www.onderwegonline.nl
#06 21 maart 2015
Wie gelooft nog in de hel?
THEMA: VERLOREN GAAN EN BEHOUDEN WORDEN
Onder
Weg
e Inspirarti voo n te reisgeno
> 08 PLAFONDSCHILDERING ONS BEELD VAN HEMEL EN HEL > 12 HENK DE JONG ‘JE ZEGT AL GAUW TE VEEL OVER DE HEL’ > 18 VERDRIET WANNEER ONGELOOF DICHTBIJ KOMT > EN VEEL MEER...
Thema ol Boordeavtie inspir
Stamelen
V
ijfentwintig jaar geleden overleed mijn broer Gert, 36 jaar jong. Hij had het geloof in de God in wiens naam hij gedoopt was verloren. De
dag na zijn sterven zaten we bij mijn ouders thuis, mijn broers en zussen en ik. Diep verdrietig en vol vragen. Hoe is het met hem? Waar is hij nu? We spraken over de overlijdensadvertentie in de krant. Wat zeggen we over hem en aan welke woor-
den van God kunnen we ons vastklemmen? We vonden rust bij het slot van Psalm 138, over God wiens goedertierenheid tot in eeuwigheid is en die het werk waarmee Hij begonnen is niet loslaat. Het was zo’n moment dat het behouden of verloren zijn van geliefden heel dichtbij kwam. Net als jaren later, toen één van onze kinderen vertelde dat hij het geloof waarmee hij opgroeide in een proces van jaren was kwijtgeraakt. Gedoopt, belijdenis gedaan, EO-Jongerendag bezocht, Youth for Christ-liedjes met de gitaar gespeeld, en nu niets meer.
We praten er zelden over, een enkel woord soms
08 O pinie
De hel van veraf en dichtbij Laat God mensen verloren gaan? Bestaat de hel? Is er naast eeuwig leven ook een eeuwige straf? Om deze vragen kan een christen niet heen; daarvoor wordt er te veel over gezegd in de Bijbel. Maar hoe beantwoord je ze? En wat doe je daar vervolgens mee?
Zo heeft bijna iedereen in de kerk zijn of haar eigen verhaal en vragen over geliefden die los van God zijn en over hun leven nu en hun toekomst straks. We praten er zelden over. Een enkel woord soms. Doen we elkaar daarin tekort? Maar erover praten haalt zo veel pijn, ver weggestopte pijn, naar boven.
12 i nterview
Henk de Jong: ‘Je zegt al gauw te veel’ De vraag of mensen die niet in God en Jezus geloven voor
In dit nummer van OnderWeg gaat het over die
eeuwig verloren gaan, wordt steeds vaker met nee beantwoord.
vragen en over die pijn. Over verloren gaan en be-
Het antwoord van Henk de Jong, emeritus predikant van de NGK
houden worden. Over de escapes die we maar al te
Zeist, is ja noch nee. ‘Daar ga ik niet over’, zegt hij. Een gesprek
graag zoeken en over wat de Bijbel wel en niet zegt.
over oordeel en straf, liefde en recht.
Het biedt behalve stof voor overdenking ook stof voor gesprek tussen kerkmensen met ongelovige geliefden. Om samen te stamelen – meer is het vaak niet – en rust te vinden bij Jezus, die zijn verloren schapen zoekt. En te zingen: My God is mighty to save.
18 opinie
Verdriet zonder troost Het besef dat je ongelovige kind, ouder, broer, zus, geliefde voor eeuwig verloren kan gaan, dat is toch niet te dragen? Ton Vos zoekt naar een weg waar niet de bitterheid wacht, maar waar de hoop gaat gloren.
Ad de Boer, hoofdredacteur OnderWeg
2
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Inhoud
06 P raktijklokaal
Stadshartkerk sluit haar deuren
In plaats van naar de kerkdienst gaan de gemeenteleden van de Stadshartkerk in Amstelveen op 29 maart de stad
30 WANDELEN MET GOD
Heb oog voor wat Hij met liefde voortbracht
In de loop van dit jaar komt paus Franciscus met een
in om haar te dienen op verschillende plaatsen en door
bijzondere encycliek over onze omgang met natuur en
middel van verschillende activiteiten.
milieu. Het is te hopen dat de paus erin slaagt om ons leven met God op een inspirerende manier te verbinden met de zorg voor deze aarde.
22 trefpunt
Wel samenwerken, niet samengaan
De NCGK en de GKv in Zoetermeer werken vruchtbaar met elkaar samen. Aan een fusie is echter geen behoefte. ‘We leren van onze verschillen en doen onze winst met elkaars sterke kanten.’
24 missionair
Missionair sporten in Delfshaven Gewoon aanwezig zijn op een plein, in een woonwijk in
Rotterdam-West. Sporten, spelletjes doen, of knutselen met kinderen en tieners uit de wijk. Dat is Sonrise Delfshaven, een missionaire activiteit van de GKv Rotterdam-Delfshaven.
En verder: 05 In beeld 14 Redactioneel 21 Colofon 21 Nieuws 24 Column Eline de Boo 26 Woordzoeker 31 Column Roel Kuiper
28 jeugdwerk
Een roadtrip naar verbondenheid
Correctie acceptgiro Op de acceptgiro die sommige abonnees voor de betaling van hun abonnement hebben ontvangen, stond onder de
Bijna twee derde van de jongeren vindt het belangrijk
naw-gegevens een verkeerd bankrekeningnummer.
om bij een gemeenschap te horen, stelde Beam in
Het moet zijn: NL89INGB0000404945.
een onderzoek. De cijfers werden direct na uitgave
U kunt de acceptgiro gewoon ongewijzigd gebruiken
gerelativeerd, maar waarom eigenlijk? Kunnen we niet
voor uw betaling. Betaalt u via internetbankieren? Neem
geloven dat jongeren positief zijn over de kerk?
dan het goede rekeningnummer over.
3
(advertenties)
Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564 De V.V.I. stelt zich al meer dan 35 jaar ten doel:
Giften graag op IBAN: NL 97 INGB 0003885840
www.verplegingvoorisrael.nl
Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen.
■ ■ ■ ■
In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen
Hulpverlening aan kinderen, jongeren en volwassenen
Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland
www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl
Voor verdere informatie en aanmelding: T 0180 - 42 69 55 E info@psychbrouwer.nl I www.psychbrouwer.nl
Weg
e Inspirarti voo n te reisgeno
Drie maanden lang gratis onderweg Benieuwd naar OnderWeg?
Neem een proefabonnement en ontvang het magazine drie maanden lang gratis thuis! Aan het einde van de drie maanden kunt u kiezen tussen een jaarabonnement of een digitaal abonnement. Niet tevreden? Dan kunt u het proefabonnement simpelweg laten aflopen; het wordt niet automatisch verlengd.
administratie@onderwegonline.nl of www.onderwegonline.nl/proefabonnement
onderwegonline.nl
facebook.com/onderwegonline @onderwegonline
Bij o.a.: ADHD · angst · burn-out · depressie · faalangst · fobie · gedragsproblemen · identiteitsproblemen · lichamelijke spanningsklachten · negatief zelfbeeld · onzekerheid · opvoedingsproblemen · paniek · piekeren · PDDNOS · relatieproblemen · slaapproblemen · somberheid · spanning · stress · syndroom van Asperger.
Vestigingen in Ridderkerk, Barneveld en Meteren
Onder
Bestel uw proefabonnement via
Onderzoek Advies Begeleiding Behandeling
In beeld
In beeld: Adriaan Koops
Heerlijk kerken
Leeftijd: 29 Woonplaats: Zwolle Kerkelijke gemeente: Opstandingskerk Zwolle-Noord (GKv) Gezinsomstandigheden: Gelukkig getrouwd, twee schatten van kinderen Werk: Docent muziek aan het Greijdanus in Hardenberg, cantororganist Bazuinkerk Kampen-Zuid en begeleider op orgel of piano van diverse koren tijdens concerten.
bezoeken, orgels bespelen en elke ochtend traditional English breakfast
1. In welk Bijbelpersonage herken je jezelf? Waarom?
5. Waar kunnen ze je voor wakker maken? Voor een vakan-
8. Wat is je slechtste eigenschap? Ik schuif wel graag dingen
‘Het was een knappe jongen met ros-
tie met het hele gezin naar Engeland.
voor me uit, tot grote frustratie van
sig haar en sprekende ogen’, zo wordt
Heerlijk kerken bezoeken, orgels be-
mensen die bijvoorbeeld een mailreac-
de jonge David omschreven (1 Samuel
spelen, genieten van de natuur en elke
tie van mij verwachten. Dat ik de tekst
16:12). Als ik dat rossige haar en zijn
ochtend traditional English breakfast.
van dit interview op tijd ingestuurd heb,
muzikaliteit combineer, herken ik mijzelf daar wel in. De jonge David speelde muziek voor koning Saul, ik speel muziek voor de grote koning.
6. Welke zin (of welk beeld) uit een preek heeft zo’n indruk op je gemaakt dat je het nu nog weet? Tijdens
2. Aan welk thema moeten we in OnderWeg een keer aandacht schenken? Aan de
één van de eerste nieuwjaarsdiensten
kwaliteit van de muziek tijdens de ere-
op de preekstoel en wapperde tijdens
dienst; over het belang daarvan en hoe
de preek met een briefje van vijftig
die kwaliteit kan worden gewaarborgd
gulden met de vraag: ‘Wie wil dit briefje
richting de toekomst.
hebben?’ Mijn broer veerde op en stak
3. Wat is je favoriete lied? Waarom? Ik ben altijd geboeid door
is dan ook een unicum!
die ik begeleidde, ik zal een jaar of 13 geweest zijn, stond ds. Van de Scheer
z’n vinger in de lucht, vroeg of de dominee het echt meende en kwam zijn briefje ophalen bij de preekstoel. Van
de schoonheid van de melodieën van
de Scheer wilde met dit beeld laten zien
Engelse kerkliederen. Een favoriet lied
dat geloof je gegeven is en dat je alleen
heb ik niet, maar deze liederen spreken
maar je hand hoeft op te houden en het
mij altijd aan.
moet willen ontvangen.
4. Geloven kun je niet alleen, omdat… je andere mensen
7. Wat betekent je geloof voor jou? Ik kan me geen leven
nodig hebt die je aanvullen, sterken en
zonder geloof voorstellen. Ik geniet
eventueel terechtwijzen. Daarom is een
meer van alles om me heen, omdat ik
gemeente waar je je goed voelt ook erg
weet wie dit allemaal tot stand heeft
belangrijk, een gemeente waar je jezelf
gebracht en geleid heeft.
kunt en mag zijn, een gemeente waar je samen kunt bidden en heerlijk samen kunt zingen!
