www.onderwegonline.nl
#09 jaargang 3 29 april 2017
Als eenheid pijn doet THEMA: OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE KERK
Onder
e Inspirarti voo n te reisgeno
10 VEELKLEURIGE GEMEENTE IDEAAL EN UITDAGING > 14 KEES DE RUIJTER EN ARINE BROUWER ‘LEER OM IN CONFLICTEN JE VERLIES TE NEMEN’ > 30 CARLA DIK-FABER DE MENS ACHTER DE POLITICA
Inhoud Thema 10 OPINIE
Veelkleurige gemeente: ideaal en uitdaging Klaarblijkelijk zijn conflicten en meningsverschillen sinds
het allereerste begin van de kerk aanwezig geweest. Dat feit alleen al is belangrijk voor onze bezinning vandaag de dag op de verscheidenheid binnen de gemeente. De vraag voor nu is wel: waar liggen de grenzen van deze verscheidenheid?
14 INTERVIEW 06 OPINIE
Eenheid in verscheidenheid
‘Leer om in conflicten je verlies te nemen’ Onverbondenheid. Is dat de wortel van veel kerkelijke
In vrijwel iedere brief van Paulus wordt de gemeente
conflicten en wrijvingen? En is verbonden zijn dus
aan wie hij schrijft opgeroepen de eenheid te bewaren
huiswerk voor iedere gelovige? Deze woorden vallen in
en elkaar te verdragen. Blijkbaar waren er nogal wat
elk geval herhaaldelijk in het gesprek met de Kamper
verschillen binnen de apostolische kerk. Niet slechts in
emeritus hoogleraar Kees de Ruijter en Arine Brouwer,
de persoonlijke sfeer, maar vooral ook over de kerkelijke
coach, trainer en voormalig lid van de Vertrouwens- en
koers, de relatie tussen mensen van verschillende afkomst
Adviescommissie van de NGK. Hoe doe je dat: verbonden
(Joods of niet-Joods) en de praktijk van het christelijk leven.
zijn? Hoe word je een hechte geloofsgemeenschap waar
Hoe bewaarde men de eenheid in al die verscheidenheid?
verschillen kunnen bestaan zonder dat ze tot conflicten
En welke weg wijst het Nieuwe Testament inzake omgaan
leiden?
met diversiteit in de kerk?
04 PRAKTIJKLOKAAL
Netwerken in de buurt
In Assen bestaat er een ‘netwerktafel’ in een wijk waar veel ouderen wonen. De diverse zorgorganisatie die in deze wijk
30 ONTMOETING
‘Eigenlijk is het heel raar dat ik politicus ben, ik heb helemaal niks met woorden!’
actief zijn, maken hier deel van uit, evenals de GKv Assen-
Het stille werkpaard van de Tweede Kamer. Zo werd
West, die veel oudere gemeenteleden telt. De netwerktafel
Carla Dik-Faber (45), Kamerlid van de ChristenUnie, in
brengt organisaties, vrijwilligers en buurtbewoners met elkaar
2015 door Vrij Nederland genoemd. Van de 150 Kamer-
in contact.
leden was zij het meest effectief, kreeg ze het meest gedaan. En nog is haar rol in de politiek niet uitgespeeld. Een ontmoeting met de mens achter de politica.
26 EYEOPENER
34 JEUGDWERK
Op zoek naar de kracht van God
Wij kennen de God die de hemel en de aarde gemaakt heeft,
‘Zo’n “Ach, meisje…” Daar kan ik niks mee!’
die de dood heeft overwonnen. En toch voel ik me vaak zo
Anneke (18 jaar) heeft belijdenis gedaan, volgt de op-
onnozel, zo machteloos, schrijft Jeannette Westerkamp. Paulus
leiding tot verzorgende aan het ROC (niveau 3) en werkt
laat zien welke kracht we in de opgestane Christus hebben.
enkele dagen per week in een verzorgingshuis voor ouderen. Ze leidt een volwassen leven, maar voelt zich in de kerk niet gekend, omdat ze ingedeeld wordt bij haar leeftijdsgenoten.
2
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Thema
Conflictmodus
V
oor de tweede keer in ruim twee jaar wijdt OnderWeg een nummer aan omgaan met verschillen in de kerk. Dat wekt de indruk van een hot item en
volgens mij is het dat in veel gemeenten ook. Waar de één de mogelijkheid om briefjes met zonden of wonden voor in de kerk bij het kruis neer te leggen een ‘poppenkast’ vindt, is de ander er tot tranen toe door geroerd. Waar voor de één een homostel aan het avondmaal een breekpunt is, maakt de ander het niet mee als de kerken-
18 REPORTAGE
Omgaan met verschillen in de praktijk
raad hen weigert. Veel gemeenten hebben het moeilijk met gevoels- en meningsverschillen rond muziek en liederen, kinder- of geloofsdoop, kinderen aan het avondmaal, ministry,
Omgaan met verschillen: veel kerken hebben daar ervaring
profetie en andere onderwerpen. Landelijk spant het in
mee, positief én negatief. Drie praktijkvoorbeelden laten
de GKv rond de vrouw in het ambt. Waar de één bij een
zien hoe ze dat doen.
ja van de synode het Schriftgezag ziet aangetast, bidt de ander vanuit de overtuiging dat de Geest die ruimte geeft hartstochtelijk om dat ja.
22 OPINIE
Hoe doen we dat nou?
Omgaan met verschillen in de kerk: soms denk ik dat ik het goed kan en dat het vooral een probleem van
De enige weg die openstaat voor gelovige leerlingen van
anderen is. Tot ik op een helder moment zie dat ik er
de Heer is Jezus Christus zelf. Hij is de weg, de waarheid en
vooral goed in ben als ik aan de winning side sta: als de
het leven (Johannes 14:6). Als het gaat om het vieren en
kerkenraad keuzes maakt in lijn met mijn overtuiging.
uithouden van onderlinge verschillen, geldt dit ook.
Vanuit die positie heb ik compassie met mensen die zich vervreemd voelen en ben ik vol begrip voor hun moeite met gemaakte keuzes. Maar wat als het anders is? Als er plaatselijk of landelijk keuzes worden gemaakt die ik
EN VERDER: 13 Nieuws 13 Colofon
betreur en afwijs? Ik merk dat ik dat veel moeilijker kan accepteren, er verontwaardigd of boos over word en in de conflictmodus schiet. En ik besef dat ook ik in het omgaan met verschillen nog wat te leren heb. Als ik zó de artikelen in dit nummer lees, gaat het opeens niet meer over zij, maar over mij. Bij de ‘hersenen op
20 Redactioneel
stokjes’ van Kees de Ruijter bijvoorbeeld denk ik aan mijn
24 Stimulans
waardoor ik de ander op hartsniveau dreig kwijt te raken.
25 Column Joost Smit
nen: terug naar de bron, naar Christus, en van daaruit op
33 Column Dick Westerkamp
primaire neiging om te gaan redeneren en argumenteren, En het appèl van Hans Schaeffer komt stevig bij me binzoek gaan naar het hart van de ander, die o zo anders denkt en voelt dan ik. Omgaan met verschillen in de kerk: ik heb daar nog een weg in te gaan.
Stockbeelden: danjazzia/Shutterstock (cover); ATINAT_FEI/ iStock (pagina 4 boven); HenkvD/Wikipedia (pagina 5 onder); Mikhail Zahranichny/Shutterstock (pagina 6); Lera Efremova/ Shutterstock, bewerking Johanne de Heus (pagina 10 en 11); Lera
Ad de Boer (NGK),
Efremova/Shutterstock, bewerking Johanne de Heus (pagina 22);
hoofdredacteur OnderWeg
agsandrew/iStock (pagina 26); kzenon/iStock (pagina 35).
3
Praktijklokaal Diaconie GKv Heemse bewaakt privacy
M
oet je binnen de kerk alles van
nummer, zodat de andere diakenen (en
elkaar kunnen weten? Voor
dat zijn er in de grote GKv Heemse heel
sommigen is dat een ideaal,
wat) niet weten om wie het gaat en de
maar in de praktijk kan een gebrek aan
anonimiteit van de hulpvragers dus ge-
vertrouwelijkheid een drempel zijn om
waarborgd is.
hulp te zoeken, bijvoorbeeld bij de diakenen. Daarom maken de diakenen van de GKv Heemse bekend hoe ze met een aanvraag om ondersteuning omgaan: een hulpaanvraag (een vraag om financiële ondersteuning of over het omgaan met geld) kun je doen via je wijkdiaken, die daarmee naar de speciale ondersteuningscommissie gaat. Deze bestaat uit vier diakenen. De aanvraag krijgt een
De aanvraag krijgt een nummer, zodat de andere diakenen niet weten om wie het gaat
Netwerk in de buurt in Almkerk en Assen-West
M
eedraaien in een netwerk; beide
tische hulp. Het netwerk krijgt ook een
naaste, dat leer je in de kerk. Niet voorbij
gemeenten doen het elk op hun
signalerende functie, hopen de initiatiefne-
leven en lopen aan de nood van je broer
eigen manier, maar de GKv
mers. ‘Wanneer u zich zorgen maakt over
of zus in het geloof, maar pas op de plaats
Almkerk-Werkendam en de GKv Assen-
iemand in uw buurt, denken we graag met
maken en die ander concreet dienen.’ Met
West hebben er hetzelfde doel mee:
u mee of we, indien gewenst, als dorpsge-
een verwijzing naar Galaten 6:9-10 maakte
hulpvragers en hulpbieders met elkaar in
noten iets voor deze persoon kunnen bete-
hij duidelijk dat dit niet alleen geldt voor de
contact brengen.
kenen’, aldus de aankondiging. Binnen het
broer of zus in het geloof, maar ook voor
netwerk houdt men ook de eigen grenzen
de naaste buiten de kerk. Een concreet
Het netwerk krijgt
in de gaten: als er professionele hulp nodig
resultaat van de netwerktafel was recent
is, wordt er doorverwezen.
een wijkfeest. Dat werd georganiseerd
ook een signalerende functie, hopen de initiatiefnemers
In Assen bestaat er een ‘netwerktafel’ in
omdat asielzoekers aangaven dat ze graag
een wijk waar veel ouderen wonen. De
iets wilden doen met en in de wijk.
diverse zorgorganisaties die in deze wijk actief zijn, maken hier deel van uit, evenals de GKv Assen-West, die veel oudere gemeenteleden telt. De netwerktafel bestaat nu drie jaar en brengt organisaties,
Voor Almkerk en het buurdorp Uppel
vrijwilligers en buurtbewoners met elkaar
gaat het om het Dorpsnetwerk Almkerk,
in contact om signalen, vraag en aanbod
opgezet door diverse kerken en de dorps-
bij elkaar te brengen. Elke eerste vrijdag
raad. Het is de bedoeling dat er een lijst
van de maand komt de tafel bij elkaar, in
van hulpbieders komt. Die zijn overigens
het wijkcentrum of bij één van de deel-
vrij om op het moment dat ze benaderd
nemende organisaties. Daarbij vertellen
worden, nog nee te zeggen. Een coördi-
de deelnemers elkaar ook over hun werk.
nator – elke kerk wijst er één aan – brengt
Ds. Garmt Sander vertelde waarom zijn
Elke eerste vrijdag van de maand komt de
de hulpvragers en hulpbieders bij elkaar.
gemeente meedoet: ‘Present zijn in de
netwerktafel in Assen bij elkaar, onder meer
Daarbij gaat het om kortlopende, prak-
samenleving, het goede zoeken voor je
in wijkcentrum De Componist.
4
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Praktijklokaal NGK Leerdam houdt consistoriegebed in ontmoetingsruimte
H
et consistoriegebed vóór de kerk-
in het algemeen een zegen gevraagd
voortaan niet meer plaats in de besloten-
dienst gaat terug op de praktijk
over de kerkdienst. Niet alleen in de GKv
heid van de kerkenraadskamer (waar
van de negentiende eeuw, toen
Assen-Kloosterveen (zie OnderWeg #6
overigens iedereen al welkom was), maar
een ongestoord verloop van de kerkdienst
pagina 5), maar ook in de GKv Alphen aan
in de ontmoetingsruimte van de kerk, in
voor de gereformeerde kerken ook in Ne-
de Rijn wordt iedereen die een taak heeft
de hoop dat meer gemeenteleden aan het
derland niet gegarandeerd was. Maar al
binnen de kerkdienst bij dit gebed betrok-
gebed deelnemen. Het is één van de ma-
heel lang heeft het een andere invulling:
ken.
nieren waarop men in Leerdam invulling
door de voorganger en de (dienstdoende)
In NGK Leerdam gaat het nog weer anders.
wil geven aan de wens om het gebed een
ouderlingen en diakenen wordt meer
Daar vindt het gebed vóór de kerkdienst
grotere plaats te geven in de gemeente.
GKv Houten communiceert via app
H
et kon niet uitblijven: de kerk-
Het is een communicatiemiddel naast de
app. De GKv Houten heeft er in
al bestaande: het mededelingenblad, de
elk geval al één. De Kruispuntapp
nieuwsbrief en de website. De app blijkt
(een verwijzing naar de naam van de
voor veel deelnemers een handige en
kerk) bevat alle belangrijke informatie
laagdrempelige manier om informatie te
over de gemeente, zoals de ledenlijst, de
lezen en gegevens op te zoeken. En hij is
activiteitenagenda, een overzicht van de
gratis. Na een proeftijd van drie maanden,
kringen en commissies, de mogelijkheid
waarin zo’n tweehonderd mensen de app
om preken te beluisteren of na te lezen.
hebben getest, is besloten om ermee door
Ook zijn er koppelingen naar de website
te gaan. Het communicatieteam staat klaar
en naar de Facebookpagina van de kerk.
om bij eventuele problemen te helpen.
En verder ... gaf de NGK Alkmaar een nieuwe in-
Amstelveen op Goede Vrijdag boven-
vulling aan de voetwassing door tijdens
zaalvieringen: op een aantal plekken
een vesper in de Stille Week elkaars
kwamen gemeenteleden bij elkaar om
auto’s te wassen.
eerst samen te eten en daarna ook de
... kent de GKv Schildwolde een regeling
maaltijd van Jezus te vieren. Het samen-
voor grafonderhoud. Via deze regeling
zijn werd afgesloten met een speciale
is het mogelijk voor gemeenteleden
korte viering. Bestuursleden van de
en/of erfgenamen van overleden ge-
Stadshartkerk gingen voor in de viering.
meenteleden om het schoonmaken en
... houden de Ankergemeente (CGK/
onderhouden van het graf onder verant-
NGK) en de GKv in Nieuwegein op 14
woording van de kerk te laten plaats-
mei een gezamenlijke belijdenisdienst,
Legaten met de verplichting tot grafonder-
vinden. Legaten met de verplichting tot
waarin de predikanten Fred Blokhuis en
houd waren voor de GKv Schildwolde aanlei-
grafonderhoud waren de aanleiding.
Thijs van de Kamp voorgaan.
ding tot het maken van een regeling. (beeld
... hield de Stadshartkerk (GKv) in
HenkvD/Wikimedia)
5
Thema
Petrus en Paulus in discussie over de tafelgemeenschap tussen Joodse en niet-Joodse christenen.
De kerk van het Nieuwe Testament:
Eenheid in verscheidenheid 6
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Opinie In vrijwel iedere brief van Paulus wordt de gemeente aan wie hij schrijft opgeroepen de eenheid te bewaren en elkaar te verdragen. Blijkbaar waren er nogal wat verschillen binnen de apostolische kerk. Niet slechts in de persoonlijke sfeer, maar vooral ook over de kerkelijke koers, de relatie tussen mensen van verschillende afkomst (Joods of niet-Joods) en de praktijk van het christelijk leven. Hoe bewaarde men de eenheid in al die verscheidenheid? En welke weg wijst het Nieuwe Testament inzake omgaan met diversiteit in de kerk?
tekst Rob van Houwelingen
Vaak hebben we van de eerste christelijke
nóg een bestuurscollege ingesteld, name-
maakt duidelijk dat deze twee gemeenten
gemeente een ideaalplaatje in ons hoofd.
lijk van zeven mannen uit de Griekstalige
bewust samen hun weg zochten.
