Ow 3 16 het geloof in het leven van alledag by OnderwegOnline

www.onderwegonline.nl

#16  jaargang 3  2 september 2017

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

Geloven, wat heb ik eraan? THEMA: HET GELOOF IN HET LEVEN VAN ALLEDAG

10 BOB VENUS ‘ALS IK IETS ORGANISEER, GA IK NO WAY IN EEN KERK ZITTEN’ > 14 REPORTAGE GELOVEN WAAR HET LEVEN BARST EN BREEKT > 24 ANKO OUSSOREN ’IK HOEF NIET LANGER MIJN GELOOF TE BEWIJZEN’

 Inhoud Thema

06 OPINIE

Toegangsdeuren tot het evangelie

Een mooie lutherse boodschap over zonde en vergeving: grote kans dat je daarmee vandaag de dag voor dovemansoren spreekt. Maar er zijn genoeg andere grote en kleine thema’s

10 INTERVIEW

‘Jullie raken gigantisch veel jongeren kwijt en dat is je eigen schuld’

‘Beste gemeente, ik heb gisteren een halfuur porno zitten

waar zowel gelovigen als ongelovigen mee worstelen, en

kijken.’ Wat pionier Bob Venus betreft zou dat een uitstekend

waar het evangelie van zonde en vergeving heel veel over te

begin zijn van een preek. ‘Jongeren missen echtheid en

zeggen heeft.

kwetsbaarheid in de kerk.’

20 EYEOPENER

Over schoonheid en het summum daarvan

Sion (Jeruzalem) wordt in de Bijbel ‘stad van volmaakte pracht’,

28 JEUGDWERK

Zet jongeren centraal en sta je plek af

Bea (20) is op zoek naar een levendige gemeente waarin

ofwel het summum van schoonheid genoemd. Hoe kan dit ooit

haar taal wordt gesproken. In haar huidige gemeente voelt

gezegd worden van een stad die toch ook iets van een oude oos-

ze zich niet aangesproken. De verschillen in taal en bele-

terse stinkstad had?

ving zijn te groot. Hoever willen we als gemeente gaan om haar te bereiken?

24 ONTMOETING

‘Ik hoef niet langer mijn waarheid en geloof te bewijzen’

30 OPINIE

Elke dag de Bijbel lezen

Na het verschijnen van de Bijbel in Gewone Taal (BGT)

Anko Oussoren (38) werkte jarenlang met veel plezier op een

legde Freddy Gerkema tijdens een dienst de recente

architectenbureau. Toch gaf hij dat op om zijn passie te volgen:

Bijbeluitgaven eens op een stapel. Van Willibrord tot NBV,

met jongeren werken. Eerst op straat, later ook in de kerk

van HSV tot BGT en nog veel meer… Wat een overvloed. En

(GKv). Nu werkt hij als adviseur voor het Praktijkcentrum voor

na de zondagse Schriftlezing heb je nog zes werkdagen om

onderzoek en dienstverlening in de kerken en volgt hij in deeltijd

de zondagse lezing voort te zetten – in de gemeentekring

de masteropleiding missiologie in Kampen.

en thuis. Maar hoe staat het in de praktijk met die dagelijkse lezing?

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

 Thema

Irrelevant geloof

’W

aarom zou ik in God geloven? Ik ben zo ook gelukkig.’ Tja, wat moet je daarop zeggen? Is geloof alleen

een oplossing voor mensen met een probleem? Moet ik eerst een probleem aanpraten (zonde), om daarna pas de oplossing te begrijpen? Het valt niet mee om het belang van het christelijk geloof over te brengen in gesprek met een niet-christelijk persoon. Heeft het christelijk geloof toe-

gevoegde waarde buiten de muren van de kerk? Voor veel mensen zijn geloof en kerkgang een curieuze hobby. Een verhaal over ‘dat we zondig zijn en vergeving

14 REPORTAGE

Geloven waar het leven barst en breekt

nodig hebben’ komt niet over. Want wie bepaalt dat ik zondig ben? Ook binnen de muren van de kerk lijkt de relevantie van het geloof af te brokkelen. Jongeren haken af omdat er

Wint het geloof aan relevantie als het leven zijn rauwe kant

antwoorden worden gegeven op vragen die zij niet stellen

laat zien? Of noopt ellende tot kritiek en distantie: ‘Waar is

en omdat ze preken horen die niet gaan over hun werke-

dan je God?’ Een hospicemedewerker, een psycholoog en een

lijkheid. Anderen stellen zichzelf de vraag wat zij eigenlijk

predikant vertellen hoe het geloof zich in de context waarin

nog in de kerk doen – je kunt blijkbaar ook zonder. Weer

ze werken laat gelden. Maar ook hoe vraagtekens blijven

anderen zien de kerk zo veranderen dat wat zij vroeger met

staan.

verve verdedigden nu totaal niet meer relevant lijkt te zijn. Het zijn belangrijke vragen om te stellen: Wat hebben God en zijn Woord voor relevantie in deze tijd? Waar kan genade verandering brengen? Wat zijn de grote vragen die leven? Zelf ben ik verrast hoe positief niet-christelijke mensen reageren als ik vertel dat ik bewust lid ben van een kerk (en er

EN VERDER: 4 Praktijklokaal 12 Redactioneel

zelfs in werk). Met name het feit dat je een groep mensen hebt om op terug te vallen, ook met existentiële vragen, lijkt een groot pluspunt te zijn. Zo’n gesprek gaat meestal niet over zonde, de noodzaak van bekering of de betekenis van Christus’ dood aan het kruis. Die zijn bepalend voor het fundament van mijn geloof, maar niet de deur voor een ge-

17 Nieuws

sprek met iemand die het geloof niet deelt.

17 Colofon

Het is een mooie uitdaging voor christenen om de grote

18 Stimulans

wat God daarover zegt. Levensvragen die christenen en

19 Column Eline de Boo 27 Column Roel Kuiper

levensvragen van nu onder woorden te brengen en te zien niet-christenen met elkaar delen, maar waar op een andere manier antwoorden op gezocht worden. Uitnodigend, prikkelend, eerlijk en kwetsbaar.

Stockbeelden: WAYHOME studio/Shutterstock (pagina 1); Japiot/ Wikimedia (pagina 5 Opstandingskerk); Frame China/Shutterstock (pagina 6-7); Stokkete/Shutterstock (pagina 8-9); Syda Productions/ Shutterstock (pagina 12-13); MikeDotta/Shutterstock (pagina 14-15); FredFroese/iStock (pagina 20); Lokibaho/iStock (pagina 29).

Peter Hommes (GKv), redacteur OnderWeg

 Praktijklokaal

GKv Nieuwleusen: diakenen en avondmaal

anuit het Nieuwe Testament is de

avondmaal, het offer van Jezus, mogen wij

inzet van diakenen bij het avond-

allemaal leven en die geweldige boodschap

maal duidelijk. Maar in de huidige

van het evangelie is de vertrekkende dia-

praktijk blijft die meestal beperkt tot het

kenen meegegeven als bemoediging.’ De

wegnemen van het kleed over de bekers en

afzwaaiers kregen ook een cadeautje mee:

het brood, vlak voor de viering. Bij het af-

zo’n klein plastic bekertje waarin de diake-

scheid van enkele diakenen die hun ambts-

nen bij het avondmaal de wijn schenken die

periode vervuld hadden, onderstreepte de

spreekt van dit nieuwe verbond. Daarnaast

GKv Nieuwleusen echter de directe relatie

kregen ze een kaart met daarop onder an-

tussen de boodschap van het avondmaal en

dere Psalm 112, de psalm die het leven in het

het werk van de diakenen: ‘Uit het nieuwe

verbond concreet maakt in de zorg voor de

verbond, waar we aan denken met het

naaste.

GKv Loppersum zet stap in duurzaamheid

at de gaswinning in Groningen voor

gebouw en hoorbaar in het pastoraat.

dreiging voor het milieu en een bedreiging

aardbevingen en allerlei daaruit

De scheuren in het (kerk)huis herinneren je

voor de toekomst van onze kinderen en

voortvloeiende problemen zorgt,

ook aan je plek als kerk in de samenleving.

kleinkinderen.’

mag langzamerhand wel bekend zijn. Pro-

In de GKv Loppersum-Westeremden leidt

Hij trekt twee lijnen: wat doet de kerk zelf

blemen die zich niet alleen voordoen in de

dit tot concrete bezinning op het punt van

en wat zijn de mogelijkheden voor de kerk

vorm van scheuren in huizen en andere ge-

duurzaamheid. Jan van Heerde, lid van de

leden?

bouwen, maar die zich ook manifesteren in

commissie van beheer: ‘Alles hebben we uit

Voor de kerk zelf liggen de mogelijkheden

minder zichtbaar leed. Er is veel psychisch

Gods hand ontvangen. Wij hebben de taak

voor de hand: kies voor ledverlichting,

leed dat volgens nationaal coördinator Hans

om zorgvuldig om te gaan met de schep-

onderzoek de mogelijkheden van (betere)

Alders vooral veroorzaakt wordt door de

ping. Vervuiling van de lucht en de natuur,

isolatie en van zonnepanelen. De laatste

gebrekkige afhandeling van de schade-

verspilling van materialen en uitputting van

brengen financieel gezien minder op dan

claims. In de kerken in Groningen zijn de

fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas,

gedacht, omdat je als kerk de energiebelas-

gevolgen zichtbaar in de scheuren in het

steenkool en bruinkool) zijn een grote be-

ting voor een deel terug kunt vragen, ook bij gebruik van fossiele brandstoffen. Maar misschien zijn er andere redenen om ze toch te plaatsen. Het kerkdak in Loppersum is erg geschikt voor zonnepanelen. Er zijn mogelijkheden voor samenwerking met de Lopster Energie Corporatie, die voor de inwoners van het dorp al een zonnepanelenproject heeft gerealiseerd, waarbij je eigen panelen op het dak van een ander worden geplaatst. De commissie van beheer geeft daarnaast tips voor de kerkleden in hun eigen situatie.

Webtip www.groenekerken.nl Het kerkdak in Loppersum is erg geschikt voor zonnepanelen.

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

 Praktijklokaal

Zomervieringen in GKv Utrecht-Noordwest

e tijd van de zomervakanties is

‘Samen willen we het goede leven vie-

weer voorbij. De meeste kerkle-

ren’, aldus de aankondiging. De vieringen

den zijn terug van vakantie en de

hebben een laagdrempelig karakter en

kerken raken weer gevuld. In de zomerpe-

duren ongeveer een uur. Iedere week is

riode hebben veel kerken hun diensten ge-

er gelegenheid om te eten, koffie en thee

combineerd, soms met de buurkerk uit het

te drinken tijdens deze ontmoetingen. De

eigen kerkverband of (steeds vaker) met

bijeenkomsten worden gehouden in de

gemeenten uit een naburig kerkverband.

Opstandingskerk en bij mooi weer buiten,

Soms, bijvoorbeeld in de Stadshartkerk in

op een veld naast de kerk. De bijeenkom-

Amstelveen, zijn er een aantal weken he-

sten hebben een ‘open’ karakter. Naast de

lemaal geen kerkdiensten gehouden.

gebruikelijke onderdelen – zoals aandacht

In de GKv Utrecht-Noordwest gaat het

voor de Bijbel, zingen en bidden – is er

weer anders. Daar organiseerden ze in de

ook ruimte voor film of interactie en voor

maanden juli en augustus zomervieringen.

verhalen van mensen over hun dagelijks

Ontmoeting speelde daarin een grote rol.

leven.

De Opstandingskerk in Utrecht.

Webtip www.geloofhet.nl

GKv Dalfsen-Oost: aandacht voor kerkverlating Nog niet zo lang geleden was het een on-

De GKv van Dalfsen-Oost bijvoorbeeld

werd ook uit één van de wijken gevraagd

derwerp waarover in stil verdriet vooral

heeft kerkverlating tot een pastoraal thema

om hier aandacht aan te besteden. Dat

werd gezwegen: één van mijn kinderen

gemaakt, dat in het nieuwe seizoen bijzon-

zal onder meer gebeuren in enkele kerk-

heeft de kerk en misschien zelfs God verla-

dere aandacht krijgt, ‘omdat het gaat over

diensten, waarin ds. Melle Oosterhuis zal

ten... Tegenwoordig is het steeds meer een

vragen en zoektochten die ingrijpend zijn in

voorgaan. Hij was eerder bij het onderwerp

onderwerp waarover kerkleden met elkaar

het leven van gemeenteleden’. Terwijl de

betrokken via een gespreksgroep van de

in gesprek gaan.

kerkenraad het onderwerp zelf agendeerde,

GKv en de NGK in Wezep. De gemeenteleden kunnen er na de dienst met elkaar over doorspreken in speciale gespreksgroepen. Het Praktijkcentrum organiseert in september 2017 twee PEP-dagen voor kerkenraden over dit onderwerp.

Webtip www.praktijkcentrum.org/highlight/ pepdagen-2017-geloofsverlating Kerkverlating gaat over vragen en zoektochten die ingrijpend zijn in het leven van gemeenteleden.

En verder

... houdt de NGK Amstelveen in september een

... heeft de Ichthuskerk in Den Haag (GKv) een ruilen leenapp:

verzoeknummerdienst: de leden kunnen hun verzoek indienen en de

‘Ruilen en delen is een mooie manier om te laten zien dat we “alles

predikant, ds. Cor-Jan van Rijn, praat het aan elkaar. Dit staat in het

gemeenschappelijk hebben” (Handelingen 2:44). Ds. Jasper Klapwijk

kader van zijn plan om avondbijeenkomsten te organiseren, gericht

maakte er zelf ook gebruik van in verband met zijn reis naar

op evangelisatie. De gemeente kent verder alleen morgendiensten.

Curaçao: hij had koffers nodig.

