Ow 3 12 inclusief kerk zijn by OnderwegOnline

www.onderwegonline.nl

#12  jaargang 3  10 juni 2017

Samen kerk zijn: anders begrijp je het evangelie niet THEMA: INCLUSIEF KERK ZIJN

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

06 1 KORINTIËRS 12 EEN BEETJE KERK IS INCLUSIEF > 14 REPORTAGE ‘DOE ZO GEWOON WAAR MOGELIJK EN ZO SPECIAAL WAAR NODIG’ > 20 EYEOPENER HIJ GROTER DAN IK > 28 JEUGDWERK DOEN WAT JE ZEGT

 Inhoud Thema

06 OPINIE

Een beetje kerk is inclusief

Inclusie hoort bij kerk zijn, daar is geen twijfel over mogelijk.

10 INTERVIEW

‘Zonder deze mensen begrijp ik geen bal van het evangelie’

Iedereen hoort erbij. Maar dat is makkelijker gezegd dan

Voor inclusief kerk zijn bestaat geen theorie. Je begrijpt

gedaan. Al decennialang worstelen kerk en maatschappij

het alleen door als mensen met en zonder een beperking

met dit thema. 1 Korintiërs 12 leert waar inclusie werkelijk

met elkaar in gesprek te gaan en over die ontmoetingen te

om gaat: het herkennen van Gods gaven aan zijn gemeente.

vertellen, zegt theoloog en Reliëf-directeur Thijs Tromp.

20 EYEOPENER

Hij > ik

28 JEUGDWERK

Doen wat je zegt

Hij groter dan ik. Het ziet eruit als een formule. Een goede

Twintiger Bart vertelt hoe hij als tiener met levensvragen

formule brengt een grotere werkelijkheid terug tot de essentie.

door een godservaring tijdens een stiltegebed ging na-

In één oogopslag zie je waar het om gaat. ‘Hij > ik’ is de

denken over hoe hij het geloof kon gaan praktiseren. Hij

formule die de essentie beschrijft van het leven van al Jezus’

belijdt zijn geloof met zijn gospelkoor en met activiteiten

volgelingen. Wat zou er allemaal in gang worden gezet als dit

in zijn gemeente en daarbuiten, waarbij zijn motto is:

de formule wordt waaraan gelovigen in de wereld van vandaag

practice what you preach.

herkenbaar zijn?

Oproep 24 ONTMOETING

‘Ik ben een beginnende en slechte leerling’

Het nummer voor de zomervakantie (8 juli) wordt een extra dik themanummer over het toepasselijke onderwerp rust. Hebt u een foto of een ander beeld, een gedicht of een anekdote die uitbeeldt of beschrijft wat

Net als zijn ouders ging Willem van der Deijl de zending in.

rust voor u betekent? Dan willen we daar graag ruimte

Ondanks zijn werk in Libanon, voor IFES en voor Evangelie &

voor maken. Bij een groot aantal inzendingen zal er een

Moslims, voelde hij zich altijd amateurtheoloog. Totdat hij zich

selectie gemaakt worden. Stuur uw bijdrage, graag met

in Kampen verdiepte in de theologie van de vervolgde kerk.

motivatie of toelichting, voor 13 juni aanstaande naar

‘Vervolgde christenen kunnen ons leren kerk in de marge te zijn.’

redactie@onderwegonline.nl.

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

 Thema

Eva

‘

ippie, lekker naar de kerk. Heb jij er ook zo’n zin in?’ vraagt onze passagier vanaf de achterbank. Vanmorgen is het onze beurt om Eva op te halen bij de ggz-

instelling waar ze woont en mee te nemen naar de kerk. Ik mompel iets over een drukke week en nog even omschakelen en zo, en voel me nogal in mijn hemd staan. Tijdens een gemeentevergadering vallen soms moeilijke woorden: scriba, preses, synode. ‘Ik snap niet alle woorden die u gebruikt’, krijgt de voorzitter van Eva te horen. ‘Kan er misschien een woordenlijst achter in het jaarboek komen om dat soort woorden uit te leggen aan mensen

14 REPORTAGE

‘Samen geloven? Gewoon doen!’

die ze niet kennen, aan mij bijvoorbeeld?’ Even daarvoor had ze zelf bescheiden om uitleg gevraagd: waar het jaarboekje eigenlijk voor bedoeld was…

‘Doe zo gewoon waar mogelijk en zo speciaal waar nodig.’ Deskundige José Korsaan van de Bijbelmethode Bijzonder!

Onze kerkenraad ontwikkelt beleid om onderling mee-

en de predikanten Rein Hoekstra en Maurits Oldenhuis

leven in de wijken te stimuleren. Het plan dat tijdens

vertellen over inclusief kerk zijn in de praktijk.

diezelfde gemeenteavond wordt voorgelegd, is goed onderbouwd, maar er zitten wat dingen in waarvan nog moet blijken hoe ze in de praktijk gaan uitpakken. ‘Het is moeilijk om mensen die zich afzijdig houden bij de gemeente te betrekken’, erkent de woordvoerder van de kerkenraad. ‘We weten niet altijd hoe we hen moeten bereiken.’ En weer schiet Eva in de roos: ‘We kunnen toch voor hen bidden?’ We hebben in de kerk de neiging om mensen met een

EN VERDER: 4 Praktijklokaal 12 Redactioneel

hulpvraag vanwege een beperking of om een andere reden vooral te zien als ‘anders dan wij’. De uitdaging is om hen te waarderen als volwaardige leden van het lichaam van Christus en oog te hebben voor de wederkerigheid: God geeft hen aan ons en ons aan hen. Sterker nog, ‘juist die delen van het lichaam die het zwakst lij-

17 Nieuws

ken zijn het meest noodzakelijk’ (1 Korintiërs 12:22). Dit

17 Colofon

inclusief kerk zijn en hoe we dat in de praktijk kunnen

18 Stimulans

themanummer is bedoeld om samen na te denken over vormgeven.

19 Column Eline de Boo 27 Column Wim van der Schee

Stockbeelden: Denis Kuvaev/Shutterstock (voorkant); Rawpixel.com/Shutterstock (pagina 6-7); Denis Kuvaev/Shutterstock (pagina 8-9); karelnoppe/Shutterstock (pagina 14-15); stokkete/123rf.com (pagina 16); pytyczech/123rf.com (pagina

Heleen Sytsma-van Loo

20); Tatjana Splichal/Shutterstock (pagina 29); Dennis Gorohovs-

(GKv), redacteur OnderWeg

kiy/Shutterstock (pagina 30-31).

 Praktijklokaal Jaarthema Wezep in beelden

et gezamenlijke jaarthema van de GKv en de NGK in Wezep is dit seizoen ‘Achter Jezus aan, ga je mee?’ Hoe geef je zo’n thema nu weer in beelden? Al in 2014 had

de fotoclub die actief is in beide kerken, op het thema van toen ingespeeld met een fotowedstrijd. Die actie werd herhaald bij het thema ‘Achter Jezus aan’. Ook nu werden de gemeenteleden in de loop van het seizoen uitgedaagd om er foto’s bij te maken/zoe-

ken. Artikelen in het kerkblad en informatie op de beamer maakten de bedoeling van de fotowedstrijd duidelijk. Arriën Bergkamp, voorzitter van de fotoclub: ‘Het doel was en is gemeenteleden van zowel NGK als GKv meer en gezamenlijk te betrekken bij het gemeentethema en de daarvan afgeleide deelthema’s, en het resultaat daarvan in beide gemeenten te laten zien.’ De opdracht voor de fotografen werd als volgt toegespitst: de gemeenteleden kregen telkens twee uitspraken van de Heer Jezus

Bij de tekst Openbaring 21:6 leverde Gisella Hartman een foto uit

mee om daar beelden bij te zoeken. Een voorbeeld van zo’n uit-

Turkije, met daarop waterbronnen.

spraak is Openbaring 21:6: ‘Ik ben de alfa en de omega, het begin en het einde. Wie dorst heeft, geef Ik vrij te drinken uit de bron

voor de mensen van de fotoclub alleen, de opzet was om ook

met water die leven geeft.’ Bij deze tekst leverde Gisella Hartman

jongeren aan te spreken: ‘Vrijwel iedere jongen of meisje heeft

een foto uit Turkije, met daarop waterbronnen. De foto is in 2014

wel een telefoon waarmee opnames gemaakt kunnen worden.

gemaakt dicht bij het Vanmeer, ‘waar je nu echt niet veilig bent’,

Wat dachten jullie van een selfie met een bron van levend water

volgens haar toelichting.

op de achtergrond?’

Bij de uitdaging aan de beide gemeenten om met foto’s te

De resultaten van de fotoactie zijn aan de gemeente getoond in

komen, ging het niet alleen om nieuwe foto’s, ook oudere foto’s

presentaties voor de dienst of tijdens de collecte.

waren welkom, of collages van foto’s. Bij de inzendingen zaten ook gedigitaliseerde foto’s. Het ging dan ook niet om een project

De presentaties zijn te bekijken op www.gkvwezep.nl/nieuws.

Profiel voor de eredienst in de GKv Enschede-Zuid

ie op Facebook de GKv van En-

waarop een kerkdienst wordt voorbereid.

schede-Zuid volgt, kan al op za-

Er is een liturg, die samen met een voor-

terdag de playlist van de dienst

bereidingsteam de liturgie samenstelt.

van de zondag erop bekijken en via You-

In dit team praat ook de predikant mee.

tube beluisteren. In de kerkelijke taal heet

Het voorbereidingsteam bestaat uit wis-

zo’n playlist liturgie, maar dat woord wordt

selende leden: de gastheer of gastvrouw

niet gebruikt. Uit de bekendmaking van de

die per week wisselt, een coördinator en

playlist vooraf is te merken dat in Enschede

nog enkele leden. Op die manier wordt in

gezocht wordt naar betrokkenheid van de

Enschede-Zuid gewerkt aan ‘een passende,

kerkgangers: door het tonen van de play-

samenhangende en uitgebalanceerde

list is het mogelijk om jezelf onbekende

liturgie. Alle onderdelen dragen bij aan

De afspeellijsten zijn te vinden op het

liederen al vooraf eigen te maken.

het vieren van het geloof door toerusting,

YouTubekanaal van de GKv Enschede-Zuid.

Die betrokkenheid blijkt ook uit de manier

ontmoeting, bemoediging en lofprijzing.

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

 Praktijklokaal

De leefregels van God – de tien geboden

sen, gedichten, muziek, film en drama die

Dit liturgisch profiel is onderdeel van een

of andere gedeelten uit de Bijbel – kunnen

een plaats kunnen krijgen in de dienst. De

breed uitgewerkt profiel van de gemeente,

een plaats krijgen in de eredienst, in de

aanwezigen worden stap voor stap mee-

waarin de GKv Enschede-Zuid zegt ‘het

vorm van een Bijbellezing, een lied, een

genomen in de dienst, die een uitnodigend

goede nieuws te willen delen met de

gedicht of in nog een andere vorm. Er is

karakter moet hebben. Dat betekent vol-

mensen in de stad en met de komende

geen standaard format in de liturgie, de

gens het profiel ‘laagdrempelig, gastvrij,

generaties’.

samenkomsten zijn veelvormig’, aldus het

veilig, warm en ontspannen. Er is veel

opgestelde profiel.

ruimte voor ontmoeting in en rond de sa-

Kerkdienst bijwonen of naluisteren? Zie

Het veelvormige zit ook in getuigenis-

menkomst.’

www.enschede-zuid.nl.

Digitale gebedskalender in Deventer

e samenwerkingsgemeente van

daarom kunnen zij de 3GK-gebedspunten

CGK, GKv en NGK (3GK) in Deven-

voortaan ook via de mail toegestuurd

ter kent al meer dan tien jaar een

krijgen. Daarbij kunnen ontvangers aan-

gebedskalender, met daarin ‘gebeds- en

geven of zij die elke maand, elke week

dankpunten voor onze kerk, onze broeders

of elke dag willen ontvangen, en zelfs

en zusters dichtbij en ver weg, onze voor-

op welk tijdstip van de dag. De reden is

gangers, evangelisatie- en zendingswer-

duidelijk: ‘Voor ons als gelovigen is gebed

kers, zorgen en vreugde en zoveel meer’.

een onophoudelijke noodzaak om onze

De gebedskalender werd tot nu toe elke

dankbaarheid voor God te uiten. God deelt

maand opgesteld. Nu blijkt dat mensen de

zijn genade en heilige Geest immers uit op

‘Voor ons als gelovigen is gebed een onop-

kalender ook graag digitaal ontvangen;

het gebed.’

houdelijke noodzaak.’

-advertentie-

Gezocht: Creatief bestuurslid Marketing & PR Als bestuur van het kerkelijk magazine

lende bestuur met een creatief bestuurslid

Wil je solliciteren en/of meer

OnderWeg zoeken we een creatief be-

voor Marketing & PR.

weten ? Neem dan vóór 30 juni contact met onze voorzitter:

stuurslid Marketing & PR. Ben je op zoek naar een zingevende vrij-

Bernard Bos (info@bernardbos.nl;

OnderWeg wil graag zo veel mogelijk

willigersfunctie met onkostenvergoeding?

