Ow 3 3 jongeren en seksualiteit by OnderwegOnline

#03  jaargang 3  4 februari 2017

www.onderwegonline.nl

Het is leuk, het is spannend, het hoort erbij THEMA: JONGEREN EN SEKSUALITEIT

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

06 WAT GOED VOELT OPGROEIEN IN EEN DOOR SEKS GEDOMINEERDE MAATSCHAPPIJ > 10 ARJET BORGER MET JONGEREN PRATEN OVER SEKS > 24 MARTIJN DEKKER ‘JONGEREN HOREN NIET AAN DE ZIJLIJN TE STAAN’

 Inhoud Thema

06 OPINIE

Doen wat goed voelt?

In films, op televisie, in muziek, op internet, langs de weg: overal om ons heen worden we geconfronteerd met

10 INTERVIEW

Hoe praat je met jongeren over seksualiteit? Arjet Borger schrijft, adviseert en spreekt over goede

seksuele beelden en toespelingen. De boodschap die in

seksuele voorlichting. Ze richt zich niet alleen op

al die uitingen doorklinkt is: doe waar jij je goed bij voelt,

christenen, maar ook op de brede samenleving. Ziet ze

geniet ervan! Maar juist bij seksualiteit kunnen gevoelens

verschil tussen christelijke en niet-christelijke jongeren

verwarrend zijn. En wat goed voelt op het moment zelf, is

als het gaat om hun houding tegenover seks? Twee

niet altijd het beste om te doen. Hoe kunnen we kinderen

dingen vallen haar op: christelijke jongeren noemen vaak

en jongeren helpen om hun weg te vinden in deze door seks

schuldgevoelens, niet-christenen komen vooral met

gedomineerde cultuur?

vragen.

20 EYEOPENER

O nder het mes

Het mes snijdt aan twee kanten, zo luidt het gezegde. Ook

28 JEUGDWERK

Aan de slag

Eén van de meestgestelde vragen aan jeugdwerkers is:

de auteur van de Hebreeënbrief gebruikt het beeld van een

hoe betrekken we de jongeren erbij? Er zijn talloze dia-

zwaard (lees: mes) dat aan twee kanten snijdt. Nog scherper

conale activiteiten te bedenken en te organiseren voor

dan zo’n mes is het Woord van God, zo schrijft hij. ‘Messcherp

tieners en jongeren, maar hoe zorg je ervoor dat ze daad-

en schérper nog dringt Gods Woord door in mensen, met als

werkelijk gaan meedoen? Belangrijk is: geef ze eigen ver-

eindbestemming hun hart.’

antwoordelijkheid in het organiseren van een activiteit.

24 ONTMOETING

‘Jongeren horen niet aan de zijlijn te staan’

Martijn Dekker (25) bruist van de energie en het enthousiasme.

30 OPINIE

V ier redenen om de biecht serieus te nemen

Met de opkomst van het ministrygebed maakt de biecht

Als jongerenwerker in De Rank (GKv Zuidhorn) doet hij er alles

stilzwijgend een comeback. Hans Burger geeft vier

aan om jongeren te laten zien dat ze het met evangelie ‘goud

redenen waarom dat meerwaarde kan hebben voor ons

in handen hebben’. ‘Ik denk dat God non-stop aan het werk is

geloofsleven.

in de wereld en dat het de uitdaging van de kerken is om aan te wijzen waar Hij dat precies doet.’

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

 Thema

Ongemak

ortgeleden las ik een artikel via de app van de NOS over de LGBT-gemeenschap (lesbiennes, gays, biseksuelen en transgenders). Volgens dit bericht

moet de afkorting worden uitgebreid met QIAP, dat staat voor queer (niet willen denken in hokjes), interseksueel, aseksueel en panseksueel (op karakter of persoonlijkheid vallen, in plaats van geslacht). Ik heb het artikel met verbazing en licht ongemak gelezen. Wat moet ik hiervan denken? Het riep bij mij ook vragen op over onze tieners en twintigers. Is het, met al deze verschillende seksuele oriëntaties, niet vreselijk ingewikkeld voor hen om hun

14 REPORTAGE

‘Jongeren zijn veel opener geworden over seks’

identiteit in Christus te ontdekken? Ik hoor tegelijkertijd ook verhalen over heterojongeren die er losse relaties op nahouden en die van de één naar

Eén op de drie christenen geeft aan dat er in zijn

de ander gaan. Neem het verhaal van een gelovige jonge

kerkelijke gemeente een taboe rust op seksualiteit, zo

vrouw, een twintiger, die verliefd was geworden. Samen

bleek vorig jaar uit onderzoek van de EO. Wat doet dat

met haar vriend ging ze op vakantie en ze deden alles

met jongeren? Waar kunnen ze met hun vragen terecht?

wat een stel zou doen. Toch wilde hij het geen relatie

En krijgen ze antwoorden waarmee ze verder kunnen?

noemen en zich niet binden.

Vier jeugdwerkers aan het woord. Zulke verhalen roepen vragen op. Hoe gaan we als kerk om met de nog steeds veranderende seksuele moraal en alle nieuwe relatievormen? Kan een jongere bij de kerk aankloppen voor advies of hulp? Is het veilig genoeg in de kerk om het gesprek aan te gaan? En wat als je als jongerenwerker of ouderling ziet dat jongeren het hier

EN VERDER: 04 Praktijklokaal 12 Redactioneel

moeilijk mee hebben? Kun en durf je dan contact te zoeken? En wat zeg je dan? Ik hoop dat de jongeren in onze kerken hier werkelijk over praten met hun dominee, jongerenwerker of wie dan ook. Maar eerlijk gezegd weet ik dat niet. Het ge-

16 Met OnderWeg op Lutherreis

beurt waarschijnlijk onopvallend, en zo hoort het ook.

17 Nieuws

nen de christelijke studentenvereniging wel met elkaar

17 Colofon

niet. Voor ons gevoel stond het antwoord daar al vast.

18 Stimulans 19 Column Joost Smit 27 Column Esther de Hek

Uit mijn eigen studententijd weet ik dat wij het er binover hadden. Maar naar iemand uit de kerk gingen we Jammer, want soms heb je die pastorale begeleiding wel nodig. Die wijst op Christus, die jou allereerst liefheeft, jou wil helpen en jou een (heilzame) weg wijst in deze soms verwarrende samenleving.

(beeld Prochkailo/Shutterstock)

Jolyn van Varik-Nijsink (NGK), redacteur OnderWeg

 Praktijklokaal Biblejournaling in Zuidhorn

emeenteleden van de GKv Zuidhorn zijn sinds kort aan de slag met biblejournaling. Biblejournaling is

de creatieve verwerking van een Bijbel-

gedeelte in een bijschrijfbijbel, schrift of notitieblok. Tien gemeenteleden kwamen onlangs op een maandagavond bij elkaar om dat voor het eerst samen te doen. Initiatiefnemers Grethel Laninga en Caroline Wegter daarover: ‘Door de tekst creatief vorm te geven verwerk je de Bijbelwoor-

Enkele voorbeelden van biblejournaling van Grethel Laninga en Caroline Wegter.

den op een andere manier dan wanneer je de tekst alleen leest. Het gaat vaak veel

Meer informatie over deze vorm van ver-

dieper, omdat het echt bij je gevoel komt

werking en over materialen die daarbij

en je van daaruit gaat schrijven en tekenen.

kunnen helpen is te vinden in de rubriek

Webtip

Het verbindt je geloof en je creativiteit.’

Stimulans (pagina 18-19).

biblejournaling.nl

Geefbrief geeft inzicht in kerkelijke financiën

et begin van het jaar is de tijd om

leer je de gemeenteleden om te geven?

slaat, met zinnen als: ‘achterstallige vrij-

jaarrekeningen en begrotingen op

Vaak krijg je als gemeentelid een keurig

willige bijdragen zijn “invorderbaar”’.

te stellen, ook binnen de kerken.

overzicht van de inkomsten en uitgaven

De Ichthuskerk van Den Haag (GKv) doet

Voor veel kerken blijkt het lastiger te wor-

van het vorige jaar en van de bezittingen

het sinds 2016 anders. De kerk brengt een

den om de touwtjes aan elkaar te knopen,

en schulden, in correcte, boekhoudkun-

Geefbrief uit, waarin de financiën van de

hoewel er ook genoeg kerken zijn die

dige termen, samen met een begroting

kerk op een heldere en inzichtgevende

geld overhouden. De publicatie Cijfers en

voor het komende jaar. Je moet echter

manier uitgelegd worden, zodat ook men-

feiten geeft een overzicht van de situatie

boekhoudkundig wel enigszins onderlegd

sen die niet boekhoudkundig onderlegd

binnen de GKv. Maar hoe geef je de ge-

zijn om zo’n pakket informatie te kunnen

zijn het snappen. De brief bevat een Bij-

meente inzicht in de cijfers en hoe stimu-

begrijpen, zeker als het jargon echt toe-

belse verantwoording van het geven en een beschouwing over hoe je als christen om kunt gaan met de Bijbelse regel van de tienden: niet als een richtlijn voor het percentage van je inkomen dat je aan de kerk geeft, maar als indicatie van het totale bedrag dat je weggeeft. Overigens met alle nadruk vanuit het Nieuwe Testament op de vrijwilligheid. De brief wijst voor het geefbedrag op drie kernwoorden vanuit de Bijbel: het is vrijwillig, het is uit liefde en het is goed voor jezelf. Over dat laatste: ‘(Geven) helpt je om gericht te zijn op God en zijn koninkrijk, of om het met de woorden van Jezus te zeggen: “Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn” (Lucas 12:34).’ Of het door de Geefbrief komt, is moeilijk

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017



 Praktijklokaal

 ‘Geven helpt je om gericht te zijn op God en zijn koninkrijk’ 

u kunnen lezen over geven aan de kerk, welke principes daarvoor gelden en ook heel praktisch hoe je daarmee om kunt gaan. Daarnaast is aangegeven dat we als kerk voor 2017 een tekort verwachten. We kennen niet ieders persoonlijke financiële situatie. Misschien hebt u het

Webtips • ichthuskerkdenhaag.nl/geefbrief-2017 • w ww.steunpuntkerkenwerk.nl/ financien/cijfers-en-feiten • ernstleeftink.wordpress.

na te gaan, maar de gemeente sloot 2016

ruim en kunt u meer geven, misschien

af met een positief resultaat, terwijl een

is het precies andersom. Hoe het ook is,

com/2016/06/04/durf-te-geven-

groot tekort verwacht werd. De begroting

geven aan de kerk is een mogelijkheid

maar-hoeveel-en-waar-aan

voor 2017 bevat een klein tekort. De brief

om bij te dragen aan het koninkrijk van

sluit daarom af met: ‘In deze brief hebt

God. Maak daar dankbaar gebruik van!’

Lichamelijke beleving van het avondmaal

vondmaalsliederen zijn er in alle

dingen de revue passeren die we met ons

maten en (toon)soorten, maar in

lichaam doen als we vieren: overgave,

Hieronder staan de eerste twee couplet-

Oegstgeest vonden ze dat er nog

vieren, bemoediging vragen, bevrijding

ten en het refrein; het complete lied (acht

iets miste. Daarom werd in een GKv/NGK-

ontvangen, verbinding leggen, delen met

coupletten) is samen met de melodie te

coproductie – tekst ds. Robert Roth (GKv),

anderen, hopen. Het refrein verwoordt de

vinden op www.onderwegonline.nl

melodie Antoine Houben (NGK) – een

aandacht van Christus voor ons lichaam

/8776-lichamelijke-beleving-van-het-

nieuw avondmaalslied gemaakt. Het lied

en onze geest. Ik hoop met dit lied op een

avondmaal.

vestigt de aandacht op hoe ons lichaam

lichamelijke beleving van het avondmaal.

ons het evangelie verkondigt. Robert

Paulus schenkt aandacht aan de lichame-

Leef, zegt de taal van mijn lichaam

Roth: ‘In kerken waar de viering van het

lijke kant van onze dienst aan de Heer in

Over het avondmaal

avondmaal wordt ingeleid met formulie-

Romeinen 12:1 (NBG1951 of HSV).’

ren, wordt het hoofd en het denken van

Volgens de toelichting bij het lied moet

Leef, zegt de taal van mijn lichaam,

gelovigen aangesproken. Ik haal met het

het uptempo gespeeld worden, zodat het

mijn lichaam dat zich overgeeft

lied “Leef!” de avondmaalsganger uit zijn

de neiging opwekt om mee te gaan tik-

aan Jezus die zijn leven geeft,

hoofd en laat hem zingend kijken naar zijn

ken of deinen. ‘Ik heb Antoine Houben

aan Hem zich koestert, met Hem leeft

lichaam dat viert. Daarbij laat ik diverse

gevraagd om een melodie te schrijven

in blind vertrouwen.

waardoor je je lijf gaat voelen. De neiging om te swingen en te dansen mag worden

Neem, zegt de taal van mijn lichaam.

geraakt, vanzelf! Het is een viering en je

Mijn lichaam dat ook kwaad begaat,

hele lichaam doet dan feestelijk mee. Dat

maar brood proeft, wijn die juichen laat,

mag de lichamelijke vertaling zijn van het

herboren in het leven staat,

sursum corda: de harten omhoog.’

neemt met verlangen.