 Thema

Toegangsdeuren tot het evangelie Een mooie lutherse boodschap over zonde en vergeving: grote kans dat je daarmee vandaag de dag voor dovemansoren spreekt. Maar er zijn genoeg andere grote en kleine thema’s waar zowel gelovigen als ongelovigen mee worstelen, en waar het evangelie van zonde en vergeving heel veel over te zeggen heeft. tekst Karel Smouter Het loopt tegen het einde van de dag en

dereen met een schone lei kan beginnen.

dat de thema’s die in de kerk leven ook

het wordt tijd om een plekje voor de tent

Zonde? Welke zonde? Met een schone

in de wereld leven, en andersom. Tegelijk

te zoeken. Erik (een vriend en klasgenoot

lei beginnen? Kijk eens om je heen: jong,

is het zo dat thema’s die voor de één be-

– we zijn net over naar de zesde van de

mooi, sterk, rijk. Waarom zou je met een

langrijk zijn voor de ander helemaal niet

middelbare school) en ik fietsen door En-

schone lei willen beginnen? Ik mompel

spelen. Je kunt elkaar makkelijk kwijtra-

geland. We hebben al snel geleerd dat je

nog iets over onreine seksuele gedach-

ken als je dat niet aanvoelt.

de leukste plekjes vindt als je ’s avonds

ten, waarop pa nogmaals en niet erg sub-

Sommigen zijn bezig met de grote vraag-

iemand vraagt of er een camping in de

tiel naar zijn ronduit begerenswaardige

stukken van onze tijd: milieu, armoede,

buurt is. We rijden langs een riante villa

dochter hint. Het gesprek is meer dan

uitbuiting. Ergens knaagt het besef dat

met een onberispelijk gazon… Durf jij hier

ongemakkelijk geworden.

wat wij kopen en doen consequenties

naar een camping te vragen?

Goed, ik ben niet trots op mijn aandeel.

heeft: van klimaatverandering tot kinder-

Een uurtje later is de tent opgezet, heb-

De overweldigende rijkdom, gastvrij-

arbeid. Tegelijk zijn dat zulke immense

ben we (elk in een eigen marmeren

heid en alcohol misten hun uitwerking

zaken dat je al snel een gevoel van

badkamer) gedoucht en zitten we aan

niet. Maar wat ik eruit meenam, is dit: de

machteloosheid bekruipt. Het is toch on-

een borrel met de heer des huizes en zijn

moderne mens zit lang niet altijd met de

mogelijk om alleen maar klimaatneutrale,

dochter, precies onze leeftijd. De gast-

centrale vraag van de Reformatie (hoe

onder goede omstandigheden geprodu-

heer houdt niet op ons op haar te wijzen

kom ik aan een genadige God?). Gelukkig

ceerde dingen te kopen?

en onze glazen bij te vullen. Tussendoor

bleef het bij me knagen. Wat zijn voor mij

Anderen vechten met hun verlangens,

vraagt hij naar onze toekomstplannen.

de belangrijke dingen die ik in het evan-

meestal op het terrein van geld, seks of

Elektrotechniek, zegt Erik. Theologie, zeg

gelie vind? Wat houdt mensen binnen en

macht. Daar komt vaak een vorm van

ik. Het gesprek stokt. Theologie? Waarom

buiten de kerk bezig? En als dit Gods we-

verslaving bij kijken. Van internet- en

dat? Of God nu bestaat of niet, dat is

reld is, wat is dan mijn plaats daarin?

gokverslaving tot de behoefte aan er-

toch niets om je druk over te maken? Pa,

kenning. Hoe breek je met een slechte

dochter, Erik: allen hebben dezelfde vra-

Opvreten

gende ogen.

Deze vragen gaan nog altijd met me mee.

komt zo’n drang waarvoor je je schaamt

Ik vertel van zonde en genade. Dat ie-

Het eerste wat ik daarbij geleerd heb, is

eigenlijk vandaan? Wat voor de buiten-

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

gewoonte die zich ontwikkelt? Waar

 Beschouwing

Het is toch onmogelijk om alleen maar klimaatneutrale, onder goede omstandigheden geproduceerde dingen te kopen?

wereld niet of nauwelijks zichtbaar is,

omgaan. Grondstoffen en de natuur

is ten prooi aan zinloosheid.’ En even

kan je vanbinnen opvreten.

raken uitgeput, soorten sterven uit, het

verder: ‘Wij weten dat de hele schepping

Er zijn nog allerlei andere thema’s te

klimaat verandert. En of we het willen of

nog altijd als in barensweeën zucht en

noemen – omgang met verlies, gerech-

niet, we maken het dagelijks erger. Wie

lijdt.’

tigheid, keuzestress, vragen rond lijden –

daarmee zit en in de Bijbel leest, vindt

Paulus laat het niet bij die constatering,

maar deze twee maken al goed zichtbaar

al snel herkenning. Je leest van droogte,

hij noemt ook de oorzaak. God heeft de

dat de thema’s in de kerk en in de wereld

hongersnood, sterven en vruchteloos-

schepping aan vruchteloosheid onder-

niet van elkaar hoeven te verschillen.

worpen ten tijde van de zondeval. De

Dat helpt mij in een aantal opzichten. Ten

oorzaak is de zonde van de mens, en de

eerste bevrijdt het me van een ongezond superioriteitsgevoel. Gelovig of niet, er zijn levensvragen waar we allemaal onze weg mee zoeken. Ten tweede verbindt het de vraag naar mijn plaats in Gods wereld met wat mijn naaste bezighoudt.

Tirannie Bij elk thema heb ik me de vraag gesteld: hoe speelt het een rol in de Bijbel? Is de Bijbel net zo relevant voor ons bij het nadenken over deze thema’s als destijds

Zonde? Welke zonde? En waarom zou je met een schone lei willen beginnen? 



vloek waarmee God daarop de aarde belast. ‘Vervloekt is de akker om wat jij hebt gedaan, zwoegen zul je om ervan te eten.’ Dat zijn echter niet de woorden van een God die zich in zijn woede niet kan beheersen en onherstelbare schade aanricht. Je kunt Gods pijn in de woorden horen doorklinken. Met de sterfelijkheid van de mens begrenst Hij de schade die we kunnen maken en al in de straf belooft Hij dat het kwaad uiteindelijk zal verliezen. Bij de schepping had God de mens de op-

voor Luther bij zijn zoektocht naar genade?

heid.

dracht gegeven het leven op aarde te be-

Om met de grote vraagstukken te begin-

Van Genesis 3 tot diep in Openbaring is

heersen en te ontplooien. Door de zonde

nen: we zien dat de aarde in haar voegen

er de erkenning dat de aarde lijdt. Ro-

is die heerschappij een tirannie gewor-

kraakt door hoe wij mensen met haar

meinen 8:20 zegt krachtig: ‘De schepping

den, en door de vloek is de aarde aan

 7

 Thema

Maar het feit dat er verlangens zijn, is op zich het probleem niet. Behoefte aan eten, slaap, gezelschap, intimiteit, zelfontplooiing: het zijn allemaal ingrediënten van een gezond en rijk leven. Ze geven ons een zetje in de goede richting. Waar gaat het dan mis? Misschien kan een baby enigszins de weg wijzen. Mijn vrouw en ik hebben niet het talent ontwikkeld om meteen aan het huilen van een zuigeling te kunnen horen wat er aan de hand is. Er schort iets aan, helder, maar wat het is, is soms een hele puzzel. Zo begint een boeiende zoektocht naar het verlangen waarin voorzien moet worden. Honger? Toe aan slaap? Of juist toe om uit bed gevist te worden? Doorkomende tandjes of maagproblemen? Gewoon behoefte aan contact? Soms is het geen van alle. Wat je ook doet – voeden, verschonen, spelen, ronddragen, Al met al wordt wel duidelijk dat we verlangens er niet zomaar onder krijgen.

rondrijden, wegleggen, strelen – je komt er niet achter waar het aan schort. En het is maar de vraag of dat bij de zuigeling

vruchteloosheid onderworpen. Misschien

vooral om midden in de schepping een

anders is.

is dit wel meer bevestiging dan de zoeker

nieuw begin te maken. Bij Jezus is de re-

Wat weinig helpt, is dat we in de op-

had willen krijgen. Als de aarde de zonde

gering over de schepping uit Genesis 1:28

voeding niet altijd stimuleren om helder

van de mens en de vloek van God tegen

geen karikatuur meer, maar een nieuw

te zijn over verlangens. ‘Papa, zijn die

zich heeft, is er dan nog perspectief?

begin. En Hij nodigt iedereen uit daaraan

dropjes van jou?’ ‘Ja, nou en of ze dat

Daarop vinden we verschillende stukjes

deel te nemen. Dat begon met een hand-

zijn.’ Hoe duidelijk en direct dat antwoord

van een antwoord. Bijvoorbeeld dat we

vol discipelen en verandert nu nog de

ook is, ergens lijkt het niet het antwoord

wel verantwoordelijkheid dragen, maar

wereld ten goede.

op de vraag. Soms weten we niet precies

dat God die verantwoordelijkheid terug-

Het is Jezus die van God de regerings-

wat onze verlangens ten diepste zijn. En

brengt tot een menselijke maat. Zo leert

macht krijgt over de hele wereld, tot

soms zijn we er niet direct over. Niet naar

Jezus dat we heel ver moeten gaan in de

Hij zelf alles nieuw maakt. En zelfs daar

anderen, maar ook niet naar onszelf toe.

zorg voor onze naasten. Zelfs vijanden

zullen mensen aan mogen bijdragen. In

blijken naasten te kunnen zijn. Maar Hij

Openbaring 21:26 (NBG) laat God zien

Lust

leert niet dat we verantwoordelijk zijn

dat de volken hun inbreng zullen hebben

Spelen verlangens en onze moeite om

voor de zorgen wereldwijd. ‘Alles wat

in de nieuwe wereld. En die inbreng zal

ze te hanteren ook een rol in de Bijbel?

jullie gedaan hebben voor de onaanzien-

geen klimaatverandering of schade aan

Er blijken voorbeelden genoeg te zijn.

lijksten van mijn broeders of zusters, dat

de wereld zijn, maar het beste wat we

Meestal gaat het dan gewoon om ver-

hebben jullie voor Mij gedaan.’

hebben.

halen waarin je ziet hoe mensen ermee

In die laatste woorden is een echo te

omgaan. Juda en Tamar, Hannah, Penina

horen van het diepste antwoord dat God

Zuigeling

heeft gegeven. Een antwoord dat in geen

Vechten met verlangens is het andere

en Zafira, de rijke jongeling. Goed om te

mensenhart was opgekomen: met Jezus

thema. Het probleem is dat voor veel

ervaren dat je met jouw moeiten niet

heeft Hij zijn eigen Zoon in de wereld

mensen één of meer verlangens on-

alleen staat. Maar misschien nog niet

gezonden. Het Woord is vlees geworden.

beheersbaar groot worden. We weten

genoeg om te vatten waarom het zo

De schepper is deel van de schepping ge-

allemaal waartoe dat kan leiden: lust-

moeilijk is om met je eigen verlangens

worden. Om met ons mee te lijden, maar

moorden, oorlog, onderdrukking, fraude.

om te gaan.

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

en Elkana, Naäman en Gehazi, Ananias

 Beschouwing

Een Bijbelverhaal dat daarbij kan helpen, is het gesprek tussen Eva en de slang. In Genesis 3:6 overweegt de vrouw de verlokkingen die de slang haar in het vooruitzicht stelt als ze eet van de boom van kennis van goed en kwaad. ‘En de vrouw zag, dat de boom goed was om

Er schort iets aan, helder, maar wat het is, is soms een hele puzzel 



van te eten, en dat hij een lust was voor de ogen, ja, dat de boom begeerlijk was om daardoor verstandig te worden, en zij nam van zijn vrucht en at, en zij gaf

gemeenschap, gezag en heerlijkheid.

ook haar man, die bij haar was, en hij at’

Maar Hij heeft dat allemaal afgelegd (Fi-

(NBG-vertaling 1951).

lippenzen 2:6-8) om als mens en dienst-

Voordat de vrouw de slang ontmoette,

knecht te leven. Zijn heerlijkheid heeft

had ze helemaal geen last van de aan-

Hij ingeruild voor vernedering en dood,

trekkingskracht van deze ene boom. Nu

omdat Hij een onvervuld verlangen had

Leestips

wel. Je ziet als het ware door haar ogen

dat groter en dieper was: de mensheid,

Tom Wright, Eenvoudig christelijk,

heen hoe dat proces zich voltrekt.

de wereld terugwinnen voor God. God

Franeker (Van Wijnen), 2007. Wright

(1) Ze zag dat de boom goed was,

leert je niet minder te verlangen, maar

beschrijft in dit boek de opmerkelijke

(2) dat hij een lust voor het oog was,

geeft je verlangen de nieuwe richting

relevantie van de Bijbel en het chris-

(3) dat de boom begeerlijk was om

van het koninkrijk.

telijke verhaal voor de wereld van

daardoor kennis van goed en kwaad te

vandaag.

krijgen,

Toegangsdeuren

(4) ze nam en at,

U voelt wel dat er meer te zeggen is.

Alister McGrath, Wat heeft dat kruis te

(5) ze gaf en hij at.

Meer over de nood van de schepping en

betekenen?, Kampen (Kok), 1995. Lees

In die vijf stappen ligt een patroon van

het omgaan met verlangens. Hoe vind ik

ook deze blog naar aanleiding van het

verlangen en verslaving: iets mooi vin-

bijvoorbeeld welk onvervuld verlangen

boek: www.whitefield.nl/literatuur/

den, de aantrekkingskracht ervaren, ver-

me drijft? En als Christus mij heeft terug-

artikelen/27-a-mcgrath-over-de-rele-

langen, een misstap begaan, de misstap

gewonnen voor God, hoe kan dat dan

vantie-van-het-christelijk-geloof-in-

doorgeven. Daar zou veel over te zeggen

mijn verlangens richten en vervullen?

een-postmoderne-tijd-3-b-kooistra.

zijn. Zoals over die laatste stap: door een

Evenzo is er meer te zeggen over andere

ander te laten proeven, voel je jezelf

thema’s die om ons heen en in onszelf

Jolanda Brouwer, Geloven in Jezus,

even minder schuldig. ‘Zie je wel, daar

leven, en over mijn eigen plaats in Gods

wat heb je eraan? Brieven van oma,

worstelen anderen ook mee.’

wereld.