06-5530 6869).

actieve kerkleden van dienst zijn bij hun

Heb je ervaring met PR en Marketing?

taken in Gods Koninkrijk. We krijgen veel

Ben je betrokken op de toerusting van de

positieve reacties op ons blad, en dat wil-

lokale gemeente in prediking, pastoraat,

len we graag vertalen naar de uitbreiding

diaconaat, zending en evangelisatie? Dan

van het aantal leden/abonnees, zodat we

zijn we op zoek naar jou!

onze doelgroep kunnen blijven bedienen. Deze interessante uitdaging vraagt om aanvulling van het nu vijf personen tel-

 Thema

Een beetje kerk is inclusief Inclusie hoort bij kerk zijn, daar is geen twijfel over mogelijk. Iedereen hoort erbij. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Al decennialang worstelen kerk en maatschappij met dit thema. 1 Korintiërs 12 leert waar inclusie werkelijk om gaat: het herkennen van Gods gaven aan zijn gemeente.

tekst Koos Tamminga

Voor in de kerk staan drie jongeren. Van-

haar: wat gebeurde daar? Waarom zat ‘ie

Dat klinkt als een mooi ideaal, maar de

daag doen ze geloofsbelijdenis. De kerk zit

aan m’n haar? Kun je die zegen nog ergens

werkelijkheid is ingewikkelder. In de eerste

barstensvol. We zijn getuigen van een bij-

voelen zitten? Ze valt in de armen van Henk,

plaats: Marijke, Henk en Johan mogen dan

zonder moment, een keuze voor het leven.

die straks aan de beurt is. Henk geeft haar

van elkaar verschillen, ze lijken toch vooral

De dominee stelt vragen en legt handen op.

een dikke knuffel. De mensen om mij heen

op elkaar. Ze zijn alle drie nogal menselijk.

Eerst is Johan aan de beurt. In hem herken

zijn vertederd. Ze glimlachen en zeggen:

En dat betekent dat Marijke en Henk net als

ik mijzelf. Weloverwogen, maar aarzelend

‘Aààh.’

Johan vaak genoeg chagrijnig zijn en geen

en met nerveuze stem zegt hij nauwelijks

Je zou het bovenstaande als een school-

zin hebben om mee te doen. Marijke en

hoorbaar: ‘Ja.’ Na het ontvangen van de

voorbeeld van inclusief kerk zijn kunnen

Henk zijn dus geen ideale kerkleden of su-

zegen staat hij wat onhandig op en gaat

zien. Marijke en Henk hebben namelijk

perchristenen. Die bestaan überhaupt niet.

gauw weer tussen de anderen staan. Hij

het syndroom van Down. Dat had ik nog

Ten tweede: door hun belijdenis horen

weet niet waar hij kijken moet. Dan is het

niet genoemd en het doet er eigenlijk ook

Marijke en Henk er helemaal bij. Ze heb-

de beurt aan Marijke. Met een stem als een

niet toe in dit verhaal. Inclusief kerk zijn

ben toegang tot het avondmaal gekregen

klok en een gelukzalige glimlach zegt ze:

betekent dat we met elkaar bewust ruimte

en verschillen op papier in niets van Johan.

‘JA!’ Als ze de zegen heeft ontvangen van

maken, zodat iedereen kan meedoen in de

Zou iedereen in de kerk doorhebben wat

de dominee, staat ze op en voelt aan haar

kerk en zich daar thuis voelt.

dat betekent? Wat als Henk of Marijke

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

 Opinie

noemde zwakzinnigenzorg, los van de psychiatrie, maar nog altijd op afstand van de samenleving. Vanaf de jaren tachtig kwam hiertegen steeds meer protest en dus werden er vanaf de jaren negentig speciale woongroepen opgezet, waardoor mensen met een beperking in woonwijken kwamen wonen. Dit wordt wel het integratiemodel genoemd. Ook op dit model is veel kritiek gegeven; integratie gaat namelijk niet vanzelf. Soms ervaren andere wijkbewoners overlast of kunnen mensen met een beperking niet goed omgaan met alle prikkels van de wijk waarin zij wonen. Het inclusieve denken vraagt aandacht voor dit soort problemen: een huis aanpassen en op een bepaalde plek zetten maakt nog niet dat er als vanzelf goede contacten ontstaan. Daarvoor is meer begeleiding nodig, zowel van de mensen met een beperking als van hun wijkgenoten. Die wederkerige beweging is kenmerkend voor inclusief denken: het gaat niet om het aanpassen van de ene groep aan de andere (integratie), maar om een nieuwe manier van samenleven, waarin beiden zich thuis voelen (inclusie).

Gevaar In de kerken werd de maatschappelijke beweging van de afgelopen decennia groGod heeft iedereen een plaats gegeven. Geen plaats op de tribune, waar hij of zij netjes stil

tendeels gevolgd. Rond de jaren zeventig

moet zitten, maar een onmisbare plaats in het lichaam.

verscheen veel literatuur over kerk en handicap, waarin het thema op de kaart

graag op tal wil worden gezet voor ouder-

Protest

ling? En trouwens: er komen ook mensen

Eerst die eerste vraag: welke plek heb-

in de kerk die geen belijdenis hebben

ben mensen met een beperking eigenlijk

gedaan en voor wie catechisatie in de

in onze kerken en hoe zat dat vroeger? In

klassieke zin van het woord niet mogelijk

de samenleving werd lang gedacht vanuit

is. Waar leggen we de grens voor hun lid-

een medisch paradigma: een beperking is

maatschap?

vergelijkbaar met andere aandoeningen en

Op deze problemen wil ik in dit artikel

moet behandeld worden. Mensen met een

ingaan. Hoe kijken we in de kerk naar

verstandelijke beperking werden vaak ver

mensen met een beperking? En wat zijn de

van de maatschappij verpleegd in zieken-

grenzen van de kerk? Die zijn er namelijk

huizen waar ook psychiatrische patiënten

wel degelijk: bewust en onbewust, terecht

verbleven.

en ten onrechte. We kunnen pas begrijpen

Vanaf de jaren zeventig veranderde dit. De

wat inclusie betekent als we ons bewust

nadruk kwam te liggen op ontwikkeling in

zijn van onze exclusies: wie houden we al-

plaats van behandeling of verpleging. Er

lemaal buiten de deur en waarom?

werden instellingen opgericht voor zoge-

werd gezet. In die tijd werd binnen de GKv

‘Ze’ zijn niet altijd vrolijk of liever dan anderen, ‘ze’ zijn ook niet minderwaardig of zielig 





 Thema

ook de vereniging Dit Koningskind opgezet

signaleerde niet denkbeeldig. De geschie-

moeilijkheid bij: als het hoofddoel van in-

(1973). Al eerder was in bredere christelijke

denis – ook die van de kerk – laat zien

clusief denken is dat we iedereen accepte-

kring de stichting Philadelphia opgericht

dat mensen met een beperking keer op

ren in zijn of haar eigenheid, waar ligt dan

(1956), waarin ouders van kinderen met

keer naar de rand gedreven zijn, of dat

de grens?

een beperking zich hadden verenigd.

nu gebeurde door hen op een voetstuk te

Vaak zijn we ons niet eens zo bewust van

Door de jaren heen kwamen er, vaak be-

plaatsen of door hen te miskennen. Het

de grenzen van de kerk. Sommige grenzen

ginnend op particulier initiatief, speciale

eerste dreigt bijvoorbeeld als je aan de haal

zijn goed verdedigbaar, andere komen

catechesegroepen voor mensen met een

gaat met Henri Nouwens beschrijvingen

op uit onze onderbuik. Sommige grenzen

beperking en ook aangepaste kerkdien-

van zijn vriendschap met Adam en als je

zijn duidelijk vastgelegd in kerkordes en

sten. Deze diensten pasten helemaal in het

van mensen met een beperking halve hei-

andere afspraken, andere grenzen zijn on-

integratiemodel. Er ontstond dan ook een

ligen maakt. Het tweede zit diep in onze

uitgesproken. Vraag jezelf maar eens af of

deputaatschap integratie binnen de GKv

traditie: Luther sprak over iemand met een

jouw kerkelijke gemeente een afspiegeling

(DEPIN).

beperking als een ‘klomp vlees zonder ziel’

vormt van de maatschappij. Waarschijnlijk

De laatste jaren zie je in christelijk Neder-

en vond het nog het best zulke mensen te

niet. Voor bepaalde groepen is de kerk ca-

land een verschuiving naar meer inclusief

doden. Hij stond daar niet alleen in.

tegorisch ontoegankelijk. Dat is niet alleen

denken. Toen DEPIN in 2008 ophield te

Het blijft kennelijk heel lastig om Johan,

vervelend voor die groepen, het is proble-

bestaan, formuleerde het als toekomstvi-

Henk en Marijke in de eerste plaats als

matisch voor de kerk als geheel.

sie dat het begrip integratie plaats moet

gelijken te zien en pas in tweede instantie

maken voor het begrip inclusie, omdat door

als drie verschillende mensen met verschil-

het integratiedenken het gevaar bestaat

lende persoonlijke behoeften. ‘Ze’ zijn niet

dat mensen met een beperking alleen goed

altijd vrolijk of liever dan anderen, ‘ze’ zijn

genoeg bevonden worden als zij zich bin-

ook niet minderwaardig of zielig. ‘Ze’ zijn

nen de kaders van de ‘normale’ gemeente

net als ‘wij’. Dat is waar inclusief denken

bewegen. Hiermee zouden mensen met

over gaat, hoe lastig het ook is.

een beperking niet in hun eigenheid geac-

Voor bepaalde groepen is de kerk categorisch ontoegankelijk 



cepteerd worden, maar juist gemarginali-

Nicea

seerd worden.

De plek van mensen met een beperking

Ondanks al het goede werk dat gedaan

in de kerk en de samenleving is dus in-

is en wordt gedaan vanuit een integra-

gewikkeld. Dat maakt inclusief kerk zijn

De kerk is namelijk één, heilig, katholiek

tieperspectief, is het gevaar dat DEPIN

uitdagend. Daar komt nog een tweede

(of algemeen) en apostolisch, zegt de geloofsbelijdenis van Nicea. Als we het hebben over inclusief kerk zijn, hebben we ten diepste te maken met een spanning tussen twee van deze kenmerken: de katholiciteit en de heiligheid. Katholiciteit betekent dat de kerk zo wijd als de wereld moet zijn. Sociale, economische of etnische verschillen mogen in de kerk nooit reden zijn om iemand buiten te sluiten. De heiligheid houdt vervolgens in dat niet alles zomaar kan. Wil een kerk echt kerk zijn, dan is het van belang dat beide polen ontwikkeld worden en dat de spanning tussen beide niet wordt gladgestreken. Anders houd je een kerk over die zo bang is om haar heiligheid te verliezen dat alles wat maar een beetje verdacht ruikt buiten de deur gehouden wordt: hier is alleen plaats voor keurige burgermannen en -vrouwen die de boel mentaal, fysiek en financieel op een rijtje

Het blijft kennelijk heel lastig om mensen met een beperking in de eerste plaats als gelijken te zien.

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

hebben. Of je eindigt in een kerk waar uit

 Opinie

angst om mensen voor het hoofd te

is een grote en helaas wijdverspreide

stoten nooit meer een duidelijke oproep

leugen.

vanuit het evangelie klinkt.

God heeft iedereen een plaats gegeven.

Webtips

En dan geen plaats op de tribune, waar

• www.ditkoningskind.nl

hij of zij netjes stil moet zitten, maar een

• www.sien.nl

Inclusief kerk zijn is dus niet vanzelfspre-

onmisbare plaats in het lichaam, met

kend. De geschiedenis laat zien dat het

gaven die we moeten ontdekken. Daar-

voor de hand ligt om bepaalde groepen

van wordt het lichaam als geheel sterker,

Leestips

buiten te sluiten. Ook onze visie op wat

juist in een wereld waarin niet naar God

de kerk is houdt in dat er grenzen zijn:

gekeken wordt.

halve heiligen zijn, is het boekje Adam van

niet alles kan zomaar in de kerk. Toch is

Mensen met een beperking kunnen een

Henri Nouwen nog altijd een prachtig ge-

inclusie een belangrijk thema, dat al in

profetische rol vervullen. Niet omdat zij

tuigenis van een ontmoeting tussen twee

het Nieuwe Testament naar voren komt.

van zichzelf zo uitzonderlijk zijn, maar

mensen die op één of andere manier een

De meest geciteerde passage als het

omdat God hen net als anderen versiert

ontmoeting met Jezus zelf blijkt te zijn.

gaat om inclusie is 1 Korintiërs 12:12-26,

met gaven. Als de gemeente de plek is

• Het recent vertaalde Zalig de zachtmoedi-

waar Paulus spreekt over de gemeente

waar dat wordt erkend, versterkt dat

gen van Jean Vanier en Stanley Hauerwas

als een lichaam. Je kunt met die passage

het profetische geluid van de kerk als

schetst de gedroomde plek van mensen

alle kanten op, bijvoorbeeld door veel

geheel.

met een beperking in kerk en maatschap-

nadruk te leggen op de verscheidenheid

In de gemeente herkennen we dat de

in het lichaam of je juist te richten op

knuffel van Henk waar ik dit artikel mee

de gelijkgestemdheid die noodzakelijk

begon inderdaad het enige gepaste

mecum voor een inclusieve kerk van Johan

is. Daarmee kun je dus alsnog in een

antwoord is op Marijkes belijdenis. Henk

Smit bieden handvatten voor wie in zijn of

spagaat terechtkomen tussen de beide

doet wat Johan niet kan en helpt daar-

haar eigen gemeente aan de slag wil met

polen van katholiciteit en heiligheid.

mee de hele gemeente in te zien hoe

inclusie. Van en voor allen, onder de redac-

Er is echter nog een andere manier om

belangrijk dit moment is. En doordat Ma-

tie van Herman Meininger, brengt hierbij

deze passage te lezen. Het gaat Paulus

rijke na het ontvangen van de zegen aan

verdieping aan.

