Ow 3 7 feestvieren in de kerk

www.onderwegonline.nl

#07  jaargang 3  1 april 2017

Lang zullen we leven in de gloria THEMA: FEESTVIEREN IN DE KERK

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

06 DRIJFVEER WAAROM FEESTVIEREN? > 10 HARRIE DE HULLU VIER HET GEHEIM VAN CHRISTUS HET HELE JAAR DOOR > 24 GERTJAN VAN HARTEN 'IK BEN NIET GESPAARD, NEE' > 30 HEILIG WAT BETEKENT DAT?

 Inhoud Thema

06 OPINIE

Laat het feest zijn in de huizen

In Israël werd uitbundig feest gevierd. Voor Pesach werd alles stilgelegd. Jeruzalem stroomde vol voor een dagenlang

10 INTERVIEW

Vier het geheim van Christus het hele jaar door Predikant Harrie de Hullu verlangt ernaar om niet alleen

hoogtepunt. Dat was nog eens feesten! Vandaag lijkt

op christelijke feestdagen het wonder van Christus te

soberheid troef in de kerk. Kunnen wij nog feestvieren?

vieren, maar het hele jaar door. Hij ontdekte dat het

Op die vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, op

liturgisch jaar – een indeling van het jaar in twee kringen

verschillende niveaus. In deze bijdrage wil Bas Luiten vooral

rondom kerst en Pasen – hem daarbij helpt en schreef

in beeld krijgen wat Gods kinderen beweegt om feest

een boek over het liturgisch jaar in de gereformeerde

te vieren. Wat was de drijfveer vroeger? En hoe zit dat

kerkdienst: Tijd voor het geheim van Christus. ‘Het wonder

vandaag?

is Christus, maar het kerkelijk jaar helpt mij om daarover verwonderd te blijven.’

20 EYEOPENER

God bakt een brood voor de wereld

Zeker, jij mag je een zaadje weten in Christus’ hand. Hij strooit jou uit op de akker van zijn wereld. Je moet individueel de

28 JEUGDWERK

De kerk, een plek die jongeren liefheeft

Wat hebben kerken nodig om succesvol te zijn in het aan-

grond in en wortelen. Bekering en toewijding zijn persoonlijk.

trekken en betrokken maken van jongeren? We hebben

Tegelijk: je bent wel individu binnen een geheel. Want kerk-zijn

daar vaak onze gedachten over, maar het boek Growing

doe je samen. De Bijbel tekent ons daarvan een mooi beeld:

Young leert ons dat het vaak vooronderstellingen zijn. In

het beeld van de gemeente als een brood.

het boek worden zes kernelementen uitgewerkt die ons echt kunnen helpen zo’n kerk voor jongeren te zijn.

24 ONTMOETING

30 BIJBEL

‘Ik ben niet gespaard, nee’

Gertjan van Harten – echtgenoot, vader, predikant,

Heiligen trekken de wereld ín!

Wat betekent het woord ‘heilig’? Vaak is het antwoord:

voetballiefhebber en radiopresentator – heeft een bewogen

afgezonderd. Dat heeft effect op hoe we als christenen

leven achter de rug. In de muziek verkiest hij een rauwe

in de wereld staan. Er komt een sterk accent te liggen op

schreeuw vol oprechte pijn boven een zoetsappig verhaaltje

afzonderen. ‘Wees heilig’ kan zelfs een aansporing wor-

dat haaks op het leven staat. Hij kan het weten. ‘Ze zei: “Mama,

den om ons terug te trekken uit de wereld. Maar dat is

ik ben zo bang.” Ik dacht: wij ook, meissie.’

nou net niet de bedoeling van een heilig leven. Heiligen trekken de wereld ín!

2

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

 Thema

Wat een feest

K

unnen we al slingers ophangen in de kerk? En ballonnen? Mogen we al feestvieren?

We vieren elke zondag opstandingsdag. We zijn op-

gewekte mensen! Maar in de praktijk is de kerk niet altijd zo’n feest. In alle drukte ben je blij dat je op zondag een beetje fatsoenlijk in de kerk zit. Soms schuurt en wringt het in de onderlinge relaties. En wat de één blij maakt, maakt de ander juist bezorgd of verdrietig.

Bovendien, als je lid bent van de gemeente van Christus, word je voortdurend met jezelf geconfronteerd. Ook de nare kanten van jezelf: je zonden, je falen, de donkere

14 REPORTAGE

kanten van je leven en je karakter. Zo’n feest is dat niet.

‘Gun elkaar het feest’

Het wonderlijke is dat feest vaak daar ontstaat waar je

We vieren de zondag, de christelijke heilsfeiten, doop en

dat het minste verwacht. Bijvoorbeeld als iemand die

avondmaal, zo zeggen we, maar in de praktijk zijn we er

psychisch totaal in de kreukels ligt en van therapie naar

soms wat verlegen mee. Toch heeft kerkelijk en gelovig

therapie gaat, zegt: ‘Zondag merkte ik in de kerkdienst

feestvieren oude papieren. In dit artikel komen enkele

dat God me draagt. Door dat ene lied. En die lieve woor-

mensen aan het woord die er actief mee bezig zijn.

den na de dienst.’ Of als een jongen die jarenlang niet in de kerk is geweest op een ochtend de ingeving krijgt om toch weer eens te gaan en er nu elke zondag is, en blijdschap uitstraalt. Of als die eenzame oudere vrouw bij de gemeentemaaltijd zit; ze is geen lid van de gemeente, maar is even heel gelukkig. Ze voelt dat ze welkom is en dat de mensen blij zijn dat ze er is.

Feest komt als je overweldigd wordt door Gods goed-

EN VERDER: 04 Praktijklokaal 12 Redactioneel

heid. Zoals die zoon, die toch maar terugging naar huis.

‘Ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden.’ Maar in plaats van een terechtwijzing kwam er een feest. Niet verwacht, maar het beste wat hem had kunnen overkomen.

17 Nieuws

Feest in de kerk ontstaat daar waar je het zelf niet in

17 Colofon

je overweldigen. Dan valt opeens alles op z’n plek, ook

18 Stimulans

hemel open en zie je dat er al feestgevierd wordt, en dat

19 Column Joost Smit

de hand hebt. Waar de genade en goedheid van God al neemt het je moeiten niet weg. Dan gaat opeens de jij nu al mag meedoen.

27 Column Wim van der Schee

(beeld voorkant Anaklea/Shutterstock)

Peter Hommes (GKv), redacteur OnderWeg

3

 Praktijklokaal CGK/NGK en GKV Alkmaar: doopgedachtenis op Stille Zaterdag

V

eel gemeenten organiseren in de

vóór Pasen gedoopt werden. Dat gebeurde

Stille Week zogenoemde vespers:

na een tijd van voorbereiding, waarbij ze

bezinningsmomenten met Schrift-

ingewijd werden in de heilsgeheimen van

lezing, zang, gebed en stilte, om

het geloof. De nacht die voorafgaat aan

letterlijk stil te staan bij de herdenking van

de viering van de opstanding van Christus

het lijden van Christus. Hier en daar wor-

kreeg vanuit Romeinen 6 een natuurlijke

den ook pesachmaaltijden georganiseerd.

verbinding met de doop: met Christus be-

Dat doen bijvoorbeeld de CGK/NGK en de

graven in de dood, met Hem opgestaan in

GKv in Alkmaar: op maandagavond is er

een nieuw leven. Daar willen de gemeen-

een pesachmaaltijd, op donderdagavond

ten in Alkmaar bij aansluiten: ‘De nacht van

een voetwassing en op zaterdagavond een

Jezus’ opstanding is ook de nacht van het

doopgedachtenis.

begin van ons Nieuwe Leven in de Heer’,

Dat laatste wordt voorbereid door ds. Tjitte

zo wordt het in de mail aan de gemeente-

Wever, die daar vanuit zijn achtergrond in

leden onder woorden gebracht. De beide

De nacht van Stille Zaterdag kreeg vanuit

de Protestantse Kerk ervaring mee heeft.

kerken geven hun leden de gelegenheid

Romeinen 6 een natuurlijke verbinding met

Beide gemeenten sluiten hiermee be-

om tijdens deze vesper hun doopbeloften

de doop.

wust aan bij de praktijk van de oude kerk,

te vernieuwen of – voor wie als klein kind

waarin de nieuwe gelovigen in de nacht

gedoopt werd – de beloften bij het doen

Webtip

van openbare geloofsbelijdenis.

vingers in het doopvont dopen en met dat

In de vesper worden Schriftgedeelten ge-

water een kruis op hun voorhoofd teke-

lezen door de belijdeniscatechisanten van

nen. Op die manier belijden ze hun geloof.

dit jaar: bijvoorbeeld het gedeelte uit Exo-

Daarna wordt de geloofsbelijdenis gezon-

Zie voor meer achtergronden het

dus over de doortocht door de Rietzee en

gen en wordt de nieuwe paaskaars bin-

PKN-synoderapport ‘Uitgangspunten

de geschiedenis van de onderdompeling

nengedragen en aangestoken. Deze kaars

voor doopgedachtenis’ via www.pro-

van Naäman in de Jordaan, waarnaar Jezus

wijst op het licht van de nieuwe morgen:

testantsekerk.nl/actief-in-de-kerk/

verwijst in Lucas 4:27.

Pasen. De doopgedachtenis begint op 15

besturen/synode/synoderapporten.

Bij het eigenlijke ritueel kunnen de ge-

april om 19.30 uur in de Open Hof, het kerk-

meenteleden naar voren komen, hun

gebouw van de CGK/NGK.

Boekenruilbeurs als uiting van duurzaamheid

H

et aantal ‘groene kerken’ groeit.

immers nog waardevol voor een ander. De

Ook de Haagse Ichthuskerk (GKv) heeft zo’n

Sinds kort maakt ook de NGK En-

ingeleverde boeken komen in een kast in de

ruilbeurs: in het kader van hun groene zon-

hal van de kerk te staan. Andere gemeente-

dag (afgelopen 19 maart) stond daar een

beweging. En in het Overijsselse Vechtdal

leden kunnen de boeken dan weer meene-

tafel met boeken en ander klein spul voor

is in de geest van deze groene beweging

men. Er zijn wel spelregels aan verbonden:

iedereen om te ruilen.

een werkgroep duurzaamheid aan het werk,

• Wie iets inlevert, doet afstand van de boe-

schede onderdeel uit van deze

niet alleen met voorlichting, maar ook met

ken.

activiteiten in de praktijk. Een voorbeeld

• Je mag niet meer dan twee boeken tegelijk

daarvan is de boekenruilbeurs in de GKv

in de kast zetten (grotere partijen moeten

Ommen, met het doel om een circulatie van

apart worden ingeleverd).

boeken op te starten, geïnspireerd door het

Webtips

• De commissie screent het aanbod: het

motto van de werkgroep: Zuunig an Ommen.

boek moet nog wel actueel zijn en passen

• www.groenekerken.nl

Boeken die je zelf al eens gelezen hebt,

bij een christelijke manier van leven. De

• w ww.facebook.com/Zuunig-an-

maar die nu ongebruikt in de kast staan,

verwijderde boeken gaan naar de kring-

kunnen worden ingeleverd. Misschien zijn ze

loop.

4

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

Ommen-1210162549042404

 Praktijklokaal GKv Capelle-Zuid/West heeft liturgische ouderling In sommige kerken is hij nooit wegge-

gemeente krijgen een vaste plek in de li-

gekozen voor liturgische ouderlingen? Zo-

weest: de voorlezer in de kerkdienst, en te-

turgie, voorafgaand aan het tweede gebed.

iets kan de eigen predikant toch ook doen?

genwoordig zijn die kerken weer helemaal

Op dat moment worden ook gebedspunten

Juist als er een gastvoorganger is, kan zo’n

bij de tijd. Want steeds meer gemeenten

genoemd. Als er vanuit de gemeente iets

liturgische ouderling het contact met hem

kennen inmiddels gemeenteleden (m/v),

te vertellen is, bijvoorbeeld over een actie

verzorgen, de gebedspunten doornemen,

soms aangeduid als lectoren, die tijdens de

voor een goed doel of een terugblik op een

de gemeente aan het begin van de dienst

dienst uit de Bijbel voorlezen.

gemeente-activiteit, past dat ook in deze

welkom heten, zowel aan het begin van de

Voorlezers zijn er in de GKv Capelle-Zuid/

reeks mededelingen, aldus kerkenraads-

dienst als voor het gebed de mededelingen

West ook, maar daarnaast heeft deze

voorzitter ds. Rob Vreugdenhil.

doen en eventueel de gemeente voorgaan

gemeente besloten om liturgische ouder-

De gemeente van Capelle heeft die mede-

in dankzegging en voorbede. Dat gebeurt

lingen aan te stellen. Deze ouderlingen

delingen bewust een plek gegeven voor

overigens ook wel in heel wat andere

hebben als taak ‘de coördinatie en pre-

het tweede gebed en niet, zoals vaak in

gemeenten, maar daar draaien dan alle ou-

sentatie van met name het onderdeel

andere gemeenten gebeurt, aan het begin

derlingen mee in het rooster: de ouderling

“gemeente-zijn en meeleven” in diensten

van de dienst, voorafgaand aan votum en

van dienst doet de mededelingen en soms

waarin niet de eigen predikant voorgaat’,

zegengroet. Het motief daarvoor is dat het

ook de voorbede. Maar in Capelle leeft

aldus het besluit van de kerkenraad, die

in de eredienst gaat om de ontmoeting met

het besef dat niet elke ouderling daar de

ook een uitgebreide handleiding voor deze

de Heer en die moet je niet uitstellen door

vaardigheden voor heeft. En waarom zou

taak heeft opgesteld. In de formuleringen

uitgebreide mededelingen vooraf. Alleen

je mensen die daar niet de gaven voor heb-

is te merken dat deze benoeming in een

afkondigingen rond geboorte, binnenkomst

ben, inzetten voor zo’n taak? Daarom is een

breder kader staat, namelijk van bezin-

en overlijden houden hun plek direct voor

aantal ouderlingen speciaal aangewezen

ning op de liturgie. Mededelingen van

het begin van de dienst.

en daarmee heeft de ‘liturgische ouderling’

de kerkenraad en mededelingen uit de

Waarom wordt in Capelle aan den IJssel

zijn intrede gedaan.

