boven

uitdaging. Almatine Leene en Wim Markus

gaat. In hoofdstuk 11, over bidden, ligt de

gingen die aan. Hun boek heet dus Dog-

nadruk mij wat te veel op het al dan niet

matiek voor iedereen (Uitgeverij Jes, een

ontvangen op het gebed, op wat je als

samenwerking tussen Boekencentrum en

bidder aan bidden hebt. Het gebedsonder-

HGJB) en bevat twaalf hoofdstukken over

wijs van de Heer Jezus ontbreekt.

de geloofsleer, gevolgd door een begrip-

Toch is alles bij elkaar genomen de Dogma-

penverklaring en een register van begrip-

tiek voor iedereen een heel handig boek

pen. Via dat register is het boek goed

om in je kast te hebben staan en er gere-

bruikbaar als laagdrempelig naslagwerk.

geld uit te halen als je over een bepaald

verwijzingen in naar ander materiaal,

Ik heb het zelf op die manier gebruikt bij

onderwerp van de geloofsleer laagdrem-

waaronder filmpjes op internet. Ik kan me

de voorbereiding van een tweetal cate-

pelige uitleg zoekt of geven wilt. Naast de

voorstellen dat jeugdleiders of een groep

chisatielessen: één over de hemelvaart

toegankelijke, systematische behandeling

belijdeniscatechisanten er prima mee uit

van Jezus en één over bidden. In de excurs

van theologische thema’s staan er door-

de voeten kunnen.

De Bijbel in video’s

V

ia www.opkijken.nl kwam ik The Bible Project op het

beter, maar hoe lager we de drempel weten te maken, hoe beter.

spoor (www.jointhebibleproject.com) en ik ben er erg

The Bible Project is een Amerikaanse organisatie die zich het

enthousiast over, omdat ik jongeren zo graag met de

behoorlijk ambitieuze doel heeft gesteld om van elk Bijbelboek

Bijbel wil laten kennismaken. Gewoon maar gaan lezen is voor

en bij een groot aantal Bijbelse thema’s aantrekkelijke filmpjes te

hen vaak een brug te ver. Samen lezen gaat vaak al stukken

maken van tussen de vijf en tien minuten. Tim Mackie is predikant en theologieprofessor en John Collins is de creatieveling van het project met een bachelor in de Bijbelwetenschap. Gesteund door een bestuur maken ze samen gratis video’s en ander onlinemateriaal waarin het verhaal van de Bijbel Bijbelgetrouw wordt weergegeven en samengevat. Hun bedoeling is om het materiaal niet alleen voor Engelstalige kijkers en luisteraars beschikbaar te maken, maar wereldwijd. Engelstalige filmpjes bekijken is voor veel jongeren trouwens geen enkel probleem, maar bij een aantal filmpjes kun je al voor Nederlandse ondertiteling kiezen met het instellingenwieltje dat rechts onderin het beeld verschijnt bij het afspelen. Een project om in de gaten te houden als je met jonge-

Screenshot van de video van Leviticus (hoofdstuk 16-17).

26

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

ren werkt.

 Stimulans Zichtbaar zijn op sociale media

G

een zichzelf respecterende

meentelijke nieuwsbrieven. Kort gezegd:

kerkelijke gemeente kan nog

Kerk-zijn online is opgezet om kerken te

zonder website. Maar het is

ondersteunen bij het vergroten van hun

een hele klus om die goed toegankelijk

online zichtbaarheid. Dat gebeurt door

en up-to-date te houden. Daarnaast

het organiseren van bijeenkomsten en

zijn er zo veel mogelijkheden om je als

door het creëren van een online com-

gemeente via sociale media te presen-

munity waar informatie gevraagd en

teren dat je door de bomen soms het

gedeeld kan worden.

bos niet meer ziet: waar doe je goed

Ook zijn er op de website regelmatig

aan en welke media kun je best missen?