Het lied kan volgens Roth op diverse manieren worden gebruikt. ‘Het is een

Refrein

lang lied, dat in zijn geheel kan worden

Leef, zegt de taal van uw lichaam.

gezongen, bijvoorbeeld in plaats van een

Mijn ziel ontvangt uw vergeving,

formulier, als een lichaamsgerichte voor-

mijn geest en lichaam genezing,

bereiding op de viering. Het kan ook als

verslaafd ontvang ik verlossing,

begeleiding worden gezongen tijdens een

belaagd door krachten bevrijding,

viering. Er kunnen ook delen van worden

totdat U, Heer, mijn tranen droogt,

gezongen, als je het avondmaal steeds

verdriet en pijn nooit meer gedoogt.

een andere betekenis wilt geven.’ (beeld IngridHS/iStock)

 Thema

Opgroeien in een door seks gedomineerde maatschappij

Doen wat goed voelt? In films, op televisie, in muziek, op internet, langs de weg: overal om ons heen worden we geconfronteerd met seksuele beelden en toespelingen. De boodschap die in al die uitingen doorklinkt is: doe waar jij je goed bij voelt, geniet ervan! Maar juist bij seksualiteit kunnen gevoelens verwarrend zijn. En wat goed voelt op het moment zelf, is niet altijd het beste om te doen. Hoe kunnen we kinderen en jongeren helpen om hun weg te vinden in deze door seks gedomineerde cultuur?

tekst Wietske Noordzij

De voorlichtingscampagnes van de

maakt nieuwsgierig. Toch is seks voor

dat het normaal is om als tiener seksu-

overheid en het onderwijsprogramma

de meesten wel iets bijzonders, iets wat

eel actief te zijn. Je kunt niet meepraten

op de Nederlandse scholen belichten

je niet zomaar met de eerste de beste

met de anderen, omdat je niet uit eigen

vooral de technische kant van seksua-

deelt. Zeker niet de eerste keer.

ervaring weet waar het over gaat. Ove-

liteit: hoe werkt het en hoe kun je een

Seksualiteit heeft een sterke aantrek-

rigens komt bij sommige jongeren het

zwangerschap en soa voorkomen? De

kingskracht. De verlangens kunnen

verlangen naar seksuele intimiteit pas

grondslag hiervoor ligt in de visie dat

groeien en de verleiding kan zo groot

later op gang. Hoewel dat normaal is,

het normaal is om vanaf de tienerleef-

worden dat jongeren hun grenzen ver-

kan het verwarring geven en hen onze-

tijd seksueel actief te zijn en door het

leggen. Soms gebeurt dat onder invloed

ker maken. ‘Is er iets mis met mij?’

leven heen meerdere seksuele partners

van de ander, die aandringt om verder

Dit proces speelt precies in de leeftijds-

te hebben. Pornografie wordt gezien als

te gaan. Soms speelt mee dat vrienden

fase waarin jongeren op zoek zijn naar

iets normaals en onschuldigs.

al ervaring hebben opgedaan. Als je als

hun eigen identiteit, hun eigen mening

Deze dingen zie je terug in hoe jonge-

enige in je vriendengroep nog maagd

ontwikkelen en zich een breder beeld

ren denken over seksualiteit. Het hoort

bent, kun je het gevoel krijgen dat je

van de wereld vormen. Dit is ook de

erbij, het is leuk, het is spannend en het

iets niet goed doet, zeker als je denkt

periode van veel geloofsvragen. Aan de

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

 Opinie

jongeren vinden die keuzevrijheid niet

overspel genoemd en wordt Israël ver-

prettig en schreeuwen om houvast.

geleken met een vrouw die haar man

‘Zeg me alsjeblieft hoe het zit en waar

ontrouw is (zie onder meer Ezechiël

ik goed aan doe.’ Krijgen zij in de kerk

16). In het Nieuwe Testament komen

houvast en antwoord op hun vragen?

we deze vergelijking opnieuw tegen,

Als ze niets anders kunnen verwachten

met de gemeente als bruid en Christus

dan ‘God heeft seks bedoeld voor het

als bruidegom, en als hoogtepunt in

huwelijk’, stellen ze hun vragen niet

Openbaring de bruiloft van het lam. Het

meer aan de kerk.

huwelijk is daarmee niet alleen bedoeld

Vuur God is de schepper van het leven. Hij

als iets voor onszelf, maar als een teken op aarde van Gods liefde en trouw.

heeft seksualiteit bedacht. Hij weet hoe

Gehecht

het werkt en Hij heeft ons verteld hoe

Ons westerse denken is beïnvloed door

we ermee moeten omgaan. Niet om ons

de oude Griekse filosofen, die lichaam

te beperken, maar om te zorgen dat het

en geest uit elkaar trokken als twee

goed met ons gaat.

gescheiden delen. Vanuit die redene-

God schiep de mens man en vrouw.

ring kun je seksualiteit beschouwen als

In het Hebreeuws: ish (man) en isha

een lichamelijke activiteit, die alleen

(vrouw). Deze woorden bestaan elk

op lichamelijk gebied iets in gang zet.

uit drie Hebreeuwse letters, waarvan

In de Bijbel lezen we echter dat God

twee hetzelfde zijn: de aleph en de shin.

ons heeft geschapen met lichaam, ziel

Samen vormen die twee letters het

en geest en dat zij een onlosmakelijk

Hebreeuwse woord voor vuur.

geheel vormen. Onze gedachten, ge-

In de Bijbel wordt seksualiteit op verschillende plaatsen vergeleken met vuur (onder meer in Spreuken 6:2729 en Hooglied 8:6). Vuur staat voor warmte en passie. Het geeft licht en sfeer. Maar als je er onvoorzichtig mee omgaat, vliegt de boel in brand en raak je beschadigd. Geef je vuur de juiste kaders, zoals bij een open haard, dan is het leuk en kun je er eindeloos van

Het is leuk, het is spannend en het maakt nieuwsgierig 



genieten. Zo is het ook met seksualiteit. (beeld Katflare/Shutterstock)

Zonder kaders verlies je de controle en raak je erdoor beschadigd. Maar binnen

voelens en keuzes beïnvloeden ons li-

de juiste kaders is het iets moois, waar

chaam, en andersom. Seksualiteit wordt

ene kant hebben ze ruimte nodig om die

je van kunt blijven genieten.

nergens in de Bijbel beschouwd als iets

kritische vragen te stellen en zelf op on-

De twee overgebleven letters van ish

lichamelijks dat los verkrijgbaar is. Ster-

derzoek uit te gaan. Aan de andere kant

en isha zijn jod (uit ish) en hé (uit isha).

ker nog, het is een diepe intimiteit tus-

hebben ze behoefte aan duidelijkheid,

Deze letters vormen samen het woord

sen man en vrouw, die hen aan elkaar

goede voorbeelden en kaders. Ook op

Jah, dat verwijst naar Jahweh. God, man

verbindt.

het gebied van seksualiteit.

en vrouw vormen een drievoudig snoer.

In Genesis 2:24 staat: ‘Daarom zal een

De kerk is op dat punt echter verdeeld.

Hij geeft de juiste kaders en betekenis

man zijn vader en zijn moeder verlaten

Op internet kun je de meest uiteen-

aan seksualiteit.

en zich aan zijn vrouw hechten, en zij

lopende meningen over seksualiteit

Door de hele Bijbel heen wordt de

zullen tot één vlees zijn’ (NBG-vertaling

vinden, die zich allemaal baseren op de

relatie tussen God en zijn volk verge-

1951). Deze tekst laat een proces zien

Bijbel. Zelfs binnen dezelfde gemeente

leken met die tussen man en vrouw.

van drie stappen. In de eerste plaats

kunnen meningen verschillen. Veel

In het Oude Testament wordt afgoderij

maakt de man zich los van zijn vader

 7

 Thema

De heersende opvatting in onze cultuur is dat het normaal is om door het leven heen meerdere seksuele partners te hebben. (beeld Mrs.Opossum/Shutterstock)

en moeder: hij kan de verantwoorde-

Scherpe blik

Het geeft bovendien de veiligheid en

lijkheid voor een eigen huis, een eigen

Dat seksuele intimiteit een verbinding

het vertrouwen waarbinnen seksuele

gezin dragen. Daarna hecht hij zich aan

tot stand brengt, heeft meer gevol-

intimiteit zich beter en fijner ontwikkelt.

zijn vrouw: hij kiest ervoor om zich aan

gen. Je voelt je verbonden aan elkaar,

In onze tijd lijkt seksualiteit het be-

haar te verbinden. Vervolgens zullen zij

waardoor je bij elkaar wilt blijven. Dit is

langrijkste in een relatie, terwijl het in

één vlees zijn, ze worden één. Het doel

heel prettig binnen een huwelijk, maar

werkelijkheid slechts een onderdeel

van het huwelijk is dat man en vrouw

niet daarvoor. Want dan kun je minder

daarvan is. Binnen een relatie gaat

een eenheid zijn.

kritisch kijken of je als partners echt wel

het om trouw, er voor elkaar zijn, el-

Het bijzondere is dat neurologisch on-

bij elkaar past. Zo kan het gebeuren dat

kaar dienen, het goede voor de ander

derzoek heeft aangetoond dat seksuele

jongeren drie jaar een (seksuele) relatie

zoeken, elkaar vergeven en elkaar op-

intimiteit er in de hersenen voor zorgt

met iemand hebben en na afloop zeg-

bouwen. Dát zijn de dingen waar we in

dat een man en vrouw zich aan elkaar

gen: ‘Echt, ik snap niet wat ik in hem/

moeten investeren, die het leuk maken

hechten. Er ontstaat een emotionele

haar zag!’

en die iets van God laten zien. Het

verbinding, die zichtbaar is in de hor-

Wie wacht met seksuele intimiteit,

mooie is dat juist hierover heel veel ge-

moonhuishouding. Gaan zij uit elkaar,

houdt een scherpere blik op de relatie.

schreven staat in Gods Woord. Het is de

dan beschadigt dat de werking van dit

Je besteedt meer tijd aan andere ma-

moeite van het (her)ontdekken waard!

hechtingssysteem. Het wordt hierdoor

nieren van intimiteit: met elkaar praten,

moeilijker om zich opnieuw emotioneel

oogcontact en samen dingen doen. Je

Hoezo trouwen?

te hechten aan een partner. Hoe vaker

gaat bewuster om met de lichamelijke

In het Oude Testament kom je geen bur-

relaties uit elkaar gaan, hoe moeilijker

intimiteit die je wél met elkaar deelt.

gerlijke stand tegen zoals wij die heb-

iemand zich kan hechten. De meeste

Je neemt meer tijd om elkaar te leren

ben. Een veelgehoorde vraag is dan ook

jongeren willen (later) het liefst een re-

kennen en leert op andere manieren

in hoeverre een burgerlijk huwelijk een

latie van trouw en eenheid, die zo lang

met elkaar te communiceren en er voor

verplichting is die de Bijbel voorschrijft.

mogelijk duurt. Wachten met seks tot

elkaar te zijn. Dit zijn bouwstenen die

Waar geen twijfel over bestaat, is dat

die ene partner gevonden is, is het slim-

een relatie op de lange termijn stabieler

partners in de Bijbel eerst een verbond

ste wat je kunt doen.

maken, beter bestand tegen stormen.

met elkaar aangaan, voordat er seksu-

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

 Opinie

Als je onvoorzichtig met vuur omgaat, vliegt de boel in brand en raak je beschadigd 



ele gemeenschap plaatsvindt. Zij wor-

hun levens en hen helpen waar ze de

Wietske Noordzij is ontwikkelingspsy-

den officieel man en vrouw van elkaar,

weg zijn kwijtgeraakt. Het mooiste is

chologe, moeder en pleegmoeder. Ze

met alle verplichtingen en bepalingen

om samen op ontdekkingstocht te gaan,

werkt bij Raise Up, een denktank en

die daarbij horen.

waarbij je hen vragen laat stellen, hen

trainingsorganisatie op het gebied van

In alle Bijbelse voorschriften zie je niet

prikkelt, zelf laat nadenken en uitdaagt

weerbaarheid, preventie en pastorale

alleen Gods zorg voor het individu, maar

om de juiste weg te vinden.

zorg aan kinderen en jongeren.

ook, op de lange termijn, voor het gezin,

Gods weg gaan vraagt een keuze. Je

de familie, het volk. Bij monogame

kunt op allerlei manieren laten zien

relaties kunnen geen soa’s voorkomen

wat die weg is, hoe je die kunt volgen

en komt minder onvruchtbaarheid voor.

en hoe wijs het is om die weg te gaan.

Een huwelijksverbond biedt een veilige

Maar als je God niet kent, dan hebben

basis waarbinnen kinderen geboren

zijn richtlijnen weinig waarde voor je.

www.raiseup.nl/shop

kunnen worden en veilig kunnen op-

Pas als je weet wie Hij is, wil je zijn weg

Via deze website is Het Boekje ver-

groeien. Zij hebben de veiligheid en de

gaan. Dan gaat het niet meer om de

krijgbaar, een gratis uitdeelboekje

geborgenheid van een gezin nodig om

vraag: ‘Tot waar kan ik gaan?’ maar om

voor tieners over seksualiteit.

zich goed te ontwikkelen, tot bloei te

de vraag: ‘Hoe kan ik zo veel mogelijk

komen en hun plaats in te nemen in de

leven tot zijn eer?’ Het is een uitdaging

www.noapologies.eu

maatschappij.

voor ons om jongeren mee te nemen

No Apologies is een karaktervor-

Het huwelijk is niet alleen een belofte

in die beide aspecten: het kennen van

mende weerbaarheidstraining voor

tussen partners onderling. Het wordt in

Gods Woord en het kennen van God

tieners, waarin ook seksualiteit aan

de Bijbel een verbond genoemd. Het is

zelf.

de orde komt.

een juridische stap voor de overheid,

Laat dit een onderwerp zijn dat regel-

een getuigenis voor je omgeving en een

matig terugkeert. Verschillende leef-

belofte aan God. Je wordt hiermee of-

tijden en fases geven andere vragen

ficieel man en vrouw van elkaar, belooft

en andere situaties. Misschien kun je

je te houden aan de verplichtingen die

specifiek iets organiseren voor jongeren

daarbij horen en neemt de zorg en de

die net begonnen zijn aan een serieuze

verantwoordelijkheid voor de ander op

relatie. En stellen die trouwplannen

E. Smit en W. Noordzij, Eros online.

je. Het is een belofte van zorg en trouw,

hebben, kun je koppelen aan oudere

Seksualiteit op internet: hoe maak je

waar iedereen getuige van mag zijn en

stellen, die hen als maatjes begeleiden

kinderen en jongeren weerbaar?, Am-

waar iedereen jou op mag bevragen en

in de periode voor en na de bruiloft.

sterdam (Ark Media), 2015.

je aan mag houden.

