Ow 3 11 missionair gemeente zijn by OnderwegOnline

www.onderwegonline.nl

#11  jaargang 3  27 mei 2017

Bouwen aan de kerk THEMA: MISSIONAIR GEMEENTE ZIJN ANNO 2017

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

10 PIONIERS AAN HET WOORD ‘ER MOESTEN DROMEN KAPOTGAAN’ > 14 REPORTAGE DRIE MISSIONAIRE MOEDERS, DOCHTERS EN ZUSJES IN BEELD > 28 JEUGDWERK TALENTENSCOUTS GEZOCHT!

 Inhoud Thema

06 OPINIE

Gods Geest beweegt kerken

Op het gebied van missionaire gemeenschapsvorming is

10 TWEEGESPREK

Pioniers aan het woord

Er wordt, zeker de laatste jaren, heel wat gepionierd in

er de afgelopen twintig jaar veel veranderd in Nederland.

christelijk Nederland. De twee pioniers Martijn Horsman

Kerken zijn enorm gegroeid in kennis en ervaring, en hebben

en Alrik Vos kunnen bogen op jaren ervaring. Ze treffen

tal van initiatieven ondernomen. Martin de Jong zat er vanaf

elkaar in Brouwerij Kleiburg voor een gesprek over

het begin met zijn neus bovenop.

gemeentestichting. Over de werking van de Geest, maar ook over realistisch zijn en dromen laten varen.

20 EYEOPENER

De weg is vrij, de schaamte voorbij

Kun je zonde erven? Schuld is toch bij uitstek persoonlijk? Wie

30 OPINIE

Een gloednieuw verbond

René Barkema heeft meer en meer moeite met zijn rol

in de fout gaat, treft schuld, zou je denken. Toch ligt het in

als dominee. Doordat een dominee dingen doet, hoeven

de Bijbel nog wat anders. In Genesis 3 gaat het over schuld –

anderen die niet te doen. Zegenen, sacramenten be-

zonder twijfel. Maar het gaat ook over schaamte. Daar lezen

dienen, ambtsdragers bevestigen. Maar in het Nieuwe

we vaak overheen. Toch kan hierbij stilstaan helpen om de idee

Testament, het document van het nieuwe verbond, staat

van erfzonde beter in te voelen.

nergens dat oudsten (of anderen) in plaats van andere gemeenteleden werken.

24 ONTMOETING

‘Ik heb geleerd dat je jezelf alleen maar beschikbaar hoeft te stellen’

Oproep

Het nummer voor de zomervakantie (8 juli) wordt een extra dik themanummer over het toepasselijke onderwerp rust. Hebt u een foto of een ander beeld, een

Stilstaand water is brak water, zegt journalist Marjon van

gedicht of een anekdote die uitbeeldt of beschrijft wat

Dalen. Ze woonde nog geen acht jaar op dezelfde plek. Van

rust voor u betekent? Dan willen we daar graag ruimte

Nepalese rijstboeren leerde ze om radicaler te geloven, en van

voor maken. Bij een groot aantal inzendingen zal er een

een Boko Haram-strijder dat mensen meer op elkaar lijken dan

selectie gemaakt worden. Stuur uw bijdrage, graag met

we soms zouden willen. ‘Ik zou niet voor mezelf instaan als ik

motivatie of toelichting, voor 13 juni aanstaande naar

gekidnapt, gedrogeerd en gebrainwasht zou worden.’

redactie@onderwegonline.nl.

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

 Thema

Zendingsfeest

oit kwamen er een paar gekke Amerikanen naar Amsterdam. Het was in de jaren tachtig van de vorige eeuw en ze kwamen als zendingswerkers

om nieuwe gemeenten te stichten. Ze klopten aan bij een verbaasde GKv en NGK. Ze gingen voortvarend te werk en stichtten de gemeente De Hoeksteen in AmsterdamNoord. De Hoeksteen bestaat inmiddels niet meer en de Amerikanen zijn al lang en breed weer terug, maar ze hebben wat achtergelaten. Bij mij als toenmalige student theologie maakten ze een verlangen wakker om een gemeente te stichten waar mensen die de kerk niet kennen zich

14 REPORTAGE

Drie missionaire moeders, dochters en zusjes in beeld

thuis kunnen voelen. Ondertussen is het snel gegaan. Gemeentestichting is gemeengoed geworden. Wat aarzelend begon in de grote steden heeft zich uitgebreid over het hele land. Je hoort

Wat werkt er nou eigenlijk wel binnen

enthousiaste verhalen, maar ook kritische kanttekenin-

kerkplantingsprojecten, en wat niet? Op welke manier

gen. Zijn er niet al kerken genoeg? En trekken nieuwe

vormen de moeder- en de dochterkerk elkaar? Hoe ervaren

kerken bestaande kerken niet leeg?

betrokkenen de leiding van God? Een rondgang langs drie missionaire projecten in het land: Amsterdam, Arnhem en

Volgende week vieren we het pinksterfeest, het feest van

Lichtenvoorde.

de heilige Geest, ook wel het zendingsfeest genoemd. Een mooi moment om eens te kijken naar missionaire gemeentestichtingen. Het idee van het stichten van nieuwe gemeenten waaide over uit Amerika. Of kun je zeggen dat het de wind van de Geest was die overwaaide? In dit themanummer komen verschillende betrokkenen vanuit nieuwe en oude kerken aan het woord. Martin de

EN VERDER: 4 Praktijklokaal 9 Nieuws

Jong schrijft een persoonlijk inleidend artikel. Hij hoorde bij de allereerste plannenmakers voor gemeentestichting in de GKv van Amsterdam. In de loop van de tijd is hij op het terrein van gemeentestichting een belangrijke initiator en verbinder gebleven in Nederland en Europa. Verder bevat dit nummer een gesprek met twee ervaren

9 Colofon

gemeentestichters en een reportage over drie verschil-

12 Redactioneel

meente als de moedergemeente aan het woord komen

18 Stimulans

realisme en verwondering door. Nieuwe kerkstichtingen

19 Column Joost Smit 27 Column Roel Kuiper

lende plekken in het land, waarbij zowel de dochterge(of is het kleine en grote zus?). In de verhalen klinkt zorgen niet voor een herkerstening van Nederland. Maar er komen mensen tot geloof en ze zorgen voor nieuw elan, ook in bestaande kerken. Als dat

Stockbeelden: Radachynskyi Serhii/Shutterstock (voorkant);

geen werk van de Geest is!

SimeonDonov/iStock (pagina 5); g-stockstudio/Shutterstock (pagina 6-7); Victor Tondee/Shutterstock (pagina 20); oleksagrzegorz/iStock (pagina 29).

Peter Strating (NGK), redacteur OnderWeg

 Praktijklokaal Surhuisterveen waardeert vrijwilligers

r waren dertig mensen aanwezig op

een kleine driehonderd leden, onderstreept

de avond die de samenwerkingsge-

wel het belang van de inzet van vrijwilligers

meente CGKv Surhuisterveen speci-

voor de kerk. Bij dit vrijwilligerswerk gaat

aal voor vrijwilligers belegd had. Een nog

het zowel om reguliere taken, als om spe-

groter aantal vrijwilligers was helaas thuis-

ciale projecten. Vanwege het belang van

gebleven, maar dat er zó veel aanwezig

al dit werk had de commissie van beheer

hadden kunnen zijn, in een gemeente van

besloten de vrijwilligers eens in het zonnetje te zetten. ‘Zonder vrijwilligers staat

 ‘Zonder vrijwilligers staat heel het kerkenwerk stil’ 

heel het kerkenwerk stil’, aldus de voorzitter van de commissie van beheer, Bouke Baron. De avond zelf had een feestelijk karakter, in het licht van de opmerking in het

In Surhuisterveen kregen de vrijwilligers

Bijbelboek Prediker dat het ‘goed is om te

een feestelijke avond aangeboden. (beeld

werken en tegelijk ook goed is om van de

Dick Kooij)

vruchten van je werk te genieten’.

GKv Vathorst één jaar later

it voorjaar is het een jaar geleden

met dementie en niet-aangeboren hersen-

eten of te knutselen. Ook zijn zo’n 35 be-

dat de Ontmoetingskerk (GKv) in

letsel. De kerkzaal van de Ontmoetings-

woners van de zorginstellingen lid gewor-

Amersfoort-Vathorst haar intrek

kerk maakt onderdeel uit van het gebouw.

den van de Ontmoetingskerk.

nam in een tamelijk bijzonder gebouw:

Na een jaar hebben alle partijen hun plekje

Hierdoor is de samenstelling van de ge-

Hart van Vathorst. In deze Amersfoortse

gevonden in het pand en is de samenwer-

meente veranderd. En dat is te zien op

Vinex-wijk bundelen de Ontmoetingskerk,

king goed op gang gekomen. Zo brachten

zondag. Tweeverdieners met jonge kin-

twee zorginstellingen en een kinderdag-

de kinderen van het kinderdagverblijf on-

deren, dementerende gemeenteleden en

verblijf de krachten. In het gebouw wonen

langs een bezoekje aan de dementerende

bewoners van de zorginstellingen – van

mensen met een verstandelijke beperking,

ouderen elders in het pand om samen te

wie een aantal in een scootmobiel of rolstoel – zitten bij elkaar in de kerkzaal. De diversiteit van de gemeente ontroert vooral op avondmaalszondagen. Jong en oud rijdt, schuifelt of loopt naar voren voor brood en wijn of krijgt dat op de eigen plek aangereikt. Tijdens de belijdenisdienst dit jaar deden zes jongeren – van wie er drie niet in Hart van Vathorst wonen – belijdenis van hun geloof. De spontaniteit van de bewoners (één van de jongeren gaf haar medebewoner een stevige knuffel na diens enthousiaste ‘ja!’) was even indrukwekkend als het meer intellectuele geloofsgetuigenis van een studente.

Tijdens de belijdenisdienst dit jaar deden zes jongeren – van wie er drie niet in Hart van Va-

Maar dat samenleven onder één dak

thorst wonen – belijdenis van hun geloof.

soms ook kan schuren, bleek tijdens een

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

 Praktijklokaal

workshop onder leiding van theoloog Thijs

niet-bewoners liever niet naast de – soms

De workshopdeelnemers evalueerden

Tromp, directeur van zorgvereniging Reliëf.

ernstig beperkte – gemeenteleden zitten.

meer zaken die wat hen betreft beter zou-

Een groepje gemeenteleden – waarvan

Dat is niet zo leuk, maar: ‘Dan is er in dat

den kunnen gaan. Maar een zuster, tevens

ongeveer de helft niet in Hart van Vathorst

vak tenminste wel genoeg ruimte als ik

bewoner, wees anderen mild terecht: ‘Het

woont – ging in gesprek over de vraag hoe

wat laat ben.’ Een vrouwelijk gemeentelid

kan altijd beter, maar vergeet niet wat we

je een inclusieve gemeente kunt zijn. Het

voelde zich daarop uitgedaagd om zélf een

in slechts een jaar wél voor elkaar hebben

thema van de workshop was: hoe zie je

ander plekje in de kerk te gaan zoeken:

gekregen. Daar mogen we dankbaar voor

de ander als geschenk van God? Op zeker

‘Ik hecht erg aan vaste structuren en aan

zijn.’

moment merkte een bewoner op dat hij

mijn vaste plekje, maar ik ga het gewoon

(In het komende nummer van OnderWeg

het wel opvallend vond dat sommige

proberen!’

staat een interview met Thijs Tromp.)

Wandelen voor alleengaanden in NGK Rijnwaarde

e recent gehouden wande-

initiatief was dat de deelnemers elkaar

van dierbaren, vrienden en gemeentele-

ling voor singles, weduwen en

leerden kennen en samen konden na-

den kunnen ervaren?’ De wandeling werd

gescheiden mensen binnen de

denken over hoe ze liefde van en contact

afgesloten met een zegenbede voor ieder-

NGK Rijnwaarde was niet bedoeld om te

krijgen met God, andere gemeenteleden

een afzonderlijk.

daten. Nee, de primaire bedoeling van dit

en mensen buiten de gemeente. Daarbij

Het initiatief van de wandeling was onder-

hielp het boek Liefdestalen van singles van

deel van een project in de NGK Rijnwaarde

Gary Chapman (Medema, 2006), waarin

over relatieversterking. Met twee andere

hij zijn bekende vijf liefdestalen toepast

stellen binnen de gemeente hebben Gerjo

op alleengaanden. Zo konden deelnemers

en Linda Pasman het project opgezet,

aan de wandeling ontdekken welke vorm

vanuit de constatering dat relaties in Rijn-

van liefde ze ervaren, welke ze missen of

waarde (net als in de rest van Nederland)

tekortkomen en hoe dit aangevuld kan

onder druk staan. Andere activiteiten in

worden. Gerjo en Linda Pasman, die de

het project zijn een-op-een dates tussen

wandeling georganiseerd hadden, gaven

ouders en kinderen, een romantisch diner

ook handvatten om vooruit te kijken: ‘Wat

voor twee, een serie preken en de work-

heb ik nodig, waar verlang ik naar, hoe

shop ‘Een fantastische relatie begint bij

kan ik mijn leven en vriendschappen zo in-

jezelf’. Een draaiboek voor herhaling van

richten dat we naast Gods liefde ook liefde

het project ligt al klaar.

En verder ...heeft de GKv Groningen-Oost haar

en Langerak voor het jeugdwerk hun

leden gevraagd welk Bijbelverhaal voor

krachten gebundeld, zodat ze als kleine

hen favoriet is. Daaruit kwam de vol-

kerken toch samen leuke en ontspan-

gende top drie naar voren: 1. Jozef en

nende activiteiten kunnen organiseren;

zijn broers; 2. Ruth; 3. de verloren zoon.

...krijgen in de GKv Vrouwenpolder de

Ook binnen andere kerken in Groningen

jongeren die van de basisschool naar

is deze vraag gesteld. Op een manifes-

het voortgezet onderwijs gaan op zon-

tatie in juni presenteert de kerk één van

dag 11 juni een jongerenbijbel. Het mo-

de drie verhalen;

tief hiervoor is: ze worden zelfstandig;

...hebben de GKv van Sliedrecht, Nieuw-

ook voor het Bijbellezen willen we dat

Lekkerland, Alblasserdam, Gorinchem

bevorderen.

