Ow 3 13 de veranderende kerkenraad

#13  jaargang 3  24 juni 2017

www.onderwegonline.nl

Peter van de Kamp: ‘We moeten af van het idee dat je wel een beetje gek moet zijn als je op tal staat’ THEMA: DE VERANDERENDE KERKENRAAD

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

06 HET AMBT ER BEWEEGT VEEL > 10 REPORTAGE ZÓ GEVARIEERD KAN EEN KERKENRAAD ERUITZIEN > 24 ONTMOETING WILLEM GRIFFIOEN OVER GEBROKENHEID > 28 JEUGDWERK SAMEN CHILLEN

 Inhoud Thema

06 OPINIE

Er beweegt veel rond het ambt, bewegen wij mee?

Er is in de laatste decennia meer veranderd aan de structuur

Zó gevarieerd kan een kerkenraad eruitzien Er is in de afgelopen jaren veel veranderd in het

en de invulling van het kerkenraadswerk dan in de eeuwen

kerkenraadswerk en in de manier waarop een kerkenraad

daarvoor. Karel Smouter duidt de ontwikkelingen, geeft

zich vormt. Welke modellen zijn er zoal? Om daarachter te

Bijbelse achtergronden en wijst een richting voor de

komen een gesprek met vier leiders uit drie gemeenten

toekomst.

over de manier waarop hun kerkenraad functioneert.

20 EYEOPENER

10 REPORTAGE

Pinksteren: de kers op de taart

Heb je je weleens afgevraagd waarom de Geest werd

28 JEUGDWERK

Samen chillen zonder al te veel catechese

uitgestort op de pinksterdag? Pinksteren werd in Israël al lang

Tijdens een BBQ, de officiële afsluiting van het seizoen,

gevierd als het zogenoemde Wekenfeest of Sjavoeot. Het was

praat Anko Oussoren met de jongeren en begeleiders

geen toeval, heel bewust heeft God de vijftigste dag na Pasen

van een mentorgroep die twee jaar lang met elkaar

uitgekozen om zijn Geest te geven.

hebben opgetrokken. Samen kijken ze terug op hun ervaringen.

24 ONTMOETING

‘Mijn grootste verlangen is dat Jezus recht komt maken wat krom is’ De vrijheid en blijdschap van het evangelie uitdragen – daar

30 OPINIE

‘Zeventien jaar reisde ik achter de moordenaar van mijn broer aan; ik verpestte mijn leven’

leeft voorganger Willem Griffioen voor. Dwars door tegenslag

In de gespreksgroepen in de gevangenis bespreekt Ineke

en tegenwerking heen blijft dit zijn drijfveer, als kerkelijk

Baron met regelmaat het thema vergeving. Een mooi,

opbouwwerker in Zuid-Afrika, als gemeentepredikant en op dit

maar ook moeilijk onderwerp. Want als het voor chris-

moment als voorganger en pionier in Amsterdam.

tenen al zo moeilijk is om te vergeven, hoe is het dan voor hen die het voorbeeld van een vergevende God niet kennen?

2

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Thema

Een zegen voor jou?!

B

‘

en je bevestigd als ouderling? Jij? Je zei toch dat je er nooit in zou trappen?’

Oei, de toon is gezet. Ik zie voor het eerst in jaren

een groep oude vrienden terug. Al gauw komt het gesprek op kerkenwerk. De één heeft er een periode als diaken op zitten, de ander als ouderling. Weer een ander is dus net begonnen.

Ik steek voorzichtig mijn voelhorens uit, want degene die er al een periode als ouderling op heeft zitten, klinkt niet alsof hij daar goede herinneringen aan heeft. En dat blijkt te kloppen. ‘Als ouderling krijg je veel te veel te horen.

Van de spanning tussen band en organist tot huwelijks-

14 INTERVIEW

Peter van de Kamp over de toekomst van de kerkenraad

problemen. Plus alle kritiek op de kerkenraad zelf. Al die negativiteit… Mijn geloof zou een tweede periode niet overleven.’

Een ander ziet het positiever. ‘Ik was juist blij dat in het

De kerkenraad kraakt. Dat merk je als je erin zit,

kerkenraadswerk alle lijntjes bij elkaar komen. Ik heb er

bijvoorbeeld door de steeds terugkerende vraag of je als

mensen met elkaar in gesprek gebracht die anders op

college wel met de juiste dingen bezig bent. Hoe moet

afstand van elkaar waren gebleven. En we hebben beleid

het verder met de kerkenraad? Onder meer die vraag legt

gemaakt om die onderlinge lijntjes te versterken. Lijntjes

OnderWeg voor aan Peter van de Kamp, universitair docent

naar mensen toe die zich meestal afzijdig houden, maar

praktische theologie aan de TU Kampen.

bijvoorbeeld ook lijntjes tussen de generaties. Nu maakt iedereen deel uit van een kring en worden er rond allerlei thema’s ontmoetingen georganiseerd. Ik zie mensen daardoor naar God en naar elkaar toegroeien.’

Iemand anders haakt in en zegt dat ‘beleid’ en ‘ontwikkelen’ nu precies dingen zijn waardoor hij liever geen kerkenraadslid wordt. ‘Beleid, ontwikkelingen, reorga-

EN VERDER: 4 Praktijklokaal 12 Redactioneel

nisaties: daar ben ik al mee bezig op mijn werk. In de kerk wil ik met geestelijke dingen bezig zijn. Ik zou wel pastoraal bezoeker willen worden, zoals ze die in veel gemeenten kennen.’

Als ik naar huis rijd, bedenk ik me hoe dankbaar ik ben

17 Nieuws

voor de opbouwende sfeer die ik in kerkenraadsverga-

17 Colofon

uitmaakt of je past bij de taak – in of vlak bij het ambt

18 Stimulans

werk zo organiseren dat je tot zegen kunt zijn in je taak,

19 Column Joost Smit 27 Column Esther de Hek

deringen heb ervaren. En ik realiseer me hoeveel het – waarvoor je gevraagd wordt. Hoe kunnen we kerkenen dat jouw taak een zegen kan zijn voor jou?

Onder meer daarover gaat deze OnderWeg.

Stockbeelden: thodonal/123rf (pagina 4 boven); GodkinPhoto/ Lightstock (pagina 5 boven); etraveler/Shutterstock, bewerkt door Johanne de Heus (pagina 6-9); Robert Shell/Flickr (pagina 20); Tom Keenan/Lightstock (pagina 29); Farknot Architect/

Karel Smouter (NGK),

Shutterstock (pagina 31).

redacteur OnderWeg

3

 Praktijklokaal Kerken en vakantiegeld

E

lk jaar zijn er veel Nederlanders die

Een aantal kerken speelt in op die jaar-

in de maand mei het daarvoor ge-

lijkse uitkering van het vakantiegeld. In

reserveerde gedeelte van het loon

het gezamenlijke kerkblad van de CGK van

uitbetaald krijgen als vakantie-uitkering.

Aalsmeer en de NGK van Rijsenhout is te

Elk jaar zijn er ook onderzoeken naar waar

lezen over de traditionele vakantiecol-

dat extra geld zoal aan besteed wordt.

lecte van de CGK. Eerder was die altijd

Vaak is dat niet, zoals de naam wel sugge-

in september, maar nu voor het eerst in

reert, aan vakantie: er liggen dikwijls nog

mei: ‘Je zou (...) kunnen zeggen dat we

rekeningen te wachten of het geld wordt

verschoven zijn van: “voor de kerk is wat

apart gezet voor andere doelen.

we over hebben na de vakantie” naar: “we gaan met vakantie van hetgeen we over hebben ná onze gift aan de kerk”.’ De

Webtip

collecte leverde een flink bedrag op, zo’n 2.000 euro.

– ook in vakantietijd – van harte welkom’.

Ook de CGK/GKv-samenwerkingsge-

In de NGK/CGK-samenwerkingsgemeente

www.steunpuntkerkenwerk.nl/

meente van Surhuisterveen houdt een

van Hengelo is er eveneens een vakantie-

financien/vvb/geefgedrag

vakantiecollecte, onder het motto: ‘Gods

collecte; in die gemeente betreft het een

evangelie wordt verkondigd en iedereen is

eenmalige actie.

3GK Deventer kiest voor één zendingsproject

D

at plaatselijke kerken elkaar vin-

te maken. Uit onderzoek van het Prak-

latie heeft met alle drie kerkverbanden.

den is iets om dankbaar voor te

tijkcentrum in Zwolle, verricht in opdracht

En uiteindelijk is het gelukt zo’n project

zijn. Landelijke kerkverbanden zijn

van het Deputatenoverleg Eenheid (DOE),

te vinden. Cora Koster van de taakgroep

nog niet zover. Die verschillende ‘snel-

blijkt dat samenwerkingsgemeenten dit

zending: ‘Dat hebben we gevonden!,

heden’ op landelijk en plaatselijk niveau

inderdaad als een probleem ervaren.

namelijk Mukhanyo Theological College

leveren plaatselijke kerken soms moeite

Voor de samenwerkingsgemeente in

(MTC) in KwaNdebele, Zuid-Afrika.’

op: als samenwerkingsgemeente heb je

Deventer gaat het zelfs om drie kerkver-

Dit college is ontstaan uit het zendings-

namelijk met meerdere kerkverbanden

banden: NGK, GKv en CGK. En dat levert

werk van de CGK in Zuid-Afrika. Het MTC

extra vragen op, ook bij de inzet om het

functioneert als predikantenopleiding

evangelie te verspreiden in het buiten-

voor de ook uit het zendingswerk van de

land. Moet je als kerk dan meedoen met

CGK ontstane Gereformeerde Kerken van

drie projecten? Want dat was de situatie:

KwaNdebele. De CGK in Nederland onder-

drie zendingsprojecten uit de drie bron-

steunt een aantal studenten die vanuit

gemeenten, met ook drie verschillende

die onafhankelijke kerken aan het MTC

financiële verplichtingen die de projecten

hun opleiding volgen. De gebouwen van

met zich meebrengen. Al sinds 2013 is

het MTC zijn in 2012 door de CGK aan het

de 3GK Deventer in overleg met de zen-

college overgedragen, dat wil zeggen:

dingsorganisaties van de drie kerken om

geschonken. De NGK Kampen en enkele

te zoeken naar harmonisering. De insteek

andere steun biedende kerken, waaron-

was om een doel te vinden dat een re-

der Deventer, ondersteunen eveneens

4

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Praktijklokaal

studenten aan het MTC. En ook bij de GKv is het MTC niet onbekend: er ligt namelijk een relatie met De Verre Naasten. Het

Webtips

resultaat van deze ‘vondst’ is dat per 1

• cgk.nl/project/KwaNdebele

januari 2018 de afdrachten voor de zen-

• w ww.mayibongwe.com/projects/education-mukhanyo/?lang=nl

ding – zo’n 20 à 22 euro per lid – naar dit

• verrenaasten.nl/projects/mukhanyo-theological-college

project gaan.

• www.praktijkcentrum.org/kerkelijke-samenwerking-anno-2014

GKv Houten: doorgaande lijn in prediking

E

r zijn veel voorgangers binnen de

komen we in beweging, geïnspireerd door

kerken. Daarnaast zijn veel pre-

de Bijbel.’ Lag dit jaar de nadruk op het ‘in

ken beschikbaar om te lezen, in

beweging komen’, het komend jaar zal het

gedrukte prekenseries en via internet. Als

accent liggen op de ‘verwondering’. Door

het goed is, let een kerkenraad (in overleg

het jaar heen zullen verschillende morgen-

met de eigen predikant) erop dat in de

diensten in het teken staan van verhalen

preken die de gemeente te horen krijgt

uit Genesis en Openbaring – het begin en

een doorgaande lijn te ontdekken valt. In

het einde van de wereld – waarin naar

gemeenten zonder predikant is weleens de

voren komt op welke wonderlijke wijze God

klacht te horen dat die lijn in de prediking

onze wereld heeft gemaakt, heeft geleid

ontbreekt, ondanks alle waardering voor

en door het werk van zijn Zoon ook tot een

wat de diverse voorgangers-van-elders of

goed einde gaat brengen.

De GKv Houten betrekt ook de gastpredikan-

preeklezers naar voren brengen.

Het tweede element wordt uitgewerkt in

ten en de preeklezers bij het uitzetten van

De GKv Houten heeft een eigen predikant,

de andere morgendiensten, de diensten

een doorgaande lijn in de prediking.

maar betrekt ook nadrukkelijk de gastpre-

die niet specifiek over beweging en ver-

dikanten en de preeklezers bij het uitzetten

wondering gaan. Ook in die diensten wil de

van die ene lijn in de prediking. Daarin zijn

GKv Houten graag wat meer samenhang en

en gehouden. De leden van de gemeente

twee elementen te ontdekken. Het eerste

lijn brengen, bijvoorbeeld door een serie

zijn nadrukkelijk uitgenodigd om mee te

sluit aan bij de missie van de gemeente:

preken die door een gastpredikant of door

denken over de onderwerpen die in deze

‘Uit verwondering over onze redding

een aantal preeklezers wordt voorbereid

diensten naar voren kunnen komen.