Konden we maar terug naar het begin! Wat
gemeenschap. Het zijn geen diakenen zoals
Voortdurend hield men contact door af-
het boek Handelingen vertelt over de ‘ge-
wij die tegenwoordig kennen, want dit col-
gevaardigden te sturen. Verschillende
meenschappelijkheid’ van de moederkerk
lege is uniek gebleven voor de situatie in
profeten uit Jeruzalem reisden naar An-
in Jeruzalem spreekt natuurlijk enorm aan.
Jeruzalem, maar zij zetten zich wel in om
tiochië om daar hun boodschap door te
Maar dat is niet het hele verhaal. Er moet
het diaconaat van de gemeente evenwich-
geven of een rondzendbrief toe te lichten.
meteen al een enorme diversiteit geweest
tiger te laten verlopen. Zo wordt voorko-
Antiochië besloot Jeruzalem financieel te
zijn. De gemeente bestond immers uit dui-
men dat culturele verschillen de groeiende
ondersteunen toen zich in Judea een hon-
zenden mensen, afkomstig uit alle wind-
geloofsgemeenschap opbreken.
gersnood voordeed. De dochtergemeente
streken en van huis uit verschillende talen
Nadat de apostelen om veiligheidsredenen
werd de uitvalsbasis voor alle missionaire
sprekend.
Jeruzalem hadden moeten verlaten, komt
reizen van Paulus; maar hoewel hij zelf niet
Op een gegeven moment spitst de diver-
de gemeente onder leiding te staan van
afkomstig was uit de moederkerk, waren
siteit in Jeruzalem zich toe op het verschil
‘Jakobus en de oudsten’. Nergens lezen we
zijn missionaire collega’s van het begin
tussen Hebreeuws- en Arameessprekende
dat die oudsten werden verkozen of aange-
dat wel – Barnabas, Johannes Marcus en
autochtonen en Griekssprekende immi-
steld, ze waren er gewoon. Waarschijnlijk
Silas. De evangelieverkondiging onder de
granten uit de diaspora. Taalverschil gaat
behoorden zij tot de oorspronkelijke vol-
volken werd dus geen Antiocheense doch-
meestal gepaard met cultuurverschil. Men
gelingen van Jezus. Ook zij vormen samen
teronderneming, maar bleef verankerd aan
signaleert achterstelling van ‘hellenisti-
een bestuurscollege, zowel voor materiële
Jeruzalem.
sche’ immigrantenweduwen bij de maal-
als voor geestelijke zaken. Goede leiding
Vanuit Antiochië wordt een nijpende kwes-
tijden die dagelijks worden georganiseerd
bewaart de eenheid.
tie voorgelegd aan de apostelen en de oud-
als een vorm van armenzorg. Dat leidt tot
sten. Hoe om te gaan met niet-Joden die
‘gemopper’, zoals onder het volk Israël in
Nijpend
de woestijntijd. Maar er is geen verschil
Na verloop van tijd ontstaat naast de
nieuwkomers niet besneden worden?
qua overtuiging, want iedereen is Joods
moederkerk in Jeruzalem een zelfstandige
Op een speciale vergadering in Jeruzalem
en heeft zich laten dopen op de naam van
dochtergemeente in Antiochië, onder lei-
zijn aanvankelijk heftige meningsverschil-
Jezus de messias. Het gaat om een prak-
ding van profeten en leraars. Moeder en
len te horen (Handelingen 15:7), maar na
tisch probleem.
dochter liepen het risico uiteen te groeien.
toespraken van Petrus en Jakobus komt
Bij een praktisch probleem past een functi-
Allebei hadden zij hun eigen karakter: Jeru-
men tot een gezamenlijk besluit: niet-Joden
onele oplossing. Naast de groep van twaalf
zalem exclusief Joods, Antiochië daarnaast
hoeven geen Jood te worden om bij de God
apostelen onder leiding van Petrus wordt
ook niet-Joods. Maar het boek Handelingen
van Israël te kunnen horen, maar zij moe-
tot geloof komen? Moeten zulke christelijke
7
Thema
ten wel radicaal breken met de wereld van
jaar bracht hij een bezoek aan Jeruzalem,
tussen Joodse en niet-Joodse christenen.
de afgoden. Dit besluit wordt niet alleen
waar hij twee weken te gast was bij Kefas
Eerst at Petrus samen met zijn onbesneden
per brief naar Antiochië gestuurd, maar ook
(Petrus), als enige van de apostelen. Ze
broeders en zusters, maar plotseling trekt
ter kennis gebracht van alle gemeenten
hadden ruim de tijd om samen de beteke-
hij zich van die gemeenschappelijke maal-
die tijdens de eerste zendingsreis gesticht
nis te overwegen van Jezus als messias
tijden terug ‘uit vrees voor de besnedenen’:
waren. Zo is op een cruciaal moment in de
van Israël en redder van de wereld. Moge-
zijn Joodse volksgenoten. Zijn angstvallig-
heilsgeschiedenis voorkomen dat er twee
lijk heeft Paulus bij deze gelegenheid de
heid slaat over op de Joodse christenen uit
christelijke kerken zouden ontstaan: een
avondmaals- en opstandingstraditie ont-
Antiochië. Zelfs Barnabas laat zich meesle-
Joods en niet-Joods christendom, naast el-
vangen die hij op zijn beurt weer doorgaf
pen door wat Paulus ronduit als huichelarij
kaar of zelfs los van elkaar.
aan de Korintiërs. Verder had hij in Jeruza-
betitelt.
De onderliggende vraag luidde: wat is
lem een ontmoeting met Jakobus.
Broeders moeten elkaar de waarheid kun-
onopgeefbaar en wat niet? Het antwoord
Juist in zijn rol als apostel voor de volken
nen zeggen. Toch rijst de vraag of Paulus
stond niet bij voorbaat vast. Bij alle verschil
– waarbij hij een zekere onafhankelijkheid
zijn verwijten niet te zwaar heeft aangezet,
van inzicht zocht men gezamenlijk naar
kon claimen, omdat hij rechtstreeks vanuit
omdat hij het voorval als een principiële
de beste weg, aan de hand van de recente
de hemel geroepen was – wilde Paulus niet
kwestie opvatte. Was de kern van het
ontwikkelingen en bij het licht van de
op eigen houtje opereren. Daarom zocht hij
evangelie werkelijk in het geding? We
Schrift.
persoonlijk contact met zowel de leider van
weten helaas niet hoe Petrus heeft gerea-
de apostelen als de leider van de Jeruza-
geerd op de aantijgingen van zijn collega-
Voormannen
lemse gemeente.
apostel. Vermoedelijk wilde hij in Antiochië
De apostel Paulus sloeg letterlijk en figuur-
Veertien jaar later reisde Paulus opnieuw
vooral een strategische zet doen, rekening
lijk nieuwe wegen in. Tegelijk deed hij alle
naar Jeruzalem, samen met Barnabas en
houdend met de gevoelens van zijn mede-
moeite om de band met de moederkerk te
met zijn onbesneden medewerker Titus.
Joden. Dat ook niet-Joden de Geest kunnen
bewaren. Zo nam hij de tijd om de Jeruza-
Toen ontmoette hij de drie ‘steunpilaren’
ontvangen, had Petrus zelf meegemaakt in
lemse gemeente op doorreis te bezoeken
oftewel voormannen aldaar: Jakobus,
het huis van Cornelius, dus hij begreep best
(Handelingen 18:22) en maakte hij later
Petrus en Johannes. Hij legde met succes
wat Paulus bewoog. En het geeft te denken
haast om tijdens het pinksterfeest in de
verantwoording af van zijn evangeliever-
dat iemand als Barnabas, bruggenbouwer
heilige stad te zijn, mét de opbrengst van
kondiging, want Titus hoefde zich niet te
bij uitstek, de strategie van Petrus steunde.
de collecte die hij had georganiseerd in
laten besnijden. Wel werd de volgende
Hoe dan ook, dit was een incident, niet
Macedonië en Achaje, maar ook in Galatië.
samenwerkingsafspraak met een broeder-
meer en niet minder. Tot een breuk kwam
Dat was namelijk wat hij de niet-Joodse
lijke handdruk bekrachtigd: de Jeruzalemse
het niet. Paulus vervolgt in de wij-vorm:
gemeenten op het hart gedrukt had: jullie
voormannen zouden doorgaan met hun
‘Als geboren Joden weten wij dat niemand
hebben een ereschuld aan de armlastige
missie onder de Joden, terwijl Paulus en
gerechtvaardigd wordt door wetswerken,
moederkerk, waar alles begonnen is. Gees-
Barnabas onder de heidenen bleven wer-
maar alleen door geloof in Jezus Christus’
telijke hulp moet nu worden vergolden met
ken. Alleen zou door laatstgenoemden bij
(Galaten 2:15). En later spreekt Petrus res-
geldelijke steun. Maak jullie blijvende ver-
de niet-Joodse christenen aandacht worden
pectvol over zijn collega-apostel: ‘Onze ge-
bondenheid met Jeruzalem tastbaar. Zoals
gevraagd voor de armoede in de moeder-
liefde broeder Paulus, die geschreven heeft
een dochter die zelfstandig gaat wonen
kerk.
met de hem geschonken wijsheid’ (2 Petrus
voortaan eigen keuzes maakt, maar zonder
Met deze harmonieuze samenwerking in
3:15b-16). Goddank zijn deze twee invloed-
te vergeten wat ze van haar moeder heeft
gedachten moeten we het zogeheten ‘inci-
rijke mannen erin geslaagd, ondanks hun
geleerd.
dent te Antiochië’ lezen. Paulus protesteert
verschillende insteek, de apostolische een-
In Galaten 1-2 reflecteert Paulus op zijn re-
fel wanneer Petrus zich laat intimideren
heid te bewaren.
latie met de moederkerk. Zijn missie onder
door ‘mensen uit de kring van Jakobus’.
de volken begon in Arabië, maar na drie
Punt in geding is de tafelgemeenschap
Partijvorming De door Paulus gestichte gemeenten in de volkenwereld waren geen kopieën van
De nieuwtestamentische brieven willen wijsheid en onderscheidingsvermogen bij de lezers activeren
8
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Jeruzalem. Ze stonden onder leiding van aangestelde of verkozen oudsten, ondersteund door diakenen/diaconessen. Soms met een medewerker van de apostel als tijdelijke voorganger: Timoteüs in Efeze, Titus op Kreta.
Opinie
Zonder het over alles eens te zijn, zocht men eensgezindheid in verbinding met de Heer
Dwalingen
Hij waardeert hun strijd om het Woord te
In de apostolische kerk moest zich het no-
bewaren.
dige uitkristalliseren. Tot nu toe ging het in
Terugkijkend zien we een gevarieerde ge-
dit artikel over meningsverschillen. Maar
loofsgemeenschap wereldwijd worstelen
soms grenst mening aan dwaling. Zo werd
om bij Christus te blijven. Samen op weg
de toekomstige opstanding van de doden
was het devies. Zonder het over alles eens
door sommigen in twijfel getrokken. Hoe
te zijn, zocht men eensgezindheid in ver-
tolerant mogen christenen zijn? Dat was
binding met de Heer: gemotiveerd door
niet voor iedereen even duidelijk. Daarom
de gezindheid van Christus (Filippenzen
willen de nieuwtestamentische brieven
2:1-11 en 4:2). Meningsverschillen werden
wijsheid en onderscheidingsvermogen bij
overbrugd, dwalingen weersproken. Soms
de lezers activeren.
bedacht men praktische oplossingen, soms
Heftige problemen deden zich voor onder
moesten principiële keuzes worden ge-
Onder bekeerde heidenen konden zich
Joodse christenen, zoals blijkt uit de brie-
maakt. Altijd was het onderwijs van Chris-
schurende meningsverschillen voordoen,
ven van Jakobus en Judas. Respectievelijk:
tus en de apostelen richtinggevend. Zo kon
zoals blijkt uit de brieven die Paulus aan
niet de daad bij het woord voegen of zich
de christelijke kerk van de eerste eeuw in
‘zijn’ gemeenten schreef. Over het onder-
laten misleiden door lieden die de ge-
alle verscheidenheid een eenheid blijven.
houden van de sabbat en andere feestda-
meente waren binnengeslopen.
gen (cultisch), over het wel of niet eten van
Vooral gemeenten van bekeerde heidenen
Rob van Houwelingen is hoogleraar
offervlees en in dat kader de omgang tus-
kregen met dwaalleraars te maken. Hun
Nieuwe Testament aan de TU Kampen.
sen sterken en zwakken (sociaal) en over
opvattingen laten zich moeilijk reconstru-
het al dan niet vegetarisch eten, wel of niet
eren, omdat die in de brieven nauwelijks
trouwen (ethisch).
gespecificeerd worden. Ook dwaalleer kent
Onder de Korintiërs was zelfs partijvorming
blijkbaar een grote mate van diversiteit,
– Paulus en Petrus werden tegen elkaar
met als gemeenschappelijke noemer dat
uitgespeeld. Maar Paulus schrijft: is Chris-
Christus werd losgelaten, door gedrag en/
tus soms in stukken te verdelen? Weg met
of door opvattingen, zodat het christendom
alle ruzies en scheuringen. Als gemeente
in diskrediet dreigde te raken. Bijvoorbeeld
ben je samen zijn ene lichaam. Toch is het
in Efeze en op Kreta, zo blijkt uit Paulus’
Voor de onderbouwing van zijn artikel
goed dat er meningsverschillen en zelfs
brieven aan Timoteüs en Titus. Daarin
verwijst Rob van Houwelingen naar
stromingen zijn, aldus Paulus, als een test
noemt hij de drie gevaarlijkste dwaalle-
eerdere publicaties van zijn hand:
of je op een verstandige manier met diver-
raars bij name: Hymeneüs, Alexander en
• ‘Het apostolische evangelie vanuit
siteit weet om te gaan, door niet jezelf of je
Filetus. Hier stuiten we op de grenzen van
Jeruzalem’, deel 1 in: Apostelen. Dra-
eigen groep te verabsoluteren (zo interpre-
kerkelijke tolerantie.
gers van een spraakmakend evangelie,
teer ik de ‘ongemakkelijke tekst’
In heel Klein-Azië, smeltkroes van religi-
1 Korintiërs 11:19). Christus is degene die
euze stromingen, propageren dwaalleraars
alle gelovigen samenbindt. En Paulus
die niet van een goddelijk oordeel willen
oordeel?’ in: Ongemakkelijke teksten
benadrukt dat hij in Korinte hetzelfde evan-
weten hun vrijgevochten levensstijl, aldus
van Paulus, Amsterdam (Buijten en
gelie heeft verkondigd als de hooggeachte
de tweede brief van Petrus. De situatie
Schipperheijn), 2012. Een eerdere ver-
apostelen uit Jeruzalem.
daar bleef problematisch. Johannes moet
sie hiervan is verschenen in Nader Be-
Vrijwel altijd begint Paulus zijn gemeente-
in zijn brieven ernstig waarschuwen tegen
keken 19 (2012), online te raadplegen
brieven met een dankzegging. Menings-
het denkbeeld dat Jezus Christus een soort
via https://goo.gl/2xqM4J.
verschillen verhinderen hem niet om
Godmens zou zijn. Er waren ‘antichristen’
zijn niet-Joodse lezers aan te spreken als
opgestaan binnen de geloofsgemeen-
vleesmenu: Handelingen 15 in heils-
geroepen heiligen. En als hem bepaalde
schap en dat had tot een breuk geleid. Ene
historisch perspectief gelezen’, in: G.C.
vraagpunten worden voorgelegd, gaat hij
Diotrefes maakte zich schuldig aan machts-
den Hertog e.a. (red.), Acta. Bundel ter
daar serieus op in. Daarbij laat Paulus zich
misbruik door mensen uit zijn gemeente te
gelegenheid van het afscheid van prof.
leiden door de richtlijnen uit de Thora en
verstoten. Elk van de zeven gemeenten in
dr. T.M. Hofman als hoogleraar aan de
van Jezus zelf, toegepast in telkens nieuwe
Klein-Azië kende forse spanningen (Open-
Theologische Universiteit Apeldoorn,
situaties. Dat gebeurt naar aanleiding van
baring 2-3). Toch krijgen zij allemaal een
Heerenveen (Groen), 2015.
concrete kwesties die zich voordoen.
compliment van de verhoogde Christus.