 Thema Twintig jaar missionaire gemeenschapsvorming

Gods Geest

beweegt kerken

Op het gebied van missionaire gemeenschapsvorming is er de afgelopen twintig jaar veel veranderd in Nederland. Kerken zijn enorm gegroeid in kennis en ervaring, en hebben tal van initiatieven ondernomen. Martin de Jong zat er vanaf het begin met zijn neus bovenop.

tekst Martin de Jong

In de zomer van 1997 kwam ik, na het af-

korte periode hele denominaties heeft be-

In Amsterdam trof ik een geheel andere GKv

ronden van een studie economie, met een

wogen.

aan dan de kerk waarin ik opgegroeid was.

volle verhuiswagen in Amsterdam aan. Voor

Open, gastvrij en vooral inclusief. En waar

mij lag een succesvolle carrière in het bank-

Transitie

wezen. De wereld zag er toen heel anders

Kerkelijk had ik in 1997 geen onderdak.

langen om dit zeker te worden.

uit, de (virtuele) bomen groeiden nog tot in

Een aantal jaren daarvoor had ik de GKv in

Niet alleen de GKv in Amsterdam bleek in

de hemel. Naast mijn werk raakte ik volop

Groningen teleurgesteld verlaten voor een

transitie te zijn, ook de NGK en de CGK. Deze

betrokken bij het missionaire werk in Am-

sterk charismatische gemeente. In Am-

kerkgenootschappen waren los van elkaar

sterdam, Nederland en Europa.

sterdam aangekomen besloot ik op zoek te

bezig in een traject om na te denken hoe ze

Twintig jaar later zie ik niet alleen allerlei

gaan naar een christelijke gemeente. Tij-

hun missionaire identiteit konden vormge-

geestelijke lijnen waarlangs mijn eigen

dens mijn zoektocht werd ik geholpen door

ven in Amsterdam.

leven zich heeft ontwikkeld – mijn reguliere

de medehuurders van mijn nieuwe woning.

Al snel werd ik gevraagd zitting te nemen

baan is inmiddels verwisseld voor fulltime

Beide huurders bleken lid te zijn van de GKv

in een commissie die de classis zou moeten

missionair werk – maar zie ik ook hoe Gods

en ook nog eens een zeer levend geloof te

adviseren hoe de beide GKv-gemeenten

Geest kerken bij elkaar heeft gebracht, ons

hebben. Ze inspireerden me om terug te

in Amsterdam hun missionaire identiteit

met kennis heeft vervuld en in een relatief

gaan naar mijn kerkelijke roots.

zouden kunnen invullen. Tijdens dit proces

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

dit nog niet het geval was, was er het ver-

 Opinie

In Amsterdam trof ik een geheel andere GKv aan dan de kerk waarin ik opgegroeid was 



verdwenen naar de achtergrond. Er werd bij elkaar gepreekt (landelijk was dat niet toegestaan) en op allerlei fronten werd er samengewerkt. Trainingssessies rondom kerkplanting werden in het leven geroepen en allerlei voorgangers uit Nederland sloten zich daarbij aan. Vriendschappen ontstonden over en weer. Deelnemers van toen hebben nu landelijke posities op het gebied van missionaire gemeenschapsvorming. De trainingen werden geleid door ds. Al Barth van de Redeemer Presbyterian Church in New York, de kerk van Tim Keller. Redeemer was door de Amsterdamse kerken gevraagd om te komen helpen, omdat het ons toen nog ontbrak aan kennis. De brief met het verzoek kwam – zo bleek drie jaar geleden – op een uniek moment. Redeemer was namelijk in dubio over haar rol buiten New York. Zou de rest van de werd ds. Siebrand Wierda beroepen om de

van Amsterdam in Beweging voor Jezus

wereld zitten te wachten op haar kennis en

CGK in Amsterdam nieuw leven in te blazen

Christus, een samenwerkingsverband van

ervaring? De hulpvraag vanuit Amsterdam

en een nieuw initiatief te starten. Ds. Tim

de GKv, NGK, CGK en PKN, was een feit.

was een bevestiging op gebed. Dat soort

Vreugdenhil deed de deur van de GKv Am-

Uitgangspunt was: hoe kunnen we elkaar

dingen kun je niet zelf bedenken, daar zit

stelveen een maand op slot en besloot de

versterken in onze missionaire taak en rol in

Gods Geest achter.

bestaande gemeente te herplanten. De NGK

Amsterdam? Kerken die elkaar hooguit ken-

Amsterdam maakte een moeilijke fase door

den van naam zaten plotseling om de tafel

Grote stap

en moest antwoorden vinden op lastige

met een gezamenlijk verlangen om er voor

De focus op kerkplanting in Nederland

pastorale vragen die een stadsgemeente

elkaar te zijn en kerkplanting van de grond

is op gang gekomen in de grote steden.

met zich meebrengt.

te krijgen. Waar landelijk toen nog muren

Daar werd de leegloop van de kerk het

tussen de kerken bestonden, groeide door

sterkst gevoeld. Maar geleidelijk drong

Redeemer

het verlangen naar missionaire presentie

het verlangen om nieuwe missionaire ge-

Doordat de verschillende kerken in een

een enorm vertrouwen in elkaar.

meenschappen te stichten door in heel het

vergelijkbaar traject zaten, ontstond een

Gods Geest was zeker present. Hij creëerde

land. Landelijk werden er steeds meer con-

verlangen om elkaar over en weer te infor-

een groot verlangen bij al die voorgangers

ferenties georganiseerd waar kerkplanting

meren en vooral te inspireren. De oprichting

in Groot-Amsterdam. Onderlinge verschillen

centraal stond.

 7

 Thema Er ontstond behoefte aan samenwerking.

Winst

Dat leidde tot de oprichting van Kerklab,

De focus van de verschillende denomi-

meenteleden die een verlangen hebben

een samenwerkingsverband van doeners

naties op missionaire gemeenschapsvor-

en mogelijkheden zien om zich in te zet-

(pioniers), denkers (theologen) en duwers

ming heeft ons veel gebracht. Een aantal

ten voor het evangelie, gewoon in hun

(missionair consulenten). Het unieke is dat

dingen wil ik noemen.

eigen wijk of stad. Van passieve kerkbe-

de deelnemers uit zo’n beetje alle denomi-

• De (hernieuwde) aandacht voor contex-

zoekers naar missionair geëngageerde

naties komen. Van GKv en NGK tot Vineyard

tualisatie heeft veel kennis en ervaring

pioniers. Op allerlei plekken in Nederland

en de baptisten. Vanaf het begin heb ik een

opgeleverd. Hoe geef je vorm aan je

mobiliseren zij zich en zien zij kansen

enorm vertrouwen in elkaar gezien. Er is

gemeenschap in een achterstandswijk?

om vriendschappen aan te gaan met

een verlangen om de kerk te vernieuwen

Hoe bereik je de hogeropgeleiden?

niet-christenen. Ze delen hun geloof en

middels missionaire gemeenschapsvor-

• De grootste winst zit hem in al die ge-

• Inclusief preken. Wat betekent het als je christenen en niet-christenen onder je

ming.

Doordat er een sterke focus naar buiten is, komen onderlinge verschillen in een ander daglicht te staan 



Mijn eigen leven werd inmiddels zo in be-

we zien mensen tot geloof komen. Zijn het enorme aantallen? Nee. Maar wat er gebeurt, is wel uniek.

gehoor hebt zitten? • Durf en lef om te experimenteren. De

Waar ik nog een lacune zie, is bij de theo-

beslissing van de PKN om honderd pio-

logische opleidingen. Gelukkig is er inmid-

niersplekken te starten zie ik helemaal

dels een missionaire master ontstaan en

in lijn met de beweging van de Geest die

zijn er diverse goede onderzoeken ver-

zo’n twintig jaar geleden al begon.

schenen. Maar een drastische aanpassing

• De toenadering tussen de NGK en de GKv zie ik als een vrucht van het mis-

van het curriculum zal nog een tijdje op zich laten wachten.

sionaire verlangen dat gegroeid is. Doordat er een sterke focus naar buiten

Gods Geest werkt nog steeds en zal ons

is, komen onderlinge verschillen in een

ook in de toekomst leiden, daar ben ik van

ander daglicht te staan. Uiteraard valt

overtuigd. Dankbaar mogen we zijn voor

hierover meer te zeggen en draagt de

al die nieuwe initiatieven. Zal dit de leeg-

tijd waarin we leven ook een steentje

loop van de kerk tegengaan? Nee. Maar

bij.

Gods Geest zal ons wel blijvend inspireren

• Door het ontstaan van een organisatie

om realistisch te blijven en om te zoeken

slag genomen met het missionaire werk

als Intercultural Church Plants, geleid

naar nieuwe mogelijkheden en kansen

dat ik na een proces van bezinning de grote

door Theo Visser, is er een enorme

om het evangelie door te geven, en daar-

stap maakte. Ik gaf mijn comfortabele zake-

kennis ontstaan over het omgaan met

bij niet in een kramp te raken, alsof het

lijke leven op en ging me volledig richten op

multiculturaliteit. Ook Theo bevond zich

allemaal van ons mensen afhangt. God

het werk in de kerk. Een stap in geloof. Nu,

twintig jaar geleden in onze groep die

doorziet verleden, heden en toekomst. Hij

zoveel jaar later, zie ik alleen maar bevesti-

aan het experimenteren was. Inmiddels

zal ons ook in komende fasen leiden.

ging van mijn keuze. Ik zie het als de leiding

zijn er veel multiculturele gemeenschap-

van Gods Geest dat ik zo veel heb mogen

pen ontstaan, waar Iraniërs, Afghanen

Martin de Jong werkt bij MissieNederland

betekenen.

en Pakistanen tot geloof komen.

en is pionier voor de PKN in Amsterdam.

-advertenties-

De Morgenster in Wezep is een Nederlands gereformeerde gemeente (NGK) en telt ruim 1200 leden, waaronder veel jeugd. Voor onze jeugd zoeken wij een enthousiaste en gepassioneerde De V.V.I. stelt zich al meer dan 35 jaar ten doel:

Giften graag op IBAN: NL 97 INGB 0003885840

www.verplegingvoorisrael.nl

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

JEUGDWERKER (m/v)

(0,4 fte)

die hen en de vrijwilligers binnen het jeugdwerk helpt het geloof te verbinden met het alledaagse leven. Kijk op de website http://www.ngk-wezep.nl voor een uitgebreide omschrijving van de functie. De sluitingsdatum voor sollicitaties is 11 juni 2017.

Nieuws Acht interim-predikanten

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer, Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Erik Koning (eindredacteur), Jordi

Een eerste lichting van acht interim-predikanten is beschikbaar

Kooiman (eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo, Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van

binnen de GKv en NGK. Deze interim-predikanten zijn proces-

Varik-Nijsink.

begeleiders die kunnen worden ingeschakeld door gemeenten in een transitiefase. De interim-predikant kan fungeren als overbrugger, rouwbegeleider, beleidsbegeleider en crisisbegeleider. In de GKv zijn nu interim-predikant: Henk Bondt, Klaas van der Geest, Gerbram Heek, Henk Messelink, Jan Bert de Rijke, Roelof Tigelaar, Elso Venema en Aad van Zuijlekom. In de NGK zijn dat Geert van Dijk en Richard Vervoorn. Zij hebben de eenjarige opleiding tot interim-predikant afgerond. Meer

Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp. Medewerkers Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene, Bas Luiten, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Wim van der Schee, Karen Scheele, Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma, Roel Vender-

info: www.steunpuntkerkenwerk.nl/interim-predikant-in-2017.

bos, Maarten Verkerk, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

GKv gaat betrekkingen aan met PKN

Redactieadres

De synode van de GKv heeft een voorstel van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) om bijzondere betrekkingen aan te gaan positief ontvangen. De synode beschouwt het verlangen naar eenheid dat uit het voorstel spreekt als een hartelijke uitnodiging voor nadere kennismaking. De deputaten kerkelijke eenheid hebben drie gespreksopdrachten meegekregen. Ook zullen zij aan de volgende synode een voorstel doen voor een regeling rond het voorgaan van PKN-predikanten.

Nelly van Kampen overleden

’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl. OnderWeg in braille, grootletter en audio OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

Op zaterdag 13 mei overleed Nelly van Kampen-Boot. Van

Abonnementsprijzen

Kampen doceerde van 1986 tot 1993 voor de GZB op Sulawesi,

Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Indonesië. Ze was daarna predikant in Axel (1996-2002) en

Halfjaarabonnement € 26,75.

Pijnacker (2002-2011). In 2011 werd ze door OMF uitgezonden als docent missiologie en Nieuwe Testament aan een Bijbelschool in Maleisië. In die periode werd darmkanker met uitzaaiingen bij haar ontdekt, die niet te genezen bleek. Nelly van Kampen was getrouwd met de Nederlands-gereformeerde predikant Pieter van Kampen, die in 2009 overleed aan longkanker. OnderWeg sprak eerder uitgebreid met Nelly van Kampen over haar leven, werk, ziekte en genezing. Zie www.onderwegonline.nl/8408-god-is-god-ook-als-hij-niet-

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

doet-wat-ik-graag-wil. Bestuur Persvereniging

Komen en gaan De kerkenraden van Lemele-Lemelerveld en Langeslag hebben aan ds. T. Wendt eervol ontheffing verleend uit het ambt van predikant. De classis Zwolle heeft dit besluit goedgekeurd en hem voor twee jaar preekbevoegdheid verleend. De GKv Arnhem neemt afscheid van ds. Jan de Haan (vervroegd emeritaat). De Haan was eerder predikant te Lutten (1983-1987). De NKG Eindhoven neemt afscheid van ds. Ad van der Dussen

Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel. Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

(emeritaat). Van der Dussen was eerder predikant te Hardinxveld-Giessendam (1977-1983) en Haarlem (1983-1988). Van

Technische realisatie en druk

der Dussen zet zijn werk als kerndocent aan de Nederlands

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle,

Gereformeerde Predikantenopleiding voort.

038-467 00 70.

Aangenomen naar NGK Dronten: J.J.F. Krüger (NGK-GKv Zaandam). Verbonden aan GKv Leusden: G.P. Hommes (Leerdam); aan NGK Voorthuizen/Barneveld: R. Drop (Rijsbergen).

www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

 Thema Pioniers aan het woord

‘Er moesten dromen kapotgaan’ Er wordt, zeker de laatste jaren, heel wat gepionierd in christelijk Nederland. De twee pioniers Martijn Horsman en Alrik Vos kunnen bogen op jaren ervaring. Ze treffen elkaar in Brouwerij Kleiburg voor een gesprek over gemeentestichting. Over de werking van de Geest, maar ook over realistisch zijn en dromen laten varen. tekst en beeld Maarten Boersema

‘Je kunt nog zo hard werken, maar het

Proefzaak, een eetcafé naast de brou-

van de Geest te zien en gelukkig zijn er

mooiste overkomt je. Ik heb geleerd om

werij. Vos begon ruim vijf jaar geleden

genoeg momenten waarop dit gebeurt.

vooral te kijken naar wat ik zelf kan doen

als gemeentestichter in Heerhugowaard

Er gebeurt meer dan alleen het mense-

en om dat te combineren met het open-

met een club van twaalf mensen in een

lijke. Tegelijkertijd merk ik dat ik hierin

staan voor het wonder.’

huiskamer. Inmiddels komen er zo’n 130

ook telkens moet loslaten, want als ik ga

Aan het woord is Martijn Horsman (40).

bezoekers naar de diensten.

wachten op het werk van de Geest, raak

Tot voor kort was hij werkzaam als voor-

Vos staat dus volop met zijn voeten in

ik verlamd. Je moet ook simpelweg je

ganger van de christelijke gemeenschap

de klei van het werk in de kerk. Hors-

ding doen.’

