Ow 3 20 en de liefde dan special

www.onderwegonline.nl

#20  jaargang 3  4 november 2017

Onder

Special

En de liefde dan?

14 LEVENSGEVOEL ‘WE HEBBEN ECHT GENOEG AAN ONSZELF’ > 31 OUDERS EN KINDEREN ALS LIEFDE BEPROEFD WORDT > 44 DE LIEFDE EEN PERSOONSBESCHRIJVING > 50 REPORTAGE JEZUS OP DE WALLEN > 61 CAMBODJA 1 KORINTIËRS 13 SAMEN MET BOEDDHISTEN > 76 GEMEENTE ZIJN LEEF DE LIEFDE

e Inspirarti voo n te reisgeno

1 Korintiërs 13 1 Al sprak ik de talen van alle mensen en die van de engelen – had ik de liefde niet, ik zou niet meer zijn dan een dreunende gong of een schelle cimbaal.

2 Al had ik de gave om te profeteren en

Aan onze abonnees,

doorgrondde ik alle geheimen, al bezat ik alle kennis en had ik het geloof dat

U hebt bij deze special over de liefde een begeleidende brief

bergen kan verplaatsen – had ik de

ontvangen. Want bij dit thema hoort natuurlijk een cadeautje.

liefde niet, ik zou niets zijn.

Wij rekenen op uw medewerking en hopen dat u de cadeau-

3 Al verkocht ik mijn bezittingen omdat ik voedsel aan de armen wilde geven, al

bon zult doorgeven aan een vriend of vriendin, familielid of iemand anders die u dit blad gunt.

gaf ik mijn lichaam prijs en kon ik daar trots op zijn – had ik de liefde niet, het

Veel leesplezier!

zou mij niet baten.

4 De liefde is geduldig en vol goedheid.

Bestuur OnderWeg

De liefde kent geen afgunst, geen ijdel vertoon en geen zelfgenoegzaamheid.

5 Ze is niet grof en niet zelfzuchtig, ze laat zich niet boos maken en rekent het

 Colofon

kwaad niet aan, 6 ze verheugt zich niet over het onrecht maar vindt vreugde in de waarheid.

7 Alles verdraagt ze, alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles volhardt ze.

8 De liefde zal nooit vergaan. Profetieën

Kernredactie

Lezersservice

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris),

Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer,

Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen

persvereniging@onderwegonline.nl.

Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur),

en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7,

Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes,

3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27,

Bestuur Persvereniging

Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman

administratie@onderwegonline.nl.

Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens,

zullen verdwijnen, klanktaal zal ver-

(eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo,

stommen, kennis verloren gaan –

Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van

OnderWeg in braille, grootletter en audio

Varik-Nijsink.

OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij

Adverteren

de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzien-

Nico Postuma, 06-139 959 05,

Brede redactie

den (CBB). Neem voor meer informatie contact op met

adverteren@onderwegonline.nl.

Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaef-

de CBB: 0341-565499.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata

9 want ons kennen schiet tekort en ons profeteren is beperkt.

10 Wanneer het volmaakte komt, zal wat beperkt is verdwijnen.

11 Toen ik nog een kind was sprak ik als een kind, dacht ik als een kind, rede-

Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel.

www.onderwegonline.nl/adverteren.

fer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

Abonnementsprijzen Medewerkers

Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Eu-

Vormgeving

Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck,

ropa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Bredewold. Creatie, web & print.

Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene, Bas Luiten,

Halfjaarabonnement € 26,75.

Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,

Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren,

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

Wim van der Schee, Karen Scheele, Joost Smit,

Proefabonnement: drie maanden gratis.

gel, maar straks staan we oog in oog.

Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma,

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact

Technische realisatie en druk

Nu is mijn kennen nog beperkt, maar

Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Dick Westerkamp,

op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aan-

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle,

straks zal ik volledig kennen, zoals ik

Jeannette Westerkamp-Stegeman.

vraag online in op www.onderwegonline.nl.

Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70.

neerde ik als een kind. Nu ik volwassen ben heb ik al het kinderlijke achter me gelaten.

12 Nu kijken we nog in een wazige spie-

zelf gekend ben.

13 Ons resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde.

Deze Bijbeltekst is ontleend aan De Nieuwe

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Redactieadres

Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede.

www.onderwegonline.nl

Persvereniging

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

Bijbelvertaling © Nederlands Bijbelgenootschap 2004.

Stockbeelden: William Perugini/Shutterstock (pagina 1), MarioGuti/iStock (pagina 7), goodlux/Shutterstock (pagina 8-9), Peter Braakmann/ Shutterstock (pagina 10), Jacob_09/Shutterstock (pagina 20-21), Fenderosa/Shutterstock (pagina 22-23), Valentina Photos/Shutterstock (pagina 32), thehague/iStock (pagina 36-37), Menna/Shutterstock (pagina 43), Lordn/iStock (pagina 44-45), vadimguzhva/iStock (pagina 46), entrechat/iStock (pagina 50-51), Jesus Cervantes/Shutterstock (pagina 66-67, pagina 69, pagina 75).

De bron van het leven J

e bent met een paar vrienden in gesprek. De

die zich inzetten voor mensen aan de onderkant

sfeer is open, er kan veel gezegd worden. Je

van de samenleving. Of neem de duizenden man-

wisselt persoonlijke dingen uit. Je praat over

telzorgers die er onvoorwaardelijk zijn voor hun

waar mensen zich druk over maken, over moeite

Boordevol inspiratie

‘cliënt’, vaak hun geliefde, opa, kind.

die er is als mensen samenleven: in een kerk, in een land waar onbehagen groeit, in de wereld. Je

Wat doe je als je als redactie een special maakt

zoekt naar oorzaken, je peinst over oplossingen.

over de liefde? Het kost weinig moeite om die

Dan zegt er één: ‘Kan het zijn dat God ons déze

vooral te vullen met voorbeelden van ‘nee’, met

vraag stelt: “En de liefde dan? Waar is in dit alles

verhalen over liefde die zo vaak gemist wordt.

de liefde waar Ik in mijn Woord over spreek?”’

We hebben hier niet voor gekozen. Omdat ieder-

Zo’n vraag raak je niet snel kwijt. Daarna lees je

Het is ons verlangen te leren wat het betekent dat God ons liefheeft 

een echo van diezelfde vraag terug in een toespraak van paus Franciscus: ‘Als je beseft dat (…) liefde de bron en de zin van het leven is, hoe kun je dan niet het goede willen voor je medemens?’

De paus pleit voor een ‘revolutie van de tederheid’, de ‘liefde die dichtbij komt en reëel wordt.

Tederheid betekent dat we de ander zien, de ander horen.’



een zulke verhalen wel kent, helaas. Belangrijker In het voorgaande ligt de aanleiding voor deze

bij deze keuze is ons verlangen om opnieuw te

special over liefde. Want inderdaad, waar is te

leren wat het betekent dat God ons liefheeft, dat

midden van alles waar mensen zich zo druk over

wij door Hem geliefd zijn en dat wij niets anders

maken de liefde waar de Bijbel over spreekt? Is

willen dan die liefde aan een ander geven. En

die zichtbaar in hoe mensen in kleinere en grotere

wie dat wil leren, heeft baat bij verhalen die in-

verbanden samenleven?

spireren, die schuren omdat liefde geven jou en mij wat kost. Verhalen die hoop en perspectief

Nee. Neem het samenleven in wat geldt als ge-

bieden, die laten zien dat de ‘weg die nog voor-

meenschap: de kerkelijke gemeente. Voert de

treffelijker is’ een uitdagende en begaanbare weg

liefde daarin de boventoon? Of wordt liefde daar

is voor mensen die zich geleid door de Geest laten

vaak gemist zodra er sprake is van verschil van

gezeggen. Het is ons gebed dat deze special helpt

inzicht of conflict? Kijk naar hoe sommige landen

om die weg te gaan.

met elkaar of met hun eigen mensen omgaan. Of neem de rijkdom die er voor ons is ten koste van

Leendert de Jong, hoofdredacteur OnderWeg

miljoenen andere mensen.

Ja. Liefde die God bedoelt, is er. Kijk naar mensen

De special is voorbereid door de redactieleden

die vanaf het eerste begin van de vluchtelingen-

Peter Hommes, Leendert de Jong, Heleen Sytsma-

stroom hun deur openzetten. Denk aan zovelen

van Loo en Jolyn van Varik-Nijsink.

3

O

 Inhoud 38 REPORTAGE

Wat vier gelovigen langs de weg zagen liggen Van wie word jij de naaste? Het is niet alleen een vraag

voor wie op weg naar Jericho een gewonde man langs de weg ziet liggen. In 2017 is de vraag net zo relevant. Heidy Vink zet zich bijvoorbeeld in voor asielzoekers, Marc en Andjo Bruijn hebben twee pleegkinderen en Maries van der Hek dient Ede. Wat beweegt hen? En wat vinden ze moeilijk?

44 OPINIE 14 INTERVIEW

‘We hebben echt genoeg aan onszelf’

De liefde: een persoonsbeschrijving

‘Zonder de liefde zou ik niets zijn.’ Paulus zingt in 1 Korintiërs 13 een loflied op de liefde, die onmisbaar is in de chris-

Tim Vreugdenhil studeerde theologie in Kampen en was

telijke gemeente. Liefde overbrugt immers de onderlinge

jarenlang predikant van de Stadshartkerk in Amstelveen

verschillen. Terwijl de Korintiërs met hun Geestesgaven

(GKv). In 2015 werd hij pionier in Amsterdam en stapte hij

elkaar begonnen te beconcurreren, wijst Paulus hun in zijn

over naar de PKN. Zijn pioniersplek heet de Citykerk, voor

brief een betere weg. Dat is het liefdespad, waarop de ver-

de ‘snel afgeleide, niet-gelovige stadsbewoner’. Vreugden-

schillende gaven zich gezamenlijk kunnen voortbewegen.

hil kent het levensgevoel van vandaag en spreekt daarover in kerken, voor groepen, en met OnderWeg.

26 INTERVIEW

‘Ik vond de stilte het ergst’

‘Predikant zijn is meer dan een baan.’ Annette van der Laan weet waar ze over praat. Haar man Peter is zes jaar geleden afgezet als predikant. Eerder dit jaar publiceerde een christelijke krant haar hartenkreet ‘De domineesvrouw’. Als ex-predikantsvrouw roept ze op tot meer begrip en veiligheid in de gemeente.

31 REPORTAGE

Als liefde beproefd wordt

Echte liefde is onvoorwaardelijk, zoals de liefde van ouders voor hun kinderen. Maar soms wordt die zwaar op de

50 REPORTAGE

Jezus op de Wallen

In de roodverlichte etalages op de Amsterdamse Wallen

proef gesteld en sta je voor onmenselijke keuzes. Bijvoor-

lijkt liefde te koop. Maar wie de verhalen van de aan-

beeld als je zoon een misstap begaat die zijn sporen trekt

bieders ervan leert kennen, weet beter. Journalist Sjoerd

door het gezin. Of als je kind zo veel zorg nodig heeft dat

Wielenga en fotograaf Johan van Veelen gaan samen met

die jou helemaal opeist en de andere kinderen eronder

medewerkers van Tot Heil des Volks op zoek naar Jezus op

lijden.

de Amsterdamse Wallen.

4

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Inhoud 61 INTERVIEW

‘De liefde straalt ervan af, de rest moet God doen’ Achter op het kobaltblauwe shirt dat hulpverleners van

Spie-en in Cambodja dragen staan in de taal van het land woorden uit 1 Korintiërs 13, in het handschrift van de Nederlandse kinderarts Diny van Bruggen: ‘De liefde is het belangrijkst, want liefde vergaat nooit.’ Een opvallend motto voor een hulpverleningsorganisatie die voor 70 procent uit boeddhisten bestaat. Frits en Beja Weitkamp leggen uit hoe het precies zit.

EN VERDER: 07 De liefde verbeeld (1) 08 ‘ Is het een verdienste als je liefhebt wie jou liefhebben?’

18 Test: Ken jezelf 20 Liefde: een kwestie van ontvangen 22 Liefde is...

35 De liefde verbeeld (2) 36 Van wie word jij de naaste?

43 De liefde verbeeld (3) 49 Nienke Westerbeek: Liefde en nabijheid 58 De liefde verbeeld (4) 59 Arie Slob: Een simpel briefje 65 Cieka Galenkamp: Leven van de geef

66 OPINIE

De weg die nog veel verder voert Liefde. Daarbij denk je misschien vooral aan een hoog

ideaal. Maar liefde is meer: het is de weg die we in ons dagelijks leven gaan – of proberen te gaan. Paulus noemt de liefde een weg ‘die nog veel verder voert’. Hans Schaeffer schetst vier perspectieven om die weg te lopen én vol te houden.

70 GKv Hoogezand-Sappemeer: ‘We zijn broers en zussen in Christus’ 75 De liefde verbeeld (5) 80 De liefde verbeeld (6) 81 Gesprekshandleiding: Oefenen in liefde

76 REPORTAGE

Leef de liefde

De special, die 1 Korintiërs 13 als motto

Hoe leef je de liefde als gemeente? En dan niet in een pro-

heeft, bestaat uit vijf onderdelen. Elk

ject van een paar weken, maar jaar in en jaar uit. Hoe vorm

onderdeel heeft een eigen kleur:

je een karaktervolle gemeente waarbij de liefde in het DNA zit? In deze reportage leggen we ons oor te luisteren in enkele gemeenten waar men om dat te bereiken duidelijke

De onderdelen beginnen op de pagina’s

keuzes heeft gemaakt. Het zijn geen succesverhalen, maar

8, 22, 36, 44, 66.

realistische verhalen van bescheiden gelovigen, die graag hun ervaringen delen om zo samen verder te komen.

5

NODIG GRATIS EEN SPREKER UIT Alle Compassion-sprekers op: www.compassion.nl/sprekers

ORLANDO BOTTENBLEY // ANNE WESTERDUIN // JEROEN DORSTIJN // GERARD VAN DER SCHEE // HENK STOORVOGEL // COEN NUIJTEN // THEO VAN DEN HEUVEL // HERMAN BOON // GERT-JAN SEGERS // MATTHIJN BUWALDA // PETER VAN ESSEN // FREEK VAN DER BRUGGE // CARIANNE ROS ROB HONDSMERK // ESTHER STOORVOGEL // GENDRO SCHIJFF // JAN WOLSHEIMER // PAULIEN VERVOORN // WIM HODDENBAGH // SIFRA BEKX TIEMEN WESTERDUIN // CARIN VAN ESSEN // ROELOF SPEELMAN // ESTHER VORSTERMAN VAN OIJEN // RENI EN ELISA KRIJGSMAN // PETER KOS ATHALJA BARNEVELD // RIK BENNIK // PAULIEN ZEEMAN // DANIËLLE REBEL-BOEVE // KEES VAN VELZEN // JURRIEN TEN BRINKE // JURJEN VAN HOUWELINGEN // RUBEN FLACH // JAFETH BEKX // GILBERT THERA

EUGÈNE

POPPE // ELKIN COPPOOLSE // JIRSKA ALBERTS // ELINE HOOGENBOOM // BERT NOTEBOOM // GOR KHATCHIKYAN

 De liefde verbeeld

Allerlei stemmen vragen onze aandacht. De ene zegt: ‘Laat zien dat je een goed mens bent.’ De andere zegt: ‘Eigenlijk moest je je schamen.’ Een derde zegt: ‘In wezen geeft niemand om je.’ Weer een andere stem zegt: ‘Je moet succesvol, sterk en beroemd worden.’ Maar tussen al die luidruchtige stemmen is er ook eentje te horen die zachtjes zegt: ‘Je bent me lief, Ik houd van je.’ Die stem is voor ons de belangrijkste. Het kost echter inspanning om die stem te horen. Daarvoor is afzondering nodig, stilte, bereidheid om te luisteren. Dat is bidden, luisteren naar de stem die tegen ons zegt: ‘Je bent Me lief.’

Uit: Henri Nouwen, Wijsheid en geloof voor elke dag, Tielt (Lannoo), 2010, meditatie van 13 januari.

7

 Opinie

‘Is het een verdienste als je liefhebt wie jou liefhebben?’

Zo leven wij nu

Hoe vind je een goede balans tussen individualisme (je wilt zelf autonoom zijn) en verbondenheid die zich kenmerkt door gerichtheid op de ander? Na lange tijd onze autonomie heilig verklaard te hebben, dringt langzamerhand het besef door dat verbondenheid onmisbaar is. Maar zelfs die is lang niet genoeg, leert Jezus in de Bergrede: zijn liefdegebod gaat véél verder.

Liefde ontroert. Zoals wanneer bij ons in de kerk kinderen uit de kindernevendienst de kerkzaal binnenrollen en je ziet hoe een jongen van een jaar of 7 oog krijgt voor zijn dwalende zusje van 4. Zonder aarzeling vat hij haar hand, past zijn tempo aan en loopt met haar naar hun ouders. Het is de vertrouwdheid. Het vanzelfsprekende besef dat je bij elkaar hoort en zorg draagt voor elkaar.

Aan de andere kant van het spectrum zie je hetzelfde. Mijn vrouw en ik zijn 50. Vrienden en kennissen uit onze leeftijdscategorie dragen veelal zorg voor hun ouders of hebben dat gedaan. Zorg voor ouders lijkt al even

tekst Wim Dekker

vanzelfsprekend. Zelfs als de verhouding niet altijd soepel was. Soms wordt er juist dán hard gewerkt om toch een goede balans te vinden.

8

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Opinie

uitzonderlijks doe je dan? Doen de heidenen niet net zo?’

De woorden van Jezus’ Bergrede roepen weerstand op. Want die gewone liefde waar Jezus het over heeft en waar tollenaars en heidenen volgens Hem zeer wel toe in staat zijn, vinden wij in de praktijk al moeilijk genoeg. Het is niet leuk om met hen vergeleken te worden en je te realiseren dat je moreel niet ver boven hen uitsteekt. Ik verken de actualiteit van Jezus’ woorden op drie terreinen.

Neerbuigend Als het gaat om seksualiteit, gezin en familie zie je in onze cultuur dat de waarde van de autonomie losgemaakt is van de waarde van de verbondenheid. Verbondenheid is ondergeschikt aan zelfontplooiing en zelfbeschikking. Seksualiteit is mijn seksualiteit. In combinatie met processen van individualisering en secularisatie heeft dit ertoe geleid dat het individu voortdurend reflecteert op zijn leven en zichzelf vraagt: Wil ik nog verder met die ander? Bevredigt deze relatie, deze seksualiteit en dit lichaam mij nog?

Seksualiteit en relaties worden uitgebreid behandeld in de media. Hun boodschap is dat je jezelf moet bevrijden uit de knellende banden van traditie, benauwde ethiek, schaamte en opvoeding.

De liefde van broers en zussen voor el-

Het valt niet mee om op grond van

Als ergens de kloof met ‘tollenaars’

kaar en van kinderen voor ouders is een

Jezus’ woorden een huwelijkscursus in

duidelijk lijkt te zijn, dan hier. Kerken en

logisch gevolg van de verbondenheid

te richten. Als je de evangeliën leest,

christenen hebben zich in het Westen

die er is. Familieleden hebben elkaar niet

blinkt Jezus zelf ook niet echt uit in fa-

altijd sterk verzet tegen anticonceptie,

uitgezocht, maar de liefde die er is, vloeit

milieliefde. Zijn moeder en broers staan

seksuele revolutie, de echtscheidingscul-

voort uit het aan elkaar gegeven zijn, de

Hem nogal eens in de weg. En ook in de

tuur en de emancipatie van vrouwen en

gedeelde geschiedenis en de persoon die

Bergrede komt de familiezin er niet goed

homoseksuelen. Dit geldt voor protes-

je in wisselwerking met die ander gewor-

af. Liefde is pas onderscheidend als je

tanten en katholieken. Boekenkasten

den bent. Toch verwondert die liefde ook,

je vijanden liefhebt. Of als je, zoals God

kun je vullen met ethisch verantwoorde

want we weten allemaal hoe broos en

doet, de zon laat opgaan over goeden en

levenshulpboeken over het christelijke

kwetsbaar familieliefde is. In die verwon-

bozen.

huwelijk. SGP, ChristenUnie en CDA positi-

dering klinkt ook het verlangen naar die

Familieliefde is, lijkt Jezus te zeggen,

oneren zich als gezinspartijen tegenover

liefde door. Als kind verlang je, ongeacht

eenvoudige liefde. Inherent aan het mens

individualisme en hedonisme. Voor alle

je leeftijd, hartstochtelijk naar de zegen

zijn. Te gewoon om je druk om te maken.

helderheid: ik maak hier volop onderdeel

van je ouders, broers en zussen. En als je

‘Is het een verdienste als je liefhebt wie

van uit.

die krijgt, voel je je intens geborgen.

jou liefhebben? Doen de tollenaars niet

Maar is dit niet te neerbuigend? Is er wel

Jezus is niet zo lyrisch over deze liefde

net zo? En als jullie alleen je broeders en

reden tot morele superioriteit? Het vast-

en ook niet zo bezig met familiale liefde.

zusters vriendelijk bejegenen, wat voor

houden aan traditionele vormen in de

 9

mige generaties mogelijk onherstelbaar.

Maar hier en daar klinkt wel een nieuw geluid.

Houtworm Mijn tweede observatie betreft de buurt en het dorp. Als je de overheidsnota’s op het gebied van zorg en welzijn van de laatste twintig jaar doorneemt, lees je allerlei lofredes op het dorp en vooral de buurt. Het hele zorgbeleid is gebouwd op mensen die voor elkaar klaarstaan, De instroom van vluchtelingen in Nederland heeft de verbondenheid van Nederland uit el-

omzien naar elkaars kinderen en zorg

kaar doen spatten.

dragen voor ouderen, zieken en gehandicapten.

Specialistische zorgorganisaties voor

gemeente betekent niet dat wij wél een

Noodgedwongen

juiste balans weten te vinden tussen au-

Kerk en wereld komen ook op een an-

psychiatrische ziekenhuizen, verpleeg-

tonomie en verbondenheid. Traditionele

dere manier dichter bij elkaar. In onze se-

huizen en jeugdzorg, veelal gevestigd

vormen hebben een beschermende wer-

culiere omgeving zie je een voorzichtige

ver van de bewoonde wereld, hebben

king en bieden geborgenheid, maar kun-

heroriëntatie op de verhouding tussen

hun huizen moeten sluiten. Onder het

nen in de praktijk ook beknellend werken.

autonomie en verbondenheid. De neoli-

mom van vermaatschappelijking, weer

Duurzame en traditionele gezinsverhou-

berale mensvisie met de nadruk op indi-

samen naar school gaan en ‘ieder mens

dingen waren lang niet altijd liefdevolle

vidu en autonomie is dominant, maar er

telt mee’ wordt gesteld dat bewoners

verhoudingen waar macht geen enkele

verschuift iets. Werd echtscheiding zo’n

van dorpen en buurten prima in staat zijn

rol speelde. Daarbij komt: de gemeente is

twintig jaar geleden gevierd als een be-

om zorg te dragen voor hun dorps- en

de autonomie gaan waarderen. Dat leidt

vrijding voor man en vrouw, zonder na-

buurtbewoners. Kostbare gespeciali-

ertoe dat nu ook in de gemeente, met

delige gevolgen voor het kind, inmiddels

seerde instellingen buiten de bewoonde

dertig jaar vertraging, resten van patriar-

realiseert iedereen zich dat een scheiding

wereld zijn niet alleen discriminerend en

chale onderdrukking worden opgeruimd.

schade berokkent aan kinderen en in de

beledigend voor de bewoners, ze zijn ook

In de levens van christenen zie je dat zelf-

meeste gevallen vrouwen onevenredig

overbodig.

ontplooiing minder vaak ondergeschikt

treft.

Onderzoek leert dat het bij deze lofrede

wordt gemaakt aan verbondenheid.

Op het gebied van vergrijzing en zorg

vooral om wensdromen gaat. Natuurlijk

Christelijk Nederland wordt getroffen

zien we eenzelfde beweging. Tot zo’n

zijn mensen bereid om wat voor anderen

door een ware echtscheidingsgolf. En

dertig jaar geleden hebben we alle fami-

te doen, maar het mag de eigen auto-

seksualiteit wordt onder jongeren min-

liale zorg weggeorganiseerd. Op 60-ja-

nomie niet te veel aantasten. Mensen in

der verbonden met huwelijk en gezin.

rige leeftijd trokken ouderen al in het

buurten en dorpen zijn te weinig verbon-

Kortom, de kloof tussen kerk en wereld is

bejaardenhuis. Hun kinderen moesten

den om duurzaam zorg te dragen voor el-

niet zozeer een kloof in levensstijl, maar

zich ontplooien. Inmiddels is er geen pro-

kaar. Mensen zijn te druk, te veel gesteld

meer een kwestie van vertraagd reage-

fessionele zorg meer te vinden voordat

op hun eigen privacy en te verlegen om

ren, zo lijkt het.

je ver in de 80 bent. In de praktijk zijn het

elkaar zorg te vragen dan wel zorg aan te

vooral familieleden die de mantelzorg

bieden. In de praktijk komt de zorg toch

vormgeven.

vooral bij de familie en enkele dichtbije

Noodgedwongen ontdekt de wereld om

naasten terecht. Zodra iemand lang van

ons heen het belang van verbondenheid

zorg afhankelijk is, zie je zijn netwerk

en de relatieve waarde van autonomie.

verschrompelen.

Natuurlijk, het duurt even voor de balans

Het hele idee van omzien naar elkaar

hersteld is. De schade als gevolg van het

in de buurt of het dorp was zo’n typisch

centraal stellen van autonomie is niet

christelijk politiek idee. CDA, SGP en

eenvoudig te herstellen en is voor som-

ChristenUnie hebben zich allemaal hard-

Binnen de christelijke gemeente zit de houtworm er inmiddels ook in 



10

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

lichamelijke en verstandelijke handicaps,

 Opinie

gemaakt voor die zorgzame samenle-

die geloven geven de moed op bekering

we op elkaar aangewezen zijn.

ving. Daarbij wezen zij op alle christelijke

niet op.

Het is nog broos. Er zijn nog partijen die

vormen van buurtzorg en zorg voor de

maar al te graag het vuur van onderlinge

zwakken. Zo van: wij weten nog hoe je

Boze witte mensen

voor elkaar moet zorgen. Maar binnen

Mijn derde observatie betreft de in-

Trump, Brexit en Wilders groeit de vast-

de gemeente zit de houtworm er inmid-

stroom van vluchtelingen in Nederland.

beradenheid bij anderen om juist de ver-

dels ook in.

Die heeft de verbondenheid van Neder-

binding te blijven zoeken.

Geweten

land uit elkaar doen spatten. De angst

haat en minachting opstoken. Maar door

voor en weerzin tegen vreemdelingen

Geheim

De verbondenheid met de eigen ge-

zijn groot. Het beeld is dat vluchtelingen

Wat laten deze observaties zien? Vooral

meente is dun geworden. Kerkgroei of

onze welvaart en vrijheid onder druk zet-

dat we in kerk en samenleving moeite

kerkkrimp hangt tegenwoordig samen

ten. Ze stelen onze banen en huizen.

hebben met gewone, alledaagse liefde.

met de kwaliteit van de artiest die op

Maar er is meer aan de hand. Het ver-

Door de zorg om onze autonomie zijn

de preekstoel staat. De bereidheid om

zet tegen vluchtelingen legt iets anders

we het vermogen tot verbondenheid

je echt te verbinden met de gemeente

bloot. Grote delen van onze samenleving

wat kwijtgeraakt. Tegelijkertijd zie je in

is sterk verschraald gezien de vacatures

voelen zich in de hoek staan, genegeerd.

de samenleving en in de kerk het besef

in kerkenraden en commissies. In reactie

De elite laat de vluchtelingen binnen,

groeien dat dit zo niet kan. Er zijn aanzet-

hierop zijn er gemeenteopbouwplannen

ten tot meer verbondenheid.

gemaakt met vacaturebanken, vrijwil-

Maar verbondenheid is nog niet het-

ligerscontracten, tijdelijke projectjes en talentenacties. Vooral de laatste ademen een sterk seculier karakter: vertel waar je goed in bent, waarmee jij jezelf kunt ontplooien en zet dat in het koninkrijk van God in. Op zich niets mis mee, maar het verhult het uit elkaar groeien van autonomie en verbondenheid niet.

Dit klinkt allemaal wat somber. Maar dat hoeft het niet te zijn. Door het terug-

Zij die geloven geven de moed op bekering niet op 



brengen van de sociaal zwakkeren in de

zelfde als liefde. Beter gezegd: de liefde die samenhangt met verbondenheid is gewoontjes. Dat kunnen tollenaars en heidenen ook, zou Jezus zeggen. Het is een vorm van liefde waarin eigenbelang en naastenliefde door elkaar heen lopen, omdat je op elkaar aangewezen bent.

Uiteindelijk is het gebaseerd op wederkerigheid.