Leestips
Kampen (Kok), 2010, derde druk 2013. • ‘Een verdeelde gemeente onder het
• ‘Het besluit van Jeruzalem en ons
9
Thema
Veelkleurige gemeente: ideaal en uitdaging In het artikel van Rob van Houwelingen (pagina 6-9) lazen we over conflicten en meningsverschillen binnen de kerk van de eerste eeuw. Klaarblijkelijk zijn dit soort intense gesprekken sinds het allereerste begin van de kerk aanwezig geweest. Dat feit alleen al is belangrijk voor onze bezinning vandaag de dag op de verscheidenheid binnen de gemeente. De vraag voor nu is wel: waar liggen de grenzen van deze verscheidenheid?
tekst Hans Schaeffer
In Jeruzalem ging het om twee bot-
andere worden opgedragen? Kerkenra-
Kerk zijn is slechts af en toe, en dan
sende culturen: autochtoon Hebreeuws/
den vragen zich af hoe ze de overstap
nog maar heel tijdelijk en plaatselijk,
Aramees tegenover Griekssprekende
van Henk en Marie de Vries en hun
een ideale situatie. ‘Want christenen
immigranten. Dochtergemeente Anti-
drie gedoopte kinderen naar een na-
zijn precies als mensen; met dezelfde
ochië had het moeilijk met niet-Joodse
burige evangelische gemeente aan de
mensen-wensen. En dezelfde mensen-
invloeden: hoever mochten nieuwe
gemeente moeten vertellen. Laten ze
streken. En dat staat allemaal in het
gemeenten eigenlijk gaan? Paulus heeft
vooral het verdriet over de onttrekking
boek – het grote boek van God en men-
daar een heftig conflict over met Petrus:
spreken, kiezen ze ervoor om hun Gods
sen.’ De gemeente van Christus is niet
het lijkt erop dat Petrus terugvalt in oud
zegen toe te wensen of doen ze beide?
het paradijs op aarde.
gedrag en niet-Joden weer gaat mijden.
Wat moeten we aan met al die verschil-
Rob van Houwelingen interpreteert
In de gemeente van Korinte waren er
len, dilemma’s, conflicten soms? Drie
Paulus mijns inziens correct als hij
ook meer dan genoeg conflicten en
praktische aanwijzingen, die tegelijker-
schrijft dat deze het goed vindt dat er
dwalingen.
tijd buitengewoon principieel zijn.
meningsverschillen en zelfs stromingen
Vandaag gaat het onder meer over de
zijn. ‘Ze vormen een test of men op ver-
liefde en trouw samenleven samen met
1. Verschillen horen in de kerk
hun medebroeders en -zusters avond-
De impressie van verschillen en con-
anders zo vaak schrijven dat wij elkaar
maal mogen vieren. En is het voorstel-
flicten binnen de kerk van de eerste
moeten verdragen, of dat we de een-
baar dat in één gemeente sommige
eeuw geeft aan: van meet af aan heeft
heid moeten zoeken, of dat we moeten
kinderen gedoopt worden en in een
men geworsteld met dit soort zaken.
onderscheiden waarop het aankomt, of
vraag of homo’s die in een relatie van
10
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
standige wijze met diversiteit weet om te gaan.’ Waarom zouden de apostelen
Opinie
zinvol dit typisch Lutherse accent nog eens nadrukkelijk te noemen. De er-
dingen zit – dan betekent dat ook dat we gedwongen worden ons te con-
varing van onduidelijkheid en onze-
centreren op de kern, op de bron, op
kerheid maakt de test uit van ons
Christus zelf. Hij is het die mensen bij
geloof. Of, zoals Jakobus zegt, beproevingen leiden tot standvastigheid (Jakobus 1:2).
2. Aanvechting wijst ons terug naar de bron
elkaar roept en die als koopman in oud roest (Achterberg) zich een volk bijeen verzamelt. Dan telt niet allereerst de vraag wie deze koopman nu wel of niet gekocht heeft, en waar de grenzen te trekken vallen tussen wel of niet officieel lid zijn van de kerk. Niet de grenzen
Maarten Luther schrijft er-
staan centraal, maar de ruimte zelf.
gens over de kerk dat God
Barend Kamphuis zette in 2013 op
zij dank een zevenjarig kind
het eerste gezamenlijke congres van
al weet wat de kerk is, na-
Opbouw en De Reformatie hiervoor de
melijk de heilige gelovigen en die schaapjes die luisteren naar de stem van hun herder. Want kleine kinderen bidden: ‘Ik geloof één heilige christelijke kerk.’ Die heiligheid bestaat, aldus Luther, niet in allerlei uiterlijke vormen, zoals die in de Rooms-Katholieke Kerk gebruikelijk waren, maar in het Woord van God en het ware geloof.
De enige grens die telt, is die tussen wel of niet horend bij Christus
Laten we ons dat voor gezegd houden, juist ook om de realiteit van vandaag
toon. De ruimte van de katholiciteit kent
te kunnen duiden: de heiligheid van
natuurlijk grenzen – maar het zijn gren-
de kerk ligt niet in wat wij van die kerk
zen die juist ruimte mogelijk maken.
Dat er verschillen zijn binnen de kerk, be-
maken, maar in Gods Woord! Samen
‘Ruimte betekent dat je niet allemaal op
tekent dat christenen bewust kiezen tegen
willen vasthouden aan Gods Woord is
dezelfde plek staat of hoeft te staan.’
een eendimensionale bubbel van gelijkge-
een proces, waarin we elkaar in alle
stemden.
verschillen mogen leren zoeken en ac-
Kerkvisie
cepteren. Mits dit zoeken niet tot stil-
Deze drie praktische aanwijzingen zijn
stand komt.
de noodzakelijke voorwaarden om
dat we ons moeten richten op Christus?
Het zoekproces kan soms zeer con-
vandaag over verschillen in de kerk te
Als je niet je startpunt neemt in de
flictueus zijn. Als er iemand is die de
spreken. Elk van deze drie is te verbin-
realiteit van een zoeken en tasten, zul
realiteit van conflict en meningsverschil
den met aspecten van de kerkvisie die
je nooit werkelijk alles van Christus ver-
heeft ondervonden, dan Luther wel. Hij
in de Apostolische Geloofsbelijdenis
wachten. Dan heb je Christus eigenlijk
legt er daarom de nadruk op dat de kerk
verwoord is.
niet nodig. Als we al van tevoren weten
luistert en gelooft. Alleen in die gericht-
Allereerst: als je gelooft dat de kerk één
waar we uit moeten komen, als we
heid op de bron kan de kerk kerk zijn.
is, betekent dat automatisch het willen
denken dat het allemaal vastgelegd kan
uithouden van verschillen binnen de
kerk zijn verder een kwestie is van ons
3. B rongerichtheid dwingt tot ruimte
hieraan houden, dan hebben we het
Brongerichtheid bewaart ons voor
die telt, is die tussen wel of niet horend
mis. Kerk zijn en geloven kennen altijd
krampachtigheid. Als niet wij de heilig-
bij Christus.
aanvechting en strijd.
heid van de kerk uitmaken – omdat die
Het tweede aspect betreft de heiligheid
Vijfhonderd jaar na de Reformatie is het
heiligheid niet in de uiterlijke, zichtbare
van de kerk, want zij is niet uit zichzelf
worden in documenten of regels en dat
kerk. Er kunnen (eigenlijk) geen twee of meer kerken bestaan. De enige grens
11
Thema
volmaakt of wordt dat door onze menselijke pogingen. De kerk heet heilig omdat God daar werkt door zijn Woord en Geest. Dat brengt strijd en aanvechting met zich mee, maar God zal zorgen dat de bruid uiteindelijk zonder vlek of rimpel klaar staat voor de dag van Jezus Christus (1 Korintiërs 1:8). Het derde aspect gaat erover dat de kerk algemeen of katholiek is. Zij is geen sekte of groepje gelijkgezinden, maar wil bewust staan in de ruimte van de kerk van alle plaatsen en tijden.
Diversiteit Eén van de vier eigenschappen van de kerk uit de Apostolische Geloofsbelijdenis is nog niet benoemd: zij is ook christelijk of apostolisch. Samen met de andere drie woorden (één, heilig, katholiek/algemeen) geeft apostolisch een richting aan voor ons omgaan met verschillen. De kerk is geen club die zichzelf opricht, maar ze wil staan in een traditie. Dat er verschillen zijn binnen de kerk, betekent dat christenen bewust kiezen
In de kerk leer je elkaar kennen in een enorme diversiteit van levensfasen, levensstijlen,
tegen een eendimensionale bubbel
levenslopen, levenslessen en levenswijsheid.
van gelijkgestemden. De kerk is geen vrijblijvend netwerk van een groep die belangrijke interesses of doelstellingen
in te zetten voor de opbouw van het
beeld Stanley Hauerwas, Tim Keller
deelt. Kerk ben je voor heel je leven en
geheel. Niet ik kies de kerk waar ik
en Tom Wright. Alleen zo’n diversiteit
voor heel het leven. Jij hoort nu een-
kan halen wat ik wil, maar wij zijn
doet recht aan mijn leven, waarin ik
maal bij een kerk – vroeger of later in
geroepen en verplicht onze gaven te
leer te groeien in geduld, wijsheid en
je leven ben je terechtgekomen in de
gebruiken binnen Christus’ gemeente.
liefde. Het zijn de contacten met die
gemeente waar je nu zit.
Kerk(lid) ben je voor heel je leven.
ex-slager in mijn miniwijk of die licht-
Kerk(gemeenschap) ben je bovendien
autistische puber die schitterend cajon
voor heel het leven. Je deelt geen reli-
speelt tijdens de kerkdienst die mij
gieus subdomein van spiritualiteit met
vormen.
elkaar, je leert elkaar kennen in een
Ik geloof één, heilige, katholieke en
enorme diversiteit van levensfasen,
apostolische kerk. Omdat het de brui-
levensstijlen, levenslopen, levensles-
degom goeddunkt zijn bruid in de weg
sen en levenswijsheid.
van langzame veelkleurigheid, van
Het evangelie gaat over Jezus als Heer
generatie tot generatie, te leren bruid
over mijn leven en over Gods konink-
te worden.
Kerk ben je voor heel je leven en voor heel het leven De apostolische vermaningen in de
rijk. Grote theologen uit het verleden
Schrift zijn er, zeer counter-cultural, op
als Augustinus, Calvijn, Luther en
Hans Schaeffer is universitair hoofd-
gericht binnen die gemeente jezelf
Kuyper benadrukten dat. Vandaag
docent praktische theologie aan de
als onderdeel van Christus’ lichaam
klinkt dit in de boeken van bijvoor-
TU Kampen.
12
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Nieuws Ledental NGK daalt licht Na een lichte stijging in 2015 is het ledental van de NGK in 2016 met 83 leden gedaald. Dat blijkt uit het nieuwe Informatieboekje. Daarmee is de licht dalende trend van 2013 en 2014 weer doorgezet. De daling komt vooral doordat veel meer mensen zich aan de NGK onttrokken (294) of als lid werden uitgeschreven (31) dan dat er van buitenkerkelijk NGK-lid werden (33). Het grensverkeer met andere kerken heeft
Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Debbie den Boer, Jan Haveman, Johanne de Heus (beeldredacteur), Leendert de Jong (hoofdredacteur), Peter Hommes, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Heleen Sytsma-van Loo, Maarten van Loon, Karel Smouter, Jolyn van VarikNijsink. Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.
voor de NGK een positief saldo: meer mensen gingen
Medewerkers
vanuit een andere kerk over naar de NGK dan omge-
Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene,
keerd: 652 tegen 612. De instromers komen vooral uit de
Bas Luiten, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Wim van der Schee, Karen
PKN (284) en de GKv (76), de vertrekkers gaan vooral
Scheele, Joost Smit, Paul Smit, Esther Spiering-de Hek, Jeroen Sytsma, Roel Venderbos,
naar evangelische gemeenten/diversen (301) en de PKN (183). Het aantal NGK-predikanten daalde fors van 85 naar 79. De Zuiderkerk in Zwolle kende het grootste ledenverlies (54 leden, 20 procent van het ledental).
Minder jongeren doen belijdenis Het aantal doopleden dat in de GKv en de NGK openbare geloofsbelijdenis aflegt, daalt verder. In 2015 conclu-
Maarten Verkerk, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman. Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.
deerde OnderWeg uit de jaarlijkse statistische overzichten dat deze daling al enkele decennia aan de gang is: in
OnderWeg in braille, grootletter en audio
de GKv van circa 2.000 doopleden per jaar die belijdenis
OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en
deden naar een kleine 1.500, in de NGK van circa 450
Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.
naar een kleine 300 per jaar. Sindsdien heeft deze daling fors doorgezet: in de GKv deden in 2015 1.161 kerkleden belijdenis, in 2016 1.113, in de NGK gaat het om 242 respectievelijk 215 kerkleden.
GKv-synode unaniem akkoord met GTU Na de Landelijke Vergadering van de NGK heeft ook de GKv-synode unaniem ingestemd met de oprichting van de Gereformeerde Theologische Universiteit (GTU),
Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Halfjaarabonnement € 26,75. Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede.
waarin de theologische universiteiten van Apeldoorn en Kampen en de NGK-predikantenopleiding hun krachten
Persvereniging
moeten bundelen. Wel moet volgens de synode nog
OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.
worden doorgesproken over de ‘maximale invloed’ van de kerken op de GTU, de financiële lasten voor de kerken en de vestigingsplaats, maar spijkerharde eisen stelde de synode niet. De CGK-synode besluit later dit jaar.
Symposium over contextualisatie van de verkondiging
Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl. Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel. Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.
Op 12 mei (13.30-17.30 uur) vindt in het gebouw van de
Vormgeving
TU Apeldoorn een symposium plaats over ‘Een ander
Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,
evangelie? Contextualisatie in een verschuivende wes-
fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.
terse cultuur’. Hoofdspreker is dr. Gert-Jan Roest, docent missiologie aan de TU Kampen en missionair pionier/ evangelist in Amsterdam. Hij spreekt over de vraag: hoe geef je het evangelie door in een moderne, westerse cultuur en wat betekent dat voor de praktijk van het missionaire werk? Meer informatie en aanmelding: cgk.nl/project/symposium-een-ander-evangelie.
Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl
www.facebook.com/onderwegonline www.twitter.com/onderwegonline 13
Thema
‘Leer om in conflicten je verlies te nemen’ Onverbondenheid. Is dat de wortel van veel kerkelijke conflicten en wrijvingen? En is verbonden zijn dus huiswerk voor iedere gelovige? Deze woorden vallen in elk geval herhaaldelijk in het gesprek met de Kamper emeritus hoogleraar Kees de Ruijter en Arine Brouwer, coach, trainer en voormalig lid van de Vertrouwens- en Adviescommissie van de NGK. Hoe doe je dat: verbonden zijn? Hoe word je een hechte geloofsgemeenschap waar verschillen kunnen bestaan zonder dat ze tot conflicten leiden?
tekst Embert Messelink
Arine Brouwer heeft NGK-gemeenten
een gemeentelid, je schrikt en hebt de
makkelijk kunnen nestelen.’
begeleid in de omgang met verschillen
neiging je terug te trekken en je eigen
Arine: ‘Is het echt leegte? Ik denk dat
en conflicten. Kees de Ruijter begeleidt
mening kracht bij te zetten. Voor je
die verbondenheid er wel is, maar vaak
momenteel een GKv-gemeente op het
het weet, ben je van elkaar verwijderd
te onbewust. Als je in een conflict ver-
vlak van gemeenteopbouw en schreef
geraakt. Het vraagt veel moed om in
zeild raakt, neem je maar al te snel je
recent een notitie over de vraag hoe je
zo’n situatie te zeggen: jij bent mij te
toevlucht tot argumenteren. Mensen
in de praktijk een pluriforme kerk kunt
dierbaar, ik wil weten wat er precies
zeggen niet gauw wat ze erbij voelen,
zijn.
gaande is.’
waar het hun hart raakt. Wie is er in een
Kees: ‘Laat ik om te beginnen iets goeds
Kees: ‘Het punt waarmee ik erg rond-
conflict echt nieuwsgierig naar de ander,
over conflicten in de kerk te zeggen. Zo-
loop, is dat in onze traditie vaak alleen
wie wil er nog proberen te onderzoeken
lang er conflicten zijn, zijn gemeentele-
de waarheid is benadrukt. We hebben
wat er dan gebeurt?’
den met elkaar verbonden. Ze willen het
verwaarloosd om de onderlinge ver-
conflict aangaan. Ik heb in mijn leven
bondenheid en de verbondenheid met
Wat voor soort kerkelijke conflicten
zelf moeten leren dat je op een positieve
Christus in onze geloofspraktijk tot uit-
hebben jullie nu in gedachten?
manier ruzie kunt maken. Je kunt name-
drukking te brengen. Gereformeerden
Kees: ‘Ik denk vooral aan allerlei con-
lijk ook langs elkaar heen leven. Dan zit
doen vaak net of ze hersenen op stokjes
flicten rond de liturgie. Logisch dat juist
je in het stadium van onverbondenheid
zijn. Alsof de rest er niet toe doet. In de
daar conflicten opkomen: het gaat over
en onthechting. Je gaat weg, omdat je
kerk zie je bij wijze van spreken twee-
verbondenheid met God. Op het mo-
het allemaal niets meer vindt.’
honderd kolommetjes zich omhoog rich-
ment dat gemeenteleden in de liturgie
Arine: ‘Het begint vaak met emotioneel
ten, zonder onderling verbonden te zijn.
zaken willen veranderen, kan dat als een
afhaken. Je stuit op een geschil met
Dat is een leegte waarin conflicten zich
groot verlies voelen. Het kan zelfs de
14
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Interview
‘Gereformeerden doen vaak net of ze hersenen op stokjes zijn’
vraag oproepen: hebben we het eigenlijk wel over dezelfde God? Veel mensen van mijn generatie zijn opgevoed met de psalmen. Soms hebben ze de indruk dat ze die tegenwoordig nauwelijks meer mogen zingen. Ze zitten echt met een verlieservaring in de kerk. Terwijl jongeren precies dezelfde emotie hebben. Zij willen via nieuwe liederen uitdrukking geven aan hun geloof, hun hart aan God geven. Hoe komt in zo’n situatie onderlinge verbondenheid tot stand?’ Arine: ‘Je ziet dat de essentie dezelfde is: jongeren en ouderen willen God van harte dienen en loven. Maar beide groepen bereiken elkaar niet.’ Kees: ‘Ik ben altijd echt hoopvol over wat Christus doet in zijn kerk. Maar die onverbondenheid vind ik een akelige cultuurtrek. Mensen zijn niet meer verbonden met elkaar, maar ook niet meer met hun wortels, hun traditie. Op dit vlak kom ik letterlijk alles tegen. Zijn we bang voor conflicten in de kerk? Ik signaleer dat mensen het conflict niet eens meer aangaan. Als iets hun niet aan-
Kees de Ruijter: ‘We hebben verwaarloosd om de onderlinge verbondenheid en de ver-
staat, gaan ze weg. Ik vind dat heftig.’
bondenheid met Christus in onze geloofspraktijk tot uitdrukking te brengen.’ (beeld Jaco Klamer)
Misschien lopen mensen vaak weg voor de confrontatie. Maar tegelijk zijn er wel degelijk conflicten: over de liturgie,
voorbeeld over de dominee. Een aantal
gesprek mag je ook voeren, maar dan
over de vrouw in het ambt, over de
gemeenteleden zegt: deze dominee kan
over de vraag: wat vinden we dan een
preek van de dominee enzovoort. Wat
niet preken. De dominee zegt: oh, dat
goede preek? Ik vind het niet noodza-
dan?
hoor ik anders nooit. Ze gaan argumen-
kelijk dat iedereen het daarover eens is.
Arine: ‘Als er een conflict speelt, gaat
teren. Maar op de achtergrond leven on-
Maar het gesprek helpt. Ga naast elkaar
het heel vaak niet om de vragen waar-
beantwoorde behoeftes en gekwetste
staan en stel elkaar de vraag: wat zoek
over het moet gaan. Dat is keer op keer
gevoelens. Daar zou je het met elkaar
je eigenlijk? Kennelijk heb jij een ander
mijn ervaring. Het conflict gaat bij-
over moeten hebben. Het inhoudelijke
beeld van een goede preek. Vertel eens.’
15
Thema
ik gezondigd of iemand tekortgedaan.
deze keuze niet kunnen rijmen met
Mensen gaan die weg zeker een stuk,
trouw zijn aan de Schrift. Aan de andere
maar soms zit er toch nog wat.’
kant zitten mensen die ruimte zien en
Kees: ‘Ik herken dat heel erg bij per-
de Geest volle ruimte willen geven om
soonlijke conflicten. Ik was predikant
via vrouwen te werken. We hebben een
in een gemeente waar twee mensen
oefening aangereikt: laat mensen die
een diep en langdurig conflict met el-
diametraal tegenover elkaar staan bij
kaar hadden. Ze kwamen elkaar ook
elkaar zitten. Vraag de één om de visie
zakelijk tegen, dat speelde ook een rol.
van de ander te beschrijven. De ander
Ze kenden elkaar al zo lang, maar kon-
zegt dan bijna altijd: nee, dat klopt niet
den elkaar letterlijk niet meer zien. Er
helemaal. Dan moet het nog een keer,
is soms een grens aan wat we kunnen
net zolang tot hij instemt: dit klopt met
incasseren.’
hoe ik het zie. En dan andersom. Zo kom
Arine: ‘Ja, maar ik vind het wel belang-
je bij de wortel van elkaars verlangen en
rijk om het te hebben over volwassen
ervaar je door de verschillen heen dat je
gelovig zijn. Iedereen heeft zijn menin-
bij elkaar hoort.’
gen en gevoelens. Maar we hebben ook
Arine: ‘Ik ben zo’n ingewikkelde ge-
ons verstand gekregen en dat moeten we in het geval van conflicten goed gebruiken. Ik was bij een kerk waar het ging over de vraag of homoseksuelen Arine Brouwer: ‘Echt verbinding maken
in liefde en trouw een relatie mogen
met elkaar en met mensen buiten de kerk,
hebben en het ambt mogen bekleden.
dat is zo hard nodig.’
Er was een patstelling, maar er was ook een verlangen om elkaar niet kwijt te raken. Ik heb toen een techniek gebruikt
‘Ik signaleer dat mensen het conflict niet eens meer aangaan’
En komt het dan altijd goed?
om weg te komen bij die enorme focus
Arine: ‘Het helpt ontzettend om in echte
op de verschillen. Ik heb eerst de groe-
meentevergadering weleens begonnen
conflicten eerst tijd te nemen en te er-
pen apart gezet en laten bespreken hoe
met te zeggen: “Als iemand de wijsheid
kennen dat je in het putje zit. Het is be-
ze biddend en denkend tot hun conclusie
in pacht heeft, laat die dan het woord
langrijk om daar samen verdriet over te
waren gekomen. Dat leidde tot verdie-
nemen.”’
hebben. Het is mijn stellige overtuiging
ping. Toen heb ik ze uitgenodigd in ge-
Kees: ‘Oei, ik geloof wel dat ik me een
dat iedereen in een gemeente daaraan
sprek te gaan met de groep die tot een
beetje platgewalst zou voelen door zo’n
moet meedoen. Omdat iedereen een
andere conclusie was gekomen. Zaten
start.’
aandeel heeft, ook degenen die zoge-
er bij hen gedachten waarbij ze konden
Arine: ‘Ik deed het heel vriendelijk,
naamd op de tribune hebben gezeten.
aanhaken? Het is een methodiek die het
gewoon om duidelijk te maken dat we
Als je dat proces samen oprecht ingaat,
conflict niet oplost en de tegenstellingen
geen van allen de absolute wijsheid in
kun je ruimte ontvangen, waarin je je
niet wegneemt. Maar het leidde er wel
pacht hebben.’
voorzichtig kunt richten op wat goed is
toe dat het blikveld van de deelnemers
Kees: ‘Ik snap goed waarom je zo begint.
in Gods ogen. Voor mij is de basis in dat
werd verruimd en beide groepen opener
Ik zie op dit moment veel spanningen en
proces dat je – waar je ook staat in het
naar elkaar werden.’
conflicten in de GKv. De discussie over
conflict – allemaal echt genade nodig
Kees: ‘Ik zat in het deputaatschap dat
de vrouw in het ambt is voor velen de
hebt.
een rapport heeft uitgebracht over
spreekwoordelijke druppel. Dat is niet
Ik ken gevallen waarin mensen er op-
de vrouw in het ambt. In dat rapport
allemaal op te lossen en dat heeft ook te
recht biddend en zoekend niet uitkwa-
staat dat de ambten opengesteld kun-
maken met het feit dat mensen op ver-
men. Dat vind ik de moeilijkste situaties:
nen worden. We hebben eerst een
schillende plekken in het proces zitten.
waarom lukt het niet, ondanks zo’n
pijnpuntenrapport uitgebracht en een
Ik vind dat de NGK er in de praktijk wel
oprecht proces? Houden ze misschien
oefening aan de kerken meegegeven.
heel wijs mee omgaat. Vrouwen mogen
toch iets achter? Het vraagt natuurlijk
Want de verschillen zitten diep: aan de
in het ambt, maar er lijkt nog een tikje
veel moed om te zeggen: daarin heb
ene kant is er de pijn, omdat mensen
een rem op te staan. Er is nog niet met-
16
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Interview
een een hele rits vrouwen in het ambt
sing nemen, juist ook als ze een andere
We weten zo precies wat goed is en
verschenen. Daar zit wijsheid achter.’
keuze maken. Probeer te vertrouwen in
wat niet goed is. Je kent de norm, je legt
plaats van gelijk te krijgen.’
die norm zo makkelijk aan anderen op.
Conflicten over homoseksualiteit en
Kees: ‘Op dit punt hebben we nog veel
Maar dan laat je iemand eigenlijk alleen
de vrouw in het ambt zijn wel anders
oefening nodig. Ik maakte ooit mee dat
met die norm. Terwijl de kern van het
dan conflicten over liturgie. Voor veel
voor het eerst de geloofsbelijdenis werd
evangelie is dat je nooit alleen gelaten
mensen raken ze aan het gezag van de
gezongen. Een man in de gemeente
wordt.’
Bijbel. Stel dat een gemeente besluit
had het er knap lastig mee. “Zo kan ik
Arine: ‘Daar zit een prachtige boodschap
vrouwen toe te laten tot het ambt, wat
toch mijn geloof niet belijden”, zei hij.
in voor de kerk van nu. Willen we leren
doe je dan met de groep die er ondanks
Ik proefde de verharding. Daar ben ik
een echte geloofsgemeenschap te zijn?
alle gesprekken van overtuigd is dat
tegen ingegaan. Ik heb gezegd: “Straks
Dan is openheid en loslaten essentieel.
het tegen de Bijbel ingaat?
sta je met Afrikanen en Joden voor Gods
Ik denk dat het de enige manier is om
Arine: ‘Het lijkt mij belangrijk om die
troon, zou je je dan niet nog veel sterker
kerk te zijn in deze wereld. Om er dus
groep te laten weten dat je heel serieus
moeten aanpassen?”’
ook te zijn voor mensen die God nog
hun mening en hun verlieservaring als
Arine: ‘Als je opener wordt als kerk, wor-
niet kennen. Echt verbinding maken met
gevolg van het besluit hebt meegewo-
den de verschillen alleen maar groter. Er
elkaar en met mensen buiten de kerk,
gen. Je moet zeggen: het is niet lichtzin-
gebeurt van alles. Hoe ga je ermee om?
dat is zo hard nodig.’
nig gebeurd, we hebben je gehoord,
Je hoofd gaat overuren maken en kan
Kees: ‘Misschien is God ons dat in deze
maar we komen tot een andere con-
bij wijze van spreken ontploffen. Ben je
tijd wel aan het leren. We zitten in een
clusie. De verantwoordelijkheid van die
dan bereid om je houvast – dat hoofd,
ingewikkeld transitieproces. We willen
groep zelf is vervolgens om je verlies
je denkvermogen – los te laten? Kun je
geen hersenen op stokjes meer zijn. Als
te nemen. Ik zeg niet dat dat altijd kan.
vraagtekens zetten bij wat je denkt, ter
lokale kerk willen we niet alleen zeggen,
Maar ik zou ervoor willen pleiten dat
wille van Christus?’
maar ook belichamen dat er verlossing
mensen in de kerk leren om hun verlies
Kees: ‘Dat betekent echt loslaten, niets
voor de wereld is.’
te nemen. Dat heeft heel veel met ge-
achterhouden, je aan Jezus toevertrou-
meenschapszin te maken. En ook met
wen. Dat confronteert ons met een las-
Embert Messelink is zelfstandig tekst-
vertrouwen in de mensen die de beslis-
tige trek in onze traditie: normativisme.
schrijver.
Leestips
in het omgaan met verschillen in de kerk. Zie www.tukampen.nl/
• Een 40-dagenproject voor gemeenten: Dorine Heij (red.), Samen
nl/57281-zo-kun-je-vruchtbaar-omgaan-met-verschillen-in-de-
één. Omgaan met verschillen in de kerk, Apeldoorn (Vuurbaak), 2013. • Een boek dat inzicht geeft in de oorzaken van conflicten in kerkelijke situaties en hoe je ermee kunt omgaan: Eddy de Pender, Vrede stichten in de kerk, Amsterdam (Buijten en Schipperheijn), 2014. • Een boek over een ‘motiverende gespreksvoering, vertaald naar gemeente en kerk’: Bart Bakker, Luisteren 2.0. Anderen tevoorschijn luisteren, Houten (Ekklesia), 2013. • Leendert de Jong e.a., Handboek voor kerkelijke communicatie, Amsterdam (Buijten en Schipperheijn), 2016.
Webtips • Freddy Gerkema, ‘Souplesse met de Heer voor ogen’. Artikel in Opbouw en De Reformatie over de manier waarop Paulus met verschillen in de kerk omging: www.opbouwonline.nl/artikel. php?id=17358. • Ds. Jelle de Kok (Leven bij de Bron) geeft cursussen en trainingen
cursus-pep/vruchtbaar-omgaan-met-verschillen-training en cip. kerk. •C or van der Leest, ‘Omgaan met verschillen in de GKv’: www.corvanderleest.nl/wp-content/uploads/2015/05/CvdL-Omgaan-metverschillen.pdf. • Het eerste rapport van GKv-deputaten M/V en ambt wijst wegen voor het gemeentelijke gesprek over pijnpunten bij dit thema. Zie www.onderwegonline.nl/wp-content/uploads/2016/10/23MVEA-2e-rapport-beleidsrapport-2017-def.pdf. • De toerustingscentra van de GKv en de NGK bieden gemeenten ondersteuning bij het omgaan met verschillen: www.praktijkcentrum.org/wp-content/uploads/2013/09/Bijbelstudie-diversiteit.pdf en ngk.nl/toerusting/trainers-coaches. • w ww.onderwegonline.nl/2771-om-de-eenheid-van-de-kerk-langleve-de-diversiteit • w ww.onderwegonline.nl/2777-rene-de-reuver-verschillen-kunnen-voor-ongekende-verdieping-zorgen • w ww.onderwegonline.nl/2787-uitwassen-van-diversiteit-degebrokenheid-en-face
17
Thema
Omgaan met verschillen in de praktijk Omgaan met verschillen: veel kerken hebben daar ervaring mee, positief én negatief. Drie praktijkvoorbeelden laten zien hoe kerken dat doen. tekst en beeld Maarten Boersema
In 2004 besloot de Landelijke Vergade-
ningen in de NGK heeft geleid.
ring van de NGK met 59 stemmen voor,
Volgens rapportschrijver Jan Mudde,
17 tegen en 7 onthoudingen om het in
predikant van de NGK Haarlem, is een
de vrijheid van de plaatselijke kerken te
mogelijke verklaring ‘dat het in de cul-
laten het ambt van ouderling voor zus-
tuur van onze kerken zit om uit te gaan
ters van de gemeente open te stellen.
van waarop het aankomt. Zoals Paulus
Die stemverhouding liet de verdeeldheid
schrijft in Filippenzen 1:9-10: “En ik bid
wikkelen en dat maakt het heel moeilijk
in de kerken over dit onderwerp zien.
dat uw liefde blijft groeien door inzicht
om het ene standpunt als Bijbels te clai-
En eerder was in de bespreking van het
en fijnzinnigheid, zodat u kunt onder-
men en het andere als on-Bijbels weg te
commissierapport Vrouwelijke ouder-
scheiden waar het op aankomt.” Waarop
zetten. Dat impliceert behoedzaamheid
lingen en predikanten gebleken dat dat
het volgens mij aankomt, is dat Jezus
en bescheidenheid.’
verschil diep ging. Maar de geschiedenis
Heer is, voor onze zonden is gestorven,
De afgelopen jaren is gebleken dat er in
leert dat dit besluit niet tot grote span-
waarlijk is opgestaan en de weg en de
de NGK voor deze houding veel draag-
waarheid en het leven is. Daarin weten
vlak was, want nergens heeft dit onder-
we ons één. Als we dan in kwesties die
werp geleid tot spanningen, laat staan
De foto's bij dit artikel zijn afkom-
niet tot het evangelie te herleiden zijn
scheuringen. Hoewel de conclusies van
stig uit het fotoproject Blije Kerk,
van mening verschillen, laten we elkaar
het rapport breed gedragen zijn, speelt
dat Maarten Boersema tweeënhalf
de ruimte om in een eigen verantwoor-
volgens Mudde de discussie over de ach-
jaar geleden gestart is. Wekelijks
delijkheid voor Gods aangezicht een weg
terliggende hermeneutiek nog steeds.
plaatst hij enkele foto’s online van
te vinden.’