-advertentie-

aanbouw, schuifpuien, kozijnen.

maatwerk kasten

nieuwe schoorsteen

badkamers • plafonds • keukens • wanden • en andere verbouwingen 5

 Thema

Laat het feest zijn in de huizen In Israël werd uitbundig feest gevierd. Voor Pesach werd alles stilgelegd.

Jeruzalem stroomde vol voor een dagenlang hoogtepunt. Dat was nog eens feesten! Vandaag lijkt soberheid troef in de kerk. Kunnen wij nog feestvieren?

Op die vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk, op verschillende niveaus.

In deze bijdrage wil ik vooral in beeld krijgen wat Gods kinderen beweegt om feest te vieren. Wat was de drijfveer vroeger? En hoe zit dat vandaag?

tekst Bas Luiten beeld Squirrell/Shutterstock

Al onze vreugde begint bij God. Hij is de

feest. Met volle teugen ademden ze in

tot ze erbij neervallen, letterlijk en fi-

bron ervan. Hij is de gelukzalige God.

wie God is. Onvoorstelbaar voor ons nu,

guurlijk, ook door de werking van xtc en

Vader, Zoon en heilige Geest verheugen

en toch ook weer niet, gelukkig.

vergelijkbare middelen. Feesten kan een

zich eindeloos in elkaar, zo zijn ze één,

De mens wilde echter zijn eigen feestje

vlucht uit de werkelijkheid zijn.

van eeuwigheid. Hun vreugde legden

vieren. Daarom brak hij met God – om al

Niettemin zijn alle mensen uit God

ze in al hun werken en in heel de schep-

snel te ontdekken dat het een treurspel

en door God, nog steeds. Hij heeft de

ping. Alles is uit God en door God en tot

zou worden. De dood sloeg toe, in alle

wereld onvoorstelbaar lief. Zelfs na de

God. We mogen invullen: alles is uit zijn

vormen van ellende.

zondeval geeft Hij zijn vreugde in de

vreugde, door zijn vreugde en ook op

Toch zoekt een mens altijd iets om te

schepping niet op. Integendeel, in zijn

zijn vreugde gericht.

vieren, hoe dan ook. Al crepeert de ene

welbehagen organiseert God hier zijn

Toen de eerste mens werd geschapen,

helft van de wereldbevolking van de

feest, een bruiloftsfeest, dat hoe dan

mocht hij in die goddelijke blijdschap

armoede en de honger, in de andere

ook doorgaat. De uitnodigingen gaan

delen. Adam en Eva wandelden met God

helft is er geen grens aan de welvaart,

heel de wereld over. Mensen mogen

in het paradijs. Hun leven was één groot

luxe en uitspattingen. Mensen feesten

komen, hier en nu, om het begin van

6

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

 Opinie

echte vreugde te ontvangen, eeuwige

en de levensruimte in zijn directe nabij-

was bepaald geen feest voor de Heer,

vreugde. Al is dat wel even wennen. Dit

heid. Dat maakt een groot verschil.

dan viel er ook niets te vieren. Van sab-

is geen fuif die we zelf bedenken.

De feesten waren primair om Gods grote

batsjaren kwam weinig terecht, van een

daden te gedenken. Dat is meer dan her-

jubeljaar nog minder. Toen de wegvoe-

inneren: het is beseffen hoe de sterke

ring plaatsvond, was dat onder meer om

arm van God, die het volk heeft uitgeleid

het land alle sabbatsjaren te vergoeden

sloot Hij zijn verbond met hen. Op de

uit Egypte en heeft bewaard in de woes-

die men had overgeslagen (2 Kronieken

Sinaï maakte Hij zijn wetten bekend, en

tijn, vandaag onverminderd actief is tot

36:21).

ook zijn feesten! Die maakten integraal

behoud van een groot volk. Vergelijk het

Zo was er dus heel veel niet gevierd,

deel uit van de wetten die God aan

met het gedenken van Gods geboden.

ondanks de duidelijke voorschriften. Het

Mozes gaf. Verplicht feestvieren dus.

Dat betekent ook niet alleen dat men

volk liet zich niet vormen. Des te meer

Hoe leuk is dat?

zich die herinnert, het is ze vandaag

valt op hoe God in zijn welbehagen zijn

Karakteristiek is de uitvoerige en gede-

doen. Zo betekent het gedenken van

weg vervolgt en alle feesten genadig tot

tailleerde regelgeving voor de jaarlijkse

Gods daden het actueel delen daarin,

vervulling brengt in Jezus Christus, zijn

hoogtepunten, zoals Pesach en het

ook in zijn liefde en zijn vreugde als zijn

Zoon, onze verlosser.

Loofhuttenfeest. Verrassend zette God

drijfveren, en daardoor worden als Hij.

Lange reis Toen God zijn volk uitleidde uit Egypte,

de wekelijkse sabbat bij de feestelijke

Op die manier waren de wekelijkse sab-

Koude douche

samenkomsten voorop (Leviticus 23).

bat en de jaarlijkse feesten heel belang-

De Geest van God is uitgestort om ons

De sabbat vormde één geheel met het

één te maken met Christus, om het

sabbatsjaar en het jubeljaar, samen één

Verplicht feestvieren dus.

Hoe leuk is dat? 

Woord van God in ons hart te leggen

bevrijding uit Egypte te vieren. Dank-

rijk in het oude Israël. En toch hebben

heid van Christus is (Kolossenzen 2:16-

baarheid is een prachtige eigenschap,

ze die vaak laten zitten. De vreugde van

17). Nieuw is ‘de dag van de Heer’, de

maar beperkt tot menselijke vreugde,

God bleef dan steken in de voorschriften,

dag van zijn opstanding uit de dood. Dat

die kan uitslijten en verdampen. God

zij bereikte de harten niet, net zoals het

is de dag waarop de eerste gemeenten

wil de mens echter terugbrengen in zijn

met de geboden ging. De sabbat werd

samenkwamen om te volharden in het

vreugde. De feesten die Hij voorschreef,

keer op keer ontheiligd doordat mensen

onderwijs van de apostelen, de gemeen-

hadden een sterk vormend karakter. Zo

gewoon hun zaken deden of die stiekem

schap, het breken van het brood en het

moesten mensen naar de plaats die God

zaten voor te bereiden. Amos sprak daar

gebed. Dat was het. Meer dan de op-

verkoos om daar hun offers te brengen.

Gods toorn over uit. Pesach werd soms

standing van de Heer is er niet te vieren,

Dat betekende een lange reis, keer op

tijdenlang niet gevierd, totdat er weer

daar zit alles in, heel zijn en ons nieuwe

keer. Vanuit de mens bezien was dat

een opleving kwam, bijvoorbeeld onder

leven, duur betaald en met een eeuwig

onhandig. Maar gaandeweg moest men

Hizkia en later onder Josia.

perspectief.

ervaren dat de kern van ieder feest Gods

Jesaja moest onder woorden brengen,

De reformatoren hebben zich om die

unieke aanwezigheid is, door geen mens

meteen al in zijn eerste profetie, hoe

reden verzet tegen andere feestelijkhe-

verzonnen. Niet mensen geven God een

God de feesten van zijn volk haatte,

den in de kerk. Nu hadden die in hun tijd

plekje in hun midden, zoals het hun uit-

omdat mensen kwamen met onrecht

heel wat op te ruimen, want elke dag

komt, maar God geeft zijn volk het leven

en bloed aan hun handen. Hun leven

van het jaar was wel een naamdag van

grote viering van bevrijding en kwijtschelding van schuld. Alles tot in de puntjes door God zelf bedacht en zo aan de mensen gegeven.

Hier was dus iets meer aan de hand dan spontane, dankbare feesten om de



en ons deel te geven aan zijn liefde, vreugde en vrede. Doen we het nu beter?

De feesten van het Oude Testament hebben hun tijd gehad. Ook de sabbat was een schaduw, terwijl de werkelijk-

7



 Thema

één of andere heilige. Dat leidde enorm

uitverkoren christenen en reeds gestor-

als de olielampjes moeten branden of

af. Maar daar lieten ze het niet bij; ze

ven heiligen, met duizenden engelen

als genodigden niet willen komen en de

waren tegenstander van ieder christelijk

daaromheen en hun vreugde, met Jezus

zaal toch vol moet worden. Ontroerend

feest dat de zondag zou bedreigen. Tot

in ons midden en zijn bloed waarmee

is de beloning van trouwe knechten:

blijvende afschaffing daarvan is het niet

Hij ons besprenkelt (Hebreeën 12:22-24).

‘Wees welkom aan het feestmaal van je

gekomen. Nu zijn we blij met de christe-

Daar gaat niets bovenuit. Het vraagt wel

Heer’ (Matteüs 25:21-23). Onze God viert

lijke feesten die we kennen. Ze kunnen

geloof om je op God te richten en je te

graag feest met ons, daar is geen twijfel

ons helpen onze vreugde te beleven en

láten vormen.

over mogelijk. ‘Gelukkig zijn wie voor

te laten zien. Maar hoe feestelijk zijn

Vanzelfsprekend gaat het Woord open.

het bruiloftsmaal van het lam zijn uitge-

onze samenkomsten? En hoe meet je

Dat lijkt niet heel spectaculair naar

nodigd’ (Openbaring 19:9).

dat?

wereldse maatstaven, maar het trekt

Nieuw is ook, in vergelijking met het

je in Gods daden in verleden, heden en

In de huizen

Oude Testament, dat de kerk verstrooid

toekomst. Als het hierover gaat, schie-

Belangrijk is dus dat we willen open-

in de wereld leeft, met al haar concur-

ten keer op keer de woorden tekort, zo

staan voor God. De vreugde van God

rentie. Om ons heen wordt van alles

overweldigend is ons nieuwe leven uit

heeft niemand uit zichzelf, die kan ook

georganiseerd, van een aantrekkelijk

en met God. ‘U ervaart een onuitspre-

niemand invullen vanuit zichzelf. Ook

Prinsengrachtconcert tot een duur Song-

kelijke, hemelse vreugde’, schrijft Petrus

onze samenkomsten kunnen we niet

festival. Als je daarnaar hebt gekeken en

uit onszelf tot een succes maken of tot

je komt vervolgens in de kerk, met haar

een bron van blijdschap. Dat kan alleen

sobere toonzetting, kan dat voelen als een koude douche. Daar is dan weinig feestelijks aan te zien. We zeggen wel dat het een viering is, maar het ook zo ervaren is wat anders.

Hoe komt dat? En wat is eraan te doen?

Moet de kerk gaan concurreren met de evenementen om haar heen? Zeker niet, alleen al omdat je in de erediensten deelnemer bent, geen toeschouwer. En vooral omdat de vreugde die wij zoeken uit God is. Dat is de blijvende betekenis van al die voorgeschreven feesten

Delen in Gods vreugde als onze nieuwe manier van leven: we komen samen om het van God te ontvangen 



in het Oude Testament: als God ons

gebeuren als de Geest ons meeneemt in Woord en lied en sacrament, en wij ons laten meenemen in de geweldige geschiedenis die God met zijn volk gaat.

Zeker kan het helpen als we ons hierop voorbereiden en ons verlangen op Hem richten. Dat kan thuis, dat kan ook samen. Velen besteden bewust aandacht aan de periode van veertig dagen voorafgaand aan Goede Vrijdag en Pasen, om de Heer te volgen op zijn weg naar Golgota, en al eerder aan de vier weken advent, om te delen in Gods weg naar Betlehem. Zo zijn het niet alleen

samenbrengt, nu door zijn Geest en

aan de verstrooide christenen in zijn tijd,

de feestdagen die het doen, maar het

Woord, is dat om ons te betrekken in zijn

‘omdat u het einddoel van uw geloof be-

feest begint in de huizen, bij het besef

grote daden door de eeuwen heen, ten

reikt: uw redding’ (1 Petrus 1:8-9).

van Gods genade en van de vele voor-

hoogste in Jezus Christus, en ons volop

Die vreugde is niet het eerste wat je ziet

rechten van de kinderen van God, in het

te laten delen in zijn liefde en vreugde

in een tijd van lijden, maar wel het eer-

bijzonder om de verlosser te ontvangen

als drijfveer daarachter. Nog steeds heb-

ste wat je hoort als het geloof wordt ge-

én de gemeenschap der heiligen die

ben onze samenkomsten een vormend

deeld. ‘Laat de Heer uw vreugde blijven;

door Hem ontstaat.

karakter, zoals we belijden: de Geest van

ik zeg u nogmaals: wees altijd verheugd’,

Als steeds opnieuw tot ons doordringt

God wil in ons werken (Zondag 38, Hei-

schrijft Paulus aan de Filippenzen (4:4).

dat het Gods vreugde is om ons met

delbergse Catechismus). De vrucht van

Delen in Gods vreugde als onze nieuwe

Abraham, Samuël, Petrus en Paulus op

de Geest is dat we meer en meer sterven

manier van leven: we komen samen

zijn feest te zien, ontstaat het sterke

met Christus én opstaan met Hem in een

om het van God te ontvangen, om het

verlangen daarbij te zijn. Straks in heer-

nieuw leven. Dat we één worden met

te vieren en zo elkaar daarin mee te

lijkheid, nu als een voorsmaak van eeu-

Hem in zijn liefde, vreugde en vrede. Dat

nemen.

wige vreugde.

is buitengewoon feestelijk!