Stroom in Amsterdam en begeleidde hij

man noemt het gesprek voor hemzelf

andere gemeentestichters in Amster-

schertsend een eindevaluatie, want hij

dam. Sinds begin dit jaar werkt hij als lei-

zal voorlopig niet meer als gemeente-

dinggevende bij een start-up: Brouwerij

stichter aan het werk zijn. Hij staat vooral

Kleiburg, de brouwerij van het Kleikloos-

met zijn voeten in de brouwerij. Aan het

ter, een modern klooster in de Bijlmer.

begin van het gesprek onderbreekt de

 ‘Als ik ga wachten

‘Ik hield op een gegeven moment drie

brouwmeester de twee met een dwin-

ballen in de lucht, want ik was ook al

gende vraag aan het adres van Horsman:

begonnen bij de brouwerij en moest een

‘Maak jij de brouwerij straks schoon?’

op werk van de Geest, raak ik verlamd’ 

dacht op één project te kunnen richten.

Verhuizing

Hij vertelt een anekdote over een Thaise

Het was een logische stap om na acht

Op welke manier heb je de afgelopen

vrouw met wie hij in contact kwam. Ze

jaar plaats te maken voor een nieuwe

jaren de aanwezigheid van de Geest in je

bezocht af en toe een dienst van Hart

voorganger van Stroom.’

werk ervaren? Het is een vraag die zowel

voor Heerhugowaard. Op een dag had

Het gesprek dat hij heeft met Alrik Vos

Vos als Horsman bezighoudt. Vos: ‘Het is

hij een afspraak in de buurt van deze

(37), gemeentestichter bij Hart voor

niet zo dat ik er continu aan denk, maar

vrouw. De vrouw zou de week erop ver-

Heerhugowaard, vindt plaats in De

het is bemoedigend om de activiteit

huizen. ‘Ik had tijd over en ben spontaan

keuze maken om al mijn energie en aan-

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

 Opinie

Martijn Horsman en Alrik Vos in Brouwerij Kleiburg, de brouwerij van het Kleiklooster in de Bijlmer.

bij haar langsgegaan om even te kijken

maar het zijn druppels. Waarom opent

daarbij openstaan voor het wonder van

hoe het met haar was. Toen ik haar

God niet meer harten?’

de Geest en wat ons overkomt.’

vroeg of ze nog hulp nodig had met de

Daarnaast heeft Horsman aan de hand

verhuizing, begon ze te huilen. Ze ver-

Wonder

telde me dat ze de hele dag al hoofdpijn

Alrik Vos spreekt van een spanningsveld.

geleerd over het werk van de Geest.

had van de zorgen om de verhuizing,

Hij zou willen dat meer mensen God zou-

‘Bij Paulus gaat het erover dat de let-

want hoe moest ze dat in haar eentje

den zoeken en vinden, en dat God men-

ter doodt en de Geest levend maakt.

doen. Een uur daarvoor had ze, zo ver-

sen verandert. ‘Ik houd mezelf wel altijd

Je laten leiden door de Geest betekent

telde ze me, gebeden tot die God van die

voor dat het ten diepste de zaak van God

volgens mij dan ook dat je openstaat

mensen van de samenkomst.’ Het is een

is en niet mijn zaak. Dat geeft rust om

voor waar de Geest jou persoonlijk, maar

simpel voorbeeld, dat voor Vos het werk

ontspannen mijn werk te doen en het

ook samen als gemeenschap, naartoe

van de Geest concreet maakt.

aan God over te geven.’

wil leiden. Ik heb hierover veel discussies

Een ander voorbeeld is een bezoeker

Martijn Horsman herkent de worsteling

gehad binnen verschillende kerkelijke

die hem vertelde dat hij na een dienst

van Vos. ‘Eén van de dingen waardoor ik

lagen en daarbij heb ik telkens bena-

vaak het gevoel heeft dat hij in bad

het volhoud, is dat ik zeg dat we moe-

drukt dat we misschien wel meer op het

is geweest en weer schoon is. Maar

ten kijken naar onze eigen invloed en

werk van de Geest moeten vertrouwen.

naast deze bemoedigende voorbeelden

dat we ons over de rest niet al te veel

Je moet uiteraard de zaken, zeker ook

spreekt Vos ook over onvrede. ‘Het is

zorgen moeten maken. Laten we ons

financiële zaken, goed geregeld hebben,

mooi dat God op deze manier werkt,

beperken tot wat wij kunnen doen en

maar de kerkelijke regels kunnen ook

van Paulus in de afgelopen jaren veel



 Redactioneel  Thema

…boven… T

egenwoordig heeft ons huis twee verdiepingen, het eerdere telde er drie. Scheelt een trap. En je mist ruimte. Daar kwam je

niet veel. Hoewel die ruimte handig was voor spullen die je toch niet veel gebruikte. Een column over mijn huiselijke perikelen? Nou nee, die zijn maar een opstapje naar een Bijbelgedeelte dat mij al langer intrigeert: Kolossenzen 3:1-2, met deze zinnen van Paulus: ‘streef dan naar wat boven is (…). Richt u op wat boven is, niet op wat op aarde is.’ Intrigerend. Niet door de stevige toonzetting met, volgens verklaarders, gebiedende woorden als ‘streef’ en ‘richt’. Die toon kom je bij Paulus vaker tegen. Wél door wat gezegd wordt, met boven

– dáár ben jij mee bezig – versus beneden: op aardse dingen richt

Alrik Vos: ‘Ik houd mezelf altijd voor dat het ten diepste de

jij je niet.

zaak van God is en niet mijn zaak.’

 Het huis mist een verdieping. Boven is dichterbij gekomen 

verstikkend werken. Ik heb geleerd om met het evangelie van Jezus in de hand dingen te doen die je goed vindt om op jouw plek te doen. Tijdens deze periode heb ik echt leren vertrouwen op de Geest.’

Ga daarmee eens naar het alledaagse leven, met tig aardse dingen

Cocktail

die aandacht vragen: het bezig zijn met geld, het zo menselijke

Beide gesprekspartners hebben in de loop van de jaren de

gebeuren in het samenleven in kerken, het politieke leven… Bij de

gemeenschap waar ze voorganger waren zien groeien. Vos:

recente Franse verkiezingen bijvoorbeeld betrapte ik me erop dat

‘We zijn vijf jaar geleden begonnen met twaalf mensen in

ik voor Macron was, een ‘revolutionair’. Hoezo, richten op boven?

een huiskamer. Nu komen er ruim honderd mensen naar

Of denkt Paulus in de richting van het kloosterleven? Dáár kan het,

onze diensten. Ongeveer 10 procent van de mensen kwam

hier blijft het kruimelwerk.

daarvoor nooit in de kerk, 30 à 40 procent is “herintreder” en de rest komt uit gevestigde kerken.’

Maar wat is God wijs. Paulus spreekt in Kolossenzen 3 niet over

‘Het is een ontwikkeling om dankbaar voor te zijn, maar als

het mijden van alles wat met hier te maken heeft. Waar het over

ik het over zou moeten doen, zou ik het wel anders doen’,

gaat, is waar mijn hart ligt; is dat gericht op God, op Christus?

vervolgt Vos. ‘In de kerngroep van het begin ontbreken

Zodat je bij alles wat je denkt, doet of zegt déze vraag stelt: Heer,

namelijk mensen die ervaring hebben met het leidinggeven

wat wilt U?

aan gemeenschappen of het voeren van pastorale gesprek-

En dan is het opeens plezierig dat Paulus krachtig spreekt. Want

ken. Dit zorgt ervoor dat het initiatief vaak bij mij ligt en

‘streef’ en ‘richt’ worden ondersteund door stevige werkwoorden

ik tegen mijn eigen grenzen aanloop. Blijkbaar vraagt het

waaruit blijkt dat de strijd gestreden is: je bent al met Christus op-

te veel van ervaren mensen in gevestigde kerken om hun

gewekt, je leven is al met Christus verborgen in God. Ofwel: er is al

oude vertrouwde kerk op te geven en iets nieuws te begin-

nieuw leven, er is munitie en ruimte om ‘op te geven wat slecht is

nen.’

en om goede kleren aan te trekken’.

Horsman: ‘Mensen worden soms ook actief binnen een missionair project omdat ze een leuke kerk willen, waar ze

Het huis mist een verdieping. Boven

lekker kunnen zitten en waar goed wordt gepreekt. Maar

is dichterbij gekomen. Is dat niet

vaak moet je eigen droom van de kerk eerst sneuvelen,

de winst van Pasen en Pinksteren?

voordat er iets nieuws ontstaat.’ Hij vertelt dat hij dit heeft

Boven is niet ver meer. God en Chris-

zien gebeuren in zijn tijd bij Stroom. ‘In christelijke organi-

tus zijn dichtbij; Gods Geest woont in

saties ontstaan geregeld conflicten en dat heeft te maken

mij en stuurt mijn drive.

met een cocktail van het eigen evangelische gelijk en de neiging om alles met de mantel van de liefde te bedekken. Het gevolg is dat je heel erg je eigen gelijk gaat zoeken,

Leendert de Jong (GKv), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

maar dat daarover niet wordt gesproken.’

de klassieke theologische opleiding, want

die belijdenis wilde doen de vragen uit

‘Ik heb dit ook ervaren in mijn beginperi-

het is goud waard dat je leert theologi-

het traditionele formulier voor het doen

ode bij Stroom’, zegt Horsman. ‘Mensen

seren. Je hebt namelijk een theologisch

van openbare geloofsbelijdenis las en dat

durfden hun meningen niet te uiten,

apparaat nodig om te kunnen uitleggen

ze daar allemaal mee instemden. Toen ik

maar gingen ze wel uitvoeren. Het kon

wat je doet en waarom.’

daarna het nieuwe formulier voorlas, was

bijvoorbeeld gebeuren dat de dienst op

Vos heeft dezelfde dankbare houding

er ineens aarzeling. Eén van de “nieuwe”

de ene zondag een traditioneel karakter

richting gevestigde kerken. ‘Wij begon-

vragen was bijvoorbeeld: “Geef je de ab-

had en op de andere zondag meer cha-

nen in Heerhugowaard met de gedachte

solute autonomie over je leven op?” Met

rismatisch gekleurd was. Dat had dan te

aan kleine huiskringen, verspreid door de

deze nieuwe woorden kwam het ineens

maken met de regisseur van de dienst.

stad, maar leerden al snel dat de struc-

veel dichterbij. Juist in missionaire situ-

Iedereen was bezig zijn of haar droom te

tuur van de gevestigde kerken zo gek

aties worden vragen gesteld die ervoor

verwezenlijken.’

nog niet is.’

zorgen dat je zaken opnieuw moet ver-

‘Op een gegeven moment zijn we een

Naast dankbaarheid geven ze graag een

woorden. Alleen daarom al heeft de kerk

transformatieproces ingegaan, want op

belangrijke les mee. Vos: ‘Het is heil-

missionaire projecten nodig en is een

deze manier kon het niet langer. Bij dat

zaam om het oude vertrouwde eens los

wisselwerking van essentiële waarde.’

proces was een begeleider betrokken,

te laten, want dan komt het erop aan.

die vertelde dat er geen sprake was van

Misschien blijkt dan ook dat er veel op-

Maarten Boersema is tekstschrijver,

een transformatieproces als mensen niet

smuk is en dat het gemeenschappelijke

fotograaf en parttime predikant van de

emotioneel of boos werden. Het was

geloofsleven zonder die opsmuk veel

GKv Blije-Holwerd.

goed dat ik dit wist, want in het proces,

levendiger en intenser kan zijn en heel

waarin veel bepraat en bediscussieerd

dichtbij kan komen. In de Bijbel kom je

is, liepen de emoties hoog op. Dromen

voortdurend mensen tegen die iets ach-

spatten uiteen, maar uiteindelijk is er een

ter moeten laten om zo vernieuwd voor-

verandering op gang gekomen en heb-

uit te gaan.’

ben we een nieuwe visie geformuleerd.’

Horsman beaamt de woorden van Vos.

 ‘Het zijn druppels; waarom opent God niet meer harten?’  Horsman geeft aan dat de visie op zich

‘Loslaten is één van de allerbelangrijkste lessen. Dat klinkt misschien passief, maar loslaten is actief. Je moet het leren, je moet het doen, je moet het besluiten. Net als ouders die hun kinderen moeten loslaten. Dat betekent niet dat ze hen laten gaan, maar dat ze vertrouwen en geloof in hen hebben en dat ook aan hun kinderen geven.’

niet het belangrijkste is geweest, maar

Autonomie

wel het proces ernaartoe. ‘Er moesten

Als laatste onderstreept Vos dat een mis-

dromen kapot gaan, om weer een ge-

sionaire instelling ook veel vreugde en

meenschap te worden.’

vernieuwing kan opleveren. ‘Je doet het

Opsmuk

ergens voor. Het betekent niet dat iedereen dit moet gaan doen, maar het zou

Wat kunnen gevestigde kerken leren van

mooi zijn als je wel van elkaar wilt leren.

missionaire projecten? De antwoorden

Probeer profijt te hebben van wat er in

van Vos en Horsman klinken bescheiden,

de marge gebeurt.’

want ze willen niet aanmatigend zijn.

Horsman: ‘Echte theologische creativiteit

Allereerst geven ze aan dat ze dankbaar

zit vaak aan de rand, want daar schuurt

zijn voor wat de kerk hun heeft gegeven.

het. Wij hebben een totaal nieuwe doop-

Horsman: ‘We hebben alles aan de ge-

liturgie ontwikkeld en daarbij hebben we

Martijn Horsman: ‘We hebben alles aan de geves-

vestigde kerken te danken en daar ben ik

gebruikgemaakt van verschillende tradi-

tigde kerken te danken en daar ben ik dankbaar

dankbaar voor. Ook ben ik dankbaar voor

ties. Ik herinner me dat ik met een groep

voor.’

 Thema Drie missionaire moeders, dochters en zusjes in beeld

Kerkplanting tegen de klippen van de secularisering op Wat werkt er nou eigenlijk wel binnen kerkplantingsprojecten, en wat niet? Op welke manier vormen de moeder- en de dochterkerk elkaar? Hoe ervaren betrokkenen de leiding van God? Een rondgang langs drie missionaire projecten in het land: Amsterdam, Arnhem en Lichtenvoorde.

tekst Jasper van den Bovenkamp

OASE voor Nieuw-West ontstond in sep-

gemeente betrokken. ‘Dwars tegen de

Waarom sloten die mensen zich eigenlijk

tember 2009 als initiatief van moederkerk

ontkerkelijking in’, constateert Rutgers.

aan? OASE voorzag in een behoefte, zegt

De Bron, een samenwerkingsgemeente

‘Dat vind ik heel bijzonder. We zien ge-

Rutgers. ‘Veel mensen zijn zoekend, merk

van de CGK en de NGK in Amsterdam

regeld mensen tot geloof komen, levens

ik ook vandaag nog. OASE is er midden

Nieuw-West. De kerk, die al zo’n vijftig jaar

veranderen. Dan besef je waar je het voor

in de wijk, we zijn een groep mensen die

bestaat, is langzaamaan vergrijsd, zegt

doet.’

sterk op elkaar betrokken zijn en naar el-

Martijn Rutgers, die sinds oktober vorig

kaar omzien. Er zijn genoeg andere, meer

jaar voorganger is in OASE. ‘Maar de moe-

Swahili

derkerk had het sterke verlangen om de

Na straatgesprekken, interviews, buurt-

buurt – het multiculturele Slotermeer – op

maaltijden en de eerste Alphacursus

een eigentijdse manier te blijven bereiken

ontstond er langzaamaan een groep

met het evangelie. Ze zagen dat het hun

betrokken mensen. In november 2010

De illustraties bij dit artikel verbeelden

zelf niet meer ging lukken. Toch hadden ze

belegde OASE haar eerste dienst. ‘Het

kerkplanting, in haar verschillende

het lef om dit missionaire project van de

ging allemaal vrij snel’, zegt Rutgers. ‘Het

stadia, met haar schoonheid en geva-

grond te laten komen en te steunen.’

bijzondere was dat er al in het prille begin

ren, de mooie en de moeilijke kanten.