‘Cruciale vragen zijn: In welke verhou-
zijn werk en zijn leven als predikant
Daarnaast denkt Mudde dat in deze
ding sta je als christen tot de eigen cul-
in Blije. De foto's bij dit artikel laten
discussie ook een rol speelt dat op basis
tuur? En in welke mate en zin mogen de
zien hoe het omgaan met verschil-
van de Bijbel verschillende standpunten
menselijke ervaring en wijsheid mee-
len er in beeld uit kan zien.
mogelijk zijn. ‘Je kunt op basis van de
doen bij de meningsvorming en keuze-
Bijbel verschillende plausibele visies ont-
bepaling? Op één of andere manier komt
18
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Reportage
'Op één of andere manier komt het gesprek over de grondvragen niet goed van de grond' met betrekking tot het Bijbelgebruik. ‘De Schrift is een huis om in te wonen; daarin getuigt ze van het vaste en blijvende. Maar de Schrift is ook als een weg die door verschillende landschappen van de tijd gaat. Zowel dat constante als dat wisselende heeft de kerk nodig om elke nieuwe tijd te woord te staan. Beide zijn ook nodig om verschillen te duiden en ondanks verschillen elkaar vast te houden.’ Volgens Mudde is het debat over de vrouw in het ambt in de NGK ‘op een scherpe én prettige manier gevoerd’, zonder dat iemands rechtzinnigheid ter discussie kwam te staan. ‘Binnen de GKv ligt dat anders. Daar is de opvatting over de vrouw in het ambt decennialang geOmgaan met verschillen: door middel van geloofsgesprekken verschillen en overeen-
zien als een soort indicator voor iemands
komsten met elkaar delen.
rechtzinnigheid en vraagt het dus veel huiswerk van het kerkverband om de eenheid te bewaren als op dat punt ver-
het gesprek over deze grondvragen, die
de afgelopen jaren aan den lijve heeft
ook op de achtergrond van andere dis-
ondervonden en zich nooit weggezet of
cussies spelen, niet goed van de grond.’
een buitenstaander heeft gevoeld bin-
Andersoortig
nen regionale vergaderingen. ‘Wij heb-
De GKv Enschede-Zuid heeft de afgelo-
ben als plaatselijke kerk het beleid dat
pen jaren een intensief bezinningstraject
Henk Zuidhof is sinds 2000 predikant van
als iemand bezwaar heeft om naar een
afgelegd rond de omgang met verschil-
de NGK Urk en zijn gemeente is princi-
regionale vergadering te gaan, omdat
len binnen de gemeente en het karakter
pieel tegen de vrouw in het ambt. Ook
daar ook vrouwelijke ambtsdragers zijn
van de gemeente. Die verschillen heb-
hij wijst op de cultuur van ‘een bepaalde
afgevaardigd, er ruimte is om niet afge-
ben volgens stuurgroeplid Erica Moes
ruimte voor plaatselijke gemeenten’ in
vaardigd te worden. Maar dat is tot nog
onder meer te maken met verschillen
de NGK. ‘Het is steeds van belang om
toe in onze kerkenraad nooit voorgeko-
in geloofsbeleving. ‘Als eerste is er een
met elkaar terug te gaan naar de basis:
men.’
groep in de gemeente die veel waarde
wie is Christus voor jou? Vanuit deze
In de discussie over de vrouw in het
hecht aan de traditie en sterk de nadruk
basis is er eenheid en daarbinnen is dan
ambt, maar ook in andere discussies,
legt op de Schrift, de belijdenissen en
ook verscheidenheid mogelijk.’
heeft Zuidhof veel gehad aan twee me-
een vaste liturgie. Dan is er de bloed-
Zuidhof vertelt dat hij deze eenheid in
taforen van de hand van Henk de Jong
groep die nadruk legt op het volgen van
Metaforen
schillen van mening ontstaan.’
19
Redactioneel Thema
Echt? E
en beetje een gekke wereld is het wel. Kortgeleden wilden weldenkende mensen Donald Trump liever links laten liggen.
Christus in het leven van alledag en behoefte heeft aan
Inmiddels heeft hij wat ‘internationale dingen’ gedaan. Die zijn
praktische handvatten. En als derde is er een kleinere groep
even onnavolgbaar en theorieloos als eerder. Toch lijkt wat hij
die Christus wil volgen vanuit een meer evangelische in-
tegenover andere ego’s deed zin te hebben.
spiratie: genade is meer dan vergeving alleen; het gaat ook
Een beetje een gekke wereld is het wel. In de stille week leverde
over vernieuwing.’
NRC Handelsblad, niet de eerste krant waar je dit van verwacht,
In 2016 koos men voor dubbele ochtenddiensten als een
drie pagina’s over The Passion. Dwight Dissels, die de rol van Jezus
manier om met deze verschillen om te gaan: de ene
speelde, kwam royaal aan het woord. Later volgden twee pagina’s
(vroege) dienst had een traditioneel karakter, de andere
met mensen in de processie. Ze vertelden hun eigen verhaal, vol
dienst (later op de ochtend) had een meer eigentijds ka-
passie, aarzeling of, een dag na The Passion, tastend naar hoe het
rakter. Gemeenteleden konden kiezen waar ze naartoe
ook alweer zat: ‘Pasen heeft te maken met Jezus. Ik weet niet zo
gingen. Het was een tijdelijke aanpak om de diversiteit voor
goed of Hij toen ontsnapt is of opgehangen.’
de gemeente zelf duidelijker te maken. Daarnaast werden er inhoudelijke gemeentegesprekken over diverse thema‘s
Een bizar gekke wereld is het. Niet lang na de gifgasaanval in
gevoerd, om over de verschillen in de gemeente met elkaar
Syrië en de Amerikaanse reactie ontkende president Assad dat de
in gesprek te komen.
gifgasaanval er geweest was. Die zou slechts ‘een fabricatie van
Na een evaluatie stopte de gemeente met de dubbele dien-
feiten’ zijn, ‘verzonnen om de Amerikaanse reactie uit te lokken’.
sten en besloot de kerkenraad de gehele gemeente mee te nemen in een ‘eigentijds profiel’. Dat lag het meest voor de
Waren ze eigenlijk wel dood?
hand, omdat ‘geloofsgroei’ genoemd werd als resultaat door de groep die de eigentijdse diensten had meegemaakt. Doel van het nieuwe profiel is om het evangelie op een eigentijdse manier door te geven aan volgende generaties en als gemeente ook meer van betekenis te zijn voor de stad Enschede. De keuze voor dit profiel blijft niet beperkt tot de
Nu grossieren machthebbers al lang in halve of hele onwaarheden.
erediensten, maar komt ook tot uiting in een andersoortig
Soms worden die geloofd. Maar wat Assad hier doet, slaat alles.
gemeenteleven. Er zullen kleine groepen worden gevormd
Je ziet de beelden van de vader met twee dode kinderen in zijn
en al bestaande missionaire activiteiten worden geïntensi-
armen nog voor je. Waarop Assad zegt: ‘Je hebt veel nepvideo’s.
veerd en uitgebreid.
We weten niet of die kinderen daadwerkelijk daar werden gedood;
Volgens Moes heeft het traject veel gebracht, maar ook veel
waren ze eigenlijk wel dood?’
gekost. ‘We hebben alle stappen in gebed bij God gebracht. Niet wat wij hoopten is belangrijk, maar de vraag wat God
Ooit stelde Pilatus Jezus de vraag: ‘Wat is waarheid?’ Op een
wil dat wij doen. De ingeslagen weg heeft wel als gevolg
bepaalde manier speelt die vraag, in onze werkelijkheid van nep-
gehad dat gemeenteleden die zich niet thuis voelen binnen
nieuws en geschreeuw, opnieuw: waarheid is een mening gewor-
een gemeente met een eigentijds profiel kiezen voor andere
den. Wat doe je dan?
gemeenten binnen en buiten het kerkverband. Dat heeft
Er zijn een paar ankerpunten. Wat stáát, is dat de Heer is op-
bij veel mensen een gevoel van verlies en pijn teweegge-
gestaan, dat is een feit. Twee: zijn tegenstander heeft baat bij
bracht. Maar bij andere gemeenteleden heeft deze keuze
onwaarheid, bij nepnieuws; als mensen daardoor tegen elkaar
juist gezorgd voor geloofsgroei en nieuw elan.’
opstaan, is dat winst voor hem. Derde, praktische, punt is dat we zelf, samen met gekwalificeerde media, op zoek moeten naar de
Krassen
feitelijke waarheid: wat gebeurt er
Als laatste luisteren we naar Karel Smouter, predikant in de
echt? En ten slotte is voor mij ook
NGK Wageningen. ‘Het allerlaatste wat ik wil, is de suggestie
het volgende waar: laat de Heer te
wekken dat ik het ei van Columbus ken als het aankomt op
midden van diverse soorten Assads,
het omgaan met verschillen in de kerk. Ik heb krassen en lit-
verdeeldheid en geschreeuw maar
tekens op mijn ziel staan, maar ik heb ook ervaren hoe een
snel komen, dan zien we de Waar-
geloofsgemeenschap een soort proeftuin van de Geest kan
heid.
zijn.’ Allereerst denkt Smouter dat in kerken de discussie vaak te algemeen wordt gevoerd. ‘Een voorbeeld: in vrijwel elke
Leendert de Jong (GKv), hoofdredacteur OnderWeg
Reportage
gemeente is de liturgie in de afgelopen decennia veranderd door de opmars van het evangelische lied. Er is een groep die dat om verschillende redenen niet waardeert, maar het als verwatering of een compromis om de lieve vrede ervaart. Als je in het gesprek met hen die indruk wekt of daarin meegaat, dan wórdt het dat ook: een compromis tussen groepen met verschillende wensen en een bron van irritatie. Vermijd je het ongemakkelijke gesprek hierover, dan gaat dat gesprek in negatieve zin rondzingen in het informele circuit en voedt het onvrede. Ga je echter het gesprek aan en leg je uit dat het een visie en een beleid is waar je achter staat, omdat we zowel de degelijkheid van de gereformeerde liturgie
Contact met elkaar maken, je leven met elkaar delen: daar komt het op aan bij het omgaan met verschillen.
Voor een andere manier van
als de beleving van het evangelische
biddend gaat, dan ben je God dus niet
omgaan met verschillen rond de
lied nodig hebben, dan schep je duide-
zomaar kwijt.
liturgie koos de GKv Apeldoorn-
lijkheid. En krijg je misschien zelfs de
Ik denk aan een discussie binnen onze
Centrum. De gemeente bedacht
erkenning van mensen dat dat waar is.
gemeente tussen voorstanders van de
een ‘mengdienst’, waarin klas-
Maar ook als je het er niet over eens
kinderdoop en van de volwassendoop.
sieke kerkmuziek en lichte muziek,
wordt, maak je met die duidelijkheid
Los van je overtuiging hierin: het kan
psalmen, liedboek- en opwek-
aanvaarding gemakkelijker.’
moeilijk zo zijn dat beide partijen gelijk
kingsliederen elk hun plaats heb-
Als tweede deelt Smouter graag een
hebben. Maar als het vertrekpunt van
ben. Vertrouwd en nieuw in balans,
les die hij theologisch geleerd heeft
een gesprek hierover kan zijn dat men-
zonder ijzeren regels. ‘Er is zo veel
rond het omgaan met verschillen. ‘Op
sen naar elkaar uitspreken dat de een-
diversiteit aan luisterervaring bij
een gegeven moment is mijn geestes-
heid in Christus groter is en dieper reikt
kerkgangers, jong en oud, en er
oog gevallen op veranderingen in de
dan het verschil in visie op de doop-
zijn zo veel verschillende muzi-
Bijbel, die op gespannen voet staan
praktijk, blijken mensen elkaar van harte
kale trechters waarvan de Geest
met wat God geboden heeft, maar
te kunnen vasthouden. De kinderdoop
gebruikmaakt bij het ingieten van
waarin God toch met zijn volk mee
is bij ons het uitgangspunt en daarover
de verkondiging van Jezus’, zegt
blijft gaan. Een voorbeeld: God heeft
wordt ook altijd met de ouders gespro-
Ria Borkent. De gemeente is er blij
in het Oude Testament nooit een ko-
ken. Als ouders moeite hebben met de
mee. ‘Het belangrijkste is dat we dit
ning gepropageerd. De profeet Samuel
kinderdoop en bij hun standpunt blijven,
elkaar in liefde gunnen. We leren
spreekt duidelijke en scherpe woorden
dan ontvangt hun kind in de dienst een
denken: het is niet mijn soort liedje,
tegen het volk als ze hem om een
zegen, maar probeer ik ook woorden te
maar het is wel goed voor de kerk.
koning vragen, maar uiteindelijk komt
geven aan de moeite die we daarmee
We zingen uit volle borst mee. Soli
die er toch en verbindt God zich ook
hebben. Tegelijkertijd stimuleren we ge-
Deo gloria.’
aan die koning. Het volk gaat tamelijk
meenteleden die bezwaar hebben tegen
Een uitgebreide beschrijving van
expliciet tegen God in, toch blijft God
het feit dat kinderen niet gedoopt wor-
het beleid en de uitvoering is hier
met hen meegaan op deze weg en
den om het gesprek aan te gaan.’
te vinden: www.onderwegonline.
blijft Hij verbonden aan het volk. Zo zijn
nl/9323-omgaan-met-verschillen-
er meer voorbeelden. Deze ontdek-
Maarten Boersema is tekstschrijver,
in-de-praktijk.
king heeft mij in bepaalde discussies
fotograaf en parttime predikant van de
ontspanning gegeven: als je je weg
GKv Blije-Holwerd.
21
Thema
Omgaan met verschillen: hoe doen we dat nou? De enige weg die openstaat voor gelovige leerlingen van de Heer is Jezus Christus zelf. Hij is de weg, de waarheid en het leven (Johannes 14:6). Als het gaat om het vieren en uithouden van onderlinge verschillen, geldt dit ook. Hieronder maak ik dat concreet. tekst Hans Schaeffer
Rob van Houwelingen begon dit num-
Ontwikkelingen als secularisering, indi-
mans en De corporate tribe van Danielle
mer met een schets van de christelijke
vidualisering, intensivering en informa-
Braun en Jitske Kramer). Kerk en theolo-
kerk in de eerste eeuw (pagina 6-9). Die
lisering raken de manieren waarop wij
gie kunnen hiermee hun winst doen.
lijnen trok ik door naar een kader voor
gewend waren om kerk te zijn. Bekende
In elk geval vraagt zo’n tussentijd,
het nadenken over verschillen in de
patronen voldoen niet meer. De onze-
waarin nog niet helder uitgekristal-
kerk van nu. Daarna volgde een aantal
kerheid over hoe we verder moeten
liseerd is welke vormen en invullingen
praktijkverhalen (pagina 18-21). Hierin
neemt toe. Vooral de onzekerheid over
van kerk zijn blijvend of waardevol zul-
bleek onder meer diversiteit rondom de
hoe we in gezamenlijkheid verder moe-
len blijken, om het beleven en doorle-
liturgie centraal te staan. Graag sluit ik
ten. Generaties verschillen sterk van el-
ven van identiteitsbepalende praktijken.
af met een weg en een richting voor het
kaar en zetten zich impliciet of expliciet
Dat zijn dingen die we gezamenlijk doen
concrete gemeente zijn.
tegen elkaar af, en worden soms ook
waarin we onze identiteit vormen, ont-
tegen elkaar opgezet.
dekken, bevestigen, laten veranderen,
Tussentijd
Dit proces van transitie of transformatie
leren richten op God enzovoort. Het
Kerken in ons werelddeel staan op een
gaat ergens toe leiden. Maar de dyna-
vormgeven van deze praktijken is van
kruispunt. Niet per se meer of erger dan
miek is onvoorspelbaar, de uitkomsten
levensbelang voor het in stand houden
in vroegere tijden, maar wel anders.
zijn niet glashelder en sturing op resul-
van de kerk van Christus.
taat gaat moeizaam. Deze fase wordt ook wel de ‘liminale fase’ genoemd: het grensgebied (limen = grens) tussen het bekende en het onbekende. Zo’n tussentijd vraagt om allerlei specifieke soorten van leiding en organisatie. Daarop kan ik nu niet ingaan, maar er is al wel over nagedacht (zie bijvoorbeeld In het oog van de orkaan van Jan Rot-
22
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
‘Hé, mag ik eens stevig met je doorpraten over homo’s?’