Jezus’ liefdegebod reikt vérder. Het voorbeeld is God zelf. Hij laat het regenen

buurt en het terugdraaien van profes-

maar laat hen wonen te midden van het

over bozen en goeden. Dit liefdegebod

sionele zorg groeit het besef dat we op

gewone volk. Buurten en dorpen voelen

betekent dat jij je vijanden liefhebt.

elkaar aangewezen zijn. Door eenzaam-

zich bedreigd, en vooral geminacht. Wij

Mensen met wie je geen verbondenheid

heid en verlating heen ontdekken we dat

Nederlanders zijn geen gemeenschap

ervaart.

we elkaar nodig hebben. Het geweten

meer. We zijn verdeeld en wantrouwen

De kerk is God niet. De kerk is maar al te

meldt zich.

elkaar. En in die ruzie knokken we onver-

menselijk en deelt in dezelfde hoogten en

Hier en daar ontstaan nieuwe burgerini-

holen voor ons eigenbelang.

diepten als heidenen en tollenaars. Het is

tiatieven. Families en zorgbehoeftigen

De scheiding tussen kerk en wereld doet

dus niet zo gek dat kerk en wereld als het

zetten nieuwe zorgsystemen op zonder

zich rond het thema vluchtelingen helaas

om liefde gaat niet echt van elkaar ver-

professionals. Ook kerken beseffen dat

niet voor. CDA en SGP sympathiseren

schillen. Maar de kerk heeft wel kennis

de voortgang van het gemeenteleven

nogal eens met ‘boze witte mensen’,

van het geheim dat God het laat regenen

niet langer vanzelfsprekend is. Het

terwijl ChristenUnie en kerkleiders pleiten

over goeden en bozen. Dit kan ons de

besef groeit dat wij, als we er werkelijk

voor tolerantie, gastvrijheid en mededo-

moed en de hoop geven om samen met

waarde aan hechten, iets moeten doen.

gen.

anderen op zoek te gaan naar een vorm-

Onder druk leren we dat we autonomie

Ook hier plaats ik een optimistische kant-

geving van de verbondenheid die dichter

moeten inleveren ten behoeve van

tekening. We raken steeds meer door-

bij die liefde van God ligt. Jezus roept

verbondenheid. Daarbij kunnen kerk en

drongen van de ernst van de situatie. De

ertoe op. Zijn koninkrijk inspireert.

buurt of kerk en dorp prima samenwer-

verkiezingscampagne ging vooral over

ken. Het kan zijn dat het te laat is. Dat

verbondenheid. We ontdekken langzaam

Wim Dekker is associate lector en

wij te autonoom geworden zijn. Maar zij

dat we het samen moeten rooien en dat

docent-onderzoeker aan de CHE.

11

-advertenties-

STEUN

Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564

Stort uw gift voor deze unieke gereformeerde Franstalige theologieopleiding op NL04 INGB 000 349 0687 ten name van Stichting KampenAix-en-Provence! kampen-aixenprovence.nl | info@kampen-aixenprovence.nl

Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen.

De V.V.I. stelt zich al meer dan 35 jaar ten doel:

Giften graag op IBAN: NL 97 INGB 0003885840

www.verplegingvoorisrael.nl

In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland

www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl

Ook u kunt meebouwen aan gereformeerde theologie De Stichting Afbouw subsidieert de uitgave van dissertaties en andere wetenschappelijke publicaties van leerlingen van de Theologische Universiteit te Kampen (Broederweg). Sinds 1957, toen de Stichting Afbouw werd opgericht, is al bij meer dan 100 publicaties financiële steun verleend. Zie onze website voor een actueel publicatieoverzicht en overige gegevens.

Er staan nog veel meer projecten op stapel. Het benodigde geld wordt verkregen door middel van giften, schenkingen, legaten en erfstellingen. Als bestuur van de Stichting Afbouw hopen wij ook in de toekomst ons werk te kunnen voortzetten, ter bevordering van de gereformeerde theologische wetenschap.

Wilt u ons daarbij helpen?

B. Kamphuis, voorzitter P.H.R. van Houwelingen, secretaris J.G. de Kimpe, penningmeester J.M. Burger, lid www.stichtingafbouw.nl • IBAN: NL59ABNA0631836934 t.n.v. Stichting Afbouw te Kampen • info@stichtingafbouw.nl

-advertentie-

“Ik word er blij van als ik mijn cliënten zie lachen” Donate is werkbegeleidster bij Accolade Zorg en werkt er al

Donate is een van de 600 betrokken en enthousiaste

14,5 jaar. Ze begon in de Wijngaard en werkt nu in het Atelier

collega’s van Accolade Zorg. De Bijbel is de basis voor

in Hart van Vathorst.

alles wat we doen. De liefde van God voor de wereld heeft Hij door Zijn zoon Jezus concreet gemaakt. Deze liefde

“Ik word er blij van als mijn cliënten lachen, ik wil het graag

mogen wij doorgeven. Dat is de basis van onze

gezellig met elkaar hebben. Elke dag maken we er iets leuks van.

liefdevolle zorg.

We maken grapjes, helpen elkaar en geven soms woorden aan iemand die dat zelf niet kan. Maar bovenal is er onderlinge

Op zoek naar christelijke zorg voor jezelf of iemand

verbondenheid. Daaraan bijdragen is heel dankbaar werk en

anders? Kijk dan op accoladezorg.nl

geeft mij iedere dag nieuwe energie.”

Ps: Wij zijn op zoek naar collega’s.

Donate werkt met hele diverse cliënten, zoals mensen met dementie maar ook met mensen met niet-aangeboren hersenletsel. “Ik ben erg creatief. Dit komt naar voren in de mooie dingen die we maken en bedenken. Het leukste vind ik om te kijken wat iemand nog wel kan. Soms is dat lastig, maar ik geloof dat er altijd mogelijkheden zijn.”

De cliënten in het Atelier zijn erg blij met Donate. Zo ook Laurrainne: “Als ik binnenkom en zie dat Donate er is dan ben ik blij. Met Donate is het altijd heel gezellig en ze zingt soms lekker met de radio mee.”

Accolade Zorg Dagelijks zorgen wij met elkaar voor ouderen en mensen met niet-aangeboren hersenletsel. We geven zorg zo lang mogelijk thuis en als er meer zorg nodig is op een van onze locaties. Liefdevolle zorg, aandacht en kwaliteit staan altijd centraal. Je kunt ons vinden in de regio’s Assen, Amersfoort, de Bilt, Bodegraven en Zeist.

 Interview

Kerkplanter Tim Vreugdenhil schetst het levensgevoel in 2017

‘We hebben echt genoeg aan onszelf’ Tim Vreugdenhil studeerde theologie in Kampen en was jarenlang predikant van de Stadshartkerk in Amstelveen (GKv). In 2015 werd hij pionier in Amsterdam en stapte hij over naar de PKN, omdat ‘die kerk in de stad op veel meer lagen aanwezig is dan mijn eigen kerkverband’. Zijn pioniersplek heet de Citykerk, voor de ‘snel afgeleide, niet-gelovige stadsbewoner’. Vreugdenhil kent het levensgevoel van vandaag en spreekt daarover in kerken en voor groepen. OnderWeg praat met hem.

tekst Leendert de Jong beeld Mirjam Dorgelo

Wat is jouw levensgevoel?

Het vierde woord is snelheid. Er zijn veel dingen die mij

‘Laat ik het aan de hand van trefwoorden vertellen. Het

niet snel genoeg gaan. Dat geeft soms stress, ja, dat is zo.’

eerste is levensproject. Ik ben iemand die voelt dat hij ergens aan wil bouwen. Aan een netwerk, inzichten, een

Bij dit levensgevoel hoort niet – je bent dominee – harts-

carrière. Dat is echt mijn project; ik ontleen mijn identiteit

tocht voor Jezus?

minder aan een groep, organisatie of kerk. Het tweede

‘Nee.’ (Na enige tijd stilte:) ‘Het is een goede vraag. Maar

woord is authentiek. Zo kijk ik naar anderen als zij iets

als ik erover nadenk, zeg ik: geloof is voor mij van een an-

zeggen. Dan denk ik: kan ik aan jou merken dat jij daar

dere orde dan de “waarden” van zojuist. Jezus is een heel

echt in gelooft?’

belangrijke bron. Ik voel fascinatie voor Hem, eerbied.

Maar Hij is te groot om zo’n waarde te zijn. Over liefde

En hoe authentiek ben jij?

gesproken: ook mijn vrouw noem ik niet bij mijn levens-

‘Ik wil het zijn, ja. Daar doe ik mijn best voor en denk ik

gevoel. Daar is mijn relatie te bijzonder voor.’

regelmatig over na.’

Zie jij in deze omschrijving al dingen die ‘typisch 2017’

14

Terug naar jouw levensgevoel…

zijn en niet alleen jouw persoon betreffen?

‘Het derde woord is pragmatisch. Ik denk en leef pragma-

‘Ik denk die snelheid, dat is typisch 2017. En het authen-

tisch. Ik draag geen last vanuit een bepaald verleden mee,

tieke. Hoewel opvallend is dat de meningen sterk uiteen-

ik heb ook geen grote toekomstverwachtingen. Ik deal

lopen over wat authentiek is. Ook het pragmatisme hoort

met het hier en nu.

erbij: de cultuur van vandaag doet en heeft relatief weinig

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Interview

Tim Vreugdenhil: ‘Ik denk weleens: ik bof dat ik als dominee nu leef en niet dertig jaar geleden.’

met het verleden of met de toekomst. We hebben echt

kunnen niet goed aan elkaar vertellen wie wij nu geza-

genoeg aan onszelf.’

menlijk zijn.’

Het levensgevoel in 2017 van de gemiddelde Nederlan-

Somberheid troef?

der, hoe ziet dat er ongeveer uit?

‘Nee. Natuurlijk kun je feiten als deze negatief duiden.

‘Ik weet niet of je daar in het algemeen iets over kunt

Maar volgens mij zitten er ook positieve elementen in.

zeggen. Ik ben een fan van de Belgische psychiater Dirk

Neem het pragmatisme. Ik denk weleens: ik bof dat ik als

de Wachter. Hij vertelt dat hij in zijn spreekkamer de

dominee nu leef en niet dertig jaar geleden. De tijd van

gevolgen van onze cultuur terugziet: in het ik-gerichte, de gerichtheid op welzijn, op: ik moet mij goed voelen.

Hierdoor heeft De Wachter, zegt hij, als het ware het perspectief van de “verdrietdokter”. Nu ben ik geen

 ‘Ik deal met het hier en nu’ 

psychiater. Voor mij geldt: ik heb het perspectief van een

nu geeft kansen en ruimte om mijzelf te zijn en om te pi-

dominee en zo kijk ik naar de cultuur. Dan stel ik vragen:

onieren. Dertig jaar geleden zou dit anders geweest zijn.

waar liggen de dromen, de verlangens en de angsten

Dan had ik als dominee deze wens te horen gekregen: je

van mensen? Ik zie een paar dingen. Een overspannen

moet gewoon je werk doen.

cultuur: de normen zijn hoog. Zelf doe ik hieraan mee.

Een positief element zie ik ook in het onvermogen om

Ik zie ook een cultuur met een identiteitsprobleem: wij

elkaar een “wij-verhaal” te vertellen. Aan de wij-verhalen

15

0ost-Europese prijzen!

Aardappels 1 kilo

2017 Jaargang 24 no 7/8 juli/augustus

Jaargang

24 no 9

september

Nader Bekeken is een maandblad om het gereformeerde leven te stimuleren en te versterken, een gezonde boodschap voor kerk en wereld.

Samenwerken aan het verlangen om opgewekt, eigentijds en zic ht gelukkig gereformeerd te zijn.

2017

Jaargang 24 no 10 oktober

Het ij l best tr a emdeel Be ter Een ex

2017

Verder in dit nummer o.a.: - Een bevindelijk man - Verbonden en gebonden - Priesters in de hof van Eden?

Ga nu naar woordenwereld.nl voor een abonnement!

07-08-17 15:13 NB juli-augustus 2017.indd 201

.: mer o.a in dit num Verder eren mslied - Pelgri grimlach - Gods ndmaal en en avo der Kin -

Help Aleksandr de winter te overleven, bestel zijn boodschappen!

/V

nM

Se

aG

em

Th

Verder in dit nummer o.a.: - Wat Luther zei

11-09-17

20:57

- Oecumene van lijden - Gezegend leven

M/V

De cahiers van Woord en Wereld Verantwoord meehelpen aan gereformeerde meningsvorming r 2017.indd

NB septembe

233

NB oktober 2017.indd

GS:

K&

NG

269

09-10-17 17:06

111

D

Op reis met Die trich Bonhoe ffer

Ook in de boekhandel verkrijgbaar. ben.

Drs. Joh. de

@NaderBekeken

hoehelpt.nl

WW Cahier

112 De Wolf

omslag.indd

1

Wolf te Amersfoort

D

& WER EL

G

WOORD

HTIN

WERELD WOORD &

ftstudies Nieuwe schri ds. Henk van den Berg over Spreuken en Wilma van der Jagt

ST

ICHTING

G

LEVEN

STIC

WERELD WOORD &

TOT

VAN HET

GEREFORMEERDE

effer

VERSTERKING

h Bonho

EEN SERIE CAHIERS

nog wijzer DE WOLF Wees

WOORD & WERELD

Op reis Dietrichmet Wees B onhoeff r er nog wijze Op reis met Dietric

er

Wees nog wijz

V.D.M.

112

H. DE BOER

Ga nu naar woordenwereld.nl voor een abonnement en ontvang elk jaar vier boekjes voor slechts € 38,00!

113 MARTIN

112

HTIN

boekje.

In elf hoofdstukken komen verschillende onderwerpen

aan de orde. Allemaal bespreken we ze vanuit de Bijbel.

In dit boekje Daarom staan er aardig wat bijbelteksten in. gaat het het begin over een van nend. Maar de vorige eeuw. Duitse luthers WOORD & e theoloo WERELD Je kunt dit boekje dat isMaar Dat klinkt natuurlijk gewoon zelf lezen. als Dietrich een vergiss niet bepaald g uit Bonhoe ing. fferom je nog niet zo veel bijbelkennisAls spanhebt, (1906-1 is maakte het handig kind dat EEN SERIE CAHIERS hij de Eerste945) leefde in een TOTdoen. voor het samenVERSTERK met anderen te Dan kun je er ook einde over woeste vaneven ING VAN tijd. verniet de Tweede Wereldoorlog mee doorpraten.

Zo helpHET GEREFORM je elkaar verder.igingsk Om zo’n amp gesprek EERDE Flossen Wereldoorlog werd en vlak LEVEN bürg vermoo hij in het een beetje op gang te helpenNog staan er in elk hoofdstuk rd. steeds valt in kranten langs tekstwolkjes met vragen. Daar zouversche je het gesprek mee en tijdschr en er zelfs dertitel een glossy iften zijn naam. : ‘Spion, kunnen beginnen. predika Onbekend over hem nt, held’. is gebleve met als Hoe kan n? Wat nog steeds onhet toch boeit bij ‘Bonho dat hij hem? Waarom renreiz Wen hopen dat dit boekje je echt helpt om God efferre beter izen’ leren en op georganiseerd worden touw gezet?te tudies over Spreuke schrifts kennen. ?

Zelfs jongeNieuwe In dit cahier Spreuken geniet vaak over dat er978-94-91943-13-3 brengt ons gaan we op zoek een spreuk niet wel eens ISBN predikanten naar antwoo Je hoort nog een vertocht leidt op bijzondere Misschien vinden Maar ook op naar concen en schokkende rden. De reis preekt wordt. niet van den Berg chique voor een preek. rooster Ds. Henk tratieka plekken is predikant villainaan Berkel en Rodenrijs. zul je op het mp Buchen . Onze direct een onderwerp Hoe de Wannse vanuit bijbelstudiegroep Spreuken aantreffen. wald en e in Wilma van der Jagt is catecheetKloster en woont eniging of een in Amersfoort.

Ettal boek Duitslands Berlijn. In de verte een niet zo aanserie over het hoogste zo gauw een zien we dat die stof velen riaal is Steeds Alpento W zou kunnen worden weinig studiemate in die ppen.

9 789491 943133 komt dat? Het we gedwon dat er te christen & kan ook zijn ieder geval is gen na ons heeft spreekt. Het te zetten. In te denken grijpen enigszins op het rooster waarom willen zeggen.

W over Spreuken om dit boek Al reizend over wat deze tot vandaa zijn leven bundel dit nieuwe studieboek kunnen111 g toe en ook al een eerste leemte met we beactukan inspire werken. We gaan mensen geboeid in 2013 verscheen schrijver. Er is nu dus ren om ontdekken zijn voorzien. En midden van dezelfde hoe hij ook door in gaan. bijbelboek te de dit wereld over de gang ons Kom: ga christen om mee aan mee op te zijn. eel materiaal WW Cahier 111 vd Berg-vd Jagt omslag.indd reis. telijk zal 1 spreuken zijn en blijven.Zeker weten worden vijftien dat deze bijbelstudieboek gekeken wat er precies tocht onverge nieuwe dit In Er wordt e vertaISBN 978-94uitgebreid behandeld. spreuk in verschillend wat de 91943-1 de betreffende 5-7 wordt nagegaan staat en hoe M.H. de die n. Vervolgens Boer te in de tijd dat weergegeve was is Tolbert Gerefor lingen de spreuk is emeritu meerde bedoeling van tijd van het Oude s predika Kerk Hoogke betekenis en vooral over de aan de nt van de rk.

Dan gaat het Testament komt vorm kreeg. ook het Nieuwe wat de spreuk in die tijd Maar na Testament. ook 9 78949 heeft. schrijver gaat te 1zeggen 943157 orde, want de vandaag nog agen, waarwat hij ons nu met gespreksvr betekende en wordt afgesloten op een bijbelstudiegroep.

Elk hoofdstuk aan bespreking goed te gebruiken voor ook bij gedacht wordt thuis en zijn trouwens W een boek voor De hoofdstukk Er is nu dus schriftstudie. e & persoonlijk WW Cahier 113 De Boer omslag.indd W en voor de groep. het wijsheid. 1In 113 boek van de vaak wijsbij uitstek het ig hebben wij Spreuken is van tegenwoord ook vaak gebrek aan. Dit complexe leven wij hebben daar van de eenentwinheid nodig, maar om mensen erbij helpen dat geldt niet te maken. En studieboek kan tot wijze mensen nog aan het begin van hun tigste eeuw mensen die gevorderde alleen voor jonge ook voor mensen van een de rug hebmaar achter al staan, leven leven W hun meeste van leeftijd, die het EEN SERIE CAHIERS TOT

VERSTERKING VAN HET

GEREFORMEERDE LEVEN

Wie is God?

WOORD

& WER EL

Wat is de zin daarvan? Waarvoor zijn we hier op aarde? Waar gaat het naartoe? Ook dat soort vragen bespreken we in dit

WOORD & WERELD

WOORD & WERELD

113

STICHTING

Maar de Bijbel is geen gemakkelijk boek! Je kunt best wat hulp gebruiken bij het lezen van de Bijbel. Daarvoor is dit boekje geschreven.

Als je God leert kennen, ga je ook nadenken over je leven.

111

STIC

WOORD & WERELD STICHTING

Wie is God?

Wie is God? Een korte, spannende vraag. Misschien praat

je er nooit over, maar toch zou je Hem beter willen kennen.

En God wil zich graag laten kennen! Ook aan jou! Daarvoor heeft Hij de Bijbel gegeven.

DS. HENK VAN DEN BERG EN WILMA VAN DER JAGT Wie is God?

Woord & Wereld geeft handzame boekjes uit: prima studiemateriaal, dat verantwoord meehelpt aan gereformeerde meningsvorming.

DRS. HANS

Winter: de temperatuur daalt, de kachel gaat aan, de muts komt voor de dag en u bent er weer klaar voor! Helaas geldt dit niet voor mensen zo’n 2.000 kilometer hiervandaan. In Oost-Europa kunnen de mensen ternauwernood hun gasrekening betalen, of normaal boodschappen doen door stijgende voedselprijzen. Stichting HOE helpt deze mensen door lokaal eten in te kopen. Op die manier Ga naar kunnen we méér kopen voor minder geld. Helpt u mee hoehelpt.nl met het vullen van deze voedselpakketten? en plaats een bestelling!

T +31 (0)342 420554 E info@stichtinghoe.nl NL84 INGB 0000 0088 87 ‘Winterhulp 2016’ t.n.v. Hulp Oost-Europa in Barneveld

Nader Bekeken: een gezonde boodschap voor kerk en wereld

NG

0

42

Stichting Woord en Wereld

STICHTI

0

99

Van prijzen gebaseerd op verkoopprijzen in Nederland Voor prijzen gebaseerd op verkoopprijzen in Oost-Europa

WINTERACTIE

-advertenties-

&

is emeritus predikant.

W 112

Drs. Hans de

21-02-17 19:38

Martin H.

de Boer

V.D.M.

Wolf 26-07-17

12:42

08-05-17 11:17

www.facebook.com/naderbekeken

WW adv Onderweg 101017.indd 1

10-10-17 16:28

Een hypotheek voor uw kerkelijke gemeente onmogelijk?

Bij Stichting Kerkelijk Geldbeheer kennen we de kerkelijke markt als geen ander! Veel kerkelijke gemeenten zijn u voorgegaan en hebben de financiering tot volle tevredenheid bij SKG ondergebracht. Bij SKG kunt u terecht voor: een nieuwe financiering oversluiten huidige financiering passend advies voor uw kerkelijke gemeente Vraag vrijblijvend een gesprek aan (0182) 58 80 00 of kijk voor meer informatie www.skggouda.nl.

SKG_advertentie_Hypotheek.indd 1

17-03-16 16:32

 Interview

die vroeger verteld werden en van belang waren,

wil ik beginnen. Niet alleen door dat te “preken”, maar ook

mankeerde vaak van alles. Neem het wij-verhaal van het

door het zelf te leren.’

nationalisme of van een religieuze of kerkelijke dominantie.

Een ander positief element vind ik het openstaan voor

Verschilt het levensgevoel van de gemiddelde kerkmens

veel smaken en opvattingen: je mag doen wat jij wilt.’

van wat jij hiervoor omschreven hebt?

‘Nee. Sociologisch gezien zijn wij compleet hetzelfde als

Maar ondanks die positieve elementen zit Nederland vol

de mensen over wie het hiervoor ging. Ook in kerken vind

met onbehagen.

je veel “mensen van het behagen”. Mijn vriend Arie de

‘Nou, hier valt dat onbehagen heel erg mee. Nogal wat

Rover zegt dan: “Kijk maar naar de auto’s op het kerk-

Amsterdammers vinden het leuk om Amsterdammer te

plein. Binnen klinkt de boodschap over zonde, buiten is

zijn. Soms wordt hier zelfs de vergelijking gemaakt met

het één en al schittering.”’

de gouden eeuw: “We zijn mensen van het behagen: het gaat ons best en we hebben het goed met onszelf

Jij bent kerkpionier. Welk verhaal vertel jij?

getroffen.” Ik moet erbij zeggen dat het dan vooral gaat

‘Ik heb niet zo’n standaardverhaal. Wat mij helpt, is om

om bepaalde groepen Amsterdammers: jongeren – de

steeds als ik als dominee iets mag en kan zeggen veel

millennials – en de hogere middenklassen. Natuurlijk is er

aandacht te geven aan de ziel van een mens die, en dat is

ook hier onbehagen. De econoom Richard Florida heeft

bijna algemeen, zoekt naar zingeving, naar religie. Dat is

net een boek geschreven over the urban crisis. Hij ziet

één lijn. De andere is dat ik aandacht vraag voor Bijbelse

een tweedeling: binnen zo’n stad komen behagen en on-

elementen. God bestaat. Hij heeft alles gemaakt. Achter

behagen elkaar nauwelijks meer tegen. En daar ligt een

alles zit een God die aandacht voor mensen heeft en die

probleem.’

een gezicht heeft. Ik merk dat zoiets soms klikt, iets doet met mensen.’

Welke typische 2017-elementen zie jij binnen de groepen die je zojuist noemde?

‘Neem de millennials, mensen die geboren zijn tussen 1980 en de eeuwwisseling. Een typisch millennialgevoel is: de wereld begint bij mij. Er is niet of nauwelijks het besef dat zij staan op de schouders van mensen voor hen.

 ‘Een stad met zulke columnisten heeft geen dominees meer nodig!’ 

Ander element: de overvloed aan keuzes. Een millennial zei: “Ik heb een gillende behoefte aan keuzes. Maar ik haat het om te kiezen.” Een derde element: deze mensen

Als die klik er is, kun je dan iets kwijt over ‘het gezicht

zijn niet of nauwelijks opgevoed met het besef dat je ook

van God’, over Jezus, over de liefde die hierin meekomt?

kunt falen, dat er ook niet-leuke dingen zijn, zoals ziekte

‘Jazeker. Het trof mij recent nog dat NRC-columnist Bas

of dood. Als die zich dan voordoen, lopen ook zij aan tegen

Heijne schrijft dat Martin Luther King voortdurend over

onze cultuur, die iets onbarmhartigs in zich heeft. Want

liefde sprak. Heijne merkt op dat King dit niet zwijmelig,

dan komen mensen die zij deelgenoot maken van ziekte of

maar uiterst radicaal bedoelde en zo ook leefde. Liefde

verlies niet veel verder dan: “O, dat is ook heftig!”’

draait niet om een goed gevoel, maar om een daadwerkelijke inspanning. Wie daarover gaat nadenken, zegt Heijne,

Daar sta je dan.

komt voor lastige vragen aan zichzelf te staan. Dan zie je:

‘Ja. Ergens kun je zeggen dat we met elkaar een cultuur

een stad met zulke columnisten heeft bijna geen domi-

creëren van winners en losers. Maarten Luther heeft vaak

nees meer nodig!

gezegd: vreugde en klacht, dat is het leven. Onze cultuur

In mijn situatie is zo’n analyse als die van Heijne een wel-

wil het eerste hebben en het tweede niet. Zoiets heeft nare

kome brug naar lastige vragen, maar ook naar gedurfde

gevolgen. Want op een gegeven moment gaan mensen

antwoorden. Want Martin Luther King was op zijn beurt

naar de psychiater en zeggen ze: “Ik ben hier tegenaan

geïnspireerd door Jezus en Paulus. Dus wie liefde als in-

gelopen, lost u dit maar op.” Waarop een psychiater als Dirk

spanning verstaat, kan niet om 1 Korintiërs 13 heen: “Alles

de Wachter zegt: “Het leven is niet leuk. Het is, vaker dan

verdraagt ze, alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles vol-

we willen, echt helemaal niet leuk.” Psychiaters wijzen zelfs

hardt ze.”’

op het belang om elkaar, en ouders hun kinderen, weer te léren dat het leven niet maakbaar en vaak niet leuk is. Dáár

Leendert de Jong (GKv) is hoofdredacteur van OnderWeg.

17

 Test

Betaald werk, vrijwilligerswerk, werk in de kerk, vrienden, familie, milieu, opvoeding, mantelzorg, vakantie: we zijn er maar wat druk mee. Aan onderliggende vragen komen we vaak niet eens toe: wat drijft mij, welk doel heb ik, wie zijn wij eenentwintigste-eeuwers eigenlijk, wie ben ik?

De infographic op deze pagina’s is gebaseerd op een beproefd model van onderzoeksbureau Motivaction. Hierin worden alle Nederlanders van 18 jaar en ouder ingedeeld naar levensinstelling, naar hun ‘mentaliteit’.

Motivaction komt tot acht profielen.

WERELDBURGERS internationaal, zelfontplooiend, ambitieus

CARRIÈREMAKERS carrièregericht, individualistisch, statusgevoelig

18

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Test TABOEDOORBREKERS experimenteel, belevingsgericht, vrijblijvend

Check deze uitkomst, als je hier tijd voor hebt, op motivaction.nl/mentality Denk er eens goed over na in hoeverre jouw profiel je kijk op relaties, op verbondenheid met de ander beïnvloedt.

MAATSCHAPPIJBETROKKENEN milieubewust, idealistisch, principieel

COMFORTABELEN comfort-gericht, impulsief, informeel

FAMILIEMENSEN consumerend, risicomijdend, gezins-minded

CULTUURCONSERVATIEVEN PLICHTSGETROUWEN

technologisch vooruitstrevend, sociaal behoudend, hiërarchisch

betrokken, plichtsgetrouw, solidair

19

 Beeld

 Beeld

‘Geliefde broeders en zusters, laten we elkaar liefhebben, want de liefde komt uit God voort. Ieder die liefheeft is uit God geboren en kent God. Wie niet liefheeft kent God niet, want God is liefde. En hierin is Gods liefde ons geopenbaard: God heeft zijn enige Zoon in de wereld gezonden, opdat we door Hem zouden leven. Het wezenlijke van de liefde is niet dat wij God hebben liefgehad, maar dat Hij ons heeft liefgehad en zijn Zoon heeft gezonden om verzoening te brengen voor onze zonden.

Geliefde broeders en zusters, als God ons zo heeft liefgehad, moeten ook wij elkaar liefhebben. Niemand heeft ooit God gezien. Maar als we elkaar liefhebben, blijft God in ons en is zijn liefde in ons ten volle werkelijkheid geworden. Dat wij in Hem blijven en Hij in ons, weten we doordat Hij ons heeft laten delen in zijn Geest.’