blogs te vinden. OnderWeg-columniste

De website www.kerkzijnonline.nl biedt

Esther de Hek, medewerkster van Kerk-

hulp aan onder anderen webmasters van

zijn online, pleitte in een blog onlangs

kerkwebsites, aan kerkenraadsleden en

voor het gebruik van Twitter door lokale

predikanten, aan gemeenteleden die ge-

kerken, met de volgende argumenten: je

ïnteresseerd zijn in onlinecommunicatie

kunt met Twitter als kleine gemeenschap

en aan redacties van kerkbladen of ge-

grote groepen mensen bereiken; met Twitter kun je je specifiek op bepaalde

 Twitter biedt

de kans om als kerkgemeenschap mee te doen aan het maatschappelijke debat 

doelgroepen richten (denk aan buurtbewoners, medechristenen en andere

Met Twitter kun je als kleine gemeen-

kerken in de omgeving van de kerk,

schap grote groepen mensen bereiken.

lokale partners als wijkzorg, wijkcentra,

(beeld Geralt/Pixabay)

de Voedselbank, Vluchtelingenwerk, collega-predikanten en -pastores en twitterende gemeenteleden); en Twitter biedt

www.kerkzijnonline.nl een blog te lezen

de kans om als kerkgemeenschap mee

met enkele handzame, werkbare tips om

te doen aan het maatschappelijke debat.

als lokale kerk te starten met effectief

Tegelijk erkent De Hek dat er onder ker-

twitteren. Geïnteresseerden kunnen op

ken nog niet zo veel ervaring is met het

de hoogte blijven van nieuwe posts door

gebruik van Twitter. Binnenkort is op

zich te abonneren op een nieuwsbrief.

Van introvert naar missionair

V

oor Stichting Woord en Wereld schreef

Het pas verschenen tweede deel van het

ds. Henk Drost, die zelf jarenlang in

tweeluik heet Planten en groeien. Daarin wordt

Oekraïne heeft gewerkt en missionair

geschreven over het stichten van nieuwe ge-

predikant is geweest in Venlo, een tweeluik over

meenten (kerkplanting). Gereformeerd en mis-

gereformeerde missionaire gemeenteopbouw.

sionair is een sterke combinatie, stelt Drost. Het

Deel 1 van het tweeluik verscheen al eerder en

gaat in de gereformeerde kerken om de groei in

heet Zaaien. De auteur maakt daarin duidelijk dat

Christus. Als er een sterk besef is van het leven

gereformeerd en missionair goed samengaan,

uit genade kan er veel barmhartigheid zijn in de

ook al lijkt dat in de praktijk niet altijd het geval

omgang met elkaar, terwijl er tegelijk aandacht

te zijn. Geformeerde kerken zijn vaak behoorlijk

blijft voor het feit dat de kerk heilig moet zijn in

introvert met weinig visie op evangelisatie. Aan

deze wereld. Voor bespreking op verenigingen

de andere wordt weleens de indruk gewekt dat

of kringen is achterin beide boeken verwer-

je het gereformeerde overboord moet zetten als

kingsmateriaal opgenomen.

je echt missionair wilt overkomen.

Zie www.woordenwereld.nl/cahiers.html.

27

 Jeugdwerk Communiceren met jongeren (1)

Luisterend helpen God te ontdekken In de afgelopen maanden schreven we een serie artikelen over de fases van opgroeien en een serie over het thuisgevoel van jongvolwassenen. Beide series beklemtoonden het belang van goede communicatie tussen volwassenen (jeugdwerkers) en jongeren. Goede communicatie is in de praktijk echter vaak een hele uitdaging. Daarom volgt nu een serie artikelen over communicatie.