niet in de eerste plaats om de lichaams-

haar haren voelt, bedenk ik opeens hoe

• De achtergronden over de plek van men-

delen en of zij wel of niet in de pas

weinig onze lichamen eigenlijk meedoen

sen met een beperking in de kerken zijn

lopen, het gaat hem om God. Vers 18 is

in de kerkdienst. Als er dan eindelijk wat

onder meer beschreven in Sociale integra-

wat dat betreft het centrale vers: ‘God

gebeurt, een hand op een hoofd, dan

tie in de geloofsgemeenschap van Johan

heeft nu eenmaal alle lichaamsdelen hun

moet er wel iets heel speciaals aan de

Smit en Geloven in inclusie, geredigeerd

eigen plaats gegeven, precies zoals Hij

hand zijn. Wat gebeurt er eigenlijk wan-

door Anneloes Steglich-Lentz en Jos van

dat wilde.’ De verzen 12-26 maken deel

neer je de zegen ontvangt? Een belang-

uit van een grotere passage waarin Pau-

rijke vraag, die je zomaar over het hoofd

lus stilstaat bij de charismata, de gaven

zou kunnen zien. Dit is niet ongepast of

geredigeerd door Brian Brock en John

van de Geest waarmee God de ge-

raar, maar precies op zijn plek. De plek

Swinton, biedt een diepgaand Engelstalig

meente opbouwt. Christelijke inclusivi-

die God bepaald heeft (1 Korintiërs 12:18).

overzicht van de manier waarop in de

Profetisch

• Hoewel mensen met een beperking geen

pij. •D e boeken Zo gewoon mogelijk en Vade-

Loon. •H et boek Disability in the Christian Tradition,

christelijke traditie (van de eerste eeuwen

teit is dus niet bedoeld om ‘iets goeds te

tot vandaag de dag) over handicaps ge-

doen’ voor mensen die anders nergens

In de kerk kijken we niet naar wat om

bij horen. Het gaat erom dat we Gods

ons heen geldt als succesvol en voor-

gaven aan zijn gemeente herkennen.

naam. Hier wordt niet geoordeeld naar

Je kunt met een beroep op 1 Korintiërs

de maatstaven van deze wereld (2 Korin-

spanningen die de verschillende polen van

12 zeggen dat we mensen met een be-

tiërs 5:16). In de kerk kijken we naar God

kerk zijn kunnen opleveren is onder meer

perking een plek moeten bieden omdat

en de plek die Hij ons geeft. Ondanks de

te vinden in Het goed recht van de kerk van

zij de ‘zwakke leden van ons lichaam’

lastige kanten is inclusief kerk zijn dus

Leo Koffeman.

zijn. En op een bepaalde manier klopt dat

van levensbelang, niet alleen voor Henk

ook: mensen met een beperking hebben

en Marijke, maar ook voor Johan, Koos

Inclusion’ beschrijft Brian Brock hoe een

vaak extra ondersteuning nodig. Maar

en al die anderen.

goede lezing van 1 Korintiërs 12 bijdraagt

sproken is. • Meer over de grenzen van de kerk en de

• In het (Engelstalige) artikel ‘Theologizing

aan inclusief denken (gepubliceerd in het

het gevaar bestaat dat je daarmee in je achterhoofd blijft denken: en toch was

Koos Tamminga is theoloog en promo-

het makkelijker als ze er niet waren. Dat

vendus aan de TU Kampen.

Journal of Religion, Disability & Health).

 Thema

Thijs Tromp:

‘Zonder deze mensen begrijp ik geen bal van het evangelie’ Voor inclusief kerk zijn bestaat geen theorie. Je begrijpt het alleen door als mensen met en zonder een beperking met elkaar in gesprek te gaan en over die ontmoetingen te vertellen, zegt theoloog en Reliëf-directeur Thijs Tromp.

tekst Sjoerd Wielenga beeld Maarten Boersema

Het nadenken over de plek van mensen

tificeerde in 2016 het VN-verdrag voor de

“inclusieverdrag” geratificeerd. Inclusie

met en zonder een beperking in de kerk

rechten van mensen met een beperking.

maakt deel uit van de wet van Mozes.

wordt wel de ‘theologie van de beper-

We zetten ons dus in om mensen met

Het volk Israël moest goed zorgen voor

king’ genoemd. Vorig jaar verscheen bij

een handicap een volwaardig leven rond

vreemdelingen, armen, weduwen en

uitgeverij Boekencentrum Zalig de zacht-

werken, wonen en gezondheid te geven.

wezen. En ook in het verhaal van de

moedigen, een bundel opstellen van de

Tot zover het idealistische verhaal. Want

krachtpatser Kaïn en de kwetsbare Abel

Amerikaanse theoloog Stanley Hauerwas

er komt maar weinig van terecht. Ne-

zie je dat God zich identificeert met het

en De Ark-oprichter Jean Vanier. De Ark,

derland is een exclusieve samenleving

kwetsbare. Als Kaïn bang tegen God zegt

waar mensen met en zonder een beper-

waarin de tweedeling overal te vinden is:

dat hij nu vogelvrij over de wereld moet

king samenwonen, werd bij het grote

tussen mannen en vrouwen, homo’s en

zwerven, geeft God hem een teken: in-

publiek bekend door bewoner Henri Nou-

hetero’s, hoog- en laagopgeleiden, blan-

wen. Thijs Tromp volgt alles met belang-

ken en zwarten en beperkten en niet-

stelling, maar krijgt er soms ook moeilijk

beperkten. Het valt niet mee om in onze

Thijs Tromp (47) woont in Kampen,

de vinger achter. Alleen door verhalen

samenleving die kloven te overbruggen.’

samen met Janine en hun tiener-

te vertellen snapt hij weer waar inclusie

kinderen. Hij is directeur van de Zijn die kloven er ook in de kerk?

christelijke vereniging voor zorg-

‘Ja, want ook de kerk is beïnvloed door

verleners Reliëf. Tromp studeerde

Wat is inclusie?

onze liberale samenleving. We denken

theologie aan de theologische uni-

‘Inclusiviteit is een modewoord. De sa-

in doelgroepen en netwerken gebaseerd

versiteiten in Kampen (Broederweg

menleving wil inclusief zijn, want ieder-

op eigenbelang. We zien de kerk als een

en Oudestraat) en promoveerde in

een moet meetellen. We willen niet in

plek waar we iets kunnen halen. Maar

de narratieve ethiek.

wij-zij, maar in wij denken. Nederland ra-

de kerk heeft al heel lang geleden een

over gaat.

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

 Interview

derdaad, jij bent nu ook kwetsbaar, maar

niet normaal zijn. We noemen ze weleens

We hebben allemaal onze kwetsuren en

juist daarom sta Ik nu ook achter jou.

“bijzondere mensen”, maar juist dat kan

zijn allemaal bang om afgewezen en uit-

Die “voorkeur” van God is een lijn die je

pijnlijk overkomen. Ze willen juist niet bij-

gesloten te worden.

in de hele Bijbel ziet, ook bij de profe-

zonder, maar normaal zijn. Bovendien zijn

De ontmoeting met mensen met een

ten en bij Jezus zelf. Hij had bijzondere

“normale” mensen ook niet zo normaal.

beperking kan ons helpen om onze eigen

aandacht voor mensen met huidvraat, gescheiden vrouwen en prostituees. Die voorkeur verwijst naar wat er gaat gebeuren na zijn opstanding. De opstanding van Christus is een tweede ratificatie van universele inclusie. God zegt daar: de dood van mijn Zoon heeft niet het laatste woord, vanaf nu zijn álle mensen welkom om rechtstreeks bij Mij te horen. In Christus vallen alle verschillen tussen mensen weg, zie ook Galaten 3:28. Inclusie is dus essentieel. Denk ook aan de barmhartige Samaritaan. Het verhaal gaat niet zozeer over zorgen voor je naasten, maar vooral over twee mensen met totaal verschillende achtergronden die elkaar ontmoeten in het lijden. Het gaat niet over zorg, maar over inclusie. Wie is hier geholpen? Beiden. De Samaritaan heeft iets geleerd van deze kwetsbare man.’ Wat dan? Tromp denkt na. Na een korte stilte: ‘Misschien is dat het geheim van inclusie. We denken vaak aan mensen die zorg nodig hebben omdat ze iets mankeren: autisme, dementie of het syndroom van Down. We moeten goed voor hen zorgen, denken we dan. Maar het opmerkelijke is dat vooral de zorgverleners iets ontwapenends ervaren: intimiteit, medemenselijkheid. Veel zorgverleners vertellen je vooral wat het contact met de ander hun gegeven heeft. De Samaritaan is blij dat hij de man kon helpen, hij belooft zelfs terug te komen als het nodig is.’ Is het feit dat juist een Samaritaan de Joden tot voorbeeld wordt gesteld een teken van inclusie? ‘Jezus maakt van hem, een outsider, een voorbeeld. Mensen met een beperking hebben vaak het idee dat ze er niet bij horen. Onderschat dat niet! Je stuit vaak

Thijs Tromp: ‘In hun verlangen naar gemeenschap zijn mensen met een handicap voor mij een

op een diepe pijn van uitgesloten zijn en

voorbeeld.’

 Redactioneel  Thema

Herdenken O

p onze camperreis door Amerika waren we kortgeleden in

angsten onder ogen te zien, omdat zij er zelf zo open over

Selma, Alabama. Daarvandaan liepen in 1965 duizenden voor-

zijn. Het verlangen naar erkenning ligt bij hen zo dicht onder

namelijk zwarte Amerikanen onder leiding van Martin Luther King

de oppervlakte dat je jezelf erin herkent.

naar de staatshoofdstad Montgomery in een mars voor gelijke bur-

Onlangs gaf ik een workshop aan gemeenteleden met en

gerrechten. Dat lukte pas nadat de betogers eerst door de blanke

zonder een beperking van de GKv Amersfoort-Vathorst.

politie in elkaar waren geslagen. Onderaan de brug waar de mars

Die kerk is onderdeel van Hart van Vathorst, waar mensen

begon herinneren enkele simpele plaquettes, een armoedige souve-

met hersenletsel, het syndroom van Down en dementie

nirwinkel en een klein museumaan deze mijlpaal in de Amerikaanse

wonen. Iemand zei: “Wij, mensen mét beperking, hebben

geschiedenis. Het is een sobere, bijna armetierige herinneringsplek.

het makkelijker, omdat je aan ons ziet dat we een beperking

Het meest in het oog lopend is eigenlijk een hoop grote stenen met

hebben. Bij jullie zie je het niet.” Iemand zonder beperking

daarop de tekst uit Jozua 4: ‘Als jullie kinderen vragen: wat beteke-

antwoordde: “Je hebt gelijk, ik vind dat heel eng om te laten

nen deze stenen, vertel ze dan...’

zien.” Ik dacht: wauw, we hebben elkaar leren kennen in onze kwetsbaarheid. Dát is het geheim van de gemeente

Later waren we in Vicksburg, Mississippi. Om deze stad is in 1863

van Christus.

tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog fel gevochten tussen de noor-

Het lichaam van Jezus is een kerk vol kwetsbare en be-

delijke en de zuidelijke troepen. De herinnering daaraan wordt tot

perkte mensen, die elkaar liefhebben vanwege hun beper-

vandaag levend gehouden.

king. Dat is mysterieus. Vanuit dat geheim begrijp ik de rest

 Ik vond het een schokkende ervaring 

van het geloof. Ik heb deze ervaring van ontmoeting met kwetsbare mensen nodig om het hele evangelie te begrijpen. Zonder hen begrijp ik er geen bal van!’ Waarom is hun aanwezigheid in de kerk zo essentieel voor het begrijpen van het evangelie?

Je kunt een route over het met bloed doordrenkte slagveld volgen,

‘De kern van het evangelie is: ik ben geliefd zoals ik ben en

die je langs elk van de 1.300 (!) monumenten brengt, het ene nog

ik hoef me dus niet anders voor te doen. Maar dat is niet

groter en pompeuzer dan het andere. Een cd in de autoradio geeft

voor iedereen gemakkelijk: we doen ons wél anders voor en

tekst en uitleg en in het informatiecentrum kun je de tientallen veld-

we durven ons juist niet kwetsbaar op te stellen. Vanwege

slagen in detail volgen, inclusief de bijbehorende kogelgeluiden. Je

die angst verbergen we ons en zijn we onzeker of we wel

kunt ook kogels, miniatuurkanonnen en liedbundels uit de Burger-

geliefd zijn zoals we zijn.

oorlog kopen. Ik vond het een schokkende ervaring. Deze bloedige broederstrijd wordt uitbundig, zonder schaamte, ja, met een zekere trots herdacht. Wat een verschil met Selma! Hoe herdenken wij ons verleden? Hoe gaan wij om met de rol van Nederland en van Nederlandse gereformeerden in de slavenhandel? Met kerkscheuringen in groot en klein formaat? Met de strijd tegen onrecht aan vrouwen aangedaan? Met gebrokenheid in onze familie-

 ‘Aan ons zie je dat we een beperking hebben. Bij jullie zie je het niet’ 

historie of wat niet deugde in onze persoonlijke geschiedenis? Wat is het verhaal bij onze opgerichte stenen? Gloriëren we à la Vicksburg

Mensen met een handicap geven ons de moed om ook

en foezelen we schaamteloos de kwalijke kanten weg? Of herdenken

kwetsbaar te zijn. Ze zijn niet heilig, maar in hun verlan-

we à la Selma, bescheiden en sober, en eren we hen die als eersten

gen naar gemeenschap zijn ze voor mij een voorbeeld. Ik

in verzet kwamen tegen onrecht? Als

heb contact met mensen met dementie. Bij hen voel ik mij

onze (klein)kinderen de stenen zien en

reuze op mijn gemak, omdat zij niet geïnteresseerd zijn in

vragen: ‘Pa, ma, opa, oma, wat deed

mijn blabla, mijn camouflagetechniek. Ze zijn totaal niet

jij toen en toen?’, wat is dan ons ver-

geïnteresseerd in mijn maatschappelijke positie of dat ik

haal en wat is de toonzetting ervan?

gepromoveerd theoloog ben. Ze willen soms graag mijn

En waar is de God van Jozua 4 in dat

handen vasthouden, omdat ik zulke warme handen heb.’

verhaal?