Wees open en eerlijk. Het gaat in het

Enorm verschil

Webtips

www.powerinpurity.nl

Leestips

leven niet altijd zoals het zou moeten.

A.J. Köstenberger en D.W. Jones, God,

Juist dat is belangrijk om met elkaar te

huwelijk en gezin, Kampen (Voor-

Dit alles is bijna tegenovergesteld aan

delen. Hoe ga je verder als het fout is

hoeve), 2008.

wat jongeren om zich heen zien en

gegaan?

horen op het gebied van seksualiteit.

De verhalen van de overspelige vrouw

J. De Vriese en D. Lemmens, Meer

Dat maakt het lastig, maar ook heel

en van de verloren zoon geven prachtig

dan liefde, Heverlee (Centrum voor

sterk. Je kunt ze houvast en richting

weer hoe je altijd bij God terug kunt

Pastorale Counseling), 2013. Van dit

geven in een wereld waarin zo veel

komen en hoe Hij met open armen op

boek is ook een werkboek voor tie-

beschadiging en grenzeloosheid heerst.

je wacht. Hij is een liefhebbende Vader,

ners beschikbaar.

Je kunt een enorm verschil maken in

die het goede voor zijn kinderen zoekt.

 Thema Hoe praat je met jongeren over seksualiteit?

‘Blijf niet steken bij de norm, maar ga naar de onderliggende waarden’ Arjet Borger schrijft, adviseert en spreekt over goede seksuele voorlichting. Ze richt zich niet alleen op christenen, maar ook op de brede samenleving. Ziet ze verschil tussen christelijke en niet-christelijke jongeren als het gaat om hun houding tegenover seks? Twee dingen vallen haar op: christelijke jongeren noemen vaak schuldgevoelens, niet-christenen komen vooral met vragen.

tekst Gerry Bos-Kaptein

beeld Rianne Fotografie

‘Het is moeilijk om uit de media een

iets over seks communiceren wat niet

dat een gemiste kans. Want het thema

realistisch beeld te krijgen van hoe het

overeenkomt met de werkelijkheid.

speelt onder jongeren. Ze hebben veel

gaat onder jongeren. Extreme zaken

De meeste mensen willen een goede,

vragen en kunnen veel leren van jouw

gaan rond via bijvoorbeeld YouTube,

betrouwbare relatie aangaan, waarin

levenservaring.

maar in werkelijkheid verlangen de

ze veilig zijn en respect hebben voor

Ik voel compassie voor mensen. Het

meeste jongeren gewoon naar een vei-

elkaar.’

doet gewoon pijn als mensen gekwetst

lige en eerlijke relatie. Niemand vindt

of teleurgesteld door het leven gaan.

het leuk als zijn partner vreemdgaat’,

Gemiste kans

zegt Arjet Borger.

Er gaat nogal wat mis in de manier

ver is gegaan met haar vriendje of een

Het gesprek gaat op dat moment over

waarop over seks gecommuniceerd

23-jarige jongen die veel te vroeg vader

wat jongeren in deze tijd onder ogen

wordt. Dat geldt niet alleen binnen de

krijgen en wat ‘normaal’ genoemd mag

kerk of christelijke gezinnen. Vaak blijft

worden. Christelijke jongeren heb-

het gesprek bij christenen beperkt tot

Arjet Borger is gezondheidsweten-

ben soms het idee dat ze achterlopen

het opgeheven vingertje: pas op, niet bij

schapper en werkt als adviseur,

bij de wereld. ‘Maar dat is een scheve

elkaar in bed kruipen voor het huwelijk.

schrijver en spreker met betrekking

voorstelling van zaken’, weet Arjet

Arjet Borger vindt het belangrijk om in

tot jongeren en seksualiteit. Zie

als gezondheidswetenschapper. ‘De

de voorlichting aandacht te geven aan

www.arjetborger.nl en

media kunnen een onrealistisch beeld

hoe je een gezonde seksuele relatie op-

www.careforsexualityfoundation.nl.

geven en ook voorlichters zelf kunnen

bouwt. ‘Als kerken dat niet oppakken, is

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

Dat kan een 18-jarig meisje zijn dat te

 Interview

Arjet Borger: ‘Jongeren hebben veel vragen en kunnen veel leren van jouw levenservaring.’

 ‘In werkelijkheid verlangen de meeste jongeren gewoon naar een veilige en eerlijke relatie’ 

werkt, dan begrijp je beter hoe je ermee

er even over nadenken. De vader die

kunt omgaan.’

de vraag stelde, zei toen: “O ja.” Want

‘O ja’

of het zonde is of niet: dat is een volgende stap. De eerste stap is: hoe werkt

Borger komt regelmatig schuldgevoe-

je lichaam? Dát moet je weten. Als je

lens tegen in gesprekken. ‘Over zelfbe-

dan opgewonden wordt, hoeft er niet

vrediging bijvoorbeeld. Vaak is de basis

meteen een schuldgevoel op te komen.

van het schuldgevoel een gebrek aan

Dan kun je reageren met: “O, dit is hoe

kennis over hoe ons lichaam werkt. Het

mijn lichaam werkt.” Acceptatie van je

is bijvoorbeeld goed om te weten dat

eigen gevoel is makkelijker als je de

testosteron een jongen gevoelig maakt

juiste kennis hebt. En vanuit acceptatie

wordt. Dat raakt me. Ik geloof dat elk

voor prikkels en beelden die seksuele

kun je nadenken over hoe je ermee wilt

mens behoefte heeft aan relaties, aan

verlangens oproepen.

omgaan.’

gezien worden, aan veilig zijn.

Tijdens een ouderavond in een kerk

In de voorlichting moet je het ook heb-

zei een vader: “Maar zelfbevrediging

Dat er te weinig goed gepraat wordt,

ben over gevoelens die spelen in de

is toch gewoon een zonde?” In reactie

heeft dat niet ook te maken met een

dynamiek en wederkerigheid van een

daarop vroeg ik hem wat hij zelf had

natuurlijke schaamte die in de puberteit

seksuele relatie. Ook moet je voldoende

willen horen over zelfbevrediging toen

opkomt, waardoor jongeren liever niet

kennis hebben over hoe je lichaam

hij een jaar of 12 was. Iedereen moest

met hun ouders over seks praten?



 Redactioneel  Thema

Dat kan naar het oud vuil W

‘Schaamte hoort erbij. Het is een natuurlijk deel van je ontwikkeling. Dat je kind de badkamerdeur op slot gaat draaien in de puberteit: dat hoort erbij. Maar vaak is dat niet de

ij verhuizen. Niks mis mee. Wat wel gek is, is de periode

reden waarom een gesprek niet op gang komt. Een moeder

voor de verhuizing. Dan weeg je af wat weg kan, richting

vertelde me dat haar zoon niet meer met haar wilde praten

oud vuil, of juist niet, met ergens tussenin de kringloop. Dit af-

over seksualiteit. Hij wist allang hoe zij erover dacht, zei ze.

wegen voelt niet fijn. Alsof een oud boek niets meer waard is.

Het is goed om ons af te vragen of we niet te veel vanuit

‘Ach, kan wel weg.’ Alleen die zin al is erg, toch?

“dit mag wel, dit mag niet” bezig zijn. Je kinderen weten vaak allang hoe je over seksualiteit denkt. Dit kan het voor

Soms heb ik het gevoel dat de begrippen democratie en kerk in

je zoon of dochter lastig maken om eerlijk te praten over de

net zo’n ‘pre-verhuisfase’ zitten. Ik weet: beide zijn niet gelijk-

vragen of thema’s waar hij of zij mee rondloopt.

waardig. Een democratie is een vorm van samenleven bedacht door mensen. Voor de kerk geldt: mensenwerk, ja, maar tegelijk en daarbovenuit een ‘project’ van bovenaf, een bouwsel van Christus zelf. Ook al verschillen de begrippen, hun actuele status is gelijk: je zou best zonder kunnen. Bij het begrip democratie merk je dit gevoelen meestal indirect: om iets te doen tegen de gevestigde orde nemen mensen genoegen met machthebbers die weinig tot niets te maken willen hebben met het wezenlijke van de democratie, namelijk dat je door te luisteren naar consensus zoekt.

 Overdrijf ik? Dacht het niet 

 ‘Het is lastig om open en eerlijk over seksualiteit te praten als je bang bent dat de ander je om jouw gedrag of mening afkeurt’  Hetzelfde kan gelden voor de kerk. Als je een avond organiseert om het over seks te hebben en het blijft steken bij die norm, dan houdt een deel van de jongeren zijn mond.

Voor de kerk werkt dit anders. Daar klinkt de afwijzing openlij-

Het is lastig om open en eerlijk over seksualiteit te praten

ker. ‘De kerk? Ach, die kan wel weg, zeker straks.’ Overdrijf ik?

als je bang bent dat de ander je om jouw gedrag of mening

Dacht het niet. Neem dit citaat van iemand die geen lid meer

afkeurt. Het gebeurt vaak pas op een jeugdavond over dit

van een kerk is of wil zijn: ‘God stuurde zijn Zoon naar de we-

thema, zeker als je in kleine gespreksgroepjes uit elkaar

reld en niet naar de kerken.’

gaat, dat iemand vertelt dat zij of hij op het gebied van seks alles al heeft gedaan. En ze kijken echt niet altijd blij en te-

Redt de kerk het? Geen idee. Als het van mensen afhangt niet.

vreden op die keuzes terug.’

Misschien ligt daar ook wel de kern van het slechte imago: beide worden beoordeeld naar de mate waarin mensen er iets

Hoe kun je in de kerk de kans aangrijpen voor een goed

van maken. Weinig dus.

gesprek?

Hoe moet het dan wel? Ergens werd democratie omschreven

‘Door aandacht te geven aan jongeren met verkering en be-

als werk in uitvoering: ‘Nooit een gegeven, maar altijd werk in

langstelling te tonen voor hun relatie. Denk aan het meisje

uitvoering dat onze inspanning verdient.’ Een fraaie typering,

dat verkering krijgt met een jongen die al seksuele ervaring

die ook op de kerk toepasbaar is. Ook daar werken mensen, en

heeft. Zo’n meisje heeft een veilige plek nodig waar ze

dus gaat er veel mis. Tegelijk geldt hier dat het hele werk én

naartoe kan gaan en vragen kan stellen: “Wat is nu eigen-

het einddoel al vooraf vastliggen:

lijk normaal in een relatie? Wat wil ik eigenlijk zelf?”

hoe het werk ook gaat, dáár gaat

Alle jongeren hebben een referentie nodig om goede

het naartoe. Mooi is ook dat je bij

keuzes te leren maken. Daarom is het zo mooi als jeugdlei-

dit werk in uitvoering niet vooral

ders in gesprek blijven gaan, ook als jongeren een relatie

iets moet bréngen, maar dat je

krijgen. Of dat je als ouder of als dominee gewoon kunt

dingen krijgt, dat je genade ont-

zeggen: “Hé, hoe is het om verkering te hebben? Voelt het

vangt. Hoezo: kan wel weg?

goed? Of overvalt alles je eigenlijk?” Dan kunnen jongeren bijvoorbeeld praten over hun onzekerheid. Het moet bij gesprekken niet draaien om de norm, maar om

Leendert de Jong (GKv), hoofdredacteur van OnderWeg

 Interview

onderliggende waarden als veiligheid, keuzes maken, geborgenheid, wederkerigheid, vrijheid en alles wat maar speelt in de dynamiek van een relatie. Vraag aan een stel dat gaat samenwonen ook door over de motieven: is het om uit te proberen of ze bij elkaar passen of gaat het om geldgebrek voor een trouwerij? Dat maakt veel verschil.’ Wat voor vragen worden jou gesteld als je een jeugdavond leidt? ‘Wat ik vooral merk, is de opluchting over de openheid ten aanzien van seksualiteit. De jeugdavonden die ik geef, gaan niet over één norm. Ik stimuleer jongeren na te denken over hoe ze zelf tegen seksualiteit aankijken en hoe ze

Arjet Borger: ‘Als jij je te onzeker voelt om te zeggen wat je wilt of wat voor jou belangrijk

ermee willen omgaan. Ik probeer hun

is, hoe kun je dan goed praten over seks?’

vooral te leren naar hun eigen gevoelens te kijken, na te denken, in gesprek te

relatie te staan. Om te kunnen praten

een meisje dat een relatie van drie jaar

gaan en zelfstandig keuzes te maken.

met zijn of haar partner. Om voor zich-

achter zich heeft, hoe is dat voor jullie?