Niet zonder resultaat. In 2009 startte

verschillende mensen tot geloof kwamen:

(beeld Protasov AN, agrino en Zita/

Serge de Boer, toen evangelist voor

wijkbewoners met een islamitische achter-

Shutterstock, bewerkt door Johanne

OASE, met helemaal niks, vandaag zijn

grond, maar ook Antillianen, Afrikanen en

de Heus)

er ongeveer tweehonderd mensen bij de

asielzoekers.’

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

traditionele kerken in de omgeving, maar die bieden toch minder ruimte voor de

 Reportage

‘Het bijzondere was dat er al in het prille begin verschillende mensen tot geloof kwamen’ 



brengt soms veel gebrokenheid met zich

gen van OASE, zo veel vrucht draagt.’

mee. Gebroken relaties, psychische pro-

Het is erg plezierig om met elkaar verbon-

blemen, een verslavingsverleden. Misver-

den te zijn, zegt ook predikant Paul den

standen en conflicten liggen vanwege die

Hertog van zusterkerk De Bron. Eens per

gecompliceerde achtergronden soms snel

maand wordt er samen vergaderd in een

op de loer.’

soort moderamen en tussen de diensten

Doordat OASE duidelijk onderscheid maakt

door – De Bron komt om 10.00 uur bijeen

tussen belangrijke dogma’s en leerstel-

en OASE om 12.00 uur – ontmoeten de

ligheden waarover men van mening kan

beide gemeenten elkaar bij een kop kof-

verschillen, ontstaat er in de diverse

fie. ‘Fijn om dat met elkaar te doen en zo

gemeenschap een leefbaar klimaat, zegt

weer mensen van OASE te leren kennen.’

Rutgers. ‘We zijn een gereformeerde kerk

Van onderlinge concurrentiegevoelens is

en willen ons verbinden met allen die de

geen sprake, benadrukt Den Hertog. ‘Waar

wensen die in een multiculturele gemeen-

dood en de opstanding van Jezus belijden.

wij elkaar van dienst kunnen zijn, doen

schap leven.’

Tegelijk zijn we bij elkaar met mensen

we dat. De Bron is blij als Martijn in onze

De zondagse dienst om 12.00 uur trekt

die een charismatische of evangelische

dienst voorgaat en OASE als ik bij hen ben.

inmiddels zo’n honderd vaste bezoekers,

achtergrond hebben. Hoe haal je dan het

We hebben met kerst een gezamenlijke

van wie ongeveer een derde kind is. In de

beste in elkaar naar boven? Hoe ga je bij-

dienst gehad en zijn voornemens om

aanbidding, de muziek en de preek wordt

voorbeeld om met een thema als geeste-

vaker gezamenlijke diensten te hebben als

nadrukkelijk rekening gehouden met het

lijke strijd? Afrikaanse christenen hebben

het zo uitkomt.’

multicultulturele karakter van de bezoe-

een sterke focus op dat onderwerp, terwijl

Dat De Bron dankzij haar missionaire zusje

kers. Elke zondag wordt er omwille van

het voor hun westerse broeders en zusters

is verjongd en gegroeid, ziet Den Hertog

de Spaanstaligen een Spaanstalig lied ge-

misschien wel een blinde vlek is. Samen

als ‘hemelse regie’. ‘God brengt mensen.

zongen en speciaal voor Afrikanen was er

kijken we naar de hemel, terwijl we met

En Hij zorgt ervoor dat het perspectief van

afgelopen Pasen een lied in het Swahili.

twee voeten op de grond blijven staan.’

De Bron nu veranderd is: we kunnen weer

Gedurende de dienst is er een vertaling

naar de toekomst kijken. En we hopen ook

in het Engels en Arabisch. Na afloop is er

Vrucht

altijd een gezamenlijke maaltijd, waar-

Een andere uitdaging voor OASE is om

spannend. Maar wat God met OASE gege-

aan iedereen zijn steentje bijdraagt. ‘Die

de financiën en het vrijwilligerskorps op

ven heeft en geeft, dat bemoedigt.’

ontmoeting is heel erg belangijk. Pas dan

peil te houden. Doordat veel gemeente-

komen gesprekken echt op gang.’

leden van een minimuminkomen moeten

Stroomversnelling

rondkomen, is er veel diaconale behoefte,

Gert Hutten is parttime predikant van

terwijl er vanuit de gemeenschap rela-

de Koepelkerk in Arnhem (GKv). In 2008

Het is wel een uitdaging om alle mensen

tief weinig teruggegeven kan worden.

adopteerde zijn kerkelijke gemeente

tot hun recht te laten komen, weet Rut-

‘Hoewel we door partnerkerken worden

het toen al bestaande project Villa Kla-

gers. Want multiculti is natuurlijk ook maar

gesteund, kampen we elk jaar met een

rendal, een christelijke wijkgemeen-

weer een verzameling heel verschillende

begrotingstekort van 15.000 tot 20.000

schap in de Arnhemse wijk Klarendal.

culturen. En bij OASE zijn dat er maar liefst

euro. Daarnaast zoeken we voortdurend

De jonge gemeente ontstond een jaar

twintig. ‘Wij proberen zo veel mogelijk in

naar geestelijk volwassen vrijwilligers

of tien eerder, toen Rick en Aneta Jan-

doordeweekse activiteiten de invididuele

voor de kringen, de Alphacursus en de

sen met hun gezin in de wijk gingen

groepen te dienen. Bijvoorbeeld in de con-

diensten.’

nectgroepen, waarin mensen meer ruimte

Terwijl OASE inhoudelijk, financieel en met

hebben om zich te verzamelen rondom

gebed en menskracht door partnerkerken

hun eigen culturele gebruiken.’

wordt verrijkt, is er ook een positieve in-

Zo is het af en toe hard werken in OASE.

vloed andersom, weet Rutgers. ‘We zijn

Niet alleen vanwege de heel verschillende

een zegen voor onze moederkerk – die in-

culturele achtergronden, maar ook door de

middels onze zusterkerk is – omdat de ge-

maatschappelijke en sociale verscheiden-

meenteleden van De Bron elke keer weer

heid. ‘Het overgrote deel van de mensen

met eigen ogen zien dat de stap die zij

heeft geen kerkelijke achtergrond en dat

destijds in geloof namen, het voortbren-

Leefbaar

dat De Bron verjongen mag. Dat is best

 Thema

wonen. Ze zetten zich al snel op allerlei

Toen Villa Klarendal in 2008 besloot tot

gebieden in voor hun medewijkbewoners.

gemeentestichting over te gaan, klopte

Dat werd gezien en gewaardeerd. Van

het leiderschapsteam bij verschillende

het één kwam het ander en toen in 2004

kerken in de buurt aan. De Koepelkerk

Susanne Jansen via Youth for Christ met

deed open en Gert Hutten zei: ja, wij wil-

het echtpaar ging samenwerken, kwam

len wel met jullie samenwerken.

alles in een stroomversnelling. Een jaar

Net als zijn collega in Amsterdam ziet de

later huurden ze een pand en de villa was

Arnhemse predikant het kerkplantings-

een feit.

project niet als een dochter, maar als een zusje. ‘We zijn behoorlijk zelfstandig ten

Webtips

opzichte van elkaar. We hebben ervoor

• w ww.kerklab.nl

is vooral coachend betrokken. Zo’n jonge

gekozen elkaar veel vrijheid te geven. Het supervisieteam vanuit de Koepelkerk

Hét platform voor samenwerking

gemeente loopt bijvoorbeeld tegen al-

en uitwisseling rond kerkplanting in

lerlei vragen aan rondom het dopen van

Nederland. Op deze website is onder

mensen, het vieren van het avondmaal en

meer een aantal mooie onderzoe-

dat soort kwesties. Wij kunnen met onze

ken te vinden rond missionair werk.

ervaring dan veel betekenen, terwijl zij ons vanuit hun jeugdigheid erg inspireren.’

saints, of, oneerbie-

ten van de CHE een dvd over mis-

Waar blijkt dat laatste eigenlijk uit? Op

dig gezegd: het rondpom-

sionair gemeente zijn, Op de grens

welke manieren inspireert het jonge vil-

pen van gelovigen. Hutten weerspreekt

van kerk en samenleving, in samen-

lazusje de oude koepeldame? ‘Onze ge-

dat ten zeerste. ‘We hebben afgesproken

werking met de voorloper van het

meente is veel meer gericht geraakt op

dat onze eigen leden geen lid mogen wor-

Praktijkcentrum (Centrum Dienst-

de buurt’, zegt Hutten. ‘De kringen in onze

den van de villa. Bovendien zijn we beide

verlening Gereformeerde Kerken).

kerk zagen bijvoorbeeld hoe men vanuit

gericht op de bouw van het koninkrijk in

De in beeld gebrachte projecten zijn

de villa gewend was het evangelie daad-

de stad. Wij hoeven niet groter te worden

allemaal verbonden aan de GKv of

werkelijk uit te leven in de buurt. Daar

– als we uiteen zouden vallen in allemaal

de CGK. Naast de dvd is er ook een

hebben we met z’n allen van geleerd.’

kleine gemeentetjes, zou dat wat mij be-

• In 2012 ontwikkelden twee studen-

scriptie geschreven, te vinden via goo.gl/3LfrfJ.

Rondpompen

treft helemaal prima zijn. En de villa denkt helemaal niet in aantallen. Ze zeggen: wij

De ervaringen die Hutten met Villa Kla-

hebben toegang tot driehonderd adressen.

rendal opdeed, vormden hemzelf ook in

Dat zijn geen mensen die elke zondag naar

zekere zin, zegt hij. ‘Ik ben tegen een aan-

de dienst komen, maar het is bijvoorbeeld

tal zaken wat anders gaan aankijken. Ik

wel een vrouw die belt dat haar moeder

more, Praten met pioniers. Portretten

denk bijvoorbeeld aan de ambtsopvatting.

is overleden en zich afvraagt hoe ze de

en lessen van kerkplanters uit twaalf

Die is in onze gevestigde kerken tamelijk

uitvaart nu moet regelen. Op die manier is

landen, Franeker (Van Wijnen), 2015.

hoog. In missionaire projecten worden

Villa Klarendal er voor de buurt.’

Leestips • Martin de Jong en Suzanna Black-

• Stefan Paas, Vreemdelingen en

andere keuzes gemaakt. Wij vragen ons

priesters. Christelijke missie in een

bijvoorbeeld af: kan er zondere ambtelijke

Keukentafel

postchristelijke omgeving, Zoeter-

vertegenwoordiging avondmaal worden

De kiem van het project Licht in het Ach-

meer (Boekencentrum), 2015.

gevierd en gedoopt? In een kerkplan-

terhoekse Lichtenvoorde werd gelegd in

tingsproject wordt eerder gedacht vanuit

de jaren 1995 en 1996, toen de diensten

nieuw begint, Zoetermeer (Boeken-

volwassenheid in het geloof dan vanuit

van de gevestigde kerken in Winterswijk

centrum), 2015.

ambtelijke structuren. Dat heeft mijn

ophielden. Ineens was de GKv in een groot

• Gerrit Noort (red.), Als een kerk op-

eigen denken ook wel veranderd.’

gebied niet meer present. Liet de kerk dat

gerbroek, Survivalgids pionieren.

Ligt het gevaar van concurrentie tussen

gebeuren of moest ze wat ondernemen?

Praktijkverhalen van creatieve ge-

Villa Klarendal en de Koepelkerk niet op

Het werd het laatste, vertelt evangelisa-

meentestichting, te verkrijgen via

de loer? Het zal de eerste keer niet zijn

tiepredikant Kees van de Beek. ‘In 2004

www.webwinkelvindingrijk.nl.

dat er sprake is van a circulation of the

zijn we begonnen met inloopavonden

• Oeds Blok en Matthijs Vlaardin-

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

op zaterdagen, georganiseerd vanuit de classis Enschede/Zutphen van de GKv. Na verloop van tijd werd er een huiskring gevormd. We focusten niet op zondagse erediensten, maar op laagdrempelige bijeenkomsten aan de keukentafel. Verder openden we een boekwinkel en verzorgden we dorpspastoraat. Samen ons geloof delen, dat zagen en zien we als de kern van ge-

en inhoud aan kerk

meente zijn.’

zijn dan de traditionele ker-

Inmiddels zijn er drie groepen voor

ken, beseft Van de Beek. ‘Wij zijn niet

jeugd en volwassenen. Twee keer per

pas klaar als we hier een wekelijkse

maand ziet iedereen elkaar tijdens de

zondagse viering organiseren. Vanuit

zondagse bijeenkomst in het buurthuis

de commissie die door de classis is

van Lichtenvoorde. Het zijn veelal men-

benoemd, ervaren wij loyaliteit en er

sen met een rooms-katholieke achter-

wordt goed met ons meegedacht. Te-

grond, weet Van de Beek. ‘Sommigen

gelijk ontdek je soms dat er sprake is

van hen voelen zich nog steeds bij die

van een soort miscommunicatie. Wat

kerk betrokken, maar doen ondertussen

wij al als serieus kerkleven ervaren, kan

ook bij ons mee. Dan kan het gebeuren

voor hen aanvoelen als een probeersel

dat iemand het Onzevader bidt met een

of een begin van iets wat zich nog moet

weesgegroetje erachteraan. Haha, de

ontwikkelen.’

meeste katholieken vinden wel dat we

Ook sommige gemeenteleden van de

te weinig met Maria doen, ja.’

gevestigde kerken die naar Licht kwa-

Loyaliteit

men om te helpen of te ondersteunen, raakten een beetje overrompeld door

Met de Rooms-Katholieke Kerk ter

het verschil. ‘Het helpt niet mee als

plaatse wordt ook samengewerkt, bij-

je sterk vanuit je eigen traditie denkt,

voorbeeld op het vlak van de Alphacur-

bijvoorbeeld door te verwachten dat je

sus die vanuit Licht wordt aangeboden.

met evangelisatie mensen op het juiste

‘Afgelopen jaar hebben we die cursus

spoor zet en dat ze zich vervolgens

samen met de parochie van Groenlo

gaan gedragen zoals jij. Dan raak je te-

georganiseerd en dat willen we dit jaar

leurgesteld.’

weer doen.’ Onder de katholieken zijn er ook die

Bespeurt Van de Beek iets van Gods

niet actief betrokken zijn bij hun kerk.

leiding in de weg die Licht door de jaren

Bij Licht worden ze dat wél, consta-

heen is gegaan? ‘Dat vind ik een lastige

teert Van de Beek. ‘Ze ervaren bij ons

vraag’, zegt hij, ‘maar in de mensen zie

gemeenschap. Iemand zei eens: “In

ik Hem zéker aan het werk. Gesloten en

de katholieke kerk kan ik naar een

afstandelijke mensen heb ik zien open-

viering gaan en dan krijg ik een heel

bloeien. Anderen hoorde ik getuigen:

ritueel over me heen, maar aan het

als God afgelopen jaar niet bij me was

eind van het liedje heb ik met niemand

gekomen, dan was het helemaal ver-

echt contact gehad.” Wij proberen de

keerd afgelopen. Op zulke momenten

ontmoeting juist centraal te stellen.

ben ik een dankbare getuige.’