En verder de dopeling. Het is de bedoeling dat de

... is ook de GKv van Ommen nu groene kerk geworden. De gemeente onder-

Het licht van Christus

kaars op de verjaardag aangestoken

streept deze mijlpaal met een avond

brandt ook

wordt en dat de ouders hun kind daarbij

waarop iedereen iets kan vertellen of

voor de dopeling.

iets vertellen over de doop;

kan laten zien van zijn of haar mogelijke

... krijgen de leden van de NGK Hooge-

invulling van duurzaamheid;

veen de gelegenheid om op de aan-

... krijgen de leden van de CGK/GKv-

staande ‘afsluitzondag’ zelf iets naar

samenwerkingsgemeente te Nijmegen

voren te brengen; dit kan een lied zijn of

bij de doop van hun kind niet alleen een

een Bijbelgedeelte, met daarbij de uitleg

kaartje mee, maar ook een doopkaars:

waarom dit gedeelte zo aanspreekt.

het licht van Christus brandt ook voor

5

 Thema

Er beweegt veel rond het ambt, bewegen wij mee?

Er is in de laatste decennia meer veranderd aan de structuur en de invulling van het kerkenraadswerk dan in de eeuwen daarvoor. Karel Smouter duidt de ontwikkelingen, geeft Bijbelse achtergronden en wijst een richting voor de toekomst.

tekst Karel Smouter

Mijn vader werd in 1956 predikant. Zijn

dat als volgt: de kerkelijke gemeente

twintigste eeuw al af rond de vorming

taak was duidelijk, net als de taak van

wordt bestuurd door de kerkenraad, en

van wat later de PKN zou worden. In

de ouderlingen: ze bezochten gemeen-

die kerkenraad bestaat uit ouderlingen,

dat proces werd het gereformeerde

teleden minstens eenmaal per jaar, ge-

predikant(en) en diakenen.

model grotendeels opgegeven voor het

tweeën, en elke vier weken was er een

Er zijn wat dit plaatje betreft een paar

hervormde. Dat complexere model legt

kerkenraadsvergadering. De dominee

subtiele verschillen tussen de NGK, CGK

meer nadruk op het landelijke kerkver-

zat die voor.

en GKv. Zo deelt de diaken in de GKv

band dan op de lokale gemeente.

Zelf werd ik in 1999 predikant. De taak

niet meer in het regeerambt en kent

Ook binnen de kleine oecumene van

van de ouderling was in grote lijnen het-

de CGK het ambt van hoogleraar. In de

de NGK, CGK en GKv kwamen dingen in

zelfde gebleven, al gingen de meeste

praktijk zijn er echter binnen alle drie de

beweging. Zo werden in veel gemeen-

bezoeken niet meer getweeën. Wat wel

kerken gemeenten die hun bestuurlijke

ten jeugdouderlingen aangesteld en/

veranderd was: het was nu één van de

model zo grondig hebben aangepast dat

of pastorale teams opgericht. Ook werd

ouderlingen die de vergadering voorzat.

het officiële plaatje er nog maar moeilijk

een voorzichtig begin gemaakt met het

In de bijna twintig jaar die sindsdien ver-

in te herkennen is.

aanstellen van betaalde pastoraal be-

streken zijn, is er veel meer veranderd.

zoekers of jeugdwerkers.

Die veranderingen zien we alleen scherp

Tucht

als we ons eerst het ‘officiële plaatje’

Dat het gereformeerde bestuursmodel

Werk dat eeuwenlang werd uitgevoerd

voor de geest halen. Heel in het kort is

onder druk staat, tekende zich eind

door ambtsdragers wordt nu in opdracht

6

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

Deze ontwikkelingen roepen vragen op.

 Opinie

neemt, en kerkenraden werden opgedeeld in een pastorale en een bestuurlijke raad. Ook werden betaalde krachten aangesteld die de liturgie vormgeven en de groeiende groep musici in de kerk aansturen.

Sommige gemeenten kozen voor een indeling in kringen, die min of meer naar het model van Bijbelkringen bij-

Dan lijkt het zomaar of de kerk iemand in de kou laat staan 



eenkomen, maar ook de taak hebben

van die ambtsdragers uitgevoerd door kerkelijk werkers. Hoe verhoudt zich dat

elkaar pastoraal vast te houden in het

geeft vooral leiding door zijn rol als fa-

zogeheten basispastoraat. Zij worden

miliehoofd, Mozes krijgt de taak om God

meestal ondersteund door ouderlingen

te vertegenwoordigen bij het volk, en

of door leden van het team pastorale

het volk bij God. Mozes’ leiderschap is

bezoekers. In de ene gemeente zijn die

veelzijdig en wisselt per moment of om-

bezoekers ambtsdrager, in de andere

standigheid: politiek, militair, juridisch,

niet.

geestelijk, wetgevend. In Jetro krijgt hij een bestuurlijk adviseur, in Jozua een

tot de verantwoordelijkheid die ambts-

Gekwalificeerd

dragers hebben, bijvoorbeeld rond de

Naast factoren als individualisme, pro-

Later zien we de rechter/richter: een

tucht? Vraag je nu van de pastoraal

fessionalisering en de postmoderne

charismatisch ambt met militaire, juri-

werker of van kringleden onderling om

samenleving is een belangrijke drijfveer

dische en geestelijke kanten, met als

tucht uit te oefenen? En hoe verandert

achter alle ontwikkelingen het feit dat

primair doel dat de stammen van Israël

in dit hele veld van ontwikkelingen de

kerkenraden voelen dat zij door al het

bij elkaar betrokken worden en elkaar

rol van de predikant? Is het trouwens

bestuurlijke en uitvoerende werk niet

leren vertrouwen, of ten minste ervaren

gepast om in de kerk mensen volgens

toekomen aan het geestelijk leiding-

dat het aan die band en dat vertrouwen

‘werelds’ arbeidsrecht aan te stellen,

geven aan de gemeente. Daardoor lukt

schort.

terwijl zij een geestelijke taak hebben?

het vaak ook niet om vacatures in de

Een volgende ambtsdrager in de heils-

En hoe wordt een kerkelijk werker in de

kerkenraad vervuld te krijgen.

historie is een speciale: de koning.

gemeente ontvangen? Nog altijd hoor

Een andere factor is de komst van

Blijkens 1 Samuël 8:7 had niet alleen

je dat de pastoraal werker weliswaar

gerichte opleidingen, veelal op hbo-

Samuël, maar ook God bezwaar tegen

trouw komt, maar dat ‘de ouderling of

niveau, die gedreven, gekwalificeerde

predikant niet geweest is’. Dan lijkt het

mensen afleveren voor het werk in de

zomaar of de kerk iemand in de kou laat

kerk. Mensen die moeilijk in het klas-

staan.

sieke plaatje in te passen zijn.

Uit handen



Missionaire initiatieven staan soms ook aan de wieg van nieuwe vormen, omdat

De beschreven ontwikkelingen zijn de

daar al mensen tot geloof komen en

afgelopen jaren versneld doorgegaan.

gedoopt willen worden, terwijl de struc-

Na de jeugdouderling kwam er een ker-

turen nog in de steigers staan. Of omdat

kenraad waarin elke ouderling zijn eigen

een project oecumenisch gedragen

taakveld heeft: pastoraat, zending,

wordt en de verschillende tradities elk

evangelisatie enzovoort. Dit betekent

hun eigen inbreng hebben.

dat ouderlingen soms naar elkaar moe-

helper en een opvolger in opleiding.

ten doorverwijzen: ‘Met die vraag moet

Mandaat

je bij hem zijn, niet bij mij.’

In de Bijbel zijn verschillende leiding-

Het pastorale team deed zijn intrede,

gevende figuren en ambten aan te

dat het bezoekwerk geheel of gedeel-

wijzen. Abraham en Mozes worden door

telijk uit handen van de ouderlingen

God geroepen en aangesteld. Abraham

7

 Thema

Blijkbaar kan het gebeuren dat Gods volk tegen Gods wil in een ontwikkeling start, en dat God daarin toch meegaat 



zijn komst. Daar is een bijzondere les uit

3:2 haast terloops horen: het gebeurde

te trekken: blijkbaar kan het gebeuren

‘onder de hogepriesters Annas en Kaja-

dat Gods volk tegen Gods wil in een

fas’. Dit is een duidelijke hint dat het tijd

ontwikkeling start, dat God hen daarop

is voor de bekering en hervorming die

aanspreekt, maar dat Hij er vervolgens

Johannes de Doper inluidt.

toch in meegaat. Sterker nog: God be-

Met het noemen van Johannes zijn we

looft Davids huis een eeuwige troon en

in het Nieuwe Testament beland. Hoe

laat de messias geboren worden uit het

gaat Jezus om met het aanstellen van

rollen om zich te organiseren. Denk aan

nageslacht van David!

mensen? Jezus roept Simon en Andreas,

de helpers die worden aangesteld om

Ondertussen stelt God wel ambts-

Jakobus en Johannes, en in hen zijn

zorg te dragen voor de weduwen (Han-

dragers aan om tegenwicht te bieden

eerste discipelen. Een ambt hebben zij,

delingen 6). Hoewel zij geen diakenen

tegen de koning: profeten en priesters.

zeker in het begin, nog niet. Hun taak is

worden genoemd, is het huidige diake-

De tempel met zijn priesters hoort on-

eenvoudigweg Jezus te volgen en van

nambt mede op hen gebaseerd.

afhankelijk te zijn van het paleis. Pas

Hem te leren.

als vreemde koningen de macht in Is-

In de evangeliën proef je dat de ge-

Vijf bedieningen

raël hebben, komt de onafhankelijkheid

zagsstructuren later veranderen. Het

Het gereformeerde kerkrecht wil een

van de tempel in het geding. Zo komt

meest concreet wordt dat in Matteüs

Bijbels model geven. Wat in dat kader

het door de invloed van de Romeinse

10, bij de aanstelling en uitzending van

opvalt, is dat de jonge kerk in het

bezetter dat er twee hogepriesters zijn

de twaalf apostelen. Zij krijgen macht

Nieuwe Testament eigenlijk vooral de

ten tijde van Jezus. Lucas laat het ons in

over onreine geesten en om zieken te

oudste of ouderling kent. In een in-

genezen, en worden uitgezonden om

terview gaat Peter van de Kamp hier

te doen wat Jezus deed: rondtrekken,

nader op in (pagina 14-16). De ouder-

verkondigen en genezen. Dit blijkt geen

ling is een figuur die door de hele Bijbel

mandaat te zijn dat tot deze twaalf be-

heen aan te wijzen is. De diaken is al

perkt is. Zo zijn het in Lucas 10 zeventig

iets minder rechtstreeks aan te wijzen

leerlingen die uitgezonden worden, met

en bij de predikant en de hoogleraar

dezelfde opdracht van rondtrekken,

wordt het helemaal moeilijk. Zij zijn als

verkondigen en genezen.

bijzondere invulling van het ambt van

Door de kerkgeschiedenis heen is er

ouderling te beschouwen, of als vonds-

discussie gebleven over de vraag welke

ten van de tijd van de Reformatie. De

taken of opdrachten alleen of vooral

gereformeerde kerkenraad is namelijk

bedoeld waren voor de apostelen,

duidelijk gevormd naar het model van

welke opdrachten voor de kerk als

de gemeenteraad zoals die er in de tijd

geheel waren en welke te lezen zijn

van de Reformatie uitzag.

als een opdracht aan elke gelovige per-

Er zijn ook andere bestuursmodellen in

soonlijk.

de geschiedenis van de kerk die zich

Al in het Nieuwe Testament zoekt en

(willen) baseren op de Bijbel. Een voor-

vindt de jonge kerk nieuwe vormen en

beeld is het model van de vijf bedienin-

8

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Opinie

te vertegenwoordigen, en daarmee

ren opnieuw te wegen. Feitelijk zijn we

delen in het ambt.

daar al geruime tijd mee bezig. Maar dit

Al heeft de Reformatie ermee gebro-

wegen en overwegen kan mijns inziens

ken, ook de Rooms-Katholieke Kerk

sterker en gezonder gebeuren, namelijk

geeft aan voort te bouwen op de

door er veel meer dan nu het onder-

ambten zoals die in de tijd van Jezus

linge gesprek over te voeren.

ontstonden. Zo ziet zij de bisschop (af-

Laat ontwikkelingen niet sluipender-

geleid van het Griekse woord voor ‘op-

wijs doorgaan, maar voer openlijk het

ziener’, dat we bijvoorbeeld in Titus 1:7

gesprek over bijvoorbeeld de komst

vinden) als het hoogste ambt, staand in

van publiek arbeidsrecht in de kerk,

een lange traditie van opvolgers van de

het besef dat aan veel taken in de kerk

twaalf apostelen.

ergens toch een ambtelijk aspect zit en

De Rooms-Katholieke Kerk ziet haar

de veranderende rol van de predikant.

ambtenleer en hiërarchie niet als een

Betrek bij dit gesprek alsjeblieft ook

gen, dat afgelopen jaar in het nieuws

Bijbels gegeven, maar als de orga-

de vraag of de ontwikkelingen zoals ik

kwam omdat de Verenigde Pinkster- en

nische, geheiligde ontwikkeling van

die geschetst heb niet verwerkt dienen

Evangeliegemeenten overwogen het

de structuur die Jezus zelf gegeven

te worden in de kerkorde. En minstens

in te voeren. Het baseert zich op de

heeft. Dat klinkt niet eens zo anders

zo belangrijk: de nieuwe rollen die

vijf bedieningen die Paulus noemt in

dan hoe veel mensen aankijken tegen

ontstaan, de andere verantwoordelijk-

Efeziërs 4:11: ‘En Hij is het die apostelen

de gereformeerde ambtenleer. Dat

heden, vragen alle om toerusting en

heeft aangesteld, en profeten, evan-

diverse geestelijke stromingen in de

coaching van de betrokkenen.

gelisten, herders en leraren.’ Wie deze

kerkgeschiedenis een heel verschillend

vijf bedieningen naast onze kerkelijke

leiderschapsmodel ontwikkelen, stemt

Karel Smouter is predikant van de NGK

praktijk legt, zal vermoedelijk opmer-

tot nadenken over onze eigen visie en

Wageningen en redacteur van Onder-

ken dat in onze kerken apostolaat, pro-

erfenis.