Agenda

tekst Anko Oussoren beeld Prudkov/iStockPhoto

• Zaterdag 2 april 2016: INNOV8ontmoeting voor professionele jeugdwerkers, met als thema ‘Sociale

Hoe communiceer je met tieners? Een

Motivatie

gelaagdheid. Jongerenwerk is pas

jeugdwerker zei eens tegen me dat hij

Jongeren zijn weliswaar geen buiten-

geslaagd als het gelaagd is en als de

niet zo goed uit de voeten kan met die

aardse wezens, maar de communi-

diversiteit van de groep als rijkdom

vraag: ‘Alsof tieners wezens zijn van

catie met jongeren in het kerkelijke

wordt ervaren’. Zie www.innov8.nu/

een andere planeet. Het makkelijkste

jeugdwerk is meestal anders dan de

ontmoeting.

antwoord is volgens mij: luister naar ze

onderlinge communicatie tussen vol-

en geef ze het kostbaarste, misschien

wassenen. Veel van wat we doen in

wel het schaarste wat je tegenwoordig

het jeugdwerk heeft een vormend of

hebt, namelijk tijd en oprechte liefde.

lerend karakter. Het is uiteraard nodig

Maak het niet te ingewikkeld, dat is

dat er sprake is van wederkerigheid

het gewoon.’ Ik herken me wel in dat

tussen jeugdwerkers en jongeren,

antwoord, maar tegelijkertijd valt er

maar er zit ook een vorm van onge-

veel meer over te zeggen, want mijn

lijkheid in de relatie. Het is dan ook

ervaring is ook dat goed communice-

erg belangrijk dat je als jeugdwerker

ren met tieners en jongeren een flinke

eerlijk bent tegenover jezelf over de

rustingsdag NGK, voor iedereen die

inspanning vraagt. Een belangrijk as-

motieven waarom je actief bent in het

actief is in de gemeente. Thema: ‘De

pect dat we in dit eerste artikel willen

jeugdwerk. Wil je tieners en jongeren

kerk en ik: waar we bouwen – waar

uitwerken, is de juiste basishouding.

helpen? Wil je hun iets leren? Word je

we breken’. Zie www.ngk.nl/agenda/

Een goede basishouding wordt geken-

gedreven vanuit een frustratie van-

landelijke-toerustingsdag.

merkt door drie elementen: motivatie,

uit het verleden? Of wil je ‘gewoon’

luisteren en relaties.

jeugdwerk doen, is het nu eenmaal

• Zaterdag 21 mei 2016: Landelijke toe-

jouw taak in de kerk? Wat je motivatie

28

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

 Jeugdwerk

We mogen jongeren bij Christus brengen en hen helpen bij het ontdekken en ontwikkelen van hun talenten.

ook is, de kans is groot dat je alleen iets

dat wil niet zeggen dat de jeugdwerker de-

veranderen. Je mag erop vertrouwen dat jij

voor jongeren kunt betekenen als ze je wer-

gene is die deze problemen moet oplossen.

daar niet op jezelf mee bezig bent, maar dat

kelijk aan het hart gaan.

Wel kun je hen bijstaan en helpen om hun

Christus via jou werkt.

Luisteren

weg daarin te vinden. Cruciaal daarbij is dat je als jeugdwerker betrouwbaar bent. Jon-

Anko Oussoren (GKv) is adviseur bij het

Juist als jongeren je werkelijk aan het hart

geren zullen je alleen in vertrouwen nemen

Praktijkcentrum. Met bijdragen van Paul

gaan, kan dat voor problemen zorgen. Het

als ze dat zeker weten.

Smit en Karen Scheele, jeugdwerkadvi-

zou zomaar kunnen dat je als jeugdwerker

seurs bij het NGJ.

de problemen van ‘jouw’ jongeren wilt

Relaties

oplossen of dat je er vooral op gericht bent

Het opbouwen van een vertrouwensband

om hen bij de kerk te houden. Ik herken

is dus erg belangrijk voor een jeugdwerker.