En: hoe bespreekbaar is in jouw rela-

zelf op te kunnen komen. Om over sek-

Heb je iemand met wie je erover kunt

tie wat jij wilt, bijvoorbeeld als jij en je

sualiteit te praten en om daarin goede

praten? Hoe voel je je bij elkaar?” We

vriend(in) verschillend over bepaalde

keuzes te kunnen maken. Daarvoor is

zijn betrokken bij onze jongeren en vra-

dingen denken? Als jij je te onzeker voelt

het nodig om na te denken over waar-

gen hun naar van alles, naar hun studie,

om te zeggen wat je wilt of wat voor jou

den als liefde, trouw, veiligheid en zorg.

hun vrienden en wat ze in hun vrije tijd

belangrijk is, hoe kun je dan goed praten

Zelfs als jongeren nog niet weten welke

doen. Juist in deze fase kun je ook mee-

over seks?’

norm voor hen belangrijk is, hebben ze

leven met de relaties die ze aangaan en

al wel gedachten over die waarden. Sti-

waar nodig hen ondersteunen.

muleer hen om daar nog meer over na

Ik denk echt dat je als kerk aandacht

‘Over alles wat met relaties en seks te

te denken. En durf daar zelf ook over in

moet geven aan seksualiteit en veilige

maken heeft, kun je al op jonge leef-

gesprek te gaan.’

relatievorming. Schep een kader waarin

Valkuil

jongeren kunnen praten over zichzelf

tijd met kinderen praten’, zegt Borger. Hoewel dit een open deur lijkt, blijkt in

Wie voeren zo’n gesprek?

en hun relaties en veilig hun vragen

de praktijk dat ouders met zo’n gesprek

‘De dominee, de ouders en de jeugdlei-

kunnen stellen. Je kunt als gemeente

soms wachten tot de puberteit.

der kunnen die rol innemen. Natuurlijk

een jeugdavond over dit onderwerp

Ook is het nodig om een veilige omge-

is het dan belangrijk dat er vertrouwen

organiseren of een ouderavond over

ving te scheppen en het gesprek op gang

is in het contact dat je hebt. Je kunt zo’n

bijvoorbeeld seksuele opvoeding. Door

te helpen. Borger: ‘Juist voor christelijke

gesprek goed inleiden en bijvoorbeeld

als kerk het thema op de kaart te zet-

opvoeders kan het een valkuil zijn om

zeggen: “Hé, ik zie al een tijdje dat je

ten, komt ook het onderlinge gesprek

normatief over seksualiteit te praten. Dit

verliefd bent. Mag ik eens vragen hoe

tussen ouders en kinderen op gang. Je

geven christelijke jongeren ook zelf aan

je in die relatie staat?” Dat is misschien

geeft daarmee een signaal af: wij vin-

in onderzoeken. Het is belangrijk om in

spannend, maar het getuigt van de zorg

den het belangrijk om te investeren in

gesprek te gaan over onze waarden. Wat

die je hebt voor elkaar. De kans dat ie-

goede relaties.’

vind je belangrijk voor je zoon of doch-

mand nee zegt, is heel klein.

ter? Wat vind je belangrijk voor die jon-

Het vergt moed om vervolgens ook door

Gerry Bos-Kaptein (GKv) is kerkelijk

gere die bij jou op de jeugdgroep komt?

te vragen. Soms is dat wel nodig. Dat kan

werker in de NGK en GKv, student

Uiteindelijk wil je die jongere immers

bijvoorbeeld zo: “Ik zie dat hij veel ouder

praktische theologie aan de TU

helpen om op een goede manier in een

is dan jij.” Of: “Je hebt nu verkering met

Kampen en journalist.

 Thema

Vier jeugdwerkers aan het woord

‘Jongeren zijn veel opener geworden over seks’ Eén op de drie christenen geeft aan dat er in zijn kerkelijke gemeente een taboe rust op seksualiteit, zo bleek vorig jaar uit onderzoek van de EO. Wat doet dat met jongeren? Waar kunnen ze met hun vragen terecht? En krijgen ze antwoorden waarmee ze verder kunnen? Vier jeugdwerkers aan het woord.

tekst Anne van Blijderveen beeld Aleshyn_Andrei/Shutterstock

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

 Reportage

ook Smit dat er over seks steeds ruimer

Van Houwelingen wijt die afkalving aan

gedacht en gesproken wordt, en dat laat

de toenemende invloed van porno. Ook

volgens hem kerkelijke jongeren niet

al vindt, volgens de christelijke ero-

onberoerd. Christelijke jongeren gaan

tiekshop Intimitijd, 59 procent van de

bijvoorbeeld sneller een vrijblijvende re-

christelijke jongeren dat je geen porno

latie aan. ‘De eerste keer dat ik van één

mag kijken. ‘Ik zou haast willen spreken

van hen het begrip fuck buddy hoorde,

van een porno-epidemie. Jongeren heb-

stond ik wel even met mijn oren te klap-

ben niet door hoe het hun beeldvorming

peren.’

van relaties en seksualiteit aantast.’

Anko Oussoren (37), jeugdadviseur bij het Praktijkcentrum van de GKv en

Taboes

jeugdwerker, denkt dat die vrijblijvende

Het kan voor jongeren lastig zijn om

relaties vroeger ook wel voorkwamen.

vrijuit over seks of porno te spreken

‘De jongeren van nu experimenteren

met ouders of jeugdleiders. Dat kan

openlijker. Maar de eerste twee relaties

te maken hebben met hun seksuele

die ik zelf had, waren ook proefballon-

opvoeding, denkt Esther Kaper (33),

netjes. Alleen dan onder het mom van

auteur van Hot Issues, een ‘eerlijk boek

verkering.’

over christenen en seks’. Christenen zijn

Weerbaar

vaker ontevreden over hun seksuele opvoeding dan niet-christenen, blijkt

De meerderheid van de christelijke jon-

uit het onderzoek van Intimitijd. Kaper

geren vindt volgens Smit nog altijd dat

vindt ook dat haar eigen seksuele op-

seks in een relatie van liefde en trouw

voeding tekortschoot. ‘Als tiener had ik

thuishoort. ‘Dan heb je nog een kleine

veel vragen. Ik wilde weten wat wel en

groep die vindt dat seks alleen bin-

niet mocht van God op seksueel gebied.

nen het huwelijk mag plaatsvinden en een heel kleine groep jongeren die net zo makkelijk een snoepje eten als dat ze seks consumeren.’ Over die laatste groep maakt Smit zich niet het meeste zorgen. ‘Ik zit wel in over de meer so-

‘Ik zou haast willen spreken van een porno-epidemie’ 



Ter geruststelling: de seksuele moraal

ciaal kwetsbare jongeren. Zij zijn heel

van christelijke jongeren vandaag is niet

gevoelig voor groepsdruk. Ze geven

veel anders dan pak ‘m beet vijftig jaar

hun grenzen niet aan. Tot hen probeer

geleden. Dat is tenminste de opvatting

ik door te dringen, zodat ik ze weerbaar

Maar niemand die me daar een prak-

van Paul Smit (48). Hij is jeugdadviseur

kan maken.’

tisch antwoord op kon geven.’

bij het Nederlands Gereformeerd Jeugd-

Iemand die er zijn werk van heeft ge-

Inmiddels zijn de tienerjaren van Kaper

werk. ‘Er is nu meer openheid over het

maakt om jongeren moreel weerbaar te

zo’n vijftien jaar geleden, maar ze ziet

thema onder jongeren, waardoor het

maken, is Gerard van Houwelingen (36)

dat de tieners en twintigers van nu met

erop lijkt dat ze seksueel actiever zijn.

van Stichting Generatio. Hij is betrok-

dezelfde vragen rondlopen. ‘Voorname-

Maar dat is denk ik niet zo.’ Lachend

ken bij het programma No Apologies,

lijk over het “grijze gebied”: seks mag

vertelt hij over een 83-jarige vrouw die

dat het moreel besef van jongeren wil

niet, maar wat mag dan wel en wat ver-

in de CGK sprak over seks. Ze had met

stimuleren. ‘Ik merk dat de opvattingen

sta je onder seks?’ Er blijken ook aardig

pretoogjes de zaal in gekeken en gezegd

over seks in de maatschappij christelijke

wat taboes te bestaan. ‘Op studenten-

dat als iedereen die voor het huwelijk

jongeren beïnvloeden. Dat heeft zowel

avonden spreek ik over zelfbevrediging

gevreeën had een blauwe neus zou heb-

positieve als negatieve gevolgen; jon-

en porno. Dat maakt mensen even heel

ben, de meeste mensen in de zaal de

geren zijn veel opener geworden over

oncomfortabel. Maar waarom zouden

hand voor de neus zouden houden.

seksualiteit, maar tegelijk zie ik een af-

we ons schamen? Bijna iedereen ont-

Een relativerend voorbeeld. Toch ziet

kalving van de seksuele moraal.’

dekt deze dingen.’

 15

 Thema

‘Vooral jongeren van gescheiden ouders hebben geen boodschap meer aan de echtelijke verbintenis’ 



hebben op de seksvragen van de jeugd.

relaties heeft meer consequenties, zegt

‘Enkel zeggen: “Het mag niet” volstaat

Esther Kaper. ‘Twintigers en dertigers

niet.’

kunnen zich steeds moeilijker binden. Ik

Smit kan zich daarin vinden. ‘Je kunt het

merk het in gesprekken met studenten,

gesprek over seksualiteit net zo goed

collega’s en vrienden. Tegelijkertijd: 75

niet aangaan als je dat met een opgehe-

procent van de twintigers, zowel chris-

ven vingertje gaat doen. Al begrijp ik wel

telijk als niet-christelijk, is getrouwd of

dat het niet makkelijk is.’

wil trouwen. Ze zijn dus wel op zoek

Trouw

naar vastigheid. In de maatschappij is het echter steeds minder vanzelfspre-

Eén van de maatschappelijke tendensen

kend dat je je in een relatie soms door

waar christenen anno 2017 onverkort

moeilijke fases heen moet slaan. Vooral

aan bijdragen is de stijging van het

het eigen geluk telt. Dat is niet een mi-

Toen Kaper zelf een puber was, ervoer

aantal echtscheidingen, zo blijkt uit

lieu waarin relaties van liefde en trouw

ze sterke schuldgevoelens als ze alleen

onderzoek. Dit heeft zijn weerslag op

gemakkelijk gedijen.’

al verlangde naar seks. Uit het eerderge-

christelijke jongeren, constateren de

Hier ligt een taak voor de kerk, vindt

noemde onderzoek van Intimitijd blijkt

jeugdwerkers. Anko Oussoren merkt dat

Kaper, om een christelijke visie op in-

Kaper geen uitzondering: één op de

jongeren steeds realistischer zijn over

timiteit en het aangaan van duurzame

vier christenen voelt zich schuldig over

relaties. ‘Dé ware heeft wel afgedaan.

relaties te delen. ‘Als christenen heb-

seksuele gedachtes en gevoelens, twee

Als hun partner op de lange termijn de

ben wij de wereld wat te bieden. Veel

keer zo veel als niet-christenen. ‘Daarom

ware blijkt te zijn, zien ze dat als een

mensen zijn op zoek naar veiligheid en

móeten we hier in de kerk openlijk over

geschenk.’

vertrouwen in een relatie. De kerk kan

kunnen spreken. Dan kun je elkaar steu-

Smit constateert dat het huwelijk voor

mensen inspireren door te wijzen op

nen en inspireren.’

veel jongeren fors aan waarde inboet.

het christelijke antwoord. Wie wil nu

Van Houwelingen onderschrijft dat.

‘Vooral jongeren van gescheiden ou-

niet een intieme relatie, volledig geac-

‘Lange tijd was echter het credo: als we

ders hebben geen boodschap meer aan

cepteerd worden door de ander en seks

er niet te veel aandacht aan geven, komt

de echtelijke verbintenis. Maar trouw

binnen een veilige context?’

het vanzelf goed. Het drong niet door

vinden ze des te belangrijker. Daarom

hoe belangrijk seks is en dat jongeren

is het ook belangrijk seks met trouw te

Anne van Blijderveen is freelancer voor

echt toerusting nodig hebben.’ Hij pleit

verbinden, als je het met jongeren over

Tekstbureau Vakmaten en student jour-

ervoor dat zowel ouders als kerkelijk

duurzame relaties hebt.’

nalistiek aan de Christelijke Hogeschool

werkers goede antwoorden moeten

Het gedaalde vertrouwen in (echtelijke)

Ede.

Met OnderWeg op Lutherreis Op 31 oktober 1517 spijkerde de monnik

Het bestuur van de Gereformeerde Persver-

Maarten Luther zijn 95 stellingen op de deur

eniging OnderWeg nodigt u als lid/abonnee

van de Slotkerk in Wittenberg. Dat moment

uit om tijdens een zesdaagse busreis mee te

wordt gezien als de start van de Reformatie.

gaan naar de bron van de Reformatie.

Hoe mooi is het om 500 jaar later die plaatsen te bezoeken waar Luther gewoond en gewerkt heeft. Dat maakt OnderWeg mogelijk.

Belangstelling? Kijk op www.onderwegonline.nl/lutherreis

Aanmelden vóór 1 maart 2017. Wees er snel bij. Vol is vol.

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

Nieuws

 Colofon Kernredactie

GKv-synode van start Op 28 januari is de GKv-synode van start gegaan. De 32 afgevaardigden kozen een moderamen, bestaande uit ds. M.H. Oosterhuis (Wezep), preses; H.H. Bouma (Goes), assessor; ds. K. Harmanny (Best), scriba 1; ds. W.F. Wisselink (Almelo), scriba 2. De bidstond en de opening vonden plaats in Meppel; de werkvergaderingen van de synode vinden vanaf 9 maart plaats in conferentiecentrum Mennorode in Elspeet.

Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer, Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo, Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van VarikNijsink. Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp. Medewerkers Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene,

CGK-synode kritisch over contact met andere kerken De synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken heeft zich recent kritisch opgesteld tegenover andere kerken. Plaatselijke gemeenten kregen weliswaar weer enige ruimte voor samenwerking en samengaan met NGK-gemeenten, maar alleen als die geen kinderen toelaten tot het avondmaal, geen vrouwelijke ambtsdragers hebben en geen ruimte bieden aan homo’s met een relatie. Synodeleden uitten zorg over de ontwikkelingen in

Bas Luiten, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Wim van der Schee, Karen Scheele, Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman. Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

de GKv; op landelijk niveau zal het gesprek met de GKv over de prediking steviger worden gevoerd. Een voor-

OnderWeg in braille, grootletter en audio

stel om een bijzondere relatie aan te gaan met de PKN

OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

stuitte op bezwaren, onder meer vanwege de clausule

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

over het ongeacht leer of leven accepteren van attestaties van PKN-leden.

Abonnementsprijzen

Vier NGK-prio’s zoeken gemeente

Halfjaarabonnement € 26,75.

De Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding (NGP) zoekt gemeenten waar vier studenten die aan het eind van hun studie zijn in 2017 als prio (predikant in opleiding) aan de slag kunnen. Enkele jaren geleden besloot de Landelijke Vergadering van de NGK dat studen-

Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede.

ten voor ze predikant kunnen worden gedurende twee tot drie jaar zelfstandig de verschillende predikantstaken

Persvereniging

moeten uitoefenen, met werkbegeleiding en supervisie

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

vanuit de NGP. Als het prioschap naar het oordeel van betrokkenen goed is uitgevoerd, kan beroepbaarstelling plaatsvinden. Het prioschap is verplicht, maar kan alleen functioneren bij voldoende beschikbare gemeenten.

Komen en gaan Aangenomen naar GKv/NGK Wapenveld: K.F. Dwarshuis (GKv Drachten-Nijega); naar NGK Voorthuizen/Barne-

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl. Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel. Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

veld: R. Drop (NGK Rijsbergen).

Vormgeving

Verbonden aan CGK/NGK Arnhem: D.H.T. Postuma (CGK/

Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,

GKv/NGK Lisse); aan GKv Zutphen: J. van Houwelingen

fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

(CGK/GKv/NGK Lisse); aan NGK Rijsenhout: kandidaat J.A.C. Weij (Kampen). Beroepbaar gesteld: A. ten Brinke (Berkum), die door de GKv Ommen Noord-Oost is beroepen als geestelijk verzorger bij de Baalderborggroep en dit beroep heeft aangenomen.

Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline 17

 Stimulans Lees-, kijken luistertips voor geloofs- en gemeenteopbouw

tekst Heleen Sytsma-van Loo

Genoeg

n samenwerking met uitgeverij

kritische kanttekeningen bij ons com-

Buijten & Schipperheijn is Micha

fortabele leven. Ze schrijft onder meer

Nederland begonnen aan de uitgave

over ontspullen, opkomen voor recht,

van een Micha-boekenserie, een reeks

en het bubbelbadgeloof. Het boek geeft

boeken over leven in en voor gerechtig-

heldere en concrete antwoorden vanuit

heid. Het eerste boek in de serie is van de

de Bijbel. Ieder hoofdstuk bevat actie-

hand van Martine Vonk en heet Genieten

punten om mee aan de slag te gaan en

van genoeg. Vonk beschrijft in haar boek

gesprekspunten om over door te praten.

hoe Jezus laat zien dat je gelukkiger

Een mooi boek over het leven met God,

kunt worden van minder. Het gaat over

voor persoonlijke Bijbelstudie en voor

thema’s als gedrag, bezit, en de ander.

gespreksgroepen.

De auteur plaatst op een speelse toon

Creatief

iblejournaling is een manier

de tekst, zodat je erover nadenkt en ze

van ‘Bijbellezen’ waarbij je

onthoudt. Het is een heel andere invul-

creatief met een tekst aan

ling van stille tijd houden dan bijvoor-

de slag gaat om hem op die manier te

beeld mediteren, maar kan – als het je

verwerken. Je kunt schrijven, tekenen,

ligt – heel waardevol zijn. Het is ook een

knippen, plakken, kalligraferen of ge-

geschikte werkvorm voor kinderen

bruikmaken van welk creatief talent je

jeugdgroepen.

ook maar hebt. Het idee is dat je een

Er zijn diverse hulpmiddelen beschik-

tijdje bezig bent met de woorden van

baar, voor beginners en gevorderden. Een Bijbel met veel bijschrijf- of tekenruimte kan handig zijn, zoals de Schrijfbijbel, met iets dikker papier dan gebruikelijk. Sestra, een onderdeel van uitgeverij Jongbloed dat zich vooral

richt op christelijke vrouwen, stelde

boekje CreativiTIJD met de Bijbel (uitge-

een pakketje met stickers en knipvellen

geven bij Kok) van Linette Trapman is

en dergelijke samen, dat je goed kunt

een praktisch boek vol voorbeelden,

gebruiken bij de Schrijfbijbel. De web-

met leuke oefeningen, overtrekpatro-

site www.biblejournaling.nl valt ook

nen en eenvoudige stap-voor-stap-

onder het beheer van Sestra, evenals

projecten. Ten slotte kun je natuurlijk

het Biblejournaling Magazine dat een

op Facebook en Pinterest terecht voor

paar maanden geleden verscheen. Het

inspiratie.

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

 Column Storm

 Stimulans

Smoothie

e jeugdfilm Storm: Letters van Vuur is sinds half janu-

de 12-jarige Storm, is door de Inquisitie betrapt op het druk-

ken van een brief van Maarten Luther. Storm wordt ongewild

spinazie en overig tuinafval in de gulzig malende messen.

het middelpunt van de jacht op deze brief. Geholpen door

Want brood is dood en lang leve de smoothie. Dit groene

Marieke, een katholiek weesmeisje dat in de ondergrondse

drinkontbijt kan zonder gebit genuttigd worden en doet den-

tunnels van de stad woont, moet Storm in een race tegen

ken aan ons nationaal mestoverschot.

ari in veel bioscopen te zien. Hij speelt zich af in de tijd van de Reformatie. Klaas Voeten, de vader van

p ons aanrecht staat een kloeke blender. Die staat daar niet zonder reden. Bij het krieken van de dag verdwij-

nen stukken banaan, kiwi, linksdraaiende yoghurt, rauwe

de klok zijn vader zien te

Als ik in alle vroegte terugverlang naar de frituurpan, wijzen

redden van de dood op

disgenoten onvermoeid op gezondheidswinst die mij slob-

de brandstapel. De film

berend ten deel valt. Gewicht, bloeddruk en een stralende

is heel geschikt voor een

huid, alles wordt nieuw. Vroeger sloegen gluten ruwe bres-

avondje kerkgeschiede-

sen in mijn darmwand, zoals Ossies de Berlijnse Muur te lijf

nis met je jeugdgroep: als

gingen. Maar met de smoothie gaat het beter. En zo drup-

je zelf goed op de hoogte

pelen de adviezen van de Groene Meisjes en de zachtheid

bent van waar het in de

van de avocado ons leven binnen. Nog even en we gaan niet

kerkstrijd van de zestiende

meer zonder chiazaad de deur uit.

eeuw over ging en wat er op het spel stond, kun je de groep voor of na de vertoning ongemerkt veel meegeven.

95 stellingen

 Dit groene drinkontbijt

kan zonder gebit genuttigd worden 

Deze huiselijke hype kan wel een vleugje scepsis gebruiken. Mijn steunpilaar in dit gevecht is Martijn Katan, hoogleraar voedingsleer. Hij schreef Voedingsmythes. Over valse hoop

oor een jongere doelgroep is over hetzelfde on-

en nodeloze vrees en dat heb ik voorzichtig naast de blender

derwerp onlangs een animatie-dvd verschenen,

gelegd. De dreiging van E-nummers, beloftes rond kokosolie,

geschikt voor kinderen die naar de nevendienst

het gevaar van melkvet, de voordelen van spelt en rauwe

of kinderclub gaan. De dvd Het verhaal van Maarten Luther

groenten worden vrolijk onderzocht. Wie wil weten of as-

maakt deel uit van de Fakkeldragers, een serie animatie-

perges de potentie verhogen, moet dit boek lezen. Maar

dvd’s over geloofshelden die echt bestaan hebben. Hoe-

wie wil geloven dat bleekselderij negatieve calorieën levert,

wel Maarten Luther niet van plan was om de Reformatie

wordt door dit boek uit de droom geholpen. Er is geen eten

in gang te zetten met zijn 95 stellingen, veranderde hij de

waarvan je afvalt: ‘Je valt alleen af als je komkommer eet in

wereld met zijn herontdekking dat redding uit het geloof

plaats van Magnums.’

is en niet uit werken. Heeft Luther de moed om voet bij

De hamvraag blijft natuurlijk waarom zo veel weldenkende

stuk te houden, nu paus Leo X hem bij elke gelegenheid

mensen achter onbewezen voedingsclaims aanrennen. Na-

achtervolgt en bestrijdt, zelfs als dat zijn dood betekent?

tuurlijk zijn er goede redenen om niet te veel en te vet te

Naast de tekenfilm van 33 minuten bevat de dvd ook les-

eten. Maar in de voedingshypes proef je ook een verlangen

materiaal (gespreksvra-

naar heil in een seculiere context. Lichaam en gezondheid

gen, puzzels, kleurplaten

als laatste tempel tussen de ge-

enzovoort) voor kinderen

vallen heilige huizen. Voeding met

en leiding. Zie www.de-

de belofte van eeuwig welzijn, als

fakkeldragers.nl.

nieuwe verlossing. Daar krijg je nooit genoeg van.

Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst. 19

 Eyeopener

‘Want levend en krachtig is het woord van God, en scherper dan een tweesnijdend zwaard: het dringt diep door tot waar ziel en geest, been en merg elkaar raken, en het is in staat de opvattingen en gedachten van het hart te ontleden. Niets van wat geschapen is blijft voor Hem verborgen, alles is onverhuld en volkomen zichtbaar voor de ogen van Hem aan wie wij rekenschap moeten afleggen.’ (Hebreeën 4:12-13)

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

 Eyeopener

Onder het mes Het mes snijdt aan twee kanten, zo luidt het gezegde. Voor Nederlanders biedt deze uitdrukking perspectief op een dubbel voordeel, voor Vlamingen op een zaak waar zowel voor- als nadelen aan kleven. Ook al spreken we min of meer dezelfde taal, of we elkaar goed begrijpen is dus nog maar de vraag. Ook de auteur van de Hebreeënbrief gebruikt het beeld van een zwaard (lees: mes) dat aan twee kanten snijdt. Nog scherper dan zo’n mes is het Woord van God, zo schrijft hij. Hoezo is Gods Woord te vergelijken met een mes dat aan twee kanten snijdt? tekst Myriam Klinker-De Klerck beeld iofoto/Shutterstock

De context waarin de schrijver dit beeld gebruikt,

Met nadruk staat voorop dat het ‘levend’ is. God

helpt ons op weg naar de betekenis ervan. De brief

spreekt nog steeds, ook vandaag. Hier en nu klinkt

die in de traditie ‘aan de Hebreeën’ is gaan heten,

zijn stem en die vraagt om gehoor. Sterker nog, het

richtte zich vermoedelijk tot Joden die christen waren

Woord is ‘krachtig’, zo staat er. Je kunt ook ‘werk-

geworden, maar nu op het punt stonden om hun ge-

zaam’ vertalen. Gods Woord is springlevend en druk

loof in Jezus weer op te geven. Op alle mogelijke ma-

aan het werk. Het doet iets met je – en dan niet

nieren probeert de auteur dit te voorkomen. Hij laat

gewoon als een ‘ding dat je raakt’, maar als een le-

zien dat God vroeger door de profeten tot hun voor-

vende, zelfstandige, entiteit die energiek met jou aan

ouders sprak, maar dat Hij nu tot henzélf spreekt. En

de slag gaat.

dat spreken gebeurt op een sublieme manier, name-

Waar is het Woord van God dan mee bezig? Het lijkt

lijk door zijn eigen Zoon Jezus Christus (zie de opening

op een ontledende activiteit, een soort autopsie van

van de brief). Gods stem klinkt dus nog steeds, nu

je persoon. En dat is de reden waarom hier misschien

juist meer dan ooit. Dat is de boodschap. En het is de

meer aan een mes moet worden gedacht dan aan

bedoeling dat de Hebreeën aan Gods spreken gehoor

een zwaard. Dit in tegenstelling tot Openbaring 1:16

geven en Hem niet afvallen, zoals het volk Israël in

en 2:12, waar ook over een tweesnijdend zwaard

de woestijn helaas wel deed (zie hoofdstuk 3). Gods

wordt gesproken, maar dan met een term die spe-

waarschuwende woorden in de woestijn hebben blij-

cifiek een lang zwaard aanduidt (rhomphaia in het

vende betekenis. Net zoals het woestijnvolk de toe-

Grieks). De term in Hebreeën 4:12 (machaira in het

gang tot het beloofde land ontzegd werd, kunnen hun

Grieks) kan duiden op een zwaard, maar ook op een

nazaten, de Hebreeën – als hun hart ongelovig wordt

dolk of een wat korter mes. En, net zoals bij som-

en zij zich afkeren van Jezus – ook vandaag nog Gods

mige zwaarden het geval is, blijkt het lemmet van het

beloften mislopen. Want alleen in Jezus, de ‘ultieme

genoemde mes aan twee kanten geslepen. Het gaat

hogepriester’, is verzoening.