Groningen, 2017.

De vijf stappen hebben iets onvermij-

Voor nu merk ik op dat de thema’s die bij

delijks. Wat goed en onschuldig begint

anderen en onszelf leven als toegangs-

(die boom wás ook prachtig), eindigt

deuren tot het evangelie kunnen werken.

verschrikkelijk. Waar gaat het mis? Als

Er zijn veel verschillende toegangsdeu-

Webtips

Eva bij de derde stap gaat verwachten

ren, maar door elk ervan kom je binnen

www.eo.nl/geloven/nieuws/item/is-

dat zowel het verlangen naar de vrucht

in hetzelfde evangelie: het verhaal van

geloven-nog-wel-relevant

als het nieuwe verlangen naar kennis van

Gods weg met mensen. En eenmaal bin-

Een prikkelend blog van Reinier Son-

goed en kwaad vervuld zullen worden.

nen is er van alles te ontdekken. Onder

neveld over de vraag of geloven nog

Het gaat mis omdat je twee verlangens

meer dat de waarheid van gebrokenheid,

wel relevant is.

niet kunt optellen tot een verwachting.

zonde, verlossing en genade een rijke

Al met al wordt wel duidelijk dat we ver-

schat is. Ook als dat zaken zijn die je in

www.youtube.com/

langens er niet zomaar onder krijgen.

eerste instantie niet bezighielden.

watch?v=VmzJknjA-_c

In Jezus Christus krijgen we een ver-

Een Denkstof-filmpje met Almatine

bijsterend voorbeeld van hoe we met

Karel Smouter is predikant van de NGK

Leene over de vraag: waarom zou je

verlangen en vervulling kunnen omgaan.

Wageningen en redacteur van Onder-

in God geloven?

Hij was met God in de hemel. Volmaakte

Weg.

 Thema

‘Jullie raken gigantisch veel jongeren kwijt en dat is je eigen schuld’ tekst Jasper van den Bovenkamp

‘Beste gemeente, ik heb gisteren een halfuur porno zitten kijken.’ Wat Bob Venus betreft zou dat een uitstekend begin zijn van een preek. ‘Jongeren missen echtheid en kwetsbaarheid in de kerk.’ Bob Venus kreeg een paar maanden

met mij een biertje te drinken en wat te

geleden als pionier de zegen van de

praten?’ Vervolgens klapt hij misschien

GKv-gemeenten van Amersfoort en

z’n tafeltje uit. ‘Geloof zonder twijfel is

Leusden. Zijn opdracht is om in contact

een dood geloof’, staat erop. Maar mis-

te komen met de ongeveer vijfhonderd

schien laat hij hem dicht. Geen zin om

jongeren die korter of langer geleden

hierover te praten? Prima hoor, dan gaat

zijn afgehaakt bij de kerk. En nee, het

het gesprek over voetbal of politiek. Bob

is helemaal niet zijn bedoeling om hen

wil niet de klassieke ouderling zijn die

weer terug de kerk in te jagen. Het gaat

op huisbezoek hoe dan ook de onvermij-

hem puur en alleen om de ontmoeting,

delijke geloofsvraag stelt.

zegt hij. Open en eerlijk. Hij zal niet de

‘Mag hun verhaal er alsjeblieft gewoon zijn?’ 



Gereformeerde Gemeenten ervoer Bob die broeierigheid op allerlei manieren,

markt opgaan met een bos rozen, en

Verstikkend

als mensen dan zeggen: ‘Oh, wat lief,

De ideale kerk is voor de Amersfoortse

maakte jongeren om die reden een punt

dankjewel’, dat hij dan antwoordt: ‘Ja,

pionier een gesprek van hart tot hart.

achter de kerk hebben gezet.

maar deze roos staat voor Christus en Hij

Dogma’s, gebouwen met een kruis erop,

Daar begint het trouwens al voor Bob.

houdt van jou.’ Dat vindt-ie niet zuiver,

de strak georganiseerde dienst: ze zijn

Jongeren die de kerk vaarwel zeggen,

niet transparant.

voor Bob vooral omlijsting. En als het

verdwijnen vaak geruisloos van de

Bob zoekt de meiden en jongens thuis

decor te belangrijk wordt gemaakt, kan

radar. Wellicht met wat frisse tegenzin

op. Dan rijdt hij er met z’n bakfiets naar-

het je gaan verstikken. In zijn eigen ker-

stuurt de scriba op een zeker ogenblik

toe en belt hij aan. ‘Hey, heb je zin om

kelijke zoektocht van de baptisten tot de

de afscheidsdocumenten op, maar het

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

maar hij weet ook dat veel (ex-)vrijge-

 Interview

Bob Venus: ‘Ik denk dat jongeren een heel wezenlijke opdracht bij de kerk neerleggen.’ (beeld Maria Venus)

Aan dat soort nieuwe vormen van kerkzijn moet de traditionele christen misschien wat wennen, volgens Bob is het vandaag één van de betere manieren om tieners en twintigers te ontmoeten. ‘Als ik iets organiseer, ga ik no way in een kerk zitten. Ik huur de plaatselijke discotheek af of ik reserveer een paar tafels in de sushibar. We gaan daar vervolgens geen theologische gesprekken voeren over de kinderdoop of over Israël. Desnoods praten we een hele avond over alledaagse zaken. Maar tuurlijk, vaak gaat het over existentiële dingen in het leven, over God en geloven.’ De kerk zelf lijkt nogal wat moeite te

‘Voor veel jongeren is de kerk een clubje brave, nette mensen die geloven in een metroseksuele, goed uitziende man’ 



hebben dat gesprek met jongeren op

taal niet comfortabel bij het conformisti-

verhaal van de jonge vertrekker blijft

gang te brengen, constateert ook Bob.

sche gedrag van de goegemeente.’

vervolgens niet zelden onuitgesproken.

Hoe dat komt? Na alle ontmoetingen

Zonde, vindt Bob. En, creatief als hij is,

die hij had, tekenen zich de contouren

Biechtcaravan

heeft hij daar iets op bedacht.

van het communicatieprobleem af.

Met al die twijfelende en zoekende jon-

Binnenkort organiseert hij in een klein

‘Voor veel jongeren is de kerk een clubje

geren wil Bob graag opnieuw beginnen.

Amersfoorts theater een Losing My

brave, nette mensen die geloven in een

Want dat God en geloven relevant zijn

Religion-avond. Jongeren die afscheid

metroseksuele, goed uitziende man met

voor het dagelijks leven, daarvan is de

hebben genomen van de kerk, het ge-

een lieve glimlach op zijn gezicht en

pionier overtuigd. Maar zijn die tieners

loof of God, krijgen een podium. ‘Mag

een lammetje op z’n arm. De dominee

en twintigers eenmaal stukgelopen op

hun verhaal er alsjeblieft gewoon zijn?

kan bij elke willekeurige Bijbeltekst een

de kerk, dan ligt er toch een smet over

Het is voor familie, vrienden en de kerk

mooi beschouwend verhaal vertellen

dat hele verhaal.

vaak heel lastig om het gesprek over

vanaf zijn preekstoel. Maar het komt bij

In zijn Biechtcaravan – een tot kerk om-

hun vertrek te voeren. Met zo’n event

veel jongeren niet binnen. Ze ervaren

gebouwde caravan inclusief psalmen-

krijgen jongeren de kans op hun eigen

een spagaat tussen hun eigen leven en

bord, kerkbank, psalmbundels, brood,

manier iets te delen over die stap.’

dat van de kerkelijke gemeente waarbij

wijn, kaarsjes, orgelmuziek en een beetje

ze zijn aangesloten. Want zo netjes zijn

mist uit de rookmachine – probeert Bob

zij helemaal niet! Waarom hoor je nooit

dat blazoen van de kerk te zuiveren. Hij

Het is niet het enige wat Bob heeft ver-

een predikant zeggen: “Lieve gemeente,

staat ermee op allerlei festivals.

zonnen om jongeren te ontmoeten. Hij

ik heb gisteren een halfuur porno zitten

Mensen die binnenkomen, mogen aan

heeft een schuur vol fietsen, die hij zelf

kijken. O, wat heb ik Jezus hard nodig!”

een verklede non vertellen wat ze van

heeft omgebouwd tot van alles en nog

Reken maar dat jongeren zich met zo’n

de kerk vinden. Zij schrijft het vervol-

wat, zoals een kathedraal op wielen of

preek kunnen identificeren. Ze hunkeren

gens op een briefje. Bijvoorbeeld: ‘Ik

een lichtgevende kathedraal. Hij fietst

naar authentieke en kwetsbare mensen

heb me kapot verveeld in de kerk.’ Of:

ermee naar mensen toe of parkeert ze

om zich heen, maar helaas vinden ze

‘GKv, jullie raken gigantisch veel jonge-

op festivals en gaat het gesprek aan.

die te weinig. Sommigen denken: laat

ren kwijt en dat is je eigen schuld.’ Ze

Waar hij met z’n voertuig is, daar is de

die christenen maar, ik vertrek. Anderen

stoppen het krabbeltje in een brieven-

kerk.

blijven weliswaar, maar voelen zich to-

bus, die is bevestigd in een tussenmuur.

Sushibar



 Redactioneel

Grillig I

k heet Adrianus Pieter, net als mijn vader, opa en oudste zoon. Tot voor kort wist ik niet dat er nog een andere Adrianus Pieter

de Boer is geweest. Hij stierf honderd jaar geleden, op 7 juli 1917, 1 jaar oud. Hij was één van de vier kinderen van mijn opa en oma – de oudste was 3 jaar, de jongste 1 maand – die binnen elf dagen stierven aan kinkhoest. Dat laatste wist ik al langer, maar toen ik recent de overlijdensadvertentie met de kindernamen las, kwam het opeens heel dichtbij. In minder dan twee weken alle vier je kinderen verliezen, hoe overleef je dat als ouders? En kun je daar gelovig onder blijven? Ja dus. Mijn opa en oma hebben het overleefd en ik heb ze niet anders dan als stabiele en gelovige mensen gekend.

 Waarom de één wel en de ander niet?  Hoe verwerk je zoiets hartverscheurends? En hoe behoud je daarbij je geloof? Dat kun je je ook afvragen bij Melody Green, die deze zomer 35 jaar geleden haar man, gospelzanger Keith Green (28), en hun twee kinderen Josiah (3) en Bethany (2) bij een vliegtuigongeluk

Daarachter zit Bob, in een zwarte toga of een pauselijk

verloor. O God, waarom?

gewaad, al naar gelang het festival waar hij staat. Hij

Ze heeft er haar eigen antwoord op gevonden, waarin God een cen-

leest het bericht, opent het biechtluik, biedt namens de

trale plaats heeft: ‘Wacht te midden van de pijn op God…’ Net als

kerk zijn excuses aan en vraagt om vergeving.

mijn grootouders, die in de overlijdensadvertentie schreven: ‘God de

‘Ik ben helemaal geen type dat snel huilt, maar op die

Heere alleen is machtig ook weder die wonde te heelen.’

momenten ben ik bijna altijd vol tranen. Ik voel dan zo’n liefde en compassie voor die mensen dat het is

Deze zomer was ik op de New Wine Zomerconferentie. Tijdens een

alsof God door mij heen vloeit. En aan de andere kant

dienst onder leiding van Wilkin van de Kamp werden mensen gene-

van het biechtluik gaat het acht van de tien keer pre-

zen. Soms van gebreken waarvan ik dacht: mwah, daar valt wel mee

cies hetzelfde: er wordt daar veel gehuild. Het zijn mo-

te leven. Vele anderen, soms lijdend aan ernstige ziekten, werden

menten van kwetsbaarheid en echtheid die mensen in

niet genezen. Waarom de één wel en de ander niet? Waarom zijn

de kerk te weinig hebben ervaren, denk ik.’

leed en lijden zo ongelijk en oneerlijk verdeeld? Over die vragen gaat het boek van Wilkin van de Kamp dat ik daarna las. Waarom grijpt

Junk

God niet in? Waarom beschermt Hij ons niet? Waarom geneest Hij

Juist jongeren, die tussen de vlogs van Enzo Knol, Stuk

niet iedereen? Is God grillig?

TV en Beautygloss door op Facebook, Instagram en

Het boek blijft gelukkig ver weg bij sluitende dogma’s, maar stamelt

Snapchat zitten, hebben behoefte aan kwetsbaarheid

antwoorden, zoekend en tastend, vanuit de zekerheid: God is alleen

en authenticiteit, vindt Bob. ‘Ze zijn continu bezig filters

maar liefde. Wat zouden mijn opa en oma gezongen hebben? ‘Wien

over de werkelijkheid te leggen, zichzelf mooier te

heb ik nevens U omhoog?’ Op New

maken en zo een gelukkig leven naar hun omgeving te

Wine zongen we ons, door tranen

communiceren. Analytische preken en te keurig gedrag

heen, naar die ene zekerheid toe:

doen ongeveer hetzelfde; ze veinzen een werkelijkheid

‘You’re a good, good Father. It’s who

die er niet is of die te mooi is om waar te zijn. Waarom

you are, it’s who you are, it’s who you

erkennen we niet open en eerlijk dat we zondige men-

are.’

sen zijn? In die belijdenis zit een enorme roep: we hebben God nodig.’ Wat min of meer evenredig met hun verlangen naar authenticiteit binnen de kerk opgaat, is een bijna

Ad de Boer (NGK), hoofdredacteur OnderWeg

 Interview

Bob Venus: ‘Als ik iets organiseer, ga ik no way in een kerk zitten.’