Opinie
Boven tafel
Leer luisteren naar elkaar: wat heb ik nodig om het standpunt van de ander
Eén van de meest identiteitsbepalende
te begrijpen? Wat wil ik weten van
praktijken van de christelijke kerk is
die ander? Hoe kan ik die ander laten
de liturgie, en dan in het bijzonder het
voelen dat het niet om mijn eigen
vieren van het avondmaal. Daar luiste-
gelijk gaat?
Hoe kan ik die ander laten voelen dat het niet om mijn eigen gelijk gaat?
ren, vieren, stil zijn, bidden, zingen, is
5. Z oek niet alleen naar de verschillen,
het begin. Maar wat doet de kerk dan
om die vervolgens te bespreken.
verder?
Zoek juist naar wat je verbindt: wat
Vanuit de praktijk benadrukken Kees
is het verlangen van de ander dat
de Ruijter en Arine Brouwer (pagina 14-
maakt dat zij/hij dit vindt? Kan ik me
bescheiden zijn, en een ander belangrij-
17) terecht hoe belangrijk het werkelijk
op dat verlangen verbonden weten
ker vinden dan jezelf. Denk niet alleen
met die ander?
aan jezelf, maar zorg juist voor elkaar.’
luisterende gesprek is. Maar juist dat is verdraaid moeilijk: om bij de koffie na
6. O rganiseer naast thema-avonden
de dienst zomaar af te stappen op ie-
ook andere avonden, leeskringen,
‘Ten slotte: jullie moeten blij zijn, omdat
mand van wie je het standpunt over ho-
vespers, gespreksgroepen enzovoort.
jullie bij de Heer horen. Ik vind het niet
moseksualiteit kent (of vermoedt) met
Laagdrempelig maar kwalitatief
erg om dat opnieuw voor jullie op te
de vraag: ‘Hé, mag ik eens stevig met je
hoogstaand. Mensen lezen zelden
schrijven. Er is geen enkele reden om
doorpraten over homo’s?’
meer hele boeken als voorbereiding,
op jezelf te vertrouwen. Want het gaat
dus neem de tijd om op avonden zelf
om Christus, onze Heer. Jullie moeten
teksten te lezen en te overdenken.
blij zijn, omdat jullie bij de Heer horen.
Onder meer de volgende stappen en voorwaarden zouden helpend kunnen
7. G een mens heeft de waarheid van
Ik herhaal: wees altijd blij. Laat iedereen
zijn.
God in pacht. Zorg daarom dat in alle
merken dat jullie vriendelijk zijn. En
1. Z org voor kerkdiensten met een open
praktijken die je organiseert de liefde
bedenk goed: de Heer is dicht bij ons.
sfeer. Benoem daarin verschillen heel
van God in Christus door de Geest
Maak je geen zorgen, maar vraag God
duidelijk, zodat diverse standpunten
ervaarbaar is.
alles wat je nodig hebt. Bid tot God, wat
eerlijk aan bod komen. Voorgangers: spreek duidelijke taal, laat de (aan-
Belangrijker
er ook gebeurt. En dank Hem altijd. Dan zal God zijn vrede aan jullie geven. Dat
wezige) verschillen maar boven tafel
Dit alles wisten lezers van OnderWeg
is een vrede die geen mens ooit gekend
komen. Wees niet bang voor conflict:
natuurlijk al. De handboeken met ge-
heeft. Die vrede zal jullie gevoel en jul-
als dat er is, is het er toch al wel –
sprekstechnieken zijn bekend, evenals
lie gedachten beschermen tegen al het
daar kun jij weinig aan doen.
de moderne tips en trucs voor groeps-
kwaad. Want jullie horen bij Jezus Chris-
2. O rganiseer af en toe thema-avonden
gesprekken. Wat elke lezer van Onder-
tus’ (uit Filippenzen 2-4, BGT).
(twee tot vier per jaar maximaal).
Weg ook zal weten is: nadenken over
Zet bij zulke avonden in op twee
onderlinge verschillen en diversiteit
Hans Schaeffer is universitair hoofd-
aspecten: kennis en ervaring. Geef
staat of valt met je hartsgesteldheid.
docent praktische theologie aan de TU
informatie vanuit verschillende in-
Hoe denk, leef, bid, lees en luister jij?
Kampen.
valshoeken op een thema. En laat
Bedenk wat de apostel Paulus schrijft:
ruimte om met elkaar van gedachten
‘Christus geeft jullie moed, en Hij troost
te wisselen, zodat iedereen haar/zijn
jullie met zijn liefde. Door de heilige
eigen mening kan vormen.
Geest zijn jullie met elkaar verbonden.
3. G eef deze avonden een inhoudelijk-
Jullie zijn goed voor elkaar en jullie
spirituele inkadering. Open samen de
leven met elkaar mee, neem ik aan.
Bijbel, bid, zing tot eer van God. Deel
Daar ben ik oprecht blij om. Maar als jul-
onderling wat dat Bijbellezen met je
lie me werkelijk blij willen maken, zorg
doet, om daarmee de werking van
dan dat jullie – met al jullie verschillen!
God in Woord en Geest te ervaren.
– helemaal één zijn. Jullie moeten jezelf
4. V oorwaarde is: een veilige omge-
niet beter vinden dan een ander, of op-
ving, onder goede gespreksleiding.
scheppen over jezelf. Nee, jullie moeten
23
Stimulans Lees-, kijk- en luistertips
tekst Heleen Sytsma-van Loo
voor geloofs- en gemeenteopbouw
Bloeiend diaconaat – gesprek in spelvorm
H
Het Diaconaal Steunpunt
van www.diaconaalsteunpunt.nl/
ontwikkelde in samenwer-
diakenendag2017. Als je niet zelf
king met Bureau Kerkwerk
wilt printen kun je het spel ook
een kaartspel over diaconaat. Dit spel
kant-en-klaar bestellen via
heeft als doel om het gesprek over
www.diaconaalsteunpunt.nl.
de diaconale gemeente te stimule-
In het spel krijg je vragen voorge-
ren. Het kan gebruikt worden op een
schoteld als: Wat is jouw favoriete
gemeenteavond over het werk van
Bijbelse voorbeeld of tekst over zor-
de diaconie, maar bijvoorbeeld ook in
gen voor je naaste? Niemand loopt te
kringen of groeigroepen. Er zijn twee
koop met zijn of haar financiële pro-
afzonderlijke vragensets (individuele
blemen; hoe kom je er dan toch ach-
Tijdens de diakenendag 2017 (11 maart jl.)
vragen en groepsvragen) van elk tien
ter en op welke signalen let je dan?
werd het spel geïntroduceerd. (beeld Dia-
vragen, een handleiding en een spel-
Wat vind jij drie belangrijke taken van
conaal Steunpunt)
bord. Het geheel is te downloaden
de diaconie? Waarom deze drie?
Kijk naar de Bijbel
L
ook at the Book is een Engelstalige online Bijbelonderwijsmethode. De bekende Amerikaanse predikant John Piper, auteur van onder meer Verlangen naar God,
legt in een video van een minuut of tien een Bijbeltekst of Bijbels onderwerp uit, terwijl de notities die hij ondertussen maakt dienen om zijn boodschap te verduidelijken en – vaak letterlijk – te onderstrepen. Het zijn dus geen filmpjes met een plaatje bij een praatje, maar video’s die bedoeld zijn om verbanden te leggen en ondersteuning te bieden bij de gesproken tekst, zoals een docent aantekeningen maakt op het bord. Daarnaast is op de betreffende pagina ook nog verwerkingsmateriaal beschikbaar, om zelf over na te denken of samen over door te praten. De serie loopt al een jaar of drie en er staan inmiddels bijna driehonderd video’s online, die te rangschikken zijn op thema, Bijbelgedeelte of verschijningsdatum. De video’s zijn te vinden via de link www.desiringgod.org/labs/all.
24
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Column Omdat de Bijbel het zegt
O
ver de Bijbel gesproken:
Stimulans
Opwaarts mobiel
theologie aan de Eastern Univer-
H
sity in Pennsylvania (zie
oogt grijs, met een stoffen bankstel, geflankeerd door een
www.peteenns.com; zie ook
dimbare lamp en een grenen tv-meubel. Hier zijn de rollen
www.patheos.com/blogs/peter-
traditioneel verdeeld en blijft veel bij het oude. Op de derde
enns), verscheen vorige maand
foto zie je knusse lambrisering met een nep open haard. Hier
Omdat de Bijbel het zegt. Waarom
huist de neoconservatief die minder overheid en Europa wil.
de Schrift verdedigen ons kan ver-
Als je naar beneden scrolt, wordt de inrichting lichter. Een
van Peter Enns, een wat recalcitrante hoogleraar
et is een prachtig plaatje van marktonderzoeker Motivaction. Acht verschillende woonkamers naast elkaar.
Elke kamer staat voor een type mens. De eerste kamer
lammen hem te lezen. De Bijbel
kosmopoliet voelt zich thuis in minimale stilering met lite-
noemt hij een onoverzichtelijk en
raire werken onder handbereik. De acht kamers staan voor
verontrustend boek – en God wil
de verschillende ‘mentality-milieus’ in Nederland. Handig
juist dat we daarmee worstelen en ons erin verliezen in plaats
voor de marketeers om te weten waar hun klanten zitten.
van zijn woorden glad te strijken, te verdedigen of in te passen
Het was ds. Tim Vreugdenhil die deze eyeopener voor mij op
in schema’s of modellen. Met Omdat de Bijbel het zegt preten-
de kerk toepaste. Mentaliteitstypen bepalen namelijk ook
deert Enns dat hij christenen een ‘revolutionaire manier van
welke verwachting je in de kerk en de context aantreft. Je
Bijbellezen’ leert, zodat ze zich ‘echt met Gods woord inlaten’.
kunt in Rotterdam niet lukraak een kerk planten zonder ken-
Zoek op books.google.nl naar The Bible tells me so uit 2014
nis van het vlees in de kuip.
voor een voorproefje van de Engelse uitgave.
Het sfeervak tussen postmaterialist en kosmopoliet blijkt mijn habitat te zijn
Mooi!
V
oor christelijke tienermeiden is er het Huis van Belle (www.stichtinghuisvanbelle.nl), een online community
Ik gebruik het plaatje ook zelf. Je kunt namelijk testen
die hen helpt om hun identiteit in Christus te vinden
in welke woonkamer jij past. Het sfeervak tussen post-
en daardoor meer zelfvertrouwen te krijgen. Of zoals ze het
materialist en kosmopoliet blijkt mijn habitat te zijn. In één
zelf verwoorden op de homepage: ‘Meiden zijn krachtig en
moeite door heb ik de vragen ook maar even voor de GKv
kwetsbaar tegelijk. Wij geloven in deze prachtige meiden die de
op de Vinex ingevuld. Wij blijken stevig ‘opwaarts mobiel’ te
sterke vrouwen van de volgende generatie zijn! Daarom is Huis
scoren. Schrik niet: dat zijn carrièregerichte individualisten
van Belle er, om deze meiden een veilige plek te bieden.’ En:
met een uitgesproken fascinatie voor sociale status, nieuwe
‘We geloven dat dat begint bij weten wie je bent, een geliefde
technologie, risico en spanning. Het goede nieuws is dat er
dochter van God. Uniek gemaakt, gewild vanaf het allereerste
hier in Vathorst ook andere mentaliteiten naast staan. En
begin (Psalm 139). Dat zorgt dat je stevig in je schoenen staat.’
positief geduid zijn ‘opwaarts mobielen’ flinke riemen waar-
Door middel van deze website, blogs, een blad en evenementen
mee krachtig geroeid kan worden.
probeert Huis van Belle naast die sterke maar ook kwetsbare
Wat nut ons deze kennis van hokjes en vakjes? Op de gloei-
tienermeiden te gaan staan. Het aanbod van Huis van Belle is
ende plaat van de eeuwigheid niet meer dan een druppel.
zeker de moeite waard om onder de aandacht van de meiden
Maar voordat die verdampt: nu snap ik de interesse voor
van je jeugdgroep te brengen. Voor ouders van tienermeiden
hypes in onze kerk beter. En als charismatische leiders roots
bracht de stichting onlangs een gratis boekje uit met honderd
in de GKv blijken te hebben, zoemt ‘opwaarts mobiel’ door
tips over hoe je er voor je tienerdochter kunt zijn. Het boekje is te bestellen via www. stichtinghuisvanbelle.nl/ ouders/100tips.
mijn hoofd. Het plaatje van al die bankstellen maakt mij vooral nieuwsgierig. Hoe is het om met al die verschillen toch samen in één huis te wonen?
Joost Smit is predikant van de GKv Amersfoort-Vathorst. 25
Eyeopener
... terwijl u met alle kracht bekrachtigd wordt, overeenkomstig de sterkte van zijn heerlijkheid, om met blijdschap in alles te volharden en geduld te oefenen. (Kolossenzen 1:11 HSV)
26
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Eyeopener
Op zoek naar de kracht van God Wij kennen de God die de hemel en de aarde gemaakt heeft, die de dood heeft overwonnen. En toch voel ik me vaak zo onnozel, zo machteloos. Paulus laat zien welke kracht we in de opgestane Christus hebben.
tekst Jeannette Westerkamp-Stegeman
Ik zou graag meer power willen zien. In mijn leven met
meer dan geloof? Wat moet je doen voor God?
Christus, in de kerk. Het is toch veel gemakkelijker om
En dan zijn er ook nog de filosofen met hun gedachten
over Jezus te praten en te getuigen van je geloof als
over volheid en volmaaktheid. Zij schermen met kennis
iemand die heel zijn leven al verlamd is, opspringt en
die verlichting brengt. In onze tijd is dat vergelijkbaar
iedereen verbaasd vraagt: ‘Hoe kan dit?’ In ieder geval
met geheime genootschappen als de Illuminati, die in-
veel gemakkelijker dan wanneer mensen je vragen
vloed en macht proberen te krijgen in het universum.
of je echt gelooft dat er maar één waarheid is, en dat
Kortom, de vraag op welke manier je aan meer heilig-
jij die dan toevallig zelf hebt? Of als iemand terloops
heid en meer power komt, speelt in diverse christelijke
vertelt wat hij in een vorig leven heeft meegemaakt.
gemeenschappen.
Of als iemand je uitlegt hoe hij contact maakt met een gestorven vader. Ja, ik zou als christen graag wat meer kracht willen ervaren.
Gedetineerde Als Paulus de brief aan de Kolossenzen schrijft, zit hij in de gevangenis. Hij kent de christenen in Kolosse uit de
Een gedetineerde, is dat wel een krachtig voorbeeld?
verhalen van Epafras. Epafras heeft hun ongetwijfeld
Volharden
over Paulus verteld. Over de wonderen die Paulus in
Paulus schreef een zin waar ik hardop om moest lachen
Jezus’ naam heeft gedaan, over zijn onderwijs. Elders,
toen hij me voor het eerst opviel. Alsof hij het tegen mij
in Korinte, waren ze niet zo onder de indruk van de
heeft.
kracht van Paulus’ optreden. En nu... een gedetineerde,
Paulus is enthousiast over wat hij hoort over de ge-
is dat wel een krachtig voorbeeld?
meente in Kolosse. Over hun geloof, hun hoop en hun
De mensen in Kolosse zijn op zoek naar een christe-
liefde. En hij bidt voor hen dat ze vol zullen worden,
lijke levensstijl. Ze vragen zich af of er niet meer moet
volmaakt. Dat ze steeds beter zullen begrijpen wat God
gebeuren dan dat wat Epafras hun leert. Epafras is
van hen vraagt, dat dat hun levensstijl wordt. Zo zullen
blijkbaar bij Paulus gekomen om daarover te praten. In
ze God steeds beter leren kennen. Dan zullen ze ‘met
Kolosse gingen de gemeenteleden voordat ze bekeerd
alle kracht bekrachtigd’ worden ‘overeenkomstig de
waren bij allerlei goden te rade, met offers en zo. Wat
sterkte van zijn heerlijkheid’. Met welk doel? ‘Om met
hebben ze nu aan God te geven? De Joden in Kolosse
blijdschap in alles te volharden en geduld te oefenen.’
leggen veel nadruk op levensheiliging door bepaalde
Grappig toch: al die kracht ontvangen en waarvoor? Om
spijswetten en speciale dagen. Vraagt God echt niet
met blijdschap te volharden en geduldig te zijn...