Het valt op dat onze Heer Jezus vaak

Als we samen zijn met God, raken hemel

sprak in termen van een feest, bijvoor-

Bas Luiten is predikant van de GKv

en aarde elkaar. We zijn dan samen met

beeld als de verloren zoon thuiskomt,

Amersfoort-De Horsten.

8

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

 Opinie

Leestips Het eigen karakter van de morgendienst en de tweede dienst, een

Harrie de Hullu, Tijd voor het geheim van Christus. Het liturgisch

notitie over onder meer het vormende karakter van de zon-

jaar in de gereformeerde eredienst, Zoetermeer (Boekencen-

dagse eredienst, te bestellen bij het Steunpunt liturgie van de

trum), 2012.

GKv (www.steunpuntliturgie.gkv.nl).

T. Brienen, De liturgie bij Johannes Calvijn, Kampen (VBK Media), 1987. Vanaf bladzijde 182 gaat het over de feestdagen, vanaf pagina 199 over het vormende karakter van de gemeentezang.

Webtips • w ww.christianitytoday.com/history/issues/issue-37/how-wechristians-worship.html

John Piper, De vreugde van God, Utrecht (De Banier), 2007.

• w ww.christianitytoday.com/ct/1997/february3/7t2042.html Aad Kamsteeg en Ronald Westerbeek, 40 dagen: Feest van genade. Werkboek voor een verdiepend gemeenteproject, Amster-

• www.wimvanderschee.nl/?p=536

dam (Buijten en Schipperheijn), 2007.

• w ww.yachad.nl/wp-content/uploads/2016/03/11.02-4-pesachen-avondmaal.pdf

Ronald Westerbeek, Feest van het Koninkrijk. Een verdiepend gemeenteproject rond het Onze Vader, Amsterdam (Buijten en Schipperheijn), 2016. Zie ook www.feestvanhetkoninkrijk.nl.

-advertentie-

Uw doel is toch dat uw boodschap helder, duidelijk en, met passie overkomt en begrepen wordt?

Train u zelf om in 2 dagen een goede spreker te worden!

Ook voor predikanten en andere kerkelijk werkers

Informatie en aanmelden: www.sprekendpresenteren.nl op locaties in heel Nederland | Piet van Meurs, trainer/coach

9

 Thema

Vier het geheim van Christus het hele jaar door Predikant Harrie de Hullu verlangt ernaar om niet alleen op christelijke feestdagen het wonder van Christus te vieren, maar het hele jaar door.

Hij ontdekte dat het liturgisch jaar – een indeling van het jaar in twee kringen rondom kerst en Pasen – hem daarbij helpt en schreef een boek over het liturgisch jaar in de gereformeerde kerkdienst: Tijd voor het geheim van Christus. ‘Het wonder is Christus, maar het kerkelijk jaar helpt mij om daarover verwonderd te blijven.’

tekst en beeld Maarten Boersema

‘Het was de eerste maandag van het

kondigen en bezingen. En het zal wer-

gen, want zingen is voor mij één van

nieuwe jaar. Het was een mooi kerst-

ken als een kurkentrekker: ieder rondje

de meest feestelijke dingen in een

feest geweest. De kerkdiensten rond de

komt het een slag dieper. Ieder volgend

kerkdienst. Daarnaast blijft het voor mij

jaarwisseling hadden er nog een beetje

jaar begrijp ik meer van het liturgisch

als dominee een uitdaging om ook in

bij aangesloten. En nu begon het ge-

jaar en kan ik de gemeente er beter in

preken het feestelijke karakter een plek

wone leven weer. En wat doe je daarin

meenemen. Maar vooral: ik leer Christus

te geven, want preken kunnen heel snel

nu met het kerstfeest dat je gevierd

steeds meer kennen en verkondigen.’

bijvoorbeeld Bijbeluitleg of richtlijnen

verlangen om samen met de gemeente

Waar denk je aan bij het thema kerke-

Harrie de Hullu (55) is predikant van

te ervaren hoe je het wonder van het

lijk feestvieren?

de GKv Ommen-West. Hiervoor heeft

kerstfeest kunt vasthouden in het leven

‘Als kind vond ik het al bijzonder om

hij in Rozenburg, Bunschoten–Oost

van elke dag. Het frustreerde me dat

naar de kerk te gaan. Ik merkte dat daar

en Apeldoorn-Zuid gestaan. In 2012

kerst vaak een mooi feest is, dat we-

iets bijzonders gebeurde en iets moois

publiceerde hij het boek Tijd voor het

kenlang wordt voorbereid, maar op het

werd beleefd, ook al werd dat niet al-

geheim van Christus. Het liturgisch jaar

hoogtepunt ineens over is. Alsof je een

tijd expliciet gemaakt. Later ben ik zelf

in de gereformeerde eredienst. Hij was

deur achter je dichttrekt.’

gaan ontdekken wat er te vieren valt in

negen jaar lid van het deputaatschap

Op deze manier begint De Hullu zijn

de kerk: de bijzondere band die je mag

Liturgie en kerkmuziek, een deel

boek over het liturgisch jaar. Ruim hon-

hebben met Christus. Deze band wordt

daarvan als voorzitter. Momenteel

derdvijftig pagina’s later schrijft hij als

telkens weer bevestigd met woorden en

is hij curator van de Theologische

afsluiting: ‘Veel uit het afgelopen jaar

met rituelen van doop en avondmaal.

Universiteit Kampen.

zal ik volgend jaar opnieuw lezen, ver-

Bij feestvieren denk ik vooral aan zin-

hebt? Die maandag voelde ik een sterk

10

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

 Interview

Harrie de Hullu: ‘Ik vind dat christelijke feesten in de kerk wel wat uitbundiger gevierd mogen worden.’

voor het leven worden, waarbij het fees-

feest, net als in Griekenland, het licht de

In hoeverre is het feestelijke karakter

telijke van het evangelie naar de achter-

kerk in wordt gebracht en dat het licht

cultureel bepaald?

grond verdwijnt.’

wordt doorgegeven. Dat is misschien niet

‘Het evangelie is universeel, maar krijgt

de uitbundigheid die je verwacht, maar

wel zijn klank en zijn beleving in onze

Hoe feestelijk mag het worden in de

met uitbundig bedoel ik dat de vieringen

cultuur en in je eigen persoon. Voor mij

kerk?

meer van de hele gemeente worden.

is iets anders feestelijk dan voor een

‘Ik vind dat christelijke feesten in de kerk

De gereformeerde liturgie is vanouds

Afrikaan. Ik beleef verdriet ook anders.

wel wat uitbundiger gevierd mogen wor-

minder uitbundig dan liturgieën binnen

Ik herinner mij het overlijden van een

den. Laat ik daarbij meteen zeggen dat

andere tradities. De laatste decennia is

Congolese vrouw in één van mijn eer-

je mij nooit in de kerk zult zien dansen,

dat veranderd. Het is lang zo geweest

dere gemeentes. Tijdens de begrafe-

want dat past niet bij mij. Samen met

dat de liturgie vooral bestond uit een

nis huilden mensen niet alleen, maar

mijn vrouw ben ik rond Pasen weleens

preek met een paar psalmen. De preek

schreeuwden ze ook. Ik maakte daar

op vakantie geweest in Griekenland en

kon dan best feestelijk zijn en een blij

een ander soort beleving mee dan ik

dan merk je dat het feest daar niet al-

gevoel oproepen, maar het waren geen

gewend was tijdens begrafenissen. Je

leen in de kerk wordt gevierd, maar ook

vieringen waar de gemeente zelf actief

kunt niet zeggen dat het intenser was,

in huis en op straat. Ik zou het heel mooi

in meedeed. Ik ben blij dat dit aan het

maar het was wel anders. Misschien zijn

vinden als in Nederland tijdens het paas-

veranderen is.’

wij gewoon minder extravert.’

11



 Redactioneel  Thema

OK B

est OK eigenlijk, die verkiezingsuitslag. Natuurlijk is die nu

Wat valt er precies te vieren in de kerk?

alweer even geleden. Maar omdat ik er vooraf over klaagde,

‘Het geheim van Christus. Daarbij denk ik aan de twee

past deze terugblik. Nederland koos niet voor chaos, maar voor

zaken waar het bij kerst en Pasen over gaat. Allereerst

versplintering, vernieuwing, beetje verrechtsing, een stukje sta-

dat God heel dicht bij ons is gekomen doordat zijn

biliteit. Het blijft afwachten, maar toch: OK.

Zoon één van ons is geworden. Daarnaast dat Hij voor mijn zonden gestorven is en is opgestaan uit de dood

Gek dat OK zo’n veelgebruikt stopwoordje geworden is. Aanvan-

en dat er daardoor verzoening en nieuw leven moge-

kelijk leek het een hype. Maar OK blééf; je hoort het nu in allerlei

lijk is. Ik word daar blij van omdat ik toch wel vaak het

betekenissen en op allerlei toonhoogtes. Er is zelfs een bedacht-

gevoel heb dat God ver weg is. Het feit dat God dichtbij

zame vorm. Jij: ‘Ik ben daar nog niet uit.’ Je gesprekspartner: ‘OK.’

is en nieuw leven geeft, geeft mij moed en houvast in

Bij die K hoor je de uitnodiging: ‘En…?’

een wereld met veel rottigheid.’

Vandaag doet iets anders het goed: ‘Ik ben er wel klaar mee.’ Met

Hoe helpt het liturgisch jaar jou om dat geheim vast

gedrag, vooral van anderen. Met (werk)omstandigheden. Met je

te houden?

kerkelijke gemeente. En ja, ook met het leven zelf. Neem de dis-

‘Het feestelijke karakter vasthouden lukt op een

cussie over voltooid leven. Iemand moet, los van een criterium als

feestdag goed. Alleen al feestelijke liederen roepen

ondraaglijk lijden, kunnen zeggen: ‘Ik wil niet meer.’ Een nieuw

dat gevoel op. Maar ik heb het vaak een afknapper

kabinet gaat er vast mee verder. In dit verband een tip voor de

gevonden dat het na een feest als bijvoorbeeld kerst

ChristenUnie: wegblijven, van welke vraag van welke club ook.

en Pasen meteen over is. Je bereidt deze feesten voor

‘U vindt het op grond van uw overtuiging niet goed, hè?’ 



 ‘Wat doen we straks als we Pasen hebben gevierd?’  in de adventsperiode of veertigdagentijd, maar daarna

Zelf maak ik het nu van best dichtbij mee. Dat iemand zegt: ‘Ik

ga je zomaar weer over tot de orde van de dag. Het

kan niet meer.’ De arts noemt dit een doodswens. Niet fijn. Wat

is volgens mij van belang om bewust dat feestelijke

doe je in contact met die persoon? Wat zeg je? Of zeg je niks? Bij-

gevoel vast te houden en dat is in het liturgisch jaar

komende last is dat de betreffende persoon als christen weet dat

heel grondig uitgewerkt, zodat je dit gevoel kunt mee-

niet de mens het begin en het einde van het leven bepaalt. De

nemen in het leven van alledag. Niet dat dit altijd mak-

arts weet dit en zegt, subtiel: ‘U vindt het op grond van uw over-

kelijk is, want het evangelie kan in het dagelijkse leven

tuiging niet goed, hè?’ Ook dit subtiele neemt de wens niet weg.

zomaar naar achteren geschoven worden.’

Wat ik zeg? Weinig. Misschien moet ik vooral op zoek naar: wat

Heb je een voorbeeld van hoe dit in de praktijk

zit erachter? Want ook al ken je enkele motieven – lichamelijke

werkt?

klachten, beperking, geen regie meer – je weet dat er méér moet

‘We leven nu in de tijd naar Pasen toe, maar wat doen

zijn. Misschien is het wel vooral een kreet van eenzaamheid, van

we straks als we Pasen hebben gevierd? Een manier

er niet meer echt bij horen.

om bepaald te blijven bij de opstanding is door bij-

Er is een Bijbeltekst die oproept om zó te spreken dat het de

voorbeeld dagelijks te blijven lezen in de Bijbel over

ander ‘goed doet, ruimte geeft’. Het

dingen die met de opstanding verband houden en om

zou mooi zijn als die ruimte er niet

te zien hoe de eerste gemeente vanuit de opstanding

alleen psychisch komt, maar ook

het gemeenschappelijke leven vormgaf. Je kunt dit

fysiek, als driegeneratiehuis, of als

thuis doen door gebruik te maken van leesroosters. En

hospice niet-voor-stervenden, of als

als predikant kun je in de zondagse erediensten over

nieuw verrezen bejaardencentrum…

dit soort onderwerpen preken en laten zingen. Vol-

Lijkt me OK.

gens mij is het belangrijk om in alles de stemming van Pasen vast te houden. Het liturgisch jaar kan daarbij helpen.’

Leendert de Jong (GKv), hoofdredacteur van OnderWeg

 Interview

Wat is de kracht van het liturgisch jaar?