dus om een extra scherp mes dat diep kan doordrin-

Springlevend

gen. En juist daardoor komt het verder en werkt het preciezer dan welk supermes ook: het kan namelijk

In deze context vind je een mooie, haast tastbare

raken en onderscheiden wat binnen in een mens heel

beeldspraak over Gods Woord, die ook meteen een

dicht bij elkaar ligt: ziel en geest (mentaal) of ook

appèl doet op jouw en mijn leven. In Hebreeën 4:12

been en merg (fysiek). Door het noemen van zowel

krijgt Gods Woord bijna persoonlijke trekken, die de

een mentaal als een fysiek duo wordt de totaliteit

aanwezigheid en de actualiteit ervan onderstrepen.

van een mens in beeld gebracht. Messcherp en

 21

 Eyeopener

Gods Woord is springlevend en druk aan het werk 



Om in gesprek te gaan • God spreekt nog steeds. Merk je dit in je eigen leven? Of om je heen? Hoe spreekt Hij dan? • Hoe ervaar jij Bijbelstudie? Ga jij met Gods Woord aan de slag of is het eerder omgekeerd? • Eens moeten wij rekenschap afleggen. Is dat

schérper nog dringt Gods Woord door in mensen, met als eindbestemming hun hart.

een gedachte die jou bezighoudt? • In de brief aan de Hebreeën staat het beeld

Zó scherp en precies werkt Gods Woord. Het ontleedt

van Jezus als hogepriester centraal, een

de opvattingen en gedachten van het hart. Is het

beeld dat misschien wat ver van ons afstaat.

gelovig of niet? Omarmt het Jezus of niet? De auteur

Waarom gebruikt de auteur juist dit beeld om

van de brief waarschuwde zijn lezers al eerder voor

Jezus te typeren?

het gevaar van een ongelovig hart (3:12) en hield hun met woorden uit Psalm 95 het lot van het woestijnvolk voor: ‘Daarom werd die

Om te oefenen

generatie door mijn woede

schepsel blijft voor Hem verborgen. Alles is onverhuld

getroffen, Ik zei: “Altijd weer

(letterlijk: naakt) en volkomen zichtbaar voor zijn

God kent de opvattingen en gedach-

dwaalt hun hart, mijn wegen

ogen. Het Griekse woord dat in vers 13 die volkomen

ten van ons hart. Voor onszelf is het

kennen ze niet.” En in mijn

zichtbaarheid aanduidt, heeft tegelijk een kwets-

soms moeilijk daar eerlijk bij te komen.

toorn heb Ik gezworen: “Nooit

bare klank. Het werd ook wel gebruikt wanneer een

Maar hoe meer wij met Hem omgaan

zullen ze binnengaan in mijn

worstelaar zijn tegenstander uitschakelde door hem

en Hem leren kennen, hoe beter het

rust”’ (3:10-11). Hij laat hun de

bij de keel te grijpen. Zo staan wij mensen naakt en

ook lukt om ons eigen hart eerlijk te

urgentie van hun keuze voor

kwetsbaar voor God. Want Hij kijkt recht in ons hart.

onderzoeken. Daarom is het dagelijks

of tegen Jezus voelen.

lezen van de Bijbel zo belangrijk. Want

Binnenste

God zoekt omgang met mensen via

Zuivere koffie

zijn Woord. Hij laat zich kennen in de

Ook wij moeten eens reken-

zegd. En dat doet het. Maar niet zomaar even vanzelf

geschiedenis met zijn volk Israël en

schap afleggen. Maar het blijft

op een doordeweekse woensdagmiddag. Echte ver-

op een heel bijzondere manier in zijn

moeilijk om de opvattingen

andering gebeurt pas wanneer Gods Woord zelf ener-

Zoon Jezus, de Christus. Hij laat zich

en gedachten van ons eigen

giek met je aan de slag gaat. Dan ga je door een soms

kennen en zoekt omgang met ons. Dit

hart eerlijk te peilen. Ons

pijnlijk proces heen, waarin de waarheid over het

laatste is een belangrijke gedachte

hart is gebroken. Wij schen-

diepste binnenste van jezelf naar boven komt. Steeds

achter de ‘geestelijke oefeningen’, ont-

ken nooit zuivere koffie, hoe

weer komt de kwetsbaarheid van zelfs je meest

worpen door Ignatius van Loyola, de

goed onze bedoelingen ook

nobele gedachten in alle openheid bij God aan het

grondlegger van de rooms-katholieke

zijn. Toch is het belangrijk

licht. Maar juist dat werkt bevrijdend. Want Gods licht

Jezuïetenorde in de zestiende eeuw.

scherp te blijven. Want het

is genadig. De woorden van Hebreeën 4:15-16, het

Deze oefeningen zijn onder christenen

levende en energieke Woord

directe vervolg, bieden dan ook ruimschoots troost:

nog steeds in gebruik. Ze zijn erop ge-

van God toetst ons helemaal

‘Want de hogepriester die wij hebben is er een die

richt om door dagelijkse meditatie van

en onderzoekt ons hart.

met onze zwakheden kan meevoelen, juist omdat Hij,

Jezus’ leven te leren onderscheiden

God wil weten of het Jezus

net als wij, in elk opzicht op de proef is gesteld, met

wat je innerlijk beweegt. Biddend ga

Christus kent, Hem omarmt

dit verschil dat Hij niet vervallen is tot zonde. Laten

je als het ware met Jezus in dialoog. Ze

en onverdeeld alles van Hem

we dus zonder schroom naderen tot de troon van de

zijn vooral bedoeld om bij belangrijke

verwacht. God kent ons door

Genadige, waar we telkens als we hulp nodig hebben

beslissingen in je leven goed te luis-

en door. Hebreeën 4:13 is daar

barmhartigheid en genade vinden.’

teren naar Gods stem. Nieuwsgierig

heel erg duidelijk over. Het is

Dus christen, ben je bereid om onder het mes te

geworden? Neem een kijkje op www.

een gedachte die niet alleen

gaan? God is benieuwd naar je hart!

jezuieten.org/nl/spiritualiteit/de-gees-

bij Joden en christenen, maar

telijke-oefeningen.

bijvoorbeeld ook bij de stoï-

Myriam Klinker-De Klerck is docent Nieuwe

cijnen voorkwam. Geen enkel

Testament aan de TU Kampen.

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

Gods Woord verandert mensen, wordt weleens ge-

Hoe

-advertenties-

helpen we Servische vluchtelingen de winter overleven?

Door het uitdelen van schoeisel en eten!

Helpt u mee? Zo’n 2.000 vluchtelingen bivakkeren in Belgrado op straat of in tochtige restanten van gebouwen. Het vriest 10 graden. Er ligt 15 centimeter sneeuw. Niemand kĳkt naar ze om. Het zĳn vergeten vluchtelingen. Stichting Hulp Oost-Europa (HOE) wil de vluchtelingen voorzien van eten en kleding, zodat zĳ een klein beetje warmte krĳgen in de erbarmelĳke omstandigheden. Over het hoe en het waarom, politiek gezien, gaat de stichting niet. Er zĳn mensen in nood. Wĳ willen vanuit onze christelĳke overtuiging helpen in deze mensonterende situatie. Helpt u mee?

T +31 (0)342 420554 E info@stichtinghoe.nl

NL84 INGB 0000 0088 87 t.n.v. Hulp Oost-Europa in Barneveld

Waar uw donatie naar toe gaat

Servië

stichtinghoe.nl

PREDIKANTENSYMPOSIUM Thema: ‘God, waar bent U?’ Leer van vervolgde christenen over hoop in het lijden!

Vrijdag 10 maart Voor predikanten, kerkelijk werkers en studenten theologie Locatie: Nijkerk Aanmelden kan via: www.sdok.nl/predikant Met o.a. Ron v.d. Spoel als spreker

geloven met gevolgen

 Ontmoeting

Martijn Dekker, jongerenwerker in Zuidhorn:

‘Jongeren horen niet aan de zijlijn te staan’ Martijn Dekker (25) bruist van de energie en het enthousiasme. Als jongerenwerker in De Rank (GKv Zuidhorn) doet hij er alles aan om jongeren te laten zien dat ze het met evangelie ‘goud in handen hebben’. tekst Elze Riemer

Martijn is er druk mee. Hij geeft cate-

half uitgewiste tekeningen op de ramen

En ik heb er absoluut geen spijt van. In de

chisatie, gaat in gesprek met jongeren,

getuigen van een levendigheid die mo-

drie jaar dat ik hier zit, ben ik ontzettend

schuift aan bij verschillende jeugdver-

menteel ver te zoeken is. Eenmaal in de

gegroeid als jongerenwerker.’

enigingsgroepen en spreekt bijna weke-

kerk schenkt Martijn mij een kopje kerk-

lijks in een kerk – waarvan één keer per

koffie in. We nemen plaats in een ver-

Ik zie overal in het dorp bordjes die me

maand in zijn eigen kerk. Ook organiseert

gaderzaaltje dat hij vijf dagen per week

de richting wijzen naar verschillende

hij twee tot drie jeugdkampen per jaar en

gebruikt als werkplek. Het zaaltje is even

kerken. De kerk heeft nog een vaste

allerlei andere activiteiten. Tot slot doet

inspirerend als een stoeptegel, zoals de

voet aan de grond in deze regio. Is dat

hij van alles op beleidsmatig vlak: verga-

meeste kerkenraadskamers. Ik houd mijn

makkelijk werken voor een kerkelijk

deren, rapportages schrijven, onderzoek

jas aan, want de verwarming is nog maar

jongerenwerker, of niet?

doen. Momenteel is hij een nieuwe visie

net aangezet.

‘Het is wel prettig dat hier niemand gek kijkt wanneer ik vertel dat ik in de kerk

aan het ontwikkelen op het jeugdwerk in de gemeente. Een derde van de 1300

Je bent in Hasselt opgegroeid. Hoe ben

werk. Maar ook hier is geloven een stuk

gemeenteleden in Zuidhorn is onder de

je hier in Zuidhorn verzeild geraakt?

minder vanzelfsprekend geworden.’

25; de groep waar hij zelf mee werkt, be-

‘In het laatste jaar van mijn opleiding

staat uit 300 jongeren.

(hbo-theologie aan de Gereformeerde

Dus de ‘grote boze wereld’ is ook tot

Maar dat weet ik allemaal nog niet wan-

Hogeschool te Zwolle) kreeg ik de vaca-

Zuidhorn doorgedrongen?

neer ik van het stationnetje naar de kerk

ture voor jongerenwerker in deze kerk

‘Als kerken hebben we er een handje

loop. Ik moet een beetje grinniken om

onder ogen. Op dat moment woonde

van om het over ‘de wereld’ te hebben,

de groene bordjes die me de weg wijzen

ik net met mijn vrouw Aline in Zwolle.

al dan niet groot, boos, vies of naar. Dan

naar de ‘Gereformeerd vrijgemaakte

Vacatures voor jongerenwerkers zijn er

vergeten we even dat op zondag de

kerk’. Mensen zie ik bijna niet, iets wat

niet veel. Ik zag het eigenlijk helemaal

wereld gewoon in de kerk zit, ook hier in

ik niet gewend ben in Amersfoort. Op de

niet zitten, Zuidhorn is zo ver weg! Maar

Zuidhorn. We zijn allemaal onderdeel van

route staan mooie, statige huizen, maar

Aline overtuigde me ervan toch te sollici-

de wereld, dus de wereld veroordelen is

de sfeer lijkt wat mistroostig, zeker wan-

teren. Uiteindelijk werd ik aangenomen.

een deel van alle mensen en gelovigen

neer ik langs een antikraakpand loop;

Achteraf zie ik dat als leiding van God; Hij

veroordelen. Bovendien is die wereld niet

een oude basisschool waar de vrolijke,

maakte mij duidelijk dat ik hier moet zijn.

alleen maar groot en boos. Er is ook heel

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

 Ontmoeting

‘Dat is precies wat Jezus deed en wat er van ons wordt gevraagd’ 



veel moois te vinden: prachtige ontwikkelingen waar kerken zich bij aan kunnen sluiten. Zonder competitie- of evangelisatiedrang, zij aan zij met andere kerken en organisaties je inzetten voor een betere wereld. “Verkondig het evangelie, desnoods met woorden”, daar kan ik me goed in vinden.’ Welke ‘prachtige ontwikkelingen’ zie je? ‘Volgens mij is het overal om ons heen… Neem bijvoorbeeld zo’n evenement als Serious Request. Daar kun je je als kerk van harte bij aansluiten. Dat hebben we hier dan ook gedaan, met verschillende acties en een tentdienst voor Serious Request, in samenwerking met andere kerkgenootschappen in deze regio. Dan zijn er allerlei aanknopingspunten om te vertellen over het evangelie. Neem de jonge Tijn, die nagels ging lakken voor

Martijn Dekker: ‘Ik denk dat God non-stop aan het werk is in de wereld en dat het de uitdaging van

geld. Hij is stervende en toch ziet hij de

de kerken is om aan te wijzen waar Hij dat precies doet.’ (beeld Annemarie Martini/FotoMartini)

waarde in van je inzetten voor een ander, als iets wat zelfs belangrijker kan zijn dan je eigen leven. Daarin zie je het evangelie

uiting komt, maar vooral in alles wat er

de kerkdiensten. Als ze dan horen dat

werkelijkheid worden, dat is precies wat

tussen de zondagen gebeurt. Ik werk met

het daar niet van afhangt, valt er een

Jezus deed en wat er van ons wordt ge-

een groepje jongeren die als randker-

last van hun schouders. Dat heb ik vaak

vraagd. Dat is het goud van het evange-

kelijk gezien kunnen worden, omdat ze

meegemaakt.’

lie. En dat is heus niet alleen verborgen

nooit meer naar de diensten komen. Ze

in de kerken. Ik denk dat God non-stop

komen regelmatig bij ons over de vloer

Wat drijft jou als jongerenwerker?

aan het werk is in de wereld en dat het

om samen te eten en te praten. Dat is

‘Ik wil laten zien dat we met het evan-

de uitdaging van de kerken is om aan te

voor hen kerk en zo zie ik dat onderhand

gelie goud in handen hebben. Als we

wijzen waar Hij dat precies doet.’

ook. Dat is absoluut niet minder waard

vanuit het evangelie gaan leven, door de

dan een zondagse kerkdienst, juist niet.

nieuwe wereld van God bij de mensen te

Hoe vertaalt dit zich naar het jongeren-

Het is heel belangrijk om bij jongeren te

brengen en het goede te doen – dan doet

werk in de kerk?

blijven benadrukken dat kerk zijn niet

dat wat met die mensen en met onszelf.