5
Praktijklokaal
Zonsopgang als teken van Gods koninkrijk
I
n de aanloop naar Pasen staat in de NGK Amersfoort-Noord zowel in de kerkdiensten als bij de gemeentele-
den thuis het Onzevader centraal, mede aan de hand van preken en verwerkingsmateriaal voor thuis. De gemeenteleden zijn uitgenodigd om persoonlijk of in groepsverband naar aanleiding van elk van de beden van het Onzevader een kunstwerk te maken: een schilderij, een foto, een film of een object. Judith Gerkema schilderde bij de bede ‘laat uw koninkrijk komen’ een zonsopgang die ze in Uganda meemaakte: ‘Als Jezus met “laat uw koninkrijk komen” zijn leerlingen vooruit wijst, is Hij er zelf nog bij. Hij lijkt daarmee ook iets te zeggen als: waar ligt je verlangen? Blijft het in het hier en nu hangen of strekt het zich uit naar de toekomst?
het lied Afrika van Rikkert Zuiderveld,
nieuwe dag, geen donkerte en angst,
Het hier en nu schreeuwt om antwoor-
met de bekende regel ‘Ik heb de zon
geen stilte en eenzaamheid. Iedere
den, om troost, om diepere betekenis.’
zien opgaan over Afrika en over zijn
nieuwe morgen is een teken van die
Het verlangen daarnaar en het contrast
kinderen’. Ze vertelt: ‘Afrika heeft zo-
grote dag die ooit komt: de dag waarop
ten opzichte van vandaag ervaart ze bij
veel prachtige natuur in bossen, dieren
Jezus koning zal zijn en de aarde zijn
en rivieren en tegelijk zoveel droogte,
koninkrijk.’
'Het hier en nu schreeuwt om antwoorden, om troost, om diepere betekenis'
ziekte, dood, onrecht, honger en geweld. Twee keer heb ik, geraakt als ik was door dit lied, met mijn man Freddy in Uganda naar de zonsopgang gekeken. Prachtig, maar ook zo indringend in zijn contrast. Is er nog hoop voor dit land en
nieuws/kunstproject-het-onze-vader-
zon een teken van hoop: er komt een
schema
Internetevangelist Wouter van der
bruikbaar zijn ter ondersteuning van
Toorn verzamelde in de loop van de
de boodschap. Op zijn website staan
tijd tal van filmpjes die in kerkdiensten
elf filmpjes over Goede Vrijdag en Pasen, waaronder #FallingPlates, Adam & Eve, Watch the Lamb, Charly Luske met Afscheid nemen bestaat niet, en
www.creatov.nl/2013/03/filmpjes-
My last day, een animatiefilm over de
voor-pasen
moordenaar die samen met Jezus werd gekruisigd.
6
www.ngk-amersfoort-noord.nl/
zijn kinderen? Wat is dan de opgaande
Filmpjes voor Goede Vrijdag en Pasen
Webtip
Webtip
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Praktijklokaal
Bedumse jongeren reizen naar Israël
I
Israëlreizen voor 60-plussers onder leiding van de eigen dominee zijn er genoeg. Maar ds. Marten de Vries ging met 37 jongeren uit zijn GKv Bedum naar Israël. Tot 2013 werkte hij onder
moslims in het Rijnmondgebied en toen sloeg hij op reizen door het Midden-Oosten Israël juist over. Nu hij gemeentepredikant is, hoeft dat niet meer. In combinatie met de focus op jongerenwerk als belangrijk kerkenraadspunt bij zijn beroep naar Bedum leverde dat een vliegende start op in de vorm van een Israëljongerenreis. De Bedumse jongeren waren enthousiast en haalden de deelnamekosten van ruim € 1000 per persoon via acties bij elkaar. De rest van de gemeente leefde intensief mee. Marten de Vries: ‘Het heeft samenbindend gewerkt: onder de jeugd, maar ook voor heel de gemeente.’ Inhoudelijk had de reis een dubbel doel. Rondreizen in het land van
(beeld Gerine Hoorn)
de Bijbel én de bont geschakeerde Israëlische samenleving leren kennen. Dat laatste gebeurde via een forum met een rabbi, een
ontmoeting met jonge Israëlische militairen aan de Libanese grens.
moslima en een pastoor, een toespraak van een Grieks-orthodoxe
Volgens De Vries moest de gids wel wennen aan de groep. Anders
priester, een bezoek aan een moskee en aan een Arabische kerk-
dan bij een Israëlreis voor ouderen kon hij geen voorkennis over de
dienst, een gesprek met een Palestijn die op zijn grond probeert te
recente geschiedenis veronderstellen, zoals over de Zesdaagse Oor-
blijven, maar bedreigd wordt door de Israëlische overheid, en een
log en de twee intifada’s en hoe die vandaag nog doorwerken.
Stadshartkerk sluit haar deuren
D
e deuren van de Stadshartkerk
opfleuren, of rozen en kraamcadeautjes
(GKv) in gebouw De Schakel in
uitdelen. De gemeente ziet deze ‘Zondag
Amstelveen gaan op zondag 29
voor de Stad’ als een mooie kans om op
maart dicht. In plaats van naar de kerk-
een praktische manier Gods liefde uit te
dienst gaan de gemeenteleden de stad
delen.
in ‘om haar te dienen op verschillende plaatsen en door middel van verschillende activiteiten’, zoals in de aankondiging staat. Gemeenteleden kunnen intekenen op activiteiten als het schilderen van een tienerkamer, met de bewoners van een
In plaats van naar de kerk gaan de gemeenteleden de stad in om haar te dienen Webtip
zorgcentrum op stap gaan naar een speelboerderij, straatvuil prikken, afwassen
www.stadshartkerk.nl
bij studenten, in een ziekenhuis kinderen
Preek uit 1965 opnieuw gelezen In 1965 kreeg ds. W. Verwoerd, predikant
blijvend hersenletsel op en moest met eme-
Verwoerd deze preek hield, zal zijn klein-
van de GKv Leek (daarvoor in Kockengen,
ritaat. Zo werd zijn laatst gehouden preek
dochter Annet Rozema hem nog een keer
Oostzaan, Zaandam en Ommen), een ern-
over ‘Is de Here Jezus 30 zilverlingen waard?’
lezen. Dat gebeurt op 28 maart, om 19.30 uur
stig bromfietsongeluk. Hij werd blind, liep
ook zijn laatste preek. Vijftig jaar nadat ds.
in de Poortkerk (GKv) in Veenendaal.
7
Thema De hel van veraf en dichtbij
Wat staat er op uw plafondschildering? Laat God mensen verloren gaan? Bestaat de hel? Is er naast eeuwig leven ook een eeuwige straf? Om deze vragen kan een christen niet heen; daarvoor wordt er te veel over gezegd in de Bijbel. Maar hoe beantwoord je ze? En wat doe je daar vervolgens mee?
Op al deze vragen kun je reageren zoals die toeristen in Florence bij het zien van de schilderingen op de koepel van de Duomo. De één durft er haast niet bij stil te staan. De ander ziet het als vragen die vroeger werden gesteld, maar die vandaag niet meer relevant zijn.
Hot De Bijbel spreekt veel over eeuwig
tekst Matthijs Haak Toen wij eens op vakantie waren in
Anderen wezen elkaar lachend op de
leven en over de hel. Een christen kan
taferelen, alsof het om een hilarisch
daarom niet om deze vragen heen.
stripboek ging.
Daarnaast zijn er nog twee redenen waarom het goed is om bij dit on-
Florence bezochten we de kathedraal, Wat gebeurt er met mensen die Jezus
derwerp stil te staan. Allereerst is er
pen kun je helemaal boven komen en
niet erkennen als Heer? Laat God men-
onder orthodoxe christenen een bewe-
genieten van het uitzicht over de Itali-
sen verloren gaan? Bestaat de hel als
ging gaande waarin gepleit wordt om
aanse stad. Onderweg kom je langs de
eeuwige straf of komt het uiteindelijk
anders om te gaan met de geloofsin-
koepel van de kathedraal. Naast allerlei
goed met iedereen? Het zijn ingrijpende
houden van eeuwige straf en hel dan
prachtige afbeeldingen zijn daarop ook
vragen, die vooral heel dichtbij komen
de kerk in haar geschiedenis heeft ge-
afgrijselijke taferelen te zien die het
als het gaat over mensen van wie je
daan. Er zijn daarover de afgelopen tijd
laatste oordeel en de daarbij behorende
veel houdt. En in een ontkerkelijkt en
diverse publicaties verschenen, zoals
straffen uitbeelden. Gezien vanaf de
ontkerstend land heeft iedereen wel
Love wins van Rob Bell (2011), Gods ene
begane grond zijn deze schilderingen al
niet-gelovigen in zijn nabije omgeving.
doel van Jan de Bonda (2010) en Dit is
indrukwekkend, maar wanneer je er pal
Je kinderen, je ouders, goede vrien-
geen verdediging van Francis Spufford
langsloopt, komen ze helemaal dichtbij.
den...
(2012). Hoe verschillend deze boeken
Opvallend vond ik de diverse reacties
Deze vragen bepalen je ook bij de iden-
ook zijn, ze delen de overtuiging dat
van de bezoekers. Op de één maakte
titeit van God. Verwerpt God mensen?