Zondagmiddag na afloop van de dienst is er soep en brood, en vieren we de

Jasper van den Bovenkamp is journalist

maaltijd.’

bij Tekstbureau Vakmaten

Licht geeft op een andere manier vorm

(www.vakmaten.nl).

 Stimulans Lees-, kijken luistertips

tekst Heleen Sytsma-van Loo

voor geloofs- en gemeenteopbouw

Praten over beroepskeuze

an Maarten Luther hebben we

keuze dan vanuit de gebruikelijke vragen:

meegekregen dat het wereldlijke

wat kan ik, wat vind ik leuk, wat zijn mijn

beroep niet minder is dan het gees-

baankansen? De lesbrief laat jongeren na-

telijke. Een vuilnisman of een secretaresse is

denken over vragen als: Waar wil ik op te-

niet minder waard dan een dominee. Vanuit

rugkijken als ik met pensioen ga? Heb ik een

deze visie ontwikkelde de Protestantse Kerk

droom voor mijn toekomst? Hoe belangrijk

Nederland een lesbrief om met jongeren

is werk eigenlijk en wat wil ik met mijn werk

door te spreken over hun toekomst en hun

bereiken?

beroepskeuze en om hen daarin te begelei-

Aan het project is ook een wedstrijd ver-

den. De lesbrief heeft als titel ‘Je werk of je

bonden: wie maakt het beste filmpje of het

leven?’ en is in twee varianten beschikbaar:

beste opstel over ‘Als ik over vijftig jaar

één voor havo- en vwo-leerlingen en één

op mijn loopbaan terugkijk, wat wil ik dan

voor vmbo’ers. De lesbrieven zijn in Power-

zien?’

Pointformaat te downloaden van de website

Het lijkt me geschikt materiaal voor een

www.jewerkofjeleven.nu.

avond met een jeugdgroep van de kerk. Via

Jongeren leren in deze lesbrief op een an-

de website zijn flyers te bestellen om de

dere manier stil te staan bij hun beroeps-

jongeren uit te nodigen voor zo’n avond.

Nieuw Bijbelstudiemateriaal

oor huiskringen of eetgroe-

van-hierboven respectievelijk www.

pen is uitgeverij Boekencen-

boekencentrum.nl/samenspraak-va-

trum van start gegaan met

der-in-de-hemel). De boekjes vallen

een nieuwe serie Bijbelstudieboek-

op door de originele en gevarieerde

jes, om samen te ontdekken wat

werkvormen.

de Bijbel over een bepaald thema

Voor wie meer van de klassieke

zegt. De reeks heet Samenspraak

vorm van Bijbelstudie houdt – met

en tot nu toe verschenen er twee

een inleiding en een groepsbespre-

deeltjes: Geest van hierboven (van

king – geeft uitgeverij Vuurbaak in

Anne-Marie van Briemen) en Vader

samenwerking met de Bijbelstudie-

in de hemel (van Rolf Robbe). Via de

bond nog altijd schetsen uit, recent

website van de uitgever zijn een heel

één onder de titel Op weg naar de

aantal pagina’s uit beide boekjes te

nieuwe aarde. Piet Houtman werkt

bekijken, om te beoordelen of deze

daarin het betreffende thema uit in

aanpak bij jullie groep of kring past

zeven Bijbelstudies, met bijbehorend

(zie de downloadknop op www.boe-

verwerkingsmateriaal.

kencentrum.nl/samenspraak-geest-

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

De pastor als priester

 Column

Moederdag

ge Romkes en Nico van der Voet, beiden werkzaam

 Stimulans

bundel samen met bijdra-

gen van diverse collega’s

strijd tegen deze commerciële wolk van knutselwerkjes en

over priesterlijk pastoraat.

ontbijt op bed. Waarom zou ik mijn echtgenote verrassen

Het beeld van de pastor

met een smoothieshaker die zij gewoon zelf aan kan schaf-

als herder kennen we al-

fen? Bovendien: zij is niet eens mijn moeder. U begrijpt dat

lemaal, zo valt achterop

dit laatste argument ons huwelijk op de rand van de afgrond

het boek te lezen, maar

brengt. Daarom koos ik de weg van de minste weerstand en

het beeld van de pastor als

schaarde ik mij in de massa. Altijd weer die navelstreng die

priester is nieuw en blijkt

rationele argumenten uit handen slaat.

een bron van inspiratie.

Over moeders gesproken: laatst werd ik broederlijk ver-

Het uitgangspunt van het boek is dat gelovigen Gods volk in de

maand. We zongen over de Geest ‘zacht als de wind, een

wereld zijn en daarin een priesterlijke taak hebben (zie bijvoor-

sterke moeder bij haar kind’ en ik was die man die dit lied

beeld 1 Petrus 2:9), een aspect dat vaak wel wordt benoemd,

aangezegd had. Maar mag dat wel, God met een moeder

maar dat volgens de auteurs verrassend zelden concreet wordt

vergelijken? Heeft Jezus ons niet geleerd God als Vader aan

uitgewerkt.

te spreken?

aan de Christelijke Hogeschool Ede, stelden een

aarom sleept Nederland zich collectief naar bloemisten, chocolatiers en slijters? Ons land verenigt zich

rond de viering van moederdag. Thuis voer ik een eenzame

Die uitwerking is het doel van hun recent verschenen boek Priesterlijk pastoraat (uitgeverij Boekencentrum). Dat gebeurt in drie delen: (1) Bijbelse verkenningen, (2) De betekenis van de priestermetafoor voor de pastorale, diaconale en missionaire taak van de gemeente, en (3) Praktische uitwerking. Het boek is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in pastoraat of werkzaam is als pastor.

Beleef het mee

 Altijd weer die navelstreng die rationele argumenten uit handen slaat  Feedback op preek en liturgie probeer ik altijd als een cadeautje uit te pakken. Met de laatste constatering ging ik ruimhartig akkoord. Natuurlijk leren we God als Vader ken-

PB media, voorheen Luisterpost | Bralectah, heeft als doel-

nen. Maar desalniettemin had ik nog twee ijzers in het vuur.

stelling om door middel van moderne techniek ‘jong en oud

We zongen over de Geest, die doet in goede zorg toch niet

in de kerk te activeren en te stimuleren’. Onlangs heeft de

voor een moeder onder? Bovendien wordt het moederbeeld

organisatie een aantal producten ondergebracht op een nieuwe

ook in het Oude Testament een enkele keer op God toege-

website: www.beleefmee.nl. Het materiaal op deze website is

past. ‘Kan een vrouw haar zuigeling vergeten? Zelfs al zou ze

bedoeld voor ouderen (60-plus) uit de breedte van de kerken.

het vergeten, Ik vergeet jou nooit’ (Jesaja 49:15).

Allerlei opbouwende en informatieve uitzendingen kunnen live

Het beste argument viel mij een week later in de schoot. We

meebeluisterd of -bekeken worden, of via een archief worden

zaten in de kerk. Een wesp vloog onverhoeds in de mouw

teruggevonden. Voor het terugluisteren van volledige opnames is

van een jongetje. Zijn moeder twijfelde geen seconde. Met

gratis registratie noodzakelijk. Op de homepage van de website

een ferm gebaar trok zij het shirt over zijn hoofd, sloeg de

staat een handleiding voor het gebruik van de mediawebsite.

wesp tegen de grond en doodde de indringer met haar hoge hak. Een sterke moeder die onverschrokken de vijand weert. Zou God daarmee niet te vergelijken zijn?

Joost Smit is predikant van de Ontmoetingskerk (GKv) in Amersfoort-Vathorst.

 Eyeopener

Toen gingen hun beiden de ogen open en merkten ze dat ze naakt waren. Daarom regen ze vijgenbladeren aan elkaar en maakten er lendenschorten van. (Genesis 3:7)

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

 Eyeopener

De weg is vrij, de schaamte voorbij Kun je zonde erven? Schuld is toch bij uitstek persoonlijk? Wie in de fout gaat, treft schuld, zou je denken. Toch ligt het in de Bijbel nog wat anders. De Bijbel begint met Gods mooie schepping. En meteen is daar die barst, waarvan Genesis 3 verslag doet. Het gaat over schuld – zonder twijfel. Maar het gaat ook over schaamte. Daar lezen we vaak overheen. Toch kan hierbij stilstaan helpen om de idee van erfzonde beter in te voelen. tekst Myriam Klinker-De Klerck

Ieder van ons heeft wel een keer schaamte gevoeld.

vormen duidelijk belangrijke motieven om het feitelijke

Prettig is anders. Schaamte kan soms heel diep door-

verslag van de zondeval heen.

werken en desastreuze gevolgen hebben. Zo beschrijven slachtoffers van seksueel misbruik hoe schaamte als ge-

Schande

volg van het misbruik de diepste kern van hun persoon

Het kardinale punt is schaamte, besef ik nu meer. Vaak

aantast, tot er geen greintje eigenwaarde overblijft.

wordt die in commentaren uitgelegd als een subjectief

Maar schaamte maakt ook de relatie met je omgeving

gevoel rondom de schuld. Maar juist die relationele kant

kapot. Je vraagt je telkens af: hoe kijken mensen naar

ervan – het zich bedekken en verbergen voor de ander –

mij? Bedekken en verbergen zijn dan best begrijpelijke

laat zien dat er ook iets objectiefs aan schaamte kleeft.

reacties.

En dat objectieve was juist in mediterrane culturen en de

Dat is ook wat er gebeurt in Genesis 3. Ik heb het altijd

culturen van het oude Nabije Oosten erg belangrijk. Het

wat vreemd gevonden, die nadruk op de naaktheid van

had namelijk te maken met status. Alles draaide in deze

het eerste mensenpaar in de tuin van Eden. Het begint al aan het einde van hoofdstuk 2, net na de schepping van de vrouw. ‘Beiden waren ze naakt, de mens en zijn vrouw, maar ze schaamden zich niet voor elkaar’ (Genesis 2:25). Meteen daarna volgt de feitelijke zondeval. De

Als een speer gaan ze zich bedekken met vijgenbladeren 



slang verleidt Eva om te eten van de verboden vrucht en

culturen om een eervolle status. Eer was het hoogste

zij verleidt op haar beurt Adam. De hele operatie is erop

goed, veel waardevoller nog dan bezit. En het was een

gericht wijsheid te krijgen, kennis van goed en kwaad.

gemeenschappelijk gedeeld goed, verbonden aan de

En met effect: ‘toen gingen hun beiden de ogen open en

groep waartoe je behoorde – meestal je familie. Kwam

merkten ze dat ze naakt waren’ (Genesis 3:7). Vreemde

je uit een voornaam geslacht, dan deelde je automatisch

wijsheid, dacht ik, en vooral vreemd dat de mens en zijn

in die eer. Maar die eer moest ook steeds worden be-

vrouw hun naaktheid nu pas opmerken. Als een speer

schermd. Het hoofd van de familie was daar uiteindelijk

gaan ze zich bedekken met vijgenbladeren. Dus nu scha-

voor verantwoordelijk. Hij moest voorkomen dat de eer

men ze zich wél voor elkaar. En ook voor God, zo blijkt

van zijn familie van buitenaf geschonden werd, bijvoor-

uit het vervolg. Ze verbergen zich. En als God aan Adam

beeld door een aanval op zijn integriteit of die van een

vraagt waar hij gebleven is, antwoordt deze: ‘Ik hoorde

familielid. Ook van binnenuit kon de eer worden aange-

U in de tuin en werd bang omdat ik naakt ben; daarom

tast, bijvoorbeeld door ongepast gedrag van zijn vrouw,

verborg ik me’ (Genesis 3:10). Naaktheid en schaamte

kinderen, slaven of cliënten. Lukte het de pater familias



 Eyeopener

niet om de eer

verbanden en het gewenste gedrag daarbinnen duidelijker

van zijn familie

afgebakend waren. Toen kon het gedrag van zoon of dochter

• In hoeverre speelt status een rol in onze

hoog te houden,

nog een schande voor de familie betekenen. Tegenwoordig

samenleving? Waardoor wordt je status

dan zakte hij in

zien we het fenomeen van de eerwraak nog wel in sommige

bepaald?

de ‘eer-rating’ en

moslimgemeenschappen. Eer staat bij hen meer centraal dan bij

met hem zijn hele

de doorsnee westerling. Die is over het algemeen individueler

familie. Het valt

ingesteld en wil zich liever niet laten normeren door iets ex-

wel te begrijpen

terns, zoals familie, of door inmenging van de staat. Wat goed

Om over na te denken

• Wat betekent het concreet voor jou om de status van Gods kind te hebben?

dat de focus in deze culturen op gehoorzaamheid en loyaliteit

en kwaad is, maken we zelf wel uit. Kortom, hoezo moet ik door

kwam te liggen. Wie de regels brak en dus de eer op het spel

het stof om iets wat Eva tenslotte gedaan heeft?!

zette, was out. Zo iemand deed niet meer mee. Die mocht zich schamen in zijn eigen schande.

Redding

Adam en zijn vrouw gingen over de grens die God gesteld had.

Ook al vinden wij de Bijbel weerbarstig op dit punt, we moe-

Tot hun eigen schande. Want dit is de wijsheid die ze kregen:

ten het wel honoreren. Niet alleen dwingt het ons nederig te

ze zagen plots ‘de naakte waarheid’. Naaktheid heeft in het

zijn en te beseffen wie uiteindelijk over goed en kwaad gaat.

Oude Testament meestal de connotatie van een lage status.