Weg.

Dit wegen en overwegen mag wat mij betreft sterker en gezonder gebeuren 



fetie en evangeliseren minder aandacht hebben gekregen.

Kruispunt

De Vergadering van Gelovigen kent

In de laatste decennia is er meer ver-

geen ambten, omdat door de uitstor-

anderd aan de gereformeerde ambten

ting van de heilige Geest alle christe-

dan in de eeuwen daarvoor. Daarmee

nen door Hem aangesteld zijn om Hem

probeert de kerk de bestuursvorm beter aan te laten sluiten op veranderende tijden. Maar er zijn ook geestelijke motieven: werken aan een echte

Leestips

onderlinge pastorale band draagt meer

P. van de Kamp, W.C. van der

bij aan de verbinding in het lichaam

Horst, A. Heystek, S. Stoppels,

dat de gemeente is. Vaak geven de

Handboek voor ouderlingen en oud-

nieuwe structuren ook meer ruimte om

sten, Amsterdam (Buijten & Schip-

te werken vanuit gaven en talenten.

perheijn), 2014.

De verbinding van kringen en basispastoraat blijkt een geschikte structuur

Het GKv-blad Dienst besteedde

om samen diaconaal actief te worden,

in 2015 in drie edities (voorjaar,

en om te leren geloofservaringen met

zomer, winter) aandacht aan de

elkaar te delen. En niet in de laatste

veranderingen rond ambt en ker-

plaats: juist kringen hebben in veel mis-

kenraad door middel van artikelen

sionaire modellen een centrale plaats.

van Peter van de Kamp.

Hoe je de ontwikkelingen ook duidt, de

Zie blad-dienst.nl.

kerken staan op een kruispunt. Het is nodig om onze gereformeerde structu-

 Thema

Hoe gaan gemeenten om met de veranderingen in ambt en kerkenraad?

Zó gevarieerd kan een kerkenraad eruitzien Er is in de afgelopen jaren veel veranderd in het kerkenraadswerk en in de manier waarop een kerkenraad zich vormt. Welke modellen zijn er zoal? Om daarachter te komen een gesprek met vier leiders uit drie gemeenten over de manier waarop hun kerkenraad functioneert. tekst en beeld Maarten Boersema

In GKv Amersfoort-De Horsten (360

homoseksualiteit en liturgie. Meestal

wat er speelt en leeft. Beide vormen

leden) functioneert de kerkenraad op

bereid ik deze bespreking voor en maak

van pastoraat vullen elkaar aan en zijn

een ‘klassieke’ wijze. De raad bestaat

ik een A4’tje met enkele hoofdlijnen.

nodig. Alleen al omdat ongeveer 40

uit ouderlingen die jaarlijks op huis-

We spreken daar dan over, zodat er op

procent van de gemeenteleden niet is

bezoek gaan en richt zich vooral op

een natuurlijke manier een denklijn

aangesloten bij een huiskring.’

het geestelijk leidinggeven aan de ge-

ontstaat, die we eventueel kunnen om-

meente. ‘We hebben zo veel mogelijk

zetten in beleid. Daarnaast wordt volop

Spitsuur

beleidszaken overgeheveld naar een

de tijd genomen voor het bespreken

In de gesprekken die ambtsdragers met

commissie bestuurlijke zaken’, vertelt

van pastorale zaken.’

gemeenteleden voeren gaat het om

voorganger Bas Luiten. ‘In die com-

De gemeente is onderverdeeld in vijf

vragen als: Hoe is je band met Christus?

missie zitten geen kerkenraadsleden.

wijken en aan elke wijk zijn twee ou-

Lukt het om te leven vanuit de bron?

De commissie houdt zich bezig met

derlingen en een diaken verbonden.

Ervaar je de vreugde van de Heer? Lukt

ondersteuning en facilitering, zodat de

De wijken zijn weer onderverdeeld

gemeente kan functioneren. Dit zorgt

in huiskringen, waarbinnen onderling

ervoor dat de kerkenraad zich volop

pastoraat en diaconaat aangemoedigd

De foto’s bij dit artikel zijn afkom-

kan richten op geestelijke zaken.’

worden. ‘We zien dat er binnen de

stig uit het fotoproject Blije Kerk,

De Amersfoortse kerkenraad vergadert

kringen naar elkaar wordt omgezien en

dat Maarten Boersema tweeën-

eens in de maand en neemt daarbij

daar zijn we blij om. Tegelijkertijd hech-

half jaar geleden gestart is. De

ruim de tijd voor studie en bezinning op

ten we er belang aan om vanuit de raad

foto’s tonen verschillende vormen

actuele onderwerpen. ‘Het gaat dan om

op bezoek in de gemeente te gaan,

van vergaderen.

thema’s als huwelijk en samenwonen,

want je moet en wilt als raad weten

10

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Reportage

het om te kijken met de ogen van de Heer? ‘Ook is het van belang dat er in deze gesprekken specifiek gevraagd wordt naar de voeding die men krijgt door de prediking en de erediensten, want als kerkenraad beleg je deze erediensten’, zegt Luiten.

Bijzonder is dat Luiten zelf ook ouderling is binnen de kerkenraad en zijn ‘eigen’ halve wijk heeft. Elk jaar verandert hij van halve wijk. ‘Op die manier kan ik in tien jaar tijd de hele gemeente bezoeken. Het grote voordeel daarvan is dat ik bij “doorsnee gemeenteleden” in normale situaties over de vloer kom.

Normaliter kom je als predikant in een gemeente van deze grootte vooral in crisissituaties of bij een geboorte of overlijden bij gemeenteleden over de vloer. Nu is dat anders, en dat heeft me veel gebracht. Ik ontvang op deze manier impulsen hoe het christelijke leven in de dagelijkse praktijk vormgegeven

moet geen drempel zijn. Als men vier

zetten, terwijl dat ook aangevochten

wordt.’

jaar te lang vindt, dan mag men het

wordt, want er zijn ontbindende krach-

ook voor drie jaar doen. Ook zijn er

ten in de samenleving. Je voluit binden

enkele ouderlingen die niet elke verga-

en geven aan een gemeente is nogal

dering bezoeken en zich vooral concen-

een grote stap tegenwoordig. Daarom

treren op het bezoekwerk.’

ben ik blij met de toewijding die ik aan-

 ‘Bijzonder is dat de predikant zijn ‘eigen’ halve wijk heeft’ 

Grote stap

tref bij velen.’

Bas Luiten spreekt met waardering

Voeling

over het werk dat de ambtsdragers

In De Ontmoeting (NGK Voorthuizen/

doen en vindt die waardering ook terug

Barneveld, 900 leden) wordt onder-

in de gemeente. ‘Tegelijkertijd heeft

scheid gemaakt tussen een kerkenraad

men ook verwachtingen, van ouderlin-

en een pastorale raad. Men heeft in

Het idee om als ouderling te fungeren

gen en natuurlijk ook van mij. Daarom

2013 gekozen voor deze structuur.

werd geboren naar aanleiding van een

ben ik erg blij met jaarlijkse functio-

De aanleiding was het feit dat er

vacature die ontstond en de vraag of

neringsgesprekken. We hebben ook

een grote kerkenraad ontstond met

deze door krimp van het ledenaantal

afgesproken dat ik eens in het jaar mee

gecompliceerde vergaderingen. Een

wel zou moeten worden ingevuld. Lui-

ga naar een huiskring om feedback

onbevredigende situatie, aldus kerken-

ten haast zich echter te zeggen dat de

te krijgen. Ik ervaar dat als een waar-

raadsvoorzitter Eric van Ommen. ‘In

invulling van de ambten nog niet voor

devolle terugkoppeling op mijn werk.

de vergaderingen waren de pastorale

problemen heeft gezorgd. ‘We kunnen

Daardoor werd ik erin bevestigd dat

zaken meestal het sluitstuk. Op een ge-

nog goed aan ambtsdragers komen en

het ambt belangrijk is en dat je elkaar

geven moment ontstond de gedachte

dat is fijn, al zouden we wel graag wil-

nodig hebt. Het is een continue wissel-

dat ouderlingen weer terug moesten

len verjongen. Maar dat is lastig, want

werking, waarin van hart tot hart wordt

naar hun corebusiness: het pastoraat.’

jongeren zijn meestal in het spitsuur

gesproken. Ik voel me daar heerlijk bij.

In een tussenjaar zijn verschillende

van het leven. De ambtsdragers wor-

Ik vind hier veel geloof en mensen die

opties onderzocht, waarbij ook overwo-

den bevestigd voor vier jaar, maar dat

er samen de schouders onder willen

gen werd om zogeheten ‘taakouderlin-

11



 Redactioneel  Thema

Biertje?

S

peciaalbiertjes doen het goed in Nederland. Er is belangstelling voor een ánder biertje dan van een grote brouwerij. Misschien

gen’ aan te stellen, die elk voor een ander werkveld

heb je als lezer niets met (speciaal)bier, omdat je jus, een wijntje of

verantwoordelijk zijn. Die optie viel uiteindelijk af

water drinkt. Prima. Mensen zijn veelkleurig en smaken verschillen.

omdat de wens was dat elke ouderling voeling zou

Maar blijf er even bij, als u wilt.

moeten houden met de gemeente.

Momenteel vergaderen de kerkenraad en de pastorale

Zelf heb ik iets met bier. De vraag ‘Biertje?’ wordt hier wel gesteld.

raad elk eens in de twee maanden. Beide voorzitters

Toevallig woon ik in een stad die grossiert in brouwerijtjes met spe-

zijn bij alle vergaderingen aanwezig om de continuï-

ciaalbier. Het is leuk om daar te kijken, naar een oud ambacht dat in

teit te waarborgen. De pastorale raad bestaat uit acht

kleinschalige vorm weer aanspreekt.

pastorale ouderlingen, twee jeugdouderlingen en één

Recent was ik bij een brouwerij van speciaalbier, een speciale zelfs,

van de twee predikanten. In deze raad wordt alles wat

met een link naar een missionair project waarin twee tradities sa-

met pastoraat te maken heeft besproken en dus ook

menkomen: een katholieke – het project heet klooster – en een pro-

beleidszaken. De kerkenraad bestaat naast de twee

testantse, qua inhoud. Die twee contrasterende elementen laat de

voorzitters uit twee ouderlingen, een jeugdouderling,

brouwerij in het bier terugkomen, waardoor een ‘fruitig’ Noord-Frans

een diaken en één van de twee predikanten.

biertje verbonden wordt met een ‘vol’ Engels biertje. En het smaakt...

Van Ommen: ‘In de kerkenraad worden zakelijke

 Die samengaan en iets opleveren wat smaakt, waarmee te leven valt… 

 ‘Je treedt als ouderling niet af, behalve als je bijvoorbeeld verhuist’ 

Tegenpolen. Contrasten. Die samengaan en iets opleveren wat smaakt, waarmee te leven valt. Zo’n beeld blijft hangen: is dit niet

dingen geregeld. Dat kan gaan over het gebouw, de

het leven zelf, is dat niet vol contrasten waarmee we het toch, hoe

piano, de preekvoorziening of het orgel, maar ook

dan ook, moeten doen?

over het aanstellen van een jongerenwerker. We heb-

Neem de afgelopen weken. Of ik wilde of niet, ik voelde me betrok-

ben ook een commissie van beheer, die wordt aange-

ken bij de gebeurtenissen in Bunschoten en Hoevelaken. Twee jonge

stuurd door de kerkenraad.’

meisjes verloren door geweld het leven. Het gebeurde rond Pinkste-

Als derde is er een moderamen, waarin de voorzitters

ren, contrasterend. En in de week van de herdenkingssamenkomst

van beide raden, een predikant, een pastorale ouder-

vond de EO-Jongerendag plaats, met als thema: Fear not. Hoezo con-

ling, een diaken en de scriba zitting nemen. ‘Dit is het

trasten?

dagelijks bestuur. Die bereidt grote vergaderingen

En toch, dit is het leven; we moeten het hiermee doen. Met dood en

voor en is ook verantwoordelijk voor roosters en veel

verbijstering aan één kant, terwijl anderzijds de Geest van God de

huishoudelijke zaken.’

harten van mensen verlicht – niet één keer, maar steeds.

Het evangelie zelf zit trouwens vol contrast, het verbindt dingen

Verplichting

die wij niet met elkaar in balans kunnen brengen. Het ene: ik schiet

Ton Veldhuizen, voorzitter van de pastorale raad, ziet

tekort, niet een beetje, maar stevig. Het andere: er is vrijspraak en

als grote winstpunt van de aanpak in De Ontmoeting

ruimte voor een nieuw begin. En omdat dit tweede het gewonnen

dat de vergaderdruk is afgenomen en er meer tijd is

heeft, ontstaat nieuw leven, leven dat

gekomen voor de belangrijke zaken. ‘Er is meer ruimte

smaakt en ondanks alles goed is.

om uitgebreid over pastorale zaken door te spreken en daarbij kan iedereen zijn zegje doen.’ Tegelijkertijd

Of dit, dat één element het wint, in het

zijn er valkuilen aan dit systeem, want het staat of

proces van bierbrouwen ook zo werkt,

valt bij een goede notulist en bij ambtsdragers die hun

weet ik niet. Hun biertjes smaken wel.

notulen goed lezen. ‘Als je je stukken niet leest, dan

Biertje?

weet je niet wat er gaande is. Niet dat dit nu verkeerd gaat, maar het is wel een aandachtspunt.’

