Ow 3 8 genade genoeg

www.onderwegonline.nl

#08  jaargang 3  15 april 2017

Genadig leven vandaag THEMA: GENADE GENOEG?!

Onder

e Inspirarti voo n te reisgeno

06 VRIJ EN VROLIJK LUTHER BOEIT NOG ALTIJD > 10 ARIE DE ROVER OVER GENADE EN IDENTITEIT > 14 IN DE GOOT SOLA GRATIA BIJ HET LEGER DES HEILS EN STICHTING GAVE > 32 ONTMOETING LEENDERT VERHEIJ

 Inhoud Thema 06 OPINIE

Vrij en vrolijk door geloof alleen

In de boekenkast van Daniël Timmerman staat een plastic Luther-poppetje van het merk Playmobil. De fabrikant maakte onlangs bekend dat dit zijn bestverkopende product ooit is. Blijkbaar is Luther nog altijd in staat om mensen te boeien, ook vijfhonderd jaar na zijn beroemde 95 stellingen.

Timmerman onderzoekt waarom.

10 INTERVIEW

‘Genade is relationeel: je krijgt nu al een Vaderhart!’

Genade. Een kernwoord in het christelijk geloof. Het komt

14 REPORTAGE

Genade is geen pakketje dat je overhandigt

Voor de westerse middle-of-the-roadchristen is het

al vroeg in de Bijbel voor, bij Noach, die genade vindt in

sola gratia van de Reformatie stilaan een huis-tuin-

de ogen van de Heer. Tegelijk kan zo’n kernwoord zomaar

en-keukeningrediënt voor degelijke verkondiging

z’n waarde verliezen: omdat het zo bekend is, omdat het

geworden. Maar voor wie in de goot ligt, of van huis en

gewoon geworden is, waardoor de echte, diepe betekenis

haard verdreven is, kan genadeverkondiging bevrijding

wegzakt. Je bent je daar niet meer zo van bewust.

betekenen die de ellende in een eeuwig perspectief

Enkele jaren geleden schreef Arie de Rover Leven na de

plaatst. Commandant Hans van Vliet van het Leger des

genadeklap. OnderWeg praat met hem.

Heils en directeur Jan Pieter Mostert van Stichting Gave kunnen erover meepraten.

20 EYEOPENER

En God sloeg met zijn vuist op tafel

Het kan in elk gezin en elke klas gebeuren. Er wordt geklierd en

36 JEUGDWERK

Twintigers over hun droomkerk

Twintigers beseffen heel goed dat ze niet in hun eentje

gepest. Er is bij herhaling gewaarschuwd, maar het gaat maar

kunnen geloven, maar velen voelen zich in de kerk niet

door. Opeens slaat pa, ma of de docent met een harde dreun

gezien. Ze vinden er geen antwoorden op hun vragen en

de vuist op tafel en buldert: ‘En nou is het afgelopen! Zo’n

raken vaak teleurgesteld in de kerk. Op het event ‘Hier

moment is een flauwe afschaduwing van wat God op eerste

ben ik!’ bleek dat twintigers vooral behoefte hebben aan

paasdag deed.

ontmoeting, ruimte voor twijfel en de kerk als een plek om je leven te delen.

32 ONTMOETING

‘Conflicten zijn er tot de jongste dag, ook in de kerk’

38 OPINIE

Verzinsel of doorleefd geloof?

In de pers lees je wel verhalen van asielzoekers die hier

‘De Bijbelse gedachte van de tienden kan volgens mij ook

christen worden. Ze zeggen dat ze niet terug kunnen

inspiratie bieden voor de tijd die je aan kerkenwerk besteedt.’

naar het land van herkomst, omdat ze daar nu gevaar

Mr. Leendert Verheij, president van het gerechtshof in Den

lopen. Maar hoe weet je zeker dat de bekering niet maar

Haag, is zowel plaatselijk als landelijk actief in de Nederlands

een verzinsel is om uitwijzing te voorkomen?

Gereformeerde Kerken. Zijn krachtbron: elke dag beginnen met een half uur stille tijd.

2

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Thema 24 OPINIE

Genade alleen is niet genoeg Genade is een etherisch goedje. Het verdampt op

miraculeuze wijze als je je blik erop begint te richten.

Je kunt er geen systeem op bouwen, laat staan een kerk. Genade is de olie die de kerk draaiende houdt, de zuurstof die haar laat ademen, het licht dat het duister

Heerlijk heilig

W

e waren met een groep jongelui naar de film Storm geweest, sympathiek gesponsord door de gezamenlijke kerken in Emmen. En we hadden

het op catechisatie al een paar keer over Maarten Luther gehad. Nu ging het over zijn uitspraak ‘simul iustus et pec-

steeds weer kan verdrijven. Maar het is een vluchtig

cator’, dat je als gelovig mens tegelijk heilig (rechtvaar-

goedje. Een instabiel element. Niet te vangen in een

dig) en zondaar bent.

kerk, niet in een systeem te persen, niet dogmatisch

Dat zondaar zijn, dat wisten de catechisanten van zichzelf

te verankeren. Kortom, tricky spul. Maar we zullen het

wel. Maar heilig, dat zeg je toch niet? Dan denk je aan

avontuur moeten wagen om ervan te leven.

zo’n aureool boven je hoofd, aan supervroom zijn. En wie is dat nou, of durft dat te zijn?

Dan merk je dat het na vijfhonderd jaar dus nog steeds

28 OPINIE

Reformatieherdenking: dank- of rouwdienst?

belangrijk is waar het in de Reformatie om ging: dat heilig (rechtvaardig) zijn een gift is, een cadeau van God. Dat je niet heilig bent door wat je wel of niet doet, maar door Jezus Christus. Dat je het niet met veel kunst- en vlieg-

2017 is het jaar waarin op veel plekken de Reformatie

werk moet zien te bereiken (en sjonge, wat heb je ‘t daar

herdacht wordt. We zijn nu vijfhonderd jaar verder en dus

druk mee – en wanneer weet je zoiets ooit zeker), maar

is het tijd voor, ja, voor wat eigenlijk? Een herdenking?

dat je mag geloven dat het gewoon een feit is. Omdat

Een feestje? Of valt er ook wat te betreuren?

het begint bij God, die voor jou koos en zijn naam aan die van jou verbond. Daarom ben je heilig: je hoort bij God, je mag zijn kind zijn!

 Je mag geloven dat het gewoon een feit is  EN VERDER: 04 Praktijklokaal 12 Redactioneel

Als je hierover praat, kom je ook op de doop, dat een rustpunt, een anker voor Luther was. Als hij onzeker was, twijfelde of verleid werd, dan sprak hij zichzelf toe: ja, maar ik ben gedoopt!

Hoe herkenbaar is dat? Hoeveel houvast geeft het ge-

17 Nieuws

doopt zijn jou? Ik merkte dat deze vragen voor de cate-

17 Colofon

eerder naar de doop gekeken.

18 Stimulans

Met dit themanummer van OnderWeg willen we helpen

19 Column Eline de Boo 35 Column Esther de Hek

chisanten een eyeopener waren: zo hadden ze nog niet

de schat van de Reformatie weer te laten glanzen en actueel te maken voor onze eigen tijd en ons eigen leven. Omdat het zo heerlijk is heilig te zijn!

Jan Haveman (GKv), redacteur OnderWeg

3

 Praktijklokaal Kerkverlatingszondag in GKv Kampen-Noord

M ‘

ijn kind heeft de kerk verla-

twintig jaar geleden en het aantal mensen

kerkverlating en aan het verdriet dat dit

ten.’ Of: ‘Mijn kind gelooft niet

dat belijdenis doet, laat vermoeden dat in

met zich meebrengt. Dat gebeurt al zo’n

meer.’ Lange tijd was dat een

de GKv hooguit 60 procent van de jonge-

tien jaar, in een dienst voor de zomerva-

stil verdriet voor ouders, iets

ren tot belijdenis komt. Overigens zonder

kantie, op initiatief van toenmalig predi-

waar je niet gemakkelijk over praat. Maar

garantie dat ze daarna kerklid blijven. In

kant Gert Zomer. Na zijn vertrek zijn ze

de openheid daarover groeit. Het gaat ook

de NGK zijn de cijfers niet veel anders.

ermee door gegaan. Ook gastpredikanten

niet om kleine aantallen. Een vergelijking

In de GKv Kampen-Noord wordt op een

krijgen de vraag om aan deze zondag

tussen het aantal gedoopte kinderen van

speciale zondag aandacht besteed aan

mee te werken. De preek, de liederen, het gebed (door een ouderling) voor de jongeren zelf en voor hun ouders: alles staat in het teken van het verdriet over de kerkverlating door jongeren.

Ook dreigende kerkverlating krijgt aandacht. Na de dienst is er gelegenheid om ervaringen met elkaar te delen. Scriba Kor Stoppels: ‘Je kunt merken dat er meer openheid komt rond dit onderwerp. Ouders kunnen hun verhaal en hun emoties kwijt.’ De kerkdienst is niet alleen gericht op de ouders en anderen die met kerkverlating te maken hebben, maar mikt ook op het activeren van de gehele gemeente, om op te letten of iemand langzaam afhaakt.

De dienst staat in het teken van het verdriet over de kerkverlating door jongeren. (beeld ejwhite/iStock)

NGK Oostzaan stapt over naar duurzame bank

H

et wordt bijna een refrein in het

In de praktijk bleek het veel gemakkelijker

kerkblad van de NGK Oostzaan:

om van bank te veranderen dan ze van te-

denk erom, mensen, we zijn over-

voren hadden gedacht. Wilma de Jong: ‘Je

gestapt naar de Triodosbank. Terwijl veel

ziet er misschien tegenop, maar de banken

kerken gewoon zaken blijven doen met

zelf werken mee: dertien maanden lang

de ING of de Rabobank, kiest de kerk van

schrijven ze zelf het op de oude rekening

Oostzaan nadrukkelijk voor een bank die

overgeschreven geld over naar de nieuwe

niet investeert in de wapenindustrie of

rekening.’ Al die tijd hebben gemeentele-

kinderarbeid, maar bewust in groene en

den de gelegenheid hun eigen opdracht bij

duurzame zaken. Boekhouder Wilma de

de bank te wijzigen. En wie het vergeet,

Jong: ‘Ik heb dit aan de kerkenraad voor-

wordt ten slotte persoonlijk benaderd.

gesteld vanuit persoonlijke betrokkenheid

Anders bankieren is niet het enige wat

en vanuit het besef dat we rentmeester

de NGK Oostzaan (120 leden) doet op het

zijn over de schepping.’ De kerkenraad liet

gebied van duurzaamheid. Men heeft ook

zich overtuigen, hoewel de Triodosbank op

gekozen voor groene stroom van een le-

dit moment helemaal geen rente geeft op

verancier bij wie dat niet alleen een etiket

Oostzaan heeft ook gekozen voor groene

spaarrekeningen. Dat moet je ervoor over

is, maar die ook echt stroom levert van

stroom van duurzame bronnen. (beeld

hebben, meent de kerkenraad.

duurzame bronnen.

Gouwenaar/Wikimedia)

4

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Praktijklokaal GKv Hattem-Centrum houdt interviews over middagdienst

D

e middagdienst is voor veel ker-

dagdienst. Meestal doet zo’n commissie

ken een onderwerp van indrin-

onderzoek en wordt daarna een rapport

gend gesprek. Want het bezoek

geschreven, maar deze commissie geeft

loopt terug. Soms wordt dat gemeente-

kerkleden gelegenheid om in het kerkblad

lijke gesprek gevoerd vanuit de zondags-

te vertellen hoe ze tegen het onderwerp

besteding als geheel: wat betekent die

aankijken. Via deze interviews hoopt de

dag eigenlijk? Steeds vaker is het terug-

commissie bij te dragen aan de bezinning

lopend bezoek aan de tweede dienst een

rond het onderwerp. Eén van de vragen

reden om gezamenlijke middagdiensten

is of het kerkbezoek in de afgelopen tien

te beleggen met een buurgemeente. Bin-

jaar veranderd is en zo ja, waarom? Een

nen de GKv gebeurde dat onlangs in de

geïnterviewde antwoordt: ‘Ja. Vroeger

kerken van Twijzel en Drogeham en die

was het voor mij meer een gewoonte om

van Leens en Ulrum. Dergelijke combina-

zondag twee keer naar de kerk te gaan.

ties kunnen ook het eigen kerkverband

Ik weet niet goed wat de reden is dat het

overstijgen: het en der combineren GKv

veranderd is, het is langzaam zo gegaan.

werkt dat niet stimulerend. En als de kerk

en NGK de middagdiensten. Soms draait

Je ziet wel om je heen dat steeds minder

erg leeg is, werkt dat ook demotiverend.’

ook een CGK- of PKN-gemeente daarin

mensen naar de middagdienst gaan en

De geïnterviewde geeft als idee: ‘Mis-

mee.

dan denk je: waarom zou ik wel gaan? Als

schien zou een leerdienst over een actu-

De GKv Hattem heeft een commissie mid-

je om je heen hoort: “Wij gaan ook niet”,

eel onderwerp kunnen helpen.’

En verder … heeft de NGK Zalk het recente veer-

elkaar in gesprek te gaan. Dorpsgeno-

tigdagenproject dorpsbreed opgezet. In

ten hebben elkaar ontmoet en zijn met

Zalk en ’s Heerenbroek werd de veer-

elkaar in gesprek gekomen over het

tigdagenkalender van Tear huis aan

geloof.’

huis verspreid en werden alle inwoners uitgenodigd om mee te doen met een gesprekgroep. Daaruit zijn diverse gespreksgroepen ontstaan met daarin dorpsgenoten vanuit heel verschillende achtergronden: NGK, hervormd, evangelisch, niet-kerkelijk, katholiek, enzovoort. Ds. Marten van Gurp: ‘We Eén van de glas-in-loodramen van de Las-

hebben het echt als bijzonder ervaren

onderkerk. (beeld HenkvD/Wikimedia)

dat er zo ruimte is ontstaan om breder dan binnen de eigen gemeente met

… is de Lasonderkerk (NGK) in Enschede sinds begin april elke eerste zaterdag van de maand open voor bezoekers. Tussen 11 en 15 uur kun-

… houden steeds meer gemeenten in de Stille Week vespervieringen, met stilte,

nen ze de prachtige glas-in-loodra-

gebed, overdenking, zang en muziek. De GKv en NGK deden dat samen in onder

men bewonderen of het uitzicht over

meer Barendrecht, Barneveld, Dalfsen, Leerdam en Sliedrecht. In Eindhoven,

de stad (vanaf de toren), of gewoon

Hattem en Kampen/IJsselmuiden deed ook de CGK mee, in Maastricht de baptis-

genieten van een kop koffie. De Open

tengemeente. In Nijkerk belegden zelfs zes gemeenten gezamenlijke vespers

Kerk duurt tot en met september.

(drie PKN-gemeenten, de CGK en beide GKv’s).

5

 Thema

Vrij en vrolijk

door geloof alleen

tekst Daniël Timmerman

In mijn boekenkast staat een plastic Luther-poppetje van het merk Playmobil.

De fabrikant maakte onlangs bekend dat dit zijn bestverkopende product ooit is.

Blijkbaar is Luther nog altijd in staat om mensen te boeien, ook vijfhonderd jaar na zijn beroemde 95 stellingen.

beeld dugdax/Shutterstock Het poppetje van Playmobil heeft in zijn linkerhand een exemplaar van Luthers vertaling van het Nieuwe Testament. Dat is een goede keuze, want deze publicatie is ongetwijfeld één van Luthers grootste bijdragen aan de geschiedenis van de kerk en de cultuur in Europa. Luther schreef zijn Bijbelvertaling tijdens zijn beroemde verblijf op de Wartburg (1521–1522). Hij streefde naar een betrouwbare vertaling, rechtstreeks vanuit de Griekse grondtekst. Tegelijkertijd wilde hij aansluiten bij de Duitse spreektaal van gewone mensen. Hoe dat klinkt ‘moet je vragen aan de huismoeder, aan de kinderen op straat of aan de gewone man op de markt’.

Luther vond het geen probleem om woorden

6

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Opinie

Maarten Luther in Eisleben, de plaats van zijn geboorte en dood.

toe te voegen, als dat zou bijdragen tot

spoor van de kern van Luthers theologie

de slotkapel in Wittenberg spijkerde.

een beter verstaan van de boodschap.

en geloofsbeleving.