‘Zelf denk ik dat kerk zijn niet alleen

alleen op zondagochtend plaatsvindt.

Dat merk ik als ik op de preekstoel sta

maar op zondag tijdens de diensten tot

Want veel jongeren gaan niet graag naar

op zondag, maar ook in het contact met



 Ontmoeting

Je hebt ook preekbevoegdheid. Ga je

Als je luistert naar je eigen hart, wat

vaak voor?

hoor je dan?

‘Maandelijks sta ik drie of vier keer er-

‘Boven alles uit hoor ik vooral Gods stem:

gens op een podium, waarvan één keer

“Jij bent mijn geliefde kind. Dat is ge-

in mijn eigen kerk. Preken vind ik echt

noeg.” Daarbij zijn de woorden van David

fantastisch om te doen. Ik sluit niet uit

uit Psalm 3 mijn lijfspreuk geworden: “U

dat ik ergens in de toekomst dominee

bent mijn eer.” In alles wat ik doe, wil ik

word, maar voorlopig nog niet. Wie

God eren en grootmaken. Dit maakt dat

weet wel nooit. Ik geniet nog volop van

ik door de jaren heen minder afhanke-

mijn werk.’

lijk ben geworden van de goedkeuring van anderen. Die zekerheid dat ik Gods

Ik krijg het idee dat je je een slag in

geliefde kind ben, veegt de onzekerheid

de rondte werkt hier. Geeft het je veel

– doe ik wel genoeg, doe ik het wel goed

voldoening?

– van tafel. Dat geeft mij meer rust.’

‘Ja, absoluut. Zeker wanneer ik in direct contact sta met de jongeren zelf. Soms

Je zit vol met vernieuwende ideeën. Wat

zijn er wat ik “gouden momentjes”

zou je liever vandaag dan morgen willen

noem: momenten waarin ik God aan

veranderen in de kerk, met het oog op

het werk zie in een jongere. Daar doe ik

de jeugd?

het allemaal voor. Tegelijkertijd bestaat

‘Ik zou bijvoorbeeld catechisatie grondig

het werk voor een groot deel uit allerlei

willen aanpassen. Onderzoeken uit de

regelen denkwerk. Soms word ik daar

ontwikkelingspsychologie en het onder-

Martijn Dekker: ‘Neem zo’n evenement als Seri-

zo door opgeslokt dat ik het contact

wijs hebben mij veel geleerd over hoe

ous Request. Daar kun je je als kerk van harte bij

met de jongeren verlies – terwijl dat

jongeren leren en gemotiveerd raken.

aansluiten. Dat hebben we hier dan ook gedaan,

toch het allerbelangrijkste blijft. Ik

Dat gebruiken we in de kerk veel te

met verschillende acties en een tentdienst.’ (beeld

moet me daar steeds bewust op blijven

weinig. Ik heb de laatste jaren ideeën

Arend Jan Zwarteveen)

focussen.’

en plannen ontwikkeld voor een nieuwe vorm, afgestemd op de leefwereld van

Zijn ze hier in Zuidhorn blij met je?

jongeren en hun verschillende interesses.

jongeren. Als we vrijwilligerswerk doen

‘Dat zou je de gemeente moeten vra-

Ik zou er zo mee aan de slag kunnen…’

in het verzorgingstehuis hier, dan bloeien

gen. Ik denk het wel. Ik merk dat de

zowel de ouderen als de jongeren op.

meeste mensen blij zijn met de dingen

Waarom vind je dergelijke vernieuwin-

Dat is de kern en de vreugde van het

die ik doe. Dat betekent niet dat ik nooit

gen zo belangrijk?

evangelie: dat het jezelf en anderen doet

kritiek krijg, maar hoort dat niet bij elke

‘Daarmee geef je te kennen dat je jonge-

opbloeien. Dat is puur goud.’

baan? Dat vind ik niet erg. Ik ga graag

ren serieus neemt en ze beschouwt als

in gesprek, zodat we samen verder

volwaardige kerkleden. Bij al mijn ideeën

Met het evangelie goud in handen heb-

komen en elkaar kunnen opbouwen.

betrek ik de jongeren, geef ik ze eige-

ben – heb je dat altijd al zo ervaren?

Ik vind het wel moeilijk als de kritiek

naarschap. Zo ook bij mijn diensten. Ze

‘Nee. Ik heb een periode gekend, rond

heel persoonlijk en niet opbouwend is.

mogen het thema uitzoeken, de liederen,

mijn 14de, dat ik me juist tegen de kerk

Bijvoorbeeld wanneer mensen sugge-

eventueel een filmpje – eigenlijk alles

en God afzette. Enerzijds omdat ik de

reren dat ik het alleen voor mezelf doe

behalve de Bijbeltekst en de preek. Dat

kerk hopeloos ouderwets vond en an-

en God niet wil dienen. Dat kwetst me.

werkt fantastisch, naar de jongeren toe,

derzijds omdat in één jaar mijn opa, mijn

Dergelijke oordelen kon ik in het begin

maar ook naar de gemeente toe. Jonge-

oma en een nichtje van 10 overleden. Ik

geen plek geven. Op een gegeven mo-

ren horen niet aan de zijlijn te staan. Je

kon daar geen liefdevolle God in zien.

ment had ik zelfs voor mezelf besloten

zult zien dat als je ze mee laat spelen, er

Ik sprak er veel over met mijn vader en

om dan maar te stoppen met preken.

dan de mooiste dingen gebeuren.’

gaandeweg keerde het verlangen naar

Toch ben ik doorgegaan. Een supervisor

God terug. Uiteindelijk hervond ik mijn

heeft me daarbij geholpen, door me

Elze Riemer (GKv) is journalist en

geloof en al gauw wist ik: hier wil ik mijn

steeds weer terug te brengen naar mijn

godsdienstwetenschapper

werk van maken.’

eigen hart.’

(www.elzeriemer.com).

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

-advertenties-

DAVID DE VOS

IWAN SAHERTIAN

 Column

RICHARD VAN DER KOLK (HILLSONG A’DAM)

JOEL S L A G TA N D

‘So help me God’

k vond het van lef getuigen dat onze gastpredikant, enkele dagen voor de inauguratie, Trump zonder blikken of blozen

in hetzelfde rijtje zette als Poetin en Erdogan. Geen lijstje van eerbare zielen, maar eentje van machthebbers die met veel kabaal slechts hun eigen ego en gelijk op het oog hebben. Het was een politiek statement vanaf de preekstoel in een gemeente waar het maar zeer de vraag is of iedereen er net zo over denkt. Lef dus. Mijn zegen had de predikant. Dit keer wel, en ik dacht aan die zondag na de verkiezing van Trump toen een andere predikant bad om wijsheid voor de nieuwgekozen president. M’n tenen kromden zich. Namens de hele gemeente bidden om wijsheid voor een moreel failliete machtswellusteling? Dat was voor mij, nog confuus en verbluft over Trumps overwinning, echt een brug te ver. ‘Uiteindelijk ligt het buiten je cirkel van invloed’, hield echtgenoot Mark mij in de afgelopen weken meermaals voor, als ik weer eens verontwaardigd citeerde uit Trumps schreeuwerige

MET DWIGHT DISSELS

tweets of uit artikelen die zijn koers en leiderschap stevig onderbouwd betwistten. Mijn zorg over een man die zichzelf christen noemt maar Bijbelse principes als respect, integriteit, waardigheid en vriendelijkheid aan zijn laars lapt, begrijpt hij goed. Maar protest, ontsteltenis en gekromde tenen veranderen daar helemaal níets aan, wil hij maar zeggen. En eigenlijk kan ik hem geen ongelijk geven.

 Bidden om wijsheid Toe aan een weekendje weg in christelijke sfeer?

voor een moreel failliete machtswellusteling? 

Geniet van een

Inmiddels klonk uit de mond van de man die even daarvoor

Refresh-weekend!

officieel werd aangeklaagd wegens aanranding: ‘So help me

Thema:

‘Kind aan huis bij God?!’ • Op adem komen • Elkaar ontmoeten rond de Bijbel • Prachtige natuur • Feestelijke maaltijden met een goed gesprek

God.’ Het Trump-tijdperk is officieel begonnen en als verontruste wereldburger mag je kiezen hoe je daar de komende vier jaar mee om wilt gaan. Ik ook. ‘Bidden voor Trump is het beste wat je kunt doen’, tipte een gelovige schoolmoeder mij vol overtuiging. ‘Saulus werd Paulus, dat kan ook met Trump gebeuren.’ Ik heb respect voor haar geloof in een krachtdadige bekering van Donald Trump en voel me falen: ik zou beter moeten weten, maar geloof er niet in. Mijn missie voorlopig? Minder kromme

• vrijdag 10 t/m maandag 13 maart 2017

tenen en scepsis, plus hopelijk af

• vrijdag 10 t/m maandag 13 november 2017

en toe een schietgebedje voor Trump.

Meer informatie en aanmelden op:

‘So help me God.’

www.zdh.nl Jan van Zutphenweg 4 | Amerongen

Esther de Hek (CGK) is moeder

0343 - 723 780 | info@zdh.nl

en tekstschrijver. 27

 Jeugdwerk

Aan de slag Eén van de meestgestelde vragen aan jeugdwerkers is: hoe betrekken we de jongeren erbij? Er zijn talloze diaconale activiteiten te bedenken en te organiseren voor tieners en jongeren, maar hoe zorg je ervoor dat ze daadwerkelijk gaan meedoen? tekst Paul Smit

Vraag jezelf om te beginnen eens af wat

normaal gesproken misschien niet zo snel

Agenda

jij met een bepaalde activiteit hebt. Wat

mee in aanraking zouden komen.

jongeren eraan mee moeten doen? Als

Voorbereiding

• 15 februari: Regiobijeenkomst van

je jongeren vraagt om mee te doen aan

Betrek de jongeren vanaf de allereerste

‘Deel je leven’ over jeugdwerk en

een activiteit waar je zelf niet zoveel mee

voorbereidingen bij de activiteit. Dit begint

diaconaat in de CGK Zutphen.

hebt, dan wordt het lastig om jongeren

al met de keuze voor een activiteit. Moet

daartoe uit te dagen en te motiveren. Het

het in de buurt zijn of mag het ook verder

het Praktijkcentrum, met als thema

kan daarom handig zijn om een activiteit

weg? Moet er een link met de kerk zijn of

‘Jongvolwassenen. De zoektocht naar

eerst zelf uit te proberen. Dan kun je erop

hoeft dat niet per se? Hoeveel tijd en geld

een vernieuwend evangelie’, in de

reflecteren en de jongeren deelgenoot

is er beschikbaar? Geef jongeren de ruimte

GKv Amersfoort Centrum. Zie verder

maken van jouw ervaring. Je hebt dan een

om zelf te kiezen. Zij weten wat er speelt

www.praktijkcentrum.org/highlight/

echt verhaal om te delen. Vertel waarom

in de wereld en zijn gewend (hoe moeilijk

regiobijeenkomsten-kerk-zijn-in-

je het leuk vond, waardoor je geraakt bent

ze dat soms ook vinden) om zelf te kiezen.

deze-tijd.

en waarom het goed is als jongeren hier-

Als ze iets niet boeiend vinden, swipen ze

• 7 april: Trainingsdag De Wittenberg

aan meedoen. Een doorleefd verhaal zal

het weg. Bijkomend voordeel is dat ze zich

over Omdenken in het jeugdwerk,

hen stimuleren en motiveren. Je kunt hier

door deze inspraak eerder verantwoordelijk

met als thema: ‘Hoe bereiken

ook anderen met ervaring bij betrekken. Zo

gaan voelen voor de activiteit.

jongeren de kerk?!’ Zie www.de-

ontmoeten de jongeren mensen waar ze

Laat je daarbij niet te veel leiden door de

• 15 februari: Regiobijeenkomst van

spreekt jou erin aan? En waarom zouden

wittenberg.nl/omdenken/algemene-

primaire reacties van jongeren. Reacties als

informatie.

leuk, stom, stoer, of suf kunnen gekleurd

 Rem

• 2 2-28 juli: New Wine Zomerconferentie 2017. Thema: ‘God in ons midden’. Meer hierover op www.new-wine.nl/ zomerconferentie.

goedbedoelende volwassenen af als ze willen ingrijpen omdat er in hun ogen iets fout gaat 

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

zijn door de peer group. Deze eerste reacties kunnen veranderen als ze betrokken raken en zelf participeren in de activiteit. Wanneer het om iets nieuws gaat, iets waar ze nog geen ervaring mee hebben, dan kan de uitdaging hun soms te groot lijken. Baken de activiteit daarom duidelijk met de jongeren af. Vertel ze waar de grenzen liggen en geef duidelijke instructies, want jongeren overzien vaak nog niet alles. Zorg ervoor dat je als jeugdwerker of diaken bij de gezamenlijke voorbereidingen vooral faciliterend en als coach aanwezig

 Jeugdwerk

Overleg bij de voorbereiding regelmatig met de jongeren, maar laat hen zo veel mogelijk zelf regelen en doen. (beeld Tijana87/iStock)

 Als jongeren

je daar als jeugdleider of diaken op rea-

heen zijn liefde zichtbaar maakt.

geert, is heel bepalend. Ga er liefdevol mee

Veel plezier, aan de slag!

iets niet boeiend vinden, swipen ze het weg 

om, maak wat er gebeurd is niet te groot,

bent. Overleg regelmatig met de jongeren,

en vertel bijvoorbeeld – als dat kan helpen

Paul Smit is jeugdwerkadviseur bij het

– over je eigen fouten.