Welke valkuilen heeft het liturgisch

‘Laat ik als eerste zeggen dat het geen

jaar?

wondermiddel is dat je met magische

‘Er is het gevaar dat de structuur van

kracht dichter bij God brengt. Christus

de cyclus belangrijker kan worden dan

zelf is het wonder. Zijn menswording,

Christus zelf. Daarnaast zit er veel her-

zijn offer, zijn opstanding en zijn terug-

haling in. Ik vind het daarom erg sterk

komst zijn de wonderen die mij dichter

dat het oecumenisch leesrooster een

bij God brengen. Het liturgisch jaar is

driejarige cyclus aanhoudt, met elk jaar

niet meer dan een organisatie van mijn

aandacht voor een ander evangelie.

tijd om me over dat wonder te verwon-

Als je elk jaar hetzelfde rooster ge-

deren. En mijn ervaring is: het werkt

bruikt, kan dat sleur in de hand werken

echt. Begin er gewoon aan.

en er ook voor zorgen dat veel Bijbel-

Je kunt ook iedere zondag op zichzelf

boeken gesloten blijven.

zien, maar dan moet je iedere kerk-

Een derde valkuil kan zijn dat het je

dienst iets nieuws beleven en dat kost

eigen creativiteit en flexibiliteit in de

de voorganger, de muzikanten en de

weg staat. Als er iets in de gemeente

gemeente heel veel inspanning, terwijl

of de wereld gebeurt, moet je soms je

voortbouwen op waar je mee bezig was

tekstkeuze veranderen. Maar gelukkig

een natuurlijk proces is. Het voorkomt

kennen wij in onze kerken geen dwang

ook belevingsmoeheid.

om het liturgisch jaar te moeten vol-

Het krachtige van het liturgisch jaar

gen. Ik ben er dan ook een voorstander

vind ik dat het opgezet is rond de ge-

van om er enigszins flexibel mee om

heimen van het christelijk geloof en

te gaan.’

rond de feesten die niet alleen in onze gemeenten, maar wereldwijd gevierd

We leven in de tijd voor Pasen. Heb je

worden. Het verbindt ons dus allereerst

nog suggesties om er feestelijke vierin-

met de kerk van alle plaatsen en eeu-

gen van te maken?

wen.

‘Ga in ieder geval de natuur in om je

Daarnaast word je meegenomen in een

beleving van het nieuwe leven te ver-

Harrie de Hullu: ‘Het feit dat God dichtbij

beweging door de weken heen, waarbij

sterken. Daarnaast zijn Goede Vrijdag

is en nieuw leven geeft, geeft mij moed en

je het wonder van kerst en Pasen niet

en Pasen hoogtepunten in het kerkelijk

houvast in een wereld met veel rottigheid.’

op één moment in de tijd viert, maar

jaar en is het goed om daar als pre-

waarbij je meer ruimte en tijd krijgt om

dikant veel zorg en aandacht aan te

dit te vieren.

besteden. Wij organiseren in Ommen in

Als derde is het praktisch om ver van

de Stille Week ook vespers en dan gaat

Na Pasen is het volgens mij van belang

tevoren de preekteksten al te weten,

het vooral om stilte en bezinning en

om terug te blijven denken aan paas-

zodat er ook op aangesloten kan wor-

niet om feestelijkheid.

zondag en dat gevoel vast te houden.

den in bijvoorbeeld het kinderwerk.

Op Goede Vrijdag vind ik het vooral

Een collega van mij zegt altijd dat elke

Als laatste vind ik het mooi dat het aan-

belangrijk om het hele lijdensevangelie

zondag in feite ‘klein Pasen’ is en dat

sluit, dat geldt althans in dit deel van

met elkaar te lezen. Wij doen dat door

is natuurlijk ook zo. Het lukt mij alleen

de wereld, op de cyclus in de natuur.

Johannes 18 en 19 te lezen. Gedurende

niet om dat het hele jaar even intensief

Ik vind het bijvoorbeeld prachtig om

het hele jaar wordt er veel gepreekt

te beleven. Maar het is wel goed om in

niet alleen in de kerk Pasen te vieren,

over het lijden van Christus, zodat op

ieder geval te proberen om deze fees-

maar ook in de natuur te wandelen en

Goede Vrijdag misschien alleen al de

telijke gedachte het hele jaar door vast

te zien dat alles weer tot leven komt.

woorden uit de Bijbel voldoende zijn,

te houden.’

Het versterkt mijn beleving van Pasen.

met daaromheen passende muziek en

Datzelfde geldt voor het contrast tus-

stilte. Op paasmorgen mogen dan alle

Maarten Boersema is tekstschrijver,

sen licht en donker in het najaar tijdens

registers open in de muziek en dat is

fotograaf en parttime predikant van

advent en kerst.’

ook echt iets om van te genieten.

de GKv Blije-Holwerd.

13

 Thema Feestvieren in de praktijk

‘Gun elkaar het feest’ We vieren de zondag, de christelijke heilsfeiten, doop en avondmaal, zo zeggen we, maar in de praktijk zijn we er soms wat verlegen mee. Toch heeft kerkelijk en gelovig feestvieren oude papieren. In dit artikel komen enkele mensen aan het woord die er actief mee bezig zijn.

tekst Heleen Sytsma-van Loo

Anje de Heer neemt opgewekt de telefoon op: ‘Met het

en actueel is. Bij kerkelijk vieren hoort volgens haar

Huis van de Kerkmuziek.’ Ze bemant het Steunpunt Litur-

dan ook de drieslag voorbereiden, daadwerkelijk vieren

gie (GKv), is betrokken bij het Centrum voor de Kerkzang

en laten doorwerken in het dagelijkse leven, waardoor

en bij het Huis van de Kerkmuziek, een samenwerkings-

feesten geen op zichzelf staande gebeurtenissen wor-

platform van de vele kerkmuziekorganisaties in Neder-

den.

land. Over kerkelijk feestvieren denkt ze genuanceerd.

Gemeenten die zoeken naar andere vormen van feest-

‘Vieren is liturgisch gezien een heel breed begrip. Je viert

vieren raadt De Heer aan om te beginnen met het meer

Pasen, maar ook Goede Vrijdag. Een kerkdienst is een

kleur en diepgang geven aan bestaande liturgische

viering, een uitvaartdienst in feite ook. Er komt gelukkig meer oog voor kerkelijk feestvieren en dat is goed. Maar het risico bestaat dat de uitwerking eendimensionaal blijft. Vieren is een meerdimensionaal gebeuren.’

Kerkelijk feestvieren hoeft volgens De Heer niet per se uitbundig feestelijk te zijn, op de manier waarop je

‘Vieren is een meerdimensionaal gebeuren’ 



bijvoorbeeld een verjaardag of een bruiloft viert. De

14

combinatie Goede Vrijdag-Pasen laat dat zien: het grote

elementen. De tien geboden kun je vervlechten met

failliet van de mens zet geen domper op de viering van

de Schriftlezing of een lied, en zo in een bepaald kader

de opstanding. Die wordt erdoor verdiept en in de juiste

zetten. Dat de geloofsbelijdenis echt van alle tijden en

context geplaatst.

plaatsen is, kun je concreet maken door elk artikel in

Vieren in kerkelijke zin definieert De Heer als gedenken.

een andere taal of door aanwezigen uit een andere cul-

Het gedenken van Gods grote daden is geen terugkij-

tuur of van verschillende leeftijden te laten lezen. De

ken. Het leven hier en nu wordt erdoor gevormd en het

Heer: ‘Laat wat je nieuw of anders doet in de eredienst

opent de toekomst. Door vaste structuurelementen in

doordacht zijn en passen in het grote geheel. Denk niet

de avondmaalsviering terug te laten komen, kunnen die

in incidenten. Accenten mogen van moment tot mo-

inhaken op de situatie van het moment. Zo wordt duide-

ment anders gelegd worden, het “verhaal” van de kerk-

lijk dat deze maaltijd, die eens is ingesteld, altijd nieuw

dienst blijft gelijk.’

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

 Reportage

Bruiloft In de GKv Leerdam is vorige maand aandacht besteed aan de vragen: verlang ik naar een feestelijke gemeente en zijn er bij mij of bij ons belemmeringen om de kerk als een feest te ervaren? Predikant en OnderWeg-redacteur Peter Hommes vertelt daarover: ‘In de bespreking rond dit onderwerp bleek dat als je lange tijd lid bent van dezelfde gemeente, je een rugzak mee kunt dragen met alle gesprekken en discussies die er zijn geweest, met name rond de invulling van de liturgie.

Dat neemt de onbevangenheid weg en zorgt ervoor dat je op je hoede bent. Je vraagt je af: wat zou een ander hiervan vinden? Mag ik mijzelf voluit geven in de gemeente, in de diensten en commissies? Welke ruimte heb ik eigenlijk?’ Deze terughoudendheid belemmert de feestvreugde van de kerkdiensten en de inzet voor de gemeente. Wie een keer zijn neus gestoten heeft, past goed op.

De ervaring in Leerdam leert dat nieuwe gemeenteleden hier geen hinder van hebben en onbevangen een rol kunnen spelen in de gemeente, vertelt Hommes. ‘Het is juist deze onbevangenheid waar je van kunt leren. De gemeente als een feest ervaren in de kerkdiensten, kringen en verenigingen: dat moet je elkaar gunnen.’

Hij voegt een belangrijke notie toe: ‘We mogen niet vergeten dat de kerk van Christus zelf is. Zijn eerste wonder was het herstellen van de feestvreugde op een bruiloft, als teken dat Hij ook de bruiloft zal redden. Zijn aanwezigheid maakt de gemeente tot een feest, omdat de aandacht naar Hem verschuift, weg van onszelf. In de kerk staan niet onze zonden centraal, maar de réd-

De sedermaaltijd geeft zicht op Gods liefde voor ons van het begin van

ding van onze zonden. Het gaat niet om hoe we van na-

de wereld tot de voleinding ervan. (beeld Jan Haveman)

ture zijn, maar om wie we in Christus worden. In de kerk gaat het niet om het conserveren van wat we hebben, maar om het nieuwe leven door de Geest. We moeten

Inge Rozema-Venema uit Ommen organiseert de maaltij-

minder aandacht hebben voor onszelf, onze zonden,

den. ‘De sedermaaltijd is de traditionele Joodse maaltijd

onze belangen, onze tradities, en meer feestvieren voor

die op de avond van het pesachfeest gebruikt wordt en

God. Om wat Hij heeft gedaan, om wat Hij belooft. Want

die door Jezus werd “omgevormd” tot het heilig avond-

de bruiloft van het lam komt!’

maal. Christenen en Joden vieren beiden één kant van

Sedermaaltijd

het verhaal: christenen de bevrijding van de zonde in Christus, Joden de bevrijding uit Egypte. Maar je kunt die

Sommige christelijke feesten zijn een regelrechte voort-

twee niet los zien van elkaar.’ Het is voor beide partijen

zetting van bepaalde Joodse feesten. Yachad is een or-

verrijkend om de verbinding tussen Pesach en avond-

ganisatie die is opgericht om ondersteuning te bieden bij

maal daadwerkelijk te leren zien.

de evangelieverkondiging onder de Joden, maar ook om

De sedermaaltijd kent een vaste liturgie. Voorbereiden

de achterban bewust te maken van de relatie met het

op het feest gebeurt door het huis schoon te maken en

Joodse volk. In dat kader worden zogenoemde seder-

alles op orde te brengen. Belangrijk is dat al het gist of

maaltijden georganiseerd voor bijvoorbeeld Bijbelstudie-

zuurdesem uit het huis verwijderd wordt. De deelnemers

groepen of kringen.

aan de maaltijd wassen zich en kleden zich feestelijk.

 15

 Thema

zou worden, waarbij iedereen een bijdrage levert aan de maaltijd.’

Het kerkgebouw van de NGK Breukelen leek hun een uitstekende plek: gratis en goed bereikbaar. Folkerts: ‘We hebben uitnodigingen rondgestuurd en aan allerlei mensen verteld: je bent welkom!’ Ook neefjes en nichten werden ingeschakeld bij de voorbereiding. ‘We wilden het graag heel sfeervol maken. We hebben bestek, stoelen, tafels, tafelkleden, rechauds en verlichting gehuurd. Uiteindelijk hadden we zestig aanmeldingen.’

De familie Van Voornveld zorgde ervoor dat alles op rolletjes liep. Om vijf uur kwamen de gasten. Buiten brandden vuurkorven en de gasten werden welkom geheten met glühwein en chocolademelk. Een paar broers en een zus van Marie-Louise zongen Christmas carols. Binnen zag het er prachtig uit. Er waren alleenstaanden gekomen, maar ook eenouder- en migrantengezinnen.

In Breukelen werd vorig jaar van het kerstdiner iets meer gemaakt dan een familiefeestje. (beeld Daan van Voornveld)

Voor de maaltijd worden speciale gerechten bereid, die in een vaste volgorde genuttigd worden en een symbolische betekenis hebben. Het gebruik ervan is aanleiding

Belangrijk is dat al het gist of zuurdesem uit het huis verwijderd wordt 



om het verhaal van de uittocht uit Egypte te vertellen, de Haggadah. Ook worden er tijdens de sedermaaltijd vier bekers wijn of druivensap gedronken, die elk een

Folkerts: ‘Mijn vader heeft een welkomstwoord ge-

eigen betekenis hebben.

houden en ik heb wat uitleg gegeven over de gang van

Rozema: ‘Wij vieren al zo’n jaar of vijftien de seder-

zaken. Het eten stond mooi uitgestald op aparte tafels.

maaltijd jaarlijks met ons gezin. Dat vinden we meer

De maaltijd bestond uit een voor-, hoofd- en nagerecht.

inhoud hebben dan allerlei lege tradities als paashazen

Er was meer dan genoeg! Mijn broer heeft met ons ge-

en -eieren. De sedermaaltijd is door God zelf ingesteld

zongen en mijn andere broer heeft in het kort het evan-

en door Jezus bevestigd als viering van de bevrijding uit

gelie uitgelegd. Onze moeder heeft een verhaal voor de

de slavernij. De sedermaaltijd geeft zicht op Gods liefde

kinderen verteld.’ Zo werd het jaarlijkse familiekerstdi-

voor ons van het begin van de wereld tot de voleinding

ner een ontmoeting met bekenden en onbekenden die

ervan.’

konden delen in de warmte van het feest.