Gods liefde voor mensen ruimte schept
het zo veel indruk dat hij er haast niet
Stuurt Jezus mensen naar de hel? Dat
om vragen te stellen bij het idee van
langs durfde te lopen. Ik zag hoe een
strookt niet bepaald met het beeld dat
een eeuwige straf of om het bestaan
moeder haar kind erlangs droeg, het
velen van God en de Heer Jezus heb-
van de hel simpelweg aan de kant te
gezicht van de schilderingen afgewend.
ben.
zetten (Spufford).
de Duomo. Via verschillende trap-
8
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Opinie
De koepel van de Duomo in Florence. (beeld Martha de Jong-Lantink)
Een andere reden is het heersende ge-
lijkt (3 maart 2015), maar daarbij gaat het
een ‘bijzondere dienst’, met een ‘hot
voel in onze cultuur. In hun boek Liefde à
niet meer om God. Een toekomst willen
item’. Om bij het beeld van de Duomo
la carte (2007) doen Malou van Hintum
we best, maar God ligt eruit.
te blijven: ik denk dat onze cultuur het
en Jan Latten een al wel bekende maar
Beter dan te mopperen op deze tijdgeest
onderwerp überhaupt niet ziet en dat
toch interessante observatie. Ze schet-
kunnen we erkennen dat wij als chris-
christenen er veelal van veraf, vanaf de
sen een beeld van onze ik-gerichte sa-
tenen volop deel uitmaken van deze
begane grond, naar staan te kijken.
menleving, die vanaf 1960 losgekomen
tijd. Kijk bijvoorbeeld eens naar de on-
Echt interessant wordt het natuurlijk
is van de invloed van de kerk en waarin
derwerpen die aan kerken voorgesteld
wanneer je bovenstaande ontwikkelin-
zelfontplooiing de toon aangeeft. Over
worden voor een themazondag. Die gaan
gen met elkaar combineert. Er is vaak
de relatie tot het eeuwige schrijven ze:
over duurzaamheid, missionair zijn, kin-
op gewezen dat het meer dan toevallig
‘Tegelijk met de hemel verdween ook
deren in de kerk, christen zijn op je werk,
is dat juist in onze tijd allerlei christelijke
de hel van het toneel. Na de dood volgt
liturgie, mensen met een beperking
boeken verschijnen met andere opvat-
geen beloning meer, maar ook geen
enzovoort. Eén voor één belangrijke on-
tingen over de hel. Dat is zeker een punt.
straf.’
derwerpen. Maar nog nooit kreeg ik een
Het betekent dat we naast het tonen van
Onze ik-gerichtheid beperkt zich tot wat
verzoek om een themazondag te houden
begrip voor deze pleidooien ook kritisch
we hier en nu meemaken. Het Neder-
over de hel of de uitverkiezing. En gaat
moeten blijven. Ik kom daarop terug.
lands Dagblad schreef weliswaar onlangs
het daar toch een keer over, dan wordt
Tegelijkertijd kunnen we het daar niet bij
dat de aandacht voor de hemel weer in
de dienst doorgaans aangekondigd als
laten. Het is minstens even belangrijk om de vraag om te draaien, richting onszelf:
Ik denk dat onze cultuur het onderwerp überhaupt niet ziet en dat christenen er veelal van veraf naar staan te kijken
hoe spreekt God óns aan rond dit onderwerp?
Smalle deur Allereerst valt het me op dat het in het denken over het eeuwige behoud vaak >>
9
Thema
sproken in de context van de christelijke
handlanger van ‘de beul’ maken.
gemeente.
Op eenzelfde manier spreekt Spufford
Dergelijke teksten laten ons voelen dat
over gerechtigheid. Hij heeft het telkens
we een liefdesrelatie met de Heer heb-
over ménselijke voorkeuren. De Bijbel
ben. Híj oordeelt in beloning en straf,
toont echter hoe bij Gód liefde en recht
op zijn manier. Waarom laten we zijn
hand in hand gaan. Zo kennen we God in
oordeel over anderen niet aan Hem
Jezus (Romeinen 3:25-26).
over (1 Korintiërs 5:13)? Ons past alleen
In het interview op pagina 12-17 legt ds.
bescheidenheid. Het is aan ons om door
Henk de Jong de vinger bij tal van andere
de Geest ijverig te groeien in geloof en
redeneringen die een rol spelen bij het
liefde.
idee dat God niet eeuwigdurend straft.
Schop
De Jong gebruikt hiervoor op den duur zelfs het woord 'taalbederf'. Dat is een
Wat me ook opvalt, is dat er in plei-
scherp woord, maar het legt volgens mij
Wat wij als middeleeuws ervaren wanneer
dooien die vraagtekens plaatsen bij de
wel de vinger op de zere plek.
wij zo’n kathedraalschildering zien, ge-
hel regelmatig op een onverbonden
beurt vandaag bij ons, haast om de hoek.
manier gesproken wordt. Ik denk bij-
Jihadi John
voorbeeld aan Dit is geen verdediging
Volgens mij is de onderliggende kern bij
over anderen gaat. De vraagstelling
van Spufford. Ik vind dat een interes-
dit onderwerp dat we onmogelijk een
is of niet-christenen werkelijk eeuwig
sant boek. Op een uitnodigende manier
systeem kunnen maken van de manier
verloren gaan. Dat is een benadering die
legt de schrijver het geloof neer in de
waarop God tegelijk recht en barmhartig
vaak ingegeven wordt door pastorale
context van een samenleving waarin
is. Maar we kennen Christus en in Hem
motieven. Maar hoezo gaat het niet net
geen ruimte meer is voor God. Maar in
gaan Gods weergaloze zelfovergave en
zo goed over jezelf, over jou als christen?
zijn spreken over de hel lijkt het erop dat
Gods onmogelijke, voor ons levensbe-
Of zijn christenen al ‘binnen’?
Spufford vooral zijn gram wil halen. Hij
dreigende oproepen samen (Matteüs
In het evangelie naar Matteüs valt het
haalt simplistische christelijke voorstel-
16:24). Juist zo, alleen in Jezus, geeft God
op dat Jezus mensen afwijst die Hem in
lingen van oordeel en straf onderuit en
hoop aan deze wereld. Ook bij het ingrij-
hun leven als Heer hebben erkend (7:21
zegt dat de hel van God een beul maakt.
pende onderwerp waarover het in dit
en verder). De indrukwekkende parabel
De hel is volgens hem een oud misver-
artikel gaat.
van de schapen en de bokken zegt niet
stand onder christenen die geen reke-
Professor Barend Kamphuis heeft in dit
dat Jezus’ volgelingen het zullen redden
ning houden met Gods barmhartigheid
verband eens gewezen op het bijzon-
omdat zij christenen zijn (Matteüs 25:31
voor álle mensen, maar die gerechtig-
dere van de gereformeerde leer van de
en verder). Welkom zijn zij die in hun
heid willen voor gedane misdaden.
uitverkiezing (De Reformatie, 16 februari
daadwerkelijke zorg voor de onaanzien-
In een paar bladzijden worden hier veel
2008). Omdat God de zijnen kent, zál
lijken Jezus hebben gediend. En wan-
essentiële zaken aan de orde gesteld.
Hij hun ook het heil in Jezus geven, zegt
neer Jezus wordt gevraagd of er maar
Nu kan het helpen om ergens eens een
Kamphuis. Niet het menselijke geloof of
weinig mensen worden gered, zegt Hij
flinke schop tegen te geven. Zo lees ik
onze vroomheid of het totaal tegenge-
dat je alle moeite moet doen om door de
dit gedeelte ook. Spufford heeft gelijk
stelde daarvan is uiteindelijk beslissend:
smalle deur naar binnen te gaan (Lucas
dat we niet in middeleeuwse voorstel-
Gods barmhartigheid in Jezus alleen.
13:23 en verder).
lingen van de hel moeten geloven.
Daar kunnen we dan ook alles van ver-
Hiermee wordt in de Bijbel nooit een
Denkers als C.S. Lewis tekenen de hel
wachten.
ongezonde angst gekweekt. Dat past
als helemaal aan jezelf en aan zinloos-
Juist onze tijd doet een appèl op die
niet in de liefdesrelatie met de Heer. Jo-
heid overgelaten worden, als een leven
barmhartigheid. Want waar onze cultuur
hannes zegt het schitterend: liefde zorgt
zonder God. Maar Spufford maakt zich
afstand neemt van de hel, wordt zij in
ervoor dat je geen angst hebt op de dag
vervolgens niet echt geloofwaardig. Net
het hier en nu hard met een helse reali-
van het oordeel (1 Johannes 4:17-18).
voor zijn stuk over de hel schrijft hij in-
teit geconfronteerd. Ik denk dan aan het
Juist die uitspraak valt in het kader van
drukwekkend over Jezus. Maar niemand
geweld van IS. Op niet al te grote afstand
dit artikel op. Liefde en oordeel staan in
in de Bijbel spreekt zo vaak over de hel
van de kathedraal van Florence met haar
dezelfde zin: blijkbaar sluiten ze elkaar
als Jezus. Dat noemt Spufford niet. In zijn
helletaferelen schokt deze terreurorga-
niet uit. Bovendien worden ze uitge-
overtuiging zou dat Jezus wellicht tot een
nisatie de wereld met brute wandaden.
10
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Opinie
Het schokkende
leefde waarschijnlijk in Londen.
haar aanhangers het Bijbelse woord niet
In toenemende mate dringt daarbij tot
onthouden dat er inderdaad een beloofde
gelovigen én niet-gelovigen door dat
komt: Jezus. En het schokkende nieuws
deze beweging een diep religieus karak-
dat deze Heer wetsverkrachters en on-
ter heeft. IS wil een apocalyptische strijd
rechtplegers in de hel kan gooien, zullen
ontketenen, zodat de eindtijd aanbreekt
wíj moeten vertellen. Anderen zullen dit
en de Mahdi, een soort islamitische
niet doen. Het is een indringende oproep
messias, komt (de Volkskrant, 21 februari
tot bekering.
2015). Laten we oog hebben voor de
Beter dan ons bezig te houden met zaken
geestelijke strijd die gaande is achter al
waarover wij alleen onzeker kunnen
dit geweld. Waar het Westen vooral met
spreken is het om iedereen te wijzen
de handen in het haar zit, hebben chris-
op het heldere, Bijbelse woord over de
tenen een echt wapen in deze strijd. Dat
komst van redder en rechter Jezus. Hij
is het gebed dat God deze mensen in het
oordeelt. En mocht dat oordeel ons soms
hart raakt en bekeert, zodat zij vergeving
te zwaar vallen, laat de kerk dan zijn
Wat wij als middeleeuws ervaren wan-
kunnen ontvangen.
zoals die moeder in de Duomo. Zij droeg
neer wij zo’n kathedraalschildering zien,
Christenen zien verder dan beulen en hun
haar kind erlangs. Zo helpen wij elkaar
gebeurt vandaag bij ons, haast om de
haat. Behalve voor hun slachtoffers kun-
onderweg naar de volmaaktheid van
hoek.
nen wij ook voor deze terroristen bidden
Gods koninkrijk.
Ingrijpend daarbij is dat deze beweging
en een appèl doen op Gods barmhartig-
dichtbij gehoor vindt, onder jongeren in
heid in Jezus. Alleen in Hem heeft dat
Matthijs Haak is predikant van de GKv
onze samenleving, in onze woonplaat-
gebed echt grond en kracht.
Rotterdam-Delfshaven en redacteur van
sen. De bekendste beul, ‘Jihadi John’,
Daarnaast mogen wij deze beweging en
OnderWeg.
nieuws dat de Heer wetsverkrachters en onrechtplegers in de hel kan gooien, zullen wíj moeten vertellen
Webtips
Leestips
• www.youtube.com
Meer e inspirati
Op YouTube is een groot aantal boeiende video’s rond het onderwerp van
Elizabeth Schaeffer, Waar geen troost voor is,
dit nummer te vinden. Zoek op namen als Tim Keller, Tom Wright, Francis
Franeker (Van Wijnen), 1990.