Epicentrum De kerk, en de vrijgemaakte misschien wel voorop, heeft bepaald geen slecht trackrecord als het gaat om vernieuwende initiatieven. Het kerkelijke interieur werd in veel gemeenten met beamers gemoderniseerd, het orgel maakte plaats voor een band, en wie het liturgische spektakel toch te klassiek bleef, kon terecht in één van de honderd jeugdkerken in het land. Wat dat laatste overigens betreft: er is geen jeugdkerk meer te bekennen. Dat is best gek, want een jaar of tien geleden waren die omgebouwde scholen en sporthallen nog hét vangnet tussen de klassieke kerk en de atheïstische afgrond. Hoe duurzaam zijn al die buitenkerkelijke initiatieven eigenlijk? Want als het geloof van jongere generaties zich meer en meer existentiële twijfel aan hun eigen be-

slecht, wiet is niet van God! Maar ik kon

gaat afspelen buiten het bereik van het

staansrecht, constateert Bob. ‘De telkens

die neiging onderdrukken. Nooit heb ik

eeuwenoude instituut, wat blijft er dan

terugkerende vraag die ik bij jongeren

er iets van gezegd. Na een halfjaar zei

nog van de kerk over? ‘Eerlijk gezegd denk

tussen de regels door beluister, is: mag ik

hij: “Ik ben zo blij dat je dat blowen nooit

ik dat er buiten God in de kerk niets echt

hier bestaan? Dan moet het antwoord van

hebt veroordeeld, zo veel mensen heb-

duurzaam is. De tijd verandert continu,

de kerk niet zijn: ja, als je over drie maan-

ben dat al gedaan.” Hij is uiteindelijk

en daarmee de vormen waarbinnen je

den maar dit of dat doet. Ik vind het echt

gestopt.’

het over God hebt. Dus ja, zo’n jeugdkerk overleeft niet. Laat het los, zou ik zeggen,

‘Ik ben zo blij dat je dat blowen nooit hebt veroordeeld, zo veel mensen hebben dat al gedaan’ 



verzin wat nieuws.’ Maar de kerk is toch in essentie een bezield verband waarin mensen elkaar helpen geloven? Als de versplintering doorzet en het instituut het overzicht verliest, hoe gaan de kinderen van deze jongeren dan straks leren geloven? Wat Bob betreft blijft

problematisch dat veel jongeren klaar-

Zou de kerk meer voor zo’n opstelling

de samenkomst het epicentrum van de

blijkelijk het gevoel hebben dat ze binnen

kiezen, dan konden veel van de briefjes

christelijke viering, maar, benadrukt hij nog

de kerkelijke gemeenschap niet zichzelf

die Bob in de Biechtcaravan krijgt aan-

maar eens, de klassieke vormen waarin

mogen zijn. De kerk laat zich er juist vaak

gereikt zo de prullenbak in. ‘Ik denk dat

we die nu gieten, moeten we durven los-

op voorstaan dat iedereen er mag zijn

jongeren een heel wezenlijke opdracht bij

laten. ‘De zondagse ontmoeting kan ook

zoals hij is. Maar mogen ze er met al hun

de kerk neerleggen. Ik hoor ze eigenlijk

plaatsvinden in het park, in de kroeg of bij

dwaasheid, boosheid, onvermogen en

nooit zeggen dat ze meer discolampen

een kampvuur. Het gaat erom dat je elkaar

tranen echt bestaan? Of is het toch onder

in de kerk willen of dat de band vaker en

spreekt, van elkaar leert, met elkaar op-

bepaalde voorwaarden?

harder moet spelen. Praat onze taal, sme-

trekt. Maak de vorm niet te heilig.’

Ik ben eens een halfjaar met een junk

ken ze bijna, en wees kwetsbaar. Spinvis

opgelopen. Ik kwam hem ergens tegen

zegt: “Trek alles uit, gooi alles af, doe als

Jasper van den Bovenkamp is journalist

terwijl hij stond te blowen. Mijn eerste

het moet alles opnieuw.” Zo ver moet je

bij Vakmaten Schrijvers

neiging was: zeg er iets van! Wiet is

soms willen gaan.’

(www.vakmaten.nl).

 Thema Geloven waar het leven barst en breekt

‘Soms denk ik: kom op, breng nu eens verandering’ Wint het geloof aan relevantie als het leven zijn rauwe kant laat zien? Of noopt ellende tot kritiek en distantie: ‘Waar is dan je God?’ Een hospicemedewerker, een psycholoog en een predikant vertellen hoe het geloof zich in de context waarin ze werken laat gelden. Maar ook hoe vraagtekens blijven staan. tekst Jordi Kooiman Er zijn weinig plekken waar een mens zo

dat ze thuis mogen komen bij hun Vader,

waarom al die onenigheid? Dat zijn vra-

nadrukkelijk met zijn levensovertuiging

maar er zijn ook mensen die onzeker zijn

gen waar ik geen antwoord op heb. We

geconfronteerd wordt als in een hospice.

en twijfel of angst hebben. Anderen zijn

maken als mensen zo veel stuk.’

Els Rus (58) maakt soms dagelijks mee

teleurgesteld in mensen of kerkgemeen-

Soms is het ook moeilijk om te accepte-

hoe mensen hun laatste adem uitblazen,

schappen en willen niets meer met het

ren dat iemand binnenkort moet sterven.

gelovend – of soms vooral hopend – dat

geloof te maken hebben.’

‘Bijvoorbeeld als mensen jonge kinderen

er iets of juist niets volgt. Het is een

Els dringt haar geloof niet op, maar als

achterlaten of hun eerste kleinkind niet

werkomgeving met een grote resoluut-

er behoefte is om over geloofszaken

meer kunnen zien’, zegt Els. ‘Een heel

heid. ‘Lichamelijke genezing komt bij ons

te praten, gaat ze daar graag op in. Zo

moeilijk moment voor mij was toen een

niet voor: het leven eindigt hier’, zegt Els.

leest ze de Bijbel en bidt ze met gasten

vriendin in de hospice kwam te liggen.

De GKv’ster uit Leusden is sinds de op-

die niet meer in staat zijn om dat zelf

Ik vond het zeer aangrijpend om haar op

richting in 2004 betrokken bij Hospice

te doen. ‘Daar ontstaan vaak mooie

mijn werk te ontmoeten. Tegelijk was

Dôme in Amersfoort. Gezien de zwaarte

gesprekken uit, wat rust en geloofsver-

het heel mooi dat ik nog wat voor haar

van het werk twijfelde ze aanvankelijk

trouwen kan geven’, zegt Els. ‘Ik bid ook

kon betekenen, en dat zij mij in haar

of ze eraan zou beginnen, maar ze heeft

weleens met gasten die niet gelovig zijn.

ziekte haar geloofsvertrouwen liet zien.

er nooit spijt van gehad. ‘Ik ben blij en

Het doet vaak iets met hen dat je dat

Ze geloofde vol vertrouwen dat ze haar

dankbaar dat ik in die laatste periode

voor hen wilt doen.’

dierbaren weer zou ontmoeten. Dat gaf

deel mag uitmaken van iemands leven

Bij gebroken relaties in families helpt

en kleine dingen voor hen kan doen. Zo

het geloof soms om tot verzoening te

herinner ik me een man die erg van win-

komen, zo heeft Els meegemaakt. ‘Bij

tersport en sneeuwpret hield. Ik haalde

een naderend afscheid kan een verzoe-

een keer een bak sneeuw op van buiten.

ning, soms na vele jaren van verdriet en

Op dat moment kon ik hem geen groter

onenigheid, heel helend en mooi zijn.’

plezier doen.’

Helaas komt die verzoening er niet altijd.

Verzoening

Ook gaat niet iedereen in rust en vertrouwen heen. Els put in zulke moeilijke

Het geloof heeft zeer uiteenlopende

situaties veel kracht en steun uit haar

relevantie voor de mensen in de hos-

geloof. Al blijven er vragen. ‘Ik zie veel

pice, vertelt Els. ‘Er zijn gasten die vol

relaties die stuk zijn gegaan, ruzies,

vertrouwen uitzien naar het moment

verwijdering. Waarom al dat leed en

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

 ‘Een heel moeilijk moment voor mij was toen een vriendin in de hospice kwam te liggen' 

 Reportage

Hans Quist: ‘In de psalmen staan depressieve, agressieve woorden. Dat lost je vragen niet op, maar geeft wel erkenning: in de Bijbel hadden mensen hier ook mee te maken.’

situatie vanuit psychisch en lichamelijk

iets leek uit te werken. ‘Dat kan best

perspectief, maar ook vanuit het geloof:

weleens knagen. Ik heb dat vooral bij

zou het bijvoorbeeld met occultisme te

depressies en suïcidaliteit. Waarom doet

Gebrokenheid is ook voor gz-psycholoog

maken kunnen hebben? Dat vind ik een

God nou niks? Hij zou met zijn vingers

Hans Quist (34) dagelijkse kost. De

enorme meerwaarde hebben.’

kunnen knippen en hup: iemand is vro-

mij kracht om haar te ondersteunen.’

Psychotisch PKN’er uit Hendrik-Ido-Ambacht werkt

lijk. Dan denk ik: kom op, breng nu eens

op de polikliniek voor kinderen jeugd-

Knagen

psychiatrie van De Hoop in Dordrecht,

Tijdens de behandelingen bij De Hoop

Hans vindt niet altijd antwoorden of

waar mensen met allerlei psychische

staat het geloof niet op de voorgrond. ‘Ik

oplossingen in de Bijbel, maar wel er-

problemen geholpen worden.

ga daar voorzichtig mee om’, zegt Hans.

kenning en troost. ‘In de psalmen staan

Boven de balie in de wachtkamer hangt

‘Als ik merk dat het passend is om samen

depressieve, agressieve woorden. Dat

een Bijbeltekst: ‘Laat onder u de gezind-

te bidden, doe ik dat. Maar het hoeft

lost je vragen niet op, maar geeft wel

heid heersen die Christus Jezus had’

niet. En het moet geen doekje voor het

erkenning: in de Bijbel hadden mensen

(Filippenzen 2:5). Die oproep stempelt

bloeden zijn. Zo van: we komen er niet

hier ook mee te maken.’

het werk op de polikliniek. De behan-

uit, dus laten we er nog maar eens voor

Hans is door zijn vakgebied ook gaan

delingen zijn weliswaar hetzelfde als

bidden.’

inzien dat we uiteindelijk maar weinig

binnen de seculiere ggz, maar de wens

Hans gebruikt soms Bijbelverhalen in

weten en weinig te vertellen hebben.

om Jezus na te volgen in zijn begaanheid

gesprekken met cliënten. ‘Een ouderpaar

‘Als ik zie hoe God de psyche en het

met mensen in nood geeft het werk een

worstelde met hun zoon, die verslaafd

menselijke brein gemaakt heeft, voel ik

extra dimensie. ‘Het is onze gedeelde

was aan drugs en in foute kringen

me heel klein. Maar dat betekent niet

basis’, zegt Hans. ‘Alle medewerkers zijn

verkeerde. De zoon vond het geen pro-

dat ik snel opgeef. Het maakt me juist

christen. Elke dag beginnen we om 8.15

bleem, de ouders wel. Dat zijn de lastig-

extra strijdbaar. Op basis van mijn geloof

uur met een kwartier Bijbellezen en bid-

ste gesprekken. We spraken toen over

en die gezindheid van Christus Jezus die

den, en ook tussendoor staan we stil bij

Samuël en hoe Hanna hem als kleine

voor ons leidend is, wil ik een stapje

ons geloof, bijvoorbeeld na een moeilijk

jongen bij Eli in de tempel achterliet. De

extra zetten.’

gesprek.’

tempel was in die tijd een plek vol pros-

Bij heftige gevallen wordt een pastoraal

titutie en corruptie. Ik zou mijn kind daar

Voeten wassen

team ingeschakeld. ‘Ik denk aan een

niet achterlaten, maar Hanna deed het

De Opstandingskerk (GKv) probeert al

psychotische jongen die we behandeld

wel, vanuit geloof. Zo kwamen we op

jaren relevant te zijn voor de mensen

hebben. Hij hoorde stemmen en zag al-

de doopbelofte, hoe je daarop kunt te-

in Utrecht-Noordwest. Dat begon met

lerlei dingen. We zaten met de handen

rugkomen bij God en hoe je voor je kind

vriendendiensten, maar die trokken

in het haar en moesten hem doorverwij-

kunt pleiten. Het gaf de ouders rust.’

alleen christenen. ‘Ik merkte dat ik ei-

zen. Later hebben we dat met het pasto-

Helaas kan Hans ook veel voorbeelden

genlijk alleen werk deed voor blanke

rale team geëvalueerd. We bekeken de

noemen waarbij gebed noch Bijbellezen

yuppen’, vertelt predikant Jan Peter Krui-

verandering!’

 Thema

 ‘God zou met zijn

ning voor drugsverslaafden.

Randen

Jan Peter noemt het ‘voetenwasactivi-

In de Utrechtgroepen komen christenen

teiten’ en ziet dat het geloof daardoor

naast mensen te staan die niet uit de

volop zijn relevantie bewijst. ‘De drugs-

voeten kunnen met een mooi zondags

verslaafde ziet: er zijn mensen die in God

verhaal. Dat is moeilijk, soms onoplos-

geloven en die tijd voor mij vrijmaken,

baar, maar ook broodnodig, vindt Jan

en ze krijgen er helemaal niet voor

Peter. ‘Gemeenten lopen het gevaar dat

betaald. Ze hebben interesse voor de

ze in hun veilige cocon blijven zitten: je

ger (59). ‘In de eerste tien jaar in Utrecht

medemens en nuttigen samen koffie en

gaat naar de kerk, hoort een mooi ver-

had ik als dominee geen contact met

appelgebak, zonder de ander te willen

haal en neemt dat mee naar huis. Maar

iemand met een uitkering.’

bekeren.’

dat gemak wil ik kerkmensen ontnemen.