De kerk van Luthers dagen zag zichzelf

Dat deed hij bijvoorbeeld in zijn vertaling

In dit artikel wil ik nader ingaan op Luthers

als beheerder van de ‘schat’ van de ver-

van Romeinen 3:28. De meeste Neder-

overtuiging dat we alleen door geloof

diensten van Christus en de heiligen. De

landse vertalingen volgen de grondtekst

mogen delen in Gods redding. Daarbij wil

geestelijkheid zou vanuit deze schat de

nauwkeurig en vertalen ongeveer zo: ‘Wij

ik ook het geestelijke en theologische kli-

gelovigen vermindering of kwijtschelding

komen dus tot de slotsom dat de mens

maat verkennen waarin hij leefde en dat

van de straf voor bepaalde zonden kun-

door het geloof gerechtvaardigd wordt

hem ertoe aanzette om dit zo te zeggen.

nen verlenen. Deze leer hing nauw samen

zonder werken van de wet’ (Herziene Sta-

Dachten zijn tijdgenoten inderdaad dat zij

met de overtuiging dat ook gelovigen na

tenvertaling). Luther voegt het woordje

hun plek in de hemel moesten verdienen?

hun overlijden nog een tijd in het vage-

‘alleen’ toe: ‘allein durch den Glauben’.

vuur boete moesten doen voor lichtere

Met deze vertaalkeuze legt de hervormer

Zieltje

extra nadruk op de tegenstelling tussen

Beroemd is het concrete startpunt van

In de tijd van de kruistochten werd het

geloof en ‘werken van de wet’ in Romei-

Luthers optreden als kerkhervormer: op 31

verstrekken van aflaten verbonden met

nen 3 (net als de Bijbel in Gewone Taal

oktober 1517 publiceerde hij 95 stellingen

het leveren van een financiële bijdrage

trouwens). Maar er is meer aan de hand.

tegen de aflaathandel, die hij volgens de

aan de pauselijke oorlogskas. Dit ver-

Via het woordje ‘alleen’ komen we op het

legende eigenhandig aan de deuren van

dienmodel werd in Luthers tijd door de

overtredingen.

7



 Thema

Paulus en de bril van Luther In de gereformeerde traditie zijn we

instituut was vervallen tot een antichris-

bracht tussen de ‘werkende genade’ van

telijke macht, die het einde der tijden

God, waardoor mensen tot geloof komen

inluidde.

en worden gered, en de ‘medewerkende genade’, waardoor gelovigen goede

gewend om Paulus’ woorden over

Ingegoten

de rechtvaardiging door het geloof

In de jaren na 1517 verdiepte zich Luthers

dienstelijk maken voor God.

te lezen met de bril van Luther. Ken-

geloof dat de mens voor zijn redding vol-

Daarnaast legden de middeleeuwse

ners van het Nieuwe Testament

ledig afhankelijk is van Gods genade. Zo

schooltheologen de nadruk op de band

plaatsen daar vraagtekens bij.

schrijft hij in 1518: ‘De mens die meent

tussen Gods genade en de kerkelijke

Volgens de bekende Britse theo-

dat hij tot de genade kan komen door te

sacramenten. Augustinus had al geleerd

loog Tom Wright bedoelde Paulus

doen wat hij kan, stapelt zonde op zonde,

dat doop en avondmaal zichtbare en

met rechtvaardiging dat God in het

waardoor hij dubbel schuldig wordt.’ Hier-

werkzame tekenen zijn van Gods ge-

eindoordeel zijn volk zal redden en

mee zinspeelt Luther op de laatmiddel-

nade. Hierop voortbordurend werden de

bevrijden. Door het geloof en niet

eeuwse visie dat ‘God zijn genade niet zal

sacramenten voorgesteld als een mid-

door bepaalde werken van de Joodse

onthouden aan degenen die doen wat in

del waardoor de genade van God als het

wet mogen de volgelingen van zijn

hun vermogen ligt’. Het waren met name

ware ingegoten wordt in de gelovigen.

Zoon nu al weten dat ze bij dat volk

monniken van de franciscaner orde die,

Door deze ingegoten genade worden zij,

horen. Dat neemt niet weg dat de

op basis van hun theologische expertise

via een geleidelijk proces, in toenemende

daden van de gelovigen door God

en pastorale ervaring, hadden gezorgd

mate rechtvaardig voor God.

zullen worden beoordeeld en dat de

voor de verspreiding van deze visie. Ze

In de volksvroomheid leidde deze visie op

goede daden ook worden beloond

wilden hiermee houvast bieden aan tijd-

de genade tot een intensieve concentratie

(2 Korintiërs 5:10). Dit is op zijn minst

genoten die leefden met een sterk besef

op voorwerpen en rituelen (zoals de eu-

een nuancering van Luther, die bij

van de dood en het naderende oordeel.

charistie), waarmee mensen hun grip op

de rechtvaardiging vooral denkt aan

We kunnen ons voorstellen dat het be-

Gods genade konden vergroten. Volgens

individuen en die elke gedachte aan

moedigend is om te horen dat God gena-

Luther en zijn medestanders waren bijge-

goede werken uitsluit.

dig wil zijn voor mensen die doen wat ze

loof en afhankelijkheid van de geestelijk-

kunnen. Zoals de Schrift zegt dat God ‘zijn

heid het kwalijke gevolg.

liefde nooit (heeft) ontzegd aan mensen,

daden doen en zo, in zekere zin, zich ver-

populaire aflaatprediker Johann Tetzel sa-

eerlijk onderweg’ (Psalmen voor Nu 84).

Grofvuil

mengevat in het overzichtelijke motto dat

Toch komt Luther vanuit zijn diepste

Als theoloog verzette Luther zich tegen

‘zodra er geld in het laatje klinkt, er een

theologische overtuigingen in verzet

de verbinding van Gods genade met een

zieltje naar de hemel springt’.

tegen deze franciscaner wijsheid. Is er

systeem van kerkelijke heilsbemiddeling.

Tijdens zijn reis naar Rome in 1510-1511

iets wat ‘in ons vermogen ligt’ wanneer

Als gelovige deed hij dat ook op grond

had Luther met eigen ogen gezien hoe dit

het aankomt op onze eeuwige redding?

van zijn eigen ervaring dat het ‘doen wat

model leidde tot zelfverrijking en moreel

Deze vraag werd door theologen vóór

in je vermogen ligt’ mensen gevangenzet

verval onder de geestelijkheid. Toch is

Luther met de nodige nuance beant-

in een combinatie van religieus activisme

zijn kritiek in de 95 stellingen opvallend

woord. Het was een algemeen aanvaard

en diepe vertwijfeling. De bevrijding

beheerst: ‘Iedere christen, hetzij dood of

uitgangspunt dat het fundament van onze

hiervan vond hij in het Bijbelse begrip

levend, heeft deel aan alle goederen van

redding ligt in Gods genade door Jezus

van Gods gerechtigheid. Dit werd voor

Christus en van de Kerk. God geeft hem

Christus. Dat was de officiële leer van de

hem ‘het hoofdartikel, waarop alles is ge-

die ook zonder aflaatbrieven. Toch moet

kerk sinds de dagen van Augustinus, die

baseerd wat wij leren en doen tegen de

men de vergeving die de paus uitdeelt

tegenover Pelagius de complete verloren-

paus, de duivel en de wereld’.

niet gering achten’ (stelling 35–36).

heid van de mens en zijn totale afhanke-

In zijn vroege jaren was hij bang voor

Luthers kritiek op de aflaathandel werd

lijkheid van de genade had benadrukt. Die

Gods gerechtigheid, omdat hij het opvatte

de aanleiding voor een diepgaand conflict

afhankelijkheid blijft levenslang bestaan,

als een verwijzing naar het oordeel. Later

met de kerkelijke leiding. De paus besloot

ook na het ontvangen van Gods genade

leerde hij dat het juist verwijst naar Gods

de theologieprofessor uit Wittenberg

in de doop.

genade. Gods gerechtigheid bestaat uit

buiten de gemeenschap van de kerk te

In de middeleeuwse theologie werd

een wonderlijke en verblijdende ruilover-

sluiten. Omgekeerd kwam Luther tot de

deze visie uitgebouwd en genuanceerd.

eenkomst, op grond waarvan Christus

verstrekkende conclusie dat het pauselijk

Zo werd een subtiel onderscheid aange-

onze ongerechtigheid op zich neemt en

8

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Opinie

God de volmaakte gerechtigheid van zijn

werkelijkheid van dit leven, waarin ze nog

in een Bijbel in gewone mensentaal of als

Zoon toekent aan goddeloze mensen.

dagelijks struikelen in zwakheid en zonde.

ze het te horen krijgen bij The Passion.

Voor Luther was het intens bevrijdend om

Luther laat die werkelijkheden naast elkaar

En ook vandaag nodigt deze boodschap

te ontdekken dat Gods gerechtigheid het

staan: we zijn tegelijk zondaren én recht-

mensen uit om hun vertrouwen op Jezus

ankerpunt van ons leven verlegt naar een

vaardigen. Geloven is geen procesmatig

te stellen.

punt buiten onszelf, in het offer van Jezus

toegroeien naar een hogere mate van ge-

Zitten wij op deze tegendraadse bood-

Christus.

rechtigheid. Geloven vraagt om de moed

schap te wachten? Gaat dit landen?

Deze ontdekking maakte Luther kritisch

je eigen ellende te erkennen en de durf

Misschien komt het dichterbij als we be-

tegenover alle pogingen om Gods genade

om blij en hoopvol te vertrouwen. ‘Zondig

denken hoe bevrijdend deze boodschap

te lokaliseren in de mens. Ook de uitgeba-

moedig, maar wees nog moediger in het

was voor Luther. Ook in onze tijd hunkeren

lanceerde genadeleer van de kerk, waarin

geloof en de blijdschap in Christus.’

mensen naar echte vrijheid, als de deur

Gods ‘medewerkende genade’ werd afge-

naar een gelukkig leven. Met Luther als

wogen tegen de menselijke inspannings-

Tegendraads

verplichting, moest volgens hem bij het

Had Luther gelijk? Niet in de zin dat we

heid uiteindelijk niet afhangt van ons suc-

grofvuil. Zelfs het Bijbelboek Jakobus gold

vandaag kunnen volstaan met het herha-

ces of falen. Je bereikt haar evenmin door

voor hem als ‘een brief van stro’, omdat

len van wat hij schreef. Het is niet moeilijk

‘gewoon jezelf te zijn’, want ons zelf valt

het zo veel nadruk legt op de werken.

om eenzijdigheden aan te wijzen in zijn

zo vaak tegen. Vrijheid en geluk mag je

theologie. Bovendien wekt zijn neiging om

wel ontvangen als een geschenk van de

Zitten we op deze tegendraadse boodschap te wachten? 

te argumenteren met paradoxen en tegen-

God die jou om het offer van Jezus in ge-

stellingen tegenwoordig vooral vervreem-

nade heeft aanvaard. In vertrouwen op die

ding. Zijn felle uitspraken over de Joden

God mag je blij en moedig leven, zonder de

mogen bovendien in Gods koninkrijk niet

druk om jezelf te hoeven redden en met

worden herhaald.

de roeping om in vrijheid Hem en je naaste

Toch had Luther in die zin gelijk dat hij

lief te hebben en te dienen.

Ten diepste gaat het bij Luther om de rela-

in Luther iets van een profeet, omdat hij

tie tussen God en mens. Woorden als ‘ge-

gedreven en kritisch de Bijbelse bood-

nade’ en ‘rechtvaardiging’ hebben alleen

schap actualiseerde voor zijn eigen tijd.



gids kunnen we ontdekken dat echte vrij-

op een keerpunt in de geschiedenis Gods Woord op een nieuwe en actuele manier

Daniël Timmerman is predikant van de

tot spreken bracht, samengebald in het

NGK Eindhoven en docent kerkgeschiede-

ene kernbegrip van Gods reddende ge-

nis aan de NGP.

rechtigheid. Zijn medestanders herkenden

betekenis in die relatie. Ze worden leeg en krachteloos wanneer we ze proberen

Het is al vaak opgemerkt dat de vragen

te lokaliseren in de mens, hoe gelovig of

die Luther stelde niet de vragen zijn van

heilig hij ook is. Ze ontvangen hun inhoud

moderne mensen. Anno 2017 liggen wei-

alleen doordat God ze als een belofte in

nig mensen wakker van de vraag hoe we

‘Righteousness’, een artikel van de Britse

ons leven laat klinken. Hij doet dat via de

kunnen ontkomen aan de toorn van God.

theoloog Tom Wright, te vinden op nt-

verkondiging van zijn Woord en in doop,

De vraag is voor veel mensen eerder of

wrightpage.com/2016/07/12/righteous-

biecht en avondmaal. Van onze kant vraagt

God bestaat en zo ja, hoe we Hem kunnen

ness.

Gods beloftevolle spreken slechts om ont-

kennen en ervaren.

vankelijkheid en vertrouwen. Geloof alleen

Luther geeft ook ons vandaag het te-

dus.

gendraadse antwoord dat we God ‘door

Vrijheid is daarbij voor Luther een centraal

geloof alleen’ kunnen kennen en ervaren.

begrip. Juist mensen die ontdekt hebben

Een relatie met God begint niet bij onze

Tom Wright, Paulus voor iedereen. Romei-

dat het ankerpunt van hun leven buiten

ratio of ons gevoel, maar bij de belofte dat

nen, deel I, Van Wijnen (Franeker), 2011.

henzelf ligt, kunnen vrij en vrolijk leven

Hij onze God wil zijn. En bij het vreemde

in vertrouwen op God. Op grond van de

evangelie van een gekruisigde redder. Die

Herman J. Selderhuis (red.), Luther Verza-

belofte mogen ze zich namelijk zien als

boodschap klinkt ook vandaag, bijvoor-

meld, Kok (Utrecht), 2016.

rechtvaardigen. Dat doet niets af aan de

beeld als mensen het goede nieuws lezen

Webtips

Leestips

9

 Thema

Spreker en coach Arie de Rover over wat genade werkelijk betekent

‘Genade is relationeel: je krijgt nu al een Vaderhart!’

Genade. Een kernwoord in het christelijk geloof. Het komt al vroeg in de Bijbel voor, bij Noach, die genade vindt in de ogen van de Heer. Tegelijk kan zo’n kernwoord zomaar z’n waarde verliezen: omdat het zo bekend is, omdat het gewoon geworden is, waardoor de echte, diepe betekenis wegzakt. Je bent je daar niet meer zo van bewust. Enkele jaren geleden schreef Arie de Rover Leven na de genadeklap. OnderWeg praat met hem.

10

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Interview

andere dingen zijn die mij zomaar weer van God wegtrekken. Bovendien: ik kán niet anders, want waar zou ik het anders moeten zoeken? Er is in mijn leven geen financiële zekerheid meer, ik heb ook geen opleiding genoten voor het werk dat ik doe, dus ja…’

Waarom zeg je dit zo krachtig? Is het

 ‘Straks, bij het oordeel, word je alleen nog maar inniger omhelsd’ 

wéten dat God genadig is, dat Hij er echt voor jou is, al niet heel belang-

Hiervoor maakten we het woord ‘ge-

rijk?

nade’ al aardig breed. Terwijl de eerste

‘Daar heb ik weinig aan. Dan wordt of

associatie voor christenen toch vooral

blijft genade zomaar een theorie. Ik

zal zijn: genade is vrijspraak.

werk graag met voorbeelden of meta-

‘Waar ben je vrij van dan?’

foren. Vergelijk dit eens met een kookboek dat je krijgt om te lezen tegen de

Van zonde, van straf.

honger. Dat helpt van geen kanten. Pas

‘En wat schiet je daarmee op? Dat je

als voedsel er werkelijk is, heb je ook

zalig wordt, na je sterven? Maar je

iets aan een kookboek. Terug naar ge-

vraag is wel terecht, hier zit een punt:

nade: je moet diepgaand ervaren dat je

kerken zitten, helaas, vol met mensen

genade nodig hebt. Voor mij geldt dat

die geloven voor straks – dan wordt

dit zo is. En ik wil ook niet anders. Al

het goed. Maar genade is veel meer.

mijn “afgodjes” zijn weg: geld, kennis,

Genade is geen juridisch ding, genade is

carrière, alles.’

relationeel: je krijgt nu al een Vaderhart.

Dáár is Jezus voor gekomen.’

Welke middelen helpen jou, en kunnen anderen helpen, om die gerichtheid op

Zoals verteld in de gelijkenis van de

God zo te ervaren?

verloren zoon.

‘Je vraag klinkt voor mij als: “Arie, je

‘Ja, dat verhaal omvat feitelijk het hele

loopt in de woestijn. Je hebt een wa-

evangelie, waarin je ook de twee En-

terzak op je rug. En de vraag is: hoe

gelse woorden voor genade terugziet:

leer je de discipline om regelmatig te

mercy en grace. Eigenlijk hebben wij

drinken?”’

daar geen goede Nederlandse woorden voor; vrijspraak en barmhartigheid

Nee, ik bedoelde: jij, kind van God,

komen er nog het dichtstbij. Zelf ben

loopt in de woestijn, met een rugzak

ik vooral opgevoed met vrijspraak: de

op. In de verte zie je een oase. De

rechter spreekt je in het eindoordeel

vraag is: welke middelen helpen jou

vrij. Nu zeg ik: het oordeel is allang uit-

om je op dat water te focussen zodat

gesproken. Ik ben al vrij. En straks, bij

tekst Leendert de Jong

je daar komt?

het oordeel, word je alleen nog maar

beeld Elisabeth Ismaël

‘Het mooie is: ik heb God ontdekt

inniger omhelsd.’

als iemand die door zijn genade (dat Wat is genade voor jou?

water) altijd bij je is. In die zak zit dus

Eerder sprak je over ‘afgodjes’. Wat be-

‘De genade van God, waardoor ik weet

nu al het levende water, zijn genade.

doel je daar precies mee?

dat ik vrij ben, geeft mijn bestaan bete-

En dan zijn er zeker hulpmiddelen,

‘Dat zijn de tastbare, geschapen din-

kenis en zekerheid. Ik wil mij elke dag

zoals stille tijd en Bijbellezen, die hel-

gen in het dagelijkse leven die zomaar,

uitsluitend baseren op zijn genade voor

pen bij het drinken uit de waterzak.

als je niet oppast, de genade van God

mij. Daar begin ik een dag mee en daar

Maar tegelijk is het oppassen geblazen

vervangen of zelfs in de plaats van God

eindig ik een dag mee. Het zou ook niet

dat zulke hulpmiddelen niet verworden

komen. Ergens zie je die terug in Romei-

anders kunnen: ik weet namelijk dat er

tot verplichte doedingetjes.’

nen 1, waar Paulus het heeft over men-

11



 Redactioneel  Thema

Vijftig jaar EO D

e EO bestaat vijftig jaar en dat maakt mooie herinneringen los.