(1 Johannes 4:7-13, NBV)

21

 Bijbelstudie

Liefde is...

Liefde is…

God zoals Hij zich in Christus laat zien Wat is liefde? Er is geen krachtiger antwoord op die vraag dan het evangelie van Jezus Christus.

 Bijbelstudie

tekst Roel Venderbos

‘Laten we niet bang zijn dat we onszelf en onze christelijke identiteit in de menigte verliezen. Wij onderscheiden ons niet van de massa om ons heen door een kruis op de vlag of op de muren van openbare gebouwen, maar door onze bereidheid om “de gestalte van een slaaf aan te nemen”.

Dat is tegelijkertijd wat ons verbindt met mensen met wie wij anders zelf geen verbinding zouden aangaan.’ Aan het woord is Tomáš Halík in zijn onlangs verschenen boek Ik wil dat jij bent, zijn derde na Geduld met God (2014) en De nacht van de biechtvader (2016).

Het is niet zo belangrijk dat jij aan je trekken komt 



Halík (1948) is priester en hoogleraar filosofie en sociologie in Praag en kent als weinig anderen de kracht van twijfel, atheïsme en secularisering. Het komt er volgens hem op aan om het geloof weer krachtig met de liefde te verbinden. Dan moet je niet denken aan romantische liefde, maar aan liefde die te maken heeft met zelfoverwinning, nederigheid en lijden. Heb het lef om over je eigen schaduw heen te stappen. Het is

23



 Bijbelstudie

niet zo belangrijk dat jij aan je trekken

bij de Vader wakker geroepen? Zoals

bij zijn Vader heeft Hij niet krampachtig

komt. Alleen die liefde heeft toekomst,

een (groot)vader er intens plezier aan

vastgehouden, zoals een klein kind zich

aldus Halík, en is broodnodig in onze cul-

beleeft om iets moois te maken voor

vastklampt aan zijn knuffel. Jezus deed

tuur vol individualisme en narcisme.

zijn (klein)kind? Hoe dan ook: de wereld

er heel bewust afstand van. Hij verliet

Halík stimuleert je niet alleen om de vra-

is geschapen door God en wordt tot op

zijn Vader in de hemel om naar de aarde

gen van onze tijd grondig te doordenken,

de dag van vandaag gedragen door zijn

te gaan en mens te worden. En dan niet

maar ook om de diepte en de kracht van

liefde.

om vervolgens snel op te klimmen tot

het evangelie van onze Heer opnieuw te

Zijn liefde blijft ook als de mens tegen

koning of keizer. Nee, Hij ruilde de ge-

beseffen. Daar gaat het mij in deze bij-

zijn schepper in opstand komt en net als

stalte van God in voor de gestalte van

drage om. Wat is liefde?

Hem wil zijn (Genesis 3). Adam en Eva

een slaaf. Niet omdat Hij subassertief

willen niet meer wandelen met God,

was en geen nee kon zeggen. Hij koos

maar lopen weg bij Hem. En wat doet

ervoor, Hij wilde het! Een slaaf die wil-

De apostel Johannes zegt kort en krach-

God? Hij blijft trouw, Hij blijft liefhebben

lens en wetens kwam om te dienen.

tig: ‘God is liefde’ (1 Johannes 4:8). En:

en Hij stuurt profeten om de mensen

Hij die God was en bleef deed afstand

‘Wij hebben lief omdat God ons eerst

daarvan te verzekeren. Maar daar moe-

van zijn goddelijke majesteit en werd

heeft liefgehad’ (1 Johannes 4:19).

ten ze in de regel niets van hebben, de

geboren in een stal. Op 30-jarige leeftijd

Gods liefde is de oorsprong van en

profeten worden uit de weg geruimd.

verliet Hij zijn ouderlijk huis om te doen

bodem onder ons leven. De wereld is

Op het laatst stuurt God zijn Zoon: ‘Ik zal

waarvoor Hij gekomen was: zijn leven

ooit begonnen vanuit de liefde tussen de

mijn geliefde Zoon naar hen toe sturen,

wegschenken. Hij trok op met allerlei

voor Hem zullen ze toch wel ontzag heb-

mensen. Bij voorkeur was Hij te vinden

ben’ (Lucas 20:8).

bij mensen aan de onderkant van de

En wat een bijzondere Zoon! Paulus

samenleving: prostituees, fraudeurs

schrijft of citeert in Filippenzen 2:5-11

en mensen die door ziekte of wat voor

een hymne over Hem:

reden dan ook uit het zicht waren ver-

Hymne

Hij had een leger engelen kunnen vragen om zijn vijanden te lijf te gaan, maar Hij deed het niet 



dwenen of van wie men wilde dat ze uit ‘Christus Jezus die de gestalte van God

het zicht zouden verdwijnen.

had,

Even leek Hij heel succesvol: de mensen

hield zijn gelijkheid aan God niet vast,

liepen achter Hem aan. Er waren er zelfs

maar deed er afstand van.

die Hem koning wilden maken. Maar Hij

Hij nam de gestalte aan van een slaaf

leverde al zijn rechten, status en heer-

en werd gelijk aan een mens.

lijkheid in. Hij had een leger engelen

En als mens verschenen, heeft Hij zich

kunnen vragen om zijn vijanden te lijf te

vernederd

gaan, maar Hij deed het niet. Hij zag af

en werd gehoorzaam tot in de dood

van macht, Hij schudde zichzelf helemaal

– de dood aan het kruis.

leeg van alles wat Hij had bij zijn Vader

Daarom heeft God Hem hoog verheven

in de hemel. Hij offerde zijn leven voor

Vader en de Zoon. Johannes opent zijn

en Hem de naam geschonken die elke

hen die Hem aan het kruis sloegen.

evangelie met de woorden dat alles door

naam te boven gaat,

Als je door omstandigheden slaaf gewor-

het Woord geworden is. Vervolgens legt

opdat in de naam van Jezus elke knie

den bent en niets meer te kiezen hebt,

hij uit wat hij met dat Woord bedoelt:

zich zal buigen,

dan is het triest en jammer. Maar bij

Jezus. Met andere woorden: de dingen

in de hemel, op de aarde en onder de

Jezus was dat anders. Hij kon kiezen: of

zijn door Jezus geworden tot wat ze zijn.

aarde, en elke tong zal belijden:

op zijn rechten gaan staan, of daar geen

Zonder Hem was de wereld er niet ge-

“Jezus Christus is Heer”,

gebruik van maken. Hij koos voor het

weest.

tot eer van God, de Vader.’

laatste! Zijn keuze was absoluut vrij. Hij

Je kunt misschien ook zeggen dat de

gaf zichzelf willens en wetens, omdat Hij

Vader zijn scheppingswerk niet bedacht

Fraudeurs

zou hebben zonder zijn Zoon. Heeft God

God stuurde zijn geliefde Zoon, dat is

de heerlijkheid van zijn Vader (Johannes

met het oog op Hem alles tot aanzijn

één kant. Maar Jezus liet zich ook graag

17). Dat gunt Hij ons zó graag dat Hij zijn

geroepen? Heeft de Zoon alle creativiteit

sturen, dat is de andere kant. Zijn positie

eigen leven ervoor over heeft gehad.

24

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

wil dat wij ook zullen zijn waar Hij is, bij

 Bijbelstudie

De liefde van zijn Vader hield Hem op de been 



Inspireren

woorden opnieuw vanuit de hemel

en weerloos hing Hij aan het kruis op

(Matteüs 17:5). De liefde van zijn Vader

Golgota. Verlaten, verstoten en onteerd.

hield Hem op de been. En Hij keek ook

Dieper kon Hij niet afdalen.

vooruit naar wat zijn offer teweeg zou

Deze koning-knecht veranderde het

brengen: iedereen zal Hem en zijn Vader

leven van Paulus radicaal. En Paulus

de lof toebrengen die hen toekomt. Dat

vraagt zijn lezers: durf je je door Hem te

maakte Hem zelfs blij en vol verlangen

laten inspireren en assertief te zijn door

om vlak voor zijn dood met zijn discipe-

op te komen voor wat echt de moeite

len Pesach te vieren, en daaraan nieuwe

waard is? Niet door jezelf weg te gooien,

De grote vraag is waar Jezus de kracht

betekenis te geven (Lucas 22:14-16).

maar weg te geven. Niet door jezelf te

vandaan haalde om zó lief te hebben

De discipelen waren met heel andere

laten gebruiken, maar door te dienen.

en zichzelf weg te geven. Hij wist zich

dingen bezig dan Hij. Namelijk met de

Dat anderen voordeel hebben van wie jij

geborgen in de liefde van zijn hemelse

vraag wie van hen straks de meeste

bent en van wat je in huis hebt. Durf je

Vader, die aan het begin van zijn werk

macht zou krijgen. Maar Jezus zag er-

je leven te delen?

publiekelijk verklaarde: ‘Jij bent mijn

naar uit om hen te redden uit hun bezig

geliefde Zoon, in jou vind Ik vreugde’

zijn met dat waar het niet om gaat in

Roel Venderbos is predikant van de

(Lucas 3:22). En later, vlak voordat Hij

het leven. Hij verbond zijn leven met het

NGK Kampen, afgestaan voor het werk

gekruisigd zou worden en Mozes en

leven van ons mensen, tot in de dood

als pastor/geestelijk verzorger in een

Elia Hem moed inspraken, klonken die

toe, om ons het leven te geven. Naakt

verpleeghuis.

Om over na te denken • Lees de hele brief van Paulus aan de Filippenzen. Hoe

rugkeren. Hij bleef te midden van de puinhopen voedsel

heeft Paulus zichzelf de gezindheid van Christus eigenge-

en medicijnen rondbrengen bij mensen die van alle hulp

maakt en hoe inspireert hij de gemeente in Filippi om dat

verstoten waren. ‘Dit is mijn land waar ik de Heer wil die-

te doen?

nen…’ Het kostte hem zijn leven. Een Nederlandse journaliste was stomverbaasd. Maar zijn thuisfront in Nederland

• Er zijn heel wat voorbeelden te noemen van mensen die

vertelde dat hij ondanks alles hoop was blijven koesteren,

in navolging van Jezus Christus hun leven deelden met

dankzij de verrijzenis van onze Heer.

anderen en zo het leven vonden.

Zou je dit lijstje kunnen aanvullen met inspirerende voor-

Henri Nouwen deed afstand van wat hij had aan naam en

beelden uit je eigen leven of omgeving? Hoe daal jij af

positie als alom gerespecteerd hoogleraar in de psycho-

van je ‘troon’ en hoe ‘verbind’ jij je? Wat kost het jou, bij-

logie in Amerika. Hij ging wonen in een leefgemeenschap

voorbeeld aan tijd en geld, en wat levert het op?

van mensen met ernstige handicaps. Toen wist hij zich onvoorwaardelijk geliefd door Adam, de man met wie hij

• Tomáš Halík schrijft: ‘Ik denk dat de tijd rijp is dat christe-

optrok, en via hem door God.

nen ophouden het seculiere humanisme op te vatten als

Pater Damiaan werkte in een kolonie van leprozen op

“een verloren zoon” en ernaar te kijken vanuit de optiek

een eiland in de buurt van Hawaï. Hij kreeg de kans om

van de fatsoenlijke oudere broer uit de bekende gelijke-

hoogleraar in zijn moederland België te worden en zo

nis van Jezus. Het is de hoogste tijd om van perspectief

het gevaar te ontlopen om zelf ook lepra te krijgen. Maar

te veranderen en naar onszelf en onze partners door de

hij bleef en zei: ‘Ik vind het grootste geluk den Heer te

ogen van de onvoorstelbaar ruimhartige vader te kijken.

dienen in zijne arme en zieke kinderen die van de andere

De vader uit dit verhaal zal ons net zo lang onbegrijpelijk

mensen verstoten worden.’

lijken tot wij zijn geheim begrijpen: zijn onvoorwaardelijke

Pater Frans bleef in de door oorlog verscheurde Syrische

liefde. De liefde voor zijn beide zonen.’ Wat roept dit bij

stad Homs, hoewel hij naar Nederland had kunnen te-

jou op?

25

 Interview

Als liefde gemist wordt

‘Ik vond de stilte het ergst’ ‘Predikant zijn is meer dan een baan.’ Annette van der Laan weet waar ze over praat. Haar man Peter is zes jaar geleden afgezet als predikant. Eerder dit jaar publiceerde een christelijke krant haar hartenkreet ‘De domineesvrouw’. Als expredikantsvrouw roept ze op tot meer begrip en veiligheid in de gemeente.

tekst Arie Kok beeld Jaco Klamer

Wat was de aanleiding om jouw hartenkreet te publice-

instantie waren mensen geschokt en meelevend. Ze

ren?

vonden het moeilijk voor mij. Maar al snel startte het on-

‘Ik had net gehoord van een concreet geval waarbij het

derzoek voor de tuchtprocedure. Dan gaan andere men-

predikantschap tot grote problemen had geleid voor de

sen zich ermee bemoeien. Mijn man mocht direct niet

echtgenote. Dat was de directe aanleiding. Toen dacht ik:

meer aan het avondmaal. De reden was dat mensen daar

er moet wat gezegd worden. Kerkenraden beseffen vaak

moeite mee zouden hebben. Aanvankelijk was dat goed,

niet wat het voor vrouwen en kinderen betekent.’

maar toen het langer duurde, begon hij het te missen.

Het avondmaal is tot versterking van je geloof, dat heb je

Waarom is je man als predikant afgezet?

nodig, net als iedereen.’

‘Dat hij afgezet is, vond ik terecht. Mijn man Peter had overspel gepleegd met mijn beste vriendin. Ik had het

Er was veel boosheid in de gemeente over wat er ge-

zelf ontdekt en hij ontkende het niet. Al een tijd had ik

beurd was. Kon je dat begrijpen?

een vermoeden dat er wat speelde. Hij sloot zich steeds

‘Toen het uitkwam, was mijn eerste gedachte: o, wat erg

meer voor me af. Ik dacht dat hij burn-out aan het raken

voor de gemeente. Als predikantsvrouw dacht ik eerder

was. Naar zijn gevoel liep het allemaal niet zo lekker in de

aan hen dan aan mijzelf. Je man staat toch elke zondag de

kerk, hij kreeg veel commentaar. Uit haar aandacht haalde

gemeente te vertellen wat de geboden zijn die God geeft.

hij de bevestiging die hij nodig had. Zelf zei hij achteraf

En dan ga je zelf onderuit. Ik begrijp dat de gemeente zich

dat hij het zicht op de werkelijkheid kwijt was.’

bedrogen voelt. Tegelijk is er veel verlegenheid. Mensen weten niet wat ze ermee moeten. En misschien herken-

Hoe werd het bekend in de gemeente?

nen veel mensen de neiging zelf ook wel. Dan komt het

‘Hij heeft het zelf aan de kerkenraad verteld. In eerste

dichtbij als de dominee ook zo blijkt te zijn.’

26

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Interview

In de krant schreef je dat er vaak heel liefdeloos wordt gereageerd. Hoe uitte zich dat in jullie geval?

‘Ik moet eerst zeggen dat heel veel mensen me liefdevol gesteund hebben. Daarnaast waren er mensen die me verweten dat ik bij hem gebleven ben. “Er staat toch in de Bijbel dat overspel een grond is voor echtscheiding? Waarom houd jij hem dan de hand boven het hoofd? Als je was gescheiden, had ik je geholpen, maar nu je blijft niet. Hoe kun je nog met zo iemand leven?” Ik werd in hun ogen mededader. Natuurlijk heb ik wel overwogen weg te gaan. Maar wat had dat opgelost? Bovendien, scheiden kan altijd nog als het echt niet meer gaat.

Je hebt beloofd in goede en slechte

 ‘Toen dacht ik: er moet wat gezegd worden’  dagen elkaar trouw te zijn. Ik werk in een hospice en zie daar vaak wat echtscheidingen aanrichten in families. Bovendien ben ik zelf toch ook niet zonder zonde? Wie zijn wij om de zondaar niet te vergeven? Ik denk dat God het gezegend heeft dat ik besloten heb om hem trouw te blijven.’

Hoe ging de afzetting in zijn werk?

‘Dat heeft een half jaar geduurd. Al die tijd zat mijn man thuis. Er wordt over je vergaderd, maar daar ben je zelf niet bij en we hoorden er ook heel weinig over.

Als ik ernaar vroeg, moest ik me er niet mee bemoeien. Ondertussen vervallen de extra inkomsten van preekbeurten.

Dat scheelt per maand een heel bedrag.

Dat was een eng gevoel, ook omdat ik als zzp’er werkte. Ik kon niet zomaar

Annette van der Laan: ‘Wie zijn wij om de zondaar niet te vergeven? Ik denk dat God het

ziek thuis gaan zitten en moest door.

gezegend heeft dat ik besloten heb om mijn man trouw te blijven.’

 27

 Interview

Gelukkig hadden we een eigen huis, anders hadden we

Jij en je man zijn samen verdergegaan.

ook nog op straat gestaan.’

‘Ja, met goede therapie. Ik wilde alles weten, om het te kunnen begrijpen. Behalve de laatste jaren was ons hu-

Los van de afzetting, was er ruimte voor vergeving?

welijk altijd goed geweest. Op die basis wilde ik graag

‘We hadden echt de hoop dat als je je zonden belijdt, als

verder. Bovendien hadden we allebei een opleiding als

je er met elkaar goed over praat, dat er dan herstel zou

relatietherapeut gedaan.

plaatsvinden. Een afgezette dominee die meteen ver-

Ik ben hem door die therapie ook gaan begrijpen – hoe en

dwenen is, dat vinden mensen heel naar. We wilden het

wat er gebeurd is. En ik zag in dat ik zelf ook negatiever

ook in de gemeente oplossen door in gesprek te gaan,

naar hem was geworden, omdat hij contact begon te mij-

zodat mensen hun boosheid echt kunnen uiten. Dat had

den. Wat hij me vertelde, klopte met mijn beeld van hem.

zo heilzaam kunnen werken. Maar het is niet zo gegaan als we ons voorgesteld hadden.

Er was bijvoorbeeld een meisje van een jaar of 18 dat bij mijn man op catechisatie zat. Ze was zo boos dat ze hem uitschold: “Als je het maar niet waagt om bij mij aan de kassa te komen, want dan kan ik niet weglopen.” Mijn

 ‘Elke vraag werd negatief uitgelegd: bemoei je er niet mee’ 

man heeft dat ook niet gedaan. Na een paar maanden

Ik ging de oorzaken zien. Dat ik hem misschien niet altijd

belde ze op, dat het over was wat haar betreft. Zo zie je

met evenveel respect benaderd heb. Dat mijn geplaag,

dat dingen worden opgelost als je je boosheid kunt uiten,

wat ik graag doe, hem meer deed dan ik dacht. Toen we

en Peter de gelegenheid krijgt om te zeggen dat het hem

veertig jaar getrouwd waren, hebben we de huwelijksbe-

spijt.’

lofte vernieuwd, met een nieuwe trouwring. Dat wilde hij graag.’

Welk advies heb je aan kerkenraden die met dit soort kwesties te maken krijgen?

Iemand zei ooit in een preek: ‘Dat je een dubbelleven

‘Ik besef heel goed dat dit rotklussen zijn voor kerken-

gaat leiden met alle leugen en bedrog, is erger dan het

raden. Ze worden er ook ineens mee geconfronteerd,

overspel zelf.’ Herken je dat?

dat gun je hun niet. Mijn advies zou zijn: houd contact. Ik

‘Ja, dat is helemaal waar. In de tijd dat het speelde, was

vond de stilte het ergst, dat we niets mochten weten van

een artikel van Gerry Velema erg belangrijk voor mij. Zij

de procedure die liep. Hangende het onderzoek moest er

schreef: “Wij zijn God vaak ontrouw en Hij verlaat ons

afstand gehouden worden. Men moest natuurlijk in beeld

toch niet. Als mijn man ontrouw is, hoef ik dat toch ook

krijgen of er meer slachtoffers in de gemeente waren,

niet te zijn!” Overspel is een combinatie van op vleugels

dat begrijp ik wel. Maar elke vraag die we stelden werd

lopen door die verliefdheid en de angst voor de ontdek-

negatief uitgelegd: bemoei je er niet mee. Ik heb dat

king. Het geeft dan rust als het uitkomt. Daarna moet je

het zwaarst gevonden. Laat er als kerkenraad dus geen

elkaar weer leren vertrouwen. Op momenten dat hij wat

weken overheen gaan voordat je iets laat weten.’

afwezig was, vroeg ik mezelf af of er misschien weer iets speelde.

Uit het krantenartikel blijkt dat je hier ook over praat

Het hielp daarbij wel dat ik mezelf ook niet altijd ver-

met andere predikantsvrouwen.

trouw. Als je verliefd wordt op een ander, kun je dat het

‘Ik heb wel contacten, ja. Dan herken ik dingen en hoor

beste direct opbiechten. Dat helpt. Toen het allemaal

je van anderen hoe machteloos je soms tegenover een

speelde, durfde mijn man God nauwelijks onder ogen te

kerkenraad staat als er problemen zijn. Kerkenraden zijn

komen. Nu gaat hij weer meer van God houden. De liefde

natuurlijk goedwillende vrijwilligers, maar niet in alles

en trouw van God hielpen ons erdoorheen. Dankzij Hem

even professioneel. En het ambt van predikant heeft een

hebben we het samen beter dan ooit.’

publiek karakter; alles ligt meteen op straat. Over dat soort dingen praten we dan.’

28

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

Arie Kok is zelfstandig schrijver en journalist.

-advertentie-

Inspiratie voor reisgenoten

Geraakt door de inhoud van deze special?

Bestel extra nummers via administratie@onderwegonline.nl

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

-advertenties-

Diacon ale we rkv akan ties het hele jaar door in de Achterhoek

een midweek de handen uit de mouwen voor dak- en thuisloze medemensen die op adem komen.

Gegarandeerd onvergetelijk, waardevol, verrijkend en verrassend……

…. boek nu via de mail of bel

Giften voor dit diaconale project zijn van harte welkom PABO • VERPLEEGKUNDE • SOCIAL WORK • KIND EN EDUCATIE GODSDIENSTLERAAR • GODSDIENST-PASTORAAL WERK

Stichting Het Passion Torenallee 6 6999 DD Hummelo

Tel. 0314 382 462 info@hetpassion.nl www.hetpassion.nl

Triodos Bank: NL11 TRIO 078.13.22.618

Uw doel is toch dat uw boodschap helder, duidelijk en, met passie overkomt en begrepen wordt?

Train u zelf om in 2 dagen een goede spreker te worden!

Ook voor predikanten en andere kerkelijk werkers

Informatie en aanmelden: www.sprekendpresenteren.nl op locaties in heel Nederland | Piet van Meurs, trainer/coach

 Reportage

Als liefde beproefd wordt Echte liefde is ten diepste onvoorwaardelijk, zoals de liefde van ouders voor hun kinderen. Maar soms wordt die liefde zwaar op de proef gesteld en sta je voor onmenselijke keuzes. Bijvoorbeeld als je zoon een misstap begaat die zijn sporen trekt door het gezin. Of als je kind zo veel zorg nodig heeft dat die jou helemaal opeist en de andere kinderen eronder lijden. tekst Arie Kok

‘Het was allemaal heel onwerkelijk’

D

irk en Heleen uit Amersfoort

vrees. Complicatie volgt op complicatie.

kenhuis was, kwam alles terug en vond

hadden geen keus. Toen ze

Twee keer moeten ze afscheid van hem

ik dat heel zwaar en moeilijk.’ Heleen:

bij de zwangerschap van hun

nemen, als de artsen vrezen dat hij het

‘Jij vond het heel moeilijk om die wereld

vierde kind een twintigwekenecho lieten

niet zal halen. Er moet een spoedoperatie

steeds in te stappen. Ik sliep in het Ronald

maken, bleek hun zoon een hartafwijking

uitgevoerd worden die de artsen aanvan-

McDonaldhuis en bleef in die wereld.’

te hebben. Heleen: ‘Toen we dit hoorden,

kelijk niet aandurven. Maar doen ze het

De andere wereld is die van werk, school

wisten we dat we afscheid moesten

niet, dan zal Thomas met een paar uur

en de andere kinderen die nog jong zijn

nemen van bepaalde dromen. Hij moest

overlijden.

en vaak bij familie logeren of bij vriend-

in het ziekenhuis geboren worden en er

‘Het was allemaal heel onwerkelijk’, ver-

jes blijven eten. Als Dirk ook op een

zouden verschillende operaties volgen.

telt Dirk. ‘We beseften eigenlijk niet goed

avond naar het ziekenhuis wil, vraagt

Na zijn geboorte duurde het drie weken

wat er gebeurde. We waren als gezin nog

de oudste of hij wel weer terugkomt. ‘Ik

voor wij en de artsen in de gaten had-

niet eens compleet geweest, omdat onze

den dat er meer aan de hand was. Pas

jongste de ic niet op mocht, omdat ze

na bloedonderzoek bleek dat hij het syn-

nog niet alle kinderziektes had gehad.’

droom van Down had.’

Dirk en Heleen leven met hun gezin in

Werelden

twee werelden. De ene wereld is die van de intensive care, de alarmen, zieke kin-

Zes dagen na zijn geboorte wordt Tho-

deren en sterfgevallen. Heleen: ‘Als ik de

mas voor het eerst geopereerd. De

ic opkwam, kon ik aan de sfeer proeven

aorta is om zijn slokdarm en luchtpijn

of er een kind aan het sterven was.’ Dirk:

heen geslagen. Het wordt het begin

‘Je lijkt er gaandeweg wel aan te wen-

van vier maanden leven tussen hoop en

nen. Maar toen ik laatst weer in een zie-

 ‘Ik kon aan de

sfeer proeven of er een kind aan het sterven was’  31



32

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Reportage besefte dat ik dat daarna niet meer kon

knuffel kon geven, moest je eerst allerlei

doen.’

medische handelingen doen. Het zieken-

Alarm

huis is nu weer een beetje de wereld van anderen. Al durven we nog moeilijk te

De twee werelden schuiven in elkaar als

geloven dat complicaties zijn uitgebleven

Thomas tegen de verwachting in na vijf

na de laatste operatie.’

maanden naar huis mag, dankzij nieuw

‘Liefde voor je kind kan zo pijn doen’

ontwikkelde apparatuur. Het ziekenhuis

Nergens

komt in huis. Nu klinken alleen nog de

Hoe houd je het vol in zo’n intensieve

alarmen van Thomas. Wel moet hij 24 uur

situatie te leven? Heleen: ‘Iemand zei:

per dag in de gaten gehouden worden

“Dit gebeurt bij jullie omdat jullie in staat

vanwege de canule, het buisje waar-

zijn dit te dragen en vol te houden.” Maar

door hij zelf adem kan halen. Er worden

dat was echt niet zo. We konden het

verpleegkundigen ingezet voor zeven

helemaal niet. Maar je moet wel. Geluk-

dagen en vier nachten per week, chauf-

kig waren er veel mensen om ons heen,

feurs geregeld voor ziekenhuisafspraken

vrienden en mensen van de kerk, die be-

bruikzaak. Ze willen hun verhaal aan On-

en mensen gevraagd om voor het gezin

reid waren te helpen, soms langdurig.’

derWeg vertellen als ze anoniem mogen

te koken. Als de monitor aangeeft dat

Dirk: ‘Je wordt zo moe dat je geen oplos-

blijven. ‘Het ligt allemaal zo gevoelig, ook

Thomas te weinig zuurstof in zijn bloed

singen meer kunt verzinnen. Je kunt niet

in het eigen gezin.’

heeft, wordt via 112 de ambulance opge-

meer van een afstandje naar je leven

Pieter en Gerda zijn eind vijftigers en

roepen.

kijken. Ook onderling was het lastig. We

wonen ergens in het midden van het

gingen er heel verschillend mee om.

land. In een hoek van de kamer staat

Vooral in het begin, dan zit je in een

een box vol speelgoed, erboven op een

 ‘Je kunt niet

meer van een afstandje naar je leven kijken’ 

D

e wereld van Pieter en Gerda stond op zijn kop toen op een dag de politie op de stoep stond. Hun

zoon Teun bleek verdachte in een mis-

rouwproces. Je hebt dromen voor je

plankje foto’s van kinderen en kleinkin-

kinderen. Als die niet uitkomen, en ook

deren.

nooit zullen uitkomen, dan is dat moeilijk.

Helemaal als een verrassing kwam het

We hadden ieder onze manier om daar-

politiebezoek niet. Jaren eerder was er

mee om te gaan.’

al een incident geweest tussen Teun en

Thomas is nu 3 en heeft de ontwikkeling

een ander kind uit het gezin. Toen rinkel-

van een kind van 1,5. Hij kan niet lopen

den de alarmbellen, hulpverlening werd

en nog niet praten. Pas nu komt er voor

ingeschakeld. Wat moesten ze doen?

Dirk en Heleen ruimte voor reflectie.