Eric van Ommen vult aan dat hij het een verplichting

Leendert de Jong (GKv), hoofdredacteur OnderWeg

 Reportage

vindt van elke ambtsdrager dat hij op de hoogte is van wat er in de verschillende vergaderingen wordt besproken, zodat hij dit ook kan uitdragen binnen de gemeente. Daarnaast wijst hij erop dat in de afgelopen jaren ook meer aandacht is gekomen voor het stellen van prioriteiten. ‘We richten ons op enkele actiepunten per jaar, zodat we een duidelijke focus hebben. Dit geeft rust en overzicht.’

Voor het leven Henk Bouma is voorganger in Huis van Vrede, een missionaire en multiculturele gemeente in Utrecht. De gemeente is voortgekomen uit een missionair project binnen de GKv. In deze gemeente gaat het er anders aan toe dan in de voorgaande gemeenten. Zo is er sprake van een huisraad in plaats van een kerkenraad. Wel wordt er onderscheid gemaakt tussen ouderlingen en diakenen.

dus anderhalve week lang een belang-

altijd op zoek naar nieuwe ouderlingen

De ouderlingen zijn de onderwijzers

rijke tekst voor ons als gemeenschap.

en daar is niet een speciale periode

van de gemeente. Ze preken in dien-

Het is fijn om daar tijdens de huisraad

in het jaar voor. ‘We hebben geen

sten en geven leiding aan huiskringen.

met elkaar over te spreken. We nemen

verkiezing, maar als we denken dat

De verantwoordelijkheid van de diake-

daar lang de tijd voor. Daarna werken

iemand een goede ouderling zou zijn,

nen is samen te vatten met de drieslag:

we losjes een agenda af.’

dan benaderen we hem. Sommigen

bed, bad en brood.

laten soms weten dat ze het nog niet

Ouderling ben je in deze gemeente niet

Groeipijntjes

voor een periode, maar voor je leven.

Bouma vertelt dat er in de huisraad

iets anders te doen en zoeken we naar

‘Je treedt als ouderling niet af, behalve

haast nooit over onderwerpen gestemd

een taak die beter bij hen past op dat

als je bijvoorbeeld verhuist’, vertelt

wordt, maar dat men meestal unaniem

moment.’

Bouma. ‘Je kunt wel besluiten om een

tot besluiten komt. ‘Ik geniet erg van

Nu de gemeente groeit, is er ook sprake

tijd niet bij de vergaderingen te komen.

de vergaderingen. Ze zijn geen belas-

van groeipijntjes en moet er iets meer

Er is nu een ouderling die anderhalf jaar

ting, maar geven mij energie. Ik heb in

structuur aangebracht worden. ‘Het

de vergaderingen niet meer bezoekt.’

andere kerken weleens gemerkt dat

minder georganiseerde model werkt

Bouma gebruikt graag het beeld van de

kerkenraadsvergadering vermoeiend

minder goed met grotere groepen,

kerk als familie. Op deze manier wor-

kunnen zijn. Mijn vader moest na een

omdat dingen niet meer automatisch

den de bijeenkomsten van de huisraad

kerkenraadsvergadering vaak vrij lang

gaan. Ook is het belangrijk om de zake-

(elke twee weken, het hele jaar door)

Studio Sport kijken om weer een beetje

lijke kant goed te regelen als je mensen

ook benaderd. Ze zijn veel meer een fa-

afstand te nemen, terwijl ik juist heel

in dienst neemt.’ Bouma geeft lachend

miliegesprek dan een zakelijke bijeen-

veel energie krijg door samen als “fa-

aan dat de voorzitter van de huisraad

komst. ‘In de huisraad spreken we als

milieleden” de Bijbel te lezen en te stu-

gelukkig goed is in het structuur aan-

familie met elkaar. Centraal staat een

deren.’ Bouma ervaart een cultuurkloof

brengen.

Bijbeltekst, die vervolgens ook centraal

als hij vergaderingen van bijvoorbeeld

staat in de dienst op de eerstvolgende

een classis bezoekt, maar is blij dat ook

Maarten Boersema is tekstschrijver,

zondag en daarna tijdens huiskringen

daar de sfeer meer ontspannen wordt.

fotograaf en parttime predikant van de

besproken wordt. Deze Bijbeltekst is

In de gemeente is de huisraad trouwens

GKv Blije-Holwerd.

zien zitten, maar dan vragen we ze om

13

 Thema Theoloog Peter van de Kamp:

‘Er is ruimte om de ambtelijke structuur aan te passen aan wat in deze tijd nodig is’ De kerkenraad kraakt. Dat merk je als je erin zit, bijvoorbeeld door de steeds terugkerende vraag of je als college wel met de juiste dingen bezig bent. Voor wie er niet in zit, is het werk van een kerkenraad vooral iets wat veel tijd kost en weinig zin heeft. Dus is het lastig om vacatures voor de raad vervuld te krijgen. Hoe moet het verder met de kerkenraad? Onder meer die vraag legt OnderWeg voor aan Peter van de Kamp, universitair docent praktische theologie aan de TU Kampen.

tekst Leendert de Jong

Wat zegt de Bijbel over ‘onze’ ouder-

verkondigen, zeg maar onze predikan-

En dus?

ling, diaken en predikant?

ten.

‘En dus is mijn argument om toch over

‘Ik denk dat de functie van oudste er

Deze functie van oudste is de constante

“ambt van diaken” te spreken vooral dit:

zonder meer uitspringt als je de Bijbel

factor in de Bijbel en in de kerkge-

zó laat je als kerk zien hoe belangrijk je

leest. We komen die al tegen in het

schiedenis. De figuur van diaken is veel

diaconaat vindt.’

Oude Testament en als het gaat om lei-

onduidelijker. Over Paulus lees je niet

ders in de kerk staat hij centraal in het

dat hij diakenen aanstelt, ook al noemt

Wat deed die oudste?

Nieuwe Testament. Al vanaf de eerste

hij hen wel. En het is de vraag of we in

‘De oudste is de presbyter en vormt

zendingsreis worden oudsten aange-

Handelingen 6 moeten denken aan de

samen met anderen het presbyterium:

steld. In de loop van de kerkgeschiede-

instelling van het diakenambt zoals wij

de raad van oudsten, zeg maar de ker-

nis is binnen die figuur onderscheid

dat kennen. Twee van “de zeven”, Stefa-

kenraad. De oudste is degene die gees-

ontstaan tussen mensen die primair

nus en Filippus, verkondigen in elk geval

telijk leiding geeft. Dit betekent dat het

leiding geven én oudsten die het Woord

het evangelie alsof zij verkondigers zijn!’

college van oudsten primair bezig is met:

14

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Interview

wat heeft de gemeente geestelijk gezien

vormden het presbyterium van de ge-

ligt het accent op geestelijk leidingge-

nodig om kerk van Christus te zijn? Bij-

meente. Iets hiervan zie je later terug in

ven. Twee: er is ruimte om de ambtelijke

voorbeeld: zijn we een biddende kerk en

de koppeling ouderling-wijk: de ouder-

structuur aan te passen aan wat in een

zo niet, wat moeten we doen om dit te

ling werd geacht een soort vader te zijn

bepaalde tijd nodig is. Dat is ook steeds

verbeteren? Een raad van oudsten houdt

van die wijk. Tegelijk zat in de taak van

gebeurd: als het voor de kerk nodig was,

zich niet primair bezig met financiële en

een pater familias ook iets pastoraals: hij

kwamen er bijvoorbeeld ziekentroosters

organisatorische zaken.

zorgde, in een brede zin van het woord,

of lekenpredikers. En steeds ging het dan

Het accent op geestelijk leidinggeven

voor het meergeneratiegezin, inclusief

om nieuw ontstane functies waarmee

heeft te maken met hoe kerken in de

grootouders, vreemdelingen en slaven.’

ingespeeld werd op nieuw ontstane behoeften en situaties. Drie: op een ge-

eerste eeuwen ontstaan zijn. Feitelijk was een lokale kerk opgebouwd uit huis-

Welke conclusie trek jij hieruit, kijkend

geven moment zijn min of meer vaste

kerken. Zo’n huiskerk bestond vaak uit

naar de – beperkte – Bijbelse gegevens

patronen ontstaan die je later binnen

een meergeneratiegezin. Aan het hoofd

en naar hoe het verder is gegaan in de

bijvoorbeeld de GKv terugziet: een ker-

stond de vader, de pater familias. En

kerkgeschiedenis?

kenraad die alles is gaan doen en voor

de vaders of leiders van die huiskerken

‘Allereerst: bij de taak van de oudsten

alles verantwoordelijk is, voor leiding-

 15

 Thema

‘Die werkwijze is nu te gedateerd, daar krijg je geen mensen voor’ 



antwoord op logische vragen die gesteld

zo veel liefde voor Christus is als vijftig

worden. Wat is een pastoraal werker?

jaar geleden.’

Wat vraag je van hem/haar? Wat is onderling pastoraat en wat vraag je van

Toch gaat de vervulling van vacatures

een kring of een wijk waarin dit plaats-

moeizaam.

vindt?

‘Ja. Dat komt omdat dertigers en veer-

Het tweede aandachtspunt: zorg voor

tigers hun liefde voor Christus op een

duidelijkheid in de structuur van werken.

andere manier vormgeven dan vijftigers

Ook al zijn niet al die werkers ambtsdra-

en zestigers gewend zijn. Sowieso geldt

geven, huisbezoek, via de predikant voor

ger, je kunt hen wel in een kerkdienst,

voor jongere generaties dat zij zich op

catechese, voor organisatorische zaken

dus zichtbaar voor de gemeente, beves-

een lossere en informelere manier aan

enzovoort.’

tigen of inwijden. Je kunt hun ook vragen

het instituut kerk, net als aan andere

om een belofte te doen, over hoe zij hun

instituten, verbinden dan vroeger. Maar

En bij die ‘kerkenraad die alles doet’ zie

werk gaan doen. En je kunt secuur rege-

de liefde voor Christus is er: daar zijn vol-

je de laatste jaren een tegenbeweging?

len dat een pastoraal team een geheim-

gens mij voldoende signalen voor. Speel

‘Dat proces kwam al op gang in de jaren

houdingsplicht heeft.’

daar dus met elkaar – jong en oud – op in.

We moeten af van het idee dat je wel

negentig van de vorige eeuw. De samenleving werd steeds individualistischer, de

Doe je deze aanbevelingen ook omdat er

een beetje gek moet zijn als je op tal

zuilen van bevolkingsgroepen, kerken en

zomaar moeite ontstaat over bij wie nu

staat. En dat kán. Laat actieve pastorale

organisaties vielen weg en de samenle-

precies welke bevoegdheden liggen?

bezoekers hun verhaal eens in de ge-

ving werd postmodern. Kenmerk daarvan

‘Dat gevaar is zeker niet denkbeeldig.

meente doen; dan hoor je passie. Maak

is ook dat instituten, zoals een kerk of

Daarom zijn heldere afspraken over

goede afspraken vooraf, ook over de

een kerkenraad, veel minder bij dat type

structuur en bevoegdheden belangrijk.

tijdsdruk die het kerkenwerk met zich

samenleving passen; ze hebben minder

Dat is overal zo en de kerk vormt daarop

meebrengt. Ik heb verhalen gehoord van

gezag. En zo staan we nu dus opnieuw

geen uitzondering.’

mensen die zeiden: “Vooraf kregen we te

voor de vraag om in de kerk structuren

horen dat dit werk een dagdeel zou kos-

en manieren van leidinggeven te vinden

Wat ook opvalt, is dat een kerkenraad

ten. En dat klopt!” Zoiets stimuleert an-

die bij deze samenleving passen.’

weinig gezag meer lijkt te hebben en

deren. Zorg als kerk ook voor een goede

dat er weinig animo is om in het ambt te

toerusting en begeleiding van werkers

Daar is ruimte voor?

dienen.

die aan de slag gaan.’

‘Ja. Je kunt niet zeggen dat de structuur

‘Klopt. Dat is ook niet zo verwonderlijk:

met een kerkenraad die alles doet recht-

het werk in een kerkenraad, zoals dit tot

Ik wilde nog vragen naar de volgens jou

streeks uit de Bijbel voortvloeit. In zo’n

voor kort gebruikelijk was, sluit veel min-

meest wenselijke én de meest waar-

patroon zitten Bijbelse elementen, bij-

der goed aan bij het levenspatroon dan

schijnlijke structuur van werken rond

voorbeeld in de oudste en de oudste die

dertig, veertig jaar geleden. Als kerk kun

ambt en kerkenraad. Maar misschien

het Woord verkondigt. Maar er is in mijn

je niet meer zeggen: “We hebben altijd

vallen die beide wel samen…

optiek niets op tegen om veel meer men-

veertien ouderlingen en zeven diakenen

‘Ja. Ik zie nu al om mij heen en in de

sen bij het kerkelijke gebeuren te betrek-

gehad, dit moet zo blijven.” Helemaal

nabije toekomst vooral een kleine raad

ken. Dit kan via een kleinere kerkenraad,

niet als je op die toenmalige manier wilt

van oudsten die er is voor het geestelijk

die primair de Bijbelse taak van gees-

blijven werken, waarbij de kerkenraad

leidinggeven. Daaromheen zijn tal van

telijk leidinggeven heeft. Daaromheen

veel zelf doet en de gemeente te weinig

mensen actief: een groot aantal werkers,

zijn allerlei werkers actief, in pastoraat,

activeert. Die werkwijze is nu te geda-

onder wie kringleiders die goed toe-

catechese, missionair werk, jeugdwerk

teerd, daar krijg je geen mensen voor.

gerust zijn en hun kring meenemen en

en meer.’