dat in ieder geval soms bij mezelf. Wat we

Persoonlijk vind ik dit altijd een complex

scherp voor ogen moeten houden, is dat

onderwerp, want wanneer heb je die band

we hen helpen te ontdekken dat er een God

en hoever moet je daarin gaan? In de loop

is die van hen houdt. We mogen jongeren

van deze serie komen we hier nog op terug,

bij Christus brengen en hen helpen bij het

maar in beginsel staan bij zo’n vertrou-

nissen in gedachten en omschrijf voor

ontdekken en ontwikkelen van hun talen-

wensband drie relaties centraal: jouw relatie

jezelf welk standpunt Jezus daarin zou

ten. We mogen naar jongeren luisteren, met

met Jezus, de relatie van de jongere met

innemen. Bespreek het resultaat met

hen onderzoeken wat hen ten diepste be-

Jezus en jouw relatie met de jongere.

verschillende vrienden of familiele-

weegt, en hun laten zien wie God wil zijn in

Als je weet dat je zelf leeft vanuit genade

den. Deze oefening helpt je om helder

hun persoonlijke situatie. Deze luisterende

en dat je alleen bestaat in Jezus’ liefde en

te krijgen hoe jij Jezus wilt introduce-

houding kan er inderdaad voor zorgen dat

geduld, dan geeft je dat de juiste houding

ren bij tieners of jongeren.

jongeren praten over de dingen die hen be-

jegens jongeren. Als je Jezus goed kent,

zighouden en waar ze mee worstelen, maar

weet je ook hoe Jezus zou omgaan met de

christelijke standpunten rond al-

jongere tegenover je. Dan ontdek je wan-

lerlei kwesties (ethiek). Een eerste

neer je uitnodigend of juist uitdagend kunt

opstap om je daarin te verdiepen is

zijn. Uitnodigend, dat wil zeggen bemoedi-

bijvoorbeeld het volgende artikel van

gen, veiligheid bieden, luisteren zonder te

Henk Rothuizen: www.eo.nl/geloven/

oordelen. Of uitdagend: de waarheid van

nieuws/item/waarom-standpunten-

Gods Woord laten horen, geloofsgroei aan

nooit-zekerheden-zijn.

 Goed

communiceren met tieners en jongeren vraagt een flinke inspanning 

de orde stellen, vragen wat het geloof mag

Media/tips • Neem drie voor jou actuele gebeurte-

• Er is veel materiaal te vinden over

• Een uitgewerkt vervolg is te vinden

kosten.

in het boek Grondslagen christelijke

In alles mag je je gesteund weten door het

ethiek van J. Douma (Kampen (Kok),

feit dat God zelf aan het werk is in de le-

1999).

vens van de jongeren. Hij wil hen werkelijk

29

 Wandelen met God

Je bekommeren om je medemensen Nu komt het erop aan, zei Anne van der Bijl van Open Doors toen ik hem in 2001 vlak na 9/11 interviewde. Huilen christenen mee met de wolven in het bos of luisteren ze naar de stem van hun Heer? Zetten we moslims weg of hebben we hen lief – ook wanneer zij ons niet goedgezind zijn? Wandelen met God is ook: vluchtelingen liefdevol opvangen en oprechte liefde hebben voor geradicaliseerde moslims.

tekst Ronald Westerbeek

beeld SilvaAna/iStockPhoto

Wie wandelt met God, gaat de weg van onvoorwaardelijke liefde, zei Van der Bijl.

Zelf zoekt hij in islamitische landen niet alleen verdrukte christenen op, maar ook radicale moslimleiders – terroristen zelfs, van Hamas, Hezbollah en Al Qaida. ‘Ik heb “islam” leren spellen als: I sincerily love all muslims. Ik houd oprecht van alle moslims, óók van die geradicaliseerde jongeren, óók van die terroristen. Ze zijn onze medeschepselen van God en Jezus stierf ook voor hen. Als God van moslims houdt, wie zijn wij dan om dat niet te doen?’

Als er in Nederlandse steden en dorpen nieuwe moskeeën worden geopend, dan huilt zijn hart, vertelde Anne. Waarom?

Omdat veel christenen hun huizen en harten gesloten houden voor moslims en hen niet in aanraking brengen met de liefde

Hebben we onze naaste lief, ook als hij mogelijk onze vijand is?

van Jezus.