Aangifte tegen hun eigen zoon? Het werd

Dirk: ‘Dat heeft voor de andere kinderen

Is hun beeld van God veranderd door de

ook veel betekend. Soms moesten wij de

situatie? Dirk: ‘In het begin was ik vooral

slaapkamerdeur van Thomas dichtdoen

aan het overleven. Daarna kwamen de

en tegen de kinderen zeggen dat ze even

vragen. Het voelt alsof ik daar nooit ant-

voor zichzelf moesten zorgen. De jongste

woord op zal krijgen.’ Heleen: ‘De waar-

was meer bij opa en oma dan thuis. De

omvraag heb ik veel gesteld. Ook voelde

oudste heeft er het meeste van mee-

ik me vergeten door God. Een vriend uit

gekregen. Hij besefte heel goed dat het

Australië schreef een mooi artikel waarin

leven van Thomas kwetsbaar was en dat

hij zich afvraagt waar de Bijbeltekst te

hun afgeraden. Bovendien, hij was nog

hij kon overlijden.’

vinden is dat God nooit meer geeft dan

zo jong. Ze dachten de situatie wel onder

Afgelopen juni is de canule operatief ver-

je aankunt. Zijn antwoord: nergens! De

controle te kunnen houden. Wat in je

wijderd; monitor en apparatuur zijn uit

tekst die hierbij vaak wordt aangehaald,

gezin gebeurt, kan je toch niet ontgaan?

het huis verdwenen. Alleen de babyfoon

1 Korintiërs 10:13, gaat namelijk over

Die illusie viel in duigen toen de agenten

laat af en toe een pruttelende Thomas

verleidingen. Ik weet nu dat het niet

op de stoep stonden. Er was iets gebeurd

horen, die boven in bed ligt te slapen.

aan mij ligt dat ik het niet kan verdra-

in hun buurt. En ook in het eigen gezin

Heleen: ‘We zijn na drie jaar eindelijk de

gen. In Psalm 34:19 staat: “God is dicht

bleek er ondertussen weer wat voorge-

ouders van Thomas geworden. Daarvoor

bij mensen die geen hoop meer hebben,

vallen te zijn.

waren we vooral verpleegkundigen.

Hij helpt mensen die de moed verliezen”

Voor je Thomas uit bed kon halen en een

(Bijbel in Gewone Taal).’

 Wat moesten ze

doen? Aangifte tegen hun eigen zoon? 

 33

 Reportage

Teun gaf alles direct toe. Al jaren streed

brengen. Vierenhalf jaar was hij onder de

hij tegen die gevoelens. Hij dreigde een

pannen. Letterlijk: hij mocht alleen met

einde aan zijn leven te maken. Gedwon-

begeleiding buiten een wandeling maken

gen opname was noodzakelijk. Ambulan-

of naar de kerk.

cebroeders haalden hem uit zijn kamer,

 ‘Je kunt niet

kiezen tussen je kinderen’ 

namen hem tussen zich in en snoerden

Kerstkaart

hem vast in de wagen. Na een paar

Hoe gingen ze er als ouders mee om?

dagen crisisopvang besloot Teun zichzelf

Schaamte, teleurstelling, boosheid: ei-

werd een brief voorgelezen die wij ge-

aan te geven. Daarop volgde een rechts-

genlijk was het er allemaal. Gerda: ‘Er

schreven hadden. Ik zat erbij. De meeste

zaak. De uitspraak: acht maanden deten-

is ons nooit verteld wie de slachtoffers

mensen reageerden goed. Ouders van

tie en gedwongen behandeling.

waren. We wisten wel in welke buurt ze

kinderen in de leeftijd van de slachtoffer-

Pieter: ‘Eén keer per week mochten we

woonden. Daar gingen wij ook naar de

tjes vonden het duidelijk moeilijker. Daar

hem bezoeken in het huis van bewaring.

supermarkt. Als we met ons karretje door

hadden we begrip voor. Veel mensen zijn

Hij zat op een speciale afdeling, want

de paden liepen, hadden we het gevoel

ons altijd blijven steunen, dat heeft ons

misbruikdaders staan onderaan in de hië-

dat we nagekeken werden: daar gaan

erg goed gedaan.’

rarchie en kunnen het erg zwaar hebben.

ze, de ouders van de jongen die onze

Ondertussen ging het met één van de

Zat je daar tussen de camera’s en andere

kinderen zo veel heeft aangedaan. Ge-

andere kinderen helemaal niet goed.

bezoekers je tong af te bijten. Vreselijk.

lukkig zijn we nooit direct lastiggevallen.

Want de broer die zo veel aandacht vroeg

Uit onderzoek bleek dat Teun pedofiel

Met kerst kregen we een kaartje, dat we

van hun ouders was tegelijk haar dader.

was. Voor ons werd toen duidelijk hoe

“waarschijnlijk ook moeilijke dagen had-

Gerda: ‘Zij wil al een tijdje geen contact

zwaar zijn strijd tegen die gevoelens

den”. Naderhand bleek het afkomstig van

meer met ons; ze kan niet verdragen dat

moest zijn.’

de ouders van twee slachtoffers. Zoiets

wij ook contact hebben met Teun. We

Toen de detentie voorbij was, haalden

doet je veel. We hebben de kaart altijd

zaten in een spagaat. Beide kinderen

ze hem op. Daar stond hij, met zijn plas-

bewaard.’

hadden ons als ouders nodig. Je kunt

tic zak met spullen op straat voor het

Pieter: ‘Zodra de zaak uitkwam, hebben

niet kiezen tussen je kinderen. Je hebt ze

huis van bewaring. Of ze hem zelf even

we de dominee gebeld. Die stelde een

beiden lief. Het was allemaal zo ingewik-

naar de behandelende instelling wilden

commissie in. Op een gemeenteavond

keld.’

Eenzaam Pieter: ‘Liefde voor je kind kan zo pijn

Doorpraten?

doen. Zoals God ons onvoorwaardelijk liefheeft, zo willen wij onze kinderen

Er zijn meerdere plekken waar je voor

betrokkenen. Slachtofferhulp ondersteunt

liefhebben. Het hielp ons dat onze zoon

(professionele) ondersteuning terechtkunt

mensen bij de verwerking van de ge-

zelf veel spijt heeft en dat hij er zo hard

als je naar aanleiding van beide gesprek-

beurtenis en het zo mogelijk herstellen of

aan werkt om herhaling te voorkomen.

ken wilt doorpraten.

verlichten van de gevolgen ervan. Op de

Maar dat is moeilijk door zijn geaardheid,

website is er de mogelijkheid om anoniem

en die is blijvend. Dat maakt hem zo een-

te chatten.

zaam dat hij soms momenten heeft dat

www.ikzoekchristelijkehulp.nl

hij niet meer wil leven.’

Deze website geeft een uitgebreid overzicht van zorg en zorgverleners. Er kan

www.gevangenenzorg.nl

Gerda: ‘We zijn achter hem blijven staan,

gezocht worden op zorgvraag, de soort

Gevangenenzorg Nederland is een chris-

al is de boosheid er soms ook. Ondanks

hulpverlening en ook op de omgeving

telijke vrijwilligersorganisatie die ‘een

alles hebben wij van hem gehouden en

waarin je zorg zoekt.

luisterend oor en praktische ondersteu-

dat doen we nog steeds. Niet omdat het

ning’ biedt aan (ex-)gevangenen en hun

moet, maar omdat het zo is, zo voelt en

www.slachtofferhulp.nl

familie en hen wil begeleiden naar een

zo gaat. Toen het moeilijk was, speelde

Slachtofferhulp Nederland (telefoon:

‘hoopvolle toekomst’. Ook de website van

een psalmregel vaak door mijn hoofd:

0900-0101) helpt slachtoffers van een

deze organisatie geeft de mogelijkheid

“Maar de Heer zal uitkomst geven.’’’

misdrijf, calamiteit of ongeluk. De orga-

om anoniem te chatten. Gevangenenzorg

nisatie is er ook voor familie en andere

is bereikbaar op 079-3310568.

Arie Kok is zelfstandig schrijver en journalist.

34

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 De liefde verbeeld

Afbeelding: Barmhartigheid Serie: Bijbelwoorden in beeld van Anneke Kaai Afmeting: 80 x 110 cm Uitleg: zie website www.annekekaai.nl 35

 Bijbelstudie Wat God van ons vraagt

Van wie word jij de naaste?

Laat de vraag van de titel eens goed tot je doordringen. Het is een keuze, je kiest ervoor om iemands naaste te worden. Maar wat houdt dat in? En waarom wordt het van ons gevraagd?

Deze vragen en de antwoorden daarop komen aan de orde in het gesprek van Jezus met een wetgeleerde en de daaropvolgende gelijkenis van de barmhartige Samaritaan (Lucas 10:25-37).

tekst Jolyn van Varik-Nijsink

De wetgeleerde uit Lucas 10 begint het gesprek met Jezus

vervolg is dat wél, omdat eerst een priester en daarna een

met een vraag die bedoeld is om Jezus uit te dagen: ‘Wat

leviet langs de gewonde man lopen zonder iets te doen.

moet ik doen om het eeuwige leven te erven?’ Jezus laat

Het helpen van een naaste werd gezien als een plicht die

zich niet uitdagen, draait de vraag om en vraagt wat er in

voortkomt uit de wet van Mozes en uit de wetten in Levi-

de wet staat en of de geleerde echt heeft begrepen wat

ticus. De priester en de leviet waren dus volgens de joodse

daarin staat. De geleerde zegt dat je God moet liefhebben

wet verplicht om de man te helpen. Moesten zij niet het

met alles wat je hebt en bent en je naaste als jezelf. ‘Doe

volk naar God leiden en het goede voorbeeld laten zien?

dit en je zult leven’, antwoordt Jezus. Wanneer de geleerde

Maar in plaats daarvan lopen ze aan de andere kant van de

vraagt wie dan wel zijn naaste is, volgt de gelijkenis van de

weg snel de zwaargewonde man voorbij.

barmhartige Samaritaan.

Gevaarlijk

36

Contrast De verzen waarin de priester en de leviet genoemd wor-

Een gelijkenis is een voorbeeldverhaal dat de hoorder toen

den, zijn bijna identiek qua bewoording in het Grieks en

en de lezer van nu oproept om het gegeven voorbeeld

vormen verhaaltechnisch de opmaat naar de climax: nadat

na te volgen. Het verhaal begint heel alledaags. Er is een

beiden langs de gewonde man zijn gelopen, zelfs aan de

man die op reis is van Jeruzalem naar Jericho. Op die route

andere kant van de weg, komt er een Samaritaan langs.

stond het gebied na de Olijfberg bekend als zeer gevaarlijk:

Samaritanen werden in die tijd veracht en gezien als onge-

er waren struikrovers in die buurt. Dus dat de man wordt

lovigen. Maar hij stopt wel! Niet een priester of een leviet,

aangevallen en gewond achterblijft, is niet ongewoon. Het

maar een verachte Samaritaan stopt voor de zwaarge-

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Bijbelstudie

 Het is belangrijk dat het geloof ook praktisch wordt vormgegeven  zwaargewonde man te worden. De geleerde zegt dat het de man is die met ontferming bewogen is. Maar is het niet vreemd dat Jezus dat nog moest vragen aan de geleerde? Met het stellen van de vraag wil Jezus de hoorders en lezers duidelijk maken dat de wetgeleerde niet werkelijk wist wie zijn naaste is: de theologische kennis was bij hem niet innerlijk ‘doorleefd’.

Keuze In de loop van Lucas 10:25-37 verplaatst het verhaal zich van de vraag over het eeuwige leven naar de vraag wie onze naaste is. Jezus presenteert in dit Bijbelgedeelte een ‘tegenover’: je bent niet iemands naaste, je wordt het. Je hebt de keuze om – net als de priester en de leviet – door te lopen of – net als de Samaritaan – te stoppen en het contact met de ander aan te gaan en op die manier zijn of haar naaste te worden. In feite maakte Jezus die keuze ook, zie vers 26: Hij gaat nadrukkelijk in gesprek met de wetgeleerde die hem een vraag stelt en laat die vraag volgen door een wedervraag: wat staat er in de wet en heb jij, wetgeleerde, dat wel goed begrepen?

Vers 27 vertelt wat er in de wet staat. De beschrijving die Lucas van Jezus’ spreken en handelen geeft, laat zien dat het belangwonde man. De Samaritaan is met ontferming bewogen. Het

rijk is dat het geloof ook praktisch wordt vormgegeven: het

Griekse woord dat hier wordt gebruikt, wordt in het Bijbelboek

geloof zorgt voor ethische verplichtingen. Het daaropvolgende

Lucas ook gebruikt voor Gods en voor Christus’ ontfermende

voorbeeldverhaal laat dat nog meer zien: als je met je hele

liefde. De Samaritaan is dus niet zomaar bewogen tot ontfer-

wezen gelooft, dan word je met ontferming bewogen voor de

ming, nee, hij toont de ontferming die God en Christus ook

ander – zoals ook God en Christus dat zijn – en ga je een relatie

hebben tegenover ons mensen. Dit staat in schril contrast met

met de ander aan, zodat deze jouw naaste wordt. Zo legt God

de priester en de leviet, die hun eigen hachje redden en niet

iets van zichzelf in jou, waardoor de ander Hem in jou ziet.

volgens Gods wet handelen. Met ontferming bewogen verzorgt

De vraag ‘van wie word jij de naaste?’ is dan ook geen eenvoudige vraag. Het is een vraag die samenhangt met het eeuwige

 ‘Doe dit en je zult leven’, antwoordt Jezus 

leven, een vraag die voortkomt uit het geloof in God en een vraag waarin de ander iets van Gods ontferming te zien krijgt.

Vervolgens is het echt bezig zijn met het beantwoorden van die vraag ook geen eenvoudige taak, maar één die we serieus moeten nemen en waarbij we met Gods ontferming naar onze

de Samaritaan de man; hij brengt hem naar een herberg en be-

naaste kijken en hem of haar helpen. Van wie wil jij vandaag de

taalt alles. En ook alle latere kosten voor de Joodse man wil de

naaste worden?

Samaritaan voor zijn rekening nemen.

Hier houdt de gelijkenis op. Na dit voorbeeld vraagt Jezus aan

Jolyn van Varik-Nijsink (NGK) is theoloog en redacteur van

de geleerde wie ervoor gekozen heeft om de naaste van de

OnderWeg.

37

 Reportage

Wat vier gelovigen langs de weg zagen liggen Van wie word jij de naaste? Het is niet alleen een vraag voor wie op weg naar Jericho een gewonde man langs de weg ziet liggen. In 2017 is de vraag net zo relevant. Heidy Vink zet zich bijvoorbeeld in voor asielzoekers, Marc en Andjo Bruijn hebben twee pleegkinderen en Maries van der Hek dient Ede. Wat beweegt hen? En wat vinden ze moeilijk?

tekst Jordi Kooiman

‘Ik dacht: wat ben ik eigenlijk veel met

Heidy nog directer. ‘Het was alsof God

gemeente bijvoorbeeld iets voor Iraanse

mezelf bezig.’ Heidy Vink (42) uit Bun-

me vroeg: “Wat doe je met alles wat Ik

vrouwen, dan verwijst ze haar Iraanse

schoten kan nauwkeurig aanwijzen

jou gegeven heb? Gebruik je het voor

contacten naar die gemeente door.

wanneer ze haar ‘barmhartige-Samari-

je eigen goden of gebruik je het in mijn

Het werk kost haar zo’n acht uur per

taanmoment’ beleefde. Eind 2014 brak ze

dienst?” Daar schrok ik van. Ik zag in dat

week. Ze is daarvoor minder gaan wer-

haar heup. Ze mocht zes weken lang haar

ik toch heel erg met mezelf bezig was.

ken in de zorg. ‘Ik heb salaris ingeleverd.

been niet belasten. ‘Ik dacht: ik gebruik

Toen begon ik te bidden: waar kan ik me

Dat was eerst wel een punt: durf ik dat

dit om meer tijd met God door te bren-

inzetten voor uw koninkrijk?’

aan? Maar God leert mij niet bezorgd te

gen, niet afgeleid door mijn werk. Maar

Heidy had contact gehouden met Gave

zijn. In dat vertrouwen wil ik leven.’

ik ontdekte dat God meer van mij vraagt

en toen de stichting iemand zocht die

dan tijd met Hem doorbrengen. Ik miste

makkelijk verbindingen kon leggen,

Ingrijpend

het contact met mijn naaste en mijn ver-

meldde ze zich aan. ‘De dag voordat ik

Marc (45) en Andjo (43) Bruijn uit Eind-

langen groeide om me voor anderen in

voor het eerst naar het azc in Amers-

hoven bezonnen zich in 2007 op hun toe-

te zetten.’

foort zou gaan, las ik een blaadje van

komst. Ze hadden vier gezonde kinderen

Heidy kwam tijdens een vrouwendag in

CGK-Vrouw, waarin een interview stond

en een stabiele relatie. ‘Ik vroeg me af:

contact met de stichting Gave, een orga-

met een christelijke vluchtelinge uit Iran.

wat wil ik met mijn leven?’, vertelt Andjo.

nisatie die kerken en christenen bewust

De volgende dag was uitgerekend zij de

‘Wil ik weer de ergotherapie in, waarvoor

wil maken van de Bijbelse roeping om

allereerste persoon die we op het azc

ik gestudeerd heb, of wil ik wat anders?’

vreemdelingen gastvrij te ontvangen

tegenkwamen. God maakte zo heel dui-

Marc opperde het idee om pleegouders

(www.gave.nl). ‘Ik hoorde het getuige-

delijk dat het azc mijn plek was.’

te worden. ‘We hadden best nog ruimte

nis van een ex-moslim en dat raakte me

Heidy is sinds 1 juni dit jaar vrijwil-

in ons hart en in ons gezin om meer kin-

diep.’

ligerscoördinator van Gave. Ze legt

deren op te nemen. Ik dacht, ook kijkend

Een Bijbelstudie over Jeremia, een paar

verbindingen tussen vluchtelingen en

naar de opdracht van God: dat kan ook

maanden later, maakte het appèl op

Amersfoortse kerken. Organiseert een

op deze manier. Want er zijn zo veel kin-

38

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Reportage

deren die in een moeilijke situatie zitten en een stabiel gezin nodig hebben.’

‘Ik vond het wel eng’, zegt Andjo. ‘Zou ik net zo van pleegkinderen kunnen houden als van mijn eigen kinderen? We hebben veel gepraat en gebeden en zijn heel open de voorbereidingstraining ingegaan.’

De voorlichting maakte het verschil voor het echtpaar. Andjo: ‘We leerden dat je de zorg van andere ouders overneemt, maar dat je nooit de biologische ouders van je pleegkinderen vervangt. De manier waarop je van pleegkinderen houdt, is niet minder intens, maar wel anders.’

Marc en Andjo besloten de stap te zetten, al geeft Andjo toe dat de twijfels toen direct weer toesloegen. Want pleegouder worden is een ingrijpende stap, die het hele gezin beïnvloedt. ‘Als een kind zonder bagage in je gezin zou komen, zou dat al zijn weerslag op de onderlinge re-

Heidy Vink (met één van haar naasten in het azc): ‘God leert mij niet bezorgd te zijn. In dat

laties hebben. Een kind met een rugzakje

vertrouwen wil ik leven.’ (beeld Jaco Klamer)

brengt dus zeker reuring in de familie.’

Het echtpaar begon met kortdurende en den de kroeg in en gebruikte af en toe

Pedagogische Hulpverlening, raakte hij

softdrugs. Tot ik een keer op mijn kamer-

betrokken bij de start van het netwerk

tje zat en God tegen me zei: “Je weet dat

Dien je Stad (DjS). Inmiddels is hij fulltime

Ik besta, kies je voor Mij of tegen Mij?”

werkzaam als netwerkcoördinator bij DjS

Ik heb toen blaadjes volgeschreven met

en het overkoepelende inspiratienetwerk

wat er fout was in mijn leven en heb mijn

TijdVoorActie. DjS inspireert jongeren

leven over een andere boeg gegooid.’

in Ede om zich in te zetten voor oude-

Een jongen uit de gemeente nam hem

ren, eenzamen, dak- en thuislozen en

mee naar een actie van Athletes in

anderen die hulp nodig hebben. Elk jaar

Action in de wijk waar hij was opge-

mobiliseert het netwerk zo’n duizend

crisisopvang, maar stapte na verloop van

groeid. Daar ontdekte hij dat het Woord

jongeren, die tuintjes schoffelen, huis-

tijd over op langdurige pleegzorg, waarbij

ook verkeerd kan vallen. De sfeer in de

werkhulp geven, dansen met mensen in

kinderen tot hun achttiende in het gezin

wijk werd er niet beter door. ‘Ik moest

rolstoelen en veel meer. ‘Het zijn kleine

blijven. Marc en Andjo hebben momen-

denken aan de bekende uitspraak van

dingen, maar de uitwerking is groot. We

teel twee pleegkinderen, een jongen van

Franciscus van Assisi: verkondig het

bouwen aan een stukje koninkrijk.’

12 en een meisje van 7.

evangelie, desnoods met woorden. Ik

 ‘Wat doe je

met alles wat Ik jou gegeven heb?’ 

zei: we kunnen ook gewoon de pleinen

Aanvechting

en straten gaan vegen. Dat hebben we

De Samaritaan had zijn barmhartigheid in

Maries van der Hek (31) leerde het begrip

toen met ons team gedaan en de reac-

een dag bewezen. Twee denarie voor de

naastenliefde kennen nadat hij op zijn

ties waren zó positief. Dat was voor mij

eigenaar van het logement, een vriende-

achttiende tot geloof was gekomen. ‘Ik

een eyeopener: dienen kan een enorm

lijk ‘De rest van de rekening betaal ik op

groeide op in Leerdam. Ik ging wel naar

effect hebben.’

mijn terugreis’ en zijn zorgtaak zat erop.

de kerk, maar het ging het ene oor in en

Het bleef Maries bij en toen hij in Ede

Heidy, Marc, Andjo en Maries zetten zich

het andere uit. Ik ging graag met vrien-

ging wonen voor een studie Sociaal

langdurig in. Dat roept andere vragen op,

Pleinen vegen

39



 Reportage

van God zijn, anders raak je erg gefrustreerd. God heeft alles voor mij gegeven.

Leef ik zelf wel in dankbaarheid?’

Het neemt niet weg dat het werk Heidy zelf ook verrijkt. ‘Mijn relatie met God is zó verdiept sinds ik contact met vluchtelingen heb. Ik zie hoe moslims tot geloof komen en heb God op een heel andere manier leren kennen. Ik heb ook geleerd dat God voorziet en dat je erop kunt vertrouwen dat Hij mensen op je pad brengt.

Een vrouw vroeg me of ik een Engelstalige bijbel voor haar had. Dat had ik niet.

De volgende dag kwam ik iemand tegen die zei: “Ik heb nog een Engelse bijbel, heb je daar wat aan?” Zo’n verhaal zou ik vroeger niet geloofd hebben.’

Keihard Marc en Andjo Bruijn hebben de afgelopen jaren gemerkt dat je als pleeggezin veel kleine offers moet brengen.

Een avondje weg als echtpaar gaat niet Marc en Andjo Bruijn: ‘De manier waarop je van pleegkinderen houdt, is niet minder intens,

zomaar en de zomervakanties worden

maar wel anders.’

vaak geplooid naar wat de pleegkinderen aankunnen. Onlangs viel een dagje naar een museum in het water doordat het

en kost vaak ook meer dan twee daglo-

ting’, vertelt Heidy. ‘Opeens dacht ik: wat

niet goed ging met één van de pleegkin-

nen.

heb ik weinig bereikt, wat heb ik weinig

deren. Marc: ‘Je merkt dat de dag voor de

Heidy Vink vertelt hoe deuren op het azc

maatjes gekoppeld aan asielzoekers, wat

andere kinderen verziekt wordt, en dan

lang dicht kunnen blijven. ‘Er zijn dagen

heb ik nu eigenlijk echt gedaan? De dui-

baalt iedereen.’

dat ik niemand tegenkom en me afvraag:

vel valt aan en probeert twijfel te zaaien.

Het afscheid nemen van pleegkinderen

wat doe ik hier eigenlijk? Ook zijn vrou-

Dat heb ik duidelijk gemerkt.’

kan soms hartverscheurend zijn. Een paar

wen vaak achterdochtig: ben ik misschien

Voor de gemeenteleden die Heidy met

jaar geleden kreeg het gezin een twee-

van de IND of de vreemdelingenpolitie?

asielzoekers verbindt – vaak via maat-

ling, nog maar elf dagen oud. In eerste

Je hebt soms een lange adem nodig. In

jesprojecten – is het werk ook niet altijd

instantie ging het om een crisisplaatsing,

het begin kwam ik iemand tegen die

makkelijk. ‘Ik hoor weleens van hen dat

maar na een jaar werd besloten dat ze

zei: “Ben je van de kerk? Dan wil ik geen

asielzoekers niet dankbaar zijn, geen

tot hun achttiende bij het gezin Bruijn ge-

contact.” Maar ik heb haar steeds weer

dankjewel zeggen als je iets doet of

plaatst zouden worden. ‘Maar de ouders

gedag gezegd. Uiteindelijk heeft ze me

geeft. Natuurlijk is het leuker als je dank-

gingen in beroep en na tweeënhalf jaar

uitgenodigd en inmiddels heeft ze een

baarheid ervaart, maar als dat heel be-

zijn ze weer bij de vader gaan wonen.

Alphacursus gevolgd.’

langrijk wordt, is het moeilijk om dit werk

Voor ons en onze kinderen was het heel

Dezelfde vrouw had haar geboortebe-

vol te houden. Je drijfveer moet de liefde

zwaar om afscheid te nemen.’

wijs nodig en moest daarvoor naar de ambassade in Brussel. Zes keer kwam ze, zes keer werd ze weggestuurd. De Alphakring bad voor haar en de volgende keer kreeg ze haar document. ‘Na zulke mooie dingen volgt vaak wel aanvech-

40

 ‘Je drijfveer moet de liefde van God zijn, anders raak je gefrustreerd’ 

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Reportage

 ‘We geven

Tegelijkertijd leert Jezus ons belangeloos

na bijna acht jaar, nog steeds contact

om te zien naar onze naasten. Het zou

met haar. Ze is deel van mijn familie ge-

mooi zijn als jongeren door ons werk

worden.’

gaan inzien dat het uiteindelijk gaat om

Als pionier van Dien je Stad heeft Maries

het uitdelen van wat je zelf van God ge-

de afgelopen jaren veel overuren ge-

kregen hebt.’

draaid en gemerkt dat bij ‘goeie dingen

Maries gelooft ook dat tegenover hulp

doen’ veel rompslomp komt kijken. De

geven hulp vragen staat. ‘We geven

zakelijke kant is taai en niet alle jongeren

makkelijk, maar je moet ook zelf een

lopen direct warm voor het werk. ‘Ge-

hulpvraag durven stellen. Ik wil dat men-

lukkig hebben we een grote God’, zegt

sen meeleven met mijn leven. We heb-

Maries. ‘Hij zal je niet teleurstellen. We

Het meisje dat nu bij Marc en Andjo

ben elkaar allemaal nodig.’

hebben moeilijke jaren gehad en heb-

woont, heeft last van een hechtings-

Een prachtig voorbeeld is Maria, een

ben moeten knokken voor waar we naar

stoornis. Andjo: ‘Ze is het ene moment

oudere vrouw uit voormalig Joegoslavië,

verlangen, maar terugkijkend heeft God

aanhankelijk en wijst je het andere mo-

bij wie Maries aan het begin van zijn

de juiste dingen op het juiste moment

ment keihard af. Het is lastig om daarmee

werk in Ede de tuin opknapte. Haar huis

gegeven. Dat is achteraf praten, ja, maar

om te gaan. Marc zei toen tegen me:

stond vol met dozen en troep en toen hij

dat helpt mij wel om te blijven vertrou-

“God heeft ook geduld met ons en zegt

op de rommelige bank had plaatsgeno-

wen op God.’

elke keer weer tegen ons: het is goed. Zo

men, kreeg hij in een vies kopje koffie

zou je naar haar kunnen kijken.”’

aangeboden. ‘Toch was ze gelukkig en

Jordi Kooiman (FeG Schwerin) is

Hun geloof is de belangrijkste drijfveer

tevreden met haar leven. Dat raakte me

zelfstandig journalist en eindredacteur

voor Marc en Andjo, want op de waarde-

en hield me een spiegel voor. Ik heb nu,

van OnderWeg.

makkelijk, maar je moet ook zelf een hulpvraag durven stellen’ 

ring en dank van de pleegkinderen kun je niet teren; die blijft doorgaans uit. ‘Onze motivatie is heel sterk: God heeft ons veel gegeven, het gaat goed met onze kinderen, dus laten we onze mogelijkheden gebruiken. Je hoeft het niet alleen maar leuk te hebben met jezelf, je kunt ook goed zijn voor anderen. De één doet dat zus, de ander doet het zo. Wij kiezen voor deze manier om Gods liefde door te geven.’ Ze voegen direct toe: ‘Het blijft zoeken, en we zijn er nog lang niet uit. Je kunt dit niet perfect doen. Maar we doen ons best.’