Ergens is dat logisch. Bij jongere genera-

stimuleren in het onderlinge pastoraat.

ties werken meestal de beide partners.

Ik hoop en verwacht dat er voor al die

Stel dat het die kant opgaat – en dat is

Dat moet vaak, ook vanwege financiële

plekken steeds voldoende kandidaten

al volop aan de gang – waar moet je dan

redenen. In zo’n situatie is er geen tijd

beschikbaar zijn.’

op letten?

om twee of drie avonden per week met

‘Wat mij betreft vooral op twee zaken.

kerkenraadswerk bezig te zijn. Tegelijk

Leendert de Jong (GKv) is hoofdredac-

Zorg voor een goede toerusting en geef

ben ik ervan overtuigd dat er bij hen net

teur van OnderWeg.

16

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

Nieuws GKv-synode voor vrouw in het ambt

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer, Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Erik Koning (eindredacteur), Jordi

Volgens de GKv-synode geeft de Bijbel ruimte om vrouwen

Kooiman (eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo, Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van

ouderling, diaken of predikant te laten worden. Plaatselijke

Varik-Nijsink.

kerken hebben vanaf nu de vrijheid om daartoe te besluiten.

De synode kwam tot deze uitspraak nadat de afgelopen jaren twee studiedeputaatschappen daartoe hadden geadviseerd en na een intensief bezinnings- en overlegtraject.

Dat een derde van de synodeleden tegen het ouderling- en predikantschap voor vrouwen stemde, is een signaal dat hierover binnen de GKv verschillend wordt gedacht. Ook een aantal buitenlandse zusterkerken heeft onoverkomelijke moeite met het synodebesluit. In de NGK werden de ambten

Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

Medewerkers Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene, Bas Luiten, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Wim van der Schee, Karen Scheele, Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

al eerder voor vrouwen opengesteld.

Redactieadres

Hereniging GKv en NGK binnen handbereik Een landelijke hereniging van de GKv en de NGK is binnen handbereik nu de GKv-synode heeft uitgesproken dat tussen beide kerkverbanden geen wezenlijke, scheidende verschillen meer bestaan. Over die verschillen is 24 jaar lang tussen delegaties van beide kerken gesproken. De synode wil dat er gewerkt wordt aan een hereniging op korte termijn. Om deze nieuwe fase in de relatie tussen beide kerken te markeren, zal in het najaar een gezamenlijke bijeenkomst van

’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

OnderWeg in braille, grootletter en audio OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

de GKv-synode en de Landelijke Vergadering van de NGK plaatsvinden. De NGK had daarom gevraagd.

Abonnementsprijzen

Volgens GKv-synodevoorzitter Melle Oosterhuis voelt de

Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

breuk van de jaren zestig ‘als een amputatie in het lichaam

Halfjaarabonnement € 26,75.

van Christus. Die is niet te herstellen door hier en daar een vinger en nagel overheen te zetten. De hele arm moet weer aan het lichaam en daar zullen de engelen in de hemel hartelijk om juichen.’ NGK-voorzitter Willem Smouter toonde zich dankbaar voor het synodebesluit, ‘waarmee de kerkelijke breuk van vijftig jaar geleden in principe geheeld is’.

NGK en GKv in Oegstgeest en Sliedrecht vinden elkaar

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede.

Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

In Oegstgeest en Sliedrecht hebben de GKv en de NGK elkaar erkend als gemeenten van Jezus Christus. Daarmee is de

Bestuur Persvereniging

weg vrij voor samenwerking in de vorm van bijvoorbeeld

Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Hillie van de Streek en Tjirk van der

kanselruil, gezamenlijke kerkdiensten en avondmaalsvieringen. Inmiddels is deze wederzijdse erkenning op vijftig plaatsen in het land uitgesproken.

Komen en gaan Beroepbaar (GKv): kandidaat H.D. Groeneveld (IJsselmuiden), hdgroeneveld@tukampen.nl, 06 11146999.

Preekbevoegdheid in GKv verleend aan: H.T. Wendt

Ziel.

Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

(Kampen), htwendt@hotmail.com, 038 2307381; W.S. Schaaij (Kampen), wimschaaij@gmail.com; C. Kanis (Dalfsen),

Technische realisatie en druk

kanischristiaan@hotmail.com.

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle,

Aangenomen naar GKv Beilen (deeltijd): Th.J. Havinga (GKv

038-467 00 70.

Zuidlaren); naar GKv Zuidlaren: G. Meijer (GKv Assen-Zuid).

Afscheid van NGK Emmeloord na verkregen emeritaat: T.A. Viezee, die daarvoor (2005-2012) de NGK Krommenie diende.

www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline 17

 Stimulans Lees-, kijk- en luistertips

tekst Heleen Sytsma-van Loo

voor geloofs- en gemeenteopbouw

Geloof en evolutie

H

et christelijk geloof en de evo-

dit wel klopt. Van den Brink is hoog-

lutietheorie zijn volgens veel

leraar theologie en wetenschap aan

mensen even onverenigbaar

de Vrije Universiteit te Amsterdam en

als water en vuur: je hangt het één aan

medeauteur van de in 2011 verschenen

en bent automatisch tegen het ander.

Christelijke Dogmatiek.

In het deze week bij Boekencentrum

In de inleidende hoofdstukken plaatst

verschenen boek En de aarde bracht

hij het evolutiedebat in zijn culturele

voort gaat Gijsbert van den Brink na of

en historische context. Daarna analyseert hij systematisch welke nadelige

Moeten klassieke visies herzien worden? 



gevolgen de standaard evolutietheorie heeft voor de christelijke leerstellingen die in het geding zijn: moeten klassieke visies op de Bijbel, op de goedheid van God, de theologische

verklaringen van moraal en religie?

antropologie en de zondeval herzien

Van den Brinks conclusie is dat de

worden? En hoe zit het met de voor-

evolutietheorie en het christelijk ge-

zienigheidsleer en met evolutionaire

loof elkaar niet hoeven te bijten.

Zomermeditaties over Ester

M Scene uit één van de filmpjes over Ester.

18

ediawebsite www.opkij-

door Almatine Leene. Bij de zomerse-

ken.nl start op 2 juli met

rie horen dit keer niet alleen medita-

een nieuwe serie zomer-

ties en filmpjes, maar ook puzzels voor

meditaties. Drie keer per week wordt

de kinderen. Zo kun je bijvoorbeeld tij-

een korte overdenking op de website

dens een gezinsvakantie gezamenlijk

geplaatst, met een bijpassend filmpje.

over het verhaal van Ester nadenken

De serie is ook te volgen via Facebook

en doorpraten. Tot slot hoopt Anne

én je kunt je er via mail op abonneren.

Lies de Kievit in de vorm van gedich-

Het onderwerp van dit seizoen is het

ten haar bijdrage te leveren aan deze

Bijbelboek Ester. De overdenkingen

serie.

zijn ontleend aan het bekende Bijbels

Voor wie nu alvast kennis wil maken

dagboek Kracht voor elke dag (van uit-

met Ester staan er op de website twee

geverij Vuurbaak) en zijn geschreven

filmpjes over haar klaar.

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

Dertien redenen

13

Reasons Why is een razend populaire Amerikaanse tienerdramaserie op Netflix, gebaseerd op het gelijknamige boek. Hoofdpersoon Hannah Baker is een meisje

dat zelfmoord heeft gepleegd. Door middel van cassettebandjes die ze aan een vriend heeft nagelaten vertelt ze wat haar daar-

 Column

 Stimulans

Perfect huwelijk ‘

A

ls ie boven aan de hemel staat is ‘t net of alles beter gaat, alles ziet er anders uit als de zon schijnt.’

toe gedreven heeft. De serie heeft alles te maken met hoe je

Deze zinnen komen niet uit het Liedboek, maar uit het oeu-

als jongeren met elkaar omgaat, in het echte leven en online.

vre van André van Duin. En hiermee wil ik de zomer met u

Voor volgend jaar belooft Netflix een tweede seizoen.

inluiden. Tijd om onder de wijnstok en de vijgenboom plaats

Ongetwijfeld hebben ook veel christelijke jongeren de serie

te nemen. Dolce far niente, wie leeft hier niet van op?

gezien en zijn ze ermee bezig. Young & Holy biedt een gratis

Voor mij staan deze weken voor de zomer in het teken van

groepsprogramma aan voor jongerenwerkers in de kerk, om

het huwelijk. Bijna elke week is het raak: er wordt getrouwd,

met hun groep een keer over de

geknield en gezegend. Voor mij als voorganger is het een

inhoud en de strekking van de

groot voorrecht om jonge mensen beter te leren kennen, te

serie door te praten. Met een

begeleiden en iets van hun vreugde te delen. En dan komt

mailtje naar marian@young-

de grote dag…

holy.nl kun je het materiaal aan-

Wat mij daarin opvalt, is het streven naar perfectie. Als het

vragen; vermeld dat het je gaat

om locatie gaat, strijden grandeur en intimiteit om voorrang.

om dit onderwerp.

Witte duiven stijgen op uit rieten manden, bruidsmeisjes

Overigens kun je je via www.

strooien stralend witte rijst. Per drone worden blinkende

youngholy.nl ook abonneren op

ringen naar hun bestemming gevlogen. De gelaagde bruids-

uitwerkingen voor geloofsge-

taart steekt de kerktoren naar de kroon. Als op een filmset

sprekken – een-op-een, thuis in

lopen daar twee stralende sterren die je vroeger nog als

het gezin of in de jeugdgroep

John en Anita kende. Prachtig.

van de kerk – over allerlei actuele onderwerpen.

Transitie

D

 Per drone worden

blinkende ringen naar hun bestemming gevlogen 

it voorjaar begon de Zwolse predikant en auteur Jos

Tegelijk zie ik een verborgen competitie in de hoofden. Dit

Douma aan een serie blogposts over het vorig jaar

huwelijksfeest moet vorige ervaringen doen verbleken. Die

verschenen boek The Great Spiritual Migration van de

gedachte levert natuurlijk stress op. Want aan al die unieke

Amerikaanse auteur Brian McLaren, dat als ondertitel heeft

momenten hangt een prijskaartje. Drie jaar sparen voor de

How the World’s Largest Religion Is Seeking a Better Way to Be

grote dag is geen uitzondering.

Christian. Onlangs rondde Douma na zeven bijdragen de serie

Misschien helpt het als we van het huwelijk weer een sacra-

af. De vraag die in het boek van McLaren centraal staat is: hoe

ment maken, zoals in de Rooms-Katholieke Kerk. Een afspie-

ziet de kerk van de toekomst eruit? Douma noemt het een

geling van Gods liefde op aarde, een teken dat zijn eenheid

profetisch boek: voor de één een onheilsprofetie, want van het

met ons verbeeldt. Hier zitten vast dogmatische haken en

klassieke kerkelijke denken

ogen aan. Maar het huwelijk als sacrament van God heeft in

blijft weinig over, maar ande-

ieder geval één voordeel: je hoeft er niet zoveel aan toe te

ren zullen reikhalzend uitkijken

voegen.

naar de terugkeer van de kerk naar de kern: de liefde van Jezus.

Op www.amazon.com kun je een heel aantal pagina’s van het boek van McLaren inzien.

De blogs van Douma zijn te vinden op www.levenindekerk.nl. Als je de zoekterm ‘McLaren’ gebruikt, krijg je alle

Joost Smit is predikant van

zeven posts tegelijk op het

de Ontmoetingskerk (GKv) in

scherm.

Amersfoort-Vathorst.

 Eyeopener

De aarde heeft een rijke oogst gegeven, God, onze God, zegent ons.

(Psalm 67:7)

20

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Eyeopener

Pinksteren:

de kers op de taart Heb je je weleens afgevraagd waarom de Geest werd uitgestort op de pinksterdag? Pinksteren werd in Israël al lang gevierd als het zogenoemde Wekenfeest of Sjavoeot. Dat werd in het Grieks Pentekoste genoemd, waar ons woord ‘Pinksteren’ vandaan komt.

Het was geen toeval, heel bewust heeft God de vijftigste dag na Pasen uitgekozen om zijn Geest te geven. tekst Roel Venderbos

Pasen en Pinksteren hebben diepe wortels in de

momenten zijn? Daar heeft de HEER zorgvuldig over

geschiedenis van Gods volk. Het eerste Pasen – of

nagedacht. Hij sloot met die twee grote feesten aan

Pesach – vond vlak vóór de uittocht uit Egypte plaats.

bij de agenda van de Israëlitische boer. Hij kleurt

Toen het volk Israël nog in het slavenhuis van Egypte

die in! Als de winter achter de rug was, ging de boer

leefde en de farao met tien plagen bestookt werd,

weer aan het werk. De akker klaarmaken om die in

werd Pesach ingesteld (Exodus 12). Met de jassen

te zaaien. Na verloop van tijd vond dan de eerste

aan moest men deze maaltijd vieren als begin van

oogst plaats: de gersteoogst. De HEER koos dat eerste

de tocht naar het beloofde land. Dwars door de Rode

vreugdevolle moment voor de boer uit om Pesach te

Zee reisde het volk achter de vuurkolom aan naar de

vieren.

berg Sinaï, waar het zeven weken later aankwam. Op de vijftigste dag verzamelde het hele volk zich aan de voet van de berg Sinaï (Exodus 19).

Op die dag begon het te donderen en te bliksemen, er hingen dreigende onweerswolken boven de berg.