De gemeente koos voor een andere

Ook de verbondenheid die een geloofs-

Je moet in je kerksysteem een wissel-

aanpak: het ‘kom bij ons’ van de vrien-

gemeenschap kan bieden is heel rele-

werking houden met de wereld om je

dendiensten werd veranderd in een

vant, vertelt Jan Peter. ‘Een vrouw die

heen. Dat is niet direct prettig, maar wel

gezamenlijk eropuit trekken. Daarvoor

het geloof in God vier jaar geleden nog

uiterst noodzakelijk. Zo loop je tegen de

werden zogenoemde Utrechtgroe-

vergeleek met geloven in Sinterklaas,

randen van de rauwe werkelijkheid aan

pen opgericht: kleine initiatieven om

erkent nu dat Jezus Gods Zoon is en doet

en word je gedwongen om je eigen ver-

buurtbewoners te ontmoeten. In het

bij iedere Alphacursus en Jezusfilm mee.

bondenheid met Jezus Christus opnieuw

Julianapark wordt bijvoorbeeld iedere

In haar moeilijke leven is niet echt wat

te bevragen. Wat betekent Hij voor mij?’

maand een wijkbrunch georganiseerd,

veranderd – ze heeft lichamelijke proble-

in Overvecht-Zuid is een huiskamer voor

men en met haar kinderen gaat het niet

buurtbewoners ingericht en in Leidsche

goed – maar ze kan nu samen met chris-

Jordi Kooiman (FeG Schwerin) is zelf-

Rijn wordt maandelijks koffiegedronken

tenen doorvechten. Ze weet dat mensen

standig journalist en eindredacteur van

met de bewoners van een woonvoorzie-

met haar begaan zijn.’

OnderWeg.

vingers kunnen knippen en hup: iemand is vrolijk’ 

-advertenties-

Wanneer het signaal gegeven wordt, de aartsengel zijn stem verheft en de bazuin van God weerklinkt, zal de Heer Zelf uit de hemel neerdalen. Dan zullen eerst de doden die Christus toebehoren opstaan, en daarna zullen wij, die nog in leven zijn, samen met hen op de wolken worden weggevoerd en gaan we in de lucht de Heer tegemoet. Dan zullen we altijd bij Hem zijn. (1 Thessalonicenzen 4:16-17) Met gevoelens van ontroering en verdriet, maar ook dankbaarheid voor wat onze broeder in Christus, eerst als lid en later vele jaren als voorzitter van onze Vereniging en uitgever van de Nieuwsbrief voor Soemba, heeft mogen betekenen voor het werk voor de Vrije Kerken op Soemba, moesten wij vernemen dat de Heere in Zijn Heerlijkheid heeft opgenomen

Arie Baauw

Wij zullen de wijsheid van onze broeder missen. Wij bidden de Heere dat Hij zijn vrouw Grietje, zijn kinderen en kleinkinderen, de kracht en troost wil geven om dit verlies te dragen. Loosdrecht, 20 augustus 2017

De V.V.I. stelt zich al meer dan 35 jaar ten doel:

Giften graag op IBAN: NL 97 INGB 0003885840

www.verplegingvoorisrael.nl

Het bestuur van de Vereniging Steun Oost Soemba Ed van der Vlis, Vlaardingen Jaap den Hertog, Oostzaan Betske van Henten-Meijer, Loosdrecht Ytje Simons-Oosterhuis, Vlaardingen Martin Strengholt, Zeewolde Ron Borgdorff, Amersfoort Cor Ras sr, Oostzaan, adviseur Namens de Vrije Kerken op Oost Soemba Ds. Huki Landu Djama (Bunggul), Parai Puluhamu

Nieuws Nieuwe samenwerkingsgemeenten in de maak Er zijn drie nieuwe samenwerkingsgemeenten in de maak. Per 1 januari gaan in Langeslag, Maastricht en Nunspeet de GKv en de NGK samen in één gemeente. In alle drie de plaatsen deden de gemeenten de afgelopen jaren al veel samen. Het aantal GKv/ NGK-gemeenten komt hiermee op zeven. Daarnaast zijn er elf CGK/GKv-gemeenten, tien CGK/NGK-gemeenten, twee CGK/GKv/ NGK-gemeenten en één CGK/NGK/PKN-gemeente. In totaal zijn er 31 samenwerkingsgemeenten in de driehoek CGK, GKv en NGK.

Studiedag over gereformeerde hermeneutiek

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer, Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo, Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van Varik-Nijsink. Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp. Medewerkers Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene, Bas Luiten, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Wim van der Schee, Karen Scheele, Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

Op 29 september vindt aan de Theologische Universiteit Kampen (TUK) een studiedag plaats over gereformeerde hermeneutiek.

Redactieadres

Dit mede naar aanleiding van de pas verschenen bundel Gerefor-

’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

meerde hermeneutiek vandaag, waaraan diverse TUK-docenten hebben meegewerkt. Ze zoeken een ‘derde weg’ tussen een fundamentalistische hermeneutiek die geen rekening houdt met het verschil in context van tekst en lezer, en een liberale hermeneutiek waarin de hedendaagse context het alleenrecht heeft. Sprekers zijn onder anderen Hans Burger (‘Waarom een gereformeerde hermeneutiek?’) en Ad de Bruijne (‘M/V & ambt en homoseksualiteit – worstelen met gereformeerde hermeneutiek’). ’s Middags zijn er workshops met thema’s uit het vakgebied van

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl. OnderWeg in braille, grootletter en audio OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

TUK-docenten. Meer informatie en aanmelden: www.weetwatjegelooft.nl/product/god-mens-en-wereld-verstaan-licht-bijbel-

Abonnementsprijzen

studiedag.

Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Arie Baauw overleden

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Op 20 augustus is Arie Baauw (78) overleden. Hij was jarenlang nauw betrokken bij de met de NGK gelieerde kerken op het eiland Soemba (Indonesië), onder meer als voorzitter van de Vereniging Steun Oost-Soemba. Na de opheffing van de NGK Vlaardingen in 2014 werd hij lid van de GKv Vlaardingen.

Dag voor missionair jongerenwerk Op 30 september organiseert Youth for Christ het event

Halfjaarabonnement € 26,75. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

‘Op missie’: een dag om verschillende vormen van missionair jongerenwerk te proeven, bestemd ‘voor iedereen die hart heeft voor jongeren en missionair aan de slag wil’. Vanuit de Opstandingskerk in Utrecht gaan de deelnemers de wijk in. ‘s Middags zijn er verdiepende trainingen. Meer informatie: www.yfc.nl/opmissie en gert.knijnenberg@yfc.nl.

Komen en gaan Verbonden aan de GKv Tiel: W.T. van Veelen (Eglise Réformée Evangélique Protestante Anduze/Thoiras, Frankrijk).

Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel. Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

Aangenomen naar Carambeí-Colônia (Brazilië, Igreja Evangélica Reformada): R. Sietsma, GKv Zaltbommel.

Technische realisatie en druk

Ds. P.J.H. Krol heeft op 27 augustus afscheid genomen van de

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle,

NGK Schiedam wegens vervroegd emeritaat. Hij was sinds 2011

038-467 00 70.

predikant in Schiedam. Daarvoor diende hij de NGK-gemeenten in Alkmaar/Zaanstreek-Centrum, Kampen en Heerde/Epe.

www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline 17

 Stimulans Lees-, kijken luistertips voor geloofs- en gemeenteopbouw

tekst Heleen Sytsma-van Loo

Leven met de psalmen

r is tegenwoordig gelukkig weer

Voor het gemak heeft hij een lijst

veel aandacht voor de psalmen,

opgesteld met al die beginregels; zie

Gods liedboek voor zijn volk.

op de genoemde website de blog-

Werkelijk alle facetten van het leven

post van 24 juni jl. Met een beetje

komen in de psalmen aan bod en wor-

knip- en plakwerk zet je de lijst in

den in het licht van God geplaatst. Het

een Worddocument en kun je ermee

is heel verrijkend voor je persoonlijke

aan de slag.

en gezamenlijke omgang met Hem

Voor een andere invalshoek om met

om er intensief mee bezig te zijn.

de psalmen bezig te zijn: de groep

Jos Douma schrijft op www.levenin-

jonge bloggers die samen voor

dekerk.nl: ‘Om vertrouwd te raken

de inhoud van de website www.

met de psalmen kan het helpen om

nietsnieuws.nl zorgt, maakt sinds

Beeld uit het filmpje bij Psalm 1 van

de eerste regel van alle psalmen te

driekwart jaar filmpjes met beeld-

Nietsnieuws.nl.

kennen. In de loop van de tijd zal, als

meditaties waarin ook enkele keren

je intensief met de psalmen omgaat,

een psalm aan bod komt. Zie www.

die eerste regel genoeg zijn om je de

nietsnieuwsblog.nl/category/beeld/

hele psalm voor de geest te halen.’

meditatie.

Groene kerk

olgende maand, op 7 oktober om precies te zijn, wordt in Amersfoort voor de zesde keer de Groene Kerkendag georganiseerd.

De bedoeling is dat het een inspirerende dag wordt voor iedereen die vanuit het geloof gemotiveerd is om te zorgen voor de naaste en de schepping. Voor deelname aan de dag is aanmelding noodzakelijk, zie www.groenekerken.nl. Voor kerken die nog niet bekend zijn met het concept ‘groene kerk’ is er online een startpakket beschikbaar, samengesteld door de initiatiefnemers, Kerk in Actie en Tear. Naast deze brochure met uitleg over de doelstellingen en de achtergrond van de beweging en tips om direct met de gemeente mee aan de slag te gaan, biedt de website onder de knop ‘materialen voor kerken’ onder andere verhalen, cursusmateriaal, een video en een PowerPointpresentatie.

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

 Column

De eerste keer

n de serie ‘De eerste keer’ (uitgeverij Buijten en Schipperheijn) verscheen eerder al van orthopedagoog Bert Reinds en zijn vrouw een boekje over hoe bijzonder het is om opa

 Stimulans

Zielig

door theoloog, spreker en radiocommentator Frank Bosman. Het

is een boek met een knipoog, dat gasten of nieuwkomers helpt

vinden we overal een lokaal christelijk radiostation. Uit alle

en oma te zijn of te worden. Recent werd aan de serie een deel-

tje toegevoegd over De eerste keer naar de kerk, geschreven

Voor doorgewinterde kerkgangers is het een leuke spiegel

p vakantie voor ons geen schermpjes of oortjes, we hebben elkaar toch nog wel iets te vertellen? Anders

is er altijd nog de radio. Tijdens onze roadtrip door Amerika kelen klinkt om de paar nummers ‘It is well with my soul’, het

zit goed met mijn ziel. Nee, het zijn geen degelijke gezangen, maar christelijke popmuziek die zich vooral onderscheidt door de uitgesproken Bijbelse teksten en thema’s. Ook in de hipste liederen zingt de artiest over zijn of haar ziel. Opa is dominee, echt geen ouderwetse, maar de laatste tijd vroeg hij zich steeds vaker hardop af of ‘het nog over de ziel mag gaan’. In Amerika gaat het er nog volop over. Zielen zijn daar meer dan het aantal kerkleden, een betekenis waarin wij het ook nog kennen. Als we tenminste niet met onze ziel onder de arm

om iets te begrijpen van de gang van zaken in een kerkdienst en

lopen vanwege kerkverlating.

de dingen daaromheen. Aan de hand van verzonnen ervaringen,

Je ziel gaat verder dan je ego, het immateriële. Het is je leven,

vragen en antwoorden legt de auteur uit hoe het er in de kerk

je wezen tot in eeuwigheid. Dat laatste heeft de term mis-

aan toegaat. Voor doorgewinterde kerkgangers is het een leuke

schien problematisch gemaakt: heeft het te maken met een

spiegel om zichzelf in te herkennen en van een afstandje naar de

algemene verlegenheid over leven na de dood? In onze wes-

Nederlandse kerkcultuur te kijken.

terse cultuur hebben we de geestelijke werkelijkheid weggeredeneerd. Ook in een groot deel van de kerk is afgerekend met het woord ‘ziel’, misschien als tegenreactie op de gerefor-

 Ik roep door de

Man/vrouw

e besluiten van de GKv-synode om vrouwen toe te laten tot alle ambten zullen in het pas begonnen seizoen door diverse kerkleden en kerkenraden gewikt en gewogen

worden. Het is goed om, voordat je erover in gesprek gaat met anderen, niet allereerst je standpunt, maar vooral je houding te

muziek heen naar de achterbank: ‘Wat is je ziel eigenlijk?’ 

bepalen. Jos Douma schrijft daar zinnige dingen over op (opnieuw) www.levenindekerk.nl, onder de titel ‘Van discussie naar (contem-

meerde dominantie waarin het vooral ging over de vraag of je

platieve) dialoog. Of: hoe

het redt tot het hiernamaals. Binnen het neo-calvinisme zien

spreken we met elkaar

we een verschuiving naar de gedachte dat het niet voorname-

in de kerk?’ Overigens is

lijk gaat over het leven ná dit leven, maar ook over het ín dit

wat Douma schrijft ook

leven deel uitmaken van Gods koninkrijk. Mooie ontwikkeling,

in andere contexten dan

maar het zou wel treurig zijn, of zielig (synoniem volgens Van

de man-vrouw-ambtdis-

Dale), als we het concept van de ziel met de oude theologie

cussie waardevol.

weggooien.

Via de website van de

Ik roep door de muziek heen naar de achterbank: ‘Wat is je ziel

GKv (www.gkv.nl) is ver-

eigenlijk?’ De jongste antwoordt: ‘Mijn hartje’ en de oudste:

der inhoudelijk het nodige te vinden dat in het gesprek van pas kan

‘Waar God mijn leven raakt’. Daar

komen. Jan Kuiper, onderzoeker bij het Praktijkcentrum, schreef

moet ik even over nadenken, maar

er in juli een artikel over in de Gereformeerde Kerkbode van het

opa zal blij zijn.