Vies kopje Maries van der Hek gelooft erg in wederkerigheid. Het is mooi als jongeren zich belangeloos inzetten en niets terugverwachten, maar hij ziet ook dat ze groeien als ze waardering en vertrouwen krijgen.

‘Zo zien ze dat wat ze gedaan hebben invloed heeft gehad, en willen ze het vaker doen. Ik vind het waardevol om jongeren zulke bijzondere ervaringen te geven. Het verrijkt hun leven en ik ge-

Maries van der Hek: ‘Hopelijk gaan jongeren door ons werk inzien dat het gaat om het uitdelen van

loof dat ze hierdoor meer mens worden.

wat je zelf van God gekregen hebt.’

41

-advertenties-

Studiefonds

kerkleiders op missie

Sponsor ook een student!

Investeer in de roeping van nieuwe kerkleiders, zoals Sahas uit Nepal, en breng het evangelie verder de wereld in.

www.studiefondskerkleiders.nl

Coranne: “Ik werd niet alleen geholpen met mijn ADHD, maar ook met de burn-out waarin ik zat.”

We bespreken graag wat we voor u kunnen betekenen.

(078) 6111 111 • info@dehoop.org • www.dehoop.org

Christelijke ggz-zorg voor kinderen, jongeren en volwassenen met psychische problemen en verslavingsproblemen in Amersfoort, Apeldoorn, Beekbergen, Dordrecht, Houten, Rotterdam, Veenendaal en Vlissingen

 De liefde verbeeld

Liefde, dat wat me drijft, me laat leven en overleven.

Liefde, de basis, de sokkel waarop ieder geloof moet rusten.

Liefde, de bron waar iedere mens uit moet kunnen putten.

Liefde, het begin van elke bloei.

Liefde, het schuiloord voor wie in zijn tranen verstikt.

Liefde, de omhelzing voor een onbekende ziel.

Uit: Mohamed El Bachiri, Een jihad van liefde, Amsterdam/Antwerpen (De Bezige Bij), 2017, pagina 90-91. Al Bachiri verloor zijn vrouw Loubna Lafquiri bij de aanslagen in Brussel op 22 maart 2016.

43

 Opinie Wat God ten diepste wil

De liefde: een persoonsbeschrijving ‘Zonder de liefde zou ik niets zijn.’ Paulus zingt in 1 Korintiërs 13 een loflied op de liefde, die onmisbaar is in de christelijke gemeente.

Liefde overbrugt immers de onderlinge verschillen. Terwijl de Korintiërs met hun Geestesgaven elkaar begonnen te beconcurreren, wijst Paulus hun in zijn brief een betere weg. Dat is het liefdespad, waarop de verschillende gaven zich gezamenlijk kunnen voortbewegen. Zo wordt de gemeente opgebouwd (1 Korintiërs 8:1).

Als de liefde ontbreekt, zal het kerkelijk leven tot stilstand komen.

tekst Rob van Houwelingen en Myriam Klinker-De Klerck

In 1 Korintiërs 13:4-6 zegt Paulus wat de

zij rekent het kwade niet aan, zij

Hij vult de laatste ontkenning aan met

liefde wel en niet is. Daarbij volgt hij de

verheugt zich niet over het onrecht,

het tegendeel (‘maar vindt vreugde in

regel uit de antieke retorica: een begrip

maar vindt vreugde in de waarheid.

de waarheid’), waarna hij ter afsluiting

wordt gedefinieerd door eigenschappen

vier positieve uitspraken laat volgen in

(positief: wat liefde wel is) en verschillen

Altijd blijft zij verdragen, altijd ge-

een staccato van werkwoorden die be-

(negatief: wat liefde niet is). Maar zodra

loven, altijd hopen, altijd blijft zij

schrijven wat liefde doet. Het herhaalde

Paulus de liefde beschrijft, wordt hij be-

volhouden.

Griekse panta hebben we vertaald als een bijwoordelijke bepaling in temporele

halve een redenaar ook een dichter. Wij vertalen dit tekstgedeelte als volgt:

Wat allereerst opvalt, is de fraaie

zin: ‘altijd’ in plaats van ‘alles’. Zo staat bij

structuur van deze passage. Twee ei-

deze beschrijving van de liefde het nega-

De liefde is geduldig, vriendelijk is

genschappen van de liefde, chiastisch

tieve middendeel ingeklemd tussen twee

de liefde.

geordend (dus met omkering van de

positieve gedeelten. Krachtiger dan het

woordvolgorde), worden gevolgd door

kwade is het goede.

Niet jaloers is de liefde, zij schept

een rijtje met acht verschillen in de vorm

niet op, zij houdt niet van dikdoe-

van ontkenningen. De eerste ontkenning

Persoon

nerij, zij gedraagt zich niet schaam-

(‘niet jaloers’) sluit aan bij de genoemde

Het tweede opvallende punt is dat de

teloos, zij is niet uit op haar eigen

eigenschappen door ‘de liefde’ te her-

liefde als een persoon beschreven wordt.

belang, zij raakt niet verbitterd,

halen. Maar Paulus eindigt niet negatief.

Zij krijgt een gezicht (hè agapè is vrou-

44

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Opinie

Onder hen waren rivaliserende groepen actief die zich achter bepaalde hooggewaardeerde voorgangers schaarden; men liet zich eerder imponeren door geleerde retoriek dan door de inhoud van het evangelie; Paulus verwijt zijn lezers (letterlijk) ‘opgeblazenheid’, die meestal gepaard gaat met zelfvoldaanheid en minachting van anderen; men ging zelfs schaamteloos over de schreef, zonder enig respect voor de ander, bijvoorbeeld op seksueel gebied. Kortom, wat de liefde niet is, kunnen de Korintiërs ontdekken doordat hun in dit gedicht een spiegel wordt voorgehouden.

Paulus gaat nog even door over wat liefde niet is. Eigenbelang en verbittering zijn haar vreemd. Zij zal iemand het kwade niet nadragen. Denk aan de houding die Paulus zelf aannam tegenover iemand die droefheid veroorzaakt had, mogelijk door de apostel te beschuldigen van gesjoemel met collectegeld. Zichzelf verloochenend, stuurde Paulus aan op vergeving en verzoening, doordat hij de Korintiërs adviseerde deze broeder weer in liefde te aanvaarden (2 KorintiZiedaar in twee woorden de liefde ten voeten uit: zij heeft alle geduld van de wereld, en

ërs 2:7-8). Verder schept de liefde geen

haar vriendelijkheid is alle mensen bekend.

genoegen in het onrecht – bij die laatste ontkenning uit het rijtje wordt als contrast iets positiefs aangevuld: zij vindt vreugde in de waarheid. Omdat het in

welijk in het Grieks). Paulus formuleert

juist niet verbitterd.

deze context over intermenselijk verkeer

geen begripsdefinitie, maar geeft een

Nee, Paulus is niet de liefde in eigen

gaat, is daarmee waarschijnlijk echtheid

persoonsbeschrijving. Met dit signale-

persoon. Toch staat deze passage niet

bedoeld: de liefde verheugt zich wanneer

ment valt de liefde te herkennen. Het

los van de relatie tussen de apostel en

mensen op een integere manier met el-

gaat om iemand die betrokken is op de

de Korintiërs aan wie hij schrijft. Geduld

kaar omgaan. Zonder uitputtend te willen

naaste, een altruïstische persoonlijkheid.

en vriendelijkheid waren kenmerkende

zijn, laat Paulus dus zien hoe groot het

Doelt Paulus misschien op zichzelf? Pau-

eigenschappen voor Paulus en zijn mede-

verschil is dat de liefde maakt.

lus’ missionaire drive getuigde immers

apostelen als dienaren van God in Korinte

van liefde voor zijn medemensen; hij was

(2 Korintiërs 6:6; zie ook Galaten 5:22-23).

God is liefde

bereid alles te verdragen om geen onno-

Ziedaar in twee woorden de liefde ten

Werkelijk tot alles is de liefde in staat.

dige hindernis voor het evangelie op te

voeten uit: zij heeft alle geduld van de

Altijd blijft zij verdragen, geloven, hopen

werpen (1 Korintiërs 9:12). De liefde blijft

wereld, en haar vriendelijkheid is alle

en volhouden. 1 Korintiërs 4:11-13 maakt

altijd verdragen. Dit ging Paulus echter

mensen bekend.

concreet wat de apostelen zoal te ver-

niet steeds even gemakkelijk af: tijdens

duren kregen, hoewel met andere werk-

de eerste zendingsreis ontstond er ‘ver-

Spiegel

bittering’ inzake Marcus, zodat de wegen

Liefde is niet jaloers, opschepperig, dik-

lijden we honger en dorst, hebben we

van Paulus en Barnabas zich scheidden

doenerig of schaamteloos. Zij gedraagt

nauwelijks kleren, worden we mishan-

(Handelingen 15:39). Maar de liefde raakt

zich totaal anders dan de Korintiërs.

deld, zijn we dakloos, zwoegen we voor

woorden: ‘Tot op de dag van vandaag

45



 Opinie

roept de vraag op wat de woorden van Paulus na veertig jaar per saldo bewerkt hadden. Hoe effectief was zijn ‘liefdesgedicht’? Een vergelijkbare vraag geldt voor de kerkelijke situatie hier en nu – na tweeduizend jaar laat de Korintische spiegel die Paulus hedendaagse Bijbellezers voorhoudt een maar al te herkenbaar beeld zien.

Wij mensen zijn van nature gericht op zelfbehoud. In de westerse samenleving heeft dit geleid tot een doorgeschoten nadruk op zelfverwerkelijking. Centraal staat het individuele belang; het algemene belang komt op de tweede plaats.

Dat maakt samenleven soms uitermate moeilijk. Zo ontstaat ook een voedingsWe hebben Gods liefde nodig, de verbondenheid met Hem, om het uit te houden met elkaar.

bodem voor jaloersheid, opscheppen, dikdoenerij, schaamteloosheid, verbittering, kwaad en onrecht.

ons eigen brood. Worden we bespot, dan

apostel wist Paulus zich door God gezon-

Jezus Christus onderwees én ging een

zegenen we; worden we vervolgd, dan

den. Vandaar dat hij in een andere brief

radicaal nieuwe weg: de weg van de

verdragen we het; worden we beledigd,

schrijft: ‘Wees navolgers van God, als zijn

andere wang toekeren, de weg van

dan antwoorden we vriendelijk.’ Zo ver-

geliefde kinderen, en bewandel de weg

draagzaam is liefde. Zij heeft dan ook alle

van de liefde, zoals Christus ons heeft

vertrouwen in God. Over de christelijke

liefgehad’ (Efeziërs 4:32-5:2). Uiteindelijk

hoop zegt Romeinen 5:2-5: ‘…in de hoop

leren we in Paulus’ persoonsbeschrijving

te mogen delen in zijn luister prijzen we

van de liefde de Eeuwige herkennen.

ons gelukkig. En dat niet alleen, we prij-

Niet slechts als een liefdevolle God, maar

zen ons zelfs gelukkig onder alle ellende,

als de God die de liefde zelf is.

omdat we weten dat ellende tot volhar-

 In Paulus’ persoonsbeschrijving van de liefde leren we de Eeuwige herkennen 

ding leidt, volharding tot betrouwbaar-

Nieuwe rel

heid, en betrouwbaarheid tot hoop. Deze

In het laatste decennium van de eerste

hoop zal niet worden beschaamd, omdat

eeuw stuurde ook Clemens, de toenma-

Gods liefde in ons hart is uitgegoten door

lige bisschop van Rome, een brief aan de

de heilige Geest, die ons gegeven is.’ Zo

Korintische christenen. Liefde verenigt de

verwachtingsvol is liefde. Als een echte

gemeente, luidde zijn boodschap, aan-

volhoudster zal zij het nooit opgeven.

sluitend bij wat Paulus zo’n veertig jaar

Als geheel leidt deze poëtische passage

eerder aan hetzelfde adres geschreven

‘zelfontlediging’. Hij ontdeed zich van zijn

tot de conclusie dat de liefde wel een

had. ‘De liefde verbindt ons met God.

goddelijke status en werd aan de men-

ideale persoon moet zijn. Geen mens be-

De liefde bedekt een menigte zonden,

sen gelijk. Hij was niet vol van zichzelf,

antwoordt volledig aan het signalement

de liefde verdraagt alles, de liefde is bij

integendeel. Gehoorzaam aan zijn Vader

dat hier wordt aangereikt. We moeten

alles geduldig. Niets gevoelloos is er in

maakte hij zichzelf zó leeg van elk eigen-

het hogerop zoeken. Paulus zelf gaat

de liefde, niets verwaands. De liefde laat

belang dat Hij stierf aan een kruis – voor

ons daarin voor. Hij behartigde niet zijn

geen verdeeldheid toe, de liefde brengt

ons (Filippenzen 2:5-8). Zo belichaamde

eigen belang, maar dat van Jezus Christus

geen opstand teweeg, de liefde brengt

Hij Gods liefde. Paulus’ persoonsbeschrij-

(Filippenzen 2:21). De Zoon belichaamt de

alles in harmonie’ (1 Clemens 49:5).

ving van de liefde wijst op diezelfde

liefde van zijn Vader. Daarom kan Paulus

Clemens schreef dit naar aanleiding van

onverwachte, maar voortreffelijke weg:

de oproep doen: ‘Volg mij na, zoals ik

een nieuwe rel in de gemeente van Ko-

afzien van je eigenbelang en jezelf rich-

Christus navolg’ (1 Korintiërs 11:1). En als

rinte. Weer was het daar misgegaan. Dat

ten op de ander, in alle vriendelijkheid en

46

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Opinie

geduld. Dan wordt het profiel van Christus

zijn stuk voor stuk werkwoorden die voor-

zichtbaar.

uitwijzen, in de richting van Gods koninkrijk.

Ze getuigen van een groter perspectief,

Ontspannen

waar onze bescheiden inspanningen op een

 De liefde verheugt zich wanneer mensen op een integere manier met elkaar omgaan 

De weg van de liefde vergt inspanning. Dat

ontspannen manier in blijken te passen. Ze

geeft misschien een vertwijfeld gevoel,

laten ons voelen hoe afhankelijk we zijn

zeker in een maatschappij waarin alles altijd

van Gods geduldige liefde. We zijn er nog

beter en mooier kan. Wanneer ben ik ‘chris-

niet en op eigen kracht komen we er nooit.

ten genoeg’? De limiet staat op plus onein-

Dat moeten we niet eens willen.

dig… God lijkt dan een genadeloze meetlat

Precies in die paradoxale oproep tot inspan-

teweeg: we hebben Gods liefde nodig, de

te gebruiken.

nen en ontspannen tegelijk zit de effectivi-

verbondenheid met Hem, om het uit te

Niets is echter minder waar. Juist die mooie

teit van Paulus’ persoonsbeschrijving van

houden met elkaar. Want Hij houdt het uit

woorden van Paulus over de liefde wijzen

de liefde. Zij staat vaak met haar voeten

met ons.

een andere kant op. Ze helpen ook om het

in de modder. Tegelijk ontsluit zij in elke

Kortom, de liefde is een persoon die uitno-

uit te houden met jezelf. In 1 Korintiërs 13

tijd een authentiek-christelijke weg voor

digt tot (nadere) kennismaking!

komt namelijk Gods mildheid ten aanzien

menselijk samenleven in gebrokenheid. Dat

van onze eigen imperfectie ons tegemoet.

geldt ook voor het kerkelijk samenleven,

Rob van Houwelingen en Myriam Klinker-

‘Altijd blijft zij verdragen, altijd geloven,

waar de meningen flink kunnen botsen. En

De Klerck zijn als nieuwtestamentici ver-

altijd hopen, altijd blijft zij volhouden’: dit

bovenal brengen Paulus’ woorden dit besef

bonden aan de TU Kampen.

-advertentie-

Hart voor úw onderneming

Als ondernemer wilt u toch ook dat uw financiële en fiscale zaken met zorg en betrokkenheid worden behandeld? Met onze persoonlijke betrokkenheid, diepgaande vakkennis en vooral flexibiliteit zorgen wij voor transparante én heldere cijfers.

Zo weet u als ondernemer altijd waar u aan toe bent.

HOOFDVESTIGING HARDERWIJK H A R D E R W I J K

K A M P E N

EMAIL WEBSITE

WESTEINDE 25A 3844 DD HARDERWIJK T (0341) 42 60 60 INFO@KROLWEZENBERG.NL WWW.KROLWEZENBERG.NL

Kerk op Straat zoekt

KOPS Kerk op Straat

een creatieve, flexibele, ijverige christen die alles durft los te laten, iemand met een goed verstand, visie, leidinggevende capaciteiten, liefde voor Gods Woord en een hart voor zoekers.

Voor hem/haar hebben we deze uitdaging: Gods liefde in daad en woord uitdelen in kroegen en op straat aan allen die daarvoor openstaan.

Het uitbouwen van Kerk op Straat.

Voor een kleine indruk van ons werk zie www.pand33.nl.

Voor een serieuze kennismaking met ons werk bel ds. Gerard Vrooland 0184-413081, 06-30474312.

47

-advertenties-

Het Praktijkcentrum helpt kerken onderweg. We brengen in kaart wat er speelt in kerken, geven advies in specifieke situaties en zoeken naar antwoorden bij de uitdagingen van deze tijd.

Meld je nu aan voor een cursus of vraag een startgesprek aan!

Diaconaat en jongeren

23 november

Spot on! Licht op liturgie

25 november

Ondersteunen en inspireren van kerken onderweg

 Persoonlijk

Liefde EN NABIJHEID

tekst Nienke Westerbeek

Als ik 1 Korintiërs 13, het hoofdstuk over de liefde, als

ze haar tienermeisjes moet beschermen tegen het sek-

spiegel zie en mezelf daarin bekijk, dan word ik moede-

suele geweld in de sloppenwijk, dan mag ik zo dichtbij

loos. Als ik het hoofdstuk als meetlat hanteer, dan scoor

komen dat ik daarna niet anders kan dan vechten tegen

ik een dikke onvoldoende. De lat ligt namelijk heel hoog.

armoede en onrecht. Als ik het doorzettingsvermogen

In de woorden van Jakobus: ‘Want wie de gehele wet

zie van mijn collega’s die dagelijks strijden tegen de

houdt, maar op één punt struikelt, is schuldig geworden

trekkracht van het kwaad dat armoede omringt – mis-

aan alle geboden’ (Jakobus 2:10). Ik kan dus wel ophou-

bruik, alcoholisme, schulden, slechte rolmodellen enzo-

den met mijn best doen.

voort – dan begin ik iets te begrijpen van de betekenis

Ik moet het hebben van de allesomvattende genade die

van wat er over de liefde wordt gezegd: alles verdraagt

ik in Jezus’ dood en opstanding ontvang en dat weet ik.

ze, alles gelooft ze, alles hoopt ze, in alles volhardt ze.

Gods waarheid zorgt ervoor dat ik iedere dag nog meer

Compassion heeft als slogan en mission statement: kin-

ontdek dat ik enorm tekortschiet; aan de andere kant

deren bevrijden van extreme armoede in Jezus’ naam. Ik

weet ik mij bevrijd en treffen de beschuldigingen van

zou niet anders willen. Want in Jezus mogen en kunnen

Satan geen doel. Daarom gebruik ik dit Bijbelgedeelte

we dicht bij elkaar komen. Daar kan liefde groeien.

niet als meetlat, maar om te weten hoe God het zou doen en willen. En vervolgens kijk ik naar Jezus.

Nienke Westerbeek is directeur van Compassion.

VOETWASSING Vlak voor de zomer ging ik naar mijn jaarlijkse stilteretraite en daar bepaalde God mij bij de voetwassing. Ik stelde me voor hoe ik samen met de discipelen wachtte op het moment waarop ik mijn voet kon optillen om hem op Jezus’ bovenbeen te zetten. Toen besefte ik dat discipelschap niet alleen dienstbaarheid betekent, maar ook nabijheid.

Dat beeld van de voetwassing en het invoelen van die nabijheid helpen me bij het begrijpen van 1 Korintiërs 13.

Handelen uit liefde is gemakkelijker als je de intimiteit met Jezus, jezelf en de ander opzoekt.

Een moslim die ik echt ken, is een stuk minder bedreigend dan één die ik op een afstandje bekijk. Als ik goed naar mezelf luister en weet dat ik excuses moet aanbieden, krijgt het kwaad geen kans om te groeien. Als ik de tranen zie in de ogen van een moeder die niet weet hoe

Nienke Westerbeek. (beeld Ted Walker Fotografie)

49

 Reportage

Jezus op 50

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Reportage

de Wallen In roodverlichte etalages lijkt liefde te koop.

Maar wie de verhalen van de aanbieders ervan leert kennen, weet beter. Journalist Sjoerd Wielenga en fotograaf Johan van Veelen gaan op zoek naar Jezus op de Amsterdamse Wallen.

51

 Reportage

Tot Heil des Volks

In 1849 begon een doopsgezinde predikant met de toepasselijke naam Jan de Liefde in de achterbuurten van de Jordaan met Bijbelstudies. Wat begon in de huiskamer van mosselvrouw Schouten, groeide uit tot Tot Heil des Volks. Jan de Liefde stond bekend als Bijbel-en-brooddominee: hij bracht niet alleen het evangelie, maar voedde ook hongerige monden. Tot Heil des Volks zegt in die traditie te willen blijven staan (www.totheildesvolks.nl).

tekst Sjoerd Wielenga beeld Johan van Veelen

Toeristen die met selfiesticks foto’s

raam. De terrassen zitten overvol en in

ineens stil en wijst naar een muur. Veel

maken. Scholieren, dagjesmensen, stel-

de grachten varen bootjes met vrolijke

gevelstenen beelden Bijbelse verhalen

letjes, ouders met kinderen. Ze verga-

mensen. We zijn op de Amsterdamse

uit: de wonderbare visvangst, Johannes

pen zich, likkend aan ijsjes, aan alles wat

Wallen.

de Doper die Jezus doopt en dezelfde

er te zien is in ‘s lands bekendste uit-

Gastheer vandaag is Matthijs Hoogen-

Johannes met het lam Gods aan zijn voe-

gaansgebied. Coffeeshops voorzien hun

boom, medewerker van de christelijke

ten. ‘Mooi dat het verleden van de stad

eeuwenoude panden met felverlichte

hulpverleningsorganisatie Tot Heil des

nog herinnert aan de Bijbel’, zegt Mat-

uithangborden van een eigentijds ge-

Volks. Geroutineerd leidt hij ons door

thijs. ‘Kijk, daar zie je de ark van Noach,

zicht. In kleine kamers met rode verlich-

stegen, over grachten en langs straten

de ark van het behoud. Bijzonder dat dit

ting staan halfnaakte vrouwen voor het

van de Amsterdamse Wallen. Staat soms

verhaal te zien is op een plek waar zo veel mensen de weg kwijt zijn.’

We lopen richting de dertiende-eeuwse Oude Kerk, het oudste gebouw van de stad en nog iedere zondag in gebruik door een protestantse gemeente. Tegenover de kerk zijn niet alleen een kinderdagverblijf, maar ook een paar peeskamers gevestigd. Een man loopt langs een raam. De vrouw die de ruimte huurt, doet snel haar deur voor hem open. Maar de man loopt door.

Seksshops Wie over de Wallen wandelt en wil weten wat er zich in de gebouwen afspeelt, hoeft alleen maar een blik te werpen op de neonreclames met woorden als stripclub, live porno, erotic outlet en peepshow. De uitgestalde waar in de etalages van de aanwezige seksshops laat weinig aan de verbeelding over.

Maar op de Wallen werken niet alleen mensen uit de entertainment-, horecaen seksindustrie. Ook tal van christelijke organisaties hebben hier hun locatie.

Als je op het bankje gaat zitten, lijkt het net of de majoor een arm om je heen slaat.

52

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

Tot Heil des Volks dus, maar ook bij-

 Reportage

voorbeeld het Leger des Heils, Jeugd met een Opdracht en de stichting Bright Fame, die zich inzet voor vrouwen in de prostitutie. Aan de gracht staat een gebeeldhouwd bankje met een beeld van majoor Bosshard. ‘God dienen is mensen dienen. Mensen dienen is God dienen’, is er in het bankje gegraveerd. ‘Zie je dat de majoor niet op een sokkel staat, maar op een bankje zit?’, zegt Matthijs. ‘Als je ernaast gaat zitten, lijkt het net alsof ze een arm om je heen slaat.’

Hij neemt ons mee naar de Oudezijds Achterburgwal waar Oudezijds 100 gevestigd is, een kloosterachtige leefgemeenschap. Oudezijds 100 biedt onder meer een inloophuis, maatschappelijke opvang, begeleid wonen en medische ondersteuning. De directe buurman van de kloostergemeenschap is theater Casa Rosso, een populaire plek voor vrijgezellenparty’s. Het theater staat erom bekend dat op het podium de liefde – voor zover daar sprake van is –

Matthijs Hoogenboom: ‘Soms worden er toeristen gedoopt die via Tot Heil des Volks tot geloof komen

bedreven wordt. Aan de overkant van

en net als de kamerling uit Ethiopië direct gedoopt willen worden.’

de gracht staat het pand Beth Cholalim, waar mensen van de leefgemeenschap wonen. In het huis ernaast zit de buur-

is niet op slot. De wietlucht van buiten

bad. Soms worden er toeristen gedoopt

vrouw in ondergoed op een stoel voor

maakt plaats voor wierook binnen. Hier

die via Tot Heil des Volks tot geloof

het raam, met de rode gordijnen open.

is ruimte voor een meditatief moment.

komen en net als de kamerling uit Ethi-

De deur van de oecumenische kapel

‘Kijk’, wijst Matthijs. ‘Er is ook een doop-

opië direct gedoopt willen worden.’ Je denkt misschien dat God hier op de Wallen niet is, vertelt Mathijs. ‘Maar Hij is hier juist wél. Net als op Golgota vindt op de plek van de godverlatenheid de verzoening plaats.’

Als we even later weer buiten aan de gracht staan, is het gordijn van de overbuurvrouw dicht.

Herbergzoekers Matthijs leidt ons door een wirwar van nauwe straatjes, vol verhuurde ramen.

De vrouwen erachter tikken tegen het raam, doen verleidelijk de deur open, roepen iets met zwoele stem of knipogen als er mannen voorbijlopen. Dan doemt plotseling, op de Oudezijds Voorburgwal, de Shelter City op. Deze jeugdherberg van Tot Heil des Volks ontvangt

53



 Reportage

Hanna (23) werkt sinds een maand als vrijwilliger in het café en de keuken. ‘Ik praat regelmatig met onze gasten. Zo ontmoette ik pas iemand uit India die veel vertelde over haar religie. Ik vertelde over mijn geloof in Jezus.’

Oost-Europa Naast de Shelter zit het vlaggenschip van Tot Heil des Volks: Scharlaken Koord.

Hier wordt hulp verleend aan prostituees. Langs de trap naar boven hangt een rood koord, dat verwijst naar Rachab, de oudtestamentische sekswerkster.

Maatschappelijk werkster Ineke Punt zet een kop koffie op een tafel waar ze ook vaak met prostituees praat. ‘Kijk’, zegt ze. ‘Deze kaartjes met informatie over ons werk delen we uit aan de vrouwen achter de ramen.’ In een wandkast staan de kaartjes en flyers in onder meer het Roemeens, Thai, Hongaars en Bulgaars; de meeste prostituees komen uit Oost-Europa. ‘Ik vertel hun dat ze, als ze vragen hebben over financiën of huisvesting, bij het Scharlaken Koord terechtkunnen. Soms hebben de vrouwen geen zin in of tijd voor een praatje. “Ik wil nu even goed verdienen”, zeggen ze dan. Of ze vinden het een teken van zwakte als ze met een hulpverlener praten.’

Zoals bekend zijn er in Nederland ook gedwongen prostituees, slachtoffers van mensenhandel. Cijfers zijn moeilijk te geven, al kwam de Nationaal Rapporteur Mensenhandel onlangs met nieuwe schattingen (zie kader). Veel vrouwen willen graag iets anders, weet Ineke. ‘Ze zouden hun dochter niet toe-

Interieur van hostel de Shelter.

staan dit werk te doen, dat zegt genoeg.