Glimlachend: ‘Terwijl ik eigenlijk helemaal niet zo’n aanrakerig type ben. Ons diepste verlangen is niet onkwetsbaarheid, maar ge-

Ad de Boer (NGK), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

liefd zijn zoals we zelf zijn. Dat zit in die

alleen maar kan schreeuwen om zich te

lange Bijbelse lijn die loopt van Kaïn, via

uiten, is echt anders dan ik. Inclusie is het

de wet en de opstanding van Jezus naar

erkennen van het verschil. Dus als een

de kerk. Het zit dus in het DNA van de

man met Down ambtsdrager wil worden,

christelijke kerk. Als ik mezelf zo hoor

zou ik hem op dezelfde manier behande-

praten, denk ik weleens: moet ik toch

len als iemand anders die dat vraagt.’

geen dominee worden?’ Alleen vraagt nooit iemand dat. Je zou een preekconsent kunnen aan-

‘Inderdaad! Veel mensen hebben geen

vragen...

tijd voor het ambt. Misschien zegt deze

‘Preken is een behoorlijke uitsluitende

man met Down: ik heb wél tijd om

activiteit. Als vrijgemaakt-gereformeerde

aandacht te geven aan anderen. Maar

maak ik iedere zondag een aangepaste

misschien bedoelt hij ook wel: ambtsdra-

dienst mee, speciaal voor mensen zoals

gers zijn de belangrijkste mensen in de

ik, die abstract kunnen denken, verbaal

kerk, ik voel me onbelangrijk, ik wil óók

zijn ingesteld en met verstand behept

belangrijk zijn. Wie zal het zeggen? We

zijn. Maar het gros van de gemeentele-

moeten in elk geval goed luisteren naar

den is minder verbaal ingesteld, heeft

de vraag achter de vraag. Zijn wij men-

een lager concentratievermogen en een

sen zonder tijd? Zijn wij mensen die ge-

ander abstractieniveau. Die zijn meer op

hecht zijn aan status? Een goed gesprek

rituelen dan op woorden gericht. De taal

hierover is de essentie van inclusief kerk

in onze kerk is exclusief, voor de hoger-

zijn. De uitkomst ervan is bijzaak.

opgeleide, abstract denkende, verbale

In zijn algemeenheid vind ik dat je

mens.

verschillen tussen mensen niet moet

De kerk is meer dan alleen de kerkdienst,

wegpoetsen. Sommige mensen kunnen

Thijs Tromp: ‘Je moet verschillen tussen

maar toch vraag ik me af: hoe kunnen we

bepaalde dingen beter dan anderen. De

mensen niet wegpoetsen. Sommige men-

een kerkdienst inclusiever maken, zodat

Geest geeft diverse gaven. Wij draaien

sen kunnen bepaalde dingen beter dan

we echt vieren dat we bij elkaar horen?

het om: wij maken een plan en kijken

anderen.’

Dan moeten we meer talen spreken. De

vervolgens welke gaven er beschikbaar

taal van muziek, stilte en rituelen is bij-

zijn. Een gave is geen talent, maar een

voorbeeld beter toegankelijk. In elk geval

mens. In de gemeente van Christus krij-

andere gemeenteleden: “Jullie zijn soms

vind ik dat we terughoudend moeten

gen we mensen cadeau van de heilige

ook een beetje vreemd voor ons!”

zijn met aangepaste diensten voor ge-

Geest. Dan is de vraag: wat wil de Geest

Mogen mensen met een verstandelijke

handicapten. Iedere dienst zou ingericht

met deze mens? Denk vanuit wat je krijgt

beperking belijdenis doen? Mogen ze

moeten worden vanuit de toegankelijk-

en niet vanuit de gegeven situatie.’

ouderling worden? Mogen mensen met een psychiatrische achtergrond bepaalde

heid voor de leden die de meeste zorg verdienen.’

Het gevaar bestaat om inclusief kerk zijn

functies doen? Hoe ver gaan we? Inclu-

te romantiseren. Niet iedereen vindt het

sie zegt: de uitkomst is niet interessant,

In de oecumenische gemeente Het Erf-

makkelijk om met mensen om te gaan

het gaat om de ontmoeting waarbinnen

deel in Meppel kon een man met een

die anders zijn dan zij of die veel zorg

we deze vragen bespreken. Het gaat

verstandelijke beperking diaken wor-

nodig hebben.

om kleine, echte ontmoetingen tussen

den. Wat vind je daarvan?

‘Mensen zijn vaak angstig. Ze zijn bang

concrete mensen, in het vertrouwen dat

‘Inclusie gaat over mensen met een

dat een apparaat gaat piepen en dat ze

de Geest ons zal leiden. Als Jean Vanier

beperking, dus over álle mensen in de

niet weten wat ze dan moeten doen. Of

gevraagd wordt wat inclusie is, zegt hij

gemeente. Maar aan deze romantische

dat ze niet weten wat ze moeten zeg-

altijd dat hij het niet weet. Er is geen

en tranentrekkende uitspraak kleeft het

gen. Maar daarmee is de ander juist een

theorie over. Maar door te vertellen over

risico dat we de verschillen uitwissen.

cadeau voor je, omdat hij je zicht geeft

ontmoetingen met mensen wordt het

Iemand met dementie is echt heel anders

op je eigen angsten. We vergeten vaak

hem steeds weer duidelijk.’

dan iemand die dat niet is. Iemand met

dankjewel te zeggen. Tijdens de work-

een ernstige verstandelijke beperking die

shop in Vathorst zei een bewoner tegen

Sjoerd Wielenga is freelance journalist.

 Thema

Inclusief kerk zijn in de praktijk

‘Samen gelove Gewoon d

‘Doe zo gewoon waar mogelijk en zo speciaal waar nodig.’ Deskundige José Korsaan van de Bijbelmethode Bijzonder! en de predikanten Rein Hoekstra en Maurits Oldenhuis vertellen over inclusief kerk zijn in de praktijk.

tekst Jan Kas

‘Gemeenteleden met een verstandelijke

te ontwikkelen, een Bijbelmethode voor

beperking zijn echt een voorbeeld voor

mensen met een (lichte) verstandelijke

onze gemeente’, zegt José Korsaan.

beperking. ‘Zij was proefpersoon. Met de

‘Aanvankelijk werd er amper gereageerd

voorwerpen die ze gemaakt had, kon ze

als de dominee eens een vraag stelde in

heel goed aan de dominee en de ouder-

de kerkdienst. Maar sinds verstandelijk

ling uitleggen wat het geloof voor haar

beperkte kerkgangers spontaan ant-

betekende.’

woord gingen geven, durven anderen dat ook gewoon te doen. Hartverwar-

Kinderachtig

mend is vaak het geloof dat uit hun

Korsaan, ooit groepsbegeleider in een

oprechte reacties spreekt. “Ik hou van

logeerhuis van stichting Sprank, verzorgt

Jezus”, heel eenvoudig.’

voor ambtsdragers en gemeenteleden

Korsaans gemeente is de GKv Putten.

cursussen inclusief gemeente zijn, over

Een verzoek van een jonge verstandelijk

de integratie van mensen met een ver-

beperkte vrouw aan de kerkenraad om

standelijke beperking. Hier en daar is het

geloofsbelijdenis te mogen doen, was

nog een kwestie of een verstandelijk be-

voor Korsaan aanleiding om Bijzonder!

perkt gemeentelid belijdenis kan doen,

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

 Reportage

en?

doen!’

iemand met een beperking en je bent zelf

ken. Wees niet te expliciet inclusief. Laat

elektromonteur, dan is het niet zo vreemd

hem of haar zo veel mogelijk met alles

dat je er weinig van weet. Ik heb een mak-

meedraaien. Doe gewoon. Maar natuurlijk

kelijke stelregel: doe zo gewoon waar

moet dat geen stoplap zijn om niets te

mogelijk en zo speciaal waar nodig. Soms

doen.’

hebben mensen met een lichte verstande-

Een inclusieve kerk is volgens Oldenhuis

lijke beperking een hekel aan aangepaste

‘een gemeente die ruimte biedt voor allen,

diensten. Die vinden ze veel te kinderach-

ongeacht de verschillen. Een gemeente die

tig en overdreven. Houd het eenvoudig,

het anders zijn van de ander beschouwt

maar maak het niet te simpel. Ze mogen

als een manier waarop God ook tot spre-

dan vaak het verstandelijke niveau van

ken wil komen of iets van zijn veelkleurig-

een kind hebben, ze zijn wel volwassen, ze

heid wil laten zien aan jou persoonlijk en

hebben werk, ze spelen niet meer.’

aan ons samen als gemeente. Allemaal zijn

Korsaan adviseert gemeenten om een

we eender onder het kruis van Christus.’

paar coördinatoren aan te wijzen die alles rondom verstandelijk beperkten bijhouden. ‘De Bijbelstudiegroepen, de aangepaste diensten, de uitjes. Zijn ze uitgenodigd voor de gemeenteavond? Weten ze bij ambtsdragersverkiezingen om wie het gaat en hoe ze moeten stemmen? Zijn de

‘Wees niet te expliciet inclusief’ 



afkondigingen helder genoeg? Zo’n aanspreekpunt is ook handig voor begeleiders.

‘In de praktijk kan dat best schuren’, con-

Die weten dan bij wie ze kunnen aanklop-

stateert Oldenhuis, ‘als het gaat om wat jij

pen.’

beschouwt als kernwaarden, als vanzelf-

Te expliciet

sprekend of normaal. Je kunt heel makkelijk zeggen: bij ons is iedereen welkom,

verneemt ze van deelnemers. ‘De vraag

De GKv Bergschenhoek kreeg er vier jaar

maar er is vaak wel een “maar”, namelijk

is dan of hij of zij daar wel verantwoor-

geleden ineens ruim twintig verstande-

dat iedereen zich toch moet gedragen

delijkheid voor kan nemen. Op dat vlak is

lijk beperkte gemeenteleden bij, van een

volgens onze wel of niet uitgeschreven

er echter veel meer openheid dan twintig

nieuwe woonlocatie van Sprank. Overwe-

normen en waarden.’

jaar geleden. Belijdenis doen is meestal

gend oudere mensen. ‘Voor hen als groep

mogelijk.’

en individueel is er veel aandacht’, vertelt

Valide

In haar eigen gemeente coördineert Kor-

predikant Maurits Oldenhuis. ‘Ze hebben

Rond de Sprank-bewoners ziet Oldenhuis

saan een maatjesproject. ‘Iedere verstan-

hun eigen plek in de gemeente. Vooral in

gemeenteleden verschillend reageren.

delijk beperkte heeft een maatje die hem

de middagdiensten is er tegenwoordig wat

‘Sommigen gaan echt fantastisch met hen

of haar indien nodig ondersteunt of bij wie

meer interactiviteit. Vaak mengen zij zich

om, anderen vinden het lastiger. Dat komt

men gewoon een kopje koffie kan gaan

als eersten in het gesprek, met heel behar-

soms ook door de bewoners zelf. Eén van

drinken. De één heeft daar meer behoefte

tigenswaardige opmerkingen. Hun stem

hen wil iedereen die hij tegenkomt de

aan dan de ander. In elk geval weten ver-

horen wij graag.’

hand schudden en is daar erg vasthou-

standelijk beperkten dat ze gezien worden.

In de kerkenraad is er uitgebreid over ge-

dend in. Daar is niet iedereen van gediend.

In veel gemeenten zijn aangepaste Bijbel-

sproken of voor deze groep een speciale

De kerkdiensten worden zo ingevuld dat

studiegroepen en af en toe een aange-

‘Sprank-ouderling’ moest worden aange-

duidelijk is dat zij erbij horen. Gezien hun

paste dienst. Maatjesprojecten als de onze

steld. ‘Dat hebben we niet gedaan’, zegt

leeftijd doe je hun absoluut geen recht

zijn er nog maar weinig.’

Oldenhuis. ‘De verstandelijk beperkten zijn

als je een soort kindermoment voor hen

In het algemeen constateert Korsaan in ge-

opgenomen in de bestaande ambtelijke

creëert.’

meenten enige onzekerheid over hoe men

zorg. Als je al te zeer iemands anders zijn

Sommige Sprank-bewoners zijn rolstoel-

kan omgaan met verstandelijk beperkten.

of beperkingen gaat benadrukken, kun je

gebonden. Het kerkgebouw is toegankelijk

‘Ik snap dat best. Als je ouderling bent van

juist iets exclusiverends in de hand wer-

voor rolstoelers. ‘Inclusiviteit voor mensen

 Thema

met een beperking begint daarmee’, zegt Oldenhuis. Ook een jong gemeentelid, rond de 20, verstandelijk goed bij, is gekluisterd aan een rolstoel. ‘Door een verhuizing kwam hij bij ons binnen. Voor hem is het moeilijker om aansluiting te vinden bij leeftijdgenoten. Dan zie je toch hoe makkelijk de valide wereld aan mindervaliden voorbij kan lopen.’ Soms moet er in de gemeente ruimte gemáákt worden. Oldenhuis: ‘Onze doorsneekerken zitten in een bepaald segment: gezin, gezond, leeftijd. Oog voor de onderkant van de samenleving of voor iemand met psychische problemen is er niet altijd. Dat is meestal geen onwil, meer dat men

‘Je ziet toch hoe makkelijk de valide wereld aan mindervaliden voorbij kan lopen’, zegt predikant

het zich niet bewust is. Of onmacht: niet

Maurits Oldenhuis.

goed weten hoe te handelen. Ouderlingen en diakenen proberen het wel zo aan te sturen dat er altijd een netwerk om ie-

nen maken. Van het één kwam het ander.

in een hoekje van de zaal, waar de dienst

mand heen is.’