Chan, Mark Galli, John Piper of Rob Bell in combinatie met zoekwoorden als ‘hell, ‘universalism’ en ‘atonement’.
C.S. Lewis, De grote scheiding, Zwolle (Kok),
• www.nd.nl/dossiers/kerk-en-religie/is-god-groter-dan-de-hel
2002.
Dossier van het Nederlands Dagblad over de hel en alverzoening. • www.smouter.net/docs/drie-boeken-over-de-hel.htm
Uitgaand van of uitkomend bij de alver-
Willem Smouter schrijft over de visies van Rob Bell, Francis Chan en Mark
zoening:
Galli op de hel.
Jan Bonda, Het ene doel van God. Een ant-
• www.onderwegonline.nl/web-en-leestips
woord op de leer van de eeuwige straf,
Op de website van OnderWeg kunt u voor verdere achtergronden de NGP-
Amersfoort (In Perspectief), 2010.
studie Eeuwig wel en wee van Ad van der Dussen en de Opbouw-special Weg
Rob Bell, En de meeste van deze is… liefde.
van God? uit oktober 2009 downloaden.
Een eerlijk boek over hemel en hel, Kampen (Kok), 2012 (een vertaling van Love wins).
Digitaal
In reactie op het boek van Rob Bell: Francis Chan, Bestaat de hel? Een Bijbelse verkenning, Heerenveen (Medema), 2012.
Lees meer artikelen op www.onderwegonline.nl of praat mee via
Mark Galli, God overwint. Over liefde, hel en
www.facebook.nl/onderwegonline of www.twitter.com/onderwegonline.
hemel, Barneveld (Vuurbaak), 2012.
11
Thema
Henk de Jong wil niet theoretiseren over de hel
‘Je zegt al gauw te veel’ De vraag of mensen die niet in God en Jezus geloven voor eeuwig verloren gaan, wordt steeds vaker met nee beantwoord. Het antwoord van
‘Het grootste risico voor mij is er te veel over te zeggen.’
Henk de Jong, emeritus predikant van de NGK
Vindt u dat ook het probleem in de
Zeist, is ja noch nee. ‘Daar ga ik niet over’, zegt hij.
ren?
Maar wat de Bijbel schrijft over oordeel en straf
daad een discussie die de hele kerk-
kan niet afgezwakt worden. ‘Geen flauwekul, lezen wat er staat.’
discussies die van tijd tot tijd passe‘Je zegt “van tijd tot tijd”. Het is indergeschiedenis door speelt, maar wel in het bijzonder in deze tijd. En daar is een reden voor. Wij kennen de geloofsafval. Die gaat door alle families en gezinnen heen. Als er een hel is, komt hij dus wel heel dichtbij. Dan gaat het over je eigen kinderen, kleinkinderen of ouders.
tekst Koos van Noppen beeld Johanne de Heus
Wat is een groter risico: dat we te veel
Vroeger was het ver van ons bed. Nu
zeggen of juist dat we te weinig zeg-
raakt het je in je eigen vlees. Daardoor
gen?
ontstaat een belang om er genuanceerd
De Jong: ‘Het risico van te veel zeg-
of afgezwakt over te denken.’
Met enige regelmaat laait de discussie
gen is groter. Momenteel lees ik een
over ‘de eeuwige straf’ weer op. Uit di-
boek van paus Benedictus XVI. Hij zegt:
Verandert daardoor ons Godsbeeld?
verse onderzoeken blijkt dat de opvat-
“Moeten wij per se een theorie beden-
Of is het omgekeerd: beïnvloedt ons
tingen van orthodox-protestanten rond
ken over hoe God kan redden zonder
Godsbeeld de gedachten over eeu-
dat onderwerp aan het verschuiven
afbreuk te doen aan de uniciteit van
wige straf?
zijn. Niet zonder reden werd Jan Bon-
Christus? Is het niet veel belangrijker
‘Ik denk dat het één met het ander
da’s verdediging van de alverzoening
deze uniciteit van binnenuit te begrij-
samenhangt. We hebben vandaag een
uit 1993 een paar jaar geleden heruit-
pen en daardoor een vermoeden te
veel softer Godsbeeld. Maar het heeft
gegeven onder de titel Het ene doel
krijgen van de onmetelijkheid van haar
ook te maken met ons mensbeeld. Er
van God. En vanuit Amerika kwamen
uitstraling, zonder dat we haar in detail
wordt minder zwaar getild aan de men-
Rob Bells ideeën over de hel, beschre-
kunnen definiëren?” Die uitspraak maak
selijke verantwoordelijkheid in religi-
ven in zijn veelbesproken boek Love
ik graag tot de mijne. Wij hoeven er
euze zaken.’
wins, overgewaaid naar Nederland.
geen theorie over te maken.’
Theoloog Henk de Jong heeft zich als
Laten we een paar veelgebruikte ar-
kritische meelezer van het manuscript
Niettemin, er doen allerlei theorieën
gumenten langslopen. Zoals: God be-
van Bonda uitvoerig beziggehouden
de ronde. Daarmee ligt de verzoeking
wijst de grootheid van zijn liefde door
met dit onderwerp.
op tafel om erop te reageren.
niemand verloren te laten gaan.
12
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
>>
Interview
13
Redactioneel
Jubeljaar G
‘Als ik er nu eens een andere zin naast zet: God riekenland en de EU zullen de komende tijd blijven bak-
bewijst de nietszeggendheid van zijn liefde
keleien en het is de vraag of het goed komt. Premier
door niemand verloren te laten gaan. De liefde
Tsipras wil af van de financiële molensteen om de nek
van God wordt leeg en inhoudsloos als het
van zijn volk. Brussel eist dat hij de harde bezuinigingen door-
toch met iedereen goed komt. De grote woor-
zet in ruil voor verdere steun.
den in het leven (aan deze kant van de streep)
Ik ben eigenlijk altijd op de hand van Europa geweest: de
hebben een tegenpool nodig om hun waarde
Grieken hebben jarenlang de boel beduveld en op hun handen
te behouden: liefde-haat, dood-leven, rijkdom-
gezeten. Wij hebben ze van de ondergang gered en – afspraak
armoede. Ook liefde heeft een tegengestelde
is afspraak – betalen zullen ze. Eigen schuld, dikke bult.
nodig, wil het echt liefde blijven. Dat God de
Maar ik heb sympathie gekregen voor Tsipras en zijn finan-
grootheid van zijn liefde bewijst door niemand
ciële rechterhand Varoufakis, en niet alleen vanwege diens
verloren te laten gaan, overtuigt mij niet. Wat
nonchalante kledingstijl. De nieuwe Syriza-regering wil cor-
voor liefde is dat dan? Is het niet eerder onver-
ruptie en belastingontduiking aanpakken, de macht van de
schilligheid?’
kleine groep steenrijke Grieken breken en de arme inwoners helpen. De overheid als schild voor de zwakken dus. Kan het christelijker en socialer?
‘Ik durf van niemand
Geeft de Heer wetten die niet werken? En de Europese financiers? Die hebben de Grieken honderden miljarden geleend in de wetenschap dat ze die nooit kunnen
te zeggen dat hij verloren is – ook van Adolf Hitler niet’
terugbetalen. Is dat immoreel of niet? En de enige manier voor het failliete land om zijn schulden af te lossen is nieuwe schulden aangaan. Is dat immoreel of niet?
Het argument is dan dat een eeuwigdurende
Als bij ons mensen dreigen te bezwijken onder hun schulden-
straf zich niet laat rijmen met een God die
last, kunnen ze toegang krijgen tot de schuldsanering. Na drie
allen liefheeft.
jaar op een minimum gaat er een streep door hun schulden en
‘God kan niet méér van zijn liefde tonen dan
kunnen ze weer leven. Volgens mij is dat ook de redding voor
door zijn enige Zoon te geven. Dat is zijn liefde.
Griekenland: kwijtschelding van de schulden. Een jubeljaar
Maar dan is het aan ons: “...opdat iedereen die
voor de Grieken zogezegd. Dat sluit prima aan bij het jubeljaar
in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeu-
dat paus Franciscus net heeft afgekondigd.
wig leven heeft”. De mogelijkheid van verloren
In Leviticus 25 gaf God zijn volk opdracht tot zo’n schuldsane-
gaan wordt niet weggenomen doordat God zijn
ring. Elk vijftigste jaar werd de opgebouwde schuld kwijtge-
liefde heeft geopenbaard, zo horen wij in de
scholden. Onder meer om het negeren van die jubeljaarwet
bekendste tekst van de Bijbel, Johannes 3:16.’
moest Israël in ballingschap (2 Kronieken 36). Maar dat werkt niet, zeggen economen. Wie durft er dan ooit
Over de gave van zijn Zoon gesproken, nog
nog geld uit te lenen? En volgen na Griekenland straks ook
een citaat: ‘Als er maar één mens niet gered
niet Spanje en Italië? Oké, boek-
zou worden, zou dat een devaluatie zijn van
houden was het enige tentamen
het offer van Christus.’
waarvoor ik ooit zakte. Maar
‘Dat is een vreemde redenering. In de Schrift
geeft de Heer wetten die niet
wordt de verantwoordelijkheid van de mens
werken? Een jubeljaar voor de
nooit uitgeschakeld. Je moet rekening houden
Grieken lijkt mij christelijk en
met de hoge plaats die de mens in de schep-
sociaal.
ping gekregen heeft. “Gij hebt hem bijna goddelijk gemaakt”, zegt Psalm 8:6 (citaten in dit artikel zijn uit de NBG51-vertaling, KvN). Het
Ad de Boer, hoofdredacteur OnderWeg
Interview
is een woord waarop we ons graag beroepen. Maar deze grootheid heeft ook een keerzijde: “Aan wie veel is gegeven, van die zal ook veel worden gevraagd” (Lucas 12:48).’ De redenering is dat een mens die verloren gaat in mindering zou komen op het heilswerk van Christus, die de hele kosmos op het oog heeft. ‘God die een Heiland is voor alle mensen...’, schrijft Paulus. Als je die tekst maximaal oprekt, is iedereen inbegrepen. ‘Laten we die tekst uit 1 Timoteüs 4 wel even tot het eind lezen: “...een Heiland voor alle mensen, inzonderheid voor de gelovigen”. Daar wordt een verschil gemaakt tussen alle mensen en de gelovigen. Het evangelie heeft inderdaad een uitstraling die verder reikt dan enkel de gelovigen. Zelfs de dieren hebben daar profijt van: “Mens en dier verlost Gij, HERE” (Psalm 36:7). Maar betekent het dat die beesten in de hemel komen? En dat er een christelijke cultuur bestaat, is voor gelovigen en niet-gelovigen een weldaad. Maar nog eens, leidt dat tot eeuwig behoud?’ Zegt u wat die keerzijde betreft: ongelovigen kiezen daar bewust voor? ‘Ja, we beperken ons tot degenen die het heil bewust afwijzen. Maar of dat nu betekent dat zij ook stuk voor stuk verloren gaan, daar ga ik niet over. Dat is een belangrijke zin in mijn opvatting over dit onderwerp: daar ga ik niet over, dat is mijn loket niet. Als dienaar van het evangelie mag ik zeggen: wanneer je gelooft,
Henk de Jong: ‘Mijn uitgangspunt is dat ieder mens staat voor zijn eigen verantwoordelijkheid.’
word je behouden. Maar óf je gelooft en behouden wordt, is niet aan mij.’ onbepaalde tijd. Dan zijn er mensen die
Een ander argument: als God zijn eigen
Een ander punt in de discussie betreft
op dat woord “tijd” afvliegen en zeggen:
wil niet kan waarmaken, is Hij in feite
de vraag wat we bedoelen met ‘eeu-
tijd is eindig en dus eeuwigheid ook.
een zondaar, want zonde is dat je je
wige straf’. Eeuwig is niet eindeloos, is
Terwijl het in die definitie juist gaat om
doel mist. Het einddoel is dat alle men-
gezegd.
het onbepaalde, het onbegrensde. Dat is
sen zeggen: U bent mijn Heer.