Sommigen willen wél blijven werken, backpackers uit de hele wereld, die

you’ uit. ‘Het merendeel van onze gasten

maar dat komt omdat ze het geld nodig

voor weinig geld op zoek zijn naar een

is geen christen’, vertelt Matthijs. ‘Maar

hebben om hun gezin in hun thuisland

bed op één van de slaapzalen. Ironisch

hier kunnen ze Bijbelstudies volgen als

te onderhouden. Het komt ook voor dat

genoeg zijn er onder de herbergzoekers

ze dat willen. Sommige mensen komen

een pooier zegt dat hij wel voor de kin-

ook mannen die een bezoek brengen

hier tot geloof.’ De jeugdherberg wordt

deren zorgt als de vrouw in Amsterdam

aan de dames achter de ramen. Binnen

gerund door zowel betaalde krachten als

werkt. Maar zodra ze uit de prostitutie

schreeuwt een muurtekst ‘God loves

vrijwilligers. De Koreaans-Amerikaanse

wil stappen, dreigt de pooier dat haar

54

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Reportage

die hier op de Wallen werkt om haar

bril op haar neus. ‘Hier staat het. In Je-

kinderen in het buitenland te onderhou-

saja 61 staat dat we recht moeten doen

​Ieder jaar zijn er in Nederland zo'n

den. Op een kwade dag had ze een ge-

aan onze medemens. Gelukkig zien we

6250 mensen slachtoffer van men-

welddadige klant; haar raam was kapot

ook dat God wonderen doet. Dat vrou-

senhandel, blijkt uit een schatting die

en ze riep om hulp. ‘Alle toeristen zagen

wen ineens toch weer bij ons in beeld

de Nationaal Rapporteur Mensen-

het, maar iedereen liep voorbij. Nie-

komen en willen stoppen met het werk.’

handel vorige maand presenteerde.

mand hielp haar. De vrouw zei achteraf

Voor Ineke is haar werk niet zomaar

De meest voorkomende vorm betreft

tegen me: “Ik ben niet meer dan vuil-

werk, ze doet het met haar hart, zoveel

seksuele uitbuiting: per jaar zijn er

nis voor ze.”’ De tranen schieten Ineke

is duidelijk. Het roept de vraag op of zij

zo'n 3000 slachtoffers, waaronder

in de ogen. Dan: ‘Omdat ik wist dat ze

de liefde die ze heeft voor de vrouwen,

1320 meisjes. Deze groep minderja-

christelijk is opgevoed, las ik Psalm 139

ook kan opbrengen voor hun klanten

rige slachtoffers is tegelijkertijd het

met haar. Ze moest vreselijk huilen.

en hun pooiers. Even is ze stil. Dan: ‘Dat

minst in beeld. Slechts 11 procent

“Kijkt God ook zo naar mij? Maar ik leef

vind ik heel moeilijk. Als je hoort wat

komt terug in de meldingen. Veel

in zonde”, zei ze. “Mijn werk mag niet

voor geweld er gebruikt wordt door

seksuele uitbuiting vindt plaats in

van God!”’

mensenhandelaren. Daar word je mis-

thuisprostitutie en escort, waardoor

In haar werk ziet Ineke dagelijks de strijd

selijk van... Tegelijkertijd weet ik dat

de daders en slachtoffers minder

tussen goed en kwaad, zegt ze. ‘De dui-

ook zij vaak zelf mishandeld zijn in hun

zichtbaar zijn.

vel is niet blij met ons werk. We hebben

jeugd. Wie ben ik dan om hen te ver-

veel gebed nodig.’ Ze hadden het er nog

oordelen? Net als Corry ten Boom die

over vanochtend bij de dagopening, zegt

haar kampbeul tegenkwam, bid ik: “God,

kinderen of ouders dan iets overkomt.

Ineke. Ze pakt het boekje Overvloedig

doet U het door mij heen?” Ik vind het

Deze vrouwen zitten dus gevangen in

leven van Kees Goedhart erbij en zet een

moeilijk om zelf compassie voor pooiers

​Seksuele uitbuiting

hun situatie.’

Veel vrouwen vinden het vernederend om halfnaakt voor het raam te staan, vertellen ze aan Ineke. ‘Ze vinden het vre-se-lijk. Toeristen met paraplu’s, scholieren, hooligans... Iedereen kijkt naar hen alsof ze een toeristische attractie zijn. Het ergste vinden ze dat kinderen hen zo zien staan achter het raam.’

Toch hebben de ramen, hoe wrang ook, een voordeel, zegt Ineke. ‘Ik maak gemakkelijk contact met hen. Bij illegale thuisprostitutie weet ik niet waar ze zijn.

Dat wil niet zeggen dat als ik dat wél weet, er geen sprake is van dwang.’ Uit de gesprekken die Ineke heeft, weet ze dat veel van deze vrouwen in hun jeugd te maken hebben gehad met seksueel misbruik, verwaarlozing en loverboys.

‘Als ze aan het werk zijn, zetten ze een knop om en hebben ze zelfs een andere naam. Dan is het niet Maria die werkt, maar Angela.’

Psalm 139

Ineke Punt: ‘Gelukkig zien we ook dat God wonderen doet. Dat vrouwen ineens toch weer bij

Ineke vertelt het verhaal van een vrouw

ons in beeld komen en willen stoppen met het werk.’

 55

 Reportage

op te brengen. Als ik weer een verhaal

zegt hij. ‘Sommigen weten ook wel wie

hoor van een vrouw die gedwongen

ik ben.’

haar werk doet, schreeuw ik het soms

In AHA zitten nog een paar mensen te

uit naar God: “Doet U toch iets!” Tot ik

eten. Vrijwilligers scheppen uit grote

mij realiseerde dat Jezus als geen ander

pannen een bord spaghetti voor ons op.

weet wat het is om te lijden. Dat was

‘Mijn passie is Jezus zichtbaar maken,

een eyeopener.’

en mensen die in de verdrukking leven

Daklozenopvang

 ‘Mensen gaan hier geestelijk keihard dood’

helpen’, zegt Hutten boven zijn bord spaghetti. ‘Van drugsverslaafden tot

andersom ook: als ik met hen praat, is

Voor een antwoord op de vraag vanuit

prostituees en van kinderen in armoede

Jezus ook zichtbaar in mij.’

welke missie Tot Heil des Volks werkt,

tot daklozen.’

De vraag is waarom Jezus zich zo met

hebben we een afspraak met Gert Hut-

In al deze mensen wordt Jezus zicht-

hen wil identificeren. Hutten: ‘Jezus

ten, directeur van Tot Heil des Volks en

baar, is de stellige overtuiging van de

gebruikt meerdere etalages om zichzelf

deeltijd predikant van de GKv Arnhem.

directeur. Hij verwijst naar Matteüs 25,

zichtbaar te maken en zichzelf te open-

Hij neemt ons mee naar een bijzondere

waar Jezus zegt: ‘Ik had honger en jullie

baren. Hij maakt zichzelf zichtbaar in de

lunchplek: de daklozenopvang Am-

gaven Mij te eten, Ik was naakt en jullie

Bijbel en in bijvoorbeeld de kerk, zijn

sterdammers Helpen Amsterdammers

kleedden Mij.’ Hutten: ‘Jezus zegt dat

lichaam. Ook het huwelijk is een etalage

(AHA). Onderweg tikken vrouwen op

Hij zichtbaar is in hen. Als je een prosti-

waarin Jezus zich zichtbaar wil maken.

hun ramen als de directeur voorbijloopt.

tuee helpt, help je Jezus. Dat is moeilijk

De relatie tussen man en vrouw wordt in

Hutten tuurt naar de grond en negeert

voor te stellen, hè? Maar Hij komt naar

de Bijbel vergeleken met de relatie tus-

de avances. ‘Dat gebeurt wel vaker’,

ons toe in een prostituee of dakloze. En

sen Jezus Christus en de kerk. Zo maakt Jezus zichzelf ook zichtbaar in gebrokenheid en in het leven van een dakloze of prostituee. Waarom precies zo, dat blijft een mysterie.’

Christenen hebben zo hun gedachten over de sekswerkers, weet Hutten.

‘Maar hier moet je je morele oordelen loslaten. We moeten er zijn voor deze mensen. Ik word hier geraakt door de gigantische gebrokenheid. Mensen gaan hier geestelijk keihard dood. Ik ontmoet vrouwen met een dode blik in de ogen; ze worden zo’n acht keer per dag verkracht door hun klanten. Hun ziel is kapot.’

Begrafenissen Een vrouw in versleten kleding sloft de opvang binnen. Ze oogt vermoeid en belast. Nee, ze wil niet op de foto en ze wil ook geen vragen van de verslaggever beantwoorden. Ze heeft al genoeg problemen, zegt ze. En die zijn allemaal veroorzaakt door anderen, voegt ze eraan toe. Ze loopt naar de vrouwelijke vrijwilliger, op wie ze al haar bekommernissen werpt.

‘De vrouwen worden zo’n acht keer per dag verkracht door hun klanten. Hun ziel is kapot.’

56

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

De aandachtig luisterende vrijwilliger

 Reportage

heet Maaike van Iersel. Al 28 jaar neemt ze vanuit Veenendaal elke donderdagochtend de trein naar Amsterdam. ‘Ik heb weleens overwogen om te stoppen.

Maar het blijft kriebelen. Als je niet van God en mensen houdt, dan kun je dit werk niet volhouden.’ Maaike heeft vrijwilligers zien komen en gaan. ‘Maar je kunt dit alleen volhouden met de liefde van God.’ Ook Maaike verwijst naar Matteüs 25.

‘Ik doe het werk uit liefde. Soms zijn ze dronken of onder invloed van drugs en maken ze me voor van alles uit. Ik zal maar niet herhalen wat ze dan tegen me zeggen. En ook al weet ik dat ze dan niet toerekeningsvatbaar zijn, toch lig ik er weleens wakker van.’

Er was een tijd dat Maaike iedere maandagavond om tien uur een dakloze belde. Ze bezocht ook begrafenissen.

Ingrijpend vond ze dat. ‘Dan sta je daar met maar vijf mensen. Dat iemand zo in eenzaamheid sterft, doet mij enorm

Gert Hutten: ‘Als je een prostituee helpt, help je Jezus. Dat is moeilijk voor te stellen, hè?

verdriet!’

Maar Hij komt naar ons toe in een prostituee of dakloze.’

Iedere ochtend bidt Maaike voor liefde, kracht en wijsheid. Ze maakt niet alleen eten klaar, maar gaat ook voor in Bijbel-

‘Bedankt, mensen, Gods zegen!’, roept

hoopvolle dingen. Maar als er in onze

lezing en gebed. Ze roept: ‘En nu al-

hij. ‘Hoi, Gods zegen’, zwaait Hutten

gepolijste kerkdiensten meer ruimte

lemaal stil!’, en dan is iedereen stil. ‘Dat

de man na. Daarna: ‘Wij genieten van

komt voor rauwheid en ruwheid, zullen

respect hebben ze wel. In Lucas 12:12

kleine, mooie dingen, zoals een bord

er meer mensen komen.’

staat: “De heilige Geest zal jullie op dat

eten geven. We zoeken het niet in de

moment ingeven wat je moet zeggen.”

grote dingen. Bovendien, daklozen heb-

Ongewassen

Op die belofte mag ik altijd aanspraak

ben geen last van rijkdom. Ze vertellen

Het is tijd om de Wallen, met een hoofd

maken. Dat geeft me kracht, troost en

vaak dat ze dicht bij God leven en kun-

vol indrukken, te verlaten. Hebben

moed om door te gaan.’

nen genieten van een gebed.’

we Jezus gevonden? Spraken we Hem

Maaike schenkt nog eens koffie bij. ‘Ik

toen we in gesprek gingen met hulp-

zie hier heel veel bagger,’ zegt Hutten,

verleners? Ontmoetten we Hem door

Een man in een versleten zwart Adidas-

nadat hij een slok koffie heeft genomen.

vriendelijk te knikken toen Hij halfnaakt

trainingspak is uitgegeten en vertrekt.

‘We leven in een rotwereld. Weet je, ik

achter het raam stond? Als we de op-

heb in de kerk steeds vaker geen zin

vang verlaten, komt juist een man bin-

meer om blije Opwekkingsliederen te

nenlopen. Hij loopt op blote voeten,

zingen. Ik heb de behoefte om alleen

zwart van het straatvuil. Lange slierten

maar te klagen. In de kerk gaat het vaak

vettig haar plakken op zijn hoofd. Hij

over Gods kracht van vernieuwing en

ruikt ongewassen en loopt naar de keu-

overwinning, maar bij de mensen hier

ken, op zoek naar iets te eten. Wie zou

zie ik vaak helemaal niets veranderen.

hij zijn?

Rauwheid

 ‘Ik heb de

behoefte om alleen maar te klagen’ 

Dat is niet pessimistisch, maar realistisch. Natuurlijk gebeuren er hier ook

Sjoerd Wielenga is freelance journalist.

57

 De liefde verbeeld

Heb de mens dus lief, want als u uw broeder die u ziet, bemint, dan ziet u tegelijk ook God. Dan ziet u immers de liefde en in de liefde woont God.

Uit: Augustinus van Hippo, Preken over de Eerste brief van Johannes, Leuven (Augustijns Historisch Instituut), 1992, pagina 75-76. Ingeleid en vertaald door Tarsicius Jan van Bavel.

58

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Persoonlijk

Een simpel briefje OP DE KOELKAST

tekst Arie Slob

Toen we nog geen vaatwasser hadden,

te snel op te geven. Uiteindelijk staat en

Dat laat ik me niet afpakken. De tekst

hing er bij ons een afwasrooster op de

valt het volgens mij met het ‘gewoon’ te

op het simpele briefje op de koelkast

zijkant van onze koelkast. Ik had er de

doen: dagelijkse oefeningen in de gezind-

bemoedigde me daar al in: er is namelijk

woorden van Galaten 5:22-23 bijgeschre-

heid van Christus. Leg de lat niet direct

geen wet die daar iets tegen heeft!

ven, de bekende tekst die begint met:

te hoog. Dat simpele briefje met die Bij-

‘Maar de vrucht van de Geest is liefde’

beltekst op onze koelkast hielp mij om

Arie Slob is minister van Onderwijs en

en eindigt met dat in mijn ogen vileine

geduld te betonen met mijn kinderen als

was tot voor kort directeur van het

slotzinnetje: ‘Er is geen wet die daar iets

ze zich weer eens probeerden te drukken

Historisch Centrum Overijssel en de

tegen heeft.’

voor die vervelende afwasklus. Proberen

Stichting IJsselacademie, beide in Zwolle.

De christelijke moed kan je op voorhand

te werken en leven met de gezindheid

Daarvoor was hij jarenlang Kamerlid

in de schoenen zakken als je ziet hoe

van Christus heeft me geholpen toen ik

voor de ChristenUnie.

hoog de morele lat in Galaten 5, 1 Korin-

als twintiger voor de klas stond en er

tiërs 13 en andere Bijbelgedeelten wordt

leerlingen waren die me (bijna) tot wan-

gelegd: geduldig zijn, goedheid betonen,

hoop wisten te drijven. Het hielp me in de

niet grof en afgunstig zijn, geen zelfge-

bijna vijftien jaar van mijn lidmaatschap

noegzaamheid vertonen, verdraagzaam

van de Tweede Kamer, in een wereld

zijn en nog wat van die dingen. Ik heb

waar zien en gezien worden erg belang-

op plekken gewerkt waar de heersende

rijk is. Het hielp me ook in mijn functie als

praktijk vaak haaks stond op deze Bij-

directeur, op momenten dat ik in span-

belse waarden. Dan is het best lastig om

nende personeelssituaties belandde.

overeind te blijven. Maar laten we het

Wat een zegen om in al die verschillende

niet altijd bij anderen en ver weg te zoe-

levensfasen en (werk)situaties vaste an-

ken. Ook in een christelijke omgeving is

kerpunten te hebben (gehad): concrete

het vaak moeilijk de gevraagde gezind-

richtlijnen voor christelijk, dienend leider-

heid in praktijk te brengen.

schap. Kijken naar de ander door de ogen

Wat is nu wijsheid als het om de gezind-

van Christus en uiteindelijk ook daarnaar

heid van Christus gaat? Ik kan daar geen

handelen. Dan valt er veel hinderlijks

blauwdruk voor geven. Wel ben ik ervan

weg en ontstaat er ruimte voor echte

overtuigd dat het laten zien van die ge-

ontmoeting en positieve daden. Als ik

zindheid geen theoretische exercitie is,

dit opschrijf, weet ik ook wel dat ik daar

al begint het met het besef dat de bij-

vaak in tekortschiet. Wat stel ik mezelf en

behorende waarden ons niet voor niets

anderen vaak teleur. Toch is en blijft het

gegeven zijn. Christus zelf ging ons er

laten zien van de gezindheid van Christus

ook in voor. Dat helpt om de moed niet

mijn kompas in kleine en grote dingen.

Arie Slob. (beeld Jaco Klamer)

59

-advertentie-

DONDERDAG

8 FEBRUARI OPEN !

DAG af

van 9.00 uur

Aanmelden via kennismaken@tukampen.nl Welkom op de Theologische Universiteit in Kampen!

www.tukampen.nl

 Interview De Brug helpt helpers om te helpen

‘De liefde straalt ervan af, de rest moet God doen’ Achter op het kobaltblauwe shirt dat hulpverleners van Spie-en in Cambodja dragen staan in de taal van het land woorden uit 1 Korintiërs 13, in het handschrift van de Nederlandse kinderarts Diny van Bruggen: ‘De liefde is het belangrijkst, want liefde vergaat nooit.’ Een opvallend motto voor een hulpverleningsorganisatie die voor 70 procent uit boeddhisten bestaat. Er zit dan ook een bijzonder verhaal aan vast. Frits en Beja Weitkamp leggen uit hoe het precies zit. tekst Heleen Sytsma-van Loo beeld Stichting De Brug

Frits en Beja Weitkamp, twee zestigers uit Hardenberg, vormen samen de di-

Diny van Bruggen

rectie van stichting De Brug, die vanuit Nederland zorgt voor fondsen voor en

Na het schrikbewind van de Rode Khmer

ondersteuning van het werk van zus-

onder Pol Pot bleef Cambodja in 1979 geru-

terorganisatie Spie-en in Cambodja (zie

ïneerd achter. Een kwart van de bevolking

kader). Per jaar brengen de Weitkamps

was vermoord of van ontbering gestorven.

gemiddeld tweemaal zes weken door

Van gezondheidszorg was geen sprake

in het Zuidoost-Aziatische land. Ze be-

meer. De situatie verergerde nog toen in de

zoeken dan projecten van Spie-en en

jaren negentig het aidsvirus om zich heen

overleggen met de beleidsmakers en

greep. De Nederlandse kinderarts Diny van

de werkers in het veld over de aanpak

Bruggen (1945-2009) kwam in 1983 met

en de voortgang van het werk.

de berooide Cambodjanen in aanraking in

‘Kenmerkend voor de samenwerking

vluchtelingenkampen in Thailand en werd

Nederlandse stichting De Brug, de even-

tussen Spie-en en De Brug is dat het

door hun nood geraakt. Cambodja werd

knie van de door Cambodjanen opgerichte

werk voor 100 procent wordt uitge-

haar tweede vaderland en ze wijdde de rest

hulpverleningsorganisatie Spie-en. Over

voerd door Cambodjanen en dat zij aan-

van haar leven aan gezondheids- en weder-

haar werk schreef ze drie boeken: De rivier

geven wat er moet gebeuren en hoe

opbouwwerk in het zwaar geteisterde land.

stroomt heen en terug (1991, herdrukt in

dat moet gebeuren’, vertelt Frits. Met

In 1992 werd Diny’s nauwe samenwerking

2003), De cactus bloeit (2003) en Nog een-

andere woorden: de Cambodjanen zijn

met de Cambodjanen geformaliseerd in de

maal over de brug (2008).



de helpers en de Nederlanders helpen

61

 Interview

bij de verbetering van hun algehele leefsituatie. Zeker in de jaren negentig was dat minstens zo hard nodig als voorlichting, preventie en medicatie.

Aidszorg valt tegenwoordig onder armen- en ziekenzorg en is nog steeds één van de pijlers van het werk van Spieen. Verder worden er microkredieten verstrekt, scholen en huizen gebouwd, filters verstrekt voor schoon drinkwater en dammen gebouwd voor irrigatie.

Daarnaast heeft Spie-en een speciaal programma om arme pleegouders met weeskinderen bij te staan.

Charisma De spil van het werk van Spie-en is de lokale directeur, ds. Heang Koy, een man met veel charisma, die niet onder stoelen of banken steekt dat het de liefde van Christus is die hem motiveert. Beja: ‘Op Frits en Beja Weitkamp: ‘Doordat hulpvragers zelf meebetalen of meebouwen zijn ze trots op

toerustingsbijeenkomsten van de ruim

het resultaat, en dat is goed voor hun zelfvertrouwen en zelfrespect.’

120 vrijwilligers van Spie-en, van wie dus het merendeel geen christen is, wordt

hen helpen. ‘Vanuit Nederland wordt het

nisaties wel over middelen beschikken,

werk weliswaar gesponsord, maar niet

maar niet over voldoende kennis van het

aangestuurd.’ Groot is het allemaal niet.

land. En wie betaalt, bepaalt doorgaans

‘Mensen zeggen weleens: het is maar

waaraan het geld uitgegeven wordt en

een druppel op een gloeiende plaat’, zegt

hoe dat gebeurt. Die vorm van hulpver-

Beja. ‘Maar dan zeg ik: jij zult maar net

lening bereikt lang niet altijd de mensen

staan waar die ene druppel valt.’

die de hulp het hardst nodig hebben.’

Aidspatiënten

Over dat fundamentele verschil in aanpak schrijft De Brug-oprichtster Diny van

 Het is in de

praktijk goed samenwerken met boeddhisten 

Het bijzondere van Spie-en/De Brug – de

Bruggen in haar boek De cactus bloeit,

betekenis van beide namen is gelijk – is

over aidszorg in Cambodja aan het begin

gerust de helft van de tijd besteed aan

dus niet de schaal waarop het werk

van deze eeuw. Terwijl veel organisaties

preken en zingen.’ Botst dat dan niet

gebeurt, maar de manier van werken.

hamerden op preventie – wat Van Brug-

met het boeddhisme van veel van de

Om te beginnen werkt Spie-en alleen

gen trouwens ook absoluut noodzakelijk

vrijwilligers? Frits: ‘Op een wonderlijke

met vrijwilligers die een geringe on-

noemt – sterven intussen de mensen bij

manier past de onvoorwaardelijke en

kostenvergoeding ontvangen, niet met

bosjes aan aids. ‘Je kunt dat vergelijken

onbaatzuchtige liefde die de drijfveer is

professionals die een salaris krijgen; het

met een situatie waarin een “barmhar-

van Koy en anderen goed bij hoe boed-

is letterlijk en figuurlijk liefdewerk. Daar-

tige Samaritaan” politiebewaking instelt

dhisten in het leven staan: je spant je in

naast wordt het werk vanaf het grond-

op een weg vol gewonden om verdere

voor de ander en voor een betere wereld

vlak aangestuurd. Beja: ‘Diny noemde het

roofovervallen te voorkomen, maar de

omdat dat goed is voor je karma in dit

field driven in plaats van donor driven.

slachtoffers zelf aan hun lot overlaat’ (De

en in je volgende leven.’ Oftewel: het is

Er zijn veel hulpverleningsorganisaties

cactus bloeit, pagina 11). Spie-en ging en

in de praktijk goed samenwerken met

werkzaam in Cambodja, in totaal wel zo’n

gaat nog steeds naar aidspatiënten toe

boeddhisten.

drieduizend. Vaak zie je echter dat orga-

en biedt naast gezondheidszorg ook hulp

Overigens laat Koy geen gelegenheid

62

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Interview

dat je in moreel opzicht niet boven ande-

respect getuigt als je de hulpontvangers

ren staat. De aidspatiënt die zijn ziekte

in zekere zin als partner of als gelijke

Dit voorjaar vierde stichting De Brug

misschien aan zijn levensstijl te danken

tegemoet treedt.’ Het heeft als nevenef-

haar 25-jarig bestaan. Ter gelegenheid

heeft – lang niet altijd trouwens – ver-

fect dat de hulpontvangers zuiniger zijn

daarvan werd een film gemaakt over

dient evenzeer jouw liefde, zorg en aan-

op wat er van de grond komt, omdat ze

het werk, die te vinden is op www.

dacht als iemand die arm is vanwege een

er zelf geld en tijd in hebben gestoken.

stichtingdebrug.nl. Ook per project

misoogst of iets dergelijks. Daarin wordt

Het verlenen van microkredieten past in

is er een voorlichtingsfilmpje, met

geen onderscheid gemaakt.’

deze vorm van hulpverlening en is vaak

Jubileum

mooie verhalen uit de praktijk van het

bijzonder effectief. De 20-jarige Huot

werk in Cambodja. Dit najaar wordt

Respect

het jubileum ook in Cambodja ge-

Wie hulp ontvangt van Spie-en levert

een lening van 500 dollar een kleerma-

vierd. Ds. Koy is voor die gelegenheid

zelf ook een bijdrage, hoe gering ook. De

kerij kon beginnen. ‘Voordat ik kleerma-

druk bezig om samen met zijn team

gedachte daarachter is dat hulpvragers

van vrijwilligers het lied ‘Tienduizend

niet alleen liefde, maar ook respect ver-

redenen’ in het Khmer in te studeren.

dienen: het gaat om hún leven, om verbetering van hún omstandigheden. Op deze manier worden ze mede-eigenaar van een project en voelen ze zich er

Pisey vertelt in een filmpje hoe hij met

 ‘Het mooiste van dit werk is Christus laten zien’ 

voorbijgaan om te getuigen van zijn

verantwoordelijk voor. Frits: ‘Doordat ze

geloof, en regelmatig gebeurt het dat

zelf meebetalen of meebouwen zijn ze

mensen daardoor Christus aannemen.

vervolgens ook trots op het resultaat, en

Beja heeft hem ook wel traktaatjes zien

dat is goed voor hun zelfvertrouwen en

ker werd, was mijn leven erg moeilijk.

uitdelen. Maar woordevangelisatie is

zelfrespect. Bij het bouwen van een dam

Spie-en hielp mij met het leren van een

geen expliciete doelstelling van Spie-en

moeten de lokale boeren 15 procent zelf

vak en met het opzetten van mijn be-

of De Brug. Beja: ‘De liefde straalt ervan

aanbetalen, bij het bouwen van scholen

drijfje.’ Hij straalt zelfvertrouwen uit als

af. De rest moet God doen.’ Frits: ‘In de

wordt de mankracht door de lokale be-

hij laat zien wat hij met het betrekkelijk

aanpak van Spie-en zit ook het element

volking betaald. Niet omdat De Brug dat

kleine bedrag voor elkaar heeft weten te

dat je – als het goed is – als christen weet

geld niet wíl geven, maar omdat het van

krijgen. Al na twaalf maanden kon hij de lening terugbetalen en nu voorziet hij in zijn eigen levensonderhoud.

Schoon water De Weitkamps namen tien jaar geleden het stokje van Diny van Bruggen over. Het heeft hun, hoe gek het misschien klinkt, veel gebracht. Beja: ‘Na zes weken in Cambodja dank je voor schoon water uit de kraan en voor een winkel vol met je dagelijkse boodschappen. Wij Nederlanders zijn zo ongelofelijk bevoorrecht.’ Frits vult aan: ‘Dit werk bepaalt je er ook bij dat we hier in de kerk en daarbuiten onevenredig veel energie steken in dingen die helemaal niet zo belangrijk zijn. Het mooiste van dit werk is Christus laten zien.’

Heleen Sytsma-van Loo (GKv) is Spie-en werkt alleen met vrijwilligers die een geringe onkostenvergoeding ontvangen; het is

neerlandicus en vertaler en redacteur

letterlijk en figuurlijk liefdewerk.

van OnderWeg.

63

-advertenties-

Energie voor kerken Bedankt voor uw deelname!

Ruim 3.500 kerken en kloosters doen al zes jaar mee met het inkoopcollectief Energie Voor Kerken.

Dankzij uw deelname kopen we gezamenlijk voordelig groene energie in bij Greenchoice, de energieleverancier van het collectief.

Uw voordelen

• Scherpe groene ene rgietarieven (100% Nederlandse win d en gas: Gold Standard certificat en) • Uitstekende contractv oorwaarden • Transparante dienstver lening • Optimale persoonlijke service

opslag zakelijk

“We hoefden de dozen niet eens in te pakken.

De mannen van Kattenberg regelden alles!”

logistiek particulier

Ook interesse?

U kunt maandelijks instappen in het collectief.

Kijk voor meer informatie op www.energievoorkerken.nl of neem contact op met Sonja Boer van Hellemans Consultancy: 030 767 01 21 / boer@hellemansconsultancy.nl Het collectief Energie Voor Kerken is een initiatief van CIO-K in samenwerking met energie adviesbureau Hellemans Consultancy.

aanbouw, schuifpuien, kozijnen.

Nunspeet Zwolle Harderwijk Apeldoorn Dronten

ns vraag o iserhu v s ti ra g ket infopak aan!

0341 278 078 038 422 32 26 0341 425 972 055 578 56 23 0321 317 677

Ruim 100 jaar veilig en vertrouwd.

• ISO 9001 • ISO 14001 • OHSAS 18001 • Gekwalificeerd projectverhuizer

maatwerk kasten

nieuwe schoorsteen

badkamers • plafonds • keukens • wanden • en andere verbouwingen

Amersfoort 033 465 67 75 Hilversum 035 683 56 47

www.kattenberg.nl

 Persoonlijk

‘Leven van de geef: DAARIN VERSCHIL IK NIET VAN ONZE CLIËNTENʼ

tekst Heleen Sytsma-van Loo

‘Maakt u zich nooit zorgen of er wel genoeg voorraad op de planken komt?’, vroeg koningin Maxima tijdens een werkbezoek aan voedselbankcoördinator Cieka Galenkamp. Die verwees naar het manna waarin God in de woestijn dagelijks voorzag.