De ouders van het meisje kregen contact

voor hen vertaald werd. Dat gaf wat la-

met een interkerkelijke commissie voor

waai, maar het stoorde niemand. Wekelijks

doven, die om de week op zondagmorgen

vieren we avondmaal. Met een knikje naar

In de NGK Dordrecht (Open Hof) is in alle

diensten ging houden in een zaal van kerk-

de oudste was geregeld dat ook de asiel-

erediensten een doventolk aanwezig en

gebouw de Open Hof. Eens in de maand

zoekers mee konden doen. Ik ken ook ge-

de teksten van de liederen worden ge-

was er een gecombineerde dienst met de

meenten waar zoiets een onderwerp voor

projecteerd. Dove kinderen kunnen altijd

horenden in de kerkzaal van de NGK. Lang-

de kerkenraad is en het een hele tijd duurt

meedoen met de nevendienst. Zo’n twintig

zaamaan voelden doven zich thuis en wel-

voordat iedereen vindt dat het kan.’

leden zijn doof.

kom tussen de horenden en namen ze ook

‘Samen geloven? Gewoon doen!’ zegt

De bijzondere aandacht voor doven begon

op andere zondagen in de kerkzaal plaats.

Hoekstra met de naam van een interker-

ooit met een meisje van 2 dat door een

Om de diensten voor de doven begrijpelij-

kelijke werkgroep voor de integratie van

ontsteking in de kleine hersenen niet

ker te maken, werd er getolkt.

verstandelijk gehandicapten, waarvan hij

meer kon horen. Gemeenteleden leerden

Al sinds 2001 zijn er geen aparte diensten

jarenlang secretaris was. Gemeenteleden

gebarentaal om contact met haar te kun-

voor doven meer. Doven en horenden

steken de handen uit de mouwen. ‘Het zijn

beleven samen dezelfde dienst. ‘Horen-

soms kleine dingen, maar neem er wel

den beleven veel plezier aan de prachtige

de tijd voor en spreek er goed over met

mimiek van de tolk, genieten van het

elkaar, zodat kerkgangers niet geïrriteerd

gebarenkoor en zijn ontroerd als doven

raken als ze ‘s zondags bijna struikelen

een mooi lied dansen’, zegt predikant Rein

over de dozen voedsel en kleding die in

Hoekstra.

de gangen staan om uitgedeeld te worden

Meisje

‘Met een knikje naar de oudste was geregeld dat ook de asielzoekers mee konden doen’ 



Geïrriteerd

aan mensen in de buurt. Een maaltijd voor Afghaanse vrouwen is snel georganiseerd,

Ruimte voor de ander zit de NGK Dor-

maar gastvrijheid betekent ook in de eigen

drecht in de genen. Al vanaf het ontstaan

ziel ruimte voor een ander maken. Dat is

een kleine zestig jaar geleden gaat de

een veel trager proces. Uiteindelijk zijn we

gemeente met verschillen om. Hoekstra:

niet zo royaal omdat we van die vriende-

‘Sommige gemeenteleden spreken Ara-

lijke en aardige mensen zijn, maar omdat

bisch. Toen twee jaar terug Syrische asiel-

de Heer van de gemeente heel royaal is.’

zoekers in de gemeente kwamen, werden er snel stoelen naar elkaar toegeschoven

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

Jan Kas is freelance journalist.

Nieuws Impasse Hart van Noord

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer, Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Erik Koning (eindredacteur), Jordi

Het missionaire project Hart van Noord in Nijmegen zit in

Kooiman (eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo, Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van

een ernstige impasse. De aanstelling van Richard Roest als

Varik-Nijsink.

missionair predikant – gedetacheerd vanuit de NGK Nijmegen – is vervallen. Op de website meldt Hart van Noord: ‘Op dit moment hebben we geen bijeenkomsten. We zoeken naar een nieuwe manier om deze vorm te geven.’ Het vertrek van Roest volgt op de evaluatie van de eerste pioniersjaren door alle betrokkenen bij Hart van Noord. Daarbij is de visie op de organisatie van deze pioniersplaats en het leiderschap opnieuw bepaald. Het bestuur besloot op grond daarvan om zonder betaalde professionele pionier

Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp. Medewerkers Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene, Bas Luiten, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Wim van der Schee, Karen Scheele, Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

verder te gaan. Op de achtergrond spelen verschillen in visie en beperkte financiële middelen, melden zowel het bestuur

Redactieadres

als Roest zelf. Pogingen tot bemiddeling hadden geen goed

’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

resultaat. Roest spreekt van ‘een pijnlijk proces’ en ‘een periode die veel spanning kende en uiteindelijk een voor ons erg onwenselijke uitkomst kreeg’. Roest oriënteert zich momenteel op nieuwe missionaire kansen in en rond Elst, net ten noorden van Nijmegen. ‘Ook stap ik graag in een nieuwe missionaire uitdaging vanuit een bestaande gemeente, naast gemeentestichting in bijvoorbeeld Elst.’ Lees een uitgebrei-

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl. OnderWeg in braille, grootletter en audio OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

der bericht op www.onderwegonline.nl/9583-impasse-hartvan-noord-nijmegen.

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Besluit GTU laat op zich wachten De synode van de CGK heeft op 1 juni in beslotenheid overlegd over de voorgestelde vorming van een Gereformeerde Theologische Universiteit (GTU). Het overleg had het karakter van wikken en wegen. De synodale commissie die de bespreking voorbereidde kwam niet met een helder voor of tegen. Ook de discussie ter synode bleef zich bewegen tussen ‘nee, tenzij’ en ‘ja, mits’. De beantwoording van een grote hoeveelheid vragen nam veel tijd in beslag. Besluitvorming volgt doorgaans na twee bespreekronden. De be-

Halfjaarabonnement € 26,75. Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

spreking wordt op 22 juni vervolgd. Bestuur Persvereniging

Besluit m/v in GKv aanstaande Op 2 juni sprak de synode van de GKv opnieuw over de vraag of vrouwen ouderling, diaken en dominee kunnen worden. Hoewel er grote verschillen van opvatting blijven bestaan, spraken voor- en tegenstanders over elkaar uit dat beide groepen integer redeneren vanuit de Bijbel: ‘Beide posities passen binnen de bandbreedte van de kerk.’ De synode hoopt op de volgende zittingsdag op 15 juni tot een besluit te komen.

Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel. Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

Komen en gaan

Technische realisatie en druk

Aangenomen naar GKv Leeuwarden: S.S. Braaksma (Amers-

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle,

foort-Hoogland); naar CGK Haarlem: M.P. Hofland (Kruispunt

038-467 00 70.

Vathorst); naar CGK-NGK-GKv Lisse: A.C.N. Geertsema (Gees).

www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline 17

 Stimulans Lees-, kijken luistertips

tekst Heleen Sytsma-van Loo

voor geloofs- en gemeenteopbouw

God van de liefde

‘

r zijn maar weinig woorden die

schrijver aan de lezer’ zet Halík de toon

zo uiteenlopend geïnterpre-

voor het boek, waarin hij waarschuwt

teerd kunnen worden als “God”

voor te stellig spreken over God, omdat

en “liefde”’, schrijft Tomáš Halík in zijn

we Hem daarmee al gauw te menselijk

nieuwste boek, Ik wil dat jij bent. Over de

maken. Ook dit derde boek van de Tsje-

God van de liefde (uitgegeven bij Boeken-

chische priester en hoogleraar filosofie

centrum). Daarin wil hij graag ‘laten zien

en sociologie is bedoeld als dialoog tus-

dat we in deze tijd waarin een bepaald

sen geloof en ongeloof, ‘een dialoog die

type religie op sterven na dood is, pas

vele, vele mensen vanbinnen voeren’

in de diepe menselijke ervaring van de

(p. 19). Slotsom van het boek is dat onze

liefde de betekenis van het woord “God”

liefde voor God vooral tot uitdrukking zal

echt volledig kunnen begrijpen.’ Met

moeten komen in onze liefde voor andere

deze woorden uit zijn ‘Woord van de

mensen.

Videolessen over pastoraat

astoraat is God ter sprake

breng je God ter sprake?

brengen, en op die manier de

Wat is het pastorale abc?

verbinding zoeken tussen geloof

Wat is het verschil tussen

en het alledaagse leven. Dat gebeurt

pastoraat en hulpverle-

niet alleen in pastorale gesprekken die

ning? In een gratis

geleid worden door professionals en

videoles (het eerste deel

ouderlingen, maar ook tussen gelovi-

uit een serie van vier,

gen onderling. In feite heeft iedereen

duur ongeveer twintig

dus met pastoraat te maken. Maar hoe

minuten) op de website www.weetwatjegelooft.

Wat is het verschil tussen pastoraat en hulpverlening? 



nl/les/wat-is-pastoraat wordt niet alleen de theorie uitgelegd, maar krijg je ook een livegesprek te zien tussen een pastor

een interview met docent Willem van

en een pastorant. Op de genoemde

der Horst. Voor de andere drie delen

website is de cursus te vinden, maar er

van de cursus moet overigens wel be-

staan ook verwerkingsvragen en tips

taald worden. Aanvullend is ook nog

voor verdere verdieping, waaronder

training op locatie mogelijk.

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

Gebroken leven

 Column

Vieren en trakteren

ok over de liefde gaat het nieuwe boek van de Canadese schrijfster Ann Voskamp, bekend van Duizendmaal dank. Haar nieuwe boek is getiteld Gebroken leven.

De uitdagende weg naar overvloed. ‘Dit is een boek voor wie

liefheeft en wie lijdt. En kunnen we ooit liefhebben zonder te

‘

 Stimulans

andaag was Ruth jarig’, vertelt een meisje me op school. ‘Dat wist ik eigenlijk wel, maar je weet nooit

lijden?’, schrijft uitgever Van Wijnen in de aankondiging op zijn

hoe ze reageert als je wat zegt en dat vind ik een beetje

website. En middels een filmpje op Youtube (www.youtube.com/

eng, dus had ik haar maar niet gefeliciteerd. Ik heb natuurlijk

watch?v=yqJJ75C6eW4) introduceert hij het boek: ‘Het leven

wel gewoon “Lang zal ze leven” meegezongen. Maar toen

kan zo zwaar zijn. Je kunt je zo leeg voelen. Er kan zo veel kapot

koos ze mij uit om met haar de klassen rond te gaan om te

zijn. Hoe kom je daar uit?’ De

trakeren. Ik schaamde me en kreeg er buikpijn van. Ik weet

ontdekking van Voskamp is

me gewoon geen raad met Ruth.’

dat gebrokenheid ons dichter

Het deed me denken aan de verjaardag van de kerk. Aan

bij God en bij elkaar brengt:

Pinksteren. Daar zijn we ook verlegen mee. We zingen mee,

door lijden tot heerlijkheid, de

maar dat is het dan. Nee, we hoeven de heilige Geest op die

weg van Jezus. ‘Dan hoeven

dag niet te feliciteren, maar zouden elkaar kunnen felicite-

we ons niet meer voor elkaar

ren. En dat hoeft niet eens met tongentaal of feestmutsen

te verstoppen, maar worden

met vlammetjes erop. Gewoon iets als: wat bijzonder dat

we een gemeenschap van

God ons bij elkaar brengt en ons niet alleen zijn Zoon, maar

gebroken mensen, die dan

ook zijn Geest geeft. Zullen we dat vieren? En trakteren?

ook gevende mensen kunnen

Dan gaan we onze wijk of ons dorp rond en delen we van de

worden’, aldus Voskamp in de

gaven die Hij ons geeft.

weergave van Van Wijnen. Philip Yancey noemt het boek ‘Rijk. Schurend. Intens kwetsbaar.’

App voor lokale kerken

 En dat hoeft niet eens met tongentaal of feestmutsen met vlammetjes erop  Er zijn groepen die hier beter mee uit de voeten kunnen. Ze

hrch is een nieuwe, gratis app voor kerken, en bevat

vieren het samen op festivals. Niet iedereen is daar op zijn

een ‘smoelenboek’, oppasrooster en collectefunctie.

gemak. Misschien omdat er veel aandacht is voor de kracht

De app is door Peter Arends uit de Noorderkerk in Am-

van de heilige Geest. Wonderen, bijzondere prestaties. Het

sterdam ontwikkeld. Chrch is een veilig en besloten sociaal

lijkt de wereld wel, waar je ook sterk en bijzonder moet

platform, speciaal gemaakt voor lokale kerken. Alles wat je

zijn. Maar hebben we de Geest niet ook keihard nodig als

vroeger zou publiceren in een gemeenteboekje en in het kerk-

trooster, in deze tijd waarin de kerk huilt om haar aftakeling?

blad is geïntegreerd in deze app.

We mogen bidden om groei, maar moeten geen dominante

De app is zo in te richten dat hij

kerk meer willen, dat gaat in tegen het evangelie. Diezelfde

helemaal bij jouw gemeente past.

Geest leert ons immers te getuigen over Jezus in nederig-

Je kunt de onderdelen kiezen die

heid en dienstbaarbaarheid. Daar zit de wereld op te wach-

je wilt gebruiken en je eigen logo

ten.

en kleuren instellen. Er is ook een

Laten we dit pinksterfeest een stap verder gaan dan toege-

mogelijkheid tot het afschermen

ven dat we verlegen zijn met de Geest, en toegeven dat we

van onderdelen, waar je dus alleen

om de Geest verlegen zitten. Met zijn hulp durven we wel

via een wachtwoord bijkomt. De

te vieren en te trakteren. Hij leert

collectefunctie van de app werkt

ons wel hoe.

met een tegoed dat je gratis kunt opwaarderen via iDeal. Op www. chrch.nl kun je meer lezen over de mogelijkheden. Op 16 september vindt er voor geïnteresseerden een chrch-dag plaats. Verschillende kerken

Eline de Boo is schrijfster met

maken inmiddels gebruik

een missionaire roeping.

van de app.