De ramshoorn werd geblazen, iedereen in het kamp beefde. De berg Sinaï was helemaal in rook gehuld, want de HEER was daarop neergedaald in vuur. Toen

God sloot met die twee grote feesten aan bij de agenda van de Israëlitische boer 



sloot God met zijn volk Israël een verbond en gaf Hij het de tien woorden. Wegwijzers voor een goed leven

Zo werd de Israëliet eraan herinnerd dat hij die oogst

in het beloofde land dat ze straks zouden ontvangen.

te danken had aan God. Die had hem uit het slaven-

Gersteoogst

land van Egypte bevrijd en hem zijn eigen stukje grond in het beloofde land gegeven. Daarom moest hij naar

De bevrijding uit Egypte en de verbondssluiting op de

de tempel om de eerste garve gerst aan te bieden aan

Sinaï – zeven weken later – zijn de twee hoogtepunten

de priester. De priester plaatste het offer voor Gods

uit de geschiedenis van Gods volk. God hechtte eraan

aangezicht als symbool voor de hele oogst. Daarmee

dat die jaarlijks gevierd zouden worden. Vandaar

werd uitgedrukt: HEER, U laat niet los wat U begon-

de door God zelf ingestelde jaarlijkse vieringen van

nen bent. En U bent royaal! We geloven dat U nog veel

Pesach en Sjavoeot. Maar wat zouden dan geschikte

meer gaat geven. We zullen geweldige oogstfeesten

21



 Eyeopener

Mensen, moet je toch eens zien hoe de HEER ons zegent! 



dag van het Pinksterfeest vervuld werd...’ (HSV). Weer was er geteld na Pesach, na Pasen. Van één tot en met zeven en dat zeven weken lang. Net zoals alle eeuwen daarvoor was de boer bezig geweest met het bewerken en inzaaien van het land. En op Pesach had hij de graankorrels in de garve naar de

krijgen. Nog even en dan zal de oogst zijn bekroning vinden

tempel gebracht. Geen verschil met voorgaande jaren.

in de tweede oogst van dit seizoen: de tarweoogst.

Maar dit jaar was er iets bijzonders gebeurd. God had zijn Zoon naar deze wereld gestuurd en die was als een boer door

Tarweoogst

de wereld getrokken en had zichzelf gezaaid! Hij had zichzelf

Vanaf die dag begon men de dagen van de lente te tellen

als een graankorrel in de aarde laten vallen en zijn leven ge-

(zie Leviticus 23:15). Van één tot zeven, en dat zeven weken

geven. Hij wilde niet op zichzelf blijven, maar sterven en veel

lang. Zeven is vanaf het allereerste begin Gods ‘geluksgetal’.

vrucht dragen (Johannes 12:24). Dat sterven was gebeurd met

Zeven, dan moet je aan God denken… En de vijftigste dag,

Pesach.

de dag na zeven keer zeven, werd door de HEER uitgekozen

Nu dus geen zaaizaad van gerst of tarwe, maar Hijzelf. Nu

om het zogenaamde Wekenfeest te vieren. Opnieuw ging

geen feest van bevrijding uit Egypte bestemd voor één bij-

de boer naar de tempel, nu met twee gebakken broden van

zonder volk, namelijk Israël. Nee, veel groter! Nu een feest

tarwemeel. Geen losse graankorrels, maar gemalen en tot

van bevrijding uit de macht van de duivel en de dood, be-

geurige broden gebakken graan. In de joodse traditie vierde

stemd voor alle volken in deze wereld.

men op die vijftigste dag niet alleen de opbrengst van het

Dát zou duidelijk worden op de vijftigste dag na Pasen. Weer

land, maar ook de verbondssluiting op de berg Sinaï en de

waren de zeven keer zeven weken voorbij. Het grootste We-

prachtige Thora die de HEER zijn volk gegeven had. Mensen,

kenfeest uit de geschiedenis was aangebroken. In Handelin-

moet je toch eens zien hoe de HEER ons zegent! Hij voedt

gen 2 klinken de echo’s van de verbondssluiting op de Sinaï

ons met brood en met liefdevolle wijsheid. En dan zongen ze

op allerlei manieren door in de beschrijving van de uitstorting

Om over door te denken

Psalm 67, de psalm

van de heilige Geest: wind, storm en vuur. Jeruzalem is in rep

die in het Hebreeuws

en roer en de mensen zijn ontzet.

vast niet toevallig 49 woorden telt. Die

Dansen

zoals ze gaan. Soms zit het mee, soms zit

psalm helpt om bij de

En als er één ding duidelijk wordt, dan is het dit: het gaat met

het tegen. En zo zal het blijven gaan tot je

voltooiing van Pasen

Pinksteren niet in de eerste plaats om de opbrengst van het

dood gaat. Maar dat is niet waar! God is be-

in Pinksteren verder

land, het wuivende goud van tarwehalmen in de wind. Nee,

trokken bij onze wereld en bij ons persoon-

te kijken dan je eigen

het is God begonnen om mensen. De mensen uit alle volken,

lijk. God kleurt onze agenda’s. Vroeger bij de

neus lang is. De aarde

die moeten van vreugde dansen in de wind. Blij om wie God

Israëlitische boer die vanaf Pasen leerde tel-

heeft een rijke oogst

is zullen ze vol ontzag en liefde zingen voor Hem. De aarde

len en de bevrijding uit Egypte vierde tot en

gegeven, wat zegent

heeft een rijke oogst gegeven, prachtig! Maar het doel is dat

met de verbondssluiting op de Sinaï. Nu leert

de HEER ons. Maar Hij

Hij niet slechts onder dat ene volk Israël woont, maar dat Hij

Hij ons tellen van de dood en opstanding

doet dat met het oog

met zijn Geest woning maakt in de harten van alle mensen.

van onze Heer op Pasen tot en met Pinkste-

op de hele wereld.

En dat álle volken Hem zullen belijden en Hem zullen loven.

ren. Pasen kan niet zonder Pinksteren. Alle

God, ónze God, is er-

Met het oog daarop haalde de HEER op die eerste pinkster-

volken mogen het horen: het komt goed met

opuit dat álle volken

dag drieduizend mensen binnen voor zijn koninkrijk, mensen

deze wereld, dankzij Hem, Jezus Christus!

Hem leren kennen

uit allerlei landen. Dat waren nog maar de eerstelingen, een

Hoe geef jij kleur aan je agenda?

in zijn goedheid en

voorproefje van wat komen zou. Vandaag klinkt al in bijna

genade.

tweeduizend talen zijn lof. Pinksteren is de kers op de taart

• Je denkt misschien weleens: de dingen gaan

• Vraag God of Hij ook jou wil gebruiken om de hoop van het evangelie van Jezus Chris-

van Pasen: de hele wereld zal God loven om Hem die zichzelf

tus aan anderen door te geven, door de ma-

Echo’s

nier waarop jij in je leven vertrouwt op God

Tegen deze ach-

door wie deze wereld weer helemaal wordt zoals God hem

en leeft met Hem. En misschien heeft God

tergrond wordt het

bedoeld heeft. Jezus gaat alles rechtzetten!

wel een bijzondere taak voor jou. Bid God

eerste vers van

erom en wie weet waarmee Hij je verrast!

Handelingen 2 heel

Roel Venderbos is predikant van de NGK Kampen, afgestaan

sprekend: ‘En toen de

voor het werk als geestelijk verzorger in een verpleeghuis.

22

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

gegeven heeft tot een verzoening van al onze zonden en

-advertentie-

#15  8 augustus 2015

www.onderwegonline.nl

Onder

Inspiratie voor reisgenoten

“OnderWeg is een actuele bron van toerusting en inspiratie.”

richting inspiratie

'Ik was een vreemdeling en jullie namen Mij op' THEMA: KERK EN VLUCHTELING

> 08 NAASTENLIEFDE HEB DE VLUCHTELING LIEF ALS UZELF > 12 KLAAS HARINK 'ONS GROOTSTE PROBLEEM: EGOÏSME' > 16 VIER VOORBEELDEN OMZIEN NAAR VLUCHTELING EN > EN VEEL MEER...

Neem een proefabonnement: www.onderwegonline.nl Eerste drie maanden gratis!

 Ontmoeting

Missionair voorganger en pionier Willem Griffioen:

‘Mijn grootste verlangen is dat Jezus recht komt maken wat krom is’ De vrijheid en blijdschap van het evangelie uitdragen – daar leeft voorganger Willem Griffioen voor. Dwars door tegenslag en tegenwerking heen blijft dit zijn drijfveer, als kerkelijk opbouwwerker in Zuid-Afrika, als gemeentepredikant en op dit moment als voorganger en pionier in Amsterdam.

tekst Elze Riemer

beeld Dennis Schoonbeek

Ooit begon Willem Griffioen als perso-

ernaast is beplakt met posters die dui-

sen die zeggen: zo hebben wij het

neelsfunctionaris in een verpleeghuis.

delijk maken: hier woont een enthousi-

altijd gedaan. De gemeente heeft het

Maar samen met zijn vrouw verlangde

aste gelovige.

in de genen om naar buiten gericht te zijn. De vormen zijn daarbij secundair,

hij ernaar meer met het evangelie te doen. Voor De Verre Naasten vertrok-

Hoe kijk je terug op de afgelopen vijf

meer instrumenteel. Daar pas ik goed

ken ze naar Zuid-Afrika, waar een klein

jaar?

bij. Samen zoeken, samen optrekken,

groepje christenen uitgroeide tot een

‘Ik geniet enorm van het werk en

kijken wat er kan. Ik voel me hier heel

gemeente van zo’n tachtig mensen.

leven hier. Ik zit hier echt op mijn plek.

gelukkig.’

Daar verdiepte zich het verlangen om

Mijn vrouw en ik hebben altijd samen

God en de kerk te dienen. Uiteindelijk

het evangelie willen uitdragen. Het

Wat maakte dat jij lang geleden dacht:

schreef hij zich in voor de Theologi-

bracht ons in Zuid-Afrika, maar vijf

ik wil voorganger worden?

sche Universiteit aan de Broederweg in

jaar geleden ook hier. Net zoals in

‘In de vrijgemaakte kerk waar ik op-

Kampen. Na zeven jaar studie werd hij

Zuid-Afrika is de Akergemeente ruim

groeide, was alles strak en rationeel. De

gemeentepredikant in Anna Paulowna.

tien jaar geleden met niks begonnen.

vrijheid en blijdschap van het evangelie

In de negen jaar daar zaten een paar

Dat geeft de flexibiliteit die nodig is

van Jezus heb ik daar weinig ervaren.

stevige crisisjaren. Uiteindelijk maakte

als het gaat om het brengen van het

Die ontdekte ik pas later, in een gebeds-

hij de overstap naar de functie van mis-

evangelie. In een gevestigde kerk is

groep van twintigers in de kerk. Daar

sionair voorganger in de Akergemeente

het veel moeilijker om naar buiten

kwam ik in contact met mensen die echt

te Amsterdam. Vijf jaar later sta ik voor

gericht te werken. Hier heb je geen

een levend geloof hadden. Dat wat ik

zijn voordeur in Amsterdam. Het raam

tradities en vaste vormen, geen men-

verstandelijk geloofde, vond ook grond

24

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Ontmoeting

dreef me ertoe een zevenjarige studie theologie te gaan volgen, ook al had ik absoluut geen passie voor theologie. Ik wilde de kerk dienen.’

Na je studie ging je aan de slag als gemeentepredikant in de kop van NoordHolland. Daar sloegen je enthousiasme en passie een beetje stuk op de realiteit van een gevestigde kerk…

‘Mijn enthousiasme en passie zijn niet stuk hoor, maar inderdaad, ik kon ze daar niet echt kwijt. Ondanks de missionaire doelstelling van de kerk was het moeilijk om samen met de gemeente het vizier op de buitenwereld te richten.

De tendens was dat die zich moest aanpassen aan ons, in plaats van andersom.

Ik kon mij daar niet in vinden, wat resulteerde in een conflict. Dat was heel ingewikkeld. Door alles heen werd ik gesteund en bevestigd door de kerkenraad, dat betekende veel voor mij. Maar het was voor het eerst in mijn leven dat ik met forse tegenstand te maken had en dat mijn integriteit in twijfel werd getrokken.’

Zoiets hakt er in, kan ik mij voorstellen.

Hoe ging je daarmee om?

‘Ik checkte en besprak mijn overtuigingen en functioneren met de kerkenraad, was open en kwetsbaar naar hen toe, maar ook naar de gemeente. Ik toetste mijn intenties en gedachten: ben ik zuiver in mijn geweten en in mijn motieven? Ik ben zondig, dus ik heb echt niet het volmaakte inzicht en ben niet altijd wijs. Ik heb weleens een preek misbruikt voor mijn gelijk. De crisis heeft Willem Griffioen: ‘De Akergemeente heeft het in de genen om naar buiten gericht te zijn.

mij wel bevestigd in mijn overtuigingen

De vormen zijn daarbij secundair, meer instrumenteel. Daar pas ik goed bij.’

als het gaat om het evangelie. Het heeft me weerbaarder gemaakt. Ook bracht het mij dichter bij Jezus. Hij die volmaakt

in mijn hart. Van daaruit ontstond het

gevestigde kerk te doen, daar waar ik

was en toch verworpen. Ik begreep zijn

verlangen anderen in contact te brengen

zoveel had gemist: die vrijheid en blijd-

lijden beter. En het troostte mij dat Hij

met het bevrijdende van het evangelie.

schap, maar ook de bewogenheid van

mij begreep in mijn worstelingen. In die

Door de jaren heen kristalliseerde zich

Jezus. Die dingen wilde ik als voorganger

tijd heb ik ook veel gehad aan coaching.

dat uit naar de drive om dit juist in een

uitdragen en stimuleren in de kerk. Dit

Uit die coaching kwam bovendien een

 25

 Ontmoeting

concreet scenario: ga aan de slag in een

voor mij is leven Christus en sterven

missionaire gemeente. Dus toen er een

winst” (Filippenzen 1:21). Voor mijn zus

vacature voor missionaire voorganger in

was dit een diepe overtuiging, een ver-

de krant stond, reageerde ik.’

langen: het is het beste om dit leven achter me te laten en bij Christus te zijn.