27
Eyeopener
Blijdschap bloeit in veiligheid en het samen plezier hebben
weging van kracht door zwakte is nog steeds gaande, tot de tijd dat Jezus terugkomt als koning over alles.
Onder de knie De kracht van God is niet iets voor de toekomst alleen. Het
Wil Paulus echt zeggen dat hij nu, in de gevangenis, net zo
koninkrijk van God breekt nu al door in onze wereld. In de
goed een getuige is van Gods kracht als toen in Efeze, toen
kerk leren we erover uit de Bijbel. We brengen het in praktijk
door een aardbeving de gevangenis opensprong en de ge-
in onze liefde voor elkaar en in ons gebed. We worden toe-
vangenbewaarder tot geloof kwam, en toen Paulus pas wilde
gerust om ook in de wereld buiten de kerk dat koninkrijk te
vertrekken nadat het stadbestuur hem vriendelijk uitgeleide
zoeken en te verkondigen.
had gedaan?
Wie gaat trainen in de sportschool krijgt kracht en uithoudingsvermogen en die kun je naar eigen believen gebruiken.
Oneindig complexer
De kracht van God blijft de kracht van God. Soms sta ik erbij
In de volgende hoofdstukken werkt Paulus die kracht – het
en zie ik hoe God werkt in iemand. Een angstig mens voor
volharden met geduld en blijdschap – verder uit. Hij schildert
wie ik bid, wordt verbazend rustig, kan opeens weer slapen.
Jezus, die erbij was toen de kosmos ontstond. Nog veel beter
Maar een andere keer heb ik het gevoel dat ik voor gek sta
dan Paulus weten we nu over de uitgestrektheid van het
met mijn geloof. Het lijkt of ik iets doe of zeg wat ik zelf niet
universum en over het wonder van het DNA. Alles is oneindig
eens begrijp, laat staan mijn gesprekspartner. Dan heb ik de
veel groter en oneindig veel complexer dan we ons kunnen
neiging me terug te trekken, er niet meer over te praten. En
voorstellen. Jezus is God, de auteur van dit alles! Die onuit-
toch: om te volharden, zegt Paulus.
sprekelijk machtige Jezus is gestorven als een zwak schepsel,
Ik wil graag meer leren over de wil van God, over hoe ik daar-
zodat de breuk tussen ons en God overbrugd kon worden.
mee leef. Wat zijn de goede woorden om over Hem te praten?
Om over na te denken
God met ons. Sterker
Hoe bidden we om genezing en leggen we handen op? Ik ge-
nog: zijn sterven is ons
loof dat we daar nog steeds toe geroepen worden, vooral in
sterven, zijn opstanding
het contact met niet-christenen. Daarbij kunnen we veel van
is onze opstanding. Een
elkaar leren, zeker als we over kerkmuren heen kijken. Per
• Als je kijkt naar jouw gemeente, zie je
nieuw leven, niet terug
slot hebben we alle christenen nodig om te weten hoe hoog,
dan ook de redenen om te danken die
uit de dood, maar door
diep, lang en breed de liefde van Christus is. Maar ik weet dat
Paulus noemt? Zie je ook dingen waar
de dood heen. Wat een
ik het nooit onder de knie krijg. Paulus bidt voor de gemeente
verwarring over is? Heb je enig idee wat
power!
dat ze zullen groeien in de kennis van Gods wil, in alle wijs-
Paulus daarover zou schrijven?
‘Juist’, zegt Paulus ‘en
heid en geestelijk inzicht, zodat ze wandelen op een wijze die
kijk nu naar mij hoe dat
de Heer waardig is, Hem in alles behagen en in elk goed werk
en verantwoordelijkheden. Je zou je kun-
werkt. Ik ben geslagen,
vrucht dragen en groeien in de kennis van God (Kolossenzen
nen afvragen waarin jij wilt volharden,
gestenigd, zit in de
1:9-10). Daarvoor hebben we volharding nodig, want een een-
ook al zie je op het moment niet veel
gevangenis. Dat kun je
voudige succesformule is er niet.
resultaat. Praat daar eens met anderen
verwachten als volge-
over. Bevestigen ze je daarin?
ling van een leider die
Getuige
• Paulus zit vast, letterlijk. Hij lijkt daar niet
lijden moest voor zijn
Voor volharding is geduld nodig en liefde, vruchten van de
moeilijk over te doen, ondanks de mach-
mensen.’ Wie ziet in
Geest. Blijdschap is ook een vrucht van de Geest en ook dat
teloosheid. Hij denkt niet: ik zit blijkbaar
die man aan het kruis
moet ons gegeven worden. We hebben elkaar nodig. Geloof,
op de verkeerde weg. Integendeel. Hoe
het geheim van God die
hoop en liefde van elkaar. Bij volharding heb je aanmoediging
beoordeel jij of je op de goede weg zit?
zijn schepping geneest?
nodig. Geduld moet je oefenen, ook op elkaar. Blijdschap
Onze maatschappij is erg resultaatge-
Dit is het Jezus-leven.
bloeit in veiligheid en het samen plezier hebben. Elkaar niet
richt. Denken wij als christenen anders?
Volkomen machteloos,
beoordelen op effectiviteit, maar elkaar bemoedigen. Voor-
Of zit het maakbaarheidsdenken ons in
maar vol van de kracht
komen dat je zuur of bitter wordt als dingen tegen zitten.
het bloed?
van de schepper van
Bidden voor elkaar. En dan de kerk uit gaan en getuigen van
het universum.
Gods koninkrijk. Met volharding, met geduld, met blijdschap.
• De Geest geeft ons verschillende gaven
• Ben je persoonlijk of als gemeente de laatste tijd gegroeid in het kennen van
Ja, Jezus is gestorven
Gods wil? Wat ben je aan het leren?
en opgestaan. Het is
Jeannette Westerkamp-Stegeman (NGK) is werkzaam als
volbracht. Maar die be-
predikant in een gesloten jeugdinrichting.
28
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
-advertenties-
Op zoek naar een diaconaal jaarproject voor jouw kerk? Kijk dan op: www.tear.nl/connected-church
DEEL jouw geloof!
#15 8 augustus
2015
Onder
www.onderwegonli ne.nl
Inspiratie voor reisgenoten
'Ik was een vreem deling en jullie namen Mij op' THEMA: KERK EN
VLUCHTELING
> 08 NAASTENLIEFDE HEB DE VLUCHTELING LIEF ALS UZELF PROBLEEM: EGOÏSME' > 12 KLAAS HARINK > 16 VIER VOORBEELDEN 'ONS GROOTSTE OMZIEN NAAR VLUCHTELINGEN > EN VEEL MEER...
Neem een proefabonnement: www.onderwegonline.nl Eerste drie maanden gratis! richting inspiratie
Verre Naasten is de landelijke mission-organisatie van en voor de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Onze missie: geloof delen wereldwijd! Wil jij bijdragen aan onze missie? Wij zoeken:
• Bestuurslid Landelijk Samenwerkingsverband | Verre Naasten vrijwilligersfunctie I aandachtsgebied: (jongeren)marketing
• Lid kernredactie Naast
vrijwilligersfunctie I met theologische achtergrond
Meer weten? Kijk op www.verrenaasten.nl/vacatures.
Adverteren in OnderWeg? De voordelen: De oplage is groot. Het tarief is aantrekkelijk. De nummers blijven lang bewaard. Informatie en reserveringen: Nico Postuma, adverteren@onderwegonline.nl. Vind alle tarieven en formaten ook terug op www.onderwegonline.nl/adverteren.
Onder
e Inspirarti voo n te reisgeno
Ontmoeting
Carla Dik-Faber: kunsthistorica, echtgenote, moeder, muziekliefhebber en CU-politica
‘Eigenlijk is het heel raar dat ik politicus ben, ik heb helemaal niks met woorden!’
Het stille werkpaard van de Tweede Kamer. Zo werd Carla Dik-Faber (45), Kamerlid van de ChristenUnie, in 2015 door Vrij Nederland genoemd. Van de 150 Kamerleden was zij het meest effectief, kreeg ze het meest gedaan. En nog is haar rol in de politiek niet uitgespeeld. Een ontmoeting met de mens achter de politica.
30
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
tekst Elze Riemer
Ontmoeting
lijks te maken met zware en complexe
alles wat er nog te doen is. Dat zijn de
dossiers. Nu is ze, na vierenhalf jaar, op-
momenten dat ik God ontmoet.’
nieuw beëdigd voor een nieuwe termijn. Hoe interessant ook, vandaag gaat het
En toch staat die cello stof te verzame-
vooral níet over politiek.
len thuis. Zie je dat ook als een soort spirituele armoede?
Hoe zouden je man en je dochter jou
‘Ik heb de afgelopen jaren wel echt mo-
omschrijven?
menten van bezinning gemist, van stilte
‘Mijn man zou allereerst zeggen dat
en rust. lk heb het idee dat er te weinig
ik gedreven ben. Maar ook dat werk
balans is. Ik word echt opgeslokt door
en privé goed in balans zijn. Hoe druk
de Kameragenda. Op slechte momenten
het ook is, ik probeer altijd voldoende
heb ik het gevoel dat ik mezelf aan het
aandacht te geven aan het thuisfront.
verliezen ben. Dan is echt de vraag: wie
Meteen de eerste zaterdag na de ver-
ben ik nog? Op je werk ben je Kamerlid
kiezingen ben ik met mijn dochter de
en thuis moeder en echtgenote, maar
stad in geweest voor zomerkleren.
waar blijf ik nog? En waar is God in
Mijn dochter zou, denk ik, benadruk-
het hele verhaal? Wat dat betreft is de
ken dat ik te nauwkeurig ben. Zij is heel
keuze voor de ChristenUnie heel bewust
anders dan ik. We hebben gemeen dat we hard werken, maar zij kan op een gegeven moment zeggen: dit is goed genoeg. Dat is voor mij nog heel moeilijk. Mijn cellolerares wees mij daar lang geleden ook al op. Na twaalf jaar les zei zij tegen me: “Technisch gezien is (beeld Anne Paul Roukema)
het perfect, maar ik hoor geen muziek.”
‘Technisch gezien is het perfect, maar ik hoor geen muziek’
Dat is het ergste wat je te horen kunt krijgen! Ik wilde het zo perfect spelen
geweest. We beginnen op dinsdag altijd
dat ik mezelf geen ruimte gaf om ervan
met gebed en Bijbellezing, voor mij het
te genieten. “Goed genoeg” is daarom
meest waardevolle moment van de
een beetje mijn lijfspreuk geworden. Als
week. Ik vind het heel waardevol om
ik te consciëntieus ben, moet ik mezelf
vanuit die basis te werken. Daarnaast
dat weer even voorhouden: je mag ook
gaan we als gezin zondags naar de kerk
van het resultaat genieten, je hebt wat
(NGK, red.). Toch lukt het mij in die dien-
moois neergezet. Ik ben niet snel tevre-
sten niet om daadwerkelijk tot mezelf
den over mijn eigen inzet. Dat zou mijn
en tot God te komen. Het is een leven-
dochter zeker benoemen.’
dige kerk, met veel jonge gezinnen. Mijn dochter voelt zich er goed thuis. Zelf mis
Het eerste wat me opvalt wanneer ik Carla Dik-Faber de hand schud, is haar –
Is het uiteindelijk gelukt om de muziek
ik kan er geen ander woord voor vinden
te laten horen?
– ‘zachtaardige’ voorkomen. Op één of
‘Ja, samen met twee andere vrouwen,
Misschien toch over naar de Rooms-
andere manier lijkt dat niet zo te passen
een pianist en een violist. Maar de laat-
Katholieke Kerk?
bij het feit dat ze een succesvolle politica
ste jaren niet meer. Mijn cello staat al
(Lachend:) ‘Ja, wie weet. De roomse kerk
is. Maar dat is ze wel: ze maakt werkwe-
heel lang onaangeroerd thuis. Ik mis de
heeft absoluut een bepaalde aantrek-
ken van zestig tot tachtig uur en weet
muziek enorm. Het is echt een uitlaat-
kingskracht. Jaren geleden zijn we naar
als geen ander een verschil te maken.
klep voor mij, net zoals kunst of een
de Sint Pieter geweest in Rome. Ik stond
Als portefeuillehouder van landbouw en
mooie wandeling in de natuur. Een ma-
boven in de koepel toen er gezangen
natuur, energie, klimaat en milieu, cul-
nier ook om even in een andere dimen-
van onderaf naar boven klonken. Van
tuur en volksgezondheid heeft ze dage-
sie terecht te komen, los te komen van
mensen uit allerlei landen, die allemaal
ik momenten van stilte en bezinning.’
31
Ontmoeting
nog en waar is God in dit hele verhaal?
zie in deze wereld, maar ook voor het
Als je kijkt naar de afgelopen jaren en
persoonlijke verdriet dat ik ken. Dan
je maakt de balans op, hoe zou je die
kom ik laat thuis en zit mijn man op de
vraag dan beantwoorden?
bank, met een boek en Bach aan. Eén en
‘Ik vind dat een moeilijke vraag. Ik vind
al rust. Terwijl ik kom uit een wereld van
het makkelijker te zeggen wie God is
klimaatverandering die tegengegaan
voor mij, dan wie ik zelf ben. God is voor
moet worden, van bezuinigingen die
mij iemand bij wie ik geborgenheid vind
niet goed uitpakken, van mensen die
en van wie ik kracht ontvang. Ik zou
niet de zorg krijgen die nodig is. Vanuit
echt niet zonder het geloof kunnen. Ik
die enorme dynamiek word ik dan in de
vind het moeilijk om God te omschrijven
rust en harmonie van Bach gesleurd. Dat
in aardse termen, of te beschrijven in
klopt gewoon niet. Tegenwoordig luister
termen van een relatie, zoals je die met
ik veel naar de muziek van Olivier Mes-
familie of vrienden hebt. Heilig, maar
siaen. De Turangalila symfonie, dat is
niet ver weg. Eigenlijk onbeschrijfelijk.’
precies wat ik voel.’
Hoe krijgt dit vorm in je dagelijks
Dat is verre van harmonieus. Ik kan er
leven?
haast niet naar luisteren, zo onrustig en
‘Ik probeer dagelijks aan Gods hand te
heftig. Als dat is wat je voelt, snap ik
leven. Ik doe wat mijn hand vindt om te
wel dat je naar wat rust verlangt. Wan-
doen en ga waar God mij wil hebben.
neer is het tijd voor Bach?