 Eyeopener

‘Hij moet groter worden en ik kleiner.’ (Johannes 3:30)

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

 Eyeopener

Hij > ik Hij groter dan ik. Het ziet eruit als een formule. Een goede formule brengt een grotere werkelijkheid terug tot de essentie. In één oogopslag zie je waar het om gaat. ‘Hij > ik’ is de formule die de essentie beschrijft van het leven van al Jezus’ volgelingen.

tekst Maurits Oldenhuis

De woorden zijn van Johannes de Doper. Op een dag

de messias uit wil Johannes maar één ding: mensen

komen zijn leerlingen bij hem en ze beklagen zich

bij Jezus brengen. Nu komen ze in groten getale naar

over het feit dat er meer mensen naar Jezus en zijn

Jezus toe. ‘Dat vervult mij met grote vreugde’, zegt

leerlingen toe gaan om zich te laten dopen. Laat je dit

Johannes.

zomaar over je kant gaan, Johannes? Maar Johannes reageert door te zeggen dat dit precies de bedoe-

Best man

ling is. Jezus is de messias en Johannes is voor Hem

Hoe kijk je naar jezelf? Wie ben je en waarom ben je

uit gezonden. In reactie op zijn verkondiging gaan de

op aarde? Johannes laat daar geen onduidelijkheid

mensen naar Jezus toe. Dat is precies de bedoeling.

over bestaan: ik ben er om mensen te binden aan

Hij moet groter worden en ik kleiner.

Jezus. Ik ben blij als dat gebeurt. En hij gebruikt een

Waardering

prachtig beeld. Denk aan de vriend van de bruidegom, zegt hij. De getuige, de ceremoniemeester – in de cul-

Kleiner worden. Dat is nogal een dingetje voor ons,

tuur van toen was dat degene die het dichtst bij de

autonome en eigengereide mensen die we zijn. Hoe

bruidegom stond. De best man zeggen ze in Engeland

reageren wij doorgaans als er iemand in ons vaarwa-

en Amerika. Hij begeleidt zijn vriend, de bruidegom,

ter komt? Een collega gaat er op het werk vandoor

brengt hem bij diens bruid, staat zelfs op wacht gedu-

met het goede idee dat oorspronkelijk bij jou vandaan kwam. In de kerk krijgt iemand anders waardering voor een inzet die jij al sinds jaar en dag laat zien. Een andere kerk in je woonplaats trekt meer jongeren en gezinnen dan jouw eigen gemeente. Zulke dingen accepteren we niet makkelijk. Niet dat je er meteen iets

Laat je dit zomaar over je kant gaan, Johannes? 



van zegt of mee doet, maar het steekt wél. Waarom

rende de huwelijksnacht. Als ’s morgen de bruidegom

word ik niet gezien? Krijg ik wel de waardering waar

als getrouwd man uit de slaapkamer komt, zit het

ik recht op heb?

werk van de vriend werk erop. Hij is blij dat de bruide-

Dergelijke overwegingen komen we bij Johannes de

gom zijn bruid heeft getrouwd. Niets vervult hem met

Doper niet tegen. Het is alleen maar goed dat het zo

grotere vreugde. Johannes ziet zichzelf als die best

gaat, maakt hij zijn leerlingen duidelijk. Jezus moet

man. Zijn vreugde is compleet als mensen verbonden

groter worden en ik kleiner. Prima als ik naar de ach-

raken met Jezus. Hij moet groter worden en ik kleiner.

tergrond verdwijn. Dat is geen bescheidenheid van

Johannes de Doper is natuurlijk uniek, maar kunnen

Johannes, maar geloof. Geloof dat op deze manier

wij, die net als Johannes in Jezus de messias van de

en niet anders zijn leven tot vervulling komt en be-

wereld zien, hetzelfde opbrengen als hij: de best man

antwoordt aan Gods bedoeling. Als gezondene voor

zijn van Jezus? Niet de mensen aan jezelf willen bin-



 Eyeopener

den, maar aan Jezus? Blij zijn als dat gebeurt, ook al verdwijn jijzelf daarmee naar de achtergrond?

Coulissen

Wie ben je en waarom ben je op aarde? 



Er komt veel mee in dit korte Bijbelvers. Soms vind je teksten

dat ze bij iemand anders of in een andere kerk meer worden

in de Bijbel waarin in weinig woorden een hele wereld mee

aangesproken in hun geloof? Wat voel ik als er minder naar mij

komt. Dit is er één van. Laat dit een tekst zijn die jouw en mijn

zou worden geluisterd, als er minder gedaan zou worden wat

leven vandaag op formule brengt. Hier wordt jou, mij, ons, als

ik denk dat goed is? Minder ego, meer Jezus – het is nooit een

volgelingen van Jezus of als kerk die zijn naam draagt, de es-

gepasseerd station, voor mij niet tenminste.

sentie van ons bestaan aangereikt: Hij moet groter worden

Wat zou er allemaal in gang worden gezet als dit de formule

en ik kleiner. Hij > ik. Het is niet erg dat ik naar de achtergrond

wordt waaraan gelovigen in de wereld van vandaag herken-

verdwijn of wij samen, als Jezus maar meer op de voorgrond

baar zijn? Als gesprekken op kerkenraden en onder gemeente-

komt te staan.

leden hierdoor gestempeld zouden worden? Minder ego, meer

Johannes de Doper wordt wel de laatste profeet van het Oude

Jezus. Gebeurt dat, als de dingen spannend worden? Als het

Testament genoemd. Het is alsof op dit moment in hem het

eropaan komt te bepalen wat we gaan doen en welke kant we

hele Oude Testament, heel de wet en de profeten, een stap

op gaan? Minder ego, meer Jezus. Laat dat de uitstraling zijn

opzij doet om ruimte te geven aan Jezus uit Nazaret, om de

van huwelijken en relaties. Laat dat de sfeer bepalen die er

weg vrij te maken voor Hem en zelf achter de coulissen te ver-

hangt in een gemeente, en het klimaat in gezinnen – hoe ou-

dwijnen. In zekere zin komt in Johannes’ woorden precies naar

ders omgaan met hun kinderen en wat kinderen leren van hun

voren wat in heel de Bijbel, in alles wat geschreven is en nog

ouders: Hij > ik! Laat dat de manier zijn waarop ouderlingen

geschreven gaat worden, in alle levens die geleefd zijn en nog

in geestelijk opzicht zorgen voor gemeenteleden, waarop ze

geleefd gaan worden, gecommuniceerd wil worden: Hij > ik.

in gesprek gaan, waarop ze bemoedigen en ook voorgaan: Hij

Hierom ben jij en ben ik in de wereld. Zo zullen wij samen kerk

moet groter worden en ik kleiner.

zijn: Hij moet groter worden en wij kleiner.

Ik hoop dat het zo een woord mag worden om uit te leven. Een

Gestempeld

zin om je voortdurend te binnen te brengen. Begin er daarom mee om het een gebed te laten zijn, vurig en verlangend: Heer,

Hoe zou dat eruit kunnen zien anno 2017, in ons leven achter

geef het mij, geef het ons, dat het zichtbaar wordt in mijn, in

Jezus aan? Ik benoem dat als volgt: minder ego, meer Jezus.

ons bestaan: minder ego, meer Jezus. Hij moet groter worden

Niet dat ik het al gegrepen heb, zou ik haast met Paulus willen

en ik kleiner. Want Hij > ik!

zeggen, maar ik strek me er wel naar uit. Ik merk hoe makkelijk het wordt omgedraaid, om te beginnen door mezelf:

Maurits Oldenhuis is predikant van Het Baken (GKv)

meer ego, minder Jezus. Hoe reageer ik als mensen aangeven

in Bergschenhoek.

Om over na te denken of in praktijk te brengen 1. H erken je bij jezelf of bij anderen die verongelijktheid als je

•h oe gemeenteleden onderling met elkaar omgaan, •h oe liefdespartners met elkaar omgaan in hun huwelijk of relatie,

naar je eigen idee aandacht of waardering tekortkomt? Waar

•h oe ouders omgaan met hun kinderen,

komt dat mechanisme vandaan, denk je?

•h oe kinderen omgaan met hun ouders (ook de al volwassen

2. K ijk eens naar je eigen leven, naar je bezig zijn als kerk of naar wat je andere christenen en kerken ziet of hoort doen. Waar zie je momenten, flitsen of situaties waarin de formule ‘Hij > ik’ zichtbaar wordt? Welke bemoediging gaat daarvan uit?

kinderen!), •h oe gesprekken worden gevoerd in de gemeente, •h oe pastorale gesprekken worden gevoerd. 4. N eem je voor (eventueel met gebruikmaking van boven-

3. B edenk samen of overweeg voor jezelf wat er ten goede zou

staande relaties of situaties) om gedurende een week (om te

veranderen, of welke verdieping het zou geven, als Johannes’

beginnen) elke dag heel bewust iets te zeggen of te doen dat

woorden het motto worden waaruit wordt geleefd, kijkend

voortvloeit uit de formule ‘Hij > ik’. Houd voor jezelf bij wat er

naar (maak eventueel een keuze):

gebeurt, in het contact met de ander, maar ook wat er gebeurt

• hoe de ene kerk omgaat met de andere,

bij jezelf.

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

-advertentie-

Dit Koningskind ondersteunt christenen bij moeiten van het leven met een beperking en inspireert en motiveert tot intensieve onderlinge verbondenheid omdat ieder mens nodig is in Gods gezin.

Samen eten , bidden , vieren Bestel dit verrassende kringmateriaal en geniet van 6 inspirerende avonden! â&#x20AC;&#x2DC;Samen eten, bidden, vierenâ&#x20AC;&#x2122; geeft handvatten om een gezellige en goede avond met elkaar te hebben. Voor jong en oud en juist voor heel verschillende mensen. Om onderlinge verbondenheid te ervaren. Verbondenheid in Christus.

Meer informatie of bestellen? Kijk op ditkoningskind.nl of mail naar info@ditkoningskind.nl

 Ontmoeting Missionair werker Willem van der Deijl:

‘Ik ben een beginnende en slechte leerling’ Net als zijn ouders ging Willem van der Deijl de zending in. Ondanks zijn werk in Libanon, voor IFES en voor Evangelie & Moslims, voelde hij zich altijd amateurtheoloog. Totdat hij zich in Kampen verdiepte in de theologie van de vervolgde kerk. ‘Vervolgde christenen kunnen ons leren kerk in de marge te zijn.’

tekst Sjoerd Wielenga beeld Jaco Klamer

‘Ik stel liever vragen dan dat ik antwoor-

‘De GZB zocht een echtpaar dat bereid

standplaatsen in de Gereformeerde Ker-

den geef’, glimlacht Willem van der Deijl

was naar Libanon te verhuizen. Ze von-

ken in Nederland werd mijn vader weer

aan het begin van het interview. Voor zijn

den dat wij genoeg in huis hadden om

zendingspredikant in Den Haag en om-

werkgever Evangelie & Moslims neemt

dat te doen. Het was altijd al onze wens

streken in dienst van de Evangelische

hij weleens interviews af; dat bevalt

om als christenen in een moslimomge-

Broedergemeente. Daar was hij erg

hem beter dan zelf het woord voeren.

ving te wonen. In onze studententijd

betrokken bij Hindoestaanse Nederlan-

Mensen die hem kennen, noemen hem

vroegen we ons af: wat vraagt God van

ders. De gerichtheid op zending kreeg

een bescheiden mens. Met zijn vrouw

ons? We namen deel aan een gebeds-

ik dus van huis uit mee. Toen ik lid was

Emma en hun drie tieners woont hij

groep van studenten voor moslims.’

van studentenvereniging Ichthus zocht

inmiddels dertien jaar in Ermelo, nadat

Glimlachend: ‘Iemand zei toen dat zo’n

ik samen met andere studenten naar de

ze via de Gereformeerde Zendingsbond

gebedsgroep gevaarlijk is, want vroeg

plek die God ons zou wijzen. Mijn zus en

(GZB) naar Libanon waren uitgezonden.

of laat ga je dan naar een moslimomge-

vrienden van ons vertrokken naar isla-

Hij werkte daar als docent sociologie op

ving.’

mitische landen, waardoor ik zicht kreeg op de mogelijkheden. Omdat Emma en

een school waarvan meer dan de helft van de leerlingen moslim was. Het lijkt

Waar kwam de belangstelling voor zen-

ik geen ervaring met moslims hadden,

niet vanzelfsprekend dat hij verzeild is

ding vandaan?

gingen we in 1994 op huwelijksreis naar

geraakt in de wereld van theologie, islam

‘Mijn ouders werkten namens de

Turkije. Later nam ik, als stafwerker van

en zending: hij studeerde halverwege de

Evangelische Broedergemeente als

studentenbeweging IFES, studenten

jaren negentig namelijk in Wageningen af

zendeling in Suriname. Als baby en

mee naar Turkije om hun dezelfde erva-

als landbouweconoom.

peuter woonde ik in Suriname, daarna

ring te gunnen. Je kunt op je studenten-

verhuisden we naar Den Haag. Maar

kamer iets leren over de islam, maar het

Hoe komt een landbouweconoom in de

mijn ouders bleven altijd betrokken bij

is beter om echt contact te hebben met

zending terecht?

het Surinamewerk. Na verschillende

moslims.’

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

 Ontmoeting

Daarvoor hoef je toch niet naar Turkije? Ook toen woonden er al veel moslims in Nederland. ‘In Nederland is de uitdaging net zo groot. Maar hier komen moslims veel eerder in contact met christenen dan in bijvoorbeeld Libanon. Voor Evangelie & Moslims ben ik bezig met dezelfde roeping als daar. Ik besef steeds meer dat, ondanks ons gebrek aan toewijding, het God zélf is die klopt op het hart van moslims. De afgelopen twintig jaar beweegt de moslimwereld enorm naar Christus toe, terwijl de islam veertien eeuwen lang een gesloten bolwerk was. Voor de website IsaRuhAllah.nl van Evangelie & Moslims ontwikkelde ik onlangs een geloofscursus voor moslims, in samenwerking met de al langer bestaande website www.ikzoekgod.nl. Ik hoopte dat zich één moslim per maand zou aanmelden. Maar binnen één week waren dat er al vier. Dat is heel bemoedigend.’ In 2009 besluit Willem van der Deijl de

Willem van der Deijl: ‘Ik besef steeds meer dat, ondanks ons gebrek aan toewijding, het

master missionaire theologie te volgen

God zélf is die klopt op het hart van moslims.’

aan de TU Kampen. ‘Ik vond het een gemis dat ik geen theologische bagage had. Tijdens deze studie leerde ik hoe

tot verandering”. Voor gereformeerde

hebben we heilszekerheid? Het is echter

we kerk kunnen zijn in een postchriste-

christenen staat comfort centraal: Jezus

de vraag of het evangelie daar om draait.

lijke samenleving. De theologie van de

heeft aan het kruis zijn werk voor ons

Dus: hoe kom je van je vluchtheuvel af

vervolgde kerk kan helpen om kerk in de

volbracht. Die bevrijdende boodschap

en hoe word je één met Christus, ook als

marge te zijn.’

vier ik in dit Reformatiejaar van harte

dat in de marge is?’

mee. Maar er blijven veel vragen over.’ Waar moeten we het wat u betreft dan

Hoe? ‘De vervolgde kerk is een blinde vlek

Welke vragen staan centraal in de theo-

over hebben?

voor westerse christenen; we weten

logie van de lijdende kerk?