Eigenbelang

dreigingen, oproepen tot geweld tegen

zelfverklaarde PVV’ers giert de retoriek

vluchtelingen, betogers in zwarte shirts

van de jaren dertig en veertig: vluchtelin-

Vijftien jaar later is de toon van de debat-

met de afbeelding van een agressieve

gen moeten worden ‘afgeslacht’, ‘vergast’,

ten verhard. Het protest tegen de komst

pitbull, mannen met bivakmutsen die een

‘door de kop geschoten’, ‘gecastreerd’ of

van vluchtelingen neemt naargeestige

noodopvang bestormen en vuurwerk-

‘verzopen’. Dit zijn geen neonazistische

trekken aan – dode varkens, doodsbe-

bommen gooien. In Facebookgroepen van

skinheads, zoals in de jaren tachtig, geen

30

OnderWeg #06 > Jaargang 2 > 19 maart 2016

 Column

 ‘Als God van moslims houdt, wie zijn wij dan om dat niet te doen?’ 

Twee keer

extreemrechtse eenlingen. Dit zijn mijn eigen buren, gewone

B

mensen in mijn volksbuurt.

tijdens een toevallige ontmoeting op een christelijk evenement.

De samenleving verandert: minder solidariteit buiten de eigen

Ze leek oprecht verbaasd, zo oprecht zelfs dat onzekerheid bij mij

sociale groep, meer eigenbelang. In politiek Den Haag zien we

postvatte.

dezelfde tendens. Onbaatzuchtige hulp aan vreemdelingen wordt

Dat onvaste gevoel bij zo’n reactie overvalt me steeds vaker.

steeds minder geaccepteerd, mogelijk zelfs strafbaar. Wat doen

Vroeg me tien jaar geleden een lans te breken voor het twee

christenen? Laten we ons voeden door – soms gegronde – angst

keer op zondag ter kerke gaan en ik deed het. Zonder moeite. Ik

voor de islam? Of hebben we onze naaste lief, ook als hij moge-

had toen zelf het artikel kunnen schrijven dat laatst op Facebook

lijk onze vijand is?

voorbijkwam, met daarin zeven fraaie redenen om de tweede

‘In Europa wordt het klimaat rond migranten steeds harder en

dienst te bezoeken. Zou de auteur trouwens bewust voor dit hei-

mensen worden buitengesloten’, constateerde Tim Keller vijf jaar

lige aantal (zeven) gekozen hebben? Ik had er namelijk nog best

geleden, toen ik hem vroeg naar de grootste uitdagingen voor

één of twee bij kunnen verzinnen.

christenen in Nederland. ‘Gaan christenen mee in die verharde, egoïstische cultuur of onderscheiden ze zich als mensen die opkomen voor vreemdelingen? Zijn ze bereid offers te brengen voor migranten?’

Concreet: ‘Verlenen kerken onderdak aan vreemdelingen die op straat belanden, of het land uitgezet dreigen te worden terwijl ze gevaar lopen? Durven kerken burgerlijk ongehoorzaam te zijn als

eide woorden krijgen meestal nét wat extra nadruk, was mij al vaker opgevallen. En ook nu gebeurde dat weer. ‘Ga

jij echt nog steeds twéé kéér?’ vroeg een oud-studiegenote me

 ‘Is dit een bejaardenkerk?’ fluisterde onlangs onze tienerzoon 

de overheid onrecht doet? In tal van opzichten zullen kerken een

De Facebookduimen gingen enthousiast omhoog voor het mani-

“tegencultuur” moeten vormen in een vervreemde cultuur, als

fest. Ik zag het voor me, herkende het gevoel erachter, maar liet

tekenen van het komende koninkrijk van God.’

het zelf na dit keer. Godsdienstige do’s en dont’s geven we ge-

Zelfonderzoek

makkelijk te veel cachet, vind ik. Voor je het weet, wordt wat je doet of juist laat beeldbepalend voor jouw profiel als christen.