Kerstdiner

Heleen Sytsma-van Loo (GKv) is neerlandicus, vertaler

De sedermaaltijd is een gezinsmaaltijd die ingebed is

en redacteur van OnderWeg.

in de traditie en in de gemeenschap. Bij de familie Van Voornveld uit Breukelen ontstond eind vorig jaar het idee om op een vergelijkbare manier van het kerstdiner, dat doorgaans met de familie genuttigd wordt, iets meer

Wil je met je kring of groep een sedermaaltijd

te maken dan een familiefeestje. Marie-Louise Folkerts-

meemaken, kijk dan op http://yachad.nl/yachad/

van Voornveld: ‘We wilden graag een diner organiseren

arrangementen-yachad. Inge Rozema vertelde in

waarbij iedereen welkom is. We zijn als broers en zussen

een radio-uitzending vorig jaar over de sedermaal-

bij elkaar gaan zitten en hebben de taken verdeeld. Het

tijden: https://goo.gl/FsKGsS

leek ons het handigst als het een soort American party

16

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

Nieuws 7 mei: roepingenzondag in NGK Op 7 mei is het in de NGK roepingenzondag. In lijn met de rooms-katholieke traditie vraagt de Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding op deze derde zondag na Pasen aandacht voor roepingen in de kerk. Daarbij komen vragen aan de orde als: hoe en waartoe roept God mensen en wat is je roeping in Gods koninkrijk? De NGP vraagt om voorbede voor ambtsdragers, predikanten en theologiestudenten. Op de NGP-website staan onder meer

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer, Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo, Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van VarikNijsink.

Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

preekschetsen voor de zondag: ngk.nl/werkvelden/ngp/

Medewerkers

roepingenzondag-7-mei-2017.

Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene, Bas Luiten, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Wim van der Schee, Karen

E-depot voor GKv- en NGK-gemeenten Het Archief- en Documentatiecentrum in Kampen start een proef met een e-depot, inclusief digitaal archiefbeheer. Het e-depot is bestemd voor plaatselijke gemeenten en kerkelijke instanties in de GKv en de NGK en wil een duurzame en veilige opslag bieden voor digitale stukken, die nu vaak rondzwerven op telefoons, tablets, laptops en computers. Het is de bedoeling dat elke plaatselijke kerk een eigen ruimte binnen het e-depot krijgt, waartoe alleen

Scheele, Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

personen toegang hebben die door de plaatselijke kerk zijn geautoriseerd. Meer informatie: info@adckampen.nl.

OnderWeg in braille, grootletter en audio OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

New Wine start kerngroepen voor predikanten New Wine Nederland start in april met zeven regionale kerngroepen voor predikanten. Daarin ontmoeten predikanten elkaar om ervaringen te delen, van elkaar te leren en te groeien ‘in je wandel met God, de ontwikkeling van je karakter, je leiderschap en het uitleven van Gods koninkrijk in je gemeente’. Ook fungeren de kerngroepen als ‘veilige oefenruimte’ om vertrouwd te raken met de gaven en werkingen van de Geest. De groepen starten in Amsterdam, Emmeloord, Gorinchem, Rijssen, Utrecht, Vee-

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Halfjaarabonnement € 26,75.

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede.

nendaal en Zwolle. Aanmelding via bart.visser@new-wine. nl. Op 6 april is er een landelijke kick-offdag (De Lichtboog,

Persvereniging

Houten, 10-15 uur) over profetisch leiderschap met Mark

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

Aldridge en Jan-Maarten Goedhart als sprekers.

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

Ben van der Lugt overleden

Bestuur Persvereniging

Op 9 maart overleed Ben van der Lugt (71), lid van de GKv Wezep, zendingswerker op Papua (Indonesië) en lange tijd verbonden aan het GKv-instituut voor training en ondersteuning van zendingswerkers. Hij is ook nauw betrokken geweest bij visievorming in het zendingswerk van de CGK

Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel.

Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

en de NGK. Lees op www.onderwegonline.nl/9052-in-me-

Vormgeving

moriam-ben-van-der-lugt een in memoriam van de hand

Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,

van Gerrit Riemer.

fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

Amerikaanse kerkleiders tegen Trump

Technische realisatie en druk

Leiders van de Christian Reformed Church in Noord-Amerika – zusterkerk van de NGK – hebben zich recent publiek uitgesproken tegen het beleid van president Trump. Ze verzetten zich tegen Trumps immigratiebeleid en hebben hun kerkleden opgeroepen Bijbelse gastvrijheid en naastenliefde te betonen tegenover vluchtelingen.

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline 17

 Stimulans Lees-, kijk- en luistertips

tekst Heleen Sytsma-van Loo

voor geloofs- en gemeenteopbouw

Jongeren en diaconaat verbinden

D

iacoon is een diaconaal magazine

is tegelijk de naam van een werkgroep

dat wordt uitgegeven onder ver-

die diaconaat en jongerenwerk in de

antwoordelijkheid van deputaten

drie genoemde kerken dichter bij elkaar

diaconaat van de Christelijke Gerefor-

wil brengen. Het 52 pagina’s tellende

meerde Kerken. In maart verscheen

tijdschrift heeft als ondertitel ‘Een prak-

een speciale uitgave van het magazine

tische handreiking over het verbinden

onder de titel ‘Deel je leven’, dat in zijn

van jongeren en diaconaat’. Belangrijk is

geheel gewijd is aan de verbinding van

volgens de schrijvers dat jongeren er he-

jongerenwerk en diaconaat. Voor de ge-

lemaal bij horen en dat ze zelf betrokken

legenheid is samenwerking gezocht met

worden bij de plannen en de uitvoering

het Diaconaal Steunpunt (GKv/NGK), een

van diaconaal gemeentewerk. De uit-

samenwerking die, zo meldt de redacti-

gave is te downloaden op

onele intro, in de toekomst zal worden

www.diaconaalsteunpunt.nl.

voortgezet. De titel van het magazine

Zorg voor Gods schepping

B

en je op zoek naar materiaal om met je kring of in je gemeente het thema ‘Zorgen

voor de schepping’ meer aandacht te geven? De wereldwijde beweging A Rocha bestaat uit christenen die vanuit hun geloof willen zorgen voor Gods schepping. In Nederland zijn dertien lokale groepen die natuurgebieden hebben geadopteerd en daarin zorgen voor natuurbeheer. Ze organiseren ook geregeld activiteiten die bedoeld zijn om te groeien in verwondering over de natuur.

Op de website van de organisatie is te

De A Rocha-groep Amersfoort organiseert jaarlijks een hagenpreek in de boomgaard op

lezen wat ze doen en waarom ze dat

landgoed Coelhorst. (beeld Elco Messelink)

doen, maar er is ook veel materiaal te vinden om in je eigen kerk meer

gewerkt programma, bijvoorbeeld voor

den in een leesdienst. Het materiaal is

aandacht te gaan geven aan dit onder-

een scheppingszondag. Er staan ook

te vinden op www.arocha.nl; zoek in

werp. Er zijn diverse themapakketten

preken op van diverse gereformeerde

Menu onder Materialen.

samengesteld met een compleet uit-

predikanten, die gebruikt kunnen wor-

18

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

Videolessen over Bijbel, geloven en kerk-zijn

H

et kennisplat-

 Column

 Stimulans

Pionieren

heen AKZ+) is een online

H

platform waarop de The-

voorbeelden. Mannen met baarden die ergens in een kracht-

ologische Universiteiten

buurt gedropt worden, ver buiten onze comfortzone.

van Apeldoorn en Kam-

Maar stel dat je dan iets bedenkt wat mainstream kerken

pen en Viaa (Gerefor-

dankbaar kopiëren. Dan blijft er echt nog iets over van al

meerde Hogeschool) in

je geploeter. Zelf vermoed ik dat ons Vinex-vibe Vathorst-

Zwolle hun kennis delen

project kans maakt om zich straks te kunnen meten met de

met geïnteresseerden. Het platform biedt tegen betaling video-

piramide van Maslow en de Bossche bol. Het enthousiasme

lessen aan. Inmiddels staan er zo’n 150 video’s online en worden er

van de delegaties die ons Hart-van-Vathorstproject bezoe-

elk jaar ruim 40 nieuwe video’s gepubliceerd.

ken is groot. Na een Deense club schoven vorige week zelfs

De cursussen, die in omvang variëren van 1 tot maar liefst 19 lessen,

twintig Belgen door het huis.

gaan over uiteenlopende onderwerpen en zijn onder andere zeer

Maar denk niet dat dit zomaar gaat. Als pionier in spé heb ik

geschikt voor werkers in de kerk. Je kunt ze individueel of met een

eerst een flink aantal proefprojecten getest op mijn huisge-

groep volgen. Abonnementen zijn er in allerlei soorten en maten.

noten. Wat dacht u van het binnenkamerkastje naast onze

Interessant is wellicht de optie om als gemeente een abonnement

voordeur? Ieder gezinslid stalt bij thuiskomst zijn smart-

te nemen, waardoor alle gemeenteleden voor 5 euro per persoon

phone in deze box. Met als werkzame stoffen functioneel

toegang hebben tot al het materiaal. Maar ook individuele abonne-

oogcontact en belangstellende vragen voor de dolende ziel.

menten zijn mogelijk, per tijdvak of per cursus. Meer informatie over

Maar nog voor ik het octrooi kon aanvragen, bleek deze box

het aanbod en de praktische mogelijkheden is te vinden op www.

al uitgevonden te zijn.

form ‘Weet wat je gelooft’ (voor-

ebt u weleens iets nieuws bedacht? Iets hoopvol onbekends, als stap naar de toekomst? Pioniers in de kerk

worden geroepen om dit soort wegen in te slaan. U kent de

weetwatjegelooft.nl.

 Helaas bleek Ischa Meijer Pasen met al je zintuigen

H

oe vertellen we de volgende generaties over Gods grote

in de jaren zeventig al op mijn idee gekomen te zijn 

daden? In het boek Exodus worden tastbare, eetbare symbolen aangereikt om het verhaal van Gods redding

In mijn tweede project claimde ik de merknaam ‘zinnig ge-

uit de slavernij tijdens een feestelijke maaltijd tot onderwerp van

sprek©’. Dit zou mijn ontmoeting met wijkgenoten vleugels

gesprek te maken. Kunstenares Neeltsje Stephenson-Kramer, die

geven. Koetjes en kalfjes verdampen bij elke volwassen

zelf jarenlang in Jeruzalem heeft gewoond, maakte een boekje

soortgenoot die krachtig bij de horens gevat wordt. Helaas

waarin woorden, beelden, voedsel en drinken elkaar aanvullen.

bleek Ischa Meijer in de jaren zeventig al op mijn idee geko-

De Vertelling is gebaseerd op de Joodse Haggadah, het verhaal

men te zijn. Om dit erin te wrijven, spuiten mijn Vinex-vrien-

van de uittocht dat voorgelezen wordt tijdens de Joodse pesach-

den de verbasteringen ‘onzinnig’ of ‘vrijzinnig’ als graffiti

viering. De Vertelling volgt de Joodse sedermaaltijd (zie ook pa-

over mijn merknaam. De naam pionier is als chroom dat mijn

gina 15 en 16), maar dan aangevuld en uitgebreid met teksten uit

pakketje schroot niet wil dekken.

de evangeliën. Op die manier wordt Pesach tot Pasen, het feest

Maar als ik dan weer aan tafel zit tussen wijkgenoten, of

van de bevrijding uit de

generaties zie die elkaar ontmoeten in de kerk, als ik ontdek

slavernij van de zonde. Je

hoeveel hoop en kracht er schuilt in leven met een beper-

vindt in De Vertelling alle

king, dan raakt de hemel de aarde. En dan hoeft er even

onderdelen en teksten om

niets nieuws onder de zon.

zo’n avond zelf te vieren.

Het boekje sluit af met een verbinding van het Wekenfeest (Leviticus 23) met Pinksteren (Handelingen 2).

Zie ook www.neeltsje.nl.

Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst.

19

 Eyeopener

Omdat het één brood is zijn wij, hoewel met velen, één lichaam, want wij hebben allen deel aan dat ene brood.

(1 Korintiërs 10:17)

Weet u niet dat al een beetje desem het hele deeg zuur maakt?

(1 Korintiërs 5:6)

20

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

 Eyeopener

God bakt een brood voor de wereld Zeker, jij mag je een zaadje weten in Christus’ hand. Hij strooit jou uit op de akker van zijn wereld. Je moet individueel de grond in en wortelen. Bekering en toewijding zijn persoonlijk. Tegelijk: je bent wel individu binnen een geheel.

Want kerk-zijn doe je samen. De Bijbel tekent ons daarvan een mooi beeld: het beeld van de gemeente als een brood. tekst Han Hagg

beeld Victority/iStock

Laten we eens wat dieper doordenken over dat brood

Honger stillen

en over de bakker. Letterlijk schrijft Paulus in 1 Korintiërs

Waar is brood eigenlijk voor? Overbodige vraag. Om

10:17 ‘want één brood, één lichaam zijn wij, de velen’.

anderen te voeden natuurlijk! Brood eet nu eenmaal

En wat voor brood: een pesachbrood. Niet gerezen – gist

niet zichzelf op. Maar waarom denken we er dan toch

verboden! Daar waarschuwt hij de gemeente voor in

niet zo gauw aan dat wij namens God als het ware het

1 Korintiërs 5:6. Zelfs het kleinste beetje gist of desem

voedsel zijn voor de wereld om ons heen? Dat vergt mis-

mogen we niet toelaten. Dat zou het hele deeg, het hele

schien een hele omschakeling in ons denken, maar wel

baksel onbruikbaar maken.

een noodzakelijke: hoe zouden we anders als gemeente

Heftig proces

aan ons doel beantwoorden? Wereldwijd is de kerk Gods middel om zijn wereld te hulp te schieten. Overal waar

‘God bakt een veelgranenbrood.’ Is dat niet het hele pro-

maar honger is naar het Woord, naar genadebrood, naar

ces van gemeentevorming in beeld gebracht? God kiest

Jezus Christus, het brood dat leven geeft, eeuwig leven

veel granen, veel soorten zaden – wat een individuele

– daar mag de gemeente er zijn om die honger te stillen,

variatie! Hij verzamelt ze en maakt er één deeg van, één

om een levende verwijzing te zijn naar de Heer zelf.

smakelijk, voedzaam brood. Malen, kneden, de oven in:

Toen de menigte van vijfduizend man honger had, zei

ga maar na wat voor heftige dingen er gebeuren tijdens

Jezus tegen ons: ‘Geven jullie hun te eten!’ En we deden

dat proces van losse graankorrels tot een heel brood.

het: wat Jezus ons gaf om uit te delen, deelden we uit.