Noorden. Dat artikel is te vinden op www.praktijkcentrum.org/mv-

RD een bijdrage over de zogenaamde ’zwijgteksten’: www.rd.nl/

Eline de Boo is schrijfster met

theologenblog-zwijg-niet-over-de-zwijgteksten-1.1421617.

een missionaire roeping.

beeld Jan Willem de Bruin

en-de-kerkelijke-praktijk. Van nieuwtestamenticus en OnderWegredacteur Rob van Houwelingen staat op de theologenblog van het

 Eyeopener

Uit Sion, stad van volmaakte pracht, verschijnt God in stralend licht. (Psalm 50:2)

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

 Eyeopener

Over schoonheid en het summum daarvan Sion wordt in de Bijbel ‘stad van volmaakte pracht’, ofwel het summum van schoonheid genoemd. Hoe kan dit ooit gezegd worden van een stad die toch ook iets van een oude oosterse stinkstad had? tekst Jan Mudde Tussen de foto’s die afgelopen zomer tijdens de vakantie gemaakt

klank in ons hart.

zijn, zullen er vele zijn die iets probeerden vast te leggen van de

Schoonheid is een gave van God. Er gaat in deze van onreinheid ver-

schoonheid van het moment: het azuurblauwe meer tussen de ber-

geven wereld iets zuiverends, iets sanerends van uit. Ze verkwikt

gen; de bloedrode zonsondergang aan zee; de uit lichtbruin natuur-

als eau de cologne op vermoeide slapen, ze kan ons in verrukking

steen opgetrokken kerk.

brengen en uiteindelijk tot aanbidding, omdat ze verwijst naar de

Het gevoel voor schoonheid is van alle tijden. Ook de Bijbel heeft

bron van alle schoonheid, God zelf.

volop oog voor schoonheid en wat die met een mens kan doen. Sara maakte vanwege haar schoonheid grote indruk op haar omgeving

Stoffig

(Genesis 12:14-15), Esther was lieftallig en mooi (Esther 2:7). Van de

Tegelijk wordt ons gevoel voor schoonheid in de Bijbel vernieuwd,

mannelijke schoonheid was men in de Bijbeltijd niet minder onder

verrijkt en verdiept. Tot twee keer toe wordt in het boek van de

de indruk dan van de vrouwelijke. In heel Israël werd geen man

psalmen de stad Sion het summum van schoonheid genoemd.

zo om zijn uiterlijk bewonderd als Absalom (2 Samuël 14:25). Ook

Psalm 50:2 noemt Sion ‘stad van volmaakte pracht’, en Psalm 48:2

van wat wij cultuur noemen, kon men diep onder de indruk zijn. De

verheerlijkt de HEER met de woorden:

havenstad Tyrus wordt vergeleken met een boot die in volmaakte

‘Groot is de HEER, Hem komt alle lof toe.

schoonheid gebouwd is (Ezechiël 27:4vv). In de schoonheid van de natuur ziet de psalmist de luister en de wijsheid van God weerspie-

In de stad van onze God, op zijn heilige berg – schone hoogte, vreugde van heel de aarde.’

geld; zijn hart en mond gaan ervan zingen (Psalm 104). Maar ook

Nu is Jeruzalem in zijn hoogtijdagen ongetwijfeld een fenome-

muziek wordt als een vorm van schoonheid beleefd (Ezechiël 33:32)

naal mooie stad geweest. Het paleizencomplex dat door David en

en gekend als een therapeutische kracht. Telkens als de boze gees-

Salomo was neergezet (met de hulp van bouwlieden uit Tyrus, 2

ten over Saul komen worden die getemd door Davids snarenspel (1

Samuël 5:11), zal indrukwekkend geweest zijn. En de tempel van Je-

Samuël 16:23).

ruzalem was magnifiek. Mensen die van heinde en verre Jeruzalem aandeden en dan op de heuvels de stad zagen liggen, zullen iets

Het gevoel voor schoonheid is van alle tijden 

van sensatie ervaren hebben. Wat een stad!

Weerklank

in ons land’?



Ons menselijke gevoel voor en verlangen naar schoonheid heeft in

Maar het summum van schoonheid? Jeruzalem was ook een drukke, stoffige, oosterse stad zonder riolen. Zo’n stad waar de geiten- en koeienmest op straat lag en de gekalkte muren door stof vervuild waren. En was de stad ‘objectief gesproken’ echt mooier dan Tyrus, Damascus of Babel? Of horen we hierin het oordeel van de liefde, in de sfeer van ‘Amsterdam vult mijn gedachten, als de mooiste stad

de Bijbel een erkende plaats gekregen. Ze wordt herleid tot de bron

Contactpunt

van alle schoonheid, God zelf. Gods scheppingswerk is een groot

Het esthetische oordeel dat in de Bijbel over Sion wordt uitgespro-

kunstwerk. Zijn wijsheid, humor en liefde tintelen door alles heen.

ken, is denk ik geestelijk van aard. Voor Gods volk was deze stad

En als die tinteling ons bereikt, gebeurt er iets met ons. ‘Wat mooi!’

werkelijk de mooiste op aarde! Niet allereerst uit stedenbouwkun-

zeggen we dan. Het is een echo: Gods creatieve liefde vindt weer-

dig oogpunt, maar omdat Gods tempel er stond. In Psalm 48:3

 Eyeopener wordt de Sionsberg ‘flank op het noorden’ (tsaphon) genoemd.

totaal verschillende terreinen beschouwd, die los van elkaar staan.

De har tsaphon was in oude oosterse mythen de berg waarop de

Volgens sommigen is kunst zelfs boven een moreel oordeel ver-

goden verbleven (zie Jesaja 14:13). Israël claimt hier dat de Sion de

heven. Maar in de Bijbel kan iets of iemand waarin niets van Gods

berg van God is! De aanduiding ‘flank op het noorden’ is dus geen

heiligheid en goedheid te zien is, niet werkelijk mooi zijn. Het boek

geografische plaatsbepaling, maar een geloofsbelijdenis. Zo is ook

Spreuken stelt botweg: ‘Schoonheid bij een vrouw zonder verstand

de uitdrukking ‘volmaakte pracht’ bedoeld: omdat de HEER daar

is een gouden ring in de snuit van een varken’ (Spreuken 11:22). De

woont, is Sion het summum van schoonheid! Sion is het contactpunt

fysiek uiterst aantrekkelijke jongeren die afgelopen zomer aan de

tussen hemel en aarde.

Costa del Sol pakken condooms verbruikt hebben, zijn in Bijbels licht

Psalm 50:1-2 (NBG-1951) zegt het zo:

ronduit lelijk, vergeleken met de jongens en meiden die zich tijdens

‘De God der goden, de HERE,

hun vakantie hebben ingezet voor bijvoorbeeld Athletes in Action

spreekt en roept de aarde vanwaar de zon opkomt tot waar zij ondergaat.

en World Servants.

Uit Sion, de volkomen schoonheid,

Kruisdood

verschijnt God in lichtglans.’

Omdat er zo’n nauwe relatie bestaat tussen God en schoonheid, kan schoonheid zelfs oplichten waar je het niet verwacht. Dan denk

Jeruzalem was een drukke, stoffige, oosterse stad zonder riolen 

ik niet alleen aan hoe in de ouderdom (Psalm 92:15) en tijdens een

Er waren ook andere contactpunten – de schepping zelf bijvoorbeeld

HEER lezen we dat Hij behagen kan scheppen in een offer en de

(Psalm 8, 19 en 104) – maar Sion was hét contactpunt. Want in de

geur van een brandoffer zelfs lieflijk en aangenaam kan vinden (Ge-



sterfbed sprake kan zijn van verrassende vormen van schoonheid: een dankbare oogopslag, een kus op een voorhoofd. Nee, zelfs in wat geen enkele schoonheid en luister lijkt te hebben (Jesaja 53:3), kan God schoonheid zien. Offers die in een tempel gebracht worden bijvoorbeeld, kunnen die ooit mooi gevonden worden? Wij vinden hun aanblik ondraaglijk en hun geur niet te harden. Maar van de

tempel stond de ark, de troon van God. De ark getuigde: ‘Er is één God en Hij regeert over heel de aarde. Hij wil onder jullie wonen.’ De ark bevatte ook de tien geboden. Zalig de mensen die daarnaar leven! En eens per jaar – op Grote Verzoendag – druppelde de hogepriester bloed op het deksel van de ark. Als Israël daaraan dacht en er iets van besefte, werd het koud en warm tegelijk, huilde en lachte het, verootmoedigde het zich en aanbad het God. De HEER is genadig! De HEER is ons welgezind! De HEER regeert! Sion is een prachtstad, vóór alles omdat het Gods stad is. En wat voor Sion opgaat, gaat nog veel meer op voor Jezus Christus. Van

Een in oprechtheid gebracht offer is voor de HEER als een mooie bos bloemen 



Hem staat geschreven: ‘Het Woord is vlees geworden en heeft

nesis 8:20-22). Een offer dat in oprechtheid gebracht wordt, is voor

onder ons gewoond en wij hebben zijn heerlijkheid gezien, een

de HEER als een mooie bos bloemen die Hem aangeboden wordt.

heerlijkheid als van de eniggeborene van de Vader, vol van genade

Daarom, denk ik, kan Johannes in zijn evangelie ook spreken over

en waarheid’ (Johannes 1:14, NBG-1951). In Christus worden een

de verhoging, de verheerlijking, van Christus aan het kruis (Johan-

schoonheid en heerlijkheid zichtbaar die nog meer zijn dan die van

nes 12:23vv). Niet alleen in zijn opstanding en hemelvaart openbaart

de tempel. Het summum van schoonheid is Hij.

zich zijn verheven schoonheid, zijn luister openbaart zich niet minder in zijn kruisdood, zijn zoendood. Omdat die een bron van leven

Snuit

en zegen is, de kostbaarste balsem op de wonden en zonden van

Schoonheid in de Bijbel wordt dus nauw verbonden met God, met

ons geschonden bestaan.

zijn heerschappij en goedheid. Dat is anders in onze cultuur. Daarin worden esthetiek en religie, esthetiek en ethiek niet zelden als twee

Jan Mudde is predikant van de Wilhelminakerk (NGK) in Haarlem.

Om over na te denken • Door welke vormen van schoonheid word jij het meest geraakt?

esthetische maatstaf mooi worden gevonden, maar in Bijbels licht foeilelijk zijn? En omgekeerd, voorbeelden van hoe

• Wat doet schoonheid met jou?

in wat gebroken en geschonden is een vorm van zuivere

• Moet kunst altijd ‘mooi’ zijn?

schoonheid zichtbaar kan worden?

• Brengt de Bijbel een eigen kijk op schoonheid met zich mee? • Zou je voorbeelden kunnen geven van dingen die naar een

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

• Mag je van de schoonheid van het kruis spreken, of is het kruis daarvoor te gruwelijk?

ter is t wa e m t bak , zeg rote n g e r ie D inde je ine k e l k t om r ie o n o r v aa pa. M en. a p n wass mij e t en in hand

Donatus verzekert vertrouwd

www.donatus.nl

Rouwverwerkingsweekenden

• Kom in Gods kracht verder in

Bij het verlies van een dierbare: Rouw - dragen met God

• Geniet van de helende werking

Ambtsdrager ben je overal maar waar is je informatie? Welkom op onze regionale informatieavonden - donderdag 21 september in Oud-Beijerland

het verwerken van uw verlies. • Vind herkenning bij lotgenoten. door samen te ontspannen.

Alie Wernsen - maatschappelijk werkster

5 t/m 9 oktober 2017

ds. P. Vermaat

Prijs: € 267,50 | 1-pers. kamer, all-in

- donderdag 28 september in Veenendaal - donderdag 12 oktober in Nieuw-Vennep - donderdag 19 oktober in Beilen Meer informatie en aanmelden? Kijk op www.kerkgeheugen.nl

zr. Anneke Kempers

Jan van Zutphenweg 4 3958 GE Amerongen tel: (0343) 723 780

www.zdh.nl

info@zdh.nl

 Ontmoeting Jeugdwerkadviseur Anko Oussoren wil het mysterie een mysterie laten zijn

‘Ik hoef niet langer mijn waarheid en geloof te bewijzen’ Anko Oussoren (38) werkte jarenlang met veel plezier op een architectenbureau. Toch gaf hij dat op om zijn passie te volgen: met jongeren werken. Eerst op straat, later ook in de kerk (GKv). Nu werkt hij als adviseur voor het Praktijkcentrum voor onderzoek en dienstverlening in de kerken en volgt hij in deeltijd de masteropleiding missiologie in Kampen. Met zijn vrouw en drie kinderen woont hij in Hardinxveld. tekst Elze Riemer beeld Jo-Anne van de Velde

graag de opiniepagina in het Nederlands

maar toch kwam het steeds weer op

Dagblad.’

mijn pad – ondanks mijzelf eigenlijk.’

Betekent dit dat het geloof je ook altijd heeft geboeid?

Wanneer ging het voor jou echt leven?

jeugdwerk. Als enige uit groep acht ging ik naar een niet-christelijke middelbare

‘Lange tijd was geloof normaal voor

omdat je daarmee een kwalificatie geeft

school. Daardoor werd ik een beetje een

mij; het was er gewoon. Ook al was ik

aan je geloof: het is echt of niet echt.

buitenstaander in de kerk. Ik werd actief

vaak onder niet-christenen, ik was stil

In die tijd had ik waarschijnlijk ook ge-

in het jeugdwerk, om er toch bij te horen.

en praatte niet veel over mijn geloof. Ik

zegd dat het echt was, maar dan vooral

Maar ik vond het ook leuk, ik las toen al

zocht het geloof en christenen niet op,

op verstandelijk niveau. Het heeft een

Wanneer wist je dat je jeugdwerker wilde worden? ‘Dat verlangen is gaandeweg gegroeid. Al op jonge leeftijd was ik betrokken bij

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

‘Ik heb een beetje moeite met die vraag,

 Ontmoeting

beetje te maken met het tegenover

dan het overgeven aan God. Mijn geloof

elkaar zetten van relatie en religie, wat

was voor die tijd behoorlijk passief en

je steeds vaker ziet. Maar die twee zo

verstandelijk. Maar toen ervoer ik dat het

uit elkaar trekken, dat klopt niet in mijn

ook iets is wat je kunt en mag voelen en

beleving. Ik heb religie nodig om de rela-

wat je in beweging zet. Dat ik daarvoor

tie in stand te houden: de kerkdiensten,

eerst chaos nodig had, dat is tekenend

rituelen, muziek enzovoort. Daarnaast

voor mij. Ik heb de ervaring dat dan de

basis daarvoor inzetten. Uiteindelijk ging

vind ik het ook lastig te zeggen wanneer

mooiste dingen ontstaan, zoals het al-

dat over naar een betaalde functie. Eerst

je echt een relatie hebt. Het gaat immers

lereerste vers van de Bijbel ook laat zien.

parttime en later fulltime.’

om een niet-tastbare, niet-zichtbare en

Ik moet momenten van chaos hebben om iets geschapen te krijgen.’

maar of ik het opzoek? Ik speel er wel

Nu zijn we heel wat jaren verder. Je hebt een gezin en een vaste aanstelling als adviseur op het Praktijkcentrum, van de straat naar het kantoor. Wat betekent God nu voor jou?

mee. Zoals toen ik in een jongerencen-

‘Dat is een intieme en ook moeilijke

trum werkte waar vaak heibel was: ik

vraag. Omdat mijn werk zo dicht bij mijn

zorgde ervoor dat er standaard kussens

passie ligt, wordt alles al snel werkgere-

bij de deur lagen. Ik had liever dat ze

lateerd. Zo worden geloof en God vaak

daarmee gingen gooien dan met biljart-

instrumenteel voor mijn werk. Als ik dan

ballen. Mensen moeten de gelegenheid

wat moois hoor in een preek, denk ik

kunnen krijgen om zichzelf te uiten, ook

vooral over hoe en wanneer ik dat kan

als ze één bonk onrust, angst of boos-

gebruiken in mijn werk. Ik vind dat niet

heid zijn. Ik merk steeds meer dat ik een

per se erg, maar ik verlang wel naar meer

gevoelsmens ben. Vaak voel ik aan dat er

stilte en bezinning. Zoals Jezus dat ook

iets speelt en dan probeer ik het boven

steeds opzocht. Ik merk dat ik vaak excu-

water te krijgen, uitgesproken te krijgen.

ses heb om daar geen tijd voor te maken.