Wat ik ook doe, ik hoop dat God mij wil
‘Misschien wanneer Jezus terugkomt?
gebruiken in zijn plan, om een verschil te
De Bijbeltekst waar ik elke dag mee
maken in de levens van mensen. In die
opsta, is Romeinen 8:19: “De aarde ziet
zin ben ik ook geen planner. Het leven
er reikhalzend naar uit dat openbaar
trekt zich toch niks aan van je plannen.
wordt wie Gods kinderen zijn.” Ik zie
Ik vertrouw erop dat God mij leidt, zoals
echt uit naar de wederkomst. Tot die tijd
Hij steeds heeft gedaan.’
doe ik wat ik kan om de aarde en het leven meer te laten zijn zoals God het
Carla Dik-Faber: ‘Mijn voornemen voor de komende jaren is om meer balans te zoe-
Is die overgave er altijd, ook wanneer
ken: cello spelen, avondjes op de bank met
het moeilijk wordt?
mijn man en vrienden, gesprekken hebben
‘Ik kan en wil niet anders. Natuurlijk
zoals wij nu hebben, samen op pad gaan,
heb ik ook veel vragen. Vragen waar ik
dingen ontdekken.’
geen antwoord op krijg. Waarom ik geen biologische kinderen heb gekregen? Ik weet het niet. Toch ervaar ik ook dan
bedoeld heeft. Dat dit nu in de Tweede
‘Het leven trekt zich toch niks aan van je plannen’
in het Latijn zongen. Zo bijzonder, één
die geborgenheid. Maar ik vind het las-
van de meest waardevolle momenten
tig om dat onder woorden te brengen.
in mijn leven. Naast de rust en de stilte
Woorden schieten dan zo tekort! Dat is
spreken de symbolen en rituelen mij ook
het mooie van muziek, dat is zo veel
Kamer is, vind ik elke dag weer bijzon-
aan. Tijdens mijn studie kunstgeschiede-
meer veelzeggend dan woorden. Eigen-
der. Ik ervaar deze baan echt als een
nis heb ik daar veel van meegekregen.
lijk is het heel raar dat ik politicus ben, ik
ambt, waarvoor ik geroepen ben. Het is
De kunstgeschiedenis rust immers voor
heb helemaal niks met woorden. Ik ben
een spannende en zware baan, waar ik
een groot gedeelte op de rooms-katho-
juist van de muziek en het beeld.’
echt een verschil kan maken. Maar wat ik ook doe, het zal nooit volmaakt zijn.’
lieke traditie.’ Hoe zou je het dan met muziek zeggen? Je vertelde net dat je op slechte mo-
‘Ik kon heel lang niet naar Bach luiste-
Waar droom je van?
menten het gevoel hebt jezelf te
ren. Zijn muziek is veel te harmonieus.
‘Ik heb geen hoogverheven dromen.
verliezen. Dan is de vraag: wie ben ik
Te harmonieus voor de narigheid die ik
Mijn voornemen voor de komende
32
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Column
Buggy gesprekken hebben zoals wij nu hebben, samen op
I
pad gaan, dingen ontdekken. De afgelopen jaren
smiley moeten, maar daar doet Onderweg niet aan.) Aan de
is dat er amper van gekomen. Daar verlang ik echt
grens van mijn gezichtsveld neem ik waar dat er steeds bejaar-
naar. En misschien heel aards, maar ik zou ook
den met buggy’s voorbijkomen. Hebben die allemaal vandaag
meer willen reizen. Daar geniet ik echt van. Vorig
een opa- en omadag?, gaat het door mij heen. Dan kijk ik beter
jaar heb ik voor het eerst in de oceaan gezwom-
en zie ik dat er geen kinderen, maar golfclubs in de wagentjes
jaren is om meer balans te zoeken: cello spelen, avondjes op de bank met mijn man en vrienden,
k zit op een bankje en denk na over de preek van komende zondag. Op één of andere manier gaat dat beter onder een
open hemel. Ik weet ook niet hoe dat komt. (Hier zou nu een
zitten. Ik bedenk nu pas dat er achter mij een golfbaan is. Tja, als
‘Misschien heel aards, maar ik zou meer willen reizen’
je bejaard bent, heb je daarvoor alle tijd. Het lijkt me ook echt een bejaardensport, maar door dat te zeggen verraad ik vermoedelijk mijn onkunde. Dat laatste geldt trouwens voor meer (zeg maar de meeste) sporten. Het is wat met die bejaarden. Steeds ouder worden en steeds langer vitaal blijven. Wat moet je ermee, met dat zwitserle-
men, toen we op vakantie waren op de Azoren.
vengevoel? Eindelijk tijd voor leuke dingen. Het schijnt dat je
Dat was echt een religieuze ervaring. Eerst zit je op
zelfs hele bejaardendorpen hebt (waar anders dan in Amerika?).
een bootje, midden in de dynamiek van de wereld,
Een soort vakantieparken maar dan permanent, die speciaal
met al het geluid en de bedrijvigheid die daarbij
ingericht zijn voor een ouder publiek, met lage drempels voor
horen. Maar zodra je je hoofd onder water steekt,
de rollator en hoge hekken en extra beveiliging voor het goede
is het weg. Dan is het één grote blauwe omgeving,
gevoel.
waar zonnestralen doorheen schemeren en waar kwallen als een soort diamanten rondzweven. Prachtig.’ Is wat je cellolerares zei over je cellospel niet ook een beetje van toepassing op hoe je leeft? ‘Dat is echt wel mijn valkuil, ja. Ik vergeet te genieten. Als je kijkt naar wat het leven waardevol maakt, dan is dat echt niet op de cover van Vrij Ne-
Met lage drempels voor
de rollator en hoge hekken en extra beveiliging voor het goede gevoel
derland staan. Dat is je relatie met God, met familie en vrienden. En dat heeft letterlijk tijd nodig. Het
Nu even tot de werkende generatie: is dat ons perspectief?
is de moeite waard om daar tijd in te investeren. Ik
Na je pensioengerechtigde leeftijd (ook al schuift die ietsje op)
wil niet dat mensen zeggen als ik overleden ben:
twintig of dertig jaar met vakantie, zonder onderbreking? Ik
ze heeft zestig uur per week gewerkt en zoveel
word er niet warm van. Ze zeggen weleens: in het koninkrijk
moties door de Kamer gesleept. Dat is niet de her-
van God gaat niemand met pensioen. Je kunt tot op hoge leeftijd
innering die je achter wilt laten.’
iets betekenen. Helemaal waar. Maar ook waar is dat je best een stapje terug mag doen als je wat ouder wordt. Tijd voor de
Met al dat werk maak je anders wel een verschil
kleinkinderen en zo. Pak die buggy maar in, maar dan niet met
voor ontzettend veel mensen in Nederland. Niet
golfclubs.
voor niets riep Vrij Nederland je uit tot meest effectieve Kamerlid. Heb je de afgelopen vierenhalf jaar eigenlijk al wel gevierd? ‘Het is heel erg, maar er staat al een poos een speciale fles wijn klaar, voor als ik opnieuw beëdigd zou worden. Het is er nog niet van gekomen…’ Elze Riemer is journalist en godsdienstwetenschapper (www.elzeriemer.com). Dick Westerkamp is predikant van De Lichtboog (NGK) in Houten. 33
Jeugdwerk ROC’er Anneke voelt zich in de kerk niet gekend
‘Zo’n “Ach, meisje…” Daar kan ik niks mee!’ Anneke (18 jaar) heeft belijdenis gedaan, volgt de opleiding tot verzorgende aan het ROC (niveau 3) en werkt enkele dagen per week in een verzorgingshuis voor ouderen. Ze leidt een volwassen leven, maar voelt zich in de kerk niet gekend, omdat ze ingedeeld wordt bij haar leeftijdsgenoten. Ze mist in de kerk de gelijkwaardige behandeling die ze in het dagelijks leven wel ontvangt. tekst Paul Smit
Agenda
Tijdens ons gesprek zie en voel ik haar
heeft geleerd te filteren, kan ze begripvol
verontwaardiging als ze zegt: ‘Daar kan ik
met de senioren omgaan. Ook op andere
voor (semi-)professionele kerkelijk
niks mee!’ Deze reactie verwoordt hoe zij
plekken filtert Anneke negatieve opmer-
jeugdwerkers. Thema: POP-UP. Zie
zich soms voelt in de kerk.
kingen die ze hoort, maar vooral in haar
www.missienederland.nl/innov8.
Met haar 18 jaar heeft ze al verschillende
gemeente vindt ze het verschrikkelijk dat
• 16 en 17 mei: Conferentie van INNOV8
levenslessen geleerd, die ze toepast in
ze gemaakt worden. Met die negatieve
Thema: Gods Geest geeft LEV. Meer
haar werk in het verzorgingshuis. De be-
opmerkingen wordt druk op haar uitge-
hierover op www.opwekking.nl.
langrijkste levensles voor haar is filteren.
oefend en oordelen gemeenteleden over
Dat leerde ze op het vmbo: onderscheid
elkaar.
• 2 tot 5 juni: Pinksterconferentie 2017.
• 10 juni: EO-Jongerendag, GelreDome Arnhem. Thema: Fear not. Zie www.
maken tussen wat klasgenoten zeiden en
eo-acties.nl/eo-jongerendag.
wat ook echt met haar te maken heeft.
Leefwereld
Door de groepsdruk heeft Anneke zich een
Zo wordt in de gemeente geoordeeld over
ferentie. Thema: God in ons midden.
tijdje aangepast aan de regels van de klas,
zaken die Anneke minder belangrijk vindt:
Meer hierover op www.new-wine.nl/
waardoor ze aan zichzelf ging twijfelen.
over de muziek in de kerk bijvoorbeeld, en
zomerconferentie.
Dat vrat aan haar zelfbeeld. Uiteindelijk
of je één of twee keer naar de kerk gaat.
heeft ze geleerd te onderscheiden waar
Voor Anneke zijn we nu eenmaal allemaal
zij zich wel en waar zij zich niets van aan
anders en dat is mooi.
moest trekken. Nu kan ze goed omgaan
Om duidelijk te maken wat ze met ver-
met negatieve opmerkingen die feitelijk
schillen bedoelt, noemt ze een goede
niets met haar te maken hebben.
vriend die na het vwo ging studeren. Hij
Negatieve opmerkingen krijgt Anneke
leeft in haar ogen in een andere wereld,
tegenwoordig bijvoorbeeld van de be-
met andere verantwoordelijkheden en
woners, die klagen over haar en haar
andere zorgen. Zij in een volwassen we-
collega’s. Ze ziet in dat de bewoners hun
reld met de verantwoordelijkheid voor
frustratie door verveling en eenzaam-
andere mensen, hij in een studentenwe-
heid op haar afreageren. Omdat Anneke
reld met de verantwoordelijkheid om in de
• 2 2 tot 28 juli: New Wine Zomercon-
34
OnderWeg #09 > Jaargang 3 > 29 april 2017
Jeugdwerk
De Bijbel staat vol voorbeelden van mensen die hun dagelijkse zorgen kwamen delen met Jezus, de discipelen en de apostelen. Daarin komt steeds naar voren dat het evangelie aansluit bij dat persoonlijke verhaal. Er wordt geluisterd en mensen kunnen hun verhaal kwijt. Dat is vandaag nog steeds de beste manier om tot een goed gesprek te komen. Omdat Anneke heeft geleerd te filteren, kan ze begripvol met de senioren omgaan.
Paul Smit is jeugdwerkadviseur bij het NGJ. Met bijdragen van Karen Scheele (NGJ) en Anko Oussoren (Praktijkcentrum opleiding te presteren. Dat verschil lijken
haar klas niet accepteerde dat ze eigen
GKv). Vanwege haar privacy is de naam
volwassenen met kinderen op het vwo of
keuzes maakte. Maar ze ervaart haar vrij-
Anneke gefingeerd.
in het hoger onderwijs nauwelijks te zien.
heid als belijdend christen juist in haar
Die verschillende leefwerelden roepen
eigen relatie met God; misschien niet vol-
ook andere geloofsvragen op. Anneke
gens de letter van de gemeente, maar wel
Voor Anneke
zijn we allemaal anders en dat is mooi
volgens de geest van het evangelie.
Tradities
elkaar komen te staan. Piet Schelling heeft een praktisch boek geschreven
en het gezien worden als persoon, ook in
over het omgaan met die verscheiden-
de kerk. Het was inspirerend om van haar
heid in de kerkelijke gemeente: Mijn
te horen hoe ze reacties in haar gemeente
gelijk en ons geluk, Zoetermeer (Boe-
filtert. Ik heb het ervaren als een gelijk-
kencentrum), 2012.
waardig gesprek tussen twee volwassenen die herkenning bij elkaar vonden in
wordt met de veronderstelde antithese
wat echt belangrijk is. Zoals:
tussen wetenschap en geloof. Daarover
1. Oordeel niet.
spreken ze als vrienden met elkaar, om
Lucas 6:37 gaat over het denken en pra-
van elkaar te leren.
ten over mensen buiten je eigen groep. Het evangelie schrijft niet maar één manier, één vorm voor. Dus geef jong-
De ruimte die ze elkaar geven als vrien-
volwassenen de ruimte om op andere
den ervaart ze in de gemeente niet echt
manieren bezig te zijn en zoek naar wat
van volwassenen. Ze voelt zich door de
jullie verbindt in Christus, niet naar wat
gesproken vanuit die houding van ‘ach
moeilijk zijn als mensen tegenover
van het respecteren van elkaars eigenheid
met de dood, terwijl hij geconfronteerd
volwassenen te snel en te makkelijk aan-
• Veelkleurigheid is mooi, maar kan ook
Anneke vraagt aandacht voor de waarden
komt in haar werk regelmatig in aanraking
Gelijkwaardig
Media/tips
je anders doet. 2. D urf in vrijheid met regels om te gaan.
meisje’. En daar kan ze niets mee. Op
Vanaf Matteüs 5:17 gaat Jezus in op
school, in haar werk en onder vrienden
de wet en op door mensen bedachte
project dat gemeenten wil aanmoedi-
wordt ze als gelijkwaardige volwassene
tradities. Tradities geven zekerheid en
gen en helpen om over diversiteit met
behandeld. Dat mist ze in de gemeente.
herkenbaarheid in het leven, maar zijn
elkaar in gesprek te gaan. Hoe doe je
Anneke ziet overeenkomsten tussen haar
niet boven Gods bedoelingen verheven.
recht aan de diversiteit in opvattingen
vmbo-tijd en de gemeente. In de ge-
Door aansluiting te zoeken bij de he-
en belevingen die er binnen de ge-
meente wordt ze aangesproken op basis
dendaagse cultuur wordt de inhoud van
meente bestaat? Lees hier meer over
van haar leeftijdsgroep, zoals een leraar
het evangelie geen geweld aangedaan,
op www.praktijkcentrum.org/project/
een klas aanspreekt. En in de gemeente
hooguit veranderen er enkele tradities.
diversiteit-in-je-gemeente.
moet ze meedoen met ‘de groep’, zoals
• Het Praktijkcentrum ontwikkelde een
3. L aat mensen hun verhaal vertellen.
35
-advertenties-
Informatieboekje
©Carel Schutte
VERSCHENEN
Op zoek naar een diaconaal jaarproject voor jouw kerk?
2017 voor de
Nederlands Gereformeerde Kerken
Kies een project van Tear en leef mee met kerken wereldwijd. Kijk op: www.tear.nl/connected-church of bel 030 - 69 69 600
onder redactie van ds. K. Muller Een gevarieerd Informatieboekje dit jaar. Naast alle adressen en gegevens van kerken, predikanten, kerkelijke werkers, verenigingen en organisaties bevat deze uitgave: • een uitgebreid jaaroverzicht • een artikel over kerkrecht • statistische gegevens • twee in memoriams • Akkoord voor Kerkelijk Samenleven • informatie over de Landelijke Vergadering
Buijten & Schipperheijn Motief www.buijten-motief.nl – 300 p. – e 12,10 – in de boekhandel
Advertentie Onderweg 29 april.indd 1
20-04-17 10:03
“OnderWeg is een actuele bron van toerusting en inspiratie voor iedereen die kerkelijk betrokken is.” www.onderwegonline.nl
#15 8 augustus 2015
Onder
e
Inspirati
voor en reisgenot
e.nl rwegonlin www.onde
#23
12 dece
mber 2015
ij ‘Voor m
’ orship is dit w THEMA
: CHRISTU
TUUR S EN CUL
'Ik was een vreemdeling en jullie namen Mij op' THEMA: KERK EN VLUCHTELING
Onder
ie irat Inspvoor en enot reisg
> 08 NAASTENLIEFDE HEB DE VLUCHTELING LIEF ALS UZELF > 12 KLAAS HARINK 'ONS GROOTSTE PROBLEEM: EGOÏSME' > 16 VIER VOORBEELDEN OMZIEN NAAR VLUCHTELINGEN > EN VEEL MEER...
‘MIJN TKAMP ND MAA MEER... ? 12 ARE > EN VEEL ONS HEEN BOVEN NAAR UUR OM IJZING DE CULT VINGERW NOVER ST EEN WE TEGE > 16 KUN STAAN KSTOEL’ EEST HOE ST DE PREE 08 TIJDG HING NAA GRAFFITI
Neem een proefabonnement: www.onderwegonline.nl Eerste drie maanden gratis!
richting inspiratie