NGK Jeugdwerk en lid van de werkgroep

Sta voor je jongeren. Rem goedbedoelende

‘Deel je leven’ van diaconaat en jeugd-

volwassenen af als ze willen ingrijpen

werk. Deze bestaat verder uit Ingrid

omdat er in hun ogen iets fout gaat. Pro-

Dobbe (Deputaten Diaconaat CGK), Karen

beer te voorkomen dat deze volwasse-

Scheele (NGK Jeugdwerk), Anko Oussoren

nen de regie uit handen van de jongeren

(Praktijkcentrum), Derk Jan Poel (Diaco-

maar laat hen zo veel mogelijk zelf regelen

nemen.

naal Steunpunt) en Jenne Minnema (CGJO).

en doen. Coach de jongeren als je merkt

Van fouten kunnen we leren. Evalueer

dat ze ergens mee in hun maag zitten of

daarom achteraf eerlijk met de jongeren

iets niet durven te doen. Geef voorbeel-

en de begeleidende volwassenen welke

den en suggesties over hoe ze het kunnen

lessen er geleerd zijn. Zo voorkom je dat

aanpakken, zonder de uitvoering gelijk van

gemaakte fouten, of een bepaalde manier

hen over te nemen.

van doen, jongeren bij toekomstige activi-

Belevenis

teiten buitenspel zetten.

Media/tips • Probeer altijd eerst zelf de activiteit uit waar je jongeren bij wilt betreken. Je kunt dan uit de eerste hand vertellen

Tijdens de activiteit is het belangrijk dat het

Motiveren

een sociale belevenis wordt, waarin de jon-

Tot slot een oproep aan iedereen, zowel in

geren de mogelijkheid krijgen om wat ze

de voorbereiding als bij de uitvoering: bid!

Present een diaconale klus regelen of

meemaken ook te delen met anderen. Dat

Het klinkt wellicht als een cliché, maar dat

laat ze een goed doel benaderen voor

gebeurt natuurlijk allereerst door samen

is het niet. Het gebed van een rechtvaar-

een actie, sponsors zoeken en alle an-

als groep de activiteit uit te voeren. Maar

dige is krachtig en mist zijn uitwerking niet

dere praktische dingen regelen. Geef

dat kan bijvoorbeeld ook door foto’s of

(Jakobus 5:16). Als we jongeren ergens bij

ze de kans om te leren!

filmpjes ervan via sociale media te delen.

willen betrekken en willen motiveren om

En ten slotte door als groep met elkaar te

diaconaal actief te zijn, dan is het noodza-

bespreken wat het met je heeft gedaan en

kelijk om zelf eerst te bidden. In het gebed

wat je ervan hebt geleerd.

mogen we de jongeren, maar ook de men-

Benadruk dat het niet erg is als er fouten

sen waar de activiteit op gericht is, ver-

worden gemaakt. De angst om fouten te

tegenwoordigen bij God. We mogen God

maken kan groot zijn en de manier waarop

vragen om een zegen, zodat Hij door hen

wat het precies inhoudt. • Laat jongeren zelf via bijvoorbeeld

 Opinie

Vier redenen om de biecht serieus te nemen Met de opkomst van het ministrygebed maakt de biecht stilzwijgend een comeback. Hans Burger geeft vier redenen waarom dat meerwaarde kan hebben voor ons geloofsleven.

tekst Hans Burger beeld AS photo studio/Shutterstock

De gereformeerde traditie zegt over de

waardevol, maar niet nodig. Er zijn twee

Wat valt er dan te zeggen over die twee

biecht: goed, maar niet per se nodig. In

vragen die niet gesteld worden of geen

vragen: heeft het meerwaarde om zonde

het kader van de heiliging kan het waar-

bevredigend antwoord krijgen. Heeft het

op te biechten aan een medechristen

devol zijn, maar de verplichting die er

meerwaarde om zonde op te biechten aan

en heeft het meerwaarde wanneer een

vóór de Reformatie was, is ten onrechte.

een medechristen? En heeft het meer-

ander voor jou bidt en voor jou vergeving

Een mooie illustratie daarvan vind je in

waarde wanneer een ander voor jou bidt

vraagt? Ik noem vier dingen.

de oude kinderbijbel van Anne de Vries.

en voor jou vergeving vraagt?

Simon de tovenaar wil de macht kopen

Die vragen roepen soms verontwaardiging

om de heilige Geest door handoplegging

op. Ik ben toch niet afhankelijk van iemand

1. Wie zondigt, raakt verstrikt in het kwaad

te kunnen uitdelen (Handelingen 8). Pe-

anders? Mijn gebed is toch niet minder

Zonde maakt je niet alleen schuldig. De

trus bestraft de tovenaar. Geschrokken

dan het gebed van een andere christen?

Bijbel laat steeds weer zien dat wie zon-

vraagt Simon de apostelen om voor hem

Tegelijkertijd zijn delen van de kerk ge-

digt, in het kwaad verstrikt raakt. Petrus

te bidden. Zo liet Simon blijken hoeveel

wend geraakt aan het ministrygebed. Met

zegt tegen Simon de tovenaar (Hande-

hij nog moest leren: ‘Nog meende hij, dat

deze praktijk vindt stilzwijgend een eer-

lingen 8:22): ‘Ik zie dat u vol venijn zit en

zij een bijzondere macht hadden en dat

herstel van de biecht plaats. Soms biech-

verstrikt bent in het kwaad.’ Zonde bezoe-

hun gebed eerder verhoord zou worden

ten mensen eerst een zonde op, voordat

delt je verstand en je geweten (Titus 1:15).

dan het zijne.’ Niemand heeft bemiddeling

er voor hen gebeden wordt.

Wie zondigt, is een slaaf van de zonde

nodig, iedereen kan zelf bidden om verge-

Het helpt om naar de biecht te kijken

(Johannes 8:34). Steeds weer waarschuwt

ving. Ieders gebed om vergeving is even

vanuit ministry en vanuit een charisma-

de Bijbel om niet verstrikt te raken in leu-

betekenisvol.

tisch perspectief. Waar binnen de gere-

gen, in begeerte, in onrecht (Psalm 40:5;

In de afgelopen decennia is meermalen

formeerde traditie wordt gesproken over

Spreuken 5:22, 11:6, 12:13; Prediker 10:12;

een pleidooi gevoerd voor eerherstel van

zonde, vergeving en sleutelmacht, spreken

Ezechiël 28:16). We moeten de duivel geen

de biecht, ook in enkele scripties van stu-

charismatischen over de macht van het

kans geven om binnen te dringen (Efeziërs

denten aan de Theologische Universiteit

kwaad, bevrijding en de machtiging te

4:27). En dat kan gevolgen hebben voor

Kampen (recent Wim Schaaij in Pardon!).

delen in het gezag van Christus. De com-

je gebed. Petrus waarschuwt ertegen: er

Vaak blijft het in deze pleidooien binnen

binatie van die twee denklijnen brengt de

kunnen dingen zijn die je gebed in de weg

het gereformeerde kader: de biecht is

reflectie op de biecht verder.

staan (1 Petrus 3:7).

OnderWeg #03 > Jaargang 3 > 4 februari 2017

 Opinie

2. God wordt concreet in het gezicht van een ander Johannes schrijft dat je alleen van God, die je niet ziet, kunt houden als je ook houdt van de ander, die je wel ziet (1 Johannes 4:20). Van de onzichtbare God kun je met je eigen voorstellingsvermogen een beeld vormen dat gunstig voor jou is. Een relatie met een echte ander gaat verder dan denken en fantaseren. Dit geldt ook voor het opbiechten van zonden. Wie alleen bidt en zijn zonde aan God belijdt, kan zich afschermen voor het gezicht van de medemens, en daarachter God. Je kunt je afvragen of je verder komt dan een gesprek met jezelf wanneer je in je eentje je zonde opbiecht. Als er een ander tegenover je zit, kun je geen ver-

Heeft het meerwaarde om zonde op te biechten aan een medechristen?

stoppertje meer spelen. Het belijden van je zonden krijgt dan meer impact. Hierbij gaat het zowel om het voelen van schuld

gebed van een rechtvaardige is krachtig

deelt in het gezag van Christus om verge-

en schaamte als om de opluchting die je

en mist zijn uitwerking niet’ (Jakobus

ving van zonde uit te delen (zie Johannes

ervaart wanneer je je hart gelucht hebt.

5:16).

20:23). Daarom zijn in het midden van de

Basisvoorwaarde is wel dat de ander

Natuurlijk geldt ook hier dat we recht-

gemeente mensen gemachtigd om na-

beeld is van Gods gastvrije, veilige liefde.

vaardig zijn door geloof alleen. Het gaat

mens God vergeving af te kondigen.

erom dat we in Christus blijven en dat zijn

Binnen de charismatische traditie wordt

woorden in ons blijven. Dan mogen we in

iets vergelijkbaars gezegd: wij delen als

Jezus’ naam bidden en vragen wat we wil-

christenen in het gezag van Christus. Dat

Je kunt in het kwaad verstrikt raken, maar

len (Johannes 15:7). Wie in Christus deelt,

roept de vraag op of het voor ministry-

de Bijbel spreekt ook over het omge-

wordt bevrijd uit de verstrikkende macht

teams waardevol is om een zending te

keerde. Paulus schrijft in 2 Timoteüs 2:21

van het kwaad. Dat wil niet zeggen dat die

ontvangen: de machtiging om namens

dat iemand die zich van alle kwaad ge-

ander zonder zonde is, maar wel vrij uit de

God te spreken en te bidden in Jezus’

reinigd heeft ‘een bijzonder en geheiligd

verstrikkende macht van het kwaad. Al-

naam.

voorwerp’ wordt, ‘dat zijn eigenaar vele

leen het delen in Christus maakt het gebed

In elk geval kan de conclusie zijn: voor wie

diensten kan bewijzen en geschikt is voor

krachtig. Het is een delen in de voorbede

zich voelt wegzakken in zonde of daarin

elk doel’. Het lijkt mij dat dit ook voor het

van onze hogepriester zelf.

verstrikt is geraakt, heeft het meerwaarde

3. H et gebed van een rechtvaardige is krachtig

gebed geldt, zoals Jakobus schrijft: ‘Het

Wie alleen bidt en zijn zonde aan God belijdt, kan zich afschermen voor het gezicht van de medemens 



4. S leutelmacht: delen in het gezag van Christus

om je zonde op te biechten aan een medechristen, evenals dat het gebed van die ander meerwaarde heeft. Jijzelf bent

De gereformeerde traditie verbindt het

misschien moe van je worsteling, mist

uitdelen van vergeving nadrukkelijk met

vrijmoedigheid, durft niet meer echt te

de verkondiging van het evangelie en met

bidden en twijfelt of het nog wel zin heeft

de sleutelmacht. Daarin werkt Luthers

om weer te bidden. Het is heerlijk als een

vernieuwende ontdekking door, gedaan in

ander daar geen last van heeft en jou in

zijn worsteling met de biecht. Het goede

Jezus’ naam vrijmoedig aan God kan op-

nieuws is geen leuk praatje, geen peptalk,

dragen. De vergeving wordt je van buiten

maar Woord van God.

aangezegd!

Je kunt vergeving makkelijker aanvaarden als je iemand namens God hoort zeggen:

Hans Burger (GKv) is docent systemati-

ik zeg jou Gods vergeving toe! De kerk

sche theologie aan de TU Kampen.

chten alle Laatst mo kerk. ijken in de k d n ro n kindere e weg. n jongetj e e s a w s Ineen ank. nder de b o ‘m g a z Ik pt… zich versto ie d a h r a Da

Donatus verzekert vertrouwd

www.donatus.nl 17-18 maart 2017 Jaarbeurs Utrecht

KERKENBEURS NEDERLAND 2017

Toekomstgericht gebruik en beheer van uw kerk Kerkenbeurs is de nieuwe naam voor Kerk & Gemeente. Gewoon nog steeds dé vakbeurs voor kerkelijk beheer. Met zeer praktische en actuele workshops en masterclasses over energiebeheer, beeld & geluid, her- & nevenbestemming, restauratie, onderhoud,

WORKSHOPS

MASTERCLASSES

NETWERKEN

STANDS

ﬁnancieel beheer en nog vele andere onderwerpen!

Gratis entree via onze website met code KB2017OWG