Het is dit weekeinde Palmpasen. Een moment van zelfonder-

Zeker, ik word triest van middagdiensten waar nog maar een

zoek: hoe is mijn wandel met God? Roep ik ‘Hosanna voor de

handjevol mensen zit, voornamelijk 60-plussers. ‘Is dit een be-

Heer’, maar haak ik af zodra het volgen van Jezus mij echt iets

jaardenkerk?’ fluisterde onlangs onze tienerzoon toen we een

gaat kosten? Heb ik veertig dagen vroom gevast en gebeden,

middagdienst bezochten waar gezinnen, tieners en twintigers

maar wil ik geen gekke Henkie zijn als het gaat om liefde en

de grote afwezigen waren. Hij zei het, ik dacht het. De dominee

recht voor gevluchte Syriërs, Eritreeërs en Afghanen?

keek uit op rijen lege banken. Ik had medelijden met hem. Waar

Het is Palmpasen en ik kijk in de spiegel die Jesaja mij voorhoudt:

waren de overige tweehonderd broeders en zusters die belijden een gemeenschap van Christus te vormen?

Is dit niet het vasten dat Ik verkies:

De leegloop van de tweede dienst is in veel gereformeerde ker-

misdadige ketenen losmaken,

ken al een tijdje gaande en niet meer te stoppen. Ga je nog wel

de banden van het juk ontbinden,

twee keer dan heb je wat uit te leggen. Maar verwacht van mij

de verdrukten bevrijden,

geen statements meer.

en ieder juk breken?

Dagelijks dicht bij Jezus leven geeft christenen het profiel dat

Is het niet: je brood delen met de hongerige,

volgelingen van Hem toekomt. Eén ding is dan bij iedereen het-

onderdak bieden aan armen zonder huis,

zelfde, geloof ik: je treedt graag in

iemand kleden die naakt rondloopt,

zijn schaduw. Of je nu één, twee

je bekommeren om je medemensen?

of drie keer per zondag gaat.

(Jesaja 58:6-7) Ronald Westerbeek (GKv) was kerkplanter van ICF Amersfoort en promoveert op een dogmatische doordenking van charismatische vernieuwing.

Esther de Hek (CGK) is moeder en tekstschrijver.

31

(advertenties)

Geef voor blinde en n slechtziende mense

350.000 X ‘DANKUWEL’

Nederland telt nu zo’n 350.000 mensen die blind of slechtziend zijn. Dat aantal groeit snel. Als je een visuele beperking hebt, zijn de meest alledaagse dingen vaak een enorme uitdaging. Wij helpen met onderwijs, hulpmiddelen én onderzoek. Helpt u mee?

Geef op rekeningnummer NL94INGB0004004040.

Kijk ook op steunBartimeus.nl

Postbus 999 3700 AZ Zeist T (030) 693 50 50

spec midw iale arran e gem ek ente n

Kom op adem in het gastenverblijf van de Zendings-Diaconessen Even uit de hectiek?

Kom op adem in de stilte.

Doe nieuwe inspiratie op en verdiep je geloof.

Jan van Zutphenweg 4 | 3958 GE Amerongen tel: (0343) 723 780 | info@zdh.nl | www.zdh.nl

Het moderamen van de Landelijke Vergadering NGK zoekt

Twee Google Apps beheerders De Landelijke Vergadering Zeewolde maakte intensief gebruik van Google Drive voor het delen van en samenwerken aan documenten. Voor de volgende LV stappen we over naar een professioneel account en we zoeken ondersteuning bij het beheer van de rechten en bij de routering van email. We denken aan twee beheerders die affiniteit met de kerken hebben en ervaring met het beheer van Google Apps for Business.

Een vrijwilligersvergoeding is beschikbaar.

We vragen geïnteresseerden om zich uiterlijk 10 april 2016 bekend te maken per email bij de scriba Bauke Versteeg, scriba.lv@ngk.nl. Op dit adres is ook nadere informatie beschikbaar.