‘Mijn vraag is dan: geldt dat ook voor het
eigenlijk taalbederf. Het is een redene-
‘Weer zo’n redenering naar een van
eeuwige leven? Er wordt gemakkelijk
ring naar een vaststaand doel, waarvoor
tevoren vaststaand doel. We chanteren
gesjoemeld met dat woord “eeuwig”. Er
de argumenten nog gevonden moeten
de liefde van God als we zeggen: “Als
is een uitleg die zegt: eeuwig staat voor
worden.’
U niet iedereen tot de zaligheid brengt, >>
15
Thema
dan zondigt U.” Dan wordt niet de mens
– in de hoop dat ze dat zullen doen. Dat
maar God de schuld in de schoenen ge-
is geen lege hoop, en dat wordt ook wel-
schoven.’
eens door feiten bevestigd. Maar mijn uitgangspunt is dat ieder mens staat
Wie wil afdingen op uitspraken als ‘uit-
voor zijn eigen verantwoordelijkheid.’
eindelijk wordt iedereen zalig’ of ‘we hopen dat de hel leeg is’, laadt de ver-
‘Een christen die bij de Schrift als bron
denking op zich minder gul te zijn voor
en norm leeft, hoort een zwak te heb-
de medemens.
ben voor de leer van de alverzoening’,
‘Daarom heeft mijn standpunt het in
schreef u indertijd in (ongepubliceerde)
deze tijd moeilijk. Ik kan natuurlijk zeg-
notities over het boek van Jan Bonda.
gen dat ook ik hoop dat de hel leeg is.
Met andere woorden: het is een open
Het gaat me er niet om de hel te vullen.
zenuw?
Daarom: je zegt gauw te veel. En nog
‘Ja. In Romeinen 5:18-19 staan afwisse-
eens: ik ga daar niet over.
lend de woordjes “allen” en “zeer velen”.
Soms troost ik me met de gedachte dat
Paulus maakt onbekommerd gebruik van
wellicht een schare die haast niemand
dat woordje “allen”: ‘Derhalve, gelijk het
tellen kan nog vlak voor sluitingstijd bin-
door één daad van overtreding voor alle
nenglipt. Maar voorwaarde daarvoor is
mensen tot veroordeling gekomen is,
wel dat de kerk het evangelie onverkort
zo komt het ook door één daad van ge-
blijft bedienen in de wereld, inclusief
rechtigheid voor alle mensen tot recht-
de mogelijkheid van verloren gaan. De
vaardiging ten leven.’ Er is een goede
weg tot behoud moet algemeen be-
redenering die zegt dat “allen” daar niet
kend blijven. Met uitzondering van de
staat tegenover “weinigen”, maar tegen-
moordenaar aan het kruis zullen wij dat
over die ene, Christus. Maar het is toch
Henk de Jong: ‘Verdiep je in het heil van
binnenglippen van niemand weten en
een verrassende spreekwijze van Pau-
Jezus Christus. Dan krijg je gevoel voor de
misschien is dat maar goed ook. Strijdt
lus. Met “zeer velen” ben je eerder klaar
geweldige uitstraling die zijn liefde heeft.’
gij om in te gaan, zei Jezus (Lucas 13:24).’
dan met “allen”. Maar heeft de apostel niet het recht de nieuwe mensheid als
Is dit hele veld van vragen voor uzelf
een compleetheid voor te stellen: allen?
geheel van de christelijke gemeente
ooit een ‘worstelpunt’ geweest?
Dat verklaart voor mij dat ik er een zwak
geen kwaad dat er in haar midden zijn
‘Ik heb er onder mijn kinderen die niet
voor heb.’
die zo denken. Maar om deze gedachte als de boodschap van de Bijbel voor te
geloven. En toch kan ik niet zeggen dat deze vragen me nu naar de keel zijn
U schreef: ‘Als iemand zo onder de
stellen, is iets heel anders.’ U ziet met
gevlogen. Mijn kinderen zijn zelf verant-
indruk is van Gods barmhartigheid in
enige onbekommerdheid aan dat er
woordelijk voor wat ze met hun opvoe-
Christus dat hij moed durft op te vatten
mensen zijn die er anders over denken
ding doen. Dat is hun zaak. Natuurlijk bid
voor alle mensen, dan moet hij dat maar
dan u?
ik voor ze. En ik zeg: ze geloven nóg niet
doen; het is geen zonde. Het kan op het
‘Dat is waar. In een theologisch discours als dit ben ik streng met de teksten; geen flauwekul, lezen wat er staat.
‘Soms troost ik me met de
gedachte dat wellicht een schare die haast niemand tellen kan nog vlak voor sluitingstijd binnenglipt’
16
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Maar in het pastoraat is het toch wat anders. Daar kun je een ruimhartigheid tentoonspreiden die wel degelijk in het evangelie zit.’ Maar in het pastoraat kun je de dogmatiek toch niet grenzeloos oprekken? ‘Nee. Het is een andere belichting. Als ik spreek over het pastoraat, dan heb ik het
Interview
over mensen van wie een niet-gelovige
Maar ik kan niet zeggen dat ik door een
geliefde is overleden en die zelf veraf
enkele tekst geboeid word; ik probeer
staan van de alverzoeningsgedachte,
het geheel van de Schrift voor me te
maar die niet aan de gedachte willen dat
hebben.’
hun geliefde verloren kan zijn gegaan. In
‘Aan de
ongelovige heb ik een vraag: wat wil je eigenlijk in de hemel doen?’
zo’n situatie ga je naast de ander staan.
De predikant J.J. Buskes schreef eens: ‘Ik
Maar een man als Bonda schrijft er een
geloof niet in de hel. Ik heb wel wat an-
hele theologie omheen. Dan zeg ik: wacht
ders te doen. Ik geloof in Jezus Christus
even, laten we samen de teksten nog
en in de hemel, de Godsgemeenschap.
eens lezen.
Maar ik weet van de mogelijkheid van
Ik durf van niemand te zeggen dat hij
de Godverlatenheid en de vervreem-
verloren is. Ook van Adolf Hitler niet. Daar
ding van God.’ Zou u hem dat nazeggen?
ga ik niet over. We hoeven er geen the-
‘Hij maakt een onjuiste tegenstelling
orie over te verzinnen. Beter is het je te
door te zeggen: ik geloof niet in de hel,
Het is waar, er is een genadige kant aan
verdiepen in het heil van Jezus Christus.
maar in Jezus Christus. Bovendien neemt
de rechtvaardigheid van God. “Red mij
Dan krijg je gevoel voor de geweldige uit-
hij in die laatste aanvulling over “verla-
en bevrijd mij door uw gerechtigheid”,
straling die zijn liefde heeft. Zeg dan ook
tenheid” en “vervreemding” weer terug
bidt de Psalmist (Psalm 71:2). Toch kun je
maar eens een keertje “allen”. Het onge-
wat hij gegeven heeft. Maar ik begrijp
niet zeggen: rechtvaardigheid is genade.
loof heeft er geen recht op om altijd weer
de pastorale intentie. Hij wil de mensen
Neem Romeinen 3:25: “Hem (Christus)
benoemd te worden. Bij een zonsverduis-
weghalen bij de angst voor de hel door
heeft God voorgesteld tot een zoenmid-
tering kun je alleen met behulp van een
te wijzen op Jezus. Daarin herken ik
del door het geloof, in zijn bloed, om zijn
donker glaasje het hapje uit de zon zien.
Buskes als de machtige verkondiger van
rechtvaardigheid te tonen, daar Hij de
Aan de ongelovige heb ik trouwens
het evangelie. Maar dat geeft hem niet
zonden, die tevoren onder de verdraag-
wel een vraag: wat wil je eigenlijk in
het recht verkeerde tegenstellingen te
zaamheid Gods gepleegd waren had
de hemel doen? Je bent God ontlopen
maken.’
laten geworden, om zijn rechtvaardig-
of hebt Hem gelasterd – ik spreek over
heid te tonen, in de tegenwoordige tijd,
degenen die het heil bewust hebben af-
Bram van de Beek is van de huidige
zodat Hijzelf rechtvaardig is, ook als Hij
gewezen – dus wat wil je in de hemel? Je
generatie theologen iemand die de
hem rechtvaardigt die uit het geloof in
ontmoet daar God. En dat voor eeuwig.
klassieke opvatting over de hel onder-
Jezus Christus is.” Wil je het duidelijker
Dat kun je toch niet willen?’
schrijft. Eén van de redenen waarom
hebben dat de rechtvaardigheid ook een
mensen dat standpunt afwijzen, zegt hij,
straffende kant heeft? De straf is soms
Wat vindt u nu het sterkste argument
is dat ze van het oordeel af willen. En
zelfs “overvloeiende van gerechtigheid”,
voor een theologie van de alverzoening?
dat hangt er dan weer mee samen dat
lees je bij Jesaja (10:22). “Dubbel en
Welke tekst?
we in deze wereld redelijk welgesteld
dwars verdiend” betekent dat.