‘Vervolgde christenen laten ons zien dat

niet beter dan dat de kerk in het centrum

‘Als Christus heeft geleden in onze plaats,

comfort en challenge kunnen omkeren.

van de macht staat. Maar het Nieuwe

waarom lijdt de kerk dan nog? Als de

Het kruis is dan niet allereerst de troost

Testament is geschreven door en voor

vraag “Wat is uw enige troost in leven en

van “dit deed Hij voor mij”, maar ook een

vervolgde christenen. Die aspecten van

sterven?” onze hoofdvraag is, hoe voor-

uitdaging: “ik geef mijn leven met Hem”.

het evangelie zijn dus belangrijk om te

komen we dan dat de kerk alleen maar

Dat bedoel ik niet spiritueel, maar let-

herontdekken. Vooral de kerken van de

een vluchtheuvel is voor bange mensen

terlijk. Dat kan je je leven kosten. Denk

Reformatie geven niet de breedte van

in een onzekere wereld? Maar is dat wat

aan de aanslagen op Egyptische kerken

het evangelie weer. Met de theologie

Jezus Christus ons voorhoudt als Hij op-

tijdens Palmpasen. De kerken zaten de

van de vervolgde kerk kijk je op een an-

roept om Hem te volgen en ons kruis op

dag erna weer vol en de priester zei:

dere manier naar kruis en opstanding.

ons te nemen? We hebben het wel over

“Wij zijn bevoorrecht om te delen in het

Kerken kunnen in een bepaalde modus

discipelschap en missionair zijn, maar

lijden van de Heer.” Bovendien hadden

zitten, zoals “comfort”, of “challenge”.

altijd op de tweede plaats. De kern van

ze liefde voor hun vervolgers. Ze hadden

Ofwel: “het is goed zo” versus “uitdaging

het evangelie is voor veel mensen toch:

niets te verliezen, ze hadden hun leven

 25

 Ontmoeting

al verloren aan Christus. Reformatorische

op alles zijn vinger leggen: op mijn werk,

doorstart maken? Terwijl gezonde kerken

kerken worstelen met de vraag hoe hoog

hypotheek, huis...’

veel meer mogelijkheden hebben om daar handen en voeten aan te geven.

de lat mag liggen in de kerk. Die ligt principieel heel laag, want je staat met lege

... kinderen?

Waarom moet je eerst in een crisissitu-

handen ten opzichte van God: sola gratia.

‘Eh...’ Hij zoekt naar woorden. ‘Inderdaad,

atie komen? Dat is kennelijk de realiteit:

Dat verwijten moslims ons wel, dat wij

nu wordt het spannend. Ik heb eens

christenen in crisissituaties leren hun ver-

alles afschuiven op onze verlosser. Het

gesolliciteerd naar een baan in Kanalen-

trouwen volledig op God te stellen. Daar

is óók een verwijt uit onze seculiere sa-

eiland in Utrecht. Ik stond op het punt om

gebeurt het.’

menleving: christenen zijn mensen die

met onze puberkinderen in een onveilige

niet zonder geestelijke krukken kunnen

wijk te gaan wonen. Ik heb die baan niet

U bent kerkenraadsvoorzitter van de

lopen; als je volwassen bent, heb je het

gekregen, dus dat ging niet door. Waar

NGK Ermelo. Wat zijn uw plannen wat

geloof eigenlijk niet nodig. Koptische

het om gaat, is Jezus. Hij is mijn troost,

dat betreft?

christenen zijn mijn geestelijke helden.

maar Hem volgen is ook onveilig. Paulus

‘Een bestaande gemeente zal het niet

Ook Nederlandse moslims die tot geloof

zegt in Handelingen 14:22 dat we door

snel over een andere boeg gooien. Dat

komen, getuigen ervan dat christen zijn

veel beproevingen het koninkrijk binnen

hoeft ook niet: je hebt maar tien of

niet makkelijk is: ze verliezen alles – vaak

kunnen gaan. In het Nieuwe Testament

twintig mensen nodig die een dochterge-

hun familie en veiligheid – omwille van

lees ik nergens dat we achterover kun-

meente beginnen. Wij groeien ons kerk-

Christus.’

nen leunen.’

gebouw uit in Ermelo-Harderwijk-Putten. Hoe moeilijk is het als een groepje in één

Dat mag zo zijn, maar moeten we nu vooral hopen en bidden dat Nederlandse kerken stevig vervolgd worden? ‘Mijn eigen steeds terugkerend gebed is: “Heer, wat wilt U met mijn leven? Ik ben bereid om alles te doen en alles los te laten wat U van mij vraagt.” Ik bid

‘Inderdaad, nu wordt het spannend…’ 



van die drie plaatsen iets nieuws begint, in plaats van dat we een groter kerkgebouw kopen? In Harderwijk wonen een paar duizend Turken en Marokkanen. Wat zou het mooi zijn als een groepje zich op hen zou richten met steun van de moederkerk.’

dat stamelend, ik ben een beginnende en slechte leerling. Ik woon in Ermelo,

Hoe kunnen we deze notie concreet toe-

Wat drijft u persoonlijk om het evange-

op de Biblebelt. Ik heb een veilig leven.

passen in onze levens en kerken?

lie te delen?

Maar ik wil wat Christus mij voorhoudt

‘Een traditionele kerk in een christelijk

‘Ik heb altijd geloofd. Ik heb het in mijn

serieus nemen, vanuit de houding: ik heb

dorp kan zich de vraag stellen: durven

bloed om te delen wat mij het meest

mijn leven mét Hem gegeven. Hij mag

we te leven zonder kerkgebouw? Durven

kostbaar is. Ik ben niet iemand die heel

we in missionaire gemeenschappen te

makkelijk met iedereen praat. Maar als

leven waarin we op onze directe omge-

ik de kans heb om iets te vertolken, doe

ving gericht zijn? Dus zonder predikant,

ik het graag. Mijn motivatie om land-

gebouw en organisatie. Echt kerk in de

bouweconomie te studeren en een vak te

marge.’

leren, was omdat ik zo de kans zou krijgen om iets te vertellen over mijn geloof.

Maar hoe serieus is het dat traditionele

Maar de missionaire drive werd belang-

kerkgemeenschappen zoiets echt doen?

rijker dan het vak. Mijn passie lag niet in

De experimentele pioniersplekken van

de economie, ik werd amateurtheoloog.

de PKN zijn uit nood geboren.

Ik vond economie wel boeiend omdat het

‘Als Nederlands Gereformeerde Kerken

gaat om mensen en hun gedrag, maar

zouden we veel meer kunnen werken in

een diepere verklaring waar het leven

zulke pioniersplekken. Dat zou ten koste

om draait, vind ik in mijn geloof. Ik lees

Willem van der Deijl: ‘Een traditionele

kunnen gaan van comfortzones. Waarom

de Bijbel en de krant om het leven te

kerk in een christelijk dorp kan zich de

zijn het vaak de noodlijdende kerken, die

snappen.’

vraag stellen: durven we te leven zonder

met sluiting worden bedreigd, die met

kerkgebouw?’

hun laatste inspanningen een missionaire

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

Sjoerd Wielenga is freelance journalist.

-advertenties-

 Column

In het land van het avondmaal

o’n openbare geloofsbelijdenis, ik vind het maar verwarrend. ’t Is feest, natuurlijk – wie is niet blij met uitgesproken

vertrouwen in Vader, Zoon en Geest? ’t Is een feestje, natuurlijk – deze christelijke gemeenschap leeft, kijk maar. ’t Is feestelijk, natuurlijk – de boodschap van al die gereformeerde kerkdien-

Ambtsdrager ben je overal maar waar is je informatie? Welkom op onze regionale informatieavonden -22 juni in Hardinxveld-Giessendam -29 juni in Nunspeet Meer informatie en aanmelden? Kijk op www.kerkgeheugen.nl

Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564

sten is bij deze mensen toch aangekomen. Daar mag wel een Opwekkingslied op gezongen worden. Want hoeveel het ook over genade ging, in deze dienst blijkt dat het eigenlijk toch ging om die ene persoonlijke keuze van een mens voor God die toegang tot het zeldzame avondmaal geeft. In het land van het woord staan mensen samen eenzaam voor God. Nog een geluk als ze één voor één ja zeggen.

 Heeft iemand ze erop

voorbereid dat mensen daar werkelijk samen voor God zitten? 

Hoe zal het ze vergaan? Via het deurtje van de persoonlijke keus komen ze met hun persoonlijke relatie met God het land van het avondmaal binnen. Heeft iemand ze erop voorbereid dat mensen daar werkelijk samen voor God zitten? Zullen ze merken dat de ervaring van de avondmaalsviering de ervaring van het geloof zelf symbolisch herhaalt: je kreeg het altijd al als brood doorgegeven van je buur? Zal doordringen dat wat je persoonlijk hebt en krijgt in je leven met God een cadeau voor deze vierende gemeenschap is en geen presentje voor jou? Is het mogelijk dat je ontdekt dat dit altijd ook al andersom werkte, en dat jouw persoonlijke verhouding met God van het begin af gedragen is door anderen? Ja, dat is mogelijk, en al het gevraagde gebeurt. Zelfs in een

Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen. In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen

gereformeerde kerk kun je genezen van de ziekte van de persoonlijke verhouding met God en het grote belang van jouw keuze voor Hem. Al kom je er ziek binnen, in het land van het avondmaal leeft de christelijke verhouding met God drie-enig in de vorm van een gemeenschappelijke familiemaaltijd. Dat is altijd al het geneesmiddel van het ware leven met God geweest.

Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland Wim van der Schee is beroepbaar

www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl

predikant in de PKN.

 Jeugdwerk

Doen wat je zegt Bart en ik kennen elkaar van een reis naar Taizé in Frankrijk, maar voor vandaag hadden we elkaar niet uitgebreid gesproken. Bart vertelt in rap tempo hoe hij als tiener met levensvragen door een godservaring tijdens een stiltegebed ging nadenken over hoe hij het geloof kon gaan praktiseren. Hij belijdt zijn geloof met zijn gospelkoor en met activiteiten in zijn gemeente en daarbuiten, waarbij zijn motto is: practice what you preach.

tekst Paul Smit

Bart (24 jaar) woont inmiddels zes jaar in

ander zomaar een plichtsgetrouwe hande-

Utrecht en studeert hbo sociaaljuridische

ling worden, een manier van doen waarin

Agenda

dienstverlening. Met zijn studie als ach-

het gevaar van onpersoonlijk contact

tergrond doet hij vrijwilligerswerk met

schuilt. Bij deze afweging gaat het niet om

dak- en thuislozen. Hij zet zich in voor

een plicht, maar gaat het erom samen met

• 2 2 tot 28 juli: New Wine Zomercon-

schuldhulp en schuldsanering. Daarnaast

God te bepalen hoeveel tijd er is voor Hem,

ferentie. Thema: God in ons midden.

heeft hij een vol sociaal leven in zijn ge-

voor jezelf en voor de ander.

Meer hierover op www.new-wine.nl/

meente, in de diaconie en met het gospel-

zomerconferentie.

koor. En dan is hij ook nog dagelijks in de

Geopenbaard

• 27 juli tot 2 augustus: TeenStreet Of-

sportschool te vinden. Atypisch aan Bart is

Van de gemeente van zijn jeugd heeft Bart

fenburg (Duitsland). Thema: Unsha-

dat hij zijn zaterdagavond meestal bestemt

meegekregen dat het gaat om practice

keable. Zie www.om.org/teenstreet/

voor niets doen. Uitgaan doet hij vooral op

what you preach (doe zelf wat je verkon-

nl_NL/content/teenstreet17.

donderdag, want dat is de studentenavond

digt). De verhalen uit de Bijbel geven je

in Utrecht.

kennis over wat God van iedereen ver-

• 18 tot 20 augustus: Graceland Festival, op evenemententerrein

wacht en met die verwachting ga je zelf

Paasheuvel in Vierhouten.

Worsteling

Zie gracelandfestival.nl.

Van huis uit heeft hij meegekregen om res-

werd dat besef hem geopenbaard in een

pectvol naar iedereen te zijn. Respect komt

gebed tijdens een kloosterweekend in

volgens Bart voort uit de keuze om moeite

Egmond aan Zee. Sindsdien is Bart ernaar

te doen om de ander belangrijk te vinden.

gaan leven.

Door anderen echt belangrijk te maken,

Halverwege het gesprek vraag ik hem even

leerde hij ook een worsteling kennen,

pauze te nemen. Hij vertelt zo veel in korte

namelijk over de vraag hoeveel ruimte de

tijd, dat ik me afvraag wat Bart allemaal al

ander krijgt en hoeveel je voor jezelf mag

in zijn leven heeft meegemaakt. Dat blijkt

(of misschien wel moet) nemen. Zoals Bart

genoeg te zijn om te kunnen zeggen dat hij

het ervaart kan hij zich zonder die worste-

uit levenservaring spreekt; vanwege zijn

ling niet werkelijk geven aan een ander.

privacy laat ik het daarbij.