Haar motivatie om dit werk te doen is Gods onvoorwaardelijke liefde voor mensen die het niet verdienen. Die liefde wil ze doorgeven.

Met een groep christenen bezocht Ga-

God vergeven is, waarom zou de schuld

trekt aan de touwtjes, en wat Hij doet is

lenkamp in 2005 een krottenwijk in Zuid-

van iemand anders voor mij dan een

wonderbaarlijk.’

Afrika; een opvanghuis voor aidswezen

belemmering zijn om hem te helpen? Dit

bouwen was het plan. Maar metselen

leer ik van Christus: behandel de ander

Heleen Sytsma-van Loo (GKv) is

en het kinderwerk waren niet echt iets

zoals je zelf door God behandeld bent.

neerlandicus en vertaler en redacteur

voor haar. Wel raakte ze op zondag in de

Dankzij Christus leef ik schuldenvrij. God

van OnderWeg.

blanke kerk met iemand in gesprek die

wil geen onrecht en Hij vindt iedereen

haar op haar beurt liet antwoorden op de

even belangrijk. Gun wat je van Hem ont-

vraag die ze hem eerst had gesteld: ‘Wat

vangt ook aan anderen.’

doet u aan de armoede in uw stad?’

Galenkamp maakt daarbij geen prin-

Schuldenvrij

cipieel onderscheid tussen morele en materiële schuld. ‘Ik baal enorm van de

Armoede in Nederland? Galenkamp was

vele voorwaarden die aan hulpverlening

zich er toen helemaal niet van bewust

gesteld worden’, verzucht ze. ‘Eerst je

dat dat een reëel probleem is. Eenmaal

identiteitskaart tonen, dan mag je naar de

terug in Amersfoort las en hoorde ze over

voedselbank. Weet je wel wat een iden-

voedselbanken en vielen haar de schel-

titeitsbewijs kost? Laatst zei iemand dat

len van de ogen. Met haar jarenlange

rokers hier eigenlijk niets te zoeken heb-

ervaring als jurist rolde ze bij de lokale

ben: die dragen met hun levensstijl zelf

voedselbank in de coördinerende functie

bij aan de krapte in hun portemonnee.

die ze nu heeft. Ze doet de intake van

Maar zo behandelt God ons toch ook niet?

de cliënten en onderhoudt de contacten

We hoeven niet eerst netjes te leven voor

met de gemeente, de sociale dienst, de

we welkom zijn bij Hem.’

schuldhulpverlening en het maatschap-

Ze doet haar werk vanuit het vertrou-

pelijk werk.

wen dat God voorziet, zoals Hij dag aan

Over haar diepe drijfveer zegt ze: ‘Het

dag het manna schonk, en ziet dat ook

evangelie, met name het leven van Jezus,

voortdurend gebeuren. ‘Mensen zeggen

leert mij hoe God wil dat wij als mensen

weleens: jij trekt aan een touwtje en het

leven en wat goed is. Als mijn schuld door

komt voor elkaar. Nee, zeg ik dan, God

Cieka Galenkamp.

65

 Opinie De kerk als contrastbeweging

De weg die nog veel verder voert Liefde. Daarbij denk je misschien vooral aan een hoog ideaal. Maar liefde is meer: het is de weg die we in ons dagelijks leven gaan – of proberen te gaan. Aan het slot van een gedeelte over de kerk noemt Paulus de liefde een weg ‘die nog veel verder voert’ (1 Korintiërs 12:31). In de kerk zijn zo veel verschillende gaven en talenten, zo veel dynamiek en beweging. Tegelijk is er maar één Heer, Jezus Christus. De liefde vergaat nooit en blijft tot in eeuwigheid (1 Korintiërs 13:8-13).

66

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Opinie

niet voor niets een weg. Het gaat niet allereerst over definities en kennis. Liefde is ook geen karaktertrek die de één nu eenmaal wel en een ander helaas niet

 Liefde is een weg die je moet gaan 

heeft. Evenmin is liefde een gevoel dat spontaan of door externe stimulansen in

Jezus Christus is mens geworden en

mij naar boven drijft. Liefde is een weg

heeft onder ons gewoond, geleefd,

die je moet gaan. Wat gebeurt er dan?

gehuild, gepreekt, geleden. Hij is geen

Wat heb ik nodig om die weg te lopen

kracht of drive of idee, maar een per-

én vol te houden? Ik schets daarvoor

soon met gevoelens en een stem, met

vier perspectieven. Het is een schets die

oren en ogen. Jezus is zelf de bron en

we tegelijk kunnen gebruiken om ons

het startpunt van dat nieuwe leven. Niet

kerk zijn aan te toetsen.

alleen voor mijn persoonlijke heil en

1 De weg begint bij de bron

geluk – dat ook – maar dat persoonlijke is altijd verbonden met heel Gods goede

De weg van de liefde kent maar één

schepping: de dieren en planten, mijn

bron – en dat is Jezus zelf. Hij is de weg,

medemensen, de structuren en verban-

de waarheid en het leven. Dit startpunt

den. Kortom, alles komt tot zijn vervul-

lijkt vanzelfsprekend, maar is het niet.

ling in Christus, zoals Hij ‘alles op aarde

Zelfs wanneer je goed-gereformeerd

en alles in de hemel’ met God verzoend

erkent dat de mens in zonde ontvangen

heeft (Kolossenzen 1:20).

en geboren is en alleen door het kruis gered kan worden, kan je leven los van

Pelgrim

Jezus komen te staan. Je gelooft in God,

Dat Jezus de bron is, betekent ook: Hij

gaat naar de kerk en wat Jezus deed is

roept mij net als eens Abraham op weg

relevant voor je, maar wie Hij vandaag

naar een nieuw en beter vaderland.

is, doet er minder toe. Tom Wright laat

Niet als een toerist die rondrijdt en ge-

in zijn boek Goed leven echter zien hoe

niet van het uitzicht om na de vakantie

belangrijk de bron Jezus Christus is voor

weer toe te werken naar de volgende

dat goede leven. Wright doet dat door

rondreis, maar als pelgrim. Ik moet op

te wijzen op het reisdoel: wat is het doel

weg, ik hoor niet thuis op deze nog niet

van ons leven? Waar gaat het om, of om

vernieuwde aarde. Niet in het geluk

wie gaat het? Het gaat om een wereld

van geld of gezin of kerk of politiek

waarin de aanwezigheid en glorie van

hoor ik thuis. Ik moet op weg, en op die

God de hele aarde vervullen zal. De tocht

weg word ik steeds opnieuw een ander

van Gods schepping op weg naar die

mens.

vervulling is begonnen met Jezus Chris-

Tenminste, wanneer ik die weg met

tus. Toen de Vader Hem opwekte uit de

Jezus blijf gaan. Want steeds opnieuw

dood, brak in Jezus die nieuwe werkelijk-

moet ik zijn stem leren verstaan. De

heid door. Gaandeweg de geschiedenis

schapen kennen wel de stem van de

is het Jezus die mensen meeneemt, aan-

goede herder (Johannes 10), maar dit

trekt en op weg helpt richting dat glo-

schaap kan heel Oost-Indisch doof zijn…

Alleen de heilige Geest is in staat om

rierijke einddoel. De weg van de liefde

Op de weg van de liefde word ik vaak

op basis van Jezus’ Heer-schappij een

voert zo ver mogelijk: Christus trekt ons

tot de orde geroepen, maar altijd vanuit

eenheid-in-verscheidenheid van de

de eeuwigheid binnen!

een onvoorstelbaar diepe bewogenheid.

tekst Hans Schaeffer

gemeente te maken. Leden van die ge-

Nooit afstandelijk, kortaf, onduidelijk –

meente moeten Christus leren navolgen

Persoon

en zijn gezindheid in hun eigen leven

Wie Jezus zegt, heeft het niet over een

hoe ik zonder zijn roepstem uiteindelijk

concreet maken. Paulus noemt de liefde

theoretisch systeem of een doctrine.

mijn doel zal missen, uit bronnen ga

maar vanuit liefde roept Hij mij. Hij weet

67



 Opinie

 We zijn met huid en

met leden die samen wat leuke activitei-

daar zo goed mogelijk op te reageren.

ten organiseren en zich daarbij houden

Het is een beetje onwennig misschien,

aan een reglement van orde. We zijn met

maar zo’n leerstijl helpt wel enorm in

huid en haar geroepen om nieuwe men-

deze fase van het kerk zijn. Volgens de

sen te worden.

leercirkel van Kolb zijn er vier manieren

Samen onderweg moeten we ons aan-

waarop we leren (zie de illustratie bene-

passen aan het klimaat en het landschap.

den).

drinken waarvan het water bedorven is,

Zoals wel vaker in de geschiedenis ver-

Je kunt van nature een doener zijn: dan

gekwetst zal raken, geen echte hulp zal

anderen deze tegenwoordig snel en in-

begin je je Ikea-bouwpakket in elkaar te

krijgen, laat staan dat ik hulp zou kun-

grijpend. Juist dan is onderwijs belangrijk:

zetten zonder eerst de gebruiksaanwij-

nen geven. Kortom, ook onderweg zal ik

wat is er aan de hand, waarom gebeurt

zing helemaal door te lezen; vaak lukt

mijn levenskracht bij deze bron moeten

dat, hoe kunnen we dat duiden en wat

dat prima! Je kunt ook een nadenker

zoeken en nergens anders, hoe aanlok-

vinden we ervan? Om vervolgens te kij-

zijn, die juist begint met het lezen van

kelijk de alternatieven ook mogen lijken.

ken wat we eraan kunnen doen.

de instructies, maar bij wie de praktijk

2 De weg is een voortdurend leerproces

3 De weg is een echte weg Dat leren is meer dan het opdoen van

anderen: hoe doen zij dit of dat? Om

Het tweede perspectief op de weg van

feitjes. Je kunt deze weg niet uit boeken

vervolgens zelf aan de slag te gaan. De

de liefde is dat het een leerweg is. Dis-

leren, of in virtual reality gaan. De weg

toepasser, ten slotte, vindt het belangrijk

cipelschap (leerling zijn) is een bekende

van de liefde kun je alleen maar lopen in

om vanuit de theorie in de praktijk oplos-

term, maar de nadruk op blijvend leren

jouw eigen echte leven, met alles erop

singsgericht aan de slag te zijn. Niemand

is in onze tijd van grote veranderingen

en eraan.

leert uitsluitend op één manier, maar

extra waardevol. Discipelschap is geen

De meeste ouderen leerden 25 jaar ge-

iedereen heeft wel een eigen voorkeurs-

hype, het is eenvoudig Jezus’ opdracht.

leden niet uit een boek of handleiding

stijl.

Hij zegt dat we ons moeten houden

hoe ze moesten e-mailen. Hun kinderen

Wat zou het waardevol zijn wanneer de

aan alles wat Hij ons heeft opgedragen

of kleinkinderen leerden het hun, soms

gemeente van Christus voor deze vier

(Matteüs 28:20). Dit ‘leren onderhouden’

waren het studenten in een bejaarden-

christenen met ieder hun eigen leerstijl

moeten we dan wel léren – het gaat niet

flat. Gewoon beginnen, met een beetje

een leerplaats is om liefde te leren, om

vanzelf. Er verandert veel in de kerk en

hulp, en veel oefenen – en uiteindelijk

kerk zijn te leren. Dan zijn er dus som-

juist dan moeten we veel opnieuw ont-

was het resultaat dat ze met hun klein-

migen die lezen en studeren, hebben an-

dekken: wat is de kern van het geloof,

dochter in de VS konden mailen. Precies

deren de gave van het onderscheiden, en

wat is bijzaak (of zelfs bijgeloof), welke

zo’n leerstijl hebben christenen vandaag

zijn er weer anderen die gewoon ‘doen’:

vorm past bij die kern en raakt namens

nodig. Sta in de praktijk van elke dag,

als er iets ergs gebeurt, brengen zij een

God de harten van mensen, enzovoort?

ervaar wat er kan gebeuren en probeer

pan soep. Allemaal staan ze voor de

haar geroepen om nieuwe mensen te worden 

niet automatisch goed lukt… De waarnemer kijkt vooral over de schouder van

Zo’n leerproces is ook een proces van ingroeien in het geheim van een groep

concrete ervaringen opdoen

mensen die door God is uitgekozen om mijn medereizigers te zijn. Je leven gaat fors overhoop als je onderdeel wordt van het reisgezelschap van Christus.

DOENER

De kerk is immers geen vereniging van belanghebbenden, maar een geloofsgemeenschap waarbinnen een mens

WAARNEMER

experimenteren en actief toetsen

moet worden ingewijd, zo schrijft Gerben

observeren en reflecteren

TOEPASSER

NADENKER

Heitink in zijn boek Een kerk met karakter.

Als we met Paulus zeggen dat liefde een weg is die wij moeten leren gaan, dan verandert er iets in onszelf en in onze kijk op de kerk. We zijn geen vereniging

68

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

vormen en formuleren van abstracte begrippen

 Opinie

Geist der Liturgie, 2013). De schrijver van de Hebreeënbrief herhaalde dit motief: wij staan opnieuw bij een berg! Niet meer de Horeb, maar de Sion. Vanuit het bevrijdende kruis op Golgota is Christus’ gemeente geroepen om de wereld in te gaan, op de weg van de liefde.

De samenkomst op de dag van de Heer is op die weg een waardevolle pleisterplaats. Daar vieren we samen Gods liefde in de maaltijd, gedenken we bij brood en wijn onze Heer. We zingen, bidden, danken en klagen. We prijzen onze schepper, verlosser en heiligmaker. Zo is de zondagse samenkomst concentratiepunt op de weg van de liefde. Natuurlijk kan In de samenkomst op de dag van de Heer vieren we samen Gods liefde in de maaltijd, geden-

liturgie ouderwets worden of een ge-

ken we bij brood en wijn onze Heer.

woonte, maar wie werkelijk de weg van de liefde gaat in navolging van Jezus zal dergelijke pleisterplaatsen nodig hebben

uitdaging om hun leven (met hun eigen

authentieks en wordt geloven veel meer

om de verbondenheid met de Heer en

leerstijl) te laten vernieuwen vanuit de

dan alleen ‘nadenken over’.

met elkaar te vieren.

4 De weg is samen vieren

Hans Schaeffer is hoofddocent prakti-

Al doende blijkt die weg van de liefde

sche theologie aan de TU Kampen.

bron.

Miniwijk Concreet heeft dit twee consequenties.

knap ingewikkeld. In theorie is het zo’n

1. Als ik de weg van de liefde wil gaan –

mooie weg, maar de praktijk is weer-

met vallen en opstaan – dan helpt het om

barstig. Alleen als we de werkelijkheid

Recente literatuur

te weten waarom ik doe wat ik doe. Wie

in al haar complexiteit in gebed bij de

- Wim Dekker, Arjan Markus, Bert de Leede, Tijd

ben ik, waar ben ik goed in, wat zijn mijn

Heer brengen, zullen we in staat zijn er

motieven en mijn idealen, wat speelt

iets van te begrijpen. De waarde van dit

hierbij misschien van vroeger nog een

themanummer van OnderWeg ligt in de

(positieve of negatieve) rol?

stimulansen die het biedt om de weg van

2. Dat vraagt om veel ontmoeting waarin

de liefde te leren, te doen en te gaan.

we onze ervaringen met God met elkaar

Het volk Israël leerde dat met vallen en

delen. Dat is meer dan ‘praten over’. Re-

opstaan. Je kunt de geschiedenis van de

cente boeken over discipelschap wijzen

uittocht en de woestijnreis van veertig

ons een zinvolle weg (zie de literatuur-

jaar samenvatten als: Gods volk gaat

van protestantse kerken, Zoetermeer (Boeken-

lijst). Leerlingen van Jezus leren elkaars

de weg van de liefde. God zegt aan het

centrum), 2010.

geloofsverhalen delen, leren ontdekken

begin dat Hij het volk bij elkaar wil heb-

vanuit welke pijn of welk verlangen de

ben om in de woestijn Hem te aanbidden

ander iets zegt, leren open te zijn over

(Exodus 3:18). Uiteindelijk staat het volk

het goede leven, Zoetermeer (Boekencentrum),

de eigen motieven, leren oprechte be-

ook bij elkaar rond de berg van de HEER.

2015.

langstelling te hebben voor de motieven

Op de bevrijding volgt de liturgie – en

- Herman Paul, Bart Wallet, Oefenplaatsen. Tegen-

van de ander. Ik leer ervan als ik mijn

vanuit de liturgie gaan ze het beloofde

draadse theologen over kerk en ethiek, Zoeter-

huis-tuin-en-keukenleven deel met een

land binnen om daar te werken en te

ander uit de miniwijk. Die echte ontmoe-

leven. Er is een nadrukkelijk verband

ting blijft lastig en kwetsbaar, maar wat

tussen de viering en het gewone leven,

is die waardevol! Want zo ontstaat er iets

stelde de vorige paus Benedictus (Der

om mee te gaan. Over discipelschap vandaag, Zoetermeer (Boekencentrum), 2014.

- Stanley Hauerwas, Een robuuste kerk. De christelijke gemeente in een postchristelijke samenleving, Zoetermeer (Boekencentrum), 2010.

- Gerben Heitink, Een kerk met karakter. Tijd voor heroriëntatie, Kampen (Kok), 2007.

- James Kennedy, Stad op een berg. De publieke rol

- James Kennedy, Pieter Vos (red.), Oefenen in discipelschap. De gemeente als groeiplaats van

meer (Boekencentrum), 2012.

- Tom Wright, Goed leven. Over christelijke karaktervorming, Franeker (Wever van Wijnen), 2012.

69

 Interview Dominee Henco Lopers over de zoektocht van de GKv Hoogezand-Sappemeer

‘We zijn broers en zussen in Christus; we houden van elkaar’ Het heeft wel iets van een klein wonder. In het Hoge Noorden van Nederland functioneert een kerkelijke gemeente. Door moeilijke ontwikkelingen en omstandigheden was het op een gegeven moment niet mogelijk om één gemeente te blijven: er kwamen twee gemeenten, los van elkaar. Na ruim tien jaren van scheiding kwam de gedachte op: we moeten weer samen verder. En dat is gebeurd.

tekst Leendert de Jong beeld Maarten Boersema

In 2004 splitste de GKv Hoogezand-Sappemeer in twee

‘Zelf zag ik als heel belangrijk motief: zolang je niet samen-

aparte kerken: Noord en Zuid. Na jaren waarin de beide

gaat, kan hier niets tot bloei komen. Dat kan alleen als er

gemeenten los van elkaar opereerden groeide in 2015

onderlinge liefde is, als je elkaar zegent en als er openheid

de overtuiging dat de twee weer één gemeente moes-

is voor het werk en de vrucht van de Geest.’

ten gaan vormen. In die overtuiging speelden praktische overwegingen een rol, maar ook een belangrijk geestelijk

Dat is nogal een uitspraak…

element: het is niet goed om apart te blijven, we horen bij

‘Ja, maar ten diepste was dit wel wat er speelde. In

elkaar! Daarna ging het snel: per januari 2017 is er weer

Hoogezand-Sappemeer leefde namelijk het verlangen om

één GKv Hoogezand-Sappemeer. Ds. Henco Lopers is sinds

missionair te zijn. Zoiets is heel mooi, maar als je er goed

zijn aantreden in 2014 nauw bij dit proces betrokken ge-

over nadenkt, besef je tegelijk: hoe zou zoiets kunnen als

weest. OnderWeg zoekt hem op. Bij het gesprek is ook Ger-

er allerlei geharrewar is en als je intern verdeeld bent? Dat

hard van der Worp aanwezig, voorzitter van de kerkenraad.

werkt niet, dat kan niet. De Bijbel maakt immers duidelijk dat jij je, als mens, geaccepteerd mag weten door God. Hij

70

Henco Lopers, eerst de overtuiging die in 2015 duidelijk

heeft jou lief, jij mag je geliefd weten. In die ruimte van ac-

werd. Hoe kwam die tot stand?

ceptatie, van genade, mag jij leven, leven naar Gods wil. En

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Interview

de vrucht daarvan is nooit verdeeldheid, maar wel liefde voor en acceptatie van de ander, om vandaaruit nog weer anderen lief te hebben. Dat is de weg die de Bijbel wijst.’

Hoe ging het in 2015 verder?

‘Er vonden gesprekken plaats waar in totaal twaalf mensen, zes uit elke gemeente, aan deelgenomen hebben. Bewust kozen we ervoor om het in die gesprekken niet over praktische dingen te hebben, maar over de inhoud: wat is kerk zijn nu, en ook: hoe wil je kerk zijn? Hulpmiddel bij de gesprekken was het werken met een assenstelsel met vier begrippen. Op de ene as stonden de begrippen individu en instituut, op de andere binnen en buiten. Het gesprek ging over waar jij jezelf plaatst, wat voor jou echt belangrijk is. Bijzonder was dat alle vier “polen” aanwezig waren en belangrijk gevonden werden, met als verbindende factor: Christus.’

 ‘Hoe zou zoiets

kunnen als er allerlei geharrewar is?’  Gerhard van der Worp: ‘Net zo bijzonder was het dat de deelnemers aan deze ronde zelf het initiatief namen om hierover de beide gemeenten te informeren en deelgenoot van dit proces te maken. Er kwamen drie inloopavonden, feitelijk elk voor zich een soort gemeenteavond. En tijdens die avonden groeide gaandeweg die acceptatie waar Henco Lopers over sprak: zelf mag jij je geaccepteerd weten door God; onderling is er de ontmoeting met elkaar rond het gedeelde geloof in Christus; accepteer in liefde

Henco Lopers: ‘Je proeft dat mensen echt op zoek zijn naar een nieuwe

dat er in die ruimte ook verschillen zijn.’

levensstijl en naar antwoorden die daarbij passen. Ik realiseer me dat

Henco Lopers: ‘Op een gemeenteavond waarop het ging

preken daarop moeten aansluiten.’

over het al dan niet samengaan van de gemeenten, een avond die ook best lastig was, zei de voorzitter steeds als het spannend werd: “We zijn broers en zussen in Christus; we houden van elkaar.” Dat heeft heel zegenrijk gewerkt.’

Is ‘samen’ ook een nadrukkelijke reactie op het ik-gerichte?

Sinds begin 2017 zijn jullie één gemeente. In jullie visie

‘Ja, er is zeker behoefte aan collectiviteit als reactie op het

staat: ‘we hebben het verlangen om te groeien in geza-

individualisme. Maar tegelijk is het ook méér: er is denk ik

menlijkheid’. Licht dat eens toe.

verlangen naar een nieuwe, een ándere collectiviteit dan

‘Hier wordt uitgesproken dat we er weer voor elkaar willen

waar eerder binnen de kerk nogal eens sprake van was. Je

zijn, dat we elkaar willen omarmen om samen van beteke-

proeft nu ook heel duidelijk de wens: geef ons de ruimte,

nis te zijn voor de samenleving in Hoogezand-Sappemeer.’

laat er sprake zijn van collectiviteit in verscheidenheid.’

 71

 Interview

Hoe willen jullie verder groeien, ook in praktische zin en met welke vormen?

Gerhard van der Worp: ‘Samen met het Praktijkcentrum zijn we op zoek naar een structuur die past bij de verlangens van de gemeente, waarin woorden als “samen”, “elkaar” en “de ander buiten de gemeente” naar voren springen. Tegelijk proef je ook een verlangen naar zelfstandigheid: geef als kerkenraad ons als gemeente maar de ruimte om dingen zelf op te pakken en te regelen.

Maar aan de andere kant is er ook een groep die zegt: ja, maar er moet ook ambtelijk toezicht zijn. Op dit moment lijkt een model van een gemeente in kringen het meest passend. Maar er zijn ook andere vormen denkbaar; we zullen die nog met de gemeente bespreken.’

Henco Lopers: ‘Mooi vind ik dat dit hele proces zich afspeelt terwijl ook binnen andere kerken in Hoogezand-Sappemeer bijzondere dingen gebeuren. Er is bijvoorbeeld al langer een 24-uursgebed, waarin gebeden wordt voor Gods werk in Hoogezand. Ik ben vol verwonGerhard van der Worp (links): ‘Samen met het Praktijkcentrum

dering: wat is God hier aan het doen?’

zijn we op zoek naar een structuur die past bij de verlangens van de gemeente, waarin woorden als “samen”, “elkaar” en “de

Stel, Henco Lopers, dat er kringen komen en dat jij op de

ander buiten de gemeente” naar voren springen.’

eerste kringavond iets mag vertellen. Wat zeg je dan?

‘Daar hoef ik niet lang over na te denken. Aan het begin van de ontmoeting zou ik de deelnemers vragen te gaan staan, stevig, als een boom. Dan zou ik hun vragen om

Heb je een voorbeeld van zo’n ‘collectiviteit in verschei-

te luisteren naar wat Paulus schrijft in Efeziërs 3:16-17,

denheid’?

zodat ze zelf ervaren hoe zij “geworteld en gegrondvest”

‘Voor mijzelf is dat bijvoorbeeld het denken in een be-

mogen zijn in de liefde van Christus. Je staat in gezonde

grip als een “moederkerk” die ook “satellieten” heeft.

Concreet: een groep mensen wordt door de moederkerk gezegend om in de eigen buurt of wijk actief te zijn, om daar geloofsgesprekken te houden, kleine groepen te vormen en ook om als satelliet samenkomsten te beleggen in de huiskamer. Hiermee is in Hoogezand-Sappemeer al gewerkt, met jongeren die actief zijn binnen de organisatie

 ‘Ik ben vol

verwondering: wat is God hier aan het doen?’ 

Athletes in Action. Deze manier van denken kun je nog verder uitbreiden, terwijl je intussen ook een paar kernaf-

grond: je mag je voeding halen uit die voedingsbodem

spraken maakt, bijvoorbeeld dat je als moederkerk ruimte

van de liefde van Christus! Vervolgens zou ik de bewe-

geeft en dat je samen, moederkerk en satelliet, de bereid-

ging naar boven maken, want, zo vervolgt dit Bijbelge-

heid hebt om elkaar telkens te informeren en samen te

deelte, vanuit zijn rijke luister vult God ons hart door zijn

werken aan de opbouw van Gods koninkrijk.

Geest. Hij stort het van boven uit. Dan komt Christus in

Ik proef in het traject dat gelopen is en in “het verlangen

ons wonen en Hij vervult ons, zodat we steeds beter de

om te groeien in gezamenlijkheid” trouwens ook dit ele-

liefde van Christus kennen en begrijpen. Ik zou dit echt

ment: we willen samen ontdekken wat de Bijbel zegt over

doen als een soort oefening, niet alleen geestelijk als

concrete, soms ook lastige thema’s. Je proeft dat mensen

Bijbelstudie, maar ook lichamelijk: ga maar staan. Sta

echt op zoek zijn naar een nieuwe levensstijl en naar ant-

stevig. Luister. En kom vervolgens in beweging.’

woorden die daarbij passen. Ik realiseer me dat preken daar ook bij horen, daarop moeten aansluiten.’

72

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

Leendert de Jong (GKv) is hoofdredacteur van OnderWeg.

-advertentie-

-advertenties-

‘Ik dacht dat mijn leven voorbij was toen ik hoorde dat ik hiv-positief was’

Thulisile Mpondombi, één van Sizanani’s thuiszorgers, viert dit jaar dat ze twintig jaar hiv-positief is. Haar ziekte is geen reden voor feest, maar dat ze nog steeds leeft wél. Dankzij steun en liefde van de Sizanani zelfhelpgroep besloot zij medicijnen te proberen en leeft zij nu na 20 jaar nog steeds!

‘Later word ik muzikant’ Maarten is vrijwel blind, dus hij moet er extra hard voor knokken. Maar het kán, met uw hulp.

Bartiméus Sonneheerdt steunt Maarten en duizenden andere kinderen die een visuele beperking hebben met onderwijs en hulpmiddelen. Helpt u mee?

Bekijk Maartens verhaal op SteunBartimeus.nl/ toekomstdromen en doneer!

Zie ook www.sizanani.nl Wilt u dit werk steunen dan kunt u uw bijdrage storten op IBAN NL15ABNA0474416038 t.n.v. Stichting Sizanani te Den Haag.

Het

Tiende

Seizoen

Theologie studeren? Daar word je samen

wijzer van.

Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding brengt de eigen kleur in je theologieopleiding. Meer weten? www.ngp.ngk.nl

 De liefde verbeeld

Toon mijn liefde (Opwekking 705) Aan de maaltijd wordt het stil, als de Meester knielen wil, en vol liefde als een knecht elk apart de voeten wast en zegt: Dit is wat Ik wil dat jullie doen, dit is waarom Ik bij jullie neerkniel.

Dit is hoe mijn kerk behoort te zijn, dit is wat de wereld ziet van Mij, als je Mij gaat volgen.

Toon mijn liefde aan de ander dien de ander zo heb Ik ook jou liefgehad.