 ‘Ik probeer iets van Jezus’ liefde te laten zien, ook als ik er geen zin in heb’ 

Je hebt het steeds over de vrijheid en

Enerzijds is het troostrijk dat ze het ver-

blijdschap van het evangelie. Hoe krij-

langen had om bij Hem te zijn; ik geloof

gen die concreet vorm in jouw leven,

ook echt dat ze daar is. Tegelijkertijd is

dat ongetwijfeld niet alleen maar vrij

het een heel rare kronkel. Toen Paulus

en blij is?

dit schreef, zat hij in de gevangenis en

‘Het kan inderdaad oppervlakkig over-

liep hij het risico geëxecuteerd te wor-

vind ik dat ik ook kwetsbaar mag en

komen, maar zo bedoel ik het totaal

den. Vanuit die positie bemoedigt hij de

kan zijn in de Akergemeente. Als het

niet. De kern van het evangelie is dat je

gemeente en denkt hij na over zijn leven

verdriet op de voorgrond zat, ging ik

geliefd bent, dat je er gewoon mag zijn

en sterven. Hij wil best op aarde blijven

wandelen en even lekker stevig janken.

zoals je bent. Dat is wat ik er ten diepste

om het evangelie door te blijven geven,

Of ik pakte mijn gitaar en zong over pijn

mee bedoel. Kijk naar de Akergemeente.

maar nog beter is het om bij Christus in

en hoop.’

Wij zijn kerk in een rijke buurt, maar hoe

de hemel te zijn. Hij zit dus in een heel

mooi je huis ook is, aan de gebroken-

andere situatie, hij is niet depressief of

Heeft dit alles je relatie met God ver-

heid van het leven ontkom je niet. Juist

iets dergelijks.’

anderd?

‘Niet zozeer. Ik had wel vragen naar God

wanneer mensen daarmee in aanraking komen, weten sommigen hun weg te

Het is heel ingrijpend als een broer of

toe, ik was ook boos op een bepaalde

vinden naar ons toe. Niet omdat het een

zus suïcide pleegt. Wat deed dat met

manier, want waarom gebeurde dit? Ik

oppervlakkige happy-clappy gemeente

jou?

bedacht vele scenario’s over hoe haar

is, maar omdat je er mag zijn met je pijn.

‘Dat mijn zus zich het leven benam,

dood voorkomen had kunnen worden.

Toch is er midden in die ellende wel een

zorgde voor een crisis in mijzelf. Ook in

Voor God is het geen moeite om in te

toekomst; er is een God die jou liefheeft,

mij zit een sombere onderlaag. Daarbij

grijpen. Hij liet het toe, waarom? Haar

die jou wil helpen en troosten. We bid-

verloor ik in één jaar tijd drie familiele-

leven lang was ze een gezellige, vro-

den dan voor moed en houvast. Voor

den: een jaar voor de dood van mijn zus

lijke, lieve en gelovige zus. Maar het is

gasten is de gemeenschap van christe-

overleed mijn vader, en zes weken na

zoals het is. Die boosheid is niet geble-

nen in eerste instantie belangrijker dan

hem overleed mijn schoonzus aan de

ven. Het verdriet wel. Inmiddels is mijn

God zelf. Ze komen voor de liefde en

gevolgen van kanker. Mijn hele gezin

zwager opnieuw getrouwd en mijn broer

aandacht, een plek waar ze zichzelf kun-

klopte niet meer. Ik dacht ook dat we

trouwt in juni. Het leven gaat verder.

nen zijn. Dat heeft ook met die vrijheid

allemaal gelukkig waren en dan stapt

Wat mij raakt, zijn woorden van Jezus:

te maken. Maar uiteindelijk gaat het wel

je zus ineens uit het leven – hoe kan

te midden van alle gebrokenheid zegt

echt om Jezus.’

dat? Wat zit daar allemaal achter wat

Hij dat Hij gekomen is om leven te

we niet hebben gezien? Dat heeft veel

geven in al zijn volheid. Ik zie dagelijks

Maar hoe is dat voor jou persoonlijk?

impact gehad. Pas sinds een half jaartje

de gebrokenheid om me heen, gebro-

‘Ik ontkom ook niet aan pijn en verdriet.

zit ik weer lekker in mijn vel, doe ik mijn

kenheid die vaak niet opgelost wordt.

Een paar jaar geleden is mijn zus over-

werk weer met overgave. Daarvoor

Maar Jezus kan wel verschil maken. Er

leden, doordat ze suïcide pleegde. Dat

deed ik nog wel met plezier mijn werk,

is meer dan gebrokenheid; er is hoop,

was en is ontzettend verdrietig. In haar

maar toch in een andere modus. De fris-

toekomst, leven bij Hem. Dat is ook heel

afscheidsbrief haalde ze Paulus aan, die

heid, energie en sprankeling ontbraken

praktisch. Het is onderdak zoeken voor

in de Filippenzenbrief schrijft: “Want

er lange tijd aan. Wat me helpt, is een

een dakloos meisje met twee honden

cursus lichaam en energie, bij Spectrum

en zes puppy’s, onderdak geven aan

in Hattem. Het is voor mij een middagje

een vluchteling, tweewekelijks voetbal-

uit én via mijn lichaam ontdekken waar

len met twee jongens die geen vader

energie zit en waar energie lekt. Daar-

meer hebben. Zo probeer ik iets van

naast zijn er gelukkig mensen bij wie ik

Jezus’ liefde te laten zien, ook als ik er

het verdriet kan uiten. Heel bijzonder

geen zin in heb.’

 ‘Mijn hele gezin klopte niet meer’  26

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Column

Idealisten

D

e kerk zit vol idealisten, concludeerde ik laatst na het lezen van een mailtje. Dat had ik natuurlijk al veel eerder kunnen

weten, maar zo kan het gaan: een paar simpele zinnen zetten je aan het denken en het kwartje valt.

‘Ik ben nu eenmaal zo’n idealist die niet graag ziet dat er broeders en zusters vertrekken uit de gemeente’, schreef een jonge vrouw mij. ‘We zijn toch verbonden aan elkaar, net een groot gezin!’ Het waren welgemeende woorden aan ons adres op een moment dat we op het punt stonden onze kerkelijke gemeente te verlaten.

Ook anderen kwamen los en vertelden over hun bezieling om liturgische vernieuwing op de agenda te krijgen. Over hun drive om de onderlinge band te versterken, over hun overtuiging dat een doordachte visie op de toekomst nodig is, of juist over hun standpunt dat in de kerk ‘niets anders dan het Woord mag spreken’. Stuk voor stuk idealen.

 Wat levert al die geestdrift de kerk op?  Mensen met idealen geven het leven dynamiek, geloof ik. Bij hen heeft water geen kans om stil te staan en te gaan stinken.

Juíst de kerk heeft dus idealisten nodig en wordt daarin op haar wenken bediend: ze zijn er bij bosjes. Vol overtuiging gaan ze voor kerkelijke eenheid, samenspreking, of isolement. Ze geloven in vernieuwing of behoud van hoe het altijd ging. Ze zetten zich met hart en ziel in voor de missionaire, duurzame, diaconale, linkse, conservatieve of roze kerk. Zonder of juist mét dans en drama, zonder of juist mét een vrouw op de kansel, zonder of Willem Griffioen: ‘Ik zie dagelijks de gebrokenheid om me

juist mét één gereformeerde theologisch universiteit.

heen. Maar Jezus kan wel verschil maken. Er is meer dan gebrokenheid; er is hoop, toekomst, leven bij Hem.’

De kerk is een kleurrijke potpourri van bezielde idealisten met heel verschillende dromen en doelen. Gelukkig maar. Toch blijft er één vraag in mijn hoofd tollen: wat levert al die geestdrift

Waar verlang je ten diepste naar?

de kerk op? Juist het gesprek tussen kerkelijke idealisten met

‘Dat Jezus terugkomt. Dat mag van mij vandaag nog

verschillende visies heeft te vaak een hoge zuurgraad. Met als

gebeuren. Ik ben gelukkig – met mijn vrouw, kinderen,

risico dat idealisme verwordt tot een verbeten wedstrijd met al-

kleinkinderen en werk. Ik ben ongelooflijk dankbaar voor

leen maar verliezers.

alle mooie dingen in mijn leven. Tegelijkertijd staat het

Hoe voorkomen we in de kerk dat

voor mij als een paal boven water dat er zo veel pijn en

verdeeldheid leidt tot verloren

ellende is dat het leven hier onaf is en blijft. Mijn groot-

idealen? Is bij iemand dat kwartje

ste verlangen is dat Jezus alles recht komt maken wat

al gevallen?

krom is en heel maakt wat gebroken is.’

Elze Riemer is journalist en godsdienstwetenschapper.

Esther de Hek (CGK) is moeder en tekstschrijver.

27

 Jeugdwerk

Samen chillen zonder al te veel catechese Tijdens een BBQ, de officiële afsluiting van het seizoen, praat ik met de jongeren en begeleiders van een mentorgroep die twee jaar lang met elkaar hebben opgetrokken. Samen kijken we terug op hun ervaringen. ‘In het begin hebben we nog wel een boekje aangeschaft, maar daar kunnen we niet mee omgaan.’ tekst Anko Oussoren

Eén van de jeugdwerkers zegt: ‘Het is voor

genoten en veel van jullie geleerd. Zonder

Agenda

ons de laatste keer dat wij jullie bij elkaar

jullie had ik bijvoorbeeld nooit de Hunger

roepen, maar we laten jullie vrij om zelf iets

games gezien.’

• 2 2 tot 28 juli: New Wine Zomercon-

voorbijkomen in WhatsApp.’ Deze opmer-

Actualiteit

ferentie, in Biddinghuizen. Thema:

king is tekenend voor de manier waarop

Hun enthousiasme roept bij mij de vraag op

God in ons midden. Meer hierover op

de jeugdwerkers met de groep omgaan. Ik

wat ze dan op een mentoravond met elkaar

www.new-wine.nl/zomerconferentie.

hoor de jongeren gelijk al de eerste plan-

doen. De jeugdwerkers antwoorden dat ze

nen maken.

vooral een goede sfeer wilden neerzetten,

De mentorgroep komt in deze samenstel-

waar de jongeren graag naartoe komen. De

ling al twee jaar bij elkaar. Het is een groep

jongeren beamen dit en als de opkomst een

van twaalf jongeren van 15 en 16 jaar.

graadmeter is, dan is het gelukt: ‘We waren

Hiervoor was de groep gesplitst en dat

er bijna altijd en anders meldden we ons af

vonden de jongeren niet leuk: ‘We zijn een

in de WhatsAppgroep.’

vriendengroep, we kennen elkaar al heel

Naast de goede sfeer probeerden de jeugd-

lang en we vonden het niks dat we werden

werkers thema’s te behandelen die raken

opgesplitst.’ Tegelijkertijd begrepen ze het

aan de leefwereld van jongeren of die aan-

wel: ‘We waren ook wel een lastige groep.’

sloten bij de actualiteit: ‘In het begin heb-

Dat bleek vooral te maken te hebben met

ben we nog wel een boekje aangeschaft,

de inhoud van het jeugdwerk en de manier

maar daar kunnen we niet mee omgaan.’

Offenburg (Duitsland). Thema: Unsha-

waarop de toenmalige jeugdwerkers met

De ander vult aan: ‘We hebben er een paar

keable. Zie www.om.org/teenstreet/

hen omgingen. ‘Er was weinig ruimte om

lessen mee gewerkt, maar het was alle-

nl_NL/content/teenstreet17.

gezellig met elkaar in gesprek te zijn, ze

maal veel van hetzelfde. En we hadden van

hielden zich strak aan het programma.’ De

de kerkenraad de vrijheid gekregen om zelf

val, op evenemententerrein Paasheu-

afgelopen twee jaren waren totaal anders:

te beslissen of we het wilden gebruiken.’

vel in Vierhouten.

‘We herkenden elkaar. De nieuwe jeugd-

Op de vraag of de jongeren een voorbeeld

Zie gracelandfestival.nl.

werkers zitten op ons niveau. Ze begrijpen

konden geven, werd de avond rondom de

ons, zijn meer van deze tijd en creëren een

verkiezingen genoemd: ‘Dat was gaaf, we

goede sfeer.’ Waarop één van de jeugd-

moesten partijen vormen met een eigen

werkers antwoordt: ‘Ik heb ook van jullie

programma en daar met elkaar over in

• 27 juli tot 2 augustus: TeenStreet, in

• 18 tot 20 augustus: Graceland Festi-

28

te organiseren, we zien de uitnodiging wel

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

 Jeugdwerk

Jongeren zoeken elkaar op. Ze zijn het liefst bij elkaar om te chillen, plezier te maken, muziek te luisteren en hun gevoelens te delen.

debat gaan. Zelf argumenten verzinnen

het liefst bij elkaar om te chillen, plezier

vooral het samen zijn vanuit de bron

en je verhaal verdedigen.’ De manier

te maken, muziek te luisteren en hun

voorleven en doorgeven.

waarop ze het vertellen, laat zien dat ze

gevoelens te delen. Ook geloof en ge-

ervan hebben genoten. Als ik vraag wat

loofsbeleving zijn voor jongeren een ge-

Creatief

precies het doel was, blijft het even stil,

zamenlijke onderneming.