En kijk er niet vreemd van op als dat ook het geval is bij

Dat was zwoegen en zweten, na zo’n lange werkdag,

de vorming van een gemeente uit losse gelovigen. De

maar we deden het. Handen van Jezus Christus – dat

heilige Geest heeft er dagwerk aan. Want wie houdt er

zijn en blijven we als christenen. Altijd maar weer moet

nu van om gemalen en gekneed te worden en boven

duidelijk zijn: bij Hém horen we. Daarom is het helemaal

het vuur gehouden te worden? Zou het daardoor komen

niet gek dat Paulus die vergelijking van het brood door-

dat een gemeente soms nog zo veel weg heeft van een

trekt naar onszelf. En zoals brood gebroken en uitge-

pot graan? ‘Ja hoor, wij horen bij elkaar, we zitten toch

deeld moet worden om honger te stillen, zo zal ook de

allemaal in dezelfde pot, we komen toch naar hetzelfde

christengemeente zich in de wereld op moeten stellen:

gebouw?’ Zoiets. Maar we mogen verder komen: God

bereid om door Christus te worden gebruikt voor zijn

wil een brood van ons maken tot zijn eer. Een veelgra-

doel (zie vraag 2).

nenbrood. De fijnproever kan nog wel proeven wat voor rijke variatie aan ingrediënten God voor zijn recept heeft

Ongezond brood

willen gebruiken. En al zou je het niet proeven, reken

Dat moet wel worden beklemtoond: we moeten ons

maar dat het gezond is! (Zie vraag 1 in het kader.)

voortdurend gezond laten maken. Wat heb je aan onge-

21



 Eyeopener

zond brood? Wat heeft een hongerige wereld aan een onge-

meente – en terecht! Tucht (dat is: iemand weer achter Christus

zonde kerk? Dat roept het beeld van 1 Korintiërs 5:6-7 op: ‘U

willen leiden) is goed voor de persoon zelf, voor de gemeente,

hebt geen enkele reden om zo zelfvoldaan te zijn. Weet u niet

én voor de wereld (zie vraag 4).

dat al een klein beetje desem, het hele deeg zuur maakt?’ Weg ermee! Radicaal! Zoals Israël voor Pesach radicaal al z’n gist

Radicale grondkeuze

(desem) weg moest doen. Tot op de dag van vandaag zoeken

Paulus spreekt in de geest van Christus. Die waarschuwde al

Joodse gezinnen het hele huis af naar oude brood- en koek-

tegen het zuurdeeg (zie vraag 5). De gemeente moet er elke

kruimels, tot in de zomen van de kleren, maar vooral natuurlijk

keer weer duidelijk voor kiezen om alleen van Jezus Christus te

in de keuken. Koosjere restaurants zijn in Israël zelfs een dag

zijn. En niet ook nog voor een klein deel van de wereld, al was

dicht om met hogedrukspuit en gasbrander helemaal te wor-

het maar zo klein als een gistkorreltje.

den gezuiverd (Exodus 12:15-20).

‘Als gemeente doe je het meest voor de wereld als je het minst

Zuurdeeg is het symbool voor het kwaad, het onzuivere verle-

op de wereld lijkt’, luidt een bekende uitspraak (zie vraag 6).

den dat het heden bezoedelt. Zo klein als het lijkt, misschien.

Daar kun je allerlei absurde gedachten aan vastknopen, alsof

Kijk maar eens hoe klein de korreltjes zijn in een pakje gist!

we wereldvreemd zouden moeten worden en fobisch voor

Maar wat een enorme invloed kan het hebben… Gist blaast op

alles wat maar in de wereld bedacht wordt. Dat is onzin na-

en zo krijg je een gerezen brood. Nu is daar op zich niets mis

tuurlijk. Laten we met twee voeten midden in de wereld blij-

mee, maar als een gemeente niet veel meer is dan gebakken

ven staan, waar God ons niet voor niets zaaide en ons samen

lucht, dan zet dat voor de hongerige wereld niet veel zoden

het brood laat zijn. Maar laten we tegelijk niet werelds zijn in

aan de dijk.

ons denken en doen, in onze motieven, ons levensdoel, onze

Wij hebben geen ceremonie om speciaal voor Pasen ons huis

methoden.

te zuiveren (zie vraag 3). Dat hoeft ook niet. Maar als we er

Dat vraagt onderzoek, bekering en nieuwe toewijding: per-

geen werk van maken om met elkaar het huis van de ge-

soonlijk én samen als gemeente. Willen we missionaire ge-

meente zuiver te houden, zijn we levensgevaarlijk bezig. Pau-

meente zijn? Een prima wens! Sterker nog: zo bedoelt de Heer

lus waarschuwt voor vergiftiging van het hele gemeenteleven

ons. Maar dat vergt een radicale grondkeuze: vóór Christus en

doordat men één gelovige gewoon in het openbaar door laat

zijn missie. En telkens weer vervolgkeuzes die daarbij passen.

gaan met praktijken die zelfs niet voorkomen onder mensen

Bid als gemeente de heilige Geest dat Hij je helpt te zijn wie je

die aan God noch gebod doen. Hoe zou een verontreinigde

bent: een gezond gemaakt veelgranenbrood van Christus voor

gemeente getuigenis kunnen afleggen tegenover een verloren

zijn wereld. En laat je hiertoe bij elke avondmaalsviering inspi-

wereld?

reren door bewust deel te hebben aan het ene brood Christus.

Als mensen in de gemeente niet anders zijn dan mensen in de wereld zou de wereld echt geen aandacht schenken aan de ge-

Han Hagg is predikant van de Koningskerk (GKv Zwolle-Zuid).

Om over na te denken 1. P robeer eens te benoemen waar jij Gods wijsheid proeft

5. J ezus waarschuwt tegen het zuurdeeg van de huichelarij

in de gevarieerdheid waarmee Hij jouw gemeente heeft

van de farizeeën (Lucas 12:1). En tegen het zuurdeeg van

samengesteld.

de valse leer van de farizeeën en sadduceeën (Matteüs

2. H erken je die bereidheid bij jezelf en de gemeente waar je bij hoort? Denk in dit verband eens na over die waarschu-

16:6, 12): het wetticisme en het ongeloof in het bovennatuurlijke, zoals engelen, geesten, opstanding en eeuwig

wende kerntekst uit Matteüs 16:25 ‘ieder die zijn leven wil

leven. En tegen het zuurdeeg van Herodes en zijn volge-

behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest

lingen: wereldgezindheid en verkeerde compromissen

omwille van Mij, zal het behouden’.

(Marcus 8:15, 6:17-29). Zijn deze vormen van zuurdeeg

3. W ij hebben geen ceremonie om speciaal voor Pasen ons huis te zuiveren. Mis je zoiets? Wat hebben wij wel?

4. B reng je tucht in deze zin zelf in praktijk? En laat je jezelf ook corrigeren op deze manier? Kun je daar (met elkaar) positieve voorbeelden van geven?

22

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

nog steeds herkenbaar?

6. ‘ Als gemeente doe je het meest voor de wereld als je het minst op de wereld lijkt.’ Ben je het eens met deze uitspraak?

- advertorial -

De kans die mij is geboden, wil ik graag doorgeven!

Sizanani betekent: laten we elkaar helpen. Wij geloven dat iedereen gelijke kansen verdient om zich te ontwikkelen. In Nederland, maar ook in ZuidAfrika. Wij bieden medische, sociale en praktische ondersteuning aan mensen van het Nqutu district in Zuid-Afrika. Sizanani doet dit door het bieden van onderwijs, trainingen en studiebeurzen.

We weten allemaal hoe ongelijk de welvaart over de wereld verdeeld is. We weten ook hoe deze ongelijkheid kan veranderen als wij bereid zijn om onze welvaart in het westen te willen delen met arme landen. Als wij ons bewust zijn dat de kansen die ons geboden zijn pas echt tot rijkdom komen wanneer wij die kansen willen doorgeven aan mensen die die kansen niet hebben gekregen. Leert Jezus ons in de Bijbel niet dat geven gelukkiger (rijker) maakt dan ontvangen?

Neemt u de uitdaging aan door te zeggen en te doen: ‘De kans die mij is geboden, wil ik graag doorgeven!’?

Wilt u dit werk steunen dan kunt u uw bijdrage storten op IBAN NL15ABNA0474416038 t.n.v. Stichting Sizanani te Den Haag.

Voor meer informatie www.sizanani.nl

 Ontmoeting

Het bewogen leven van echtgenoot, vader, predikant, voetballiefhebber en radiopresentator Gertjan van Harten

‘Ik ben niet gespaard, nee’ In de muziek verkiest Gertjan van Harten – predikant van de GKv SpakenburgZuid – een rauwe schreeuw vol oprechte pijn boven een zoetsappig verhaaltje dat haaks op het leven staat. Hij kan het weten. ‘Ze zei: “Mama, ik ben zo bang.” Ik dacht: wij ook, meissie.’

tekst Wilfred Hermans

Hij houdt enorm van muziek en sport,

cd Life is people van Bill Fay: ‘Het lied

dat ziekenhuis in Groningen. Toen we

vertelt Gertjan aan zijn keukentafel.

“Thank You, Lord” herinnert me aan

naar de operatiekamer reden, zei ze:

Over beide onderwerpen leest hij veel,

mijn ernstige ziekte in 2012. Ik had een

“Mama, ik ben zo bang.” Dat was het

hij presenteert een muziekprogramma

chronische darmontsteking, viel twaalf

moeilijkste moment uit mijn leven. Ik

op de lokale radio en als het kan staat

kilo af en de ontstekingen namen toe.

dacht: wij ook, meissie. “Ga maar lek-

hij de zaterdagen op het voetbalveld.

Er was een medicijn waarvan de kans

ker slapen, meisje”, zei ik. De operatie

Als hij moet kiezen, wordt het toch mu-

vijftig procent was dat het zou aanslaan.

duurde bijna de hele dag, maar ik weet

ziek. ‘Dat raakt me meer dan sport, op

Mijn vrouw en ik zeiden: we zijn niet on-

nog dat mijn vrouw en ik zeiden: wat er

een diepere laag. Muziek hangt samen

derworpen aan de wet van de statistiek,

ook gebeurt, het is goed, zelfs als Mette

met speciale momenten. Het nummer

we vragen God of Hij het medicijn wil

sterft – al krijg ik buikpijn als ik eraan

“Waste of life” van Bart van der Lee bij-

gebruiken. Uiteindelijk sloeg het niet aan

denk. We konden het echt overgeven,

voorbeeld, dat gaat over de begrafenis

en hebben ze met spoed m’n dikke darm

ze was Gods kind. Dat gaf zo ontzettend

van zijn vader. Pa, zingt hij, je hebt altijd

eruit gehaald. Ik moest een stoma. Ik

veel rust.

voor God geleefd, maar dat was nutte-

begrijp het niet, maar heb er wel vrede

Een paar weken na haar operatie zag

loos want God bestaat niet. Een tragisch

mee. Vlak voor de operatie was ik ook

Mette mijn vrouw een boek lezen: Waar

nummer dat me ontzettend raakt, de

wonderbaarlijk rustig. Heel bijzonder,

is God als ik pijn heb? van Philip Yancey.

enorme worsteling, de rauwheid van het

want ik ben een watje; als mijn kind een

“Wat lees je?” vroeg Mette. En toen,

leven. Die schreeuw om heelheid ook,

bloedneus heeft, val ik al flauw.

6 jaar oud: “Stom boek. God is toch bij

dat klinkt door in zijn stem. Ik zou hem

Eerder dat jaar kreeg onze jongste

het liefst zelf het geloof geven... Zulke

dochter Mette een hersentumor. Toen

muziek zet mij ook aan het denken: hoe

draaide ik “Flower Bed” van Bart van

voed ík mijn kinderen op? Je kunt onbe-

der Lee grijs. Ik kan dat nummer niet

Gertjan van Harten (47) is predi-

doeld een sta-in-de-weg voor hen zijn

altijd met droge ogen luisteren. Zijn

kant van de GKv Spakenburg-Zuid.

om Gods liefde te ervaren.’

ouders zijn zendelingen, maar hij heeft

Eerder stond hij in Blije-Holwerd en

met het geloof gebroken. Ga maar lek-

Wezep. Hij presenteert wekelijks

ker slapen, zingt hij, vergeet de ellende

een muziekprogramma bij de Lo-

Gertjan staat op en vist een cd uit zijn

in de wereld. Elke keer als ik dat num-

kale Omroep Spakenburg.

wandbedekkende cd-kast. Het is de

mer draai, zie ik Mette weer liggen in

Watje

24

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

 Ontmoeting

Gertjan van Harten: ‘Als ik moet kiezen tussen sport en muziek, wordt het toch muziek. Dat raakt me meer dan sport, op een diepere laag. Muziek hangt samen met speciale momenten.’

je? Daar hoef je toch geen boek over te

wist daar dat ik theologie overwoog,

lezen?” Dat kinderlijke geloof! Ik hoop

maar toch zeiden meerdere mensen:

dat ze het nóg zegt als ze 18 is.’

waarom word jij geen dominee? Een

Bewust gereformeerd

bevestiging dat ik op de goede weg zat.