‘H.M. van Randwijk citeerde eens het
zijn, geen slachtoffer. Maar het feit dat
God verspeelt zijn rechtvaardigheid niet
woord uit de oude berijming van Psalm
er ‘aan de eindpaal van de tijden’ een
wanneer Hij ons begenadigt. Er wordt
103: “Hij is het die ons zijne vriendschap
oordeel plaatsvindt, dat er recht wordt
immers voldóening gegeven aan die
biedt.” Van Randwijk was, voor zover ik
gedaan, lijkt me nu juist een sterk punt
rechtvaardigheid door het zoenmid-
weet, weinig gelovig, maar daar hield hij
voor het christendom. Je zou radeloos of
del van het betalend offer van de Heer.
zich aan vast. Aan dat stralende midden
cynisch worden van de journaalbeelden.
Daarom moet je zo’n woord als “recht-
van de Bijbel.
‘Helemaal mee eens. Kuitert schreef ooit
vaardigheid” niet verkwanselen. Er is
Als je Jezus Christus aan het werk ziet,
dat de beul niet eeuwig een voorsprong
– zeker voor mensen die hun leven lang
staat die ruimhartigheid voorop. Tegelijk
heeft op zijn slachtoffer. Het geeft be-
onder de knoet hebben gezeten – een
heeft Christus meer dan Paulus, van wie
vrediging dat er uiteindelijk iemand
troost in gelegen dat er een rechtvaardig
je dat misschien eerder zou verwachten,
rechtspreekt. Maar bij mensen als Bonda
oordeel zal plaatshebben.’
gesproken over de hel. Dat is toch opval-
is dat rechtspreken van God een daad
lend, dat de Zoon van God met zijn stra-
van genade. Dat is dan weer zo’n stukje
Koos van Noppen is hoofd communica-
lende liefde juist dit onderwerp zo met
taalbederf. Rechtspreken is rechtspreken,
tie van de IZB, vereniging voor zending
nadruk benoemt.
vind ik.
in Nederland, en lid van de PKN.
17
Thema
Verdriet zonder troost Wanneer ongeloof dichtbij komt
18
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Opinie Wie de ernst van het evangelie handhaaft – alleen door het geloof deel je in Gods redding – wordt geconfronteerd met een keerzijde van de blijde boodschap die je hart breekt en je blijdschap verduistert. Het besef dat je ongelovige kind, ouder, broer, zus, geliefde voor eeuwig verloren kan gaan, dat is toch niet te dragen?
Dat laatste blijft toch knagen. In hoeverre is bij de alverzoening de wens de vader van de gedachte? En op hoeveel punten in de Bijbel moet je dan niet een oogje dichtdoen? Vindt het hart hier echt rust? Knaagt niet tegelijk het besef dat de troost van alverzoening niet alleen de radicaliteit van de verlossing prijsgeeft, maar ook de ernst van ons leven hier en nu? Onlangs maakte ik mee dat gelovige mensen een geliefde moesten begraven die tot zijn laatste snik niets van het geloof wilde weten. Zij voelden zich volstrekt niet getroost toen de voorganger bij de begrafenis hun geliefde via Gods liefde de hemel inpraatte. Voor mij was dat
tekst Ton Vos beeld Tamara Álvarez
Terwijl het evangelie één en al blijdschap ver-
een signaal dat het relativeren van de ernst van
kondigt, kan het verdriet om geliefden die God
het evangelie toch niet werkelijk rust en troost
de rug hebben toegekeerd mensen enorm kwel-
zal geven.
len. Ouders van ongelovige kinderen zullen zich
Maar wat dan wel? Hoe kan een gelovige leven
gekend voelen in de smartelijke uitroep van
met dit ondragelijke besef? Is er een weg waar
vader David bij het doodsbericht van zijn zoon:
niet de bitterheid wacht. maar de hoop gaat
‘Mijn zoon Absalom, mijn zoon, mijn zoon Absa-
gloren?
lom! Was ik maar dood in plaats van jij!’ Maar dat
Ik zoek die weg, in het geloof dat die er is.
is een onbestaanbare ruil. En dus is er verdriet.
Een verwond hart kan zijn schreeuw om God in het tegendeel laten horen
Verdriet zonder troost.
Verwond
De scherpte en onverdraaglijkheid van dit besef
Ten eerste biedt de huidige nabijheid van on-
leeft in onze tijd meer dan vroeger. In de ver-
geloof ook winst. Vroeger liepen we het gevaar
zuilde samenleving bleven de meeste kinderen
mensen in hokjes van geloof en ongeloof te
bij het geloof of in ieder geval nog wel bij de
plaatsen, met als gevolg een verdeling tussen
kerk. De confrontatie met het ongeloof was
hen die gered worden en hen die verloren gaan.
minder van nabij en minder scherp. Ik herinner
Het is immers gemakkelijker om onbekenden
mij dat wij als kinderen met enig ontzag naar de
naar de hel te verwijzen dan iemand van wie je
openbare school keken; daar zaten de kinderen
houdt. Dat het ongeloof nu dichterbij gekomen
die naar de hel gingen. Ze behoorden bijna tot
is, helpt ons om halt te houden. Het laatste oor-
een andere wereld. Je kon ervan griezelen, maar
deel is niet aan ons – iets wat ook voluit Bijbels
het bleef op veilige afstand.
is.
Dat is nu dramatisch anders. Het ongeloof
Deze terughoudendheid geeft ruimte. Hoe over-
komt in veel gezinnen en vriendenkringen heel
tuigd het ongeloof ook lijkt, we mogen hoop blij-
dichtbij. En dan is het geheel begrijpelijk dat
ven koesteren. Wie kent het hart van de ander?
de scherpte van het evangelie wordt verzacht.
Wie zal zeggen wat er in het uur van de dood
Bijvoorbeeld door rust te zoeken in het geloof
nog heeft plaatsgevonden tussen God en deze
dat de hel niet kan bestaan in het licht van Gods
mens?
liefde. En wie zou dat ook niet van harte ver-
Dat is geen ijdele hoop. De moordenaar aan het
langen? Opwekkingsprediker Johann Michaël
kruis is de kroongetuige van een totale bekering
Hahn zei: ‘Wie diep in zijn hart niet hoopt op de
én een onvoorwaardelijke aanneming in het
wederherstelling van alle dingen en alverzoe-
laatste moment. In de hel van Golgota zwaaide
ning is een os. Maar wie daarvan een leerstuk,
de poort van het paradijs wagenwijd open.
een dogma, een constructie maakt, is een ezel,
Zeker, bij die andere moordenaar houden we ons
omdat hij tekort doet aan Gods waarschuwingen
hart vast, maar van die ene weten we het toch
en opdrachten.’
maar mooi zeker.
>>
19
Thema
Zij voelden zich volstrekt niet getroost
zelf bemachtigt. Maar juist in die geloofsrelatie die niet bemachtigt maar ontvangt, mag er hoop
toen de voorganger bij de begrafenis hun geliefde via Gods liefde de hemel inpraatte
gaan gloren. Hoop die ruimte biedt om zelfs
zonder definitieve troost blijmoedig te leven. In onze angst en ons verdriet om geliefden kan God gemakkelijk bedreigend worden en kan het evangelie meer schaduw over ons leven werpen
Lees- en webtip
Dat wij het hart van de ander niet kunnen
dan licht geven. Maar laten we elkaar en onszelf
doorgronden, spreekt voor mij des te meer bij
dan bemoedigen met de boodschap dat er in de
traumatische gebeurtenissen als misbruik. Een
hemel, bij God zelf, blijdschap is om elke zon-
verwond hart kan zijn schreeuw om God in het
daar die zich bekeert en dus ook verdriet om elk
tegendeel laten horen.
kind dat de weg naar de Vader nog niet heeft
Maar ook met minder traumatische ervaringen
gevonden.
kunnen mensen de boot van het geloof gemist
Het verdriet van God zien we in de tranen van
hebben. Bijvoorbeeld door een kerk die hen niet
zijn Zoon over Jeruzalem, dat niet wil horen
heeft gezien en gekend. In het geval van onge-
(Lucas 19:41). Die tranen weerspiegelen Gods
lovige kinderen wordt het verdriet van ouders op
hartstochtelijke verlangen om het verlorene te
die manier nog eens verzwaard met verwijten
zoeken en te behouden en de lange weg van
richting de kerk. En eigenlijk ook altijd met zelf-
lijden en verdriet die Hij daarvoor is gegaan. Ons
verwijt. Waarin ben ik tekortgeschoten?
verdriet is Gods verdriet.
Het is goed om dat te erkennen en waar nodig
Ik denk ook aan dat kruiswoord waarmee de
te belijden, naar God en elkaar toe. Met ook hier
Heer midden in zijn lijden en sterven omziet
het besef dat het uiterlijke ongeloof gelukkig
naar zijn moeder en zijn vriend (Johannes
nog weinig zegt en dat de engelen van die kin-
19:25). In zijn stervensnood heeft Jezus intense
deren in de hemel onophoudelijk het gelaat van
aandacht voor het verdriet in juist die intieme
de hemelse Vader aanschouwen (Matteüs 18:10).
relaties. Als geen ander heeft zijn eigen moeder
Het geeft dus lucht en ruimte om te onderschei-
het verdriet om haar kind gekend. Er is zelfs een
den tussen ongeloof en óngeloof. Soms hoor je
zwaard door haar ziel gegaan. Scherper kan het
in ongeloof verdriet om wat verloren ging, gemis
niet verbeeld worden. Ook dat verdriet heeft de
van waar je zo naar had verlangd, teleurstelling
Heer meegenomen in zijn sterven.
Concrete pastorale adviezen
om waar je zo op had gerekend, verzet tegen
voor ouders met ongelovige
wat je niet kunt loslaten. Zonder het hardop uit
Dit alles geeft ons nog niet die troost en die ze-
kinderen zijn te vinden in
te spreken mag je dit toch duiden als het werk
kerheid waar ons hart nu naar smacht. Maar het
het boek Als kinderen andere
van Gods Geest in het hart van de ander?
geeft ons wel de ruimte om te blijven geloven
wegen gaan van Margriet van
Bij alle ernst en zorg kunnen we niet zonder deze
en hopen, om te blijven leven met Gods licht
der Kooi en Wim ter Horst (Fi-
ruimte, die ons lucht geeft om te kunnen hopen
voor ogen. De hoop voor onze geliefden begint
lippus, 2009).
en te blijven bidden.
niet bij tekenen van inkeer, maar bij de onvoor-
Zie ook het Bijbelstudiemate-
Tranen
riaal en het gespreksmateriaal
Maar er is meer. En dat is God zelf. Juist bij Hem
liefde wil bewerken, ontzegt Hem zijn vermogen
voor gemeenteavonden op de
kunnen wij met dat diepe verdriet om geliefden
niet!’
website van de IZB:
schuilen. Niet om concrete zekerheid te verkrij-
Definitieve troost voor dit verdriet is nu niet
• www.izb.nl/bestellen/cur-
gen. Die bestaat in dit voorlaatste niet en elke
voorhanden. Maar we mogen met hoop uitzien
sussen/als-kinderen-andere-
poging daartoe is voorbarig en dus een illusie –
naar wat God zal doen. Eenmaal zal Hij zelfs de
wegen-gaan
zowel de zekerheid van het behoud als de zeker-
meest bittere en wanhopige tranen van de ogen
• www.izb.nl/nieuws/als-kin-
heid van het verloren gaan. De enige zekerheid
wissen. Nooit kan ‘t geloof te veel verwachten!
deren-andere-wegen-gaan-2
is de zekerheid die een mens persoonlijk en in
20
stelbare goedheid en onpeilbare liefde van God. Met dat aloude lied in ons hart: ‘En wat zijn
eigen geloof tot God mag vinden. Hoewel ook
Ton Vos is predikant van de NGK Ede en redac-
dat een zekerheid is die men ontvangt en niet
teur van OnderWeg.