De twee jeugdwerkers van deze mentor-

maar al zoekend komen de jongeren er

Van Wijnen wijst vooral op de informele

groep hebben het onderzoek niet gelezen,

met een beetje hulp van een jeugdwer-

groep. Zo’n informele groep, emotioneel

maar ze voelen haarfijn aan waar het om

ker wel uit: ‘We moeten geen meelopers

verbonden en met affectieve eigen-

gaat. Ze proberen op een creatieve manier,

zijn, maar zelf nadenken, keuzes maken

schappen, kan voor jongeren een plek

zonder gebruik te maken van een formele

en die verdedigen. Dat geldt ook voor

zijn van gezamenlijke ervaringen van

Bijbelstudiemethode, met de jongeren op

waar je in gelooft.’

geloof, hoop en liefde. Zijn onderzoek

te trekken, van elkaar te leren, en samen na

Ook al was de kern wat weggezakt, het

eindigt dan ook met de aanbeveling om

te denken over persoonlijke, maatschappe-

is duidelijk dat de jongeren vanuit een

een transformatie in te zetten in het

lijke en geloofsvragen. Tegelijkertijd leggen

gezellige sfeer geprikkeld willen worden.

jeugdwerk en om voortaan te begin-

de jongeren haarfijn bloot dat dit wel wat

Het moet niet al te zwaar worden, maar

nen bij de (informele) verbanden van de

vraagt van de jeugdwerkers en van de kerk.

het moet wel ergens over gaan: ‘Niet te

jongeren zelf. De aandacht zou moeten

diep serieus, we komen vooral voor de

verschuiven van de georganiseerde

Anko Oussoren is adviseur van het Prak-

gezelligheid.’ Er is ook ruimte voor ge-

jeugdgroepen naar de spontane groepen.

tijkcentrum. Met bijdragen van Karen

loofsvragen. Binnen de vriendengroep

Jeugdleiders zouden daarbij authentieke

Scheele en Paul Smit, jeugdwerkadviseurs

bestaat daarin veel variatie. Van de één

identificatiefiguren moeten zijn, die

bij het NGJ.

‘hoeft het niet’, de ander ‘weet het allemaal niet’ en weer een ander is hongerig en bezoekt ook activiteiten van andere kerken om te groeien in geloof.

Samen zijn

Media/tips Het promotieonderzoek van Harmen van

• Wim Houtman, ‘Jongeren geloven in

Wijnen is getiteld Faith in small groups

hun eigen groep’, www.nd.nl/nieuws/

Deze ontmoeting deed mij denken aan

of adolescents. Being together as a basic

geloof/jongeren-geloven-in-hun-eigen-

het promotieonderzoek van Harmen van

given en is te bestellen via de website

Wijnen. Hij deed onderzoek onder een

van uitgever Eburon: eburon.nl/product/

• Jonathan Bergman, ‘Kloof tussen jon-

vijftal jongerengroepen die in meer of

faith-small-groups-adolescents. Rondom

geren en kerk bestaat niet’, https://

mindere mate verbonden waren met de

de verschijning van het onderzoek zijn di-

ede.deleven.xyz/wp-content/uploads/

kerk (PKN). De mentorgroep zou één van

verse interessante artikelen geschreven:

deze groepen kunnen zijn geweest. De

• Klaas van der Zwaag, ‘Harmen van

groep.2090743.lynkx.

sites/2/2017/02/Artikel-Volzin.pdf.

• Nicolette de Boer, ‘CHE-baas promo-

belangrijkste conclusie van Van Wijnen

Wijnen: Spreek niet van kerk-, maar

veert op kerk en jongeren’, www.

is dat ‘zijn’ voorafgaat aan ‘organiseren’

van jongerenverlating’, www.rd.nl/

adremonline.nl/nieuws/che-baas-pro-

en dat een jongere niet kan ‘zijn’ zonder

kerk-religie/harmen-van-wijnen-

moveert-op-kerk-en-jongeren.

anderen: samen zijn is een basisgege-

spreek-niet-van-kerk-maar-van-jonge-

ven. Jongeren zoeken elkaar op. Ze zijn

renverlating-1.1126055.

29

 Opinie

‘Zeventien jaar reisde ik achter de moordenaar van mijn broer aan; ik verpestte mijn leven’ In de gespreksgroepen in de gevangenis bespreken we met regelmaat het thema vergeving. Een mooi, maar ook moeilijk onderwerp. Want als het voor christenen al zo moeilijk is om te vergeven, hoe is het dan voor hen die het voorbeeld van een vergevende God niet kennen?

tekst Ineke Baron

Een opmerking van één van de man-

van de last die hij al die jaren met zich

moeilijke proces van verzoening te wer-

nen in een gespreksgroep heeft me erg

meedroeg, namelijk zijn zoektocht naar

ken.

geraakt. Hij zei: ‘Zeventien jaar lang heb

de moordenaar. Maar hij heeft zich niet

Therapeutisch vergeven werkt ook in

ik achter de moordenaar van mijn broer

verzoend met de moordenaar. Die kan

de hand dat je niet naar je eigen fouten

aan gereisd, tot in verschillende landen.

wat hem betreft – bij wijze van spreken –

hoeft te kijken. Een gevoel van bitterheid

Maar op een dag kwam ik ineens tot het

doodvallen.

kan terecht zijn, maar het kan je ook op

inzicht: ik laat mijn hele leven bepalen

het dwaalspoor van een beperkte visie

door mijn wraakgevoelens en ik verpest

Verzoening

mijn eigen leven. Ik laat het los. Toen pas

Therapeutisch vergeven zorgt ervoor

je om de confrontatie aan te gaan met je

kon ik weer echt leven.’

dat je bevrijd wordt van de macht die

gevoelens en met de waarheid.

Deze vorm van vergeving noem ik thera-

de ander over je heeft. Dat is belangrijk,

peutisch vergeven. Therapeutisch verge-

ook voor christenen. Maar wanneer

Wreker

ven stelt geen andere voorwaarde aan

christenen gewend raken aan deze vorm

Jezus leert ons die vorm van vergeving,

jezelf dan enkel het loslaten. Je kiest voor

van vergeven, brengt dat een risico met

die veel verder gaat dan therapeutisch

jezelf, het gaat niet om het welzijn van

zich mee, omdat het voorbijgaat aan het

de ander. Dat er op een goede manier

belang van verzoening. Het werkt een

recht gedaan wordt, is op zich niet van

individualistische levenshouding in de

belang. Er is sprake van vergeving zonder

hand en neemt de verantwoordelijkheid

dat er aan verzoening wordt gewerkt.

voor de ander weg. Een christen kan dan

De woorden van de man die achter de

bijvoorbeeld afscheid nemen van zijn

moordenaar van zijn broer aan zat, geven

gemeente en van bepaalde mensen die

heel goed aan wat het therapeutisch ver-

hem of haar gekwetst hebben, in plaats

geven uitwerkte: het bevrijdde de broer

van te blijven en met de ander aan het

30

OnderWeg #13 > Jaargang 3 > 24 juni 2017

brengen. Maar Bijbels vergeven dwingt

 Je kiest voor

jezelf, het gaat niet om het welzijn van de ander 

 Opinie

eerder tegen hem of haar zou zeggen: ‘Als jij vasthoudt aan je pijn en boosheid, dan kan Ik geen heling brengen waar dat zo hard nodig is. Dan lijd je nodeloos.’

Ik lees ook nergens in de Bijbel dat we een ander om vergeving moeten vragen. Wel dat we de ander onze zonden moeten belijden en dat we opgeroepen worden om de ander te vergeven. Een dader is echter de laatste die bij het slachtoffer op vergeving aan kan dringen. Als dader heb je te respecteren dat de ander tijd en ruimte nodig heeft om te verwerken wat hem of haar is aangedaan.

God zelf nodigt ons wel uit om Hém steeds weer eerlijk en welgemeend om vergeving te vragen. Maar bij God Jezus leert ons die vorm van vergeving, die veel verder gaat dan therapeutisch vergeven:

mogen we er dan ook zeker van zijn dat

Hij leert ons de ander lief te hebben.

we niet tevergeefs bij Hem aankloppen, omdat Hij al bij voorbaat met open armen voor ons klaarstaat.

vergeven: Hij leert ons de ander lief te

loos mens, maar door de zondeval van

hebben. Als God vergeeft, scheldt Hij

de eerste mensen tot alle slechtheid in

niet alleen de schuld kwijt, maar ver-

staat, net als ik.

Berouw

zoent Hij zich ook met ons. In de Bijbel

Wanneer we zo onszelf leren kennen en

Vergeving vragen aan mensen raad ik

lezen we nooit over vergeving door God

in Christus onszelf liefhebben, zal het

dus niet gauw aan. Ik wil wel mensen

zonder verzoening. In het Bijbels ver-

ons ook makkelijker vallen de ander lief

helpen tot zelfinzicht en schuldbesef te

geven is er een helper die zegt: ‘Geef

te hebben en het goede voor hem of

komen. Zelfkennis en schuldbesef zijn

die pijn en die woede maar aan Mij.

haar te zoeken. Voor de ander te bidden.

nodig voor het herstel van verhoudin-

Het is aan Mij om wraak te nemen’ (zie

Dat is Bijbels vergeven. Dat kan heel

gen. Er is verschil tussen spijt en be-

Romeinen 12:19). God gaat niet aan het

moeilijk zijn, tegelijk is het meer dan de

rouw. Je kunt spijt hebben van iets wat

kwaad voorbij, maar Hij doet recht. Hij

moeite waard ons voor deze vorm van

je hebt gedaan omdat je gepakt bent,

doorgrondt wat ons is aangedaan, maar

vergeving in te zetten.

maar in berouw zit het woord ‘rouw’: je

Hij kent ook de ander in de gebroken-

rouwt om wat je een ander hebt aange-

heid van diens leven. Er is geen eerlijker,

Manipulatief

barmhartiger en rechtvaardiger rechter

In mijn werk vermijd ik overigens de

je een ander hebt aangedaan, dan kun

dan God zelf.

opmerking dat mensen anderen om

je dat uitspreken naar het slachtoffer.

Dat God onze wreker is, betekent niet

vergeving zouden moeten vragen. Ver-

En zonder dat je van de ander verwacht

dat we zelf passief worden. God wil ons

geving vragen kan iets manipulatiefs

dat die je vergeeft, kun je wel vragen:

leren om door zijn ogen naar onze me-

in zich hebben. Ik ken situaties waarin

‘Wil je het me laten weten als je me

demens te kijken, met de wens dat het

werd gezegd: ‘Ik vraag jou om verge-

kunt vergeven?’

de ander goed zal gaan, dat de ander

ving en nu moet je mij wel vergeven,

met zijn gaven en talenten ook in Gods

omdat je christen bent. Als jij mij niet

Ineke Baron is gevangenispastor

koninkrijk tot bloei komt. Als we zo naar

vergeeft zal God jou niet vergeven...’

voor stichting Neemias, hart voor ge-

de ander leren kijken, zien we in de

Dit kan tot grote moeite leiden en zelfs

vangenen, en is als kerkelijk werker

ander een mens zoals God hem of haar

tot geloofsonzekerheid bij degene die

verbonden aan de GKv Haulerwijk ten

bedoeld heeft. Geschapen als zonde-

zou moeten vergeven. Ik denk dat God

behoeve van gevangenen.

daan. Als je diep verdriet voelt over wat

31

-advertenties-

Op zoek naar een diaconaal jaarproject voor jouw kerk?

Kijk dan op: www.tear.nl/connected-church

#15  8 augustus

Rouwverwerkingsweekenden

• Kom in Gods kracht verder in

Bij het verlies van een dierbare: Rouw - dragen met God

• Geniet van de helende werking

het verwerken van uw verlies.

• Vind herkenning bij lotgenoten. door samen te ontspannen.

Alie Wernsen - maatschappelijk werkster

2015

Onder

www.onderwegonli ne.nl

Inspiratie voor reisgenoten

'Ik was een vreem deling en jullie namen Mij op' THEMA: KERK EN

5 t/m 9 oktober 2017

ds. P. Vermaat

VLUCHTELING

> 08 NAASTENLIEFDE HEB DE VLUCHTELING LIEF ALS UZELF PROBLEEM: EGOÏSME' > 12 KLAAS HARINK > 16 VIER VOORBEELDEN 'ONS GROOTSTE OMZIEN NAAR VLUCHTELINGEN > EN VEEL MEER...

Prijs: € 267,50 | 1-pers. kamer, all-in

Neem een proefabonnement: www.onderwegonline.nl Eerste drie maanden gratis!

zr. Anneke Kempers

richting inspiratie

Jan van Zutphenweg 4 3958 GE Amerongen tel: (0343) 723 780

©Carel Schutte

Geef voor blinde en n slechtziende mense

350.000 X ‘DANKUWEL’

Nederland telt nu zo’n 350.000 mensen die blind of slechtziend zijn. Dat aantal groeit snel. Als je een visuele beperking hebt, zijn de meest alledaagse dingen vaak een enorme uitdaging. Wij helpen met onderwijs, hulpmiddelen én onderzoek. Helpt u mee?

Geef op rekeningnummer NL94INGB0004004040.

Kijk ook op steunBartimeus.nl

Postbus 999 3700 AZ Zeist T (030) 693 50 50

www.zdh.nl

info@zdh.nl

Op zoek naar een diaconaal jaarproject voor jouw kerk?

Kies een project van Tear en leef mee met kerken wereldwijd. Kijk op: www.tear.nl/connected-church of bel 030 - 69 69 600