Die kwam ook van mijn ouders, toen ze

‘Ik zou hem het liefst zelf het geloof geven...’ 



Terug naar de jaren negentig. Gertjan

me opzochten. M’n vader bleek onder-

studeerde aan de heao, maar begon in

weg naar Oostenrijk tegen mijn moeder

het tweede jaar te twijfelen. Het was de

gezegd te hebben: “Het zou me niet ver-

tijd dat de bomen tot in de hemel groei-

bazen als Gertjan theologie gaat doen.”

lemaal niet gereformeerd, want je laat

den, alles draaide om geld. Ondertussen

Dat trok me over de streep, en ik ben er

Opwekking zingen.” Haha! Vroeger op

sprak hij veel met vrienden die met het

nooit in teleurgesteld.’

de jeugdvereniging werd gediscussieerd

geloof braken. Dat raakte hem diep en

Bij zijn komst gaf Gertjan een interview

of we niet-vrijgemaakten wel broeders

wakkerde het verlangen aan om fulltime

aan De Bunschoter. De kop van het kran-

en zusters konden noemen. Bizar, ik ben

met mensen en het evangelie bezig te

tenartikel: ‘Dominee Van Harten is heel

blij dat we dat kerkisme kwijt zijn. Ik heb

zijn. De studie theologie leek een ob-

bewust gereformeerd’. ‘Dat had ik niet

me in een kringloopwinkel in Friesland

stakel, want Gertjan is nooit een talen-

moeten zeggen, want later hoorde ik

weleens geschaamd voor de vrijge-

wonder geweest en de studiebeurs was

van een inwoner: “Je zei dat je bewust

maakte kerk. Ik sprak er een christelijk-

op. Daarom volgde eerst een diaconaal

gereformeerd bent, maar dat valt alles

gereformeerde man met een dochter

jaar in een kleine gereformeerde kerk

mee. Je bent heel enthousiast, ik ben

met het syndroom van Down; dat sprak

in Oostenrijk, voor bezinning: ‘Niemand

blij met je!” Een ander zei: “Je bent he-

me aan, want wij hebben ook een zoon

25



 Ontmoeting

‘Gertjan gaat los’ heet het radioprogramma dat de predikant presenteert. ‘Het is geen verkapte evangelisatie nee, ik draai van alles.’

met down. Hij vertelde dat zijn dochter

mergeleerde. Verwacht van mij geen

rugbyfeest – drankfeest eigenlijk – gaan

voor een gezinsvervangend tehuis he-

visiedocumenten, vergezichten of mis-

we altijd flyeren voor de jeugddienst

lemaal naar Gouda moest: “In Friesland

sionaire plannen. Ik heb een hekel aan

van de zondag erna. Het dorp weet dat

zijn die er ook wel, maar daar kom je

vergaderen, maar pastoraat en catechi-

ik dominee ben, dus als ik bij het voet-

niet in als je niet vrijgemaakt bent.” Dat

satie doe ik erg graag. Ik houd ook van

balveld ben, spreken mensen me ook

stak me, heel pijnlijk.’

preken, al vind ik dat best moeilijk. Van

vaak aan.

een collega heb ik geleerd dat contextu-

Ik ben een behoorlijke voetbalfan, ja. Als

alisatie heel belangrijk is bij het maken

ik kan, ga ik op zaterdag naar het voet-

‘Bunschoten is een dorp van 21.000

van een preek: weet waar je hoorders

bal. Daarvoor zit je goed in Spakenburg,

inwoners, met vergelijkbare problemen

staan. Daar heb ik volgens mij een ont-

met ‘de blauwen’ en ‘de rooien’. Ik ben

als andere vissersdorpen. Ik spreek

wikkeling in gemaakt; als ik oude preken

blauw. Het shirt van IJsselmeervogels –

15-jarige catechisanten die met droge

teruglees, schaam ik me weleens. Veel

de rooien – lijkt erg op dat van Ajax, en

ogen zeggen dat ze thuis van hun ou-

informatie, veel uitleggen. Nu probeer

daar heb ik echt…’ Gertjan slikt wat in.

ders bier krijgen. Een jongerenprobleem

ik bewuster het hart van de mensen te

‘Daar houd ik niet van, ik ben Feyenoor-

komt vaak voort uit een opvoedingspro-

bereiken, door me in hen in te leven:

der in hart en nieren. Mijn zoon voetbalt

bleem, kort door de bocht gezegd.

wat hebben zij er morgen op de markt

bij diezelfde rooien, de enige club van

Wat voor predikant ik ben? Ik ben een

in Coevorden aan? Ik ontmoet mensen

de twee die een gehandicaptenteam

man van de praktijk, geen studeerka-

op allerlei plekken. Voorafgaand aan het

heeft.’

Markt in Coevorden

‘Na mijn ongeluk was het: oké, jullie mogen Gertjan hebben. Dat voel je, als kind’



26

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

Geen evangelisatie Even terug naar de muziek. ‘Gertjan gaat los’ heet het programma dat de predikant presenteert: ‘Ik hanteer één regel: de liedjes moeten uit mijn eigen verzameling komen. Die is groot genoeg;

 Column

De knuffel die je krijgt mer ooit was van Bill Fay. Dan vertel ik waarom dat nummer

W

zo bijzonder voor me is. Het is geen verkapte evangelisatie

ervan vormt de taal van het publieke debat. Wie geen hard-

nee, ik draai van alles.’

werkende Nederlander (meer) is, moet wel een profiteur zijn

Luisteren naar moderne muziek helpt de predikant om de

die op andermans kosten leeft. De stille dreiging ervan blijkt

vragen van de tijd te verstaan. Kunstenaars weten vaak goed

aan de randen van het leven bij alle mensen op wie wel be-

te vangen waar een cultuur mee worstelt, zegt hij. ‘Daarom

zuinigd kan worden. Alle nadruk ligt op de actieve kant van

draai ik liever muziek van mannen als Bill Fay en Bart van der

mens-zijn, op wat je kunt, op plichten en op controle.

Lee dan polonaisemuziek. Ik ben een vrolijk type en lach veel,

In werkelijkheid is de passieve kant van mens-zijn altijd

maar ik houd niet zo van polonaisemuziek. Het is voor mij

eerst. Van ons eerste begin af leven we als mensen van wat

geen probleem om te genieten van muziek van seculiere ar-

we krijgen. Wat we meemaken is wat ons vormt en wie ons

tiesten. Ik kan ook geweldig genieten van schilderijen die door

welkom heet bepaalt onze identiteit. De waarde van ons

niet-gelovigen zijn geschilderd. Liever een rauwe schreeuw

leven wordt opgebouwd uit de knuffels die we krijgen, niet

vol oprechte pijn dan een zoetsappig verhaaltje dat haaks op

uit de knuffels die we geven. We zijn eerst geliefden, daaruit

het leven staat.’

volgt al het andere. De omgekeerde route eindigt onherroe-

soms sta ik een kwartier voor de kast te genieten van wat ik heb en kan ik niet kiezen wat ik zal draaien. Het eerste num-

Coma Op zijn elfde kreeg Gertjan een ingrijpend ongeluk waar hij tot op de dag van vandaag hoorbaar last van heeft. ‘In Oberstdorf gleed ik tijdens een bergwandeling uit en rolde ik als een balletje honderd meter naar beneden, tot ik vlak voor een ravijn tegen een rotsblok aan knalde. Een helikopter bracht me naar een ziekenhuis. In een hersenkliniek in München heb ik een dag of tien in coma gelegen. Ik werd beademd, waarvoor ik

at jij bijdraagt aan de samenleving bepaalt of jouw leven iets waard is. Het is de grote vooronderstelling geworden in onze samenleving. De stille kracht

pelijk in burn-out.

 Wat we meemaken is

wat ons vormt en wie ons welkom heet bepaalt onze identiteit 

een slangetje in m’n luchtpijp kreeg. Er wordt een balletje opgeblazen zodat dat slangetje blijft zitten, maar daarbij zijn

Daarom is het zo goed dat christenen bekendstaan als men-

mijn stembanden voor de helft beschadigd. Daardoor heb ik

sen die zondags naar de kerk gaan en verder net zo schijn-

te weinig lucht, waardoor ik geen conditie kan opbouwen. Als

heilig zijn als iedereen. Aan het begin van elke week samen

ik hardloop, sta ik te hijgen als een postpaard. Sporten gaat

van je laten houden door de levende God zelf, bewust eerst

dus niet meer. Vóór mijn ongeluk werd ik bij een potje voetbal

geliefden zijn, het is ook wekelijks met zoveel daden zeg-

altijd snel gekozen, omdat ik zo fanatiek was. Na mijn ongeluk

gen: de vooronderstelling van onze samenleving is een

was het: oké, jullie mogen Gertjan hebben. Dat voel je, als

leugen. Al als baby gedoopt worden, ‘Ik houd van je’ horen,

kind. Misschien dat ik het gebrek aan sporten compenseer

levensbrood krijgen, de beker heffen op nieuw leven onge-

door sport intensief te volgen. Toen ik een Twitteraccount

acht wat je kunt, het is tegencultuur in oeroude symbolen:

aanmaakte, moest ik een naam kiezen. Dat werd @Hardgras,

de knuffel die je krijgt van God bepaalt of jouw leven iets

de naam van een prachtig sportmagazine dat ik verslind.

waard is, niet jouw activiteiten in de sociaal-maatschappe-

Sindsdien zijn er allerlei voetballiefhebbers die mij volgen, ha!

lijke vrijwilligersorganisatie die een nieuwe vorm van kerk

Overigens werd ik door mijn handicap afgekeurd voor militaire

pretendeert te zijn.

dienst, waardoor ik besloot een jaar vrijwilligerswerk te doen.

Juist de maximaal klassieke kerk leeft het evangelie dat

Zo ben ik in Oostenrijk terechtgekomen, waarna ik uiteindelijk

iedereen vandaag nodig heeft. Daar mogen we best wat

dominee ben geworden. God laat alles meewerken ten goede,

zuiniger op zijn – al was het alleen al omdat we verder hier

hoe dat ook precies werkt.

toch net zo schijnheilig blijven als

Ik ben niet gespaard, nee. Maar God zegt: hoe het ook stormt

iedereen.

in je leven, Ik ben bij je. Dat hebben wij echt mogen ervaren in tijden van ziekte. Soms verlang ik terug naar die periode, naar dat diepe besef: wat kan mij gebeuren, ik ben toch in Gods hand?! Maar God heeft gezworen: Ik laat je nooit alleen.’

Wilfred Hermans is tekstschrijver en journalist.

Wim van der Schee is beroepbaar predikant in de PKN. 27

 Jeugdwerk

De kerk, een plek die jongeren liefheeft Wat hebben kerken nodig om succesvol te zijn in het aantrekken en betrokken maken van jongeren? We hebben daar vaak onze gedachten over, maar het boek Growing Young leert ons dat het vaak vooronderstellingen zijn. In het boek worden zes kernelementen uitgewerkt die ons echt kunnen helpen zo’n kerk voor jongeren te zijn.

Agenda

tekst Moniek Mol

• 6 april: Regiobijeenkomst van het

Tussen alle sombere berichten over kerk-

dat ze de kerk succesvol maken in het

Praktijkcentrum, met als thema ‘Jong-

en geloofsverlating onder jongeren door

bereiken van jongeren, kunnen gelijk aan

volwassenen. De zoektocht naar een

verscheen in september 2016 plots het

de kant worden geschoven. Zo heeft de

vernieuwend evangelie’, in de GKv

Engelstalige boek Growing young. Een boek

aantrekkingskracht van een kerk niet per

Eindhoven-Best. Zie www.praktijk-

over wat kerken kunnen doen om jonge-

se te maken met bijvoorbeeld de omvang

centrum.org/highlight/regiobijeen-

ren bij de kerk te betrekken, gebaseerd op

van de gemeenschap: zowel kleine als

komsten-kerk-zijn-in-deze-tijd.

een Amerikaans onderzoek onder ruim 250

grote gemeenschappen bleken effectief in

kerken. Ook in Amerika wijzen diverse on-

het actief betrekken van jongeren. Ook het

berg over omdenken in het jeugd-

derzoeken op een flinke terugloop onder

kerkverband, of juist het ontbreken ervan,

werk, met als thema ‘Hoe bereiken

jongeren op het gebied van godsdienstig-

bleek geen cruciale rol te spelen. En al

jongeren de kerk?!’ Zie www.dewit-

heid en kerkelijke betrokkenheid. Toch zijn

evenmin is de gemiddelde leeftijd van de

tenberg.nl/omdenken/algemene-

er daar ook kerken die succesvol zijn in het

gemeenteleden doorslaggevend in het al

informatie.

aantrekken en betrekken van jongeren bij

dan niet aantrekkelijk zijn voor jongeren.

hun kerk. De auteurs/onderzoekers zijn op

Verder laten de auteurs zien dat onder

voor (semi-)professionele kerkelijk

zoek gegaan naar kenmerken die typerend

andere de ligging van de kerk (in stede-

jeugdwerkers. Thema: POP-UP. Zie

zijn voor die geloofsgemeenschappen

lijk gebied of juist op het platteland), het

www.missienederland.nl/innov8.

waar jongeren tussen de 15 en 29 jaar ac-

hippe karakter van de kerk, het type ge-

• 10 juni: EO-Jongerendag, GelreDome

tief betrokken zijn. Het resultaat van hun

bouw, het budget en zelfs de liturgie geen

Arnhem. Thema: ‘Fear not’. Zie

zoektocht staat beschreven in Growing

wezenlijke factoren zijn om aantrekkelijk

www.eo-acties.nl/eo-jongerendag.

young. De titel verwijst naar de kerken die

te zijn voor jongeren en jongvolwassenen.

tegen de statistieken en trends in toch

In sommige gemeenten droegen deze

jong blijven of worden (growing young), in

kenmerken wel degelijk bij, maar het ble-

plaats van verder vergrijzen (growing old).

ken niet de kernelementen te zijn.