Aan het wonder dat de EO in 1970 zijn eerste zendtijd kreeg,

sen die “beweren vrij te zijn maar de majesteit

tegen de verdrukking door kerken, politici en omroepen in. Aan

van God hebben ingeruild voor beelden”. Zulke

de A-actie in 1991; in negen weken tijd meer dan 200.000 nieuwe

beelden bedoel ik. Geld bijvoorbeeld. Natuurlijk

leden. Aan de onvergetelijke Dirk Jan Bijker en zijn indringende

moet iedereen daarmee omgaan en er zorg voor

tv-gesprekken in Niets meer te verliezen met mensen die gingen

dragen. Geld zelf is niet immoreel. Maar het

sterven. Aan de 25ste Jongerendag in de Arena, met Delirious en

wordt een afgod of beeld als jij daar je zekerheid

tienduizenden witte vlaggen.

in zoekt.’

Het maakt ook pijnlijke herinneringen los. Aan prachtige programma’s – dicht bij God, dicht bij mensen – die door het bestuur geskipt werden vanwege lang haar, geheven handen of een stevige beat.

Aan mijn bijna-ontslag, omdat ik actief was in Amnesty International. Aan mijn bijna-vertrek, omdat ik niet meer kon ademen in het keurslijf van zwart-witte opvattingen. Zo kan ik doorgaan.

De EO-geschiedenis is het verhaal van mensen: gelovig, toegewijd, soms klunzend en falend. Maar dwars daardoorheen ook het ver-

 ‘Is God voor jou al de enige bron van jouw identiteit?’ 

haal van God. Hij gebruikte de EO om mensen radicaal te verandeTerwijl, zeg je, die zekerheid bij God moet lig-

ren.

Anchored to the Rock, geared to the times 



gen.

‘Ja. En dan niet – en hier ligt voor mij de kern – primair als uiting van gedrag, zo van: zorg dat jij je gedraagt als iemand die zijn zekerheid bij God zoekt. Nee, zonde is niet primair een gedragsprobleem, maar een identiteitsprobleem,

Ik geloof hartstochtelijk dat dat verhaal doorgaat. Heel anders dan

een geestelijk probleem. Je ziet dit al in Genesis.

de oprichters van de EO voor ogen hadden, maar toch.

Adam had alle dieren een naam mogen geven,

Het eerste ‘nieuwe’ lied dat ik ooit bij de EO leerde was: ‘Eén in de

naar hun aard. Met geen van die dieren kon

naam van Jezus, één zin en één gemoed, één in ’t geloof der Schrif-

hij zich identificeren, hij voelde zich eenzaam.

ten, één in ’t verzoenend bloed.’ Eén in Jezus Christus: dat bond die

Daarom gaf God hem Eva. Dan komt de zonde-

bonte verzameling van EO’ers van toen samen. Ook voor de EO van

val. De slang zegt tegen Eva: “Je kunt zelf God

nu is dat cruciaal. We vertellen het verhaal van Jezus vandaag op

worden, je kunt als God worden.” Hier heb je

nieuwe manieren, zoals in The Passion. Prachtig! Als de verzoening

al die identiteit: zelf God willen worden, een

door zijn kruisdood en de vernieuwing door zijn opstanding maar

hogere onafhankelijke status verwerven. En dat

het hart ervan blijft. Geen vage, vrijzinnige Jezusverhaaltjes, maar

identiteitspunt zie je ook daarna, als God Adam

Jezus Christus die mensen wil redden en een wereld wil winnen.

rekenschap vraagt. God zegt dan tegen Adam:

En daarnaast: de Bijbel open. We lezen die vandaag op onderdelen

“Jij hebt naar je vrouw geluisterd.” In feite bete-

anders dan vijftig jaar geleden, en daar is niets mis mee. Een kind

kent dit dat Adam de vrouw, zijn geschenk van

van God is immers altijd kind van zijn tijd, ook in het verstaan van

God, belangrijker had gemaakt dan God zelf.

Gods Woord. Als dat Woord maar niet dicht blijft – ach, je kunt er

Een relationeel probleem dus, en dát is zonde.

toch alle kanten mee op – en als we maar blijven spitten en blijven

Vandaar dat ik aan mensen steeds de vraag stel:

tasten: Heer, wat zegt U daarin voor nu?

“Is God voor jou al de enige bron van jouw iden-

De beste wens voor de EO van straks

titeit, van jouw geest?”’

is dat ijzersterke motto van Youth for Christ: Anchored to the Rock, geared to

Deze OnderWeg gaat over ‘genade genoeg?!’,

the times. Beweeg mee met de tijd en

met ook aandacht voor de Reformatie en voor

blijf verankerd in de rots.

Luther, die worstelde met de vraag: hoe ben ik rechtvaardig voor God? Is er een link tussen toen en nu?

‘Mensen bouwden toen hun zekerheid op bijvoorbeeld de aflaat. Iets dergelijks komt ook nu

Ad de Boer (NGK), hoofdredacteur van OnderWeg

 Interview

voor. Dat jij je zekerheid bouwt op het

een gegeven moment is de priester die

“juiste” standpunt over bijvoorbeeld

hoofdrolspeler is aan de beurt. Hij wil

de doop. Natuurlijk is er niets mis met

niet de stap naar verloochening zetten.

een goed zicht op de waarde en de

Dan hoort hij de stem van Jezus: “Doe

betekenis van de doop. Maar laat dat

maar wel. Hier ben Ik voor gekomen.

zicht niet je alles zijn, net zo min als je

Verloochen Mij, zodat zij vrijkomen.” Ik

maatschappelijke status of een andere

vertaal dit naar nu: genade, van God, be-

hedendaagse “afgod” je zekerheid kan

vrijdt jou van elke illusie dat het van jou

of mag zijn. In feite ligt hier de link tus-

afhangt. Jij hoeft op geen enkele manier

sen toen en nu, tussen het opvolgen

je best te doen.’

 ‘Soms denk ik: wie ben ik als ik opeens en opnieuw alles kwijtraak?’ 

van wettische dingen én het opgaan in status. Die link is dat onze grootste

Nog een tekst in dit verband. Theologe

Tot slot ook voor jou de vraag: wat is

afgod de moraliteit is, dat ik mijn zeker-

en schrijfster Eline de Boo zei in een

jouw identiteit?

heid zoek op moreel of op gedragsni-

recent interview: ‘Opnieuw moest ik

‘Mijn identiteit is dat ik kind van God

veau: volg ik op een goede manier de

leren en ontdekken: wat ik niet ben, is

ben. Natuurlijk ben ik veel meer: echt-

regels die er zijn? Terwijl de wet van

Hij.’

genoot, vader, spreker, kostwinner en

God een liefdeswet is, niet primair een

‘Inderdaad: je hebt het nooit in je broek-

noem maar op. Maar de eerste identi-

gedragswet.’

zak, leven uit genade. Ik evenmin. Soms

teit is: ik ben op grond van zijn genade

denk ik: wie ben ik als ik opeens en

kind van God. Pas daarna, in een soort

Even door op dit laatste: als dit ge-

opnieuw alles kwijtraak? Wie ben ik als

rangorde, komen al die andere ele-

meengoed wordt, verandert er veel.

ik bijvoorbeeld mijn stembanden – zo

menten van wie ik ben. En die worden

Bij mensen, in kerken…

essentieel voor het spreken – kwijtraak?

bepaald door en zij richten zich op die

‘Ja, dan heerst de liefde. Dan is er

Ik heb vooraf geen enkele garantie dat

eerste identiteit: ik ben kind van God.

ruimte voor de eerlijke waarheid. En

ik dan bij God blijf. Maar één ding weet

Bij Hem ben ik veilig. Hij zorgt voor mij.’

wat zullen er dan verhalen loskomen.

ik: als ik straks voor de Heer sta, kan ik

Die hoor ik nu al tijdens spreekbeurten

niet veel anders dan zeggen: “Ik heb op

Leendert de Jong (GKv) is

in het land. Al vooraf weet je dat die

aarde niet eens echt geloofd.” Dan zal

hoofdredacteur van OnderWeg.

verhalen ook pijn zullen doen. Maar laat

God zeggen: “En toch gaf Ik het geloof

ze ook in kerken maar komen: Gods ge-

aan jou; wat mensen doen, is maar krui-

nade is er groot genoeg voor.’

melwerk.”’

Jij hoort verhalen in het land. Soms lees je die ook in kranten of magazines. Philip Troost, therapeut en dominee, zei recent: ‘Pas nu, na 50 jaar, ben ik wak-

Arie de Rover is spreker, schrijver

ker geroepen uit hoe ik dacht christen

en coach. In 2012 verscheen zijn

te moeten zijn, met een heel systeem.

boek Leven na de genadeklap, over

Nu zegt God: mijn liefde en genade zijn

hoe hij een tiental jaren ervoor

genoeg voor jou.’

een klap moest meemaken om

‘Ja, dit ontroert mij. Toen ik het las,

uit overgave en genade te gaan

moest ik denken aan de recent uitge-

leven. Voor die omwenteling

komen film Silence, over priesters die

werkte De Rover in het bedrijfs-

in Japan het evangelie brengen. Ze

leven. Arie de Rover is lid van de

worden vervolgd en opgepakt, net als

GKv Hardinxveld-Giessendam. Re-

hun volgelingen. De overheid martelt

cent kreeg hij preekconsent om in

vervolgens niet de priesters, maar de

diensten van zijn eigen gemeente

volgelingen; de priesters moeten toe-

voor te gaan.

kijken. Zij kunnen de marteling laten stoppen als zij Jezus verloochenen. Op

13

 Thema

Genade is geen pakketje dat je overhandigt Voor de westerse middle-of-the-roadchristen is het sola gratia van de Reformatie stilaan een huis-tuin-en-keukeningrediënt voor degelijke verkondiging geworden. Maar voor wie in de goot ligt, of van huis en haard verdreven is, kan genadeverkondiging bevrijding betekenen die de ellende in een eeuwig perspectief plaatst.

tekst Felix de Fijter

14

Commandant Hans van Vliet van het Leger des Heils en

Op slot

directeur Jan Pieter Mostert van Stichting Gave kunnen

De hoop op een betere toekomst is ook een perspectief

meepraten over genadeverkondiging. Dagelijks span-

dat belangrijk is in het werk van Stichting Gave, vertelt

nen hun organisaties zich in om uitzicht te bieden voor

Jan Pieter Mostert, wiens organisatie christenen traint om

mensen die zich tegen wil en dank moeten redden aan

gastvrij te zijn voor vluchtelingen en daaromheen allerlei

de randen van de samenleving. Maar zowel Van Vliet

activiteiten organiseert. ‘Het merendeel van de vluchte-

als Mostert haast zich te zeggen dat je niet al te snel

lingen die in Nederland aankomen, raakt in de problemen.

over genade moet beginnen. ‘Bij ons in het restaurant

In het begin vaak nog niet, dan zijn ze in de opbouwfase.

hangt een bekende leus van onze oprichter, William

Kunnen we asiel krijgen? Waar gaan we dan wonen? En

Booth’, vertelt Van Vliet. ‘Hij zegt: “Een hongerige maag

hoe richten we ons huis in? Maar als die fase voorbij is en

heeft geen oren.” Wie hongerlijdt, smerig is of nog maar

gezinnen weer rust vinden, komen ze in hun verdriet te-

amper op z’n benen kan staan, die moet je niet met een

recht. Mensen raken op slot, contacten breken af, depres-

preek om zijn oren slaan: er is genade voor jou! Hij heeft

siviteit ligt op de loer.’

eten nodig, een bad, een bed. Hij heeft zijn zelfrespect

En dan? Is genade genoeg? ‘Eén van de activiteiten van

verloren en hij heeft hulp nodig dat terug te vinden.’

Stichting Gave spitst zich toe op alleenstaande moeders’,

Tegelijkertijd, vervolgt Van Vliet, heeft dat ook weer

zegt Mostert. ‘Weduwen, vrouwen die hun kind uit een

alles met genade te maken. ‘Genade betekent voor ons

verkrachting hebben gekregen of vrouwen die zich moes-

dat Jezus mensen aanneemt zoals ze zijn. Dat is een

ten prostitueren om hun vlucht te bekostigen. In moeder-

nieuw begin, dat is hoop, dat is toekomst, dat is zeker-

en-kindweekenden proberen we hun voor te houden dat

heid, dat is vergeving. Als je onderweg bent met men-

hun waarde niet afhangt van hun maagdelijkheid of hun

sen die denken dat er geen toekomst meer is, mag je

status, maar van de vraag hoe God naar hen kijkt. Het

daarover spreken en op die manier wat laten doorlichten

zijn bemoedigende weekenden waarin mensen soms een

van Gods genade.’

stuk van hun eigenwaarde terugvinden en God leren ken-

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Reportage

nen als een bron van genade. Niet iedereen wordt christen, maar vaak proeven ze er wel van. En dan is genade genoeg.’

Keerpunt Behalve dat Jezus mensen aanneemt zoals ze zijn, zegt Van Vliet, geloven we ook dat je mag veranderen. ‘Christus heeft door zijn lijden en dood verzoening bewerkt voor de gehele wereld, zodat iedereen die wil gered kan worden, zegt één van de leerstellingen van het Leger des Heils. Dat is de bodem. Maar om die boodschap voor het voetlicht te brengen, is anno 2017 wel een stuk meer nodig dan dertig, veertig jaar geleden’, zegt Van Vliet. ‘“Er is genâ, arm, schuldig hart. Hij heelt uw smart.” Dat zongen we vroeger, op de hoek van de straat. Er is wat dat betreft veel veranderd. We moeten het evangelie en de noodzaak tot bekering veel meer uitleggen.’

De zesduizend betaalde krachten van het Leger des Heils proberen dat in eerste instantie te doen door hun hande-

Commandant Hans van Vliet: ‘Ik weet zeker dat dagelijks in

len, door hulp te verlenen. ‘Maar je komt in die trajecten

honderden, zo niet duizenden gesprekken het perspectief van

bijna altijd uit op vragen van zingeving en betekenis. Voor

het evangelie naar boven komt.’ (beeld Leger des Heils)

mensen bij wie het leven is uitgelopen op teleurstelling en verbittering komt ook vroeg of laat de vraag op: hoe ben ik hierin terechtgekomen? Hoe kan dat nou? Waar is

door. Ik heb recent een doopdienst in Libanon meege-

het misgegaan? En hoe kom ik eruit? Ik weet zeker dat

maakt. Waar volwassen dopelingen in Nederland de

dagelijks in honderden, zo niet duizenden gesprekken het

vraag krijgen of ze de ware leer van de verlossing onder-

perspectief van het evangelie naar boven komt. Zoals het

schrijven of iets dergelijks, klonk daar letterlijk de vraag:

bij de verloren zoon gebeurde. Al feestend was er niets

ben je bereid om voor Jezus Christus te sterven? Het is zó

aan de hand, maar toen hij in de goot lag en ontdekte dat

fundamenteel om daarop te antwoorden. Het gaat let-

er veel mis was gegaan, ging hij nadenken. Hij kwam tot

terlijk niet meer om jouw leven, maar om het leven met

het besef dat het thuis, bij zijn vader, veel beter toeven

God. Vaak kunnen juist christelijke vluchtelingen hun leed

was. Dát moment moet tot een keerpunt leiden. Ga ik

daarom enorm relativeren. Ze weten dat hun aardse leven

voort op de ingeslagen weg of keer ik op mijn schreden

in puin ligt, dat hun redelijk welstandige leven voorbij is,

terug en ga ik naar huis?’

maar het eeuwige leven met God ligt in het verschiet.

Isa

“Mijn genade is genoeg” is dan gewoon waar.’

Mostert vertelt het verhaal van Mohammed Al-Khadour,

Voor moslims die christen worden, is dat keerpunt heel

een Syrische arts die slachtoffers ongeacht hun achter-

radicaal, weet Mostert. ‘Het is voor moslims echt niet

grond wilde helpen en daarom gevangengenomen en

makkelijk zich tot het christendom te bekeren. Vaak snij-

gemarteld werd. ‘Hij werd met ijzerdraad aan zijn polsen

den ze daarmee ook de banden met familie en vrienden

opgehangen, zijn armen gespreid, gekruisigd als het ware. Daar hangend moest hij aan Isa, aan Jezus den-

‘Mensen raken op slot, contacten breken af, depressiviteit ligt op de loer’ 



ken. Ook in de Koran zijn Jezus en zijn kruisiging immers bekend. Mohammed kwam uiteindelijk vrij, vluchtte naar Nederland en ging daar op zoek naar een christen.