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Nieuws Komen en gaan Aangenomen naar GKv IJsselmuiden: kandidaat J. van Beveren (Kampen); naar GKv Urk: ds. A.A.J. de Boer (Ureterp). Verbonden aan GKv Eemdijk: kandidaat W.Q. Hoorn (Dalf-
Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo, Ton Vos. Brede redactie Kernredactie plus Bart Cusveller, Freddy Gerkema, Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Hans Vel Tromp, Jan Westert.
sen); aan NGK Zeewolde: ds. G.J. Lakerveld (CGK/GKv/NGK
Medewerkers
Deventer i.c.m. Heino/Langeslag); aan GKv Capelle a/d IJs-
Eline de Boo, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Roel Kuiper, Almatine Leene,
sel Z/W: R.J. Vreugdenhil (Lelystad).
Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,
Preekbevoegdheid (GKv) verleend aan E.J. Tijssen (Zwolle),
Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit,
ejtijssen@gmail.com, 06-38301143
Esther Spiering-de Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman,
De regio Holland-Zuid (NGK) heeft ds. H. van Winkelhoff (Wateringen) opnieuw voor een periode van twee jaar beroepbaar gesteld. Dit besluit verlengt de eerdere beroepbaarstelling na de opheffing door fusie van zijn gemeente in Den Haag.
Predikant NGK Utrecht vertrekt De NGK Utrecht en ds. M. Janssens gaan op termijn uit
Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Jeannette Westerkamp. Redactieadres ‘t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.
elkaar. Dat hebben kerkenraad en predikant laten weten. Hulp van buiten heeft niet geleid tot een oplossing van
Audio
de al geruime tijd aanwezige spanningen. Over de manier
OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en
waarop de band tussen predikant en gemeente wordt be-
Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.
ëindigd, vindt nog overleg plaats. De kerkenraad benadrukt dat, gelet op de wijze waarop ds. Janssens sinds 2002 ‘tot zegen van de gemeente’ werkzaam is geweest, zijn vertrek ‘op de meest eervolle wijze’ moet plaatsvinden. Ds. Janssens (51) is beschikbaar voor een beroep van een andere gemeente en voor interimwerk. Eerder diende hij de kerken van Alphen a/d Rijn en Baarn.
Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. Persvereniging
Landelijke Vergadering NGK
OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.
Op 28 maart vindt de volgende zitting plaats van de Landelijke Vergadering in Zeewolde. Aan de orde komen: een voorstel van de afgevaardigden De Boer, Mudde en Zuidhof om toe te treden tot het Centrum Israëlstudies; het eindrapport van de kwartiermakers Van Daalen en Van der Heijden over bundeling van de toerusting in de NGK (Toerusting 2.0, Missionair Steunpunt, Nederlands Gereformeerd Jeugdwerk, Diaconale commissie, website homoindekerk.nl); en de kerkrechtelijke toetsing van enkele eerder genomen LV-besluiten.
Ledenvergadering OnderWeg
Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Sander Dekker, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aldert van der Molen, Ale Sierksma, Hillie van de Streek. Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.
Op 15 april (19.30 uur, Jeruzalemkerk, Utrecht) wordt de
Technische realisatie en druk
ledenvergadering van de Gereformeerde Persvereniging
Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle,
OnderWeg gehouden. Deze vereniging is de uitgever van OnderWeg, alle abonnees zijn in principe lid. Er is gelegenheid om met redactievertegenwoordigers van gedachten te wisselen over de koers en invulling van OnderWeg en er wordt een Ledenraad gekozen met vijf GKv- en vijf NGKleden.
038-467 00 70. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl
www.facebook.com/onderwegonline www.twitter.com/onderwegonline
21
Trefpunt NCGK en GKv Zoetermeer zoeken mogelijkheden om elkaar te versterken
‘De toegevoegde waarde van samenwerking zit niet in de getallen’ tekst Maarten Boersema
Door heel het land werken NGK- en GKv-gemeenten samen. Hoe komt deze samenwerking tot uitdrukking? En moet dat er per se toe leiden dat ze
levingsdrang. Die geestelijke motieven worden gevoed door het besef dat je als
ooit één gemeente worden? In Zoetermeer is dat
gereformeerde belijders niet langs elkaar
niet het geval. De NCGK (circa 560 leden) werkt
moet opzoeken om elkaar versterken.
daar vruchtbaar samen met de GKv (circa 400
onze winst met elkaars sterke kanten. En
leden), zonder dat een fusie in beeld is.
heen moet leven, maar dat je elkaar juist We leren van onze verschillen en doen we herkennen elkaar als volgelingen van Christus.’ Jan de Groot, voorzitter van de vrijgemaakte kerkenraad, voegt hier aan toe
‘Het belangrijkste element van de sa-
en voor jongeren’, vult Jan-Renger Har-
dat een formele federatie niet concreet
menwerking tussen de gemeenten
wig, voorzitter van de NCGK, aan.
in beeld is. ‘Wel zoeken we steeds naar
zijn de gezamenlijke middagdiensten,
Beide gemeenten hebben bovendien
nieuwe mogelijkheden om samen kerk
inclusief de viering van het heilig avond-
vorig jaar een gezamenlijk startweekend
van Christus te zijn in een grote stad,
maal’, vertelt ds. Gertjan Oosterhuis,
gehouden en het zogenaamde ‘combi-
waar wij een minderheid zijn te mid-
voorganger in de vrijgemaakte kerk in
moderamen’ vergadert vier keer per
Zoetermeer. ‘En de gezamenlijke och-
jaar.
tend- en middagdiensten tijdens de zomerperiode.’
Minderheid
‘Daarnaast organiseren we samen activi-
Oosterhuis geeft aan dat beide gemeen-
teiten in de stille week voorafgaand aan
ten groot genoeg zijn om zelfstandig te
Pasen en een gezamenlijke kerstviering
kunnen functioneren. ‘We zoeken de
voor senioren. En we hebben een geza-
samenwerking daarom ook uit geeste-
menlijke Alpha-cursus voor volwassenen
lijke motieven en niet zozeer uit over-
22
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
‘We zoeken
de samenwerking uit geestelijke motieven’
Trefpunt
‘We leren van
Gemeenteleden van beide kerken ontmoeten elkaar tijdens een gezamenlijk startweekend. (beeld Edwin Poot)
onze verschillen en doen onze winst met elkaars sterke kanten’
den van allerlei kerkelijke denominaties.
getalsmatige aspect, maar meer in het
daarna samen koffiedrinken, en opnieuw
Maar nog meer te midden van een
elkaar steeds beter leren kennen als zus-
een gezamenlijk startweekend met
meerderheid die zich niet (meer) be-
ters en broeders en elkaar verrijken in
daaropvolgend bijvoorbeeld gedurende
trokken voelt bij het geloof. Dat laatste
geestelijke groei en gemeente zijn.’
een bepaalde periode gezamenlijke
vormt een duidelijke aansporing om
Daarom heeft het combi-moderamen
themakringen. In het voorjaar wordt
onze beperkte krachten te bundelen.’
besloten om te onderzoeken of de sa-
hierover verder gesproken en gaan we
menwerking nog verder kan worden uit-
kijken welke mogelijkheden er daadwer-
gebouwd. ‘Dat zou kunnen op een aantal
kelijk zijn.’
Verrijken Jan-Renger Harwig beaamt dat er op
terreinen: het jeugdwerk, het senioren-
dit moment geen behoefte is aan een
beleid, de onderlinge informatie-uitwis-
Maarten Boersema is fotograaf, tekst-
federatie. ‘De toegevoegde waarde van
seling, een gezamenlijke ochtenddienst
schrijver en predikant van de GKv Blije-
verdere samenwerking zit niet in het
met viering van het avondmaal en
Holwerd.
CGK/NGK en GKv Lisse gaan samen
sinds 2001 één gemeente. Sinds enige
meegeleefd met het wel en wee in de
jaren is daar de samenwerking met de
twee kerken en doen de beide kerken-
De Samenwerkingsgemeente Lisse
GKv bijgekomen. Zo houden beide ge-
raden hun mededelingen, naast nog
(CGK/NGK) en de Gkv Lisse gaan vanaf
meenten hun middagdiensten al geza-
tal van andere berichten uit en rond de
Pasen als één gemeente verder. Het
menlijk in het Gkv-kerkgebouw aan de
gemeenten. Het is een geschikt mid-
samengaan wordt gevierd in een ere-
Prinsessestraat.
del voor de gemeenteleden om elkaar
dienst op eerste paasdag (5 april, 10.00
Het GKv-gebouw zal ook na het samen-
beter te leren kennen en op de hoogte
uur, Veldhorststraat 46).
gaan in gebruik blijven voor de middag-
te raken van waar de andere gemeente
De NGK en de CGK in Lisse vormen al
diensten. De ochtenddiensten worden
mee bezig is. Niet spectaculair, wel heel
gehouden aan de Veldhorststraat, het
praktisch.
huidige gebouw van de Samenwerkingsgemeente. Onder welke naam de CGK-NGK-GKv-fusie verder zal gaan, is nog niet bekend.
Niet gefuseerd, wel één kerkblad
GKv's en NGK's gaan in gesprek In Houten, Nieuwegein en Doorn/Driebergen zijn er gesprekken tussen NGKen GKv-gemeenten op gang gekomen of zullen die gesprekken binnenkort
De GKv en NGK Heerde/Epe zijn (nog)
beginnen. In Houten gaat het om NGK
geen samenwerkingsgemeente, maar
De Lichtboog en GKv Het Kruispunt, in
hebben al wel een gezamenlijk kerk-
Nieuwegein om Samenwerkingsge-
Tijdens Pasen 2013 lieten de gemeenten in
blad – iets wat niet vaak voorkomt.
meente Het Anker (CGK/NGK) en de
Lisse ballonnen op. Tijdens de viering van
In het maandelijkse blad staan de
GKv Nieuwegein en in Doorn/Drieber-
het samengaan op eerste paasdag zullen
kerkdiensten en activiteiten van beide
gen om de NGK Doorn en de GKv De
er wederom ballonnen opgelaten worden.
gemeenten aankondigd, wordt er
Bron in Driebergen.