Anders kan het jezelf inzetten voor een

‘Ik ben gelovig’ betekent voor Bart dat hij

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

aan de slag. Een jaar of zeven geleden

 Jeugdwerk

Media/tips • Onlangs hebben we enkele artikelen die we schreven voor OnderWeg aangevuld en gebundeld in de brochure Deel je leven! Het is een magazine boordevol informatie en inspiratie voor Als jeugdwerker kun je activiteiten organiseren waarin jongeren met zichzelf, anderen en

jeugddiaconaat en kan helpen om acti-

God geconfronteerd worden, zoals een bezoek aan Opwekking of New Wine, een klooster-

viteiten te organiseren waar jongeren

weekend of een Taizéreis.

met zichzelf, anderen en God worden geconfronteerd. De brochure is te downloaden via onder meer de web-

elke dag bewust bezig is met hoe hij invul-

Levensveranderend

ling kan geven aan practice what you preach.

De practice what you preach-instelling

Zijn studie geeft hem de mogelijkheid om

kom ik als jeugdwerker vaker tegen onder

met zijn vrijwilligerswerk voor dak- en

gelovige jongeren en jongvolwassenen.

thuislozen en in de schuldhulpverlening

Bart beschrijft hoe hij Jezus is gaan volgen:

mensen te helpen weer zelfredzaam te

hij leerde God kennen door de Bijbel en

worden. Het betekent ook dat hij tijd neemt

ging vervolgens doen wat Jezus zijn vol-

voor God. Daarbij voelt Bart zich prettig bij

gelingen opdraagt. Daarin zit een levens-

de manier van Bijbellezen van Taizé: een

veranderend moment: een indringende

gedeelte uit de Bijbel lezen en daarna de

levensles, een bekering of een ervaren

tekst in stilte op je in laten werken. Die rust

roeping.

en ontspanning deelt Bart met verschil-

Als jeugdwerker kan ik jongeren zo’n er-

lende vrienden die hij heeft ontmoet in

varing niet geven. Wat ik wel kan doen, is

 Hij kan zich

zonder die worsteling niet werkelijk geven aan een ander 

site van het Praktijkcentrum: www. praktijkcentrum.org/jeugddiaconaatbrochure-deel-je-leven.

activiteiten organiseren waarin jongeren met zichzelf, anderen en God geconfron-

• Er zijn meerdere plekken waar je

teerd worden. Voorbeelden van dergelijke

samen met jongeren naar toe kunt

activiteiten zijn een Sonriseweek orga-

gaan voor een kloosterweekend. Een

niseren (via Athletes in Action), jongeren

mooie (en betaalbare) plek is de Bene-

meenemen naar Opwekking of New Wine,

dictijnse Sint-Adelbertabdij in Egmond-

een kloosterweekend houden, een Taizé-

Binnen. Het is een plaats van gebed

reis of een diaconale reis maken. Het zijn

en ontmoeting, van rust en stilte, waar

allemaal gelegenheden waarin jongeren

iedereen zich thuis mag voelen en op

even uit hun vertrouwde omgeving stap-

adem mag komen en ‘vrij mag worden

pen. Tijdens zo’n activiteit is het mijn rol

voor God’.

om de jongeren hun gang te laten gaan

Zie www.abdijvanegmond.nl.

Taizé, waaronder een Britse waarmee hij al

en zelf voor hen beschikbaar te zijn, om

jaren regelmatig contact heeft.

samen te bidden of om door te praten

centelijk een remake van het nummer

Zo geeft Bart elke dag invulling aan Gods

over een ervaring. Voor iemand als Bart

‘Where is the love?’ In het nummer

genade in Christus. Doordeweeks is hij

was zo’n activiteit nodig om God te leren

komt het motto van Bart – practice

vooral gericht op de ander en in het week-

kennen.

what you preach – regelmatig terug. In

• De band Black Eyed Peas maakte re-

een tijd vol aanslagen en wapenge-

end meer op zichzelf. Hij geniet van de christelijke muziek tijdens de zaterdagmid-

Paul Smit is jeugdwerkadviseur bij het

weld is het een nummer dat mensen

daguitvoeringen in de Domkerk. En op zon-

NGJ. Met bijdragen van Karen Scheele

bij elkaar wil brengen. Zie www.you-

dag is hij in de kerk te vinden en maakt hij

(NGJ) en Anko Oussoren (Praktijkcentrum

tube.com/watch?v=YsRMoWYGLNA.

tijd voor de vrienden waar hij doordeweeks

GKv). De naam Bart is vanwege zijn

vaak niet aan toekomt.

privacy gefingeerd.

 Opinie

De twee handen Wat is dat toch, dat het voor een christen vaak lastiger is om iets zinnigs te zeggen over de heilige Geest dan over Jezus Christus? Van de Geest kun je je minder gemakkelijk een concrete voorstelling maken. En misschien zijn we eraan gewend geraakt om Christus en alles wat Hij voor ons gedaan heeft op de voorgrond te plaatsen. De Geest zou dan meer achter de schermen bezig zijn: belangrijk, maar niet opvallend, en altijd dienstbaar aan Christus. Maar bewijzen we de Geest op deze manier wel genoeg eer?

tekst Ad van der Dussen

Het geeft te denken dat reeds in de

oud-VU-hoogleraar Jan Veenhof ervoor

door zijn Geest uit te zenden. De Geest is

vroegste geschiedenis van de kerk de

om meer recht te doen aan de eigen

Gods eigen levenskracht, waarmee Hij in

accenten anders gelegd zijn. Zo zegt de

betekenis van de heilige Geest en zijn

de lente alle dorheid en doodsheid in de

kerkvader Irenaeus (geboren omstreeks

werk. Dit is niet de plaats voor een

natuur verdrijft en alles weer laat tinte-

140) dat God bij de schepping van de

overzicht of een beoordeling van deze

len van leven. Calvijn gebruikt woorden

mens als beeld van God twee handen

originele studie, die met grote kennis

als ‘kracht’, ‘energie’, ‘potentie’ en ‘be-

gebruikt: de Zoon en de Geest. Zo’n uit-

van zaken geschreven is en tegelijk

weging’ om het eigene van de Geest aan

lating doet vermoeden dat Christus en

een warme en persoonlijke toonzetting

te duiden. Volgens hem gaat niet alleen

de Geest volgens Irenaeus gelijkwaardig

heeft. Ik volsta met iets door te geven

alle leven in de schepping, maar ook de

zijn, en dat niet de één op de voorgrond

van Veenhofs brede beschouwing over

menselijke creativiteit terug op Hem.

en de ander op de achtergrond staat.

het werk van de Geest in de schepping.

Op dit spoor gaat Jan Veenhof verder. Hij

Wijst de apostel Paulus daar niet al op

noemt de Geest ‘de bezielende adem,

als hij spreekt van twee ‘zendingen’: die

Energie

van zijn Zoon en die van de Geest van

Reeds Calvijn had er oog voor dat de

ping met al haar delen in stand te hou-

zijn Zoon (Galaten 4:4-6, Herziene Sta-

heilige Geest nauw betrokken is bij Gods

den’. Het boeiende is dat hij daarbij de

tenvertaling)?

scheppingswerk. Hij wijst op de opmer-

tegenstelling tussen materie en geest

In zijn vorig jaar verschenen boek De

kelijke uitspraak in Psalm 104:30 dat God

doorbreekt. Verwijzend naar Max Planck

kracht die hemel en aarde verbindt pleit

het gelaat van de aardbodem vernieuwt

typeert hij de materie als ‘geconcen-

OnderWeg #12 > Jaargang 3 > 10 juni 2017

die permanent nodig is om de schep-

 Opinie

n van God  We zijn nog steeds niet uitgedacht treerde, samengebalde energie’. Maar dat betekent dat de Geest van God zich ook manifesteert in ‘dode stof’ en dat

over die twee zendingen waar Paulus het over heeft 

het universum ten diepste ‘geestelijk’ van karakter is.

uit in de volgende beeldspraak: de heils-

vervreemd zijn. Daarmee biedt Veenhof

Even belangwekkend is dat Veenhof

openbaring is als de warme golfstroom,

tal van mooie gezichtspunten. Maar wat

vanuit dit ‘kosmische werk van Gods

die nooit van de wijde oceaan te isoleren

mij wel opvalt, is dat hij naar verhouding

Geest’ lijnen trekt naar de verlossing.

valt.

weinig zegt over die ándere kracht die

De Geest, die leven brengt in de schep-

hemel en aarde verbindt: het offer van

ping, staat ook aan de oorsprong van

Middelaar

het leven en het publieke optreden van

Het mooie van deze benadering is dat

de middelaar, die in zijn dood de vijand-

onze Heer Jezus (Matteüs 1:21 en 3:16).

het werk van de Geest dichterbij komt

schap tegen God wegdraagt en in zijn

Met dezelfde Geest als die waaruit alle

en herkenbaarder wordt. Het is inder-

opstanding de verzoening aan mensen

energie in de schepping voortkomt, is

daad goed om opmerkzaam te zijn op de

aanbiedt?

Jezus gezalfd om genezend rond te trek-

manifestaties van vitaliteit en

Het is waar: als de kerk alleen maar

ken (Handelingen 10:38). En de gave

creativiteit waar de schepping zo vol

weet te benadrukken dat er geen heil

van bijvoorbeeld genezing, waarmee de

van is. Wat valt er veel op zijn plaats als

buiten de Zoon om is, loopt zij kans het

opgestane Heer zijn gemeente toerust,

je zowel ontroerende kunstuitingen als

werk van de Geest in te perken. Maar is

is ten diepste geen andere dan de kunde

de levenskracht in de schepping, zowel

het omgekeerde ook niet waar: dat de

van ‘alternatieve geneeswijzen’.

doorbraken in de medische wetenschap

nadruk op het verbindende werk van de

Maar wordt op deze wijze het verschil

als de soms verbazingwekkende veer-

Geest niet ten koste mag gaan van de

tussen ‘christelijk’ en ‘natuurlijk’ niet

kracht van vluchtelingen in verband mag

aandacht voor de grote scheur tussen

uitgewist? Daarvan is volgens Veenhof

zien met het kosmische en universele

hemel en aarde, die alleen maar over-

geen sprake. Want hij erkent dat de

werk van Gods Geest!

brugd kan worden door het verzoenend

schepping, hoezeer de Geest van God

Tegelijk houd ik na lezing van dit boek

sterven van Christus?

daarop ook voortdurend inwerkt, is

wel de vraag over of Veenhof van de

Kortom: we zijn nog steeds niet uitge-

aangetast door de zonde en het kwaad.

weeromstuit niet iets te weinig licht

dacht over die twee zendingen waar

Zonder het nieuwe initiatief van God om

laat vallen op die andere hand van God,

Paulus het over heeft. Maar Jan Veenhof

door Jezus Christus de wereld daarvan te

die van de Zoon. Neem de titel van

heeft er goed aan gedaan om opnieuw,

redden, zouden wij niet ontkomen aan

het boek: De kracht die hemel en aarde

uitvoerig en met liefde aandacht te vra-

het verderf en baten ons al die ener-

verbindt. Die slaat op de Geest, die het

gen voor het feit dat God werkelijk ‘twee

gieën niet die in de natuur voorhanden

contact en de verbinding legt tussen God

handen’ heeft.

zijn. Maar bij dat nieuwe begin dat God

en de aardse werkelijkheid. Dat doet Hij

maakt in Christus gaat Hij zeker niet

allereerst in zijn kosmische werking en

Ad van der Dussen is predikant van de

voorbij aan het kosmische werk van zijn

vervolgens ook in bijvoorbeeld de we-

NGK Eindhoven en docent systemati-

leven gevende Geest. Veenhof drukt het

dergeboorte van mensen die van God

sche theologie aan de NGP.

Christus. Jezus heet toch niet voor niets

-advertenties-

Bijzonder!

Apologie

José Korsaan en

Deformatie of Reformatie

Ingrid Plantinga (red.)

Bijzonder! is een catechesemethode voor jongeren of volwassenen met een verstandelijke beperking. De methode kan gebruikt worden bij éénop-één-catechese of bij catechese aan een kleine groep.

Open brief van Joannes Hilarius Lindeboom (pseudoniem) aan de synode van de GKv. Hij beschrijft zijn zoektocht naar een gereformeerde visie op vrouw en ambt. Hij neemt zijn uitgangspunt in de visie van prof. dr. K. Schilder op Pinksteren.

Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

Er zijn op dit moment 5 delen verschenen. Kijk voor informatie op www.follow-up.nu Meer uitleg

Te lezen op de website manvrouwkerk (kies Artikelen) en in gedrukte vorm verkrijgbaar bij de boekhandel (isbn 978-90-5881-946-8). Zie ook www.buijten-motief.nl

Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

www.buijten-motief.nl – in de boekhandel

Onderweg 13 mei.indd 1

Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

Buijten & Schipperheijn Motief

Buijten & Schipperheijn Motief Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

24 pagina’s – € 4,50 – in de boekhandel Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

30-05-17 Onderweg12:13 Deformatie.indd 1

eb ijbel h B e d u rote o t je Zo’n g n. Moe ie z e g nooit je ik nog Die kun . n ie z s Bijzonder? Hoe werkt Bijzonder? Hoe werkt Bijzonder? te Hoer werkt Ik leg het Ik leg het uit. dieuit.let Ik leg het uit. leze n!! s n e e geen

Donatus verzekert vertrouwd

Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

29-05-17 14:53

Hoe werkt Bijzonder? Ik leg het uit.

www.donatus.nl

112832 Stickervel QR-code Bijzonder.indd 1

Bijzonder! bestaat uit een doos, gevuld met een standaard, tien leskaarten, een handleiding, een stapel fotokaarten en bijzonder lesmateriaal per deel.

29-03-17 15:54

Joannes Hilarius Lindeboom