“Want”, zei hij, “Isa heeft mij geholpen en Hem wil ik danken.” Hoe doe je dat, wilde hij weten. Mohammed had helemaal geen intentie om christen te worden, maar de evangelist met wie hij sprak, mocht wel een bijbel achterlaten. Een paar weken later belde Mohammed de

 15

 Thema

Jan Pieter Mostert: ‘Ze weten dat hun aardse leven in puin ligt, dat hun welstandige leven voorbij is, maar het eeuwige leven met God ligt in het verschiet. “Mijn genade is genoeg” is dan gewoon waar.’ (beeld Digital21/Shutterstock)

evangelist op: “Ik lees allemaal woorden die Jezus mij in

Soms sta je niettemin met lege handen en is Gods konink-

de gevangenis al gezegd heeft!”’

rijk in geen velden of wegen te bekennen. ‘Ik denk niet

Mohammed werd toch christen en hoewel hij nog amper

dat IS uit Gods hand voortkomt, maar het is wel een zegen

Nederlands spreekt, heeft hij in Breda een gemeente

voor de volken dat mensen in dit land met het christendom

‘Daar klonk letterlijk de vraag: ben je bereid om voor Jezus Christus te sterven?’ 



in aanraking komen’, zegt Mostert.

Van Vliet: ‘Ik heb honderden keren meegemaakt dat iemand zo ver was weggezakt in zijn verslaving aan drank of drugs dat er geen hulp meer mogelijk was. Al zou iemand nog willen, een weg terug was er niet. Of soms willen mensen niet geholpen worden en dan ben je als hulpverlener machteloos.’ Als je in dat perspectief over genade nadenkt, zegt Van Vliet, ‘dan realiseer ik me ook dat we

gesticht. ‘Dat is de kracht van de genade ten voeten uit’,

bescheiden moeten zijn, dat we niet te hoog van de toren

zegt Mostert. ‘God is groter dan wij kunnen bedenken.’

moeten blazen: ik weet wel hoe het zit. Ik geloof er heilig

Hij vervolgt: ‘We denken weleens dat de wereldgeschie-

in dat genade niet iets is wat je als een pakketje aan ie-

denis gebeurt en dat ergens in een hoekje het christelijk

mand kunt overhandigen. Maar waar ik elke keer wel weer

geloof een plek mag hebben. Maar het is andersom. Zo

van onder de indruk ben, is als je met mensen onderweg

veel christenen vertellen ons dat ze op hun vlucht naar

bent en ze je vragen: waarom doe je dit nou? Waarom doe

Nederland Christus hebben ontmoet. Ze zijn God tegenge-

je dit voor mij? En dat ik dan mijn getuigenis mag geven.

komen, zoals dat in de tijd van de Bijbel gebeurde. En dan

Dat ik mag vertellen wat genade voor mij betekent.’

denk ik: nee, de wereldgeschiedenis gebeurt niet, Gods

16

koninkrijk is aan het gebeuren en al het andere staat in

Felix de Fijter is journalist bij Tekstbureau Vakmaten

dienst daarvan.’

(www.vakmaten.nl).

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

Nieuws ‘Landelijke eenheid tussen NGK en GKv dichtbij’ Als het aan de Landelijke Vergadering van de NGK ligt, komt er snel een gezamenlijke landelijke bijeenkomst om concrete stappen te zetten op weg naar de hereniging van de NGK en de GKv. Dat bleek op de LV-zitting van 8 april.

In zijn toespraak hintte voorzitter Henk Messelink van het GKv-deputaatschap kerkelijke eenheid op 31 oktober

 Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer, Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo, Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van VarikNijsink.

Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

2017 als datum waarop beide kerken in staat van her-

Medewerkers

eniging zouden kunnen zijn. Hij zei op de GKv-synode

Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene,

een klimaat te proeven van ‘daadkracht en doorpak-

Bas Luiten, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Wim van der Schee, Karen

ken’ en te vertrouwen dat ‘samenwonen in de zin van

Scheele, Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma, Roel Venderbos,

Psalm 133 dichtbij komt’. Volgens ds. Kor Muller van de NGK-commissie samenspreking worden er vorderingen gemaakt bij het oplossen van kerkordelijke knelpunten.

De LV wil graag dat GKv- en CGK-predikanten direct beroepbaar zijn in de NGK. De haalbaarheid daarvan wordt onderzocht.

De LV besloot bijzondere betrekkingen aan te gaan met de PKN: binnen de eigen kerkordelijke kaders kunnen

Maarten Verkerk, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.

predikanten dan over en weer preken. Met de voortgezette Gereformeerde Kerken (vGKN) werd een oecume-

OnderWeg in braille, grootletter en audio

nisch akkoord gesloten. In Noord-Nederland, waar de

OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en

meeste vGKN-kerken zich bevinden, is een proces van

Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.

kennismaking met de NGK bezig. Eerder is de mogelijkheid geopperd dat de vGKN een aparte classis/regio binnen de NGK gaat vormen.

Met verdriet constateerden diverse afgevaardigden dat eenheid met de CGK steeds verder uit beeld raakt. Ze vroegen aandacht voor de CGK/NGK-samenwerkingsgemeenten, die steeds meer in de knel raken.

Buitenlandweek op GKv-synode

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-).

Halfjaarabonnement € 26,75.

Abonnement OnderWegOnline: € 37,50.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede.

De GKv-synode hield van 4 tot 8 april haar buitenlandweek, met ontmoetingen met afgevaardigden van

Persvereniging

zusterkerken uit alle delen van de wereld. Afgevaardig-

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

den van emigrantenkerken, onder meer in Canada en Australië, waarschuwden de synode dat ruimte voor de vrouw in het ambt een breuk met hun kerken tot gevolg zal hebben. Er was een gezamenlijke avondmaalsviering in de Kruiskerk in Meppel en de synode vierde het tot stand komen van een zusterkerkrelatie met de Christian Reformed Churches op de Filippijnen.

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel.

Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

NGK Doorn en GKv Driebergen vinden elkaar

Vormgeving

De NGK Doorn en de GKv Driebergen hebben elkaar er-

Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,

kend als kerken van Christus. Ze willen dit vieren in een

fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

gezamenlijke kerkdienst op 7 mei in De Bron in Driebergen. Er wordt nagedacht over vervolgactiviteiten om aan de gevonden eenheid uitdrukking te geven, zoals een gezamenlijke seizoensstart, gezamenlijke huiskringen en Bijbelstudieclubs en het integreren van gebedsbijeenkomsten.

Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline 17

 Stimulans Lees-, kijk- en luistertips

tekst Heleen Sytsma-van Loo

voor geloofs- en gemeenteopbouw

Maarten Luther

O

m Maarten Luther kunnen

de uitgave van Luther voor leken, van

we dit jaar niet heen. Met

Lutheronderzoeker Sabine Hiebsch. In

speciale reizen en allerlei uit-

dit toegankelijke boek beschrijft ze het

gaven wordt de Duitse reformator uit

leven van de wereldberoemde hervor-

de vijftiende en zestiende eeuw op-

mer: zijn zoektocht in het klooster naar

nieuw onder onze aandacht gebracht.

God, zijn kritiek op de theologie van zijn

Uitgeverij Vuurbaak gaf vorige maand

tijd, op de kerkelijke misstanden en op

een glossy uit, een eenmalig magazine

het instituut van de roomse kerk.

met een breed en gevarieerd scala aan

Voor ander materiaal rond het Reforma-

artikelen, deze maand gevolgd door

tiejubileum is de website www.refo500. com een goede bron. Daar is onder an-

Met allerlei uitgaven wordt de Duitse reformator onder onze aandacht gebracht 



dere een preek te downloaden van ds.

Jaap Dekker (NGK Enschede) over Psalm 46:8 en 12 (‘Een vaste burcht’) en van

verjaardag van de Reformatie.

ds. A. Bas (GKv Kornhorn en Marum)

Het Steunpunt Bijbelstudie, ten slotte,

over terug naar de bron (Ezechiël

gaf voor dit doel eerder al een gemeen-

47:12b). Ook biedt de website allerlei

teschets uit; een link daarnaar staat

ideeën om met je gemeente of kring

op de homepage van

aandacht te besteden aan de 500ste

www.steunpuntbijbelstudie.nl.

Levenseinde

I

18

n een tijd waarin mensen er in het

vragen rondom lijden, onder wie predi-

publieke debat niet voor terug-

kanten en pastoraal werkenden. In het

schrikken om een leven voltooid

boek gaan twaalf deskundige auteurs

te noemen en daar als consequentie

diep in op de belangrijkste vragen over

aan verbinden dat het enkel en alleen

lijden, vanuit verschillende perspectie-

om die reden actief beëindigd moet

ven. De vraag ‘wat is voltooid leven?’

kunnen worden, komt het Lindeboom-

wordt niet geschuwd. Tegelijk biedt het

instituut met een publicatie over lijden

boek een zoektocht naar bronnen van

en volhouden. Lijden en volhouden is

kennis, troost en levenskunst die ons in

meteen ook de titel van het boekje, dat

staat stellen om met lijden om te gaan.

verschijnt in de Lindeboomreeks. Het

IJkpunt in deze studie is Jezus, die niet

is geschreven voor een breed publiek,

alleen in zijn omgeving het lijden zag

maar is vooral geschikt voor mensen

en veelvuldig genas, maar het zelf ook

die beroepsmatig te maken hebben met

onderging.

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Column Kerkproeverij

V

 Stimulans

Chocolade

rienden of buren die God niet kennen meenemen

stimuleren en nemen daarom dit jaar een Brits initiatief over:

S

naar de kerk, dat doen we niet zo gauw. De Raad van Kerken, IZB en MissieNederland willen dat toch

ommige vrienden facebooken niet in de veertigdagentijd, anderen drinken geen alcohol en ik ken zelfs

iemand die veertig dagen vast en alleen op vruchtensap

‘Back to Church Sunday’. In het Nederlands is dat ‘Kerkproeve-

leeft. Er zijn ook christenen die alle snoep laten staan in deze

rij’ geworden, naar analogie van bier- en wijnproeverijen. Als

periode. Dat is dan wel weer jammer in het seizoen dat alle

datum is gekozen voor het weekend van 9 en 10 september en

paaseitjes je in de winkel toeroepen dat de lente gevierd

in de aanloop daarnaartoe kun je via mediapartner EO alvast

mag worden.

inspiratie opdoen voor het event. Op www.eo.nl/geloven/

Zo was ik op een conferentie waar voor alle deelnemers

programma/kerkproeverij staat van alles om te lezen en te

heerlijke chocolade klaarstond. Een collega die niet snoept

bekijken, maar je kunt je natuurlijk ook aanmelden voor de

in deze weken keek er verlekkerd naar en beklaagde zich er-

nieuwsbrief of meteen je kerkelijke gemeente inschrijven om

over dat ze deze zoetigheid nu niet mocht eten. Het viel haar

mee te doen.

zwaar, maar ze stelde zich het nog veel zwaardere lijden van onze Heer voor ogen. Tot opeens haar gezicht oplichtte, ze een greep in de schaal deed en een handvol chocolade in haar handtas liet verdwijnen. ‘Voor zondag, want dan mag het wel’, legde ze half verontschuldigend uit. ‘En voor het geval je je afvroeg waarom ik tijdens de lunch wel die kroket nam: hartig mag altijd.’

 Geeft het een goed

gevoel dat je zelf toch ook nog iets doet? 

Wie is God? ‘

W

Wat helpt jou om stilgezet te worden bij het intense, diepe ie de Zoon heeft gezien, heeft de Vader gezien’, zegt

lijden van Christus? Jezelf dingen ontzeggen, als zeer be-

de evangelist Johannes. In heldere taal legt de Cana-

scheiden afspiegeling van alles wat Jezus voor ons opgaf?

dese kerkplanter Bradley Jersak uit dat we om God

Geeft het een goed gevoel dat je zelf toch ook nog iets

beter te leren kennen inderdaad het beste naar Jezus kunnen

doet? Als je bijvoorbeeld snoepen eigenlijk niet goed vindt,

kijken. De vertaling van zijn boek A more Christlike God: A More

zou het dan niet beter zijn om dat 365 dagen per jaar niet te

Beautiful Gospel kreeg in het Nederlands de titel Zo Zoon, zo Vader.

doen? In de Bijbel staat trouwens dat Jezus wel wijn dronk in

De God die als Jezus is, en verscheen vorige maand bij uitgeverij

de weken voor zijn sterven. En zoetigheid? Het zou zomaar

Kok. Jersak werkt zijn thema uit in drie keer vijf hoofdstukken, ge-

kunnen dat de vrouwen die Hem volgden iets lekkers voor

rangschikt onder de thema’s

Hem meebrachten.

‘Beelden van God: liefde

Ik zal u eerlijk zeggen, ik weet er niet zo goed raad mee, met

en wil als elkaars concur-

dat symbolische vasten voor Pasen. Wel heb ik diep respect

renten’, ‘De kruisvormige

voor degenen die daar goed vorm én inhoud aan kunnen

God’ en ‘Het ont-toornen

geven. Ik ben zelf meer voor een vijftigdagentijd na Pasen:

van God.’ Zo Zoon, zo Vader

met chocolade en heel veel andere feestelijke dingen vie-

is een populair-theologisch

ren dat Jezus voor ons overwonnen heeft en ons zijn Geest

boek, dat het evangelie niet

geeft. En van dat feest deel ik

versimpelt maar dichtbij

graag op Facebook!

brengt. Wie geïnteresseerd is, kan op de website van de uitgever alvast een paar pagina’s lezen (www.kok.nl/ boek/zo-zoon-zo-vader).

Eline de Boo is schrijfster met een missionaire roeping.

19

 Eyeopener

Plotseling begon de aarde hevig te beven...

(Matteüs 28:2a)

20

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Eyeopener

En God sloeg met zijn vuist op tafel Het kan in elk gezin en elke klas gebeuren. Er wordt geklierd, gepest en één van de kinderen of leerlingen is daar de dupe van. Er is bij herhaling gewaarschuwd, maar het gaat maar door. Opeens slaat pa, ma of de docent met een harde dreun de vuist op tafel en buldert: ‘En nou is het afgelopen! Zo’n moment is een flauwe afschaduwing van wat God op eerste paasdag deed. tekst Jan Mudde beeld beeld crossstudio/iStock

Ze heette Agata Azzolina en leefde op Sicilië, waar

deloze slecht. Ook niet dat de één sympathiek en de

haar man een juwelierszaak had. Op een dag kwamen

ander onsympathiek is. Het verschil is dat de rechtvaar-

er maffiosi bij hem op bezoek die pizzo eisten. (Geen

dige Gods belang vooropstelt, en daarom dat van de

pizza, die leveren juwelierszaken niet, maar pizzo:

medemens, en dat de onrechtvaardige zijn eigenbelang

beschermgeld, zoals de maffia het cynisch noemt.)

vooropstelt. De rechtvaardige gaat voor Gods rijk, de

Omdat de man van Agata Azzolina weigerde pizzo te

onrechtvaardige voor zijn eigen rijkje, klein of groot.

betalen, kwamen er dreigbrieven. Omdat hij bij zijn

Daarom ook is er een geheel ongelijksoortige, maar ui-

weigering bleef, kwamen er klanten die niet of met een

terst verbeten strijd gaande tussen de rechtvaardige en

ongedekte cheque betaalden. Maar pizzo betalen deed

de onrechtvaardige. Ze doortrekt heel de geschiedenis:

meneer Azzolina niet. Hij schakelde de politie in. Die zei

Kaïn doodt Abel, de mannen van Sodom hebben het op

echter er niets aan te kunnen doen. Op een dag kwamen twee gemaskerde mannen de zaak binnen die meneer Azzolina en zijn zoon doodschoten. Als weduwe zette Agata de juwelierszaak voort op de wijze van haar man. Zij kreeg nu wel politiebescherming, maar als ze naar de begraafplaats ging, werd ze opgewacht door

De rechtvaardige gaat voor Gods rijk 



maffiosi. ‘De doden hoeven geen pizzo te betalen, alleen de levenden!’ Na een half jaar van dreigementen,

Lot begrepen, de zonen van Jakob op Jozef…

pesterijen en eenzaamheid sloeg ze in de nacht van

Jezus brengt het allemaal op één noemer. Hij spreekt

22 op 23 maart 1997 de hand aan zichzelf. Heel Italië

over al het onschuldige bloed dat op aarde vergoten

beweende haar lot en vervloekte de maffia – die overi-

wordt en trekt een lijn vanaf het bloed van Abel, de

gens nog altijd volop actief is in Italië.

rechtvaardige, tot het bloed van Zecharja, de zoon van

Verbeten

Berechja, die vermoord werd tussen het heiligdom en het brandofferaltaar (Matteüs 23:35). Maar die strijd

Het enige onderscheid dat er in deze wereld werkelijk

wordt soms ook openbaar in gezinnen, in klassen,

toe doet, is niet het onderscheid tussen man en vrouw,

buurten, of landen. Die strijd woedt overigens allereerst

rijk en arm, blank en bruin, maar tussen de rechtvaar-

in ieder mens persoonlijk, verborgen, maar hevig.

dige en de onrechtvaardige. Vanaf de eerste tot de laatste hoofdstukken scherpt de Bijbel ons oog voor de

Buffels van Basan

tegenstelling tussen die twee. De tegenstelling is niet

Ook Jezus’ leven en sterven is opgenomen in deze clash

dat de rechtvaardige van zichzelf goed is en de god-

tussen recht en onrecht. Sterker, in Jezus’ leven en ster-

21



 Eyeopener

Hoe kan het lam ooit winnen van de roofzuchtige leeuw? 



hetzelfde laken een pak. Zo heeft de goddeloze zijn zaakjes keurig op orde. Nog even en het dossier kan in het archief.