Als je het opkropt, wordt het erger. In

Tegelijkertijd past het niet kunnen stilzit-

de kerk lijkt er soms angst te zijn voor

ten wel echt bij mij. Ook op vakantie spit

onrust, voor verschillen. Maar Jezus had

ik elke dag twee kranten door, op zoek

die angst niet. Hij ging gewoon ondanks

naar materiaal dat ik in kan zetten in mijn

alles de voeten wassen van zijn leerlin-

werk. Het is een beetje dubbel.’

gen. Ik zou het fantastisch vinden als we

‘Maar om je vraag te beantwoorden,

daartoe ook in staat zijn als het gaat om

zou ik liever verwijzen naar muziek. Dat

kerkelijke discussies. Dat we dwars door

brengt voor mij beter onder woorden wie

alle verschillen heen de ander de voeten

God voor mij is dan woorden dat kunnen.

wassen, en de standpunten maar even

U2 bij uitstek; ik ben met hun muziek

laten voor wat ze zijn.’

groot geworden en herken mezelf erin.

Zoek je die chaos dan ook op? ‘Ik ben er in ieder geval niet bang voor,

Gebrokenheid, twijfel, liefde, genade en

mysterieuze God. Ik denk wel dat de relatie er is, al ervaar ik die de ene keer meer dan de andere keer.’

 ‘Ik kon niks meer, wist niks meer’ 

De chaos rond je 20ste zette je in beweging. Wat ging je doen?

verlangen naar een betere wereld – alles komt aan bod. Maar ook Sufjan Stevens;

‘Er ontstond een verlangen naar een kerk

zijn nieuwe album Planetarium is verre

Toch groeide je geloof uit tot meer dan gewoon; het werd je passie. Hoe ging dat?

die ook voor jongeren plek biedt, vanuit

van gewoon, het mysterieuze en de

de ervaring dat dit nog veel te weinig

grootheid van het heelal spatten ervan

het geval was. Dan kun je blijven zeuren

af. Er is bijna niet goed naar te luisteren,

‘Ik denk dat dit begon rond mijn 20ste.

over wat je allemaal mist, maar je kunt

zo intensief is de muziek. Ook vind ik de

Een lange relatie ging uit en ineens was

er ook zelf mee aan de slag gaan. Ik zag

zoektocht van Mumford and Sons erg

het een chaos in mijn leven. Ik kon niks

vooral veel kansen in de invulling van het

mooi, het uitschreeuwen in wanhoop dat

meer, wist niks meer. Ik kon niet anders

jeugdwerk. Dus ging ik mij op vrijwillige

daarin zit. Zo kan ik wel doorgaan. Vol-

 Ontmoeting

Anko Oussoren: ‘Het niet kunnen stilzitten past wel echt bij mij. Ook op vakantie spit ik elke

ik wel een beetje klaar mee. Ik denk wel-

dag twee kranten door, op zoek naar materiaal dat ik in kan zetten in mijn werk.’

eens: je kunt ook eens een keer volwassen worden. Niet kiezen is ook kiezen.’

gens mij is God in allerlei christelijke en

veel meer reflecterend bezig. Ik heb

niet-christelijke muziek te ontdekken.’

scherper voor ogen waarom ik de dingen

Hoe word je volwassen in het geloof?

doe en kan dat beter verantwoorden. Dat

‘Voor mij is dat het mysterie een myste-

Je bent nu bezig met de master missiologie. Wat doet deze studie met je?

geeft meer ontspanning.’

rie laten zijn en alsnog volmondig ja zeg-

‘Ik bestudeer de vraag hoe je vandaag

Toch nog wat ontspanning dus…

meer vragen gekregen, weet ik steeds

de dag mensen met het evangelie kunt

‘Ja, steeds meer. Bovendien werk ik na-

minder dingen zeker. Ik heb geleerd dat

bereiken. Op een verdiepende manier

tuurlijk niet alleen maar. Het afgelopen

dat ook niet hoeft. Dat werkt bevrijdend:

vernieuwt het ook mijn passie. Mijn

jaar ben ik met uitzondering van twee

ik hoef niet langer mijn waarheid en ge-

energieniveau is de afgelopen jaren lager

weekenden steeds bij mijn gezin ge-

loof te bewijzen, maar mag steeds meer

geworden. Ik heb een jong gezin, ben al

weest. Ook ben ik vrijdag standaard thuis

mijn geloof met liefde verbinden.’

lang met hetzelfde onderwerp bezig. Het

en overblijfouder op de school van mijn

is niet zo dat de passie is opgedroogd,

kinderen. Ik ben toch vooral een gezins-

Is dit het wat jou drijft?

maar een zekere vermoeidheid zit er wel

mens. Maar de ontspanning komt ook

‘Ik zoek naar verbondenheid, met de

in. Met deze verdieping onderzoek ik ook

steeds meer in mijn werk en geloofsle-

liefde van God als het verbindende ele-

waarom ik de dingen doe zoals ik ze doe,

ven. Het is tekenend voor mijn generatie

ment. Die liefde van God zie ik bij uitstek

in plaats van dat ik aan het vernieuwen

om onrustig te blijven zoeken, om die

in gebrokenheid, kwetsbaarheid en

ben om het vernieuwen zelf. Ik ben nu

zoektocht zelfs te verheerlijken. Daar ben

dienstbaarheid. Daar waar kwetsbaar-

gen. Door mijn leven heen heb ik steeds

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

 Column

Vrouwen inclusief

 ‘Ik denk weleens: je kunt ook eens een keer volwassen worden’ 

e synode van de GKV heeft gesproken: voortaan staan alle ambten in de kerk open voor vrouwen. De deputaten die dit besluit hebben voorbereid lieten aan hun eigenlijke rapport

een ander voorafgaan. Dat ging over ‘pijn’ in de kerk. Het besprak de kromheid van een praktijk waarin vrouwen officieel worden uitgesloten, maar feitelijk bij alles betrokken zijn. Nieuw in de discussie was hun aandacht voor de pijn van deze uitsluiting. De vraag is niet alleen hoe we met de Bijbel omgaan, maar ook hoe we met elkaar omgaan.

heid is, daar is God. Mijn grootste ontdekking in de afgelopen

Zelf ben ik sinds mijn studententijd met de discussie vertrouwd.

anderhalf jaar is dat het zelfs in het paradijs niet goed was dat

We lazen al het beschikbare bezinningsmateriaal en bezwoeren

de mens alleen is. Je kunt niet zonder verbondenheid met andere

vrouwen intussen dat zij niet tweederangs waren. De praktijk

mensen. Als dat in het paradijs al zo was, dan is dat nu helemaal

werd opgerekt, maar dat maakte de kromheid en ook het verdriet

zo. Je hebt de ander nodig om Gods liefde te kunnen zien.’

alleen maar groter. Die pijn moet meewegen in de kerk. Doen we onze zusters recht? Is het evangelie voor hen toch ergens exclu-

Waar word je boos van?

sief?

‘Ik ben niet zo snel boos. Maar als je jouw eigen mening en vooringenomenheid ergens inlegt zodat je finaal over de ander heenloopt – dan heb je aan mij een kwaaie. Ook word ik er erg pissig van als jongeren geen ruimte krijgen, iets wat ik toch nog regelmatig zie. Het zit niet in het DNA van kerken om jongeren voorop te zetten. Dan is er bijvoorbeeld een jongerendienst waar een grote groep mensen van de kerk niet naartoe komt, omdat het ‘niet hun ding is’. Dat snap ik echt niet. Dan doen ze precies

 Vrouwen recht doen is meer dan hun gaven opmerken 

wat ze de jongeren verwijten en geven ze eigenlijk hun fiat aan alle jongeren om niet naar de kerk te gaan.’

Lange tijd heb ik gedacht dat de zogenaamde ‘zwijgteksten’ een absoluut verbod voor vrouwen inhielden om een bijzonder ambt

Waar verlang je naar?

te bekleden. Inmiddels zie ik dat anders. Mijn ogen gingen open

‘Mijn eerste ingeving is toch: rust. Er is wel een zekere mate van

voor de cruciale rol van vrouwen in de nieuwtestamentische ge-

rust in mijn leven, maar dat is een rust die ik steeds weer moet

meente. Nergens wordt dat geproblematiseerd. De doorgaande

bevechten. Meer nog verlang ik ernaar dat iedereen écht gezien

lijn is dat mannen en vrouwen naar vermogen worden ingescha-

en gekend wordt. Zo ook ikzelf. Ten diepste voel ik mij niet ge-

keld. Zo spreekt de Bijbel dus ook: bevrijdend. De ‘zwijgteksten’

zien, gekend. Maar ik heb er vrede mee dat dit hier op aarde, in

gaan welbeschouwd over gedrag, onderlinge verhoudingen en

dit leven, nooit helemaal het geval zal zijn. Dat ik zelfs mijzelf

over orde in de samenkomsten, niet rechtstreeks over enig ambt.

nooit helemaal zal begrijpen. Eigenlijk kan ik dat niet beter ver-

De Bijbel is eigenlijk niet zo nadrukkelijk als het gaat over sekse

woorden dan U2 in het nummer ‘When I look at the world’:

en ambt. Dat geldt ook voor het concept van leidinggevende ver-

antwoordelijkheid. Dat is vaak een collectieve zaak en niet een I can’t wait any longer

individuele. Als mannen en vrouwen dienen in ambten blijven ze

I can’t wait till I’m stronger

onderdeel van een raad of college. De gemeente is het lichaam,

Can’t wait any longer

Christus is haar hoofd. Laat mannen en vrouwen samen dienen, in

To see what you see

gemengde teams komen gaven en bedieningen beter tot bloei.

When I look at the world

Vrouwen recht doen is meer dan hun gaven opmerken. Het gaat

I’m in the waiting room

om het zien en kennen van zusters

Can’t see for the smoke

in de gemeente. Het is goed dat zij

I think of you and your holy book

die op dit punt hongeren en dorsten

While the rest of us choke

in de kerk nu een antwoord hebben

Tell me, tell me, what do you see?

gekregen: inclusief.

Tell me, tell me, what’s wrong with me. Elze Riemer is journalist en godsdienstwetenschapper.

Roel Kuiper is rector van de TU Kampen.

 Jeugdwerk

Zet jongeren centraal en sta je plek af Bea is op zoek naar een levendige gemeente waarin haar taal wordt gesproken. In haar huidige gemeente voelt ze zich niet aangesproken. De verschillen in taal en beleving zijn te groot. Hoever willen we als gemeente gaan om haar te bereiken? tekst Moniek Mol

Agenda

Bea (20) zou graag naar een andere kerk

waarbinnen de jongeren zich moeten be-

willen. Ze zoekt een meer levendige

wegen. Dat de jongeren daar totaal niet

gemeente, zegt ze. Wat bedoelt ze met

aan voldoen, is in de emotie van haar stem

23 september: Schooldag 2017 TU Kam-

‘levendig’? ‘Ja, dan ga ik het toch gewoon

goed terug te horen. Ze zegt dat jongeren

pen. Zie www.tukampen.nl/kalender/

zeggen: minder oude mensen en meer

geen oog meer hebben voor de kerk, dat

schooldag-2017.

veertigers en jonger. Geen opa’s en oma’s.’

ze niks meer weten van de Bijbel en dat

najaar: training ‘Verbeter jezelf als ca-

Als ik haar vragend aankijk, zegt ze: ‘Ou-

ze geen prioriteit geven aan God in hun

techeet’, in Roden en Ermelo. Zie voor

deren geven God op een andere manier

leven. Haar woorden klinken veroordelend,

meer info www.praktijkcentrum.org/

een plek in hun leven. Dat verschil zorgt

al getuigen de tranen in haar ooghoeken

project/verbeter-jezelf-als-catecheet.

voor conflicten, bijvoorbeeld bij de invul-

ook van zorg en verdriet.

30 september: ‘Op missie’, trainings-

ling van een kerkdienst. Natuurlijk hebben

event van Youth for Christ voor missio-

ouderen ook goede kanten. Ze hebben

Dialoog

nair jongerenwerk. Zie yfc.nl/opmissie.

veel levenservaring en dat hebben wij ook

Deze vrouw en Bea doen hetzelfde: vanuit

7 oktober: symposium Self(w)ie, over

nodig, maar dan ga ik wel naar mijn opa en

hun eigen taal, beleving en cultuur kijken

zelfbeeld, eigenheid en jongerencultuur.

oma voor een goed gesprek.’ Ze vervolgt:

ze naar de ander. En ze begrijpen niets van

Zie www.butogether.nl/buevents/7-

‘Tijdens een Bijbelstudie gingen we letter-

die ander! Ik kan het ze beiden niet kwalijk

10-symposium-selfwie.

lijk een stuk tekst lezen, echt studeren op

nemen, maar probeer wel te bedenken

elk woord dat er stond. Ik dacht: dit houd

hoe dit anders kan. Vanuit het Praktijkcen-

ik niet vol. Ik zag niets in die woorden. Waar blijft de toepassing naar ons leven, hoe kan ik het concreet maken?’ Bea’s woorden bepalen mij voor de zoveelste keer deze maand bij de verschillen tussen de generaties in de kerk. Verschillen in taal, in beleving, in cultuur. Ik vraag me af wat wijsheid is en doe een roep naar Boven.