Heb elkaar lief, wat er ook gebeurt, dien de ander, zo heb Ik ook jou liefgehad.

In de wereld wordt het stil, als wij doen wat Jezus wil en gaan dienen als een knecht, zoals Hij ons heeft gezegd. Hij zei: Dit is wat Ik wil dat jullie doen, dit is waarom Ik bij jullie neerkniel.

Dit is hoe mijn kerk behoort te zijn, dit is wat de wereld ziet van Mij, als je Mij gaat volgen.

Toon mijn liefde aan de ander dien de ander zo heb Ik ook jou liefgehad.

Heb elkaar lief, wat er ook gebeurt, dien de ander, zo heb Ik ook jou liefgehad.

TOON MIJN LIEFDE Originele titel: LOVE EACH OTHER © Make Way Music (Adm. @ Smallstonemediasongs.com) All rights reserved. Used by permission

75

 Reportage

Leef de liefde Hoe leef je de liefde als gemeente? En dan niet zozeer in een overzichtelijk project van een paar weken, maar juist jaar in en jaar uit. Hoe vorm je een karaktervolle gemeente waarbij de liefde in het DNA zit? In deze reportage leggen we ons oor te luisteren in enkele gemeenten waar men om dat te bereiken duidelijke keuzes heeft gemaakt. Nee, dit zijn geen succesverhalen, maar realistische verhalen van bescheiden gelovigen, die graag hun ervaringen delen om zo samen verder te komen. tekst Maarten Boersema

De kerk als open bron voor iedereen

D

e Veenhartkerk in Mijdrecht is

motiveert en enthousiasmeert om met

terhoofd creëer je een dienst die voor

zo’n geloofsgemeenschap waar

het geloof aan de slag te gaan. Nu wil-

iedereen toegankelijk is en kun je een

een duidelijke keuze is gemaakt.

len we ook de stap zetten om een kerk

bron worden voor iedereen.’ Een andere

Van een naar binnen gerichte gemeente

te worden die een bron is die netwerken

manier die men gebruikt, is het bewust

werd ‘Mijdrecht’ een naar buiten gerichte

van mensen in beweging brengt.’

delen van ervaringen. ‘Het is essentieel

gemeente. Gerbram Heek is als voorgan-

dat je met elkaar spreekt over je ge-

ger verbonden aan deze kerk. In 2006

DNA

beleefde de gemeente een herstart.

Voor Heek zijn gastvrijheid en hartelijk-

elkaar deelt. In onze kerkdiensten is daar

Er waren toen 40 mensen bij betrok-

heid van groot belang. ‘We willen gastvrij

ruimte voor, maar ook in de nieuwsbrie-

ken, inmiddels zijn dat er 200. Heek: ‘In

en hartelijk zijn in de manier waarop we

ven die we versturen, want door erover

het begin van het veranderingsproces

mensen welkom heten, maar ook in de

te spreken komt het in je DNA terecht.

voerden we vooral projecten uit, zoals

toegankelijkheid van onze kerkdiensten.

Verder hangt onze visie groot in de kerk,

het organiseren van filmavonden en

De keuze is gemaakt om de traditionele

zodat je er elke keer mee in aanraking

kunstexposities. Maar op een gegeven

liturgie in te ruilen voor een liturgie in

komt en het beklijft.’

moment hebben we tegen elkaar gezegd

drie blokken: aanbidding, verkondiging

dat het in de kerk niet gaat om dingen

en gemeenschap. Bij de voorbereiding

Bloemen

doen, maar om iets zijn. We hebben toen,

van de kerkdiensten doen we ook alsof

Volgens Heek hoort een kerk principieel

na bezinning, besloten om vanaf dat mo-

de helft van de aanwezigen nieuw is

een open gemeente te zijn en daarom is

ment een bron te willen zijn die mensen

in de kerk. Met dat gegeven in je ach-

voor hem de beweging naar buiten toe

76

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

loofsleven en dat je succesverhalen met

noodzakelijk. ‘Je hebt een hechte onderlinge band nodig om je naar buiten te kunnen keren en een bron voor elkaar te kunnen zijn. Juist door samen onderweg te zijn en met elkaar het leven te delen, kun je die onderlinge band krijgen. Missionair kerk zijn betekent voor een oudste of voorganger dat die telkens alert moet zijn en weerstand moet bieden tegen de drang om er als kerk vooral te zijn voor jezelf.’

Heek maakt deze drang duidelijk met het simpele voorbeeld van de bloemen in de

Leden van de NGK Den Haag-Rijswijk geven tijd en aandacht aan vluchtelingen en statushouders in

kerk die elke zondag aan iemand worden

de buurt van de kerk of wandelen met bewoners van een verpleeghuis die een rolstoel gebruiken.

weggegeven. ‘Wij hebben ervoor gekozen om de bloemen aan iemand buiten onze gemeente te geven. Dat doen we consequent, maar eens in de zoveel tijd

Kerk in kringen van liefde

wordt weleens het idee geopperd om ze toch aan een gemeentelid te geven

 ‘Het is

essentieel dat je met elkaar spreekt over je geloofsleven’ 

D

e NGK Den Haag-Rijswijk is een

den en kent daarbij ook de paden binnen

gemeente met zo’n 370 leden.

de kerk.’

Hans van ‘t Hoff is als predikant

tien jaar aan deze gemeente verbonden.

Diamant

Vriendelijkheid en gastvrijheid zijn vol-

Er is dankbaarheid binnen de NGK Den

gens hem kenmerken die de gemeente

Haag-Rijswijk over de stappen die gezet

typeren. ‘Er is een actieve groep oudere

zijn. Tegelijkertijd leeft het gevoel dat

mensen die deze kenmerken belichamen

het kringenwerk, dat al zo’n twintig jaar

met woorden en daden. In het verleden

bestaat, nodig toe is aan revitalisering.

was ik bang dat deze ouderen als groep

In het traject dat moest leiden tot een

dat een moeilijke tijd doormaakt. Dit zijn

de Michelinster van de gemeente vorm-

momenten dat ik zeg: nee dat doen we

den. Maar wat als deze generatie op

niet, er zijn genoeg manieren buiten de

een gegeven moment verdwijnt? Geluk-

diensten om elkaar te steunen; tijdens de

kig heb ik in de afgelopen jaren mogen

diensten willen we uitstralen dat we een

merken dat de jongere generaties deze

bron zijn voor de wereld.’

karaktertrekken overnemen.’ Van ‘t Hoff

Binnen de Veenhartkerk is een grote

heeft de kerk zien opengaan en heeft

groep mensen die zich er thuis voelt

ervaren dat er bewust stappen zijn gezet

en enthousiast is, maar Heek komt ook

waardoor men zich echt om de wereld is

 ‘Ik heb mogen

merken dat de jongere generaties deze karaktertrekken overnemen’ 

weerstand tegen. Gemeenteleden zeg-

gaan bekommeren. ‘Er wordt tijd en aan-

gen weleens dat er vooral aandacht is

dacht gegeven aan bijvoorbeeld vluchte-

naar buiten toe, maar dat er binnen de

lingen en statushouders in de buurt van

gemeenschap niet naar elkaar wordt

de kerk, ook wordt er gewandeld met

opleving van het onderlinge samenleven

omgezien. ‘Als ik dit soort signalen krijg,

bewoners van een verpleeghuis die een

heeft de gemeente gekeken naar de

dan wil ik daar altijd het gesprek over

rolstoel gebruiken. Daarnaast is er een

manier waarop kringen binnen de stu-

aangaan, want het één moet niet tegen-

diaken “buitenkerkelijke zaken” aange-

dentenverenigingen van Navigators zijn

over het ander staan: beide bewegingen

steld. Deze vrouw probeert partijen en

georganiseerd. Van ‘t Hoff: ‘Uiteindelijk

moeten elkaar juist versterken.’

zorgverleners buiten de kerk te verbin-

zijn er negen kringkoppels aangesteld.

77



Eerlijkheid

Hart voor elkaar

We hebben gemeenteleden gevraagd om kringleider te worden en die aan andere kringleiders gekoppeld. Aan deze koppels hebben we de uitdaging meegegeven om zelf een thema te verzinnen waarmee hun kring aan de gang

Rechtvaardigheid

T

jeerd de Boer was de afgelopen

gewijde volgelingen van Jezus Christus

vier jaar voorganger van de Em-

te worden. Daartoe zijn wij bereid onze

mauskerk (GKv) in Bergen op

liefde, onze tijd, ons geld en onze energie

Zoom. In het voorjaar moest hij vanwege

in te zetten voor Hem en voor onze me-

van elke kring dat mensen er met elkaar

gezondheidsproblemen afscheid nemen,

demensen, met name uit de regio Bergen

meeleven en dat het geloof gedeeld

maar hij blikt met blijdschap terug op de

op Zoom.’

wordt, maar het thema kan daarbij

vier jaar waarin hij als ‘voorbijganger’

helpen. Voorbeelden van thema’s zijn:

mocht bijdragen aan deze gemeenschap.

Basaal

sporten, een missionair project on-

De Boer: ‘Niet langer ging het om de

Deze liefde komt onder andere tot uiting

dersteunen, samen Bijbelstudie doen,

vraag: hoe overleven we als kleine kerk

doordat de Emmauskerk de duidelijke

zou gaan. Het is primair de bedoeling

een mannenkring, of samen de natuur

keuze heeft gemaakt om kerk te willen

ingaan. Er zijn 125 aanmeldingen. En dan

zijn in de buurt Noordgeest. Het gaat dan

te bedenken dat daar geen jongeren bij

om algemene dienstbaarheid en hulp bij

zitten, want die hebben zelf al andersoortige kringen. En voor ouderen is er de Overdagkring, dus die doen aan deze vorm ook niet mee.’

In de afgelopen periode heeft Van ‘t Hoff geregeld in preken een woord

 ‘Wees

eenvoudig en toegankelijk!’ 

geloofsvragen. Heel basaal en krachtig komt dat tot uiting in het stelselmatig bidden voor de buurt, maar ook in het goede buren zijn. Zo is er elke maand de gelegenheid om te eten in de kerk en is de kerk ook een soort buurthuis

gebruikt waarvan hij hoopt dat men er

geworden. De Boer vertelt dat er grote

in de kringen mee aan de slag gaat. ‘Ik

openheid en gastvrijheid binnen de gemeente is en een sterke gerichtheid

heb een Grieks woord vernederlandst: parakaleinen. Dit woord is afgeleid van

in West-Brabant?, maar om de vraag:

op gasten. ‘Omdat veel gemeenteleden

parakaleo, dat verschillende betekenis-

wat wil de Heer met ons?’ De gemeente

geen gelovige achtergrond hebben, moet

sen kan hebben: vermanen, opbeuren,

stelde een visie en missie op met het oog

je in de preken de hoofdzaak bespreken.

aansporen, troosten, erbij roepen en

op de komende tien jaar. In die missie

Als je elders binnen de GKv preekt, dan

bemoedigen. Het is een werkwoord als

staat onder meer: ‘Het is onze missie als

krijg je weleens uitgebreide instructies

een diamant, met verschillende glinste-

gemeente van Jezus Christus in Bergen

over wat wel of niet “mag”. In Bergen op

ringen. Ik hoop dat deze verschillende

op Zoom om met God en onze medemen-

Zoom word je gevraagd om rekening te

glinsteringen en aspecten van het el-

sen een liefdevolle relatie aan te gaan.

houden met de mensen die voor je zitten

kaar liefhebben tot uiting komen in ons

We willen ons inzetten om elkaar en onze

en hun achtergrond. Wees eenvoudig en

gemeenschappelijke leven.’

medemensen te helpen volledig toe-

toegankelijk!’

78

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Reportage

Deugden oefenen in de kerk

H

oe help je elkaar om te worden

Bergrede. In het bezinningstraject zijn we

dividueel niveau. Ik ben ervan overtuigd

tot christenen uit één stuk, om

uiteindelijk op het idee gekomen dat je

dat door de aandacht voor deugden en

te worden tot karakters die de

deugden het beste inoefent door als ge-

het onderlinge gesprek daarover de in-

liefde leven? In 2010 publiceerde het lec-

meenschap binnen zogenoemde “praktij-

nerlijke houding van veel gemeenteleden

toraat Morele Vorming aan de toenmalige

ken” aan de slag te gaan. Praktijken zijn

een andere richting heeft gekregen.’

Gereformeerde Hogeschool het boek

kleine stukjes samenleven, waarin chris-

Tijdens het project werd gebruikgemaakt

Doe me een deugd. Dit boek was bedoeld

tenen samen vormgeven aan iets wat ze

van een reader waarin vragen werden

om morele vorming op de basisschool te

vanuit het geloof als waardevol zien.’

gesteld als: Welke deugden zie je nu al

stimuleren aan de hand van het oefenen

in jullie groeigroep en wat zou je met

van deugden. Wilma van der Jagt was lid

Huiswerkbegeleiding

van de kenniskring van het lectoraat en

Van der Jagt wil niet de illusie wekken

opleidingsdocent aan de pabo, en als zo-

dat je door een gemeenteproject van

danig betrokken bij het project. Tijdens de

een jaar deugden kunt laten inslijten. Wel

presentatie van het boek opperde Ad de

heeft ze in haar eigen gemeenschap er-

Bruijne, hoogleraar ethiek in Kampen, het

varen dat dit ‘deugdenproject’ de aanzet

idee om een dergelijk project ook op te

is geweest tot veel moois. ‘In het project

zetten binnen een geloofsgemeenschap.

hebben we op een gegeven moment

In het seizoen 2012-2013 is binnen de GKv

bijvoorbeeld de vraag gesteld wat je als

Amersfoort-Centrum, waarvan Van der

kerk zou kunnen doen in de wijk waarin

Jagt lid is, een gemeenteproject uitge-

je woont. Daar zijn interessante antwoor-

voerd met als titel ‘In liefde en vreugde.

den op gekomen en die worden nu ook

Samen groeien in christelijke deugden’.

in praktijk gebracht.’ Er worden bijvoor-

deze deugden nu al in praktijk kunnen

Twee jaar later werd een weerslag van

beeld in de kerk maaltijden verzorgd voor

brengen? Wat mis je nog in jullie groep

dit gemeenteproject gepubliceerd in

buitenkerkelijke ouderen en kinderen

en hoe zou je elkaar kunnen helpen om

het boek Oefenen in discipelschap. De

van armlastige ouders krijgen gratis huis-

te groeien in een bepaalde deugd? Van

gemeente als groeiplaats van het goede

werkbegeleiding in de kerk. Ook kunnen

der Jagt: ‘Groeien in goede karakterei-

leven.

niet-gemeenteleden uit de buurt een

genschappen doe je samen, door die te

Het idee is om via het inoefenen van

hulpvraag indienen bij de diaconie en dan

oefenen als gemeente.’

deugden, zodat deze deugden automa-

wordt er gekeken naar de mogelijkheden.

tismen worden, te groeien in het volgen

‘Binnen onze gemeente is meer aandacht

Maarten Boersema is tekstschrijver,

van Jezus. ‘Binnen het gemeenteproject

gekomen voor de zorg voor asielzoekers.

fotograaf en parttime predikant van de

keken we vooral naar de deugden die

Voor het deugdenproject was deze aan-

GKv Blije-Holwerd. De foto's op pagina

je terug ziet komen in bij voorbeeld de

dacht er ook al wel, maar dan meer op in-

78-79 zijn van zijn hand.

Vertrouwen

 ‘Groeien in

goede karaktereigenschappen doe je samen’ 

Respect

79

 De liefde verbeeld

Gebed van Franciscus van Assisi (1181-1226) Heer, maak mij een instrument van uw vrede.

Laat mij liefde brengen waar haat heerst, laat mij vergeven wie mij beledigde, laat mij verzoenen wie in onmin leven, laat mij geloof brengen aan wie twijfelt, laat mij waarheid brengen aan wie dwaalt, laat mij hoop brengen aan wie wanhoopt, laat mij licht brengen aan wie in duisternis is, laat mij vreugde brengen aan wie bedroefd zijn.

Laat mij niet zoeken getroost te worden, maar te troosten, niet begrepen te worden, maar te begrijpen, niet bemind te worden, maar te beminnen.

Want het is toch door te geven, dat men ontvangt door te verliezen, dat men vindt door te vergeven, dat men vergiffenis ervaart door te sterven, dat men verrijst tot het eeuwige leven.

Amen.

80

OnderWeg #20 > Jaargang 3 > 4 november 2017

 Gesprekshandleiding

Oefenen in liefde In deze special gaat het over het verlangen om opnieuw te leren wat het betekent dat God ons liefheeft en dat wij die liefde aan anderen doorgeven.

Aan bod komen onder meer het levensgevoel in 2017, de liefde van God, de liefde voor de naaste en het praktiseren van de liefde in een gebroken realiteit. Hieronder staan handvatten voor het gesprek in een kring of Bijbelstudiegroep. tekst Geranne Tamminga

Levensgevoel

Liefde die pijnlijk ver gaat…

In de eerste bijdrage van deze special schrijft Wim Dekker dat

Roel Venderbos spreekt over Jezus als een ‘assertieve slaaf’ en

we als kerk en als samenleving moeite hebben met gewone, al-

citeert daarbij de Christushymne uit Filippenzen 2:5-11.

ledaagse liefde. Vaak staat onze dikke ik centraal, en mijn gevoel, mijn capaciteiten, mijn ontwikkeling…

• Wat leer je hier over Jezus’ houding?

• Wat vind je van deze verstrekkende liefde?

Teken op een groot vel papier drie cirkels in elkaar. Plaats in het

‘Heb het lef om over je eigen schaduw heen te stappen. Het is

midden van de binnenste cirkel een stip.

niet zo belangrijk dat jij aan je trekken komt.’

- Die stip – dat ben jij.

- De eerste cirkel – de kring van je gezin en familie.

• Wat vind je van deze uitspraak?

- De tweede cirkel – je buurt en de christelijke gemeente.

De naaste

- De derde cirkel – de kerk en de samenleving.

In de bijdrage over de barmhartige Samaritaan en de reportage

Begin in de binnenste cirkel en werk naar buiten toe. Vul de drie cirkels met de antwoorden die per persoon gegeven worden:

erna gaat het over de naaste.

• Denk eens na over een situatie waarin jij ervoor koos om

• Hoe kijk jij aan tegen jouw plek in déze cirkel?

iemands naaste te zijn. Waarom deed je dat? Wat deed het

• E rvaar jij spanning tussen (jouw) autonomie en verbonden-

met jou én de ander?

heid met anderen?

Liefde is (niet) veeleisend?

Rampen en crises lijken tot een groeiend saamhorigheidsgevoel

1 Korintiërs 13 is misschien wel het bekendste Bijbelgedeelte over

te leiden. Je ziet dit terug in stille tochten tegen zinloos geweld en

liefde. Rob van Houwelingen en Myriam Klinker kijken naar dit

in massale acties, op Facebook of voor het goede doel, zodra een

liefdesgedicht en geven aan dat ‘liefde een persoon is’.

ramp of gebeurtenis ons ‘raakt’.

• Hoe kan christelijke liefde tegelijk inspanning vragen én ontspannen zijn?

‘Dit land zit vol opgekropte liefde die naar buiten komt als er iets ergs gebeurt. Het snakt bijna naar zulke momenten. Anne

Liefde oefenen in de kerk

Faber gaf even saamhorigheid, zoals eerder Eberhard van der

Hans Schaeffer omschrijft de kerk als de plek om de (christelijke)

Laan.’

liefde te oefenen.

• Ben jij een doener, waarnemer, toepasser of nadenker

Arjen van Veelen, NRC (13 oktober 2017) #ditnooitmeer #JeSuisCharlie #iemandsdochter #metoo

(pagina 68)? Hoe bepaalt dit jouw plek in de gemeente?

• Ervaar jij ruimte om de liefde te ‘oefenen’ in jouw gemeente?

• Kunnen anderen je hierbij helpen?

• Herken jij bij jezelf dit saamhorigheidsgevoel?

• Wat vind je van zulke collectieve steunbetuigingen?

Geranne Tamminga is theoloog en werkzaam bij het

• Voel jij je geroepen om hieraan mee te doen?

Praktijkcentrum in Zwolle.

81

Column Column

Het goed recht van Micha Wie had dat ooit kunnen denken van mijn buurjongen. Zo’n bescheiden kerel, die Micha, en dan jaren later wereldberoemd worden door één uitspraak!

‘Het enige wat God van je vraagt, is goed en recht doen en nederig de weg van je God te gaan.’

Vroeger werd hij miskend. Afgewezen.

Niemand had oog voor wat hij duidelijk wilde maken. Ze dachten dat hij depressief was. Maar nu! Sommige mensen lopen weg met zijn woorden. ’t Heeft bijna iets van een hype. Je kunt een Micha-cursus volgen. En je hebt nu ook een Michakalender. Met elke dag een mooie uitspraak, en een stukje over iets wat met Micha’s gedachtegoed te maken heeft.

Leuke weetjes, handige bespaar- en tuiniertips, de kalender is heel gevarieerd (met zelfs elke maand een fietstocht).

Goed en recht doen lijkt eenvoudig, maar het is soms best frustrerend. Eerlijk gezegd maakt de kalender me daarom soms ook wat boos, geprikkeld. Alsof ik me constant schuldig moet lopen voelen! Ik kan toch niet alleen tegen de hele wereld vechten?

Is het niet wat overdreven?

Toch heeft Micha wel gelijk. Hij heeft méér gezegd. Dat we zo’n onvergelijkbare God hebben, die nota bene de zónden vergeeft!, ze in de diepste zee gooit. Maar dat is geen vrijbrief om er maar een rommeltje van te maken. Er een beetje op los te leven. Vandaar deze kalender…

(advertorial)

Een boekje open over kerkenwerk

‘Leuk, werken met jongeren, maar hoe krijg je nou echt contact?’

Je staat positief in het leven. Goede baan. Getrouwd, twee kleintjes. Natuurlijk heb je wat voor een ander over en voor kerkenwerk ben jij niet te beroerd.

tekst en beeld Buijten & Schipperheijn

je informeren.’ De week daarop kwam hij met een geleend Handboek voor catecheten aanzetten. Dat moest ik maar eens inkijken.”

En dan word je gevraagd als catecheet. Of je maar

Na een week gaf Danny het boek terug. “Ik had het

even een groep jongeren wilt gaan leiden en toe­

intussen zelf al aangeschaft, want al bladerend werd

rusten. Het overkwam Danny (32). Hij begon vol

ik enthousiast. Man! Had ik dat eerder geweten!”

goede moed, maar het viel hem behoorlijk tegen.

Wat was je probleem?

“Die pubers, enerzijds is het leuk om met ze te wer­ ken, maar anderzijds, hoe krijg je echt contact? Het leek of mijn verhaal totaal niet landde. Of we op

‘Elke catecheet zou zo’n boek moeten hebben!’

verschillende golflengten communiceerden. En ja,

Nahum

als er geen klik is, dan trekken ze zich terug in hun eigen wereldje en gaan ze onder de les hun eigen

Wat trof je in het handboek?

ding zitten doen. Dan heb je ’t nakijken.”

“Nou, allereerst werd ikzelf aangepakt, houding,

Danny voelde zich zwaar gefrustreerd. “Ik werd er

verwachtingspatroon. Stoomcursusje hoe word ik

gewoon depressief van.” Is dit iets waar elke cate­

een goede catecheet, zoiets. En al die praktische

cheet of jongerenwerker mee moet dealen, of zit hij

informatie, uit het leven gegrepen, over hoe pubers

op een verkeerd spoor? Moet hij soms eerst peda­

in elkaar zitten. Hoe denkt een puber, hoe leert een

gogiek gaan studeren?

tiener, weet je wel. Hoe ga je om met niveauver­

“Ik deelde mijn probleem met mijn hardloopmaat.

schillen – ook zoiets. Daar had ik van tevoren nooit

Die is zelf ouderling in een andere kerk, en hij zei:

bij stilgestaan, maar dat is best een item! Hoe krijg

‘In onze kerk hebben we daar allerlei handboeken

je ze enthousiast en betrokken? Maar ook dingen

voor. Ik heb zelf bijvoorbeeld een Handboek voor

als, hoe bouw je je les op, welke rol speelt de ge­

ouderlingen. Voor alle kerkelijk werk dat je kunt

meente. Je kunt het niet opnoemen of het staat er

bedenken is er wel zo’n boek. Ik kan wel even voor

wel in, alles komt aan bod. Verschrikkelijk to the

Werken in de kerk is een reeks praktische handboeken voor vrijwilligers en professionals.

Breed toegankelijk en direct toepasbaar. Zie www.werkenindekerk.nl.

Handboek voor catecheten ISBN 978­90­5881­692­4, 208 p., € 17,90 Handboek voor diakenen ISBN 978­90­5881­702­0, 208 p., € 17,90 Handboek voor jeugdleiders ISBN 978­90­5881­589­7, 168 p., € 16,90 Handboek voor kerkelijke coaches ISBN 978­90­5881­788­4,160 p., € 17,90 Handboek voor kerkelijke communicatie ISBN 978­90­5881­799­0, 128 p., € 15,90

Handboek voor kinder- en jeugdpastoraat ISBN 978­90­5881­576­7, 224 p., € 18,90 Handboek voor kinderwerkers ISBN 978­90­5881­570­5, 176 p., € 16,50 Handboek voor kringleiders ISBN 978­90­5881­571­2, 144 p., € 16,90 Handboek voor ouderlingen en oudsten ISBN 978­90­5881­746­4, 160 p., € 16,90 Handboek voor pastors ISBN 978­90­5881­798­3, 176 p., € 17,90

point. Geen droge, taaie kost, je herkent de situa­

Open

ties, je merkt dat er mensen uit de praktijk aan het

“Mijn hardloopmaat zei nog dat ze bij hen voor ná de

woord zijn. En in gewone taal!”

catecheseleeftijd ook een heel mooie Bijbelstudie­ methode hebben. Open, heet die. Sluit helemaal aan

En toen had je het boek uit. En nu?

bij de leefwereld van jongeren in die leeftijd. Met

“Nou ja, je kunt natuurlijk niet verwachten dat je als

filmpjes, en zo. Ontdekkend Bijbellezen is dat. Er ging

catecheet ineens van 0 naar 10 gaat. Maar ik schat

een wereld voor me open! Wat bestaat er tegenwoor­

toch wel, als ik eerst 0 was, dat ik dan nu ergens

dig goed materiaal voor geloofsonderwijs.”

tussen de 7 en de 8 zit. Trouwens, ik merk het ook aan m’n klantjes! We hebben een klik met elkaar gekregen; er is een fijne sfeer. Het is net of ze nu zelf aanvoelen dat we er samen voor gaan. Natuurlijk maak ik nog steeds fouten, maar daar leer ik van. Ik gebruik dat handboek nog steeds als naslagwerk.

Elke catecheet zou zo’n boek moeten hebben, daar ben ik van overtuigd!”

‘Wat bestaat er tegenwoordig goed materiaal voor geloofsonderwijs!’

Belang van methode niet onderschatten Catechisatie is niet meer vanzelfsprekend. Als er maar genoeg inhoud is, raakt de jeugd vanzelf geboeid en maakt zich de geloofsinhoud eigen. Dat werd vaak gedacht, maar zo blijkt het niet te werken bij geloofsoverdracht. De persoon van de catecheet en de methode spelen een doorslaggevende rol.

Follow-up

Geloof.nu

De methode Follow Up! hanteert een moderne,

Geloof.nu is een methode voor geloofsonderwijs in

activerende didactiek, sluit aan bij de leefwereld

een geïntegreerde omgeving. De boeken voor de

van jongeren en biedt catecheten een scala aan

catechisanten zijn tegelijk een persoonlijk dagboek,

gereedschappen om lessen te maken die aansluiten

een leesboek en een werkboek. In deze tekstboeken

bij hun eigen doelstellingen en hun eigen groepen.

lezen ze over God, over zijn grootheid en liefde. Ze

Bij het maken van de lessen is uitgegaan van het

lezen ook over zichzelf. Wie ben ik eigenlijk? Ken ik

didactische principe dat nieuwe kennis pas beklijft

God? Houd ik van Hem?

wanneer deze aansluit bij bestaande kennis. Vragen

Geloven is meer dan veel dingen weten. God wil

en opdrachten zijn zo geformuleerd dat het niet

graag een relatie met mensen, ook met jongeren.

moeilijk maar juist leuk is om mee te praten en

Daarom oefenen de catechisanten in Bijbellezen en

je mening te geven. Het doel van de lessen is dat

bidden. Voor de mentoren en/of catecheten zijn er

jongeren gaan geloven in de beloften die God doet

uitgebreide handleidingen beschikbaar.

in zijn Woord en dat ze ook zelf de Here Jezus willen

Ook wordt ondersteunend materiaal aangeboden

volgen. Meer weten? www.follow-up.nu

op de website www.geloofnu.nl.

-advertentie-

hten alle c o m t s t Laa kerk. e d in n e rondkijk kinderen tje weg. e g n o j n as ee Ineens w de bank. r e d n o Ik zag ‘m erstopt‌ v h ic z ie Daar had

Donatus verzekert vertrouwd www.donatus.nl