23
Column
Meegaand orthodox ʼI
k ga naar het Stedelijk, want daar voel ik me het lekkerst’, zei het dochtertje van een gemeentelid. Ze kon tijdens de preek niet kiezen tussen Mentos of Fruitella, maar de beslissing op welke
school ze de komende zes jaar gevormd gaat worden, viel haar niet zwaar. Waar je vroeger naar de dichtstbijzijnde school van jouw zuil ging, mag je nu als wereldwijze elf- of twaalfjarige zelf kiezen. Veel ouders zeggen dat de schoolkeuze bepaald wordt door wat het beste voor het kind is. Ze denken aan het soort onderwijs, de afstand van huis, de sfeer en vooral of het kind zich prettig lijkt te voelen in de nieuwe schoolomgeving.
Missionair sporten in Delfshaven
‘Juf, wanneer is het feest er weer?’
Waar de dogmatiek niet het leven van nu lijkt te raken, ontstaat de neiging gewoon maar te doen wat anderen ook doen
Zelden hoor ik meer het argument dat het belangrijk is vanuit welk wereldbeeld hun kinderen zeven uren per dag, vijf dagen per week geïndoctrineerd worden. Dat vind ik merkwaardig, aangezien diezelfde ouders toch behoorlijk recht in de leer zijn. Op één of andere manier omhelzen ze onze vertrouwde orthodoxie, maar waar de dogmatiek niet het leven van nu lijkt te raken, ontstaat de neiging gewoon maar te doen wat anderen ook doen. ‘Je moet met je tijd meegaan, het hoeft allemaal niet meer volgens de regeltjes’, zei de
Gewoon aanwezig zijn op een plein, in een woonwijk in Rotterdam-West. Sporten, spelletjes doen, of knutselen met kinderen en tieners uit de wijk. Dat is Sonrise Delfshaven, een missionaire activiteit van de GKv Rotterdam-Delfshaven.
moeder van het meisje. Ik verlang niet terug naar wettische tijden, dat soort rechtse ortho-
tekst Nelike Terpstra
doxie geeft geen antwoorden op de heftige vragen van nu. Maar het lijkt soms alsof in rechtzinnige kerken een nieuw type orthodoxen opkomt, die grote beslissingen loskoppelen van hun geloof. Is het niet beter om, ook in de opvoeding en scholing van onze kin-
Maar we schenken ook koffie en thee voor de ou-
deren, te zoeken naar een derde weg, waarin geloof en levensstijl
ders van de kinderen en voor andere wijkbewoners
onlosmakelijk verbonden zijn? Dat is moeilijk en daarin moeten we
die langskomen. We ontmoeten mensen uit allerlei
onze kinderen voorgaan. Keuzes gemaakt op basis van het evange-
culturen en uit diverse sociaaleconomische lagen
lie moeten we hun uitleggen. Dat ver-
van de bevolking. We merken dat het gewoon leuk
wacht ik ook van school, al voelt dat
is om met al die mensen om te gaan. En we merken
misschien niet altijd het lekkerst.
ook dat we steeds opener kunnen spreken over het geloof, over het feit dat we christenen zijn en wat dat betekent. We kunnen soms in heel kleine dingen al iets betekenen voor een ander. En zomaar opeens ontstaat een mooi gesprek over de diepere vragen van het leven. God werkt op zoveel verschillende
Eline de Boo is schrijfster met een missionaire roeping. Ze is lid van de PKN.
manieren!
Missionair
Vakantie Sonrise Delfshaven is in 2006 begonnen als eenmalig missionair wijkproject. De naam Sonrise verwijst naar Jezus, de Zoon van God, die opgestaan is. Inmiddels zijn we het negende jaar ingegaan, dus eenmalig kun je het niet meer noemen. Het project werd oorspronkelijk opgezet in samenwerking met Athletes in Action, een onderdeel van de christelijke stichting Agapè. Later is het overgenomen door de GKv RotterdamDelfshaven. De medewerkers van nu zijn leden van deze kerk en van enkele andere kerken in de omgeving. Het eerste project bestond uit het organiseren van een sport- en spelweek tijdens de schoolvakantie. Veel kinderen in deze wijk gaan bijna nooit op vakantie. Op deze manier krijgen ze toch een
Veel kinderen in deze wijk gaan bijna nooit op vakantie. Op deze manier krijgen ze
leuke vakantieperiode, in hun eigen
toch een leuke vakantieperiode.
wijk. Na die eerste vakantieweek zijn we elke eerste zaterdag van de maand
pen zelfs mee met het draaien van het
merken dat we juist dan kunnen laten
blijven terugkomen naar het plein, jaar
springtouw of bij het knutselen. En daar
zien hoe het anders kan: door om te
in jaar uit. En iedere zomervakantie
aan die koffietafel ontstaan de gesprek-
kijken naar elkaar, geïnteresseerd te zijn
is er weer een week met bijzondere
ken, zomaar, als je het niet verwacht.
in de ander, geduldig te blijven waar dat
activiteiten, zoals een speurtocht, een
We willen open zijn over ons christen
soms moeilijk is, verkeerd gedrag wel af
voetbaltoernooi, en ter afsluiting een
zijn. We richten ons op leuke activiteiten
te keuren, maar niet de persoon die dat
barbecue voor de hele wijk.
en gezelligheid, we tonen interesse in
gedrag vertoont.
onze medemensen. Daardoor ontstaat
Hoe we de toekomst zien? We horen
openheid en ruimte om te spreken over
van wijkbewoners dat het altijd zo ge-
de belangrijke dingen van het leven.
zellig is op het plein als wij er zijn, dat er
Springtouw We hebben gemerkt dat juist doordat we elke keer weer terugkomen vertrou-
zelfs mensen speciaal voor Sonrise naar
wen ontstaat bij de wijkbewoners. En
Straatleven
daarmee groeien de contacten. In de
In de eerste jaren was het met woorden
‘Juf, wanneer is het feest er weer?’ Dan
eerste jaren kregen we nog wel eens de
spreken over Jezus een belangrijk missi-
is het wel duidelijk: we gaan door!
reactie: ‘Hé, dit is ons plein, wat komen
onair doel, maar tegenwoordig spreken
jullie hier doen?’ Inmiddels is dat veran-
we vooral met daden. We richten ons
derd in: ‘Leuk dat jullie er weer zijn!’
in het contact met de kinderen en de
En terwijl in de eerste jaren de ouders
jongeren op het voorleven van wat wij
vaak afwezig waren of veraf op een
als christenen geleerd hebben wat goed
bankje zaten toe te kijken, komen ze
is. De basis van waaruit wij werken is
nu gezellig bij ons zitten voor een kopje
de liefde die God ons geeft. Die liefde
Webtips
koffie en een praatje. Sommigen hel-
willen we doorgeven, in alles wat we
De website van de GKv Rotterdam-
zeggen en doen. Wij hebben het immers
Delfshaven is www.ikgeloof.nl.
Daar aan die koffietafel ontstaan de gesprekken
het plein komen. Soms vragen kinderen:
Nelike Terpstra is huisarts, teamleider van Sonrise Delfshaven en lid van de GKv.
ook zomaar gekregen. Dat is echter niet altijd gemakkelijk. Het straatleven
Gemeenten die een soortgelijk pro-
komt soms hard op je af: de kinderen
ject willen starten kunnen informatie
en jongeren zijn vaak gewend alleen
vinden op de website van Athletes
voor zichzelf op te komen, te vechten
in action: www.athletesinaction.nl.
voor een eigen plek in de groep. We
25
Woordzoeker
Hij heeft in een tent gewoond tekst Simon Kadijk beeld Pitrs/123rf.com
D
e Naardense Bijbel heeft een
ieder woord dat klinkt uit de mond van
14a niet staat dat het Woord of het
paar eigenaardigheden waar-
God (Matteüs 4:4), dan staat daar in het
Spreken1 vlees is geworden of mens
Grieks het woord rèma.
is geworden, maar dat het ‘vlees-en-
minder geschikt is als Bijbelvertaling.
Het gaat dus niet zozeer om wat het
bloed’ geworden is. Vlees-en-bloed,
Het is wel een vertaling die je vaak aan
is, maar om wat het doet. Denk maar
met streepjes ertussen, om aan te
het denken zet. Het bekende ‘Woord’
aan ons woord ‘logopedie’, dat afgeleid
geven dat het Woord (of hier: het Spre-
(logos in het Grieks) uit Johannes 1 is
is van logos. Een logopedist is niet zo-
ken) niet zowel vlees als bloed is ge-
hier vertaald met ‘spreken’. Je eerste
zeer een woordleraar, maar vooral een
worden (niet twee dingen dus), maar
reactie is: dat kan toch niet zomaar.
spraakleraar. Zoals uitgedrukt in Gezang
vlees-en-bloed als één begrip, zoals in
Maar we moeten wel bedenken dat het
1 van het Liedboek: ‘Hij spreekt nog
onze uitdrukking ‘een mens van vlees
Grieks meerdere woorden heeft voor
altijd voort.’
en bloed’. Dat is hier natuurlijk ook be-
ons woord ‘woord’. Voorbeeld: als Jezus
Het tweede dat opvalt in de vertaling
doeld: dat het Woord echt mens is ge-
tegen Satan zegt dat de mens leeft van
van de Naardense Bijbel is dat in vers
worden, waarachtig mens, zoals wij.
26
door hij naar mijn mening
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Woordzoeker
Bij begin is er het spreken geweest; het spreken is God nabij geweest, ja God is het spreken geweest; Het spreken is vlees-en-bloed geworden en heeft bij ons zijn tent opgeslagen; (Johannes 1:1 en 14a; Naardense Bijbel)
Poëtisch
Hij zijn tent opgeslagen: in ons midden.
Een opvallende eigenschap van de Naar-
Want zo moeten we dat ‘wonen’ eigen-
dense Bijbel is dat alles poëtisch wordt
lijk vertalen: Hij heeft onder ons ‘getent’
weergegeven. De tekst staat in korte
of ‘getabernakeld’. Daar zit het woord
zinnen onder elkaar. Dat zien we ook
‘tent’ in.
hier. Een vertaling hoort het origineel
Alles overwegende kom ik tot de vol-
zoveel mogelijk te volgen, daarom is dat
gende proefvertaling van vers 14a: ‘Het