Verdriet

september 2017

yfc.nl/opmissie

 ’Ik ga wel naar mijn opa en oma voor een goed gesprek’ 

trum en het NGK Jeugdwerk hebben we ons de afgelopen jaren sterk gemaakt voor

Niet veel later heb ik een gesprek met een

de dialoog tussen generaties, om meer

vrouw van achter in de 70. Wat me zwaar

begrip voor elkaars wereldbeeld te krijgen.

valt in dat gesprek is dat deze oudere

Ik ben er nog steeds van overtuigd dat dit

zuster helemaal vanuit haar eigen referen-

nodig en goed is. Ik heb er prachtige resul-

tiekader over jongeren spreekt, eigenlijk

taten van mogen zien.

net zoals Bea over ouderen. Haar taal,

In dit artikel wil ik echter een stap verder

beleving en cultuur bepalen het raamwerk

gaan: zouden we de jongeren en hun we-

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

 Jeugdwerk

Ook wij kennen verschillende generaties die elkaar niet (meer) begrijpen, met als gevolg verwijdering en vervreemding tussen de generaties.

reldbeeld niet veel meer centraal moeten

gemeenschap uiteindelijk besloten om in

stellen in hoe wij kerk zijn met elkaar?

hun activiteiten én in hun zondagse sa-

Anders geformuleerd: hoeveel in de kerk

menkomsten over te gaan op het Engels,

zijn we bereid op te geven om daardoor

ten dienste van de jonge generatie.

jonge mensen te bereiken? Ik neig steeds

Dit voorbeeld gaf mij een nieuwe impuls

meer naar de overtuiging dat we ons in

in het denken hierover. Weliswaar kennen

de kerk in eerste instantie moeten richten

de meeste gereformeerde kerken in Ne-

op de jongeren en hún leefwereld. En dan

derland niet zo’n taalprobleem, maar we

niet alleen in enkele uitingsvormen, maar

kennen wel verschillende generaties die

zo dat we in de eerste plaats hun wereld-

elkaar niet (meer) begrijpen, met als ge-

beeld zien, dat leren begrijpen en leren

volg verwijdering en vervreemding tussen

accepteren. Ook al is het anders dan dat

de generaties. Ik denk dat het tijd is om

van mezelf!

ook hier de jonge generatie en hun leef-

Impuls

wereld centraal te stellen en vandaaruit te zoeken naar een taal voor het verkondigen

Media/tips • Het Praktijkcentrum heeft een werkmap

In Growing young (zie kader) staat het

van het evangelie. Dat dit schuurt met het

ontwikkeld met diverse werkvormen waar-

voorbeeld van een Spaanstalige geloofs-

beeld dat velen van de kerk hebben, is

mee jong en oud met elkaar in gesprek

gemeenschap in Amerika, waar zowel de

duidelijk. Daarom opnieuw de vraag: hoe-

kunnen raken over hun geloof en de kerk.

eerste, tweede als derde generatie van

veel in de kerk zijn we bereid op te geven

Zie www.praktijkcentrum.org/project/jong-

immigrantenfamilies lid van zijn (hoofd-

om daardoor jonge mensen te bereiken?

en-oud-generaties. • In ideaz heeft een uitgebreid artikel gestaan

stuk 6). Terwijl de oudste generatie Spaans als eerste taal heeft, spreekt de jongste

Moniek Mol is adviseur bij het Praktijk-

over ditzelfde onderwerp:

generatie in deze gemeente vooral (en

centrum GKv. Met bijdragen van Karen

www.missienederland.nl/k/n646/news/

soms alleen nog) Engels. Om aansprekend

Scheele en Paul Smit (NGK Jeugdwerk) en

view/248685/233410/je-plek-afstaan.html.

kerk te kunnen zijn en blijven heeft deze

Anko Oussoren (Praktijkcentrum GKv).

Growing young

ruimte om hun kwaliteiten te ontwikkelen en zich in te zetten.

In OnderWeg nummer 7 (1 april 2017) schreven we over het onderzoeksrapport Growing young. Dit onderzoek onderscheidt zes

2. Inleven in jongeren. Verplaats jezelf in het

manieren om jongeren te ondersteunen

3. Jezus’ boodschap serieus nemen. Doe je

en hen te betrekken bij elk facet van de

best om jongeren in te wijden in een leven

betrokkenheid bij de jongeren weten te re-

waarin Jezus centraal staat.

1. Doorgevend leiderschap. Geef jongeren de

gezinnen). Ga op zoek naar creatieve

leven van jongeren, bekritiseer hen niet.

kernelementen van gemeenten die actieve aliseren:

ten en in contacten tussen generaties. 5. In alles prioriteit geven aan jongeren (en

4. Een warme gemeenschap voeden. Investeer in vriendschappen met leeftijdgeno-

gemeenschap. 6. De beste buren zijn. Stel de jongeren in staat om goede naasten te zijn, zowel lokaal als globaal.

 Toerusting

Tussen goede gewoonte en bewuste keuze

Elke dag de Bijbel lezen Na het verschijnen van de Bijbel in Gewone Taal (BGT) heb ik tijdens een dienst de recente Bijbeluitgaven eens op een fysieke stapel gelegd. Van Willibrord tot NBV, van HSV tot BGT en nog veel meer… Je zou als gemeente bijna gaan blozen van deze overvloed. En na de zondagse Schriftlezing heb je nog zes werkdagen voor je. Wat een kansen om door de week de zondagse lezing voort te zetten – in de gemeentekring en thuis. Maar hoe staat het in de praktijk met die dagelijkse lezing? tekst Freddy Gerkema beeld Erik Koning Wie serieus aan de slag gaat met het dagelijks in de Bijbel

de Bijbelboeken heen. Terugkijkend in dit Reformatiejaar zou ik

lezen, merkt dat het hele tijden aardig kan gaan tot er zomaar

niet eens weten in welke eeuw deze gewoonte tot zo’n brede

de klad in komt. Na de vakantie pak ik het wel weer op, denk je

praktijk is geworden.

misschien. En ach, er zijn anderen in de gemeente die niet eens

Aan zo’n vast patroon en aan dat collectieve lezen zaten vast en

verder komen dan die al genoemde eerste dag van de week...

zeker ook stroeve kanten. Je gedachten konden alle kanten op

Nee, dan vroeger, in het gezin waar je opgroeide of bij je groot-

dwalen, en het had toch iets van een sleur. En toch, deze vaste

ouders. Toen werd aan tafel na elke maaltijd steevast een ge-

gang van Bijbellezen na de maaltijd leek op een dagelijks laagje

deelte uit de Bijbel gelezen – ‘van kaft tot kaft’ of kriskras door

manna in de woestijn.

OnderWeg #16 > Jaargang 3 > 2 september 2017

 Toerusting

Solide bedding

Heel anders is het om met zes tot tien mensen de Bijbel

Een mooie gewoonte dus, als mensen samen aan tafel

door te lezen van Genesis tot Openbaring en dat in iets

eten en deze geregelde Bijbellezing weten vol te houden.

meer dan een jaar. Dan moet je dagelijks wel vier hoofd-

Ook al is het voor de meesten van ons verdund tot één-

stukken door zien te komen. Dat is niet altijd gemakkelijk,

maal daags, zo schat ik in. Het lukt gewoon niet meer als

maar wel goed. Want op die manier ondervind je aan den

tweeverdieners, met soms onregelmatige diensten, files,

lijve hoe taai Bijbellezen kan zijn – met zijn breedvoerige

vergaderwerk, tv en hobby’s. Hoe vaak ben je als gezin nog

beschrijving van allerlei rituelen en gebruiken in boeken

compleet? Of hoe vind je als alleengaande de motivatie om

als Leviticus en Numeri. En wat is het bij de profeten vaak

solo te bidden en Bijbel te lezen?

meer van hetzelfde. Of je ontdekt dat fijnzinnige momen-

Hoe je het ook wendt of keert, de solide bedding die voor

ten soms schokkend dicht aanliggen tegen bruut geweld

de meesten van ons van huis uit onder onze Bijbellezing

(1 Samuël 26:9-11, 27:9-11). En vooral: hoe menselijk is dat-

lag, is minder stevig geworden – met minder lijn en minder

gene wat je leest, en tegelijk: wat laat God zich ontmoeten

collectieve draagkracht. De verbanden in de samenleving

in dit boek. Bij onze veertiendaagse samenkomsten mer-

en de kerk zijn losser geworden. Met als gevolg dat er meer

ken we hoe stimulerend het is om samen de Bijbel te lezen.

gevraagd wordt van onze persoonlijk keuzes. Maar dat be-

Anders krijg je zo’n lezing van kaft tot kaft ook bijna niet

tekent niet alleen verlies.

voor elkaar.

Bijbelapp Ik zie om me heen mooie dingen gebeuren. Om te beginnen is de Bijbel voor heel veel mensen tegenwoordig letterlijk altijd onder handbereik via smartphone of tablet. Mooi om dan van een jongere te horen dat hij al reizend in de bus of de trein een stukje in zijn digitale Bijbel leest. Anderen laten zich elke morgen via e-mail of smartphone verrassen door een tekst van ‘Dagelijks Woord’ (www.

 Deze vaste gang leek op een dagelijks laagje manna in de woestijn 

dagelijkswoord.nl) of nemen dagelijks een Bijbelfragment met een meditatieve toelichting van Jos Douma tot zich (www.tijdmetjezus.nl). Het kan nog grondiger natuurlijk.

Weer anders is een kring die de Bijbelstudies van Beth

Nicky Gumbel (van de Alphacursus) kwam met zijn ‘Bible in

Moore volgt, verdiepend in meer dan één opzicht. En ten

one year’. Met dagelijks drie Bijbelgedeelten lees je in één

slotte kun je ook ergens gewoon aan tafel aanschuiven,

jaar de hele Bijbel door (bijbeljaar.nl).

waar zo’n zes mensen samen een uurtje in het Marcus

Je moet het willen en je moet het doen. Persoonlijke keuze

evangelie lezen, a prima vista.

dus. Maar wel met de schare die niemand tellen kan op slechts één klik afstand – medegelovigen, die samen met

Vraaggericht

jou datzelfde Bijbelgedeelte lezen en overdenken. Dat is

Dit artikel is eigenlijk vooral een pleidooi om de Bijbel te

ook 2017.

blijven lezen. Of dat weer te gaan doen. Er zijn mogelijkhe-

Kleine kring

den genoeg! Het Bijbellezen kan anders ook zo gemakkelijk gaan lopen via de insteek ‘wat zegt de Bijbel over…’ Dat is

Na zo’n surftocht op het wereldwijde web is het goed om

vraaggericht Bijbellezen, een manier van lezen die voor je

dicht bij huis te eindigen. Bij ons in de NGK Amersfoort-

het weet topzwaar is aan argument en redenering. Ik heb

Noord is het aardig om te zien hoe verschillend mensen

meer gein in een onbekommerde en alledaagse lezing van

met de Bijbel aan de slag kunnen zijn.

de profeten en apostelen door wie God tot ons spreekt.

Er is een kring waar de Bijbel opengaat voor een medita-

God, die ons vóór alles uitnodigt om Hem en de ander lief

tieve lezing van maar een paar Bijbelverzen. Dat gebeurt

te hebben. En zo ruimte en richting geeft om voort te gaan

in een mix van lezing, gebed en meditatie, om zo’n Bij-

– kerkelijk links- of rechtsom – op weg naar zijn nieuwe

belfragment dicht bij je eigen hart te houden. Een paar

wereld.

Bijbelwoorden zijn genoeg bij deze aanpak en daarin kun je elkaar verrassend veel meegeven (zie ook www.josdouma.

Freddy Gerkema is predikant van de

nl/index.html?/lectiodivina).

NGK Amersfoort-Noord.

Bijbelstudie Inkijkpagina’s beschikbaar op www.arkmedia.nl

KRINGSERIE I.S.M.

DAVID

JEZUS

HET OUDE TESTAMENENT

René van Loon

Pieter J. Lalleman Van blijvend belang Het Oude Testament

U NIE

Harald Overeem

€ 14,95 Bijbelstudieboekjes over diverse onderwerpen uit het Oude en

We hebben de neiging alleen die stukken van het Oude Testament te bestuderen die in het Nieuwe Testament worden aangehaald. Lalleman laat zien dat het Oude Testament nog veel meer onder werpen behandelt. Zo stelt hij ons de vreemdeling, de twijfelaar, de scepticus en de tegenspreker voor. Heel actueel! Eveline van Staalduine-Sulman, universitair hoofddocent Oude Testament, VU Amsterdam

VROUWEN

Nieuwe Testament.

€ 7,50 p/st.

HANDELINGEN

PETRUS

www.kringserie.nl voor alle beschikbare boekjes.

Pieter J. Lalleman

BASISCATECHESE

Ds. Marthijn van Leeuwen

KRINGLEIDERS

CREATIEF

MISSIONAIR IN PRAKTIJK 2e druk

ZELFBEELD

Remko Groen & Henk Schraa

4e druk

25 tinten bijbelstudie 2e druk

Carianne Ros

€ 15,95

Ontdek de helende kracht van de heilige Geest en merk hoeveel God van je houdt.

Jelle Nutma

Creatieve werkvormen voor jou als groepsleider

€ 13,95

Een basiscatechese methode voor 10/11 jarigen. Handboeken en meer: www.metdebijbelaandeslag.nl

€ 8,95 25 tinten bijbelstudie Jouw persoonlijk boekje

€ 3,95 Verkrijgbaar in de christelijke boekhandel en via www.arkmedia.nl

Roald Schaap Kerk binnenstebuiten Het spel dat de kerk naar buiten lokt

€ 14,95