Case closed.

ven bereikt die clash zijn absolute climax. Want nu gaat het

Grootheidswaan

niet om één van de rechtvaardigen in deze wereld, maar om

Maar plotseling begint de aarde hevig te beven... Een bliksem

de rechtvaardige. Zo spreekt Matteüs over Jezus. De vrouw

klieft door de nacht. De wachters schrikken zich lam. Hij

van Pilatus heeft nog over deze rechtvaardige gedroomd

treedt tussenbeide. Hij doet wat Hij al heel lang wilde doen.

(Matteüs 27:19). Zo zag Jezus ook zichzelf. Psalm 22, de psalm

De HEER grijpt in, van bovenaf, direct en krachtdadig. Hij grijpt

die Hij aan het kruis op zijn lippen neemt, is de psalm van

in zoals het beschreven staat in Psalm 18:8-11:

de rechtvaardige, de lijdende rechtvaardige die gemangeld

Toen schudde en schokte de aarde,

wordt door de goddelozen, door mensen die tot ondieren ge-

de bergen trilden op hun grondvesten,

worden zijn.

beefden omdat hij vlamde van woede,

Jezus sterft aan het kruis. Opnieuw heeft de goddeloze ge-

rook steeg op uit zijn neus,

zegevierd. Natuurlijk heeft hij dat. Hoe zou degene die afziet

verterend vuur kwam uit zijn mond,

van geweld ooit kunnen winnen van degene die zijn hand

hij spuwde hete as.

niet omdraait voor geweld? Hoe zouden de Agata Azzolinas

God kookt van woede, Hij briest en snuift. Om al datgene wat

het ooit kunnen winnen van de maffia? Hoe kan het lam

de goddeloze de rechtvaardige aandoet. Hij verdraagt het niet

ooit winnen van de roofzuchtige leeuw en van de buffels

langer, Hij moet ingrijpen. Dreunend slaat Hij met Pasen met

van Basan? Jezus’ kruisdood is er wel het beste bewijs van.

zijn vuist op tafel: ‘En nou is het afgelopen!’

Wat had Hij anders gedacht? En dus geldt: je moet hard zijn

Dat is Pasen ook. Vanaf het kruis riep de lijdende rechtvaar-

in deze wereld, van je afslaan en -bijten, anders ga je kopje

dige: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt U Mij verlaten!?’

onder!

Op Pasen geeft God Hem (en alle andere rechtvaardigen)

Het opmerkelijke is ove-

antwoord: ‘Mijn Zoon, Ik zag het, Ik hoorde het, het raakte

rigens dat het hoogste

Mij, meer dan Je ooit kon vermoeden. Ik verlaat Jou nooit. Ik

Joodse rechtscollege, het

laat Jou niet in de dood. Ik die in de hemel ben gezeten lach,

Sanhedrin, het dossier

Ik lach om al die mensen met hun grootheidswaan, die hun

werkelijk toe doet, is die tussen

‘Jezus van Nazaret’ met

eigen haan koning willen laten kraaien. Ik wek Je op uit de

rechtvaardigen en onrechtvaardi-

zijn dood nog niet geslo-

dood, Ik verhoog Je tot mijn troon en geef Jou de naam boven

gen.’ Hoe kijk jij tegen deze stel-

ten heeft. Dat herinnert

alle namen.’

ling aan?

zich nog wat Jezus gezegd

Om over na te denken • ‘De enige tegenstelling die er

heeft over ‘de derde dag’.

Grondvesten

daarom onze hogepriester zijn

Het zou zomaar kunnen

Zeker, Pasen is meer, maar dit is Pasen ook. God kiest positie

(Hebreeën 4:5). Maar Hij is ook

dat zijn leerlingen het lijk

in de grote clash tussen recht en onrecht in deze wereld. Hij

de rechtvaardige. Deze typering

roven!, zo redeneert het

slaat met de vuist op tafel, slaat de goddeloze lam en komt

heeft naar mijn mening een eigen

Sanhedrin. De toestand

de rechtvaardige te hulp. Zo bemoedigt Hij ons: ‘Hé Abel, hé

lading en blikrichting. Welke kan

kennende waarin Jezus’

Agata, kleine man of vrouw, jij die bezwijkt onder het on-

dat zijn?

leerlingen zich bevonden,

recht, denk je nu echt dat Ik jou laat vallen? Denk je dat de

was dit een belachelijke

goddelozen aan het langste eind zullen trekken? Nooit. Met

vaardige? Beschouw jij jezelf als

redenering, maar zoals de

Pasen sloeg Ik met mijn vuist op tafel en eens zal Ik dat weer

een rechtvaardige? Zo niet, wat

waard is vertrouwt hij zijn

doen. Dan zullen de hemel en de aarde op hun grondvesten

zou er aan je leven moeten ver-

gasten. Daarom ook zijn

trillen en zullen de graven openbreken, bij de opstanding van

anderen wil dat het leven van een

zo veel dictators parano-

de rechtvaardigen. Houd dus vol. Verlies de moed niet. Buig je

rechtvaardige zijn?

ïde: overal zijn verborgen

hoofd niet voor geweld en onrecht. Blijf trouw, strooi je daden

agenda’s, altijd is er wel

van liefde en recht maar in de akker van de aarde. Het is niet

in deze wereld zijn die menen dat

een val die achter je dicht

vergeefs. Waarheid en recht zullen zegevieren. De Heer is

de onrechtvaardigen in deze we-

kan klappen. Dus staat er

waarlijk opgestaan!’

reld vooral in de westerse wereld

een wacht voor het graf,

gezocht moeten worden?

met medewerking van

Jan Mudde is predikant van de Wilhelminakerk (NGK) in

Pilatus, want die is van

Haarlem.

• Jezus heeft niet gezondigd en kan

• Wat is in Bijbels licht een recht-

• Kun je je voorstellen dat er landen

22

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

-advertenties-

#15  8 augustus

2015

Onder

www.onderwegonl ine.nl

Inspiratie voor reisgenoten

'Ik was een vreem deling en jullie namen Mij op' THEMA: KERK EN

VLUCHTELING

> 08 NAASTENLIEFDE HEB DE VLUCHTELING LIEF ALS UZELF PROBLEEM: EGOÏSME' > 12 KLAAS HARINK > 16 VIER VOORBEELDEN 'ONS GROOTSTE OMZIEN NAAR VLUCHTELINGEN > EN VEEL MEER...

Neem een proefabonnement: www.onderwegonline.nl Eerste drie maanden gratis! richting inspiratie

1957 - Soli Deo Gloria - 2017 Op 14 april is het 60 jaar geleden dat

J. Schelhaas - geboren op 16 september 1925 bevestigd werd als predikant.

Van 26 juni 1983 tot aan zijn emeritering op 30 september 1990 was hij dienaar des Woords in onze gemeente.

Namens de raad van de NGK Zwolle II, Arthur Weynschenk, voorzitter Olga Visser, scriba

De Emmaüskerk is een bloeiende Nederlands-Gereformeerde gemeente in Eindhoven met circa 600 leden. We willen op een enthousiaste en eigentijdse manier vorm geven aan ons geloof in God. Dit vullen we in door op elkaar en op onze omgeving betrokken te zijn. Blij en dankbaar willen we aan iedereen, zowel binnen als buiten de eigen gemeenschap, het evangelie van Jezus Christus doorgeven in woord en daad.

Vanwege het komende emeritaat van één van onze predikanten zijn we op zoek naar een

predikant of kerkelijk werker (m/v) parttime 60% (afhankelijk van de kandidaat)

ds. J. Schelhaas Vliet 29 8032 AR ZWOLLE Tel. 038 - 454 26 26

Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564

die enthousiast is over de richting die we als kerk zijn ingeslagen en die veel zin heeft om hier zijn/haar energie voor in te zetten en gemeenteleden hiervoor toe te rusten.

Hij/zij weet zich positief verbonden met onze identiteit als Nederlands Gereformeerde kerk en kan deze op eigentijdse wijze uitdragen. Hij/zij houdt van God, leeft uit zijn Woord en is iemand die op praktische wijze en vol overtuiging zout en licht in de wereld wil zijn en een goede antenne heeft voor hetgeen er leeft in de samenleving. Hij/zij heeft een hart voor de wereld, is enthousiasmerend en toegankelijk. Hij/zij is ook goed in staat om mensen met verschillende achtergronden met elkaar te verbinden. Dit geldt zowel voor mensen met diverse kerkelijke achtergronden als voor mensen binnen en buiten de kerk. Hij/ zij gaat bij voorkeur regelmatig voor tijdens de diensten en kan het evangelie op begrijpelijke wijze uitleggen aan gelovigen en niet-gelovigen binnen en buiten de gemeente.

Herken je jezelf in dit profiel? Voel je je hierdoor aangesproken?

Wil je meer weten? Ben je een doener en spreekt het wonen en werken in onze regio je aan? Neem dan contact met ons op!

Als u wilt solliciteren of inlichtingen wilt verkrijgen, kunt u vóór 1 mei 2017 uw brief per e-mail richten aan: vacaturecommissieemmaus@onsnet.nu

Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen.

In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland

www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl

 Thema

Genade alleen is niet genoeg Genade is wat mij betreft een etherisch goedje. Het verdampt op miraculeuze wijze als je je blik erop begint te richten. Je kunt er geen systeem op bouwen, laat staan een kerk. Genade is de olie die de kerk draaiende houdt, de zuurstof die haar laat ademen, het licht dat het duister steeds weer kan verdrijven. Maar het is een vluchtig goedje. Een instabiel element. Niet te vangen in een kerk, niet in een systeem te persen, niet dogmatisch te verankeren. Kortom, tricky spul. Maar we zullen het avontuur moeten wagen om ervan te leven.

tekst Wolter Huttinga

Sola gratia. Het was voor Luther de zon-

(alleen door geloof, alleen door genade

gewerkt worden. Er moet ook gezweet

nestraal die doorbrak door een donker

en de Schrift alleen), veelal aangevuld

worden. Discipline en volhouden om het

wolkendek van vertwijfeling en zelfge-

met solus Christus (alleen Christus) en soli

goede te doen. Sterker nog: ik denk dat

richtheid. Het is een ontdekking die ie-

deo gloria (alleen tot eer van God). Het

‘werkheiligheid’ een onvermijdelijke

dere christen te maken heeft: het hangt

zegt wel iets over het elan van de Re-

staat is waarin ons leven zich bevindt. Ik

dus écht niet van mij af! Opengebroken

formatie. Er vindt een soort concentratie

denk niet dat er een ‘staat van genade

worden.

plaats. Geen tierelantijnen meer, geen

is’ die blijvend en duurzaam is. Anders

Ga maar eens zitten met gebalde vuisten

overbodige ballast, maar terug naar de

was het volgens mij geen genade. Ex-

en een verkrampt en gekromd lichaam.

christelijke kern.

cuus hoor, voor dit onpopulaire gepraat.

Je ademt alleen nog kort en oppervlak-

Toch is het natuurlijk apart dat één sola

Ik zeg het ook allemaal niet als aanbe-

kig. Dan ga je open. Je ademt weer

niet genoeg is. Dat we er vijf nodig heb-

veling, maar meer als beschrijving van

ruimer, je gezicht kijkt weer omhoog.

ben om het verhaal van de Reformatie

de realiteit. Laat ik het even wat verder

Open je handen naar boven toe. Je staat

te vertellen holt het begrip sola (alleen)

uitwerken.

weer in het leven met de energie van

aardig uit. Blijkbaar is genade alleen dus

een kind, verwachtingsvol, hoopvol, ge-

niet genoeg. Net zoals alleen de Schrift

Taaiheid

richt op de ander. Dat is de ervaring van

nog geen kerk oplevert. Net zoals alleen

Soms wordt onderscheid gemaakt tus-

genade: weer opengaan, weer durven

geloof nog geen geloofsleven oplevert.

sen het profetische en het priesterlijke

ontvangen. Weer relaties durven aan-

Christelijk leven is leven in een verhaal

als twee kanten van het geloof. Aan de

gaan. God weer laten werken in jou, in

met verschillende focuspunten. Dat ge-

ene kant heb je de inspiratie, het vuur,

plaats van zelf alles voor elkaar te willen

nade een rode draad in de christelijke

de donderende goddelijke openbaring,

boksen.

plot is, zal ik niet ontkennen. Maar er is

het geniale. Aan de andere kant heb

Maar is het geschikt als pijler en fun-

meer nodig. Net zoals alleen een goed

je de gestage, trouwe orde, dagelijkse

dament van de kerk? Ik vind het altijd

idee nog geen boek oplevert en net

gewoonten en rituelen. Ik hoef bijna

veelzeggend dat we in verband met

zoals alleen inspiratie nog geen kunst-

niet uit te leggen dat de eerste kant het

de Reformatie over drie of ook wel vijf

werk oplevert.

meest populair is.

‘sola’s’ spreken. Het kerndrietal bestaat

En nu ga ik iets geks zeggen. Iets nogal

Ik had ooit als dubieuze hobby dat ik

uit sola fide, sola gratia en sola scriptura

onreformatorisch wellicht: er moet ook

graag in memoriams van overleden

24

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Opinie

Genade is de olie die de kerk draaiende houdt. Maar het is een etherisch goedje. Niet te vangen in een kerk, niet in een systeem te persen, niet dogmatisch te verankeren. (beeld apichart sripa/Shutterstock)

25

 Thema

De kern van het monnikenleven kun je gerust omschrijven als genade. Bedenk maar: je geeft al je aardse bezit op om je toe te leggen op God. (beeld Adina Voicu/Pixabay)

predikanten las. Als daar werd gezegd

kun je gerust omschrijven als genade.

De krenten in de pap, dat is de genade.

dat ‘hij dan wel geen profeet was, maar

Bedenk maar: je geeft al je aardse bezit

Je leeft je leven in het vertrouwen dat

wel een trouwe priester in de tent des

op om je toe te leggen op God. Alles

die krenten wel weer zullen komen.

Heren’, dan wist je genoeg. Saaie preken.

waar mensen veelal hun hele leven op

Maar krenten zonder pap, daar kun je

Ging weinig van uit.

bouwen – bezit, individualiteit, imago

niet van groeien.

Het profetische geniet onze voorkeur.

– leg je af. Dan word je echt teruggewor-

We willen groots en meeslepend gelo-

pen op genade. Want wat blijft er nog

Muur

ven en niet leunen op de saaiheid van

over als je alles wegsnoeit? God? Maar

Maar het is nog erger. Ik denk dat ge-

de gewoonte. En laat genade nu passen

wat als het oorverdovend stil blijft (en

nade noodzakelijk niet het fundament

in het vakje van het profetische. Om ge-

geloof me, dat blijft het)?

van ons geloof is. Iets wat juichend

nade hangt de sfeer van de ontdekking,

Als je kijkt hoe het monnikenleven eruit-

wordt ontdekt, kan nog niet de bodem

het goddelijke inzicht. Genade bevrijdt

ziet, dan zie je een leven dat in optima

onder je leven worden. Je kunt je oefe-

ons toch van de priesterlijke werkheilig-

forma priesterlijk is. Hard werken op

nen in godsvrucht, maar niet in genade.

heid, het dagelijkse offer in de tempel?

het ritme van de gebedsklokken. Iedere

Genade is iets wat in je leven steeds

Toch wil ik het hier graag opnemen voor

week dezelfde teksten en formules re-

weer ontdekt en gevonden moet wor-

de saaiheid en de taaiheid van de ge-

citeren. Het is een molen van gewoonte

den, maar wat je niet kunt vasthouden.

woonte. Als ons geloof afhangt van de

en vast ritueel. Je ziel is een steentje dat

Als je je blik erop richt, verdwijnt het uit

inval, het inzicht, de juiste blik waardoor

juist in die molen geschaafd en gevormd

beeld.

de dingen op hun plaats vallen, dan zal

wordt. Genade heeft werken nodig om

Er zijn een paar van die teksten over

het onvermijdelijk verdampen.

te kunnen bestaan. Zonder de taaiheid

Jezus en zijn leerlingen die me hierin de

Ik ben sinds enkele jaren gecharmeerd

van de gewoonte is er niet de frisheid

weg wijzen. Je hebt van die momenten

van de kloosterordes en hun spirituele

van de genade. Geloofsleven, dat is een

dat de leerlingen werkelijk tot wanhoop

traditie. De kern van het monnikenleven

flink bord pap met een paar krenten erin.

gedreven worden – en juist dan Jezus

26

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Opinie

‘vinden’. Het mooiste vind ik wanneer Jezus

de Bergrede op z’n minst óók het effect

is onvermijdelijk. Handen uit de mouwen,

na het gesprek met de rijke man zegt dat

heeft dat hij je tegen een muur van onmo-

commissies installeren, vergaderen en

het gemakkelijker is dat een kameel door

gelijkheid laat botsen. Het is een wet die je

denken over onze koers. Zelf zie ik eerlijk

het oog van de naald gaat dan dat een

niet kunt vervullen.

gezegd altijd weer uit naar het moment dat

rijke het koninkrijk van God binnengaat.