Maar het is ook een basisvoorwaarde om het cadeau van Gods

Dat kan armoede zijn, maar meestal symboliseert het schuld

liefde in ons leven te begrijpen. Want God wil herstel, eerher-

en gaat het gepaard met schaamte (bijvoorbeeld Jesaja 20:4 en

stel. Voor Hemzelf, maar juist ook voor de mens: Adam en zijn

47:3). Adam en zijn vrouw begrepen de gevolgen van hun daad,

familie. Omdat God wil dat wij delen in zijn eer, geeft Hij ons

namelijk de schandelijke toestand waarin ze zich bevonden. Ze

de status van kinderen. Het is van betekenis dat Hijzelf Adam

gingen zich schamen. In plaats van God te eren door een goed

en Eva alvast van kleren voorziet (Genesis 3:21). En als ze niet

beheer van zijn schepping hadden ze de enige regel gebroken

meer in de tuin wonen, bekrachtigt Hij steeds weer zijn rela-

die hun gesteld was. De straf die volgde op de zonde van het

tie met hun nageslacht door zich aan mensen te verbinden,

eerste mensenpaar markeert hun verlies aan status: de last van

uiteindelijk via de nakomelingen van Abraham. Hij toont zich

de zwangerschap, het zwoegen op het land, vijandschap in de

een God van redding, hopend op eerherstel, bijna tegen beter

schepping… Het perspectief van gebrokenheid en dood. De toe-

weten in. Uiteindelijk besluit Hij zó ver te gaan dat Hij zichzelf

gang tot het leven en het paradijs werd hun ontzegd. Ze waren

tot schande maakt. Hij komt ons als een mens tegemoet in niet

niet meer dan een hoopje stof. Ze waren out.

meer dan een voerbak. Hij sterft voor onze zonde als een mens,

Eerwraak

vervloekt aan een paal. Hij gaat helemaal door het stof – om iets wat Eva gedaan had. En daar staat Hij dan, opgestaan uit de

De gebrokenheid waar wij tot op vandaag in leven, laat onze

schande van de dood, als een nieuwe Adam, Jezus Christus. De

familieband met Adam en Eva zien. Wij delen in hun status.

weg is vrij, de schaamte voorbij.

De last van de zwangerschap, zwoegen op het werk, onder-

In Jezus Christus zijn wij al nieuwe mensen. En tóch is er nog

linge vijandschap, de nucleaire dreiging vanuit Noord-Korea,

steeds gebrokenheid. Maar niet langer zonder hoop. Die mogen

de mensonterende toestanden in Syrië, maar ook dat kleine

wij alvast zichtbaar maken door te leven in de Geest van Jezus.

meisje waarvan je vermoedt dat ze thuis niet helemaal veilig

Inderdaad: tot meerdere eer en glorie van God.

is, of mijn onbeheerste karakter dat zich maar zo moeilijk laat bedwingen… De dood lacht ons in ons gezicht uit. En we heb-

Myriam Klinker-De Klerck is docent Nieuwe Testament aan de

ben slechts een vage herinnering aan het paradijs waar we on-

TU Kampen.

bekommerd mochten wonen. Wij zijn out, dat mag wel duidelijk zijn. Wij hebben de zonde van het eerste mensenpaar ‘geërfd’, wij delen in hun schandelijke status en ondervinden dat elke

Meer lezen?

dag weer.

Een aantal gedachten uit deze Eyeopener komt uit het

Het blijft voor ons westerlingen moeilijk om dit goed te vatten

artikel ‘The Shame of Original Sin (Gen 3)’ van Jayson

(lees: te accepteren). In onze westerse context zijn de noties

Georges (zie honorshame.com/shame-original-sin-

van eer en schande wel aanwezig, maar ze staan absoluut niet

gen-3). Georges is oprichter van honorshame.com,

centraal in het leven van alledag, laat staan dat je zou kunnen

een platform voor christelijke theologie en dienst in

delen in de schande van iemand anders. Misschien kunnen ou-

contexten waar eer en schande centraal staan.

dere mensen nog iets daarvan herkennen uit de tijd dat sociale

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

Bijbelstudie Inkijkpagina’s beschikbaar op www.arkmedia.nl

KRINGSERIE I.S.M.

DAVID

JEZUS

HET OUDE TESTAMENENT

René van Loon

Pieter J. Lalleman Van blijvend belang Het Oude Testament

U NIE

Harald Overeem

€ 14,95 Bijbelstudieboekjes over diverse onderwerpen uit het Oude en

We hebben de neiging alleen die stukken van het Oude Testament te bestuderen die in het Nieuwe Testament worden aangehaald. Lalleman laat zien dat het Oude Testament nog veel meer onder werpen behandelt. Zo stelt hij ons de vreemdeling, de twijfelaar, de scepticus en de tegenspreker voor. Heel actueel! Eveline van Staalduine-Sulman, universitair hoofddocent Oude Testament, VU Amsterdam

VROUWEN

Nieuwe Testament.

€ 7,50 p/st.

HANDELINGEN

PETRUS

www.kringserie.nl voor alle beschikbare boekjes.

Pieter J. Lalleman

BASISCATECHESE

Ds. Marthijn van Leeuwen

KRINGLEIDERS

CREATIEF

MISSIONAIR IN PRAKTIJK 2e druk

ZELFBEELD

Remko Groen & Henk Schraa

4e druk

25 tinten bijbelstudie 2e druk

Carianne Ros

€ 15,95

Ontdek de helende kracht van de heilige Geest en merk hoeveel God van je houdt.

Jelle Nutma

Creatieve werkvormen voor jou als groepsleider

€ 13,95

Een basiscatechese methode voor 10/11 jarigen. Handboeken en meer: www.metdebijbelaandeslag.nl

€ 8,95 25 tinten bijbelstudie Jouw persoonlijk boekje

€ 3,95 Verkrijgbaar in de christelijke boekhandel en via www.arkmedia.nl

Roald Schaap Kerk binnenstebuiten Het spel dat de kerk naar buiten lokt

€ 14,95

 Ontmoeting Journalist Marjon van Dalen over werk, geloof, haar drijfveren en over de ‘simpelheid van het evangelie’

‘Ik heb geleerd dat je jezelf alleen maar beschikbaar hoeft te stellen’ Stilstaand water is brak water, zegt journalist Marjon van Dalen. Ze woonde nog geen acht jaar op dezelfde plek. Van Nepalese rijstboeren leerde ze om radicaler te geloven, en van een Boko Haram-strijder dat mensen meer op elkaar lijken dan we soms zouden willen. ‘Ik zou niet voor mezelf instaan als ik gekidnapt, gedrogeerd en gebrainwasht zou worden.’

tekst Wilfred Hermans

geen oorlog is. Twee: ik ben geboren

Ze voegde de daad bij het woord en

beeld Niek Stam

om de kansen die ik krijg met anderen

woonde zeven jaar in Azië – drie jaar in

te delen. Als christen én als journalist.’

Pakistan en vier jaar in Nepal: ‘Mijn eer-

‘24 februari 1991. Ik vertrok naar Caïro

ste kind was tien maanden oud toen we

om stage te lopen bij de toenmalige

Badkamertegeltjes

Midden-Oostencorrespondent Jos

Marjon van Dalen groeide op in Over-

is daar geboren en mijn derde kind was

Strengholt. Op diezelfde dag begonnen

ijssel. Wie daar gewoon deed, deed

zes weken oud toen we van Pakistan

de Amerikanen de landoorlog tegen

al gek genoeg, en het gros van haar

naar Nepal emigreerden. Nederland is

Irak. De jacht op Saddam Hoessein was

oude klasgenoten woont er nog steeds.

een saai land. Alles is in hokjes en vak-

in volle gang, de hele wereld volgde de

Marjon woonde in haar leven nog geen

jes ingedeeld, je kunt hier wekenlang

Golfoorlog. Voor een journalist-in-op-

acht jaar op dezelfde plek. Ze begon

discussiëren over inferieure issues als:

leiding een supertijd! Ik leerde voor het

bij de Gooi- en Eemlander en maakte

welke badkamertegeltjes zullen we

eerst het Midden-Oosten kennen en de

als midden-twintiger de overstap naar

nemen, of: wat moet de kleur van de

wereld van de islam. Tegelijk zette het

televisie, als verslaggever bij 2Vandaag.

gordijnen worden? Zulke issues interes-

mij aan het nadenken over mijn eigen

Na zes jaar het ‘snelle’ nieuws dacht ze:

seren mij nul! Bovendien vormt het je

positie als christen. Ik kwam terug met

als ik nog naar het buitenland wil, moet

als je dagelijks omgaat met mensen

twee gedachten. Eén: ik ben enorm be-

ik het nu doen; anders dreigt het per-

die continu moeten vechten voor hun

voorrecht dat ik mag opgroeien in een

spectief van huisje, boompje, beestje,

bestaan.

land waar al meer dan een halve eeuw

terwijl de wereld groter is dan het Gooi.

Ik kom uit een schoolmeestersgezin.

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

naar Pakistan gingen, mijn tweede kind

 Ontmoeting

Marjon van Dalen: ‘Ik heb altijd al interesse gehad in andere mensen, hoe processen werken in diverse samenlevingen, hoe het kan dat mensen die generaties lang samenleven opeens elkaars vijanden worden.’

‘Zulke issues interesseren mij nul!’ 



Misschien komen daar mijn nieuwsgie-

bang ben, maar ik kies ervoor om me er

righeid en mijn drang om me te blijven

niet door te laten leiden. Ik geloof dat

ontwikkelen vandaan. Ik heb altijd al

je daarin een keus hebt. Het gaat om je

interesse gehad in andere mensen, hoe

doel. Als ik geloof dat het zinvol is mijn

processen werken in diverse samen-

tijd ergens in te steken, dan maak ik een

levingen, hoe het kan dat mensen die

afweging: is mijn doel de risico’s waard?

generaties lang samenleven opeens

Uiteindelijk is niets zonder risico. Je

bij een tv-documentaire met een ver-

elkaars vijanden worden.’

kunt ook tijdens een potje dammen een

borgen camera over kinderprostitutie in

damsteen inslikken.’

Mumbai die in 2004 werd uitgezonden.

Welke levensles heb je uit je jeugd

Eén advies van de redactiechef bij de

Een week na de uitzending belde de

meegenomen?

Gooi- en Eemlander zal Marjon nooit

hoogste baas van de Indiase ambassade

‘Onderzoek alles en behoud het goede,

vergeten: ‘Als je nooit een reactie krijgt

in Den Haag heel verontwaardigd naar

en laat je niet door angst leiden. Ik heb

op je stukken, ben je fout bezig. Je moet

mijn baas: ik zou een verkeerd beeld

in allerlei contexten gezien waar angst

een snaar raken, mensen in beweging

hebben geschetst, want deze zaken

toe kan leiden, vooral in Pakistan. Ik

zetten.’

kwamen volgens hem niet voor in India.

zou liegen als ik zou zeggen dat ik nooit

Marjon: ‘Dat lukt niet altijd, maar wel

Dat gaf voldoening, ik had blijkbaar iets



 Ontmoeting

aan de kaak gesteld waar mensen ze-

hoe zou ik me dan gedragen? Net zo,

Is je godsbeeld door je

nuwachtig van werden.’

vrees ik. Vanaf de bank is het makkelijk

werk veranderd?

Een ander knap staaltje journalistiek

om zwart-wit te denken. Maar iedereen

‘Zeker. In Nepal heb ik

vormt een persoonlijk interview dat

kan op een spoor belanden waar je zelf

gezien wat de kracht van

Marjon had met een Nigeriaanse strijder

niet voor hebt gekozen. Niemand wordt

het evangelie kan zijn, hoe

van de terreurbeweging Boko Haram.

geboren met de droom: ik word ter-

mensen in een volslagen

‘Iedereen zei: dat lukt je nooit, ze heb-

rorist. Een maatschappij kan intens ont-

hindoeïstische context tot

ben niet eens een kantoor. Maar als ik

wricht zijn. Als je te midden van terreur

geloof komen door gene-

één ding heb geleerd over buitenland-

en chaos opgroeit, beland je ongewild

zingswonderen. Waan-

journalistiek, is het dat je via relaties

in situaties die je niet zelf kiest. Dat kan

zinnig ontroerend. Als

moet werken. Zo is me het uiteindelijk

mij ook overkomen.’

iemand daar ziek was en

gelukt. Ik vond het belangrijk om zo’n

men voorstelde te bidden

strijder zelf te spreken; je moet niet

Een zwangere vrouw vermoorden…?

om genezing, hoorde ik

óver mensen praten, maar mét mensen,

‘Zoiets gebeurt vaak onder invloed van

mezelf bijna tegenwerpen:

ook als het om een terreurgroep gaat.’

drugs, men is volledig gebrainwasht.

ja, er staat wel dat je moet

Ik zou niet voor mezelf instaan als ik

bidden als iemand ziek is,

gekidnapt en gedrogeerd zou worden,

maar… Die reserve heb ik

en maandenlang in een brainwashkamp

snel afgeleerd, want ik zag

zou zitten waar elke dag al mijn oude

met eigen ogen dat God

waarden me systematisch worden

zich juist bij kinderlijk ge-

ontnomen. Uiteindelijk lijken we als

loof krachtig kan openbaren.

mensen meer op elkaar dan we zou-

Daarnaast viel het me op hoeveel tijd

den willen. Als journalist kun je kiezen:

mensen daar spenderen aan gebed.

benadruk ik de verschillen, of zoek ik

Ik zag hoe Nepalese boeren voor het

naar overeenkomsten? Ik kies voor dat

vroege werk om vijf uur ’s morgens

laatste, van nature ben ik een bruggen-

opstonden om een uur te bidden.

bouwer.’

Ik sta nu zelf ook om zes uur op om

‘Je kunt ook tijdens een potje dammen een damsteen inslikken’ 



Die strijders vermoordden zwangere vrouwen. Je bent zelf moeder, wat

een uur te wijden aan het geestelijke

deed zo’n interview met je?

Geloofskeuzes

‘Ik vond het vooral een schrijnende il-

Als tiener vond Marjon de kerk saai.

ik heb er een hekel aan om de dag

lustratie van wat oorlog met een mens

Bovendien dacht ze: als deze mensen

hectisch te beginnen. Geleerd van die

kan doen. Het raakte me zeker, maar

wérkelijk geloven wat er wordt gezegd,

analfabete boeren in Nepal.

emoties komen bij mij meestal pas

dan vind ik ze wel wat hypocriet. Op

Uiteindelijk heb ik vooral geleerd radi-

later, tijdens het schrijven. Dat is een

zondag in de kerk, maar doordeweeks

caler te zijn in mijn geloof. Ik ben een

therapeutisch proces, vaak. Uiteindelijk

doen ze alles wat God heeft verboden.

extravert persoon en heb discipline

vertellen mensen – ook zo’n strijder –

Toen ze een jaar of 19 was, veranderde

in mijn geloofsleven moeten leren.

hun ware verhaal pas als ze merken

er iets in haar eigen geloofsbeleving.

Een goede voetballer loopt ook niet

dat de persoon tegenover hen écht is

‘Ik ontmoette voor het eerst – veelzeg-

op alle ballen, dan ben je voor het

geïnteresseerd. Dat ben ik. Hoe vaak

gend misschien – een christen die het

eind van de wedstrijd total loss. Wat

heb ik niet gehoord: “Je bent de eerste

geloof in de praktijk bracht. Deze dame

ik laat schieten? De meeste georga-

aan wie ik dit vertel.” Dan ben ik altijd

leefde om haar leven te delen. Ze ging

niseerde kerkelijke activiteiten, want

verbijsterd.’

eens niet op vakantie omdat ze in die

dan houd ik tijd over om me te richten

periode iemand wilde helpen die het

op waar het werkelijk om gaat: de

Herken je iets van jezelf in zo’n Boko

moeilijk had. Geloofskeuzes die ertoe

buitenwacht, mensen aan de rand

Haram-strijder, of kan de tegenstelling

doen. Het was voor mij een eyeopener

van de kerk, of mensen die buiten de

niet groter zijn?

dat geloof zo concreet vorm kon krijgen

boot vallen. Daar ligt mijn affiniteit. Ik

‘Leuke vraag. Daar hoef ik niet lang over

– aan de vruchten herken je de boom,

geloof dat de kerk de enige vereniging

na te denken. Ik vraag mezelf altijd: stel

wat mij betreft. Het leidde uiteindelijk

is die is opgericht ten dienste van haar

dat ik in deze context was opgegroeid,

tot mijn persoonlijke bekering.’

niet-leden.’