• 7 april: Trainingsdag van De Witten-

• 16 en 17 mei: Conferentie van INNOV8

Hippe karakter • 2 2 juli tot 28 juli: New Wine Zo-

Voor alle kerken die vooral heel hard bezig zijn met de hierboven genoemde kenmer-

De auteurs beginnen het boek met aan

ken is het advies: stop ermee en verleg je

te geven dat zijzelf (en waarschijnlijk ook

focus!

hun lezers) heel wat axioma’s hanteren

merconferentie. Thema: God in ons

die niet blijken te kloppen. Een axioma is

Kernelementen

midden. Meer hierover op www.

een niet-bewezen, maar als uitgangspunt

Wat zijn de kernelementen dan wel? Op

new-wine.nl/zomerconferentie.

aanvaarde bewering. Veel van deze voor-

basis van het onderzoek worden er zes

onderstellingen waarvan gedacht wordt

elementen of strategieën onderscheiden,

28

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

 Jeugdwerk

 Stel de jongeren in staat om goede naasten te zijn 

Een van de kernelementen is je inleven in jongeren: verplaats jezelf in het leven van jongeren, in plaats van henzelf of hun gedrag te veroordelen of bekritiseren. (beeld monkeybusinessimages/iStock)

die gehanteerd worden door de gemeen-

ervaren, waardoor ze zichzelf kunnen zijn

ten die actieve betrokkenheid bij de jon-

en waardoor ze actief bij de kerk betrok-

Reacties gevraagd

geren weten te realiseren. Het gaat om de

ken worden op basis van hun specifieke

Later dit jaar willen we in enkele arti-

volgende kernelementen:

talenten en kwaliteiten. Deze zes punten

kelen terugkomen op de in dit artikel

1. D oorgevend leiderschap. Geef jongeren

vormen volgens de auteurs het daadwer-

genoemde kernelementen: wat bete-

de ruimte om hun kwaliteiten te ontwik-

kelijke omslagpunt tussen growing young

kenen deze voor de praktijk binnen de

kelen en zich in te zetten (in plaats van

en growing old. Ze voorkomen vergrijzing

gemeente en hoe werpt dit vruchten af

te werken vanuit een centrale autori-

en dragen bij aan vergroening van de kerk.

voor de jongeren in de gemeente? Om

teit).

Hoe mooi zou het zijn wanneer jongge-

deze artikelen zo praktisch mogelijk te

2. I nleven in jongeren. Verplaats jezelf in

lovigen massaal te kennen geven dat de

maken komen we graag in contact met

het leven van jongeren, in plaats van

kerk voor hun dé plek is die ruimte biedt

uitvoerenden en jongeren van kerken

jongeren of hun gedrag te veroordelen

aan hun persoonlijke ontwikkeling en

waar met één of meerdere van deze

of bekritiseren.

waar die persoonlijke ontwikkeling gelijk

kernelementen gewerkt wordt. Ook

opgaat met het ingewijd worden in het

horen we graag van je wanneer je als

volgen van Christus!

jongere concrete ideeën hebt over hoe

3. J ezus’ boodschap serieus nemen. Doe je best om jongeren in te wijden in een leven waarin Jezus centraal staat (en niet bijvoorbeeld de eigen traditie).

dit gerealiseerd kan worden. Neem alsMoniek Mol is adviseur bij het Prak-

jeblieft contact op met het Praktijkcen-

tijkcentrum. Met bijdragen van Karen

trum (info@praktijkcentrum.org) of het

Investeer in vriendschappen met leef-

Scheele en Paul Smit (NGJ), en Anko Ous-

Nederlands Gereformeerd Jeugdwerk

tijdgenoten en in contacten tussen

soren (Praktijkcentrum GKv).

(ngj@ngk.nl).

4. E en warme gemeenschap voeden.

generaties (en niet in de liturgie of in programma’s).

5. I n alles prioriteit geven aan jongeren (en gezinnen). Ga op zoek naar creatieve manieren om jongeren te ondersteunen en hen te betrekken bij elk facet van de gemeenschap (en laat het niet bij mooie woorden).

6. D e beste buren zijn. Stel de jongeren in staat om goede naasten te zijn, zowel

Media/tips • Lees het besproken boek: K. Powell, J. Mulder, B. Griffin, Growing young. Six essential strategies to help young people

lokaal als globaal, in plaats van de

discover and love your church, Grand

wereld buiten de kerkmuren te veroor-

Rapids (BakerBooks), 2016.

delen.

Vergroenen Het zijn deze zes kernelementen waar-

• Meer informatie over het onderzoek is te vinden op de website van het Fuller Institute, zie https://fulleryouthinstitute.org/growingyoung.

door jongeren onderlinge betrokkenheid

29

 Bijbel

Heiligen trekken de wereld ín!

Wat betekent het woord ‘heilig’? Ik heb altijd geantwoord: afgezonderd. Dat is mij met de paplepel ingegoten. Lang geleden al op catechisatie en daarna keer op keer in kerkdiensten. Dat heeft effect op hoe we als christenen in de wereld staan. Er komt een sterk accent te liggen op afzonderen. ‘Wees heilig’ kan zelfs een aansporing worden om ons terug te trekken uit de wereld. Maar dat is nou net niet de bedoeling van een heilig leven. Heiligen trekken de wereld ín!

‘Afgezonderd’ of ‘apart gezet’ zijn niet de primaire betekenissen van het woord ‘heilig’. Etymologisch is dat al lang niet meer houdbaar. In andere Semitische talen betekent het vergelijkbare woord evenmin ‘afgezonderd’ of ‘apart gezet’, maar heeft het de betekenis van het schoonmaken van alledaagse dingen, het cultisch reinigen van dingen, het wijden aan of bestemmen voor goden en de cultus.

Cultisch reinigen zien we volop in bijvoorbeeld Leviticus. Alleen wat van zichzelf rein was of wat gereinigd moest worden, kon heilig zijn. Zo werden mensen en voorwerpen geschikt gemáákt voor de dienst aan God en zo voor God gereserveerd. Alleen bedoeld voor God. Net zoals bepaalde dagen en perioden werden aangewezen als bestemd voor

tekst Roelof Vellinga beeld aroonrojkul/Shutterstock

30

OnderWeg #07 > Jaargang 3 > 1 april 2017

God. Heilig betekent daarom allereerst:

 Bijbel

bestemd voor, zoals een bruid bestemd is voor de bruidegom, en andersom. De heilige God wil ons weer helemaal voor zichzelf hebben. Dat verlangen mag je proeven in Gods oproep: ‘Wees heilig, want Ik ben heilig’ (Leviticus 11:44-45 en 19:2; 1 Petrus 1:16).

Om dat verlangen van God werkelijkheid te laten worden, moest er natuurlijk geen

 Van afzondering was zeker sprake, maar het was niet het hoofddoel! 

kortsluiting ontstaan. Als Israël leefde

kool. Van onrein worden zijn lippen rein.

volgens Gods heiligheidswetten, was dat

God verandert Jesaja. Hij kan nu bij de

gevaar geweken. Alleen dan zou het heilige

heilige God horen. God kan hem in dienst

volk passen bij de heilige God. Anders dan

nemen.

in de godsdiensten rond Israël beperkte

Met deze verandering komt Jesaja zeker

de heiligheid van Israël zich niet alleen tot

apart te staan: hij met reine lippen te

de cultus. De wetten voor een heilig leven

midden van het volk met onreine lippen.

raakten het leven in ál zijn facetten. Liefde

Toch is het apart zetten van Jesaja niet het

vormde het hart ervan (Leviticus 19:18).

primaire doel. Het primaire doel is: Jesaja

In de tijd van en na Mozes kwam Israël

geschikt maken als werktuig in Gods hand.

apart te staan als gevolg van de heiliging

Hij mag in de sfeer van de heilige God ver-

van de sabbat, de voedselvoorschriften en-

keren. In de afzondering ontvangt Jesaja

zovoort. God zelf had Israël van de andere

lippen die het volk naar God zullen terug-

volken onderscheiden, om zijn volk te zijn

roepen, die zullen vertellen over de terug-

(Leviticus 20:24b-26). Van afzondering was

keer naar Sion. Heiliging leidt er juist toe

zeker sprake, maar het was niet het hoofd-

dat Jesaja naar het volk toe komt te staan.

doel! Israël mocht bij God horen. Het volk moest aan God zijn toegewijd. Maar in de

Kinderen

afzondering werd Israël geschikt gemaakt

In het Nieuwe Testament zien we nog dui-

als werktuig in Gods hand om de volken

delijker dan bij Jesaja dat wij moeten ver-

te zegenen (Genesis 12:2-3; Galaten 3:8).

anderen. Innerlijk. De heilige Geest maakt

gewijd aan (de dienst aan) God, bestemd

Heiliging leidde ertoe dat Israël de wereld

ons tot mensen die zuiver van hart zijn

voor (de dienst aan) God.

diende! Zonder afzondering geen dienst

(Matteüs 5:8; 1 Petrus 1:22-23). Hij opent

aan de wereld; de dienst aan de wereld

ons hart en zuivert het met geloof (Han-

oversteeg de afzondering.

delingen 15:9), door het Woord dat Jezus

Voor zichzelf De heiligingsvoorschriften gaan terug op

gesproken heeft (Johannes 15:3).

God zelf. Hij heeft ze aan Mozes gegeven.

Lippen

Hij wil heel graag tussen zijn mensen op

De heiligingsvoorschriften in de boeken

(Johannes 17:17). We worden door Jezus

zijn wereld wonen. Maar sinds de zondeval

van Mozes wijzen vooruit op iets wat met

voor God bestemd, aan Hem toegewijd. Dat

gaat dat niet meer. Mensen passen niet

mensen moet gebeuren. Niet uiterlijk

heeft een zekere afzondering tot gevolg.

zomaar bij God. God is heilig en wij staan

(symbolisch), maar innerlijk. Van onheilig

We worden op Jezus’ gebed geheiligd in

als onheilig tegenover Hem. Komen God en

moeten ze heilig gemaakt worden.

de waarheid. Dat is: ondergedompeld in

mens te dicht bij elkaar, dan ontstaat er he-

Heel duidelijk zichtbaar wordt dat bij Jesaja.

Jezus. Gezuiverd. Zo kunnen wij als heilige

vige kortsluiting. Met fatale gevolgen voor

In een visioen ziet hij de driemaal heilige

kinderen bij de heilige Vader horen. Precies

de zondige mens (Leviticus 10:1-2).

God (Jesaja 6). Hij vreest onmiddellijk dat

dat waar God naar verlangt: wij zijn weer

Door heiligingsvoorschriften te geven,

dat zijn dood betekent. Hij beseft dat hij

terug bij Hem! En: afgezonderd krijgen we

maakt God het zelf weer mogelijk dat wij

niet bij de Heilige past. Jesaja is namelijk

dan aan het hart van de Vader hart voor de

bij Hem kunnen komen. Dat Hij weer daar

een mens met onreine lippen, levend te

wereld. Op Jezus’ gebed stuurt de heilige

kan wonen waar Hij zo graag woont: tussen

midden van een volk met onreine lippen.

Vader zijn heilige kinderen de wereld in

mensen op aarde. Heilig heeft dus ook pri-

God zorgt er vervolgens zelf voor dat Jesaja

(Johannes 17:18; zie ook 1 Petrus 2:9).

mair de klank van: behorend bij, zoals een

niet bezwijkt. Eén van de serafs raakt de

vrouw aan haar man toebehoort. En ook:

lippen van Jesaja aan met een gloeiende

Jezus heeft gebeden om onze heiliging

Roelof Vellinga is predikant binnen de GKv.

31

-advertenties-

Laat maar waaien Hoe Gods Geest je opfrist Pieter Both #15  8 augustus 2015

Veel gelovigen verlangen naar verdieping: een geloof dat hen raakt, vult en in beweging zet.

Pieter Both laat zien hoe dat kan. God kan je echt vullen met zijn Geest.

Een praktisch en doordacht boek met vele inzichten uit de Bijbel en het dagelijkse leven. Er zijn vijf modules toegevoegd voor groepsgesprekken.

Achterliggende gedachte van dit boek is dat protestanten en evangelischen van elkaar kunnen leren: beide tradities hebben mooie kanten van Gods Geest ontdekt, die elkaar aanvullen.

Buijten & Schipperheijn Motief

www.onderwegonline.nl

Onder

Inspiratie

voor reisgenoten

'Ik was een vreemdeling en jullie namen Mij op'

“OnderWeg is een actuele bron van toerusting en inspiratie.”

THEMA: KERK EN VLUCHTELING

> 08 NAASTENLIEFDE HEB DE VLUCHTELING LIEF ALS UZELF > 12 KLAAS HARINK 'ONS GROOTSTE PROBLEEM: EGOÏSME' > 16 VIER VOORBEELDEN OMZIEN NAAR VLUCHTELINGEN > EN VEEL MEER...

Neem een proefabonnement: www.onderwegonline.nl Eerste drie maanden gratis!

richting inspiratie

www.buijten-motief.nl – 132 p. – e 13,50 – in de boekhandel

k een ullie oo j n e b Heb k? de ker in s r a a paask Die te, hè. o r g n Wat ee lazen tst uitb a la ik mocht . koster van de

Donatus verzekert vertrouwd

www.donatus.nl