Heer, ik kan dit niet. Ik ben dit niet waardig.

we in wanhoop neerzijgen. Hoe moet het

De omstanders begrijpen dat het nu voor

Dit gaat niet over mij. Laat me er anders

nu verder? Zullen we de tent anders maar

iedereen hopeloos is. Wellicht op een en-

maar tussenuit piepen en laat anderen, die

sluiten? Waar doen we dit eigenlijk voor?

kele uitzondering na hebben we immers

hier sterk genoeg voor zijn, die hier chris-

Het is immers precies op dat moment en

allemaal wel dingetjes die we liever willen

telijk genoeg voor zijn, het maar proberen.

die plek dat Jezus ons aantreft. ‘Bij mensen

vasthouden. ‘Maar wie kan dan behouden

Of, zoals de rooms-katholieke liturgie van

is dat ook onmogelijk. Maar bij God is alles

worden?’ is de volstrekt begrijpelijke vraag.

de eucharistie het verhaal van het dochter-

mogelijk.’

Jezus’ raadselachtige antwoord luidt: ‘Bij

tje van Jaïrus prachtig parafraseert: ‘Heer,

Maar de kerk leeft toch van genade? De

mensen is dat onmogelijk, maar bij God is

ik ben niet waardig dat Gij tot mij komt.

kerk heeft toch genade? Nee. Genade is

alles mogelijk.’

Maar spreek en ik zal gezond worden.’ Dat

strikt genomen ‘onleefbaar’ en ‘onheb-

noem ik het moment van genade. Dat je

baar’. Het is wel ontvangbaar.

jezelf moegestreden op de bodem van je

‘Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij

eeuwige probeersels en gehannes terug-

verlaten?’ In het prachtige boek Mijn hel-

vindt. En je eigen leegheid belijdt.

dere afgrond vormt die zin van Jezus aan

 Krenten zonder pap, daar kun je niet van groeien 

Onleefbaar

het kruis voor de dichter Christian Wiman de rode draad van zijn hervonden geloof.

Probeer dit nu eens in een program om te

Nogal een zin om je geloof uit te putten.

zetten, het tot iets ‘maakbaars’ te maken.

Het is wel de laatste zin waar ik me graag

Op een bepaalde manier heeft de Berg-

Of eigenlijk: liever niet. Want dat vind ik nu

mee inlaat. Het is de absolute leegte en

rede hetzelfde effect. We kunnen gerust

het probleem. De kerk kan nooit volledig

godverlatenheid. Alles waar ik in geloof en

stellen dat Jezus daarin de wet van Mozes

waarmaken dat ze een plek van genade is.

voor leef wordt mij uit handen geslagen.

volstrekt radicaliseert. Niet alleen over-

Zonder ook maar één voorbeeld te noe-

Mijn gezin, mijn trots, mijn werk, zelfs mijn

spelig gedrag, maar lustvol kijken naar een

men snapt u ook wel dat juist de kerk voor

eigen lijf. God, pak me niet ook dat af. Of

andere vrouw gaat al tegen Gods wet in.

velen een ultiem genadeloze plek geweest

dat. ‘Laat deze beker aan mij voorbijgaan.’

Niet alleen doodslaan, maar ook een haat-

is. Dat is het lastige: genade moet steeds

En laat dat dan de manier zijn waarop Gods

dragende gedachte is een overtreding. Het

weer ontdekt en gevonden worden, maar

liefde stroomt. Ik heb er maar één woord

gevaar is uiteraard dat we denken dat we,

kan niet worden opgeborgen in een schrijn:

voor: genade.

als we Jezus willen navolgen, dit nieuwe

‘Kijk, mensen, hier is het, pak maar aan.’

gebod van absolute liefde als moralistisch

Ook de kerken van de Reformatie moeten

Wolter Huttinga is theoloog, werkzaam

gedragsprogram moeten opvatten. Terwijl

noodzakelijk hardwerkende kerken zijn. Het

aan de TU Kampen en bij dagblad Trouw.

-advertenties-

BIJBELSTUDIEDAG

D INSDAG 12MEI

27

S

 Thema

Reformatieherdenking: dank- of rouwdienst?

2017 is het jaar waarin op veel plekken de Reformatie herdacht wordt. We zijn nu vijfhonderd jaar verder en dus is het tijd voor, ja, voor wat eigenlijk? Een herdenking? Een feestje? Of valt er ook wat te betreuren?

tekst Luite-Harm Kooij beeld BigMouse/Shutterstock

Als beweging van christenen die de

aanbod op de catalogus van de BMW-

kerk. Dat het toch ook mooi is dat er zo

Schriften centraal wilden stellen in het

dealer. De optielijst is bijna oneindig en

veel kerkelijke veelkleurigheid is. Maar

geloofsleven heeft de Reformatie veel

er zijn haast meer modellen dan kopers.

dat vind ik te makkelijk. Dit zou positief

goeds gebracht. Velen hebben door de

En dat in een krimpende markt. Op een

zijn als al die vormen en denomina-

sterke focus op de Schriften Jezus Chris-

willekeurige zondagochtend stappen

ties zich bewust zouden zijn van hun

tus leren kennen. Wat zijn er sinds die

overal protestantse christenen in hun

verbondenheid met elkaar. Maar wie

tijd veel inzichten vanuit het evangelie

auto op weg naar een kerkdienst die

zijn oor te luisteren legt en hoort hoe

van Jezus Christus weer toegankelijk

hen aanspreekt. Hip, behoudend, ortho-

negatief protestantse christenen soms

geworden. Paus Benedictus noemde

dox, evangelisch, laagdrempelig, eer-

denken over andere denominaties, hoe

Maarten Luther een leraar van de kerk

biedig, met of juist zonder combo, orgel,

ze zich tot op synodeniveau druk kun-

en de huidige paus schenkt hem zelfs

psalter, opwekking, aanbod van genade,

nen maken over hun geliefde variant en

een postzegel met zijn beeltenis. Reden

kansel, podium. Je kunt het zo gek niet

hun onbegrip of zelfs afkeer van andere

tot feest!

verzinnen of protestanten kunnen er

varianten, die moet misschien toch de

Als beweging die losgescheurd werd

een punt van maken en daarom in hun

conclusie trekken dat katholiciteit een

van de moederkerk was de Reforma-

auto stappen, hun eigen straat en buurt

puntje is bij protestanten. Veel kinderen

tie echter, in ieder geval op één punt,

verlaten op weg naar deze of gene vari-

van de Reformatie hebben geen gevoel

minder vreugdevol. Want dat scheuren

ant. Dit wordt wel het rondpompen der

voor traditie en missen een kerkelijk ge-

en doorstarten ging in de Lage Landen

heiligen genoemd. Zie het maar eens uit

heugen. Met alle gevolgen van dien.

steeds maar weer door, tot op de hui-

te leggen aan je ongelovige buurman.

dige dag. Gelovigen in de protestantse

Of aan de Heer van de kerk.

wereld stappen makkelijk over naar

Nu kun je blij zijn met het feit dat er

andere denominaties of beginnen iets

veel protestantse varianten te vinden

nieuws uit onvrede of onbegrip over

zijn, van Gereformeerde Gemeenten

wat er is.

tot DoorBrekers, voor elk wat wils. Je

Anno 2017 is de keuze reuze. De Ne-

kunt stellen dat al die kerken zichtbare

derlandse kerkelijke situatie lijkt qua

gestalten zijn van die ene onzichtbare

28

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

Dit wordt wel het rondpompen der heiligen genoemd 



 Opinie

De Nederlandse kerkelijke situatie lijkt qua aanbod op een catalogus. De optielijst is bijna oneindig en er zijn haast meer modellen dan kopers.

De Reformatie heeft benadrukt dat er

Middel

levenswandel. Niet de waarheid die een

door het werk van Jezus Christus niets

Hebreeën 13:7 spoort aan: ‘Denk aan

gelovige moet omarmen is het centrum,

is wat tussen God en de mens instaat.

uw leiders, die het woord van God aan

maar de vraag of de weg van Christus

Alleen Christus. Alleen de Schrift. Al-

u hebben verkondigd, neem een voor-

bewandeld wordt.

leen geloof. Alleen genade. Alleen God

beeld aan hun geloof en kijk vooral

Paulus is zeer bescheiden over zijn ken-

de eer. De Schrift is aan ons gegeven

goed hoe hun levenswandel eindigt.

nis in Filippenzen 3:10-12: ‘Ik wil Christus

en het Woord van God bevat alles wat

Jezus Christus blijft dezelfde, gisteren,

kennen en de kracht van zijn opstan-

nodig is om behouden te worden. Klinkt

vandaag en tot in eeuwigheid!’ (BGT).

ding ervaren, ik wil delen in zijn lijden

duidelijk. Maar die verdeeldheid dan?

Hier wordt aandacht gevraagd voor de

en aan Hem gelijk worden in zijn dood.

29

 Thema

1. Voor mij zijn de voorgangers in de

ochtends bijvoorbeeld, want er was

vroege kerk een voorbeeld van hoe je,

geen vrije dag. Daar zeurde je verder

gegrepen door de Geest van Christus,

ook niet over. Voor christenen anno

zoekend en tastend de weg van Chris-

2017, die zich soms angstig afvragen of

tus mag bewandelen. De theologie van

er een geloofsleven mogelijk is in een

de vroege kerk probeerde met vallen

postchristelijke samenleving, is dit leer-

en opstaan een Bijbelse theologie te

zaam en bemoedigend.

zijn. De voorgangers van die tijd zaten dichter op de cultuur en de geestelijke

4. Kerkelijk shoppen bestond niet. Als

wereld van het Nieuwe Testament dan

de weg van Christus centraal staat, is

de reformatoren. Zij hebben veel oog

het ronduit bizar dat je je broers en zus-

(…) Niet dat ik al zover ben en mijn doel

voor de dynamiek van het koninkrijk,

sen in je eigen omgeving passeert om

al heb bereikt. Maar ik houd vol in de

het geheimenis van Christus en de vele

elders uit de beker van de Heer te drin-

hoop eens dat te kunnen grijpen waar-

open eindjes die ons denken kent. Het

ken. Je bent één volk. Vanwege de focus

voor Christus Jezus mij gegrepen heeft.’

geloof is bij hen geen systeem, maar

op het volgen van de weg van Christus

En tegen de jonge voorganger Timoteüs

een beweging.

en vanwege de weerstand vanuit de

zegt hij: ‘Het doel van je opdracht is de

heidense cultuur zag men scherp het

liefde die voortkomt uit een rein hart,

belang van eensgezindheid in de prak-

een zuiver geweten en een oprecht geloof’ (1 Timoteüs 1:5).

Geloof gaat over het hele leven. De geloofsinhoud is een middel om de liefde te laten groeien. Geloofskennis is nodig, maar als middel op de weg. ‘Nu is mijn kennen nog beperkt’ (1 Koriniti-

Je gaat achterover liggen in je eigen warme bad 



tijk. Want hoe zou het leger van Christus verdeeld kunnen zijn?

5. De vroege kerk helpt om niet idealistisch over het gewone christelijke leven te denken. Er gebeurde ook toen van alles onder kerkleden wat God verboden heeft. Er waren ruzies, rare opvat-

ërs 13:12). Een kerk die focust op kennis loopt het risico een systeem te bouwen

2. De vroege kerk was ongedeeld, ter-

tingen en vreemde Bijbeluitleggingen.

waaruit de verwondering en dynamiek

wijl er regionaal toch grote verschillen

Al in 230 na Christus klinkt de verzuch-

van de geloofsweg verdwijnt. Geloven

waren in gebruiken en cultuur. Hoe

ting van een voorganger dat een groot

in Jezus is relationeel. Hij is de waar-

kon dat in een tijd met een gebrek-

deel van zijn kudde alleen maar in de

heid. En wij hebben Hem dus nooit in

kige infrastructuur en communicatie?

kerk komt met kerst en Pasen. Er was

onze kerkelijke broekzak. Dat betekent

Er waren inspirerende voorgangers als

ook toen veel volksgeloof. Wie op zoek

dan toch ook zoeken en tasten, verwon-

Origenes, Tertullianus en Cyprianus, die

is naar een ideale gemeente, leert van

deren en verblijden in ons (kerkelijk)

voortdurend opriepen een geestelijke

de vroege kerk dat dit zinloos is.

leven, samen met alle heiligen van alle

wapenrusting aan te trekken. Zij lieten

eeuwen en plaatsen?

in woorden en daden zien wat de ethiek

Eiland

van de Bijbel concreet inhoudt in het

Terug naar alle kerkelijke verdeeldheid

leven van de gelovige. Men leefde en

in de Lage Landen. Er zijn veel breuken

Ik denk dat in de tijd na de Reformatie

geloofde op het scherpst van de snede,

geweest en we zijn er nog niet. Er zijn

een stuk geloofsdynamiek uit het zicht

omdat er veel weerstand tegen het

veel kerkelijke waarheden! Gelovigen

is geraakt. De vroege kerk kan ons hel-

christelijk geloof was.

die ‘eigentijds’ kerk willen zijn, zoeken

Shoppen

elkaar op. Zij die kiezen voor een vrij-

pen om dit te herontdekken. Deze periode was, net als de onze, een tijd van

3. De vroege kerk had geen macht.

gemaakte variant uit de jaren zeventig

zoeken en tasten. Wij zouden daarom

Rouw en angst over het afnemen van

eveneens. Je kunt een megakerk begin-

meer aandacht moeten schenken aan

gezag en aanzien was er dus niet. Ge-

nen met goede muziek die bestaande

onze kerkelijke wortels van de eerste

loven betekende een bewuste keuze,

kerken leegtrekt of stug doorgaan met

eeuwen, zoals de reformatoren dat met

die je alles kon kosten. Samenkomen

een achttiende-eeuwse vorm. Deze

overtuiging deden. Een paar aandachts-

om de opstanding van de Heer te vieren

treurige situatie versterkt de geestelijke

punten wil ik noemen.

deed je voor je werk uit, om vijf uur ’s

armoede in de kerken van de Reforma-

30

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Opinie

tie, want onder gelijkgestemden

ons niet aan om elke maand het ker-

dut je geloof in. Je gaat achter-

kelijke wiel opnieuw uit te vinden. Dat

over liggen in je eigen warme

is vermoeiend, vluchtig en verspilling

bad.

van energie. Eerbied voor je geestelijke

Waarom is het toch zo moeilijk

voorgeslacht en een besef van eeuwig-

om met de woorden van Psalm

heid kunnen geen kwaad.

133 ‘als broeders samen te wonen en in vrede bij elkaar te

Bezield

zijn’? Volgens mij besteden we

In de vroege kerk trokken Joden en

te veel aandacht aan de bui-

Grieken met elkaar op en zij namen

tenkant van geloven, met alle

allen hun taal en cultuur mee. Best las-

verschillen, en te weinig aan de

tig, maar het kon, vanwege een gedeeld

bezieling in Christus vanuit onze

geloof dat sterker was dan welk verschil

Eerbied voor je geestelijke voorgeslacht kan geen kwaad 



Genadetips Welke boeken of films helpen bij het door-

dagelijkse levenswandel. Ik meen dat

in vorm dan ook. Men deelde het ge-

denken van genade? OnderWeg vroeg drie

bijvoorbeeld te zien in het omarmen

wone leven, bezield door de Geest van

auteurs van dit nummer om hun top drie.

dan wel weggooien van vormen en

Christus.

tradities.

Ik proef in deze tijd een groeiend ver-

Wolter Huttinga

Traditionele vormen lijken in sommige

langen bij gelovigen om te ontdekken

Christian Wiman, Mijn heldere afgrond,

protestantse kringen soms even heilig

hoe je christen bent in je dagelijkse

Barneveld (Brandaan), 2016.

geworden als in de Rooms-Katholieke

leven. De belangrijkste uitdaging voor

Kerk vóór de Reformatie. Dan kun je

gelovigen in deze tijd lijkt mij dat zij de

The Tree of Life, film geregisseerd door

denken aan bepaalde vormgeving

weg van Christus bewandelen. Gewoon

Terrence Malick, 2010.

van de eredienst, maar ook aan het

hier en nu, met vallen en opstaan. Op

vasthouden aan oude vertalingen, aan

de plaats waar zij nu wonen, tussen de

Bruce Marshall, De werkers van het elfde uur,

gedateerde formuleringen van leeruit-

mensen uit de buurt en in de geloofs-

Houten (Het Spectrum), 1961.

spraken of het eenzijdig benadrukken

gemeenschap waarin ze nu geplaatst

van bepaalde geloofsinhouden. Het is

zijn. En dat zij bezield hun geloof willen

Luite-Harm Kooij

een soort kerkelijk Latijn geworden. Een

vormgeven. Juist in relaties, want de

Over schuldgevoelens: Fjodor Dostojevski,

(zondags)eiland. De kerkelijke leegloop

waarheid van Christus is relationeel. We

De broers Karamazov, Amsterdam

die dit veroorzaakt, wordt in deze krin-

moeten leren om met elkaar te zoeken

(Van Oorschot), 2011.

gen vaak getypeerd als ‘veranderend

en ons te verwonderen over het gehei-

kerkbesef’ of ‘individualisme’. Maar een

menis en het licht van Christus!

kerk moet onderscheid kunnen maken

Over wet en genade: Franz Kafka, Het Proces, Amsterdam (Querido), 2001.

tussen het evangelie en gebruiken, tus-

Luite-Harm Kooij is predikant van de

sen vorm en inhoud.