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

leven. Mijn leven is vaak hectisch, en

 Column

Neem een dominee

nlangs hadden we in Kampen onze jaarlijkse ‘speeddate’. Tijdens een middag en avond ontmoeten zo’n tien (bijna)

afgestudeerde studenten ongeveer evenveel gemeenten. Zij stellen zich eerst in korte presentaties aan elkaar voor. Dat is mooi om naar te luisteren. De aspirant-dominees spreken ieder op een eigen manier hun verlangen uit te mogen werken in dienst van het evangelie. Na de presentaties wordt er gezellig gegeten en in de avond volgen er een-op-eengesprekken. Als de ontmoeting bevalt, wordt in de weken erna weer contact opgenomen. Zo gaat dat met een speeddate. Eén van de studenten vertelde me dat hij inmiddels zelfs vier contacten heeft. Het was diezelfde student die me vroeg eens aandacht te vragen voor het beroepingswerk in de kerken. Dat zit namelijk op slot, zoals onlangs ook de GKv-synode constateerde. Er worden weinig beroepen uitgebracht. Het is niet zo dat de kerken in de toekomst geen predikanten nodig hebben. Integendeel, net als in het onderwijs komt er de komende jaren een flinke uitstroom in verband met emeritering.

Marjon van Dalen: ‘Ik vraag mezelf altijd: stel dat ik in deze context was opgegroeid, hoe zou ik me dan gedragen? Net zo, vrees ik.’

Simpel evangelie Recent schreef Marjon mee aan het boek Mensen van hoop.

 Eén van de studenten

vertelde me dat hij inmiddels zelfs vier contacten heeft 

Christenen in het Midden-Oosten van Kerk in Actie, over hoe christenen in en rond Syrië hun leven delen, ondanks hun misère. Ze

Er is echter soms aarzeling bij kerken, het lijstje met wensen en

deed er een belangrijke ontdekking. ‘Christenen daar gaan heel

eisen is lang, de dominee moet het juiste profiel hebben, en net

anders om met moslimsextremisme dan Nederlandse christe-

als elders in de samenleving leven er in gemeenten veel onze-

nen. Het heeft me geleerd dat wij als christenen een belangrijke

kerheidsvragen. Zo gaan de bedenkingen overheersen.

rol spelen bij de komst van vluchtelingen naar ons land. Toen

We leven in een tijd met veel complexiteit. Organisaties zijn

anderhalf jaar geleden op diverse plekken noodopvanglocaties

ingewikkeld en er komt veel op mensen af. In werksituaties

hard nodig waren, dacht ik: in hun eigen land krijgen deze vluch-

staat onderling vertrouwen zomaar onder druk. Velen zullen dat

telingen nauwelijks de kans het evangelie te horen, nu staan

herkennen. Maar ik hoop dat deze sfeer niet de kerken binnen-

ze hier massaal op de stoep – wat doen wij als kerk? Als lid van

wandelt. We hoeven niet alles te problematiseren. Gemeenten

het diaconale team van onze kerkelijke gemeente in Vathorst

dreigen uit het oog te verliezen waarom ze een predikant nodig

opperde ik om ons als kerk beschikbaar te stellen voor de ge-

hebben: mensen bij God brengen, de Bijbel uitleggen, en de

meente Amersfoort. Een paar weken later werd ik gebeld door

kerk als gemeenschap leren leven uit de genade en liefde van

een gemeenteambtenaar: ‘We hebben een bus met meer dan

Christus. Evangelie en gemeenschap. Dat is de kern en die is van

honderd vluchtelingen die nu onderweg zijn naar Amersfoort.

alle tijden. Gelukkig hebben we toegeruste mensen in ons mid-

Kunt u vrijwilligers leveren? Vanmiddag?’ ‘Gaan we regelen’, zei

den die de interne roeping voelen daarin te dienen. Zij wachten

ik. Samen met de lokale moskee – omdat zij Arabisch spreken en

op een externe roeping. Daarom:

wij ons als kerk niet boven hen wilden stellen – hebben we het

neem een dominee.

opgepakt. Over en weer zijn vriendschappen ontstaan, tussen moslims, christenen en vluchtelingen. Het leerde mij dat je jezelf alleen maar beschikbaar hoeft te stellen. Wat dat betreft kan het evangelie soms heel simpel zijn.’ Wilfred Hermans is journalist en tekstschrijver.

Roel Kuiper is rector van de TU Kampen.

 Jeugdwerk

Talentenscouts gezocht! Jongeren willen graag ontdekken wat hun gaven zijn en verantwoordelijkheid krijgen en dragen in de gemeente. Maar als je als kerk daaraan wilt bijdragen, dan betekent dat wel een radicale omslag.

tekst Moniek Mol

Agenda

Met Marit (19) en Ruben (24) praat ik

tweederangs gemeentelid en krijgt wei-

• 2 tot 5 juni: Pinksterconferentie 2017.

over verantwoordelijkheid krijgen en je

nig waardering voor wie hij is en wat hij

Thema: Gods Geest geeft LEV. Meer

gaven ontdekken binnen de kerk. Marit

eventueel zou kunnen bijdragen. ‘Ik wil

hierover op www.opwekking.nl.

vertelt dat ze de mensen uit haar kerk

graag als volwaardig lid worden gezien,

dankbaar is dat ze haar accepteerden

dat mensen me aanspreken, me serieus

zoals zij is. Mede door de kerk is ze

nemen en geïnteresseerd in me zijn.’

gegroeid van een onzeker meisje naar

De kerk is in zijn optiek vooral van de

de stabiele jonge vrouw die ze nu is. Ze

oudere generaties, die weinig interesse

heeft mogelijkheden gekregen om haar

tonen in wie hij is en wat hij kan.

talenten te ontdekken en in te zetten en

Wat me diep raakt in Rubens verhaal is

ze voelt zich gewaardeerd. Daar heeft

dat hij – heel bescheiden – de oplossing

ze profijt van in haar huidige opleiding.

steeds bij zichzelf zoekt: ‘Ik zou mis-

‘De kerk heeft er echt aan bijgedragen

schien meer met hen moeten praten.’

dat ik mijn talenten heb mogen ontdek-

‘Ik zou misschien wat commissiewerk

ken. Ik vind het heel bijzonder dat ik

op moeten pakken.’ Maar ik vraag me

al op jonge leeftijd, vanaf mijn 11de,

af: is dat terecht? Er moet toch iemand

verantwoordelijkheid kreeg. Eerst bij

zijn die het potentieel van deze getalen-

• 10 juni: EO-Jongerendag, GelreDome

de crèche, later bij het kinderwerk. Ik

teerde jongen ziet?

Arnhem. Thema: Fear not. Zie www.

mocht toen zelfs al bij mensen uit de

Met het boek Growing young nog vers

eo-acties.nl/eo-jongerendag.

kerk oppassen!’

in het geheugen (zie OnderWeg num-

Vanbinnen huppelt mijn hart. Ik hoor het

mer 7) weet ik, in elk geval in theorie,

ferentie. Thema: God in ons midden.

haar zeggen en vind het fantastisch dat

dat het anders kan. Net als Marits ge-

Meer hierover op www.new-wine.nl/

gemeenteleden haar talenten en gaven

meente zijn er meer gemeenten die

zomerconferentie.

hebben gezien en haar hebben gehol-

actief inzetten op talentontwikkeling

pen om deze verder te ontwikkelen.

en leiderschapsontwikkeling bij hun

• 2 2 tot 28 juli: New Wine Zomercon-

• 2 7 juli tot 2 augustus: TeenStreet Offenburg (Duitsland). Thema: Unsha-

gemeenteleden. Deze gemeenten zijn

keable. Zie www.om.org/teenstreet/

Tweederangs

nl_NL/content/teenstreet17.

Terwijl Marit haar enthousiasme deelt,

voor jonge gemeenteleden. Ze zien in

en blijven daardoor aantrekkelijk, ook

zie ik in mijn ooghoek Ruben wat af-

hun jongeren en jongvolwassenen een

Festival, op evenemententerrein

haken. Zijn verhaal blijkt dan ook heel

weerspiegeling van de schepper en zijn

Paasheuvel in Vierhouten. Zie gracel-

anders dan dat van Marit. Ruben stoort

er daarom van overtuigd dat jongeren

andfestival.nl.

zich eraan dat hij in de kerk niet voor

talenten hebben die Gods koninkrijk nog

vol wordt aangezien. Hij voelt zich een

groter, mooier en rijker maken.

• 18 tot 20 augustus: Graceland

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

 Jeugdwerk

Sommige kerken zien in jongeren een weerspiegeling van de schepper en zijn er daarom van overtuigd dat jongeren talenten hebben die Gods koninkrijk nog groter, mooier en rijker maken.

Kwetsbaar

Ruben en Marit laat opnieuw zien hoe

Moniek Mol is adviseur bij het Praktijk-

In Growing young maken de schrijvers

belangrijk het contact tussen de genera-

centrum GKv. Met bijdragen van Karen

duidelijk dat leiders in de kerk niet alles

ties is. Jongeren verlangen naar contact

Scheele en Paul Smit (NGJ) en Anko Ous-

zelf moeten doen, maar jong en oud de

met ouderen in de kerk!

soren (Praktijkcentrum GKv).

gelegenheid moeten geven om mee te werken. Wil je als kerk jong en vitaal zijn,

Omslag

zet dan in op het empoweren van jonge-

Voor veel gemeenten zal dit een grote

ren. Vertrouw hun taken toe. Help hen te

omslag betekenen. Het kerkelijk onder-

groeien en zichzelf te ontwikkelen. Dat

wijs is nog zelden gericht op het trainen

vraagt van leiders (predikanten, jeugd-

van jongeren in hun talenten, eerder

samenwerking met Vlaardingse scho-

werkers, catecheten, commissieleden,

op kennis (cognitie) en gedrag. Het zal

len een talentenspel voor jongeren

enzovoort) dat ze empathie tonen, zich

dus een flinke inspanning vergen, ook

ontwikkeld, bedoeld als voorbereiding

kwetsbaar opstellen en eerlijk zijn over

al omdat het intensieve samenwerking

op de maatschappelijke stage of op

hun eigen leerervaringen met vallen en

vraagt. Met de jongeren: je wilt hen

vrijwilligerswerk. Het spel is te down-

opstaan. Het vraagt om leiders die zoe-

leren kennen, zodat je het potentieel aan

loaden via goo.gl/Yciyjt.

ken hoe ze God kunnen volgen en daarin

talenten kunt zien dat God in hen heeft

benaderbaar zijn, die oog hebben voor

gelegd. Maar ook met alle andere leiders

wat mensen bezighoudt.

in de gemeente. De samenwerking met

Dit betekent niet dat leiders jong en hip

hen moet goed zijn, zodat je weet wie

moeten zijn. Ten onrechte wordt wel ge-

welke verantwoordelijkheid uit handen

dacht dat je jonge leiders nodig hebt om

zou kunnen geven en jongeren gepaste

jongeren te bereiken. Het gesprek met

begeleiding zou kunnen bieden.

Media/tips • De gemeente Vlaardingen heeft in

• Vernieuwing in het jeugdwerk ziet er In sommige kerken kunnen jongeren stage lopen binnen commissies en dergelijke.

voor elke gemeente anders uit. Leren

Zoiets past mooi bij het doorgevend leiderschap: je maakt jongeren actief, betrekt

kost tijd en gaat stap voor stap. De LEF

ze bij de kerk en benut hun gaven. Maar ik zou hier wel een kritische vraag bij willen

Learning Community is een leertraject

stellen: gebeurt dat ook écht? Soms lijkt het eerder een middel om jongeren bekend

van twee jaar waarin jeugdwerkteams

te maken met allerlei taken in de gemeente (in de hoop dat ze meer begrip en be-

ontdekken hoe ze kunnen bouwen

langstelling tonen), dan een traject waarin jongeren onder begeleiding hun talenten

aan jeugdwerk waarin geloofsgroei

kunnen ontwikkelen en verantwoordelijkheden ontvangen. Hoe kunnen we de stage

en missionair-zijn centraal staan. Zie

inzetten om jongeren echt te helpen zich te ontwikkelen en hun gaven in te zetten?

www.navigators.nl/lef/home.

 Opinie

Een gloednieuw verbond Je schrijft op persoonlijke titel een stukje voor een blad. Je zet netjes je naam eronder. Je krijgt een mail met wat redactionele wijzigingsvoorstellen, maar pas als je het blad onder ogen krijgt, staat er opeens Ds. voor je naam. Hmm, dat stond niet in de wijzigingsvoorstellen...

tekst René Barkema

Meer en meer heb ik moeite met mijn rol. Was het maar

Simson, Saul. Het heeft vaak ook iets tijdelijks. De glans

een rol, trouwens. Het lijkt meer bedoeld te zijn als een

op Mozes’ gezicht verdwijnt uiteindelijk. Van Simson

soort status of een ambt: dominee. Aanspreekvorm van

wordt meerdere keren gezegd dat de geest (Geest?) ‘in

dominus (heer). Ik heb het gevoel dat we daarmee terug-

hem vaart’. Saul raakt hem kwijt. Zelfs David bidt vertwij-

gaan in de tijd, tot vóór Christus. Doordat ik dingen doe,

feld: ‘Ontneem mij niet uw heilige Geest, o God.’ Pas bij

hoeven anderen die niet te doen. Zegenen, sacramenten

Jesaja komt er een dienaar in beeld op wie de Geest van

bedienen, ambtsdragers bevestigen. Het is zelfs zo dat

de Heer rust. En bij Joël hoor je iets over het eind van de

die laatste twee niet eens door anderen in de gemeente

tijd, dat de Geest wordt uitgestort op alle vlees, op ieder

gedaan mógen worden. Daarmee gaan we terug in de tijd.

mens.

Ik kom in het Nieuwe Testament, het document van het

Op Goede Vrijdag breekt dat eind van de tijd aan. Het

nieuwe verbond, nergens tegen dat oudsten (of anderen)

gordijn in de tempel in Jeruzalem scheurt. Hemel en aarde

in plaats van andere gemeenteleden werken. Laat de

raken elkaar niet langer in één land, in één stad, in één

voorganger weer een aanvoerder worden, iemand die het

gebouw, in één kamertje, toegankelijk voor één persoon,

voortouw neemt tussen teamgenoten die hetzelfde spel

op één dag per jaar. Op Pasen, toen Jezus Christus, onze

spelen. In plaats van een hogepriester.

Heer, opstond uit de dood, werd Hij door de heilige Geest

Overbodig

bekleed met macht, staat ergens in de Bijbel. En op Pinksteren wordt de Geest daadwerkelijk uitgestort.