GKv Nieuwleusen en heeft een passie

Over vernedering en verhoging: Thomas

In andere protestantse kringen worden

voor de vroegchristelijke kerk.

Mann, Jozef en zijn broers, Amsterdam

daarentegen traditionele vormen, niet

(Wereldbibliotheek), 2011.

gehinderd door inzicht in de betekenis van die vormen, makkelijk overboord

Arie de Rover

gekieperd, omdat het de Geest zou hin-

Philip Yancey, Genade, wat een wonder,

deren. ‘We moeten gewoon weer terug

Heerenveen (Barnabas), 2002.

naar Handelingen.’ Of: ‘We moeten wel met onze tijd meegaan natuurlijk!’ Maar

Charles R. Swindoll, Genade is een risico,

de Geest werkt door generaties en door

Hoornaar (Gideon), 2008.

tradities heen. Hij gebruikt wonderlijk genoeg al eeuwen mensen van vlees

Tim Keller, De vrijgevige God. Recht naar het

en bloed. Daarom is het zo zinvol om te

hart van het christelijk geloof, Franeker

kijken naar de levenswandel van voor-

(Van Wijnen), 2009.

gangers in het geloof. De Geest spoort

31

 Ontmoeting

Mr. Leendert Verheij leerde luisteren

‘Conflicten zijn er tot de jongste dag, ook in de kerk’ ‘De Bijbelse gedachte van de tienden kan volgens mij ook inspiratie bieden voor de tijd die je aan kerkenwerk besteedt.’ Leendert Verheij, president van het gerechtshof in Den Haag, is zowel plaatselijk als landelijk actief in de Nederlands Gereformeerde Kerken. Zijn krachtbron: elke dag beginnen met een halfuur stille tijd.

tekst Jan Kas beeld Jaco Klamer

Een sollicitatiegesprek met een kandi-

mensen, bijvoorbeeld rond de vraag of

goede rechter zijn, als je heel veel zit-

daat-raadsheer stond vanochtend op

iemand iets te verwijten is.’

tingen doet, zijn er dagen waarop het

zijn agenda. Later op de middag hoort

‘Rechtspraak is balanceren’, zegt Ver-

minder gaat, dat je bijvoorbeeld kort

hij iemand die over een rechtszaak

heij. ‘Enerzijds geldt – ik zeg het in het

door de bocht naar iemand reageert

heeft geklaagd. Tussendoor is er tijd

Latijn: dura lex sed lex. De wet is soms

of verzuimt heel essentiële vragen te

voor een gesprek over geloven, kerke-

streng, maar het is wel de wet. Daar

stellen, wat van invloed kan zijn op de

lijke rechtspraak en benedictijns leider-

heb je je in beginsel aan te houden. De

uitkomst van een zaak.’

schap. Het schakelen kost Leendert

andere kant van het spectrum is sum-

Verheij (65) geen moeite. Balans is een

mum ius summa iniuria. Het hoogste

Dan helpt die eed?

belangrijk begrip in zijn leven, zo zal

recht kan, te ver doorgevoerd, ontaar-

‘Het hangt uiteindelijk niet van mij af.

blijken.

den in het hoogste onrecht. Dat balan-

Dat geeft toch een zekere rust. Je moet

Veel strafdossiers liggen er niet opge-

ceren tussen die twee uitersten leer je

doen wat je kunt, je moet nauwkeurig

stapeld in Verheij’s werkkamer. Af en

niet in een paar dagen of een jaar, maar

zijn, maar je weet ook dat je af en toe

toe heeft hij nog een zitting, volgende

gaandeweg, in het bijzijn van meer er-

fouten maakt.’

week is er weer één. Op zijn schouders

varen rechters, met scholing, training en

rust vooral de leiding van het gerechts-

intuïtie ontwikkelen.’

Wat is geloven voor u?

‘Vertrouwen. Maar toch ook wel weten.

hof. Rechtspreken is geen sinecure, weet hij. ‘Als strafrechter behandelde

U legde de eed af, ‘Zo waarlijk helpe

Op een gegeven moment is het mijn

ik zaken waarin levenslang geëist werd

mij God almachtig’, die is voor u echt

overtuiging geworden. Elke dag begin

of waarin artsen van moord werden

wezenlijk?

ik, als het even kan, met een halfuur Bij-

verdacht omdat zij de regels voor eu-

‘Absoluut. Van rechters wordt veel

bellezen, meditatie en gebed. Ik mis het

thanasie zouden hebben geschonden.

gevraagd. Ze moeten zorgvuldig zijn,

echt als het er een keer niet van komt.

Iedere vrijheidsstraf die je oplegt, grijpt

integer, niet omkoopbaar, onpartijdig.

Ik put er veel uit, soms al op dezelfde

heel diep in. Ook andere beslissingen

Je moet je altijd realiseren dat je kwets-

dag, soms op een heel ander moment.

kunnen ongelooflijk ingrijpend zijn voor

baar en feilbaar bent. Je kunt nog zo’n

Eerder verzandden pogingen om stille

32

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Ontmoeting

Leendert Verheij: ‘Iedere vrijheidsstraf die je oplegt, grijpt heel diep in.’

‘Je moet je altijd realiseren dat je kwetsbaar en feilbaar bent’ 



tijd te houden vaak. Een leergang bene-

staat voor gehoorzaamheid, meer nog

dictijns leiderschap een jaar of tien ge-

voor luisteren en gehoor geven, iets

leden hielp me hierin echt verder. Met

wat een leidinggevende heel erg moet

het benedictijnse gedachtegoed kwam

doen, een rechter trouwens ook. Goed

ik in aanraking via een folder die mij

luisteren. Gehoor geven is niet het-

werd toegestuurd op het moment dat

zelfde als iemand gelijk geven. Het is

een leidinggevende positie best span-

wel laten merken dat je echt goed hebt

nend was en ik, al besefte ik dat toen

opgepakt wat de ander bedoelt en dat

niet helemaal bewust, wel behoefte had

je daar je oordeel op baseert. De ander

Het tweede begrip is stabilitas. Stevig-

aan enige reflectie. Een seminar dat ik

voelt zich dan in ieder geval gehoord en

heid, betrouwbaarheid, geworteld

volgde raakte me erg.’

rechtgedaan. Dan hoeft iemand nog niet

zijn, niet snel afhaken als het moeilijk

gelukkig te zijn met de uitspraak. In de

wordt.

Wat hield dat in?

praktijk kunnen mensen een ongunstige

Het derde is conversio morum. Je zou

‘Onder andere de drieslag in de basis-

uitspraak veel beter accepteren als ze

daarbij kunnen denken aan het gerefor-

houding die Benedictus van de mon-

zeker weten dat je hun standpunt goed

meerde begrip “dagelijkse bekering”,

niken vroeg. Allereerst obedientia. Dat

gehoord hebt.

maar het accent ligt meer op het men-

 33

 Ontmoeting

een gemeente, zeker als de vraag aan de orde is of ze uit elkaar moeten. Soms buigen we ons over een preekbevoegdheid of het verlengen van een beroepbaarstelling. Zulke kwesties kunnen heel diep in het individuele leven ingrijpen en zijn ook voor gemeenten belangrijk.

De Nederlandse wetgever staat kerkelijke rechtspraak toe, zodat meer recht gedaan kan worden aan het eigene van de kerk, maar dan moet die rechtspraak kwalitatief wel op orde zijn. Dat is nog een hele kunst.’

Want?

‘De rechtspraak ligt in onze Nederlands Gereformeerde Kerken deels bij de regiovergaderingen, in handen van amateurs dus. Je ziet dan toch vaak dat er op het gevoel wordt afgegaan, zeker als men de persoon in kwestie een beetje Leendert Verheij: ‘Soms zie en hoor ik mensen standpunten innemen waarvan ik denk:

kent. Voordat je het weet wordt uit het

tja, dat zou in de kerk toch anders moeten kunnen.’

oog verloren dat de rechtspraak zonder aanzien des persoons moet zijn, dat er gewoon afspraken zijn. Soms kan het

selijke vermogen om je in kleine stapjes

In uw vrije tijd bent u voorzitter van de

terecht en begrijpelijk zijn dat een regel

gaandeweg steeds meer te oefenen

commissie kerkrecht en beroepszaken

aan de kant wordt geschoven, maar dan

zodat je ook, binnen zekere grenzen,

binnen de Nederlands Gereformeerde

moet je dat wel goed kunnen uitleg-

daadwerkelijk kunt veranderen. Je hoeft

Kerken. Dan bent u ook nog met recht

gen. Het gaat in de rechtspraak ook om

niet te zeggen: ik ben nu eenmaal zo,

bezig.

rechtsgelijkheid, stabiliteit, continuïteit.

het wordt toch nooit wat. Je kunt en

‘Telkens weer ben ik verrast hoeveel het

Met alle respect, leken zijn eerder ge-

moet eraan werken.’

in de Bijbel over rechtspraak gaat. Als

neigd te kijken naar deze concrete situ-

de profeet Zacharia na de ballingschap

atie of die concrete persoon en dan een

Dat hebt u ook zo beleefd?

mag aankondigen dat er een goede tijd

beslissing te nemen. Ze hebben er toch

‘Onder meer in de discipline met stille

aanbreekt, zegt hij: zorg voor recht-

minder oog voor dat een uitspraak in

tijd. Daarnaast maakte ik in het luisteren

spraak die de waarheid dient en vrede

een bepaalde zaak consequenties kan

en gehoor geven de laatste tien jaar

brengt. Als het met de rechtspraak niet

hebben voor een heel andere situatie.

echt een groei door. Ik ben een luiste-

goed gaat, wordt dat in de Bijbel ook

Hoe zal een predikant het ervaren als

raar geworden. Je moet daar de tijd voor

genoemd. Goede rechtspraak is blijkbaar

iemand een half jaar later heel anders

nemen en je niet laten afleiden. Dat

een belangrijke pijler van een goed func-

wordt beoordeeld? En wat betekent een

nemen we mee, zeggen leidinggeven-

tionerende samenleving. Dat geldt tot op

uitspraak voor komende zaken? Recht-

den nogal eens als een medewerker met

zekere hoogte ook voor een kerkelijke

spraak kijkt als het goed is breder en

een goede suggestie komt. Vervolgens

samenleving. Ik heb ervaring met recht-

vraagt een zekere deskundigheid.’

hoort hij er nooit meer van. Dat is fataal

spraak, daarom stel ik me als deskundige

voor zijn betrokkenheid. Je hoeft niet

beschikbaar.’

Ook in de kerk zijn dus conflicten, ondanks het ‘gij geheel anders’?

precies te doen wat wordt voorgesteld.

Het is prima als je uitlegt dat er argu-

Waar houdt de commissie zich mee

‘Conflicten zullen er zijn tot de jongste

menten zijn om de suggestie niet over

bezig?

dag, ook in de kerk. De vraag is: hoe

te nemen, maar laat merken dat je het

‘Relatief het meest met problemen rond

ver laat je het oplopen en hoe ga je

voorstel echt meenam, dat je erover

predikanten. Dat raakt de persoon van

ermee om? Soms zie en hoor ik mensen

hebt nagedacht.’

de dominee en zijn gezin, maar evenzeer

standpunten innemen waarvan ik denk:

34

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Column

Verdwenen fierheid ‘Voordat je het weet wordt uit het oog verloren dat de rechtspraak zonder aanzien des persoons moet zijn’ 



I

n mijn jeugdjaren heette de plaatselijke Christelijke Gereformeerde Kerk in Huizen wat laatdunkend ‘het kleine kerkje’. Wij

gingen naar dat kerkje en niet naar één van de vijf grote Gerefor-

meerde Bondsgemeenten.

In het Huizen van de jaren tachtig was de scheiding tussen hervormden en christelijk-gereformeerden overduidelijk en dat vormde ons gezin. De liefde voor onze kerk, ook in haar grotere verband, kreeg ik met de paplepel ingegoten. Wij waren weliswaar slechts een kleine kudde afgescheidenen in het door hervormden gedomineerde dorp, maar we voelden ons krachtig in het isolement.

tja, dat zou in de kerk toch anders moeten kunnen. Verschil van

Die fierheid van toen is grotendeels verdwenen. Lang bleef ik

inzicht kan heel legitiem en begrijpelijk zijn, maar respecteer de

geloven in het gewicht van een kerkgenootschap dat manhaftig

ander en doe elkaar ten minste geen onrecht door eenzijdige

staat voor principiële keuzes op basis van Schrift, belijdenis en

informatie te verstrekken. Je zou mogen hopen dat we daar in

kerkorde. Maar in de afgelopen jaren verdreef vooral deze vraag

de christelijke gemeente iets verder in zijn dan in de wereld om

dat geloof: kunnen wij ons eigenlijk nog wel enige vorm van ker-

ons heen, maar dat is niet altijd zo. Soms gaan mensen zo op in

kelijk isolement veroorloven?

details dat de kern van het geschil uit beeld dreigt te raken, of ze gaan enorm op hun strepen staan om tot de laatste komma hun gelijk te halen. Dat zie je in de wereld ook. Gelukkig zijn er ook anderen, die het echt niet op de spits willen drijven en, zo nodig, de minste willen zijn.’

U bent ook voorzitter van de kerkenraad van de Leeuwendaalkerk (NGK Den Haag, Rijswijk en omstreken), een taak die u al eerder had.

 Wij waren slechts een

kleine kudde afgescheidenen in het door hervormden gedomineerde dorp 

‘De Bijbelse gedachte van de tienden kan ook inspiratie bieden voor je tijdbesteding. In mijn hele loopbaan speelde ze een rol.

Kunnen we het ons als christelijk-gereformeerden veroorloven

Hoeveel van je tijd geef je aan de kerk en aan verwante zaken?

het nauwer samenwerken met de PKN on hold te zetten en de

Het mooie van de tienden is dat het daar als het ware mee

samenwerking met vier andere gereformeerde kerken alleen op

begint. Je bent niet eerst bezig met je carrière, status en privé-

onze eigen voorwaarden te blijven voortzetten? Kunnen we het

situatie en kijkt dan aan het eind of er nog wat tijd over is. Je be-

ons veroorloven mogelijk spelbreker te zijn bij de formatie van

gint met je beschikbaar stellen voor de kerk, voor de gemeente,

een Gereformeerde Theologische Universiteit? Kunnen we het

voor individuele gemeenteleden die je hulp vragen. Overigens is

ons veroorloven om – zoals nog te vaak gebeurt – op plaatselijk

ook de privé-situatie echt belangrijk. Mede dankzij Corine, mijn

niveau niet eens het gesprek aan te gaan met andere gerefor-

vrouw, die zelf al ruim 45 jaar werkzaam is in de verpleging en

meerde kerken?

daarnaast in en buiten ons gezin op tal van terreinen actief is,

De jongste ledencijfers wijzen wat mij betreft een richting. Bijna

kon ik doen wat ik mocht doen. Ik voel me erg bevoorrecht, een

een recordaantal leden (ruim 820) verliet in 2016 de CGK met

extra reden om daarvan met anderen te delen.’

onbekende bestemming. Ze zeiden de kerk vaarwel. Ook de uitstroom naar andere kerkgenootschappen was omvangrijk, terwijl

Die tien procent haalt u wel?

al langer een zorgelijk hoog aantal jongeren de CGK verlaat.

‘Ja, maar ik houd dat niet met een tellertje bij. Er zit ook een ba-

En nu? Kiest de CGK op landelijk niveau toch vooral voor het cor-

lans in. Het kan best eens even vijftien of twintig procent zijn, op

don sanitaire? Of gaan we kerkbreed inzien – met de alarmerende

een ander moment in het leven vijf. Tien procent is een bepaalde

uitstroomcijfers van 2016 vers in

maat. God vroeg met de tienden wel iets van mensen, maar Hij

het geheugen – dat de kracht niet

overvraagt niet.’

zit in verdeeldheid en isolement, maar in verbinding? Ik hoop het.

Zo ervaart u het, dat u het letterlijk pro Deo doet?

Het zou de toekomstige ledenta-

‘Precies. Dat is een mooie aanduiding.’

bellen weleens een beetje minder somber kunnen maken.

Jan Kas is freelance journalist.

Esther de Hek (CGK) is moeder en tekstschrijver.