Voor mijn gevoel is het verschil tussen het oude en

Nu we een hogepriester in de hemel hebben, is een

nieuwe verbond in de Bijbel groter dan veel mensen

aardse hogepriester overbodig geworden. Nu hemel en

vandaag denken. Als je dat verschil ziet, dan duizelt het

aarde elkaar raken in ieder hart waar de Geest woont, is

je keer op keer. Het zit vast op Goede Vrijdag, Pasen en

de tempel niet meer nodig. Gods volk is een wereldwijd

Pinksteren, op Jezus en de Geest. Vóór Pasen en Pinkste-

volk van priesters en koningen. Iedereen draagt wel iets

ren wordt een enkeling gegrepen door de Geest: Mozes,

bij. De eerste christenen vierden hun maaltijden in een

OnderWeg #11 > Jaargang 3 > 27 mei 2017

 Opinie

geest (Geest?) van eenvoud en vreugde en braken het brood bij elkaar thuis. Dit nieuwe verbond overwon duizenden, in alle eenvoud, nederigheid en zwakheid. Niet door kracht of geweld, maar door heiligen, zoals ze consequent in de brieven van het Nieuwe Testament worden aangesproken: mensen die door de Geest van Christus een nieuwe schepping geworden waren, opnieuw geboren.

Tempeldenken Helaas werd ‘de Weg’, de beweging van leerlingen van Jezus, ook beslissend beïnvloed door de Romeinse wereld. In plaats van heilige mensen kwamen er weer heilige plaatsen. De beweging stolde tot een instituut. De toga van keizer en senatoren kwam ook om de schouders van paus en priesters te hangen. Een dienst in nederigheid werd een ambt met waardigheid. Slechts een enkeling kon na zijn (een enkele keer: haar) dood nog een

Een moeder van kinderen, een boer op het veld, een man in een

heilige worden. De maaltijd in eenvoud en vreugde werd

mijn, iemand met werk in de kerk, het zijn de vingers van God

hocus pocus. Het kerkvolk bestond uit gewone mensen:

waardoor Hij zijn liefde zichtbaar maakt.

leken, goedgelovige volgelingen. Heilige plaatsen, heilige mannen, heilige formules en

gebruikt. Ik droom van een kerk die niet langer een tem-

goedgelovige volgelingen. En dat terwijl Goede Vrijdag,

pel is met dominees en formulieren, maar een beweging of gemeenschap van heiligen met een missie. Die missie

 Gods volk is een

wereldwijd volk van priesters en koningen 

is even eenvoudig als veelzijdig: hoe heb ik de mensen om me heen lief zoals Jezus mij liefheeft? In een tempel wordt verzoening tussen God en mensen bewerkt. Het is een heilige plek, waar heilige mannen met heilige formules contact leggen tussen God en de leken. Maar dat werk is allang volbracht. Het nieuwe verbond doet je duizelen, omdat het goed is tussen God en mensen. De vraag is niet hoe het goed komt. De vraag in

Pasen en Pinksteren iets zo gloednieuws hadden ge-

het nieuwe verbond is niet meer hoe je een rechtvaar-

bracht. Dit jaar is het jaar van vijfhonderd jaar Reformatie.

dige of een genadige God krijgt. De vraag is nu hoe ik die

Luther vocht tegen dit tempeldenken. Een moeder van

liefde van God voor mij uitstraal naar anderen. Elke leer-

kinderen, een boer op het veld, een man in een mijn,

ling van Jezus is zelf een heilige plaats, een heilige man

iemand met werk in de kerk, het zijn de vingers van God

of vrouw, een heilige tekst of formulering (u bent zelf een

waardoor Hij zijn liefde zichtbaar maakt. Wij worden door

brief van Christus, schrijft Paulus ergens).

de doop allemaal tot priesters gewijd. Dit ambt aller gelo-

De kinderen van Vader, de leerlingen van Jezus, de heili-

vigen of priesterschap aller gelovigen komt in gesprekken

gen krijgen in het nieuwe verbond maar één vraag mee

weleens bovendrijven, maar in de kerkorde staat het niet

(en daarin is de hele wet vervuld): wat doe ik uit liefde

en ruimte geven we het niet.

voor de mensen om me heen? Niet om bij God in de gunst

Duizelen

te komen, want Hij had mij al lief voordat ik Hem liefhad. Maar om te laten zien, horen en voelen hoe goed deze

Ik droom van de kerk als een beweging waarin mensen

Abba, Papa, is voor iedereen die in zijn Zoon gelooft. Eén

elkaar weer onderrichten en vermanen in alle wijsheid,

is onze Heer. En wij zijn elkaars broers en zussen.

waarin iedereen iets bijdraagt. Het nieuwe verbond doet je duizelen, vooral als je ontdekt hoe vaak de woorden

René Barkema is predikant van De Kandelaar (GKv

‘elkaar’ en ‘iedereen’ in het Nieuwe Testament worden

Amersfoort-Centrum) in Amersfoort.

-advertenties-

De herhaling

Constantin Constantius (pseudoniem van Søren Kierkegaard)

De en en NGKNGK Nunspeet zoekenzoeken een kerkelijk werker met focus op jeugdwerk voor 16 uu DeGKv GKv Nunspeet

een kerkelijk werker met focus op

Kierkegaard en De herhaling

De NGK en GKVvoor Nunspeet zijnper tweeweek bloeiende gemeenten op weg naar eenheid met in totaa jeugdwerk 16 uur De GKv en NGK Nunspeet zoeken een kerkelijk werker met focus op jeugdwerk voor 16 uur per week leden. Een groot deel (ruim 40%) van de gemeente is jonger dan 25 jaar. Er zijn ongeveer 50 De NGK en jeugdwerk, GKV Nunspeet zijn tweevanuit bloeiende gemeenten oponder weg verantwoordelijkheid v actief in het aangestuurd hetmet Jeugdplatform De NGK en GKV Nunspeet zijn twee bloeiende gemeenten weg naar eenheid in totaal zo’n 625 naar eenheid met in totaal op zo’n 625 leden. Een groot deel (ruim 40%) jeugdouderlingen. De kerkelijk werker maakt deel uit van het Jeugdplatform. leden. Een groot deel (ruim de gemeente is jonger dan 25 jaar. 50 vrijwilligers Leesgids bij De herhaling van40%) de van gemeente is jonger dan 25 jaar.ErErzijn zijnongeveer ongeveer 50 vrijwilligers actief in het jeugdwerk, aangestuurd vanuit het Jeugdplatform onder verantwoordelijkheid van twee acti ef in het jeugdwerk, aangestuurd vanuit het Jeugdplatf orm onder Andries Visser jeugdouderlingen. De kerkelijk werker maakt deel uit van het Jeugdplatform. Voor het jeugdwerk en van voortwee bredere pastorale takenDe in de gemeente zoeken wij een enthou verantwoordelijkheid jeugdouderlingen. kerkelijk werker gepassioneerde kerkelijk werker voor 16 uur per week. In verband met de groei in de gemee maakt deel uit van het Jeugdplatf orm. het jeugdwerk en voor bredere pastorale taken in de gemeente zoeken wij een enthousiaste en Zijn meeste werken schreef Søren Kierkegaard onderVoor pseumogelijk op 16 termijn te breiden uur of meer per week. gepassioneerde kerkelijk werker voor uur peruit week. In verbandnaar met 20 de groei in de gemeente is dit doniemen. In het wonderlijke, diepzinnige De herhaling hetnaar jeugdwerk en voor bredere pastorale taken in de gemeente mogelijk op termijn uit teVoor breiden 20 uur of meer per week. wij eenjaren enthousiaste en gepassioneerde kerkelijk werker voorde 16structuur goed sta zoekt een jongeman naar de betekenis die de Bijbelse figuur Inzoeken de afgelopen is stevig geïnvesteerd in het jeugdwerk waardoor uur per week. Inin verband metwaardoor de groeideinstructuur de gemeente is dit mogelijk op In de afgelopen jaren is stevig geïnvesteerd het jeugdwerk goed staat. Om het Job voor hem kan hebben. jeugdwerk voor de toekomst te waarborgen zoeken wij voor onze vertrokken jeugdwerker e termijn uit te breiden 20onze uurvertrokken of meer jeugdwerker per week. een jeugdwerk voor de toekomst te waarborgen zoeken naar wij voor gepassioneerde opvolger die samen met de jeugdouderlingen en het Jeugdplatform verder v Kierkegaard roept een schrijver in het leven, Constantin gepassioneerde opvolger die samen met de jeugdouderlingen en het Jeugdplatform verder vorm wil geven aan het jeugdwerk. De taak van de kerkelijk werker zal, naast de focus op het jeugdwerk, be Constantius, die een boekje schrijft over een alledaags aanbehet jeugdwerk. De taak de kerkelijk werker naast de focus op het jeugdwerk, bestaan uitwaardoor het In van de afgelopen jaren zal, is stevig geïnvesteerd in het jeugdwerk de pastoraal bearbeiden van een of meer wijken in de gemeente. pastoraal bearbeiden van een of meer wijken in de gemeente. structuur goed staat. Om het jeugdwerk voor de toekomst te waarborgen grip: herhaling. Heel gewoon, maar tegelijk van verstrekkenzoeken wij voor onze vertrokken jeugdwerker een gepassioneerde de betekenis. De herhaling verschijnt hier in een sprankelend Je houdt je vooral bezig met de volgende taken: met de jeugdouderlingen en het Jeugdplatform samen Jeopvolger houdt jedie vooral bezig met de volgende taken: nieuwe vertaling. De Leesgids geeft uitleg en gaat grondig in verder vorm wil geven aan het jeugdwerk. De taak van de kerkelijk werker  Het coördineren en mede uitvoering geven aan het jeugdpastoraat. op Kierkegaards pseudonimiteit. naast de focus op het jeugdwerk, bestaan uit het bearbeiden zal,en Het coördineren ende mede uitvoering geven aan hetpastoraal jeugdpastoraat.  Het verder ontwikkelen implementeren van visie op en beleid van het jeugdwerk, mede op basis van eenkerk of meer wijken in de gemeente. van actuele ontwikkelingen en ontwikkelen samenleving. en implementeren van de visie op en beleid van het jeugdwerk,  Hetinverder  Het coachen en toerusten vanactuele de kinderen tienerleiders en werkers. De herhaling –128 pagina’s – € 14,95 van ontwikkelingen in jeugdpastoraal kerk en samenleving. Je houdt bezig met de volgende taken:  Het leveren van een bijdrage aanje devooral catechese.  Het coachen en toerusten van de kinderen tienerleiders en jeugdpastoraal werkers. Leesgids bij de herhaling – 144 pagina’s – € 14,95 • ouders Het coördineren en mede uitvoering geven aan het jeugdpastoraat.  Het ondersteunen van bij de geloofsopvoeding. Hetverder leveren een bijdrage aan de catechese. De herhaling en Leesgids samen – € 24,95  Zorg dragen voor de•samenhang van ontwikkelen envan het overzicht over het totale jeugdwerk de gemeente, Het en implementeren vanbinnen de visie op en beleid van  het Het ondersteunen vanopouders bij de geloofsopvoeding. in overleg en afstemming met de jeugdouderlingen. jeugdwerk, mede basis van actuele ontwikkelingen in kerk en  De brede pastorale verantwoordelijkheid voorde eensamenhang of meer wijken, ander in overleg en het totale jeugdwerk binnen Zorg dragen voor vaneen enenhet overzicht over samenleving. samenwerking met onze predikant. • Het coachen toerusten met van de en tienerleiders en in overleg enen afstemming de kinderjeugdouderlingen. werkers. De brede pastorale verantwoordelijkheid voor een of meer wijken, een en ander in over www.buijten-motief.nl – in de boekhandel Wat vragen wij van je?  jeugdpastoraal • Het leveren van met een onze bijdrage aan de catechese. samenwerking predikant. • Het ondersteunen van ouders bij de geloofsopvoeding.  Je bent een overtuigd christen. Je leeft dichtbij God, straalt en draagt dat uit. • Zorg dragen voor de en samenhang van contact. en het overzicht over het totale  Je hebt hart voor jongeren, kent hun maakt makkelijk Wat vragen wijleefwereld van je? jeugdwerk binnen de gemeente, in overleginen  Je weet jongeren te stimuleren om hun eigen plek en verantwoordelijkheid te afstemming nemen in de met de Onderweg De Herhaling.indd 1 16-05-17 11:38 jeugdouderlingen. gemeente en in het Koninkrijk van God.  Je bentsterk. overtuigd christen. Je leeft dichtbij God, en draagt dat uit.  Je bent pastoraal en inhoudelijk • De bredeeen pastorale verantwoordelijkheid voor een ofstraalt meer wijken, een  en Jeander hebt voor kent hun leefwereld en maakt makkelijk contact.  Je bent een leider, inspirator, maarhart ook jongeren, een inzeker overleg enteamplayer. samenwerking met onze predikant.  Je kunt zelfstandig werken, prioriteiten stellente enstimuleren delegeren. om hun eigen plek en verantwoordelijkheid in te nemen  Je weet jongeren gemeente en van in het Wat vragen wij je?Koninkrijk van God. • JeJebent benteen pastoraal en inhoudelijk overtuigd christen. Jesterk. leeft dichtbij God, straalt en draagt uit. een leider, inspirator, maar zeker ook een teamplayer.  dat Je bent voor jongeren, hun leefwereld endelegeren. maakt makkelijk • JeJehebt kunthart zelfstandig werken,kent prioriteiten stellen en contact. • Je weet jongeren te stimuleren om hun eigen plek en verantwoordelijkheid in te nemen in de gemeente en in het Koninkrijk van God. • Je bent pastoraal en inhoudelijk sterk. • Je bent een leider, inspirator, maar zeker ook een teamplayer. • Je kunt zelfstandig werken, prioriteiten stellen en delegeren. • Je hebt een voor het jongerenwerk relevante afgeronde HBO opleiding gevolgd. • Je hebt ervaring binnen kerkelijk jeugdwerk, bij voorkeur als jeugdwerker. • Je bezoekt met regelmaat onze erediensten. • Je bent belijdend en actief lid van een GKv of NGK gemeente.

Buijten & Schipperheijn Motief

BID mee!

Nacht Gebed

van

voor de vervolgde kerk 16 op 17

juni 2017

www.opendoors.nl/nacht

M_ADV-NvG2017 (90x130).indd 1

17-5-2017 13:45:04

Wij bieden: • Een enthousiast team van vrijwilligers. • Ondersteuning vanuit en samenwerking met het jeugdplatform. • Een dienstverband voor een jaar met optie tot verlenging. • Een passend salaris gebaseerd op leeftijd en ervaring. • Werktijden in overleg te bepalen; overdag en ’s avonds. Een motivatiebrief en CV kunnen gestuurd worden naar de scriba dhr. Eldert van der Lee (scriba.nunspeet@ngk.nl). Op 5 juni 2017 sluit de reactietermijn. De gewenste startdatum is (zo mogelijk) 1 september 2017. Voor vragen kun je contact opnemen met jeugdouderlingen dhr. Dirk Krol (06-10195563 of mailto:d.p.krol1974@gmail.com) of mw. Heidi Foppen (06-51091395 of heidifoppen@kpnmail.nl).