35

 Jeugdwerk

Twintigers over hun droomkerk Twintigers beseffen heel goed dat ze niet in hun eentje kunnen geloven, maar velen voelen zich in de kerk niet gezien. Ze vinden er geen antwoorden op hun vragen en raken vaak teleurgesteld in de kerk. Op het event ‘Hier ben ik!’ bleek dat twintigers vooral behoefte hebben aan ontmoeting, ruimte voor twijfel en de kerk als een plek om je leven te delen.

tekst Anko Oussoren

Agenda

Als ik het plein oversteek zie ik de Jeruza-

elkaar in gesprek over een aantal quotes.

lemkerk. Een kerkgebouw uit de periode

De eerste was: ‘Ga me niet vertellen wat

voor (semi-)professionele kerkelijk

van de Amsterdamse School. Even voel

dé waarheid is, ga me vertellen wat jóuw

jeugdwerkers. Thema: POP-UP. Zie

ik mij weer die jongen die architect wilde

waarheid is. Dan doe ik er zelf wel wat mee.’

www.missienederland.nl/innov8.

worden (maar na ruim vijf jaar werken

De meeste twintigers herkenden zich in de

op een architectenbureau werd ik jeugd-

quote. Ze hebben er moeite mee als iets

werker). De symmetrie, het kerkgebouw

als de waarheid bestempeld wordt. ‘Moet

dat letterlijk onderdeel is van de wijk. Het

je iets wat jij propageert als waarheid, wel

brengt een verlangen in me naar boven. De

waarheid noemen?’ Dat triggert me. Groen

wijk is opgebouwd als een reeks sculptu-

is toch groen, ook al verschillen de tinten?

ren en de kerk lijkt er het hart van te zijn.

Persoonlijk heb ik steeds meer moeite met

Geloven, wonen, leren, leven: het hoort bij

die constante relativering van de waarheid.

elkaar, zo heeft de architect het bedoeld.

Ik wil iets wat uitstijgt boven al die individu-

Arnhem. Thema: ‘Fear not’. Zie

In die kerk ontmoeten we elkaar. Een

ele waarheden. Ik wil wel weten wat waar-

www.eo-acties.nl/eo-jongerendag.

groep twintigers en een paar predikanten

heid is in een wereld die gedomineerd wordt

• 2 2 juli tot 28 juli: New Wine Zomer-

en jeugdleiders. ‘Hier ben ik!’ is een event

door ‘fake news’ en alternatieve feiten. En

conferentie. Thema: God in ons mid-

waar je kunt ervaren hoe je als twintiger

in het gesprek met de twintigers vinden we

den. Meer hierover op

je plaats kunt innemen in de kerk en als

elkaar. We zien dat individuele relativering

www.new-wine.nl/zomerconferentie.

ex-twintiger hoe je ruimte geeft aan de

te gemakzuchtig is, want dan hoef je jezelf

zoektocht van twintigers van nu. We heb-

niet uit te spreken. Een overstijgende waar-

ben elkaar geïnspireerd en bemoedigd door

heid of dogma’s zijn niet overbodig en vor-

middel van een creatieve viering, work-

men ook niet het probleem. Het probleem

shops en vooral ontmoetingen, waarin we

bij dogma’s is dat het vaak over God gaat en

open en eerlijk met elkaar konden spreken.

dat er dan niets gebeurt met God. Of zoals

• 16 en 17 mei: Conferentie van INNOV8

• 10 juni: EO-Jongerendag, GelreDome

 Groen is toch groen, ook al verschillen de tinten?  36

Gemakzuchtig

iemand zei: ‘Als ik met anderen praat over liefde, geluk of verdriet, dan ben ik dichter

Ik was gevraagd om een workshop te ver-

bij God dan wanneer ik praat over dogma’s

zorgen rondom drie vragen: (1) hoe kijken

en over thema’s als zonde en verlossing.’

twintigers tegen de kerk aan?; (2) wat hebben zij de kerk te bieden?; en (3) hoe kijkt

Loslaten

de kerk tegen hen aan? We gingen met

Twintigers hebben vooral behoefte aan

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

 Jeugdwerk

De kerk zou volgens de twintigers een plek moeten zijn waar je je hart kunt delen, en ook je spullen. Een plek met eten en drinken voor iedereen.

Zelfs een plek waar je je fiets kunt laten repareren. (beeld anatols/iStock)

ruimte om te twijfelen. ‘Ik wilde heel graag

respect voor elkaar heeft. Dat het niet

erkenning in mijn twijfel. Niet door een

uitmaakt hoe je eruitziet en dat iedereen

goed bedoeld advies, maar door de twijfel

waardevol is. Mijn droomkerk is een plek

de twijfel te laten.’ Een vrouw vertelt dat

waar iedereen geaccepteerd wordt, waar

Media/tips

haar ouders doodsbang zijn dat ze de kerk

we elkaar ook kunnen wijzen op onze fou-

de rug toekeert en niet meer gelooft. ‘Als ik

ten, maar wel zonder veroordeling.’

ganiseerd door de makers van OPEN

thuis mijn twijfel deel, hoor ik: we hebben

Duidelijk is dat zo’n kerk er anders uitziet

| Ontdekkend Bijbellezen voor jonge-

nog wel een goed boek voor je.’ Zij wil ech-

dan de huidige kerk. Nu lijkt het alsof ie-

ren. OPEN helpt je om zelf de Bijbel te

ter dat haar ouders haar loslaten.

dereen er vastzit in een keurslijf. Iemand

leren begrijpen. Er zijn twee boeken

De twijfel speelt niet alleen op geloofs-

zei: ‘Ik heb het idee dat veel kerken een

uitgeven, één over Bijbelboeken en

gebied. Eén van de twintigers is er heel

duidelijk beeld hebben van wat “een goed

één over Bijbelse personen. Verder is

duidelijk over: ‘Ik voldoe niet aan de ver-

mens” is. Zo hoor je te zijn, en als je daar-

er een website waarop bij elk hoofd-

wachtingen, ik ben op zoek naar mezelf.

buiten valt dan is er voor jou geen ruimte.

stuk een aansprekend filmpje wordt

Ik weet niet wie ik ben en wat ik wil. Daar

Daarom gaan er zo veel mensen weg bij

geplaatst. Zie http://ontdekkendbijbel-

probeer ik achter te komen. Ik denk dat

de kerk. Ze hebben niet het gevoel dat ze

dit niet altijd wordt begrepen. Ik zou graag

zichzelf kunnen zijn.’ Maar de kerk zou juist

een helicopterview willen hebben om te

een thuis moeten zijn. De ideale kerk is

nummer aan twintigers in de kerk

zien hoe mijn leven er over tien jaar uitziet.

voor hem een buurthuis of een kroeg waar

(nummer 8). Exemplaren zijn nog te

Dat zou mij geruststellen.’ Hij verlangt naar

je heen kunt gaan, maar ook van waaruit je

bestellen via administratie@

mensen die met hem mee oplopen, die

de buurt kunt dienen.

onderwegonline.nl.

eerlijk zijn en ook hun eigen twijfels met

Op weg naar huis loop ik de kerk uit en zie

hem delen.

ik weer die prachtige architectuur van de

Fiets repareren

• Het event ‘Hier ben ik!’ is mede geor-

lezen.nl.

• OnderWeg wijdde in april 2016 een

wijk, waarvan de kerk het hart vormt en ik denk: geloven, wonen, leren, leven, het

De kerk zou volgens de twintigers een plek

hoort bij elkaar, zo heeft de Architect het

moeten zijn waar je met elkaar samen kunt

bedoeld.

zijn, waar je je hart kunt delen, en ook je

spullen. Een plek met eten en drinken voor

Anko Oussoren is adviseur van het Prak-

iedereen. Zelfs een plek waar je je fiets

tijkcentrum. Met bijdragen van Karen

kunt laten repareren. Eén van hen zegt

Scheele en Paul Smit, jeugdwerkadviseurs

het zo: ‘Ik vind het belangrijk dat iedereen

bij het NGJ.

37

 Opinie Bekeringsverhalen beoordelen

Verzinsel of doorleefd geloof?

In de pers lees je wel verhalen van asielzoekers die hier als moslim kwamen, maar naderhand tot het christelijk geloof zijn overgegaan. Dat voeren ze dan aan als een reden waarom ze niet kunnen terugkeren naar het land van herkomst, omdat ze daar nu gevaar lopen. Maar hoe weet je zeker dat dit niet maar een verzinsel is om uitwijzing te voorkomen? tekst Gijs Bronsveld en Johan Schaeffer

beeld FS-Stock/iStock

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)

de Rooms-Katholieke Kerk is contact ge-

komen het gebedsleven en de omgang

accepteert bekeringsverhalen niet zonder

legd. Er zijn nu zo’n zes koppels actief. In de

met de Bijbel aan de orde. Deze aspecten

meer als voldoende reden om een verblijfs-

NGK zijn wij door de Landelijke Vergadering

ontlenen we aan een model om bekerings-

vergunning af te geven. Want hoe betrouw-

gevraagd om hierin te participeren.

verhalen te toetsen dat is ontwikkeld door

baar is zo’n bekeringsverhaal? Wordt het

De gesprekken vinden plaats in het Dien-

godsdienstpsychologe Joke van Saane,

niet uit oneigenlijke motieven ingebracht?

stencentrum van de PKN in Utrecht. Omdat

hoogleraar aan de VU in Amsterdam.

Meer dan eens wordt daarom een asielaan-

de asielzoeker vaak nog maar gebrekkig

vraag afgewezen, ondanks het feit dat de

Nederlands spreekt, is er altijd een be-

Onbevangenheid

aanvrager aangeeft dat hij of zij niet langer

ëdigde tolk bij aanwezig. Tot nu toe waren

We ontmoeten mensen die soms al op

moslim is, maar een gelovige christen.

onze gespreksgenoten afkomstig uit Af-

jonge leeftijd kritische vragen stelden bij

ghanistan of Iran. Een verslag van de ge-

de religieuze traditie waarin ze opgroeiden.

sprekken sturen we naar de advocaat van

Meestal kregen ze in het streng islamitische

Nu kan de advocaat van een asielzoeker

de asielzoeker. Wanneer het verslag een

land van herkomst niet de gelegenheid om

tegen een advies van de IND in beroep

weinig overtuigend beeld schetst, wat ook

te onderzoeken of er ook andere wegen

gaan. In die beroepsprocedure wordt regel-

voorkomt, zal de advocaat bepalen dat het

naar God mogelijk zijn. Maar als ze in ons

matig contact gezocht met deskundigen die

geen rol speelt in het verdere traject.

land in aanraking komen met christenen

Koppels

het omstreden bekeringsverhaal moeten

en met de Bijbel vinden ze daarin het ant-

toetsen. Daarvoor kunnen zij onder meer

Model

terecht bij de zogenoemde commissie-Plai-

In de gesprekken vertelt de asielzoeker zijn

Ze verbazen zich vaak over het gedrag van

sier. Deze is genoemd naar Arjan Plaisier,

of haar geloofsverhaal. Wij letten daarbij

christenen, dat haaks staat op wat ze bin-

de vorige scriba van de PKN. Oorspronkelijk

in het bijzonder op de beweegredenen om

nen de islam gewoon waren. Zo spraken

bestond deze commissie voornamelijk uit

christen te worden. Ook vragen we naar het

we met iemand die er diep van onder de

predikanten behorend tot de PKN, maar

verschil in leefwijze voor en na de bekering

indruk was dat de Pauluskerk in Rotterdam

sinds enkele jaren is ze uitgebreid met men-

en de invloed van de bekering op hun voe-

mensen financiële steun bood, zonder de

sen uit de CGK, de GKv en de NGK. Ook met

len en denken in het dagelijks leven. Verder

eis te stellen van bekering tot het chris-

38

OnderWeg #08 > Jaargang 3 > 15 april 2017

woord waar ze naar op zoek waren.

 Opinie

Iemand vertelde dat hij altijd bang was onbewust iets verkeerds te doen, waarvoor hij streng gestraft zou worden. Die angst raakte hij kwijt door het geloof in Jezus Christus.

telijk geloof. Ook worden ze bij herhaling

bleef voor hem zorgen en hem helpen,

de overspelige vrouw uit Johannes 8 haar

getroffen door de onbevangenheid van

ook al wees hij gesprekken over het geloof

bijzonder aanspreekt. Overigens niet al-

christenen in de omgang met God, terwijl

scherp af. Uiteindelijk bezoekt de zieke toch

leen haar. Dit gedeelte werd in meerdere

zij als moslim altijd neergedrukt werden

de doopdienst van zijn helper. Dit leidt tot

gesprekken genoemd, omdat het een

door angst. Iemand vertelde dat hij altijd

het bezoeken van Bijbelstudiebijeenkom-

wezenlijk verschil tussen de islam en het

bang was onbewust iets verkeerds te doen,

sten en ten slotte tot een bezoek aan een

christelijk geloof laat zien: de mildheid van

waarvoor hij streng gestraft zou worden.

christelijke conferentie. Daar geneest hij op

Christus tegenover de scherp veroorde-

Die angst raakte hij kwijt door het geloof in

gebed van zijn rugpijn. Die ervaring maakt

lende sharia.

Jezus Christus.

dat hij zich bekeert tot Jezus Christus.

Rugpijn

Een vrouw van wie de man al eerder

Glans

christen was geworden, vertelt ons in

Meer dan eens mochten we ook in non-

We hebben meerdere mensen ontmoet die

aanwezigheid van haar man dat ze een

verbale uitingen zelf zien hoe de bekeer-

een bijzondere droom ontvingen. Zo vertelt

buitenechtelijke relatie heeft gehad. Op

lingen geraakt waren door wat ze hadden

een vluchteling dat hij de eerste pil inneemt

een ochtend werd zij wakker uit een droom

ervaren. Soms zien we op het gezicht van

om een einde te maken aan zijn leven. Op

waarin iemand probeerde haar te wurgen.

de asielzoeker bij het spreken over de be-

dat moment krijgt hij een beeld van stra-

Haar man merkte dat en bad voor haar

kering tot Jezus Christus een glans komen

lend licht. ‘Het was Jezus, die mij zijn hand

dat Jezus haar zou bevrijden. Dat gebed

die hartverwarmend is. Dergelijke uitingen

reikte. Ik zag een gat in zijn hand. Ik werd

bracht haar tot rust. Ze vroeg hem of Jezus

van doorleefd geloof gaven ons meermalen

bang! Ik draaide mijn hoofd weg van dit

haar zou vergeven als zij een vreselijke

reden om een positief verslag te schrijven,

verwarrende beeld en zag mijn vriendin aan

zonde had begaan. Haar man beaamde dat,

in de hoop dat het mag helpen in de ver-

komen lopen, terwijl ze helemaal niet wist

waarna zij hem haar overspel opbiechtte.

dere procedure.

waar ik heen was gegaan! Die dag is voor

Uiteraard was hij eerst vreselijk geschokt,

mij alsof ik dood ben gegaan en weer tot

maar hij was in staat haar te vergeven. Het

Gijs Bronsveld is predikant van de NGK

nieuw leven ben gekomen.’

vertellen van dit verhaal zorgde ook in ons

Hattem. Johan Schaeffer is emeritus pre-

Een ander vertelt dat hij ernstige rugpijn

gesprek voor een kwetsbaar en ontroerend

dikant van de NGK Nunspeet. Beiden zijn

had en een tijd niet in staat was te lopen.

moment.

voormalig docent van de Nederlands Gere-

Een medeasielzoeker die christen was,

Het is geen wonder dat het verhaal van

formeerde Predikantenopleiding.

39

-advertenties-

Flirten met Rome

Protestanten naderen katholieken Almatine Leene (red.)

Tegenwoordig ‘flirten’ protestanten flink met katholieken. Almatine Leene vroeg negen schrijvers uit de traditie van de Reformatie hoe zij daartegenover staan: George Harinck, Mirjam van der Vegt, Theo Boer, Herman F. de Vries, Ciska Stark, Hans Kronenburg, Rien van den Berg, Andries Knevel en Reinier Sonneveld.

Ze dagen de lezer uit zich aan te sluiten bij hun ontdekkingstocht, die voor ieder van hen iets heel eigens oplevert. Spannende vraag: is de toenadering vrijblijvend of komt het tot een aanzoek?

Diacon ale we rk v ak an ties het hele jaar door in de Achterhoek

een midweek de handen uit de mouwen voor dak- en thuisloze medemensen die op adem komen.

Gegarandeerd onvergetelijk, waardevol, verrijkend en verrassend……

…. boek nu via de mail of bel

Giften voor dit diaconale project zijn van harte welkom

Buijten & Schipperheijn Motief www.buijten-motief.nl – 128 p. – e 14,90 – in de boekhandel

Advertentie Onderweg.indd 1

Stichting Het Passion Torenallee 6 6999 DD Hummelo

Tel. 0314 382 462 info@hetpassion.nl www.hetpassion.nl

Triodos Bank: NL11 TRIO 078.13.22.618

04-04-17 11:10

Vindt u het rentepercentage voor uw lening te hoog?

Bij Stichting Kerkelijk Geldbeheer kennen we de kerkelijke markt als geen ander! Veel kerkelijke gemeenten zijn u voorgegaan en hebben de financiering tot volle tevredenheid bij SKG ondergebracht. Bij SKG kunt u terecht voor: een nieuwe financiering oversluiten huidige financiering passend advies voor uw kerkelijke gemeente Vraag vrijblijvend een gesprek aan (0182) 58 80 00 of kijk voor meer informatie www.skggouda.nl.

SKG_advertentie_Lening.indd 1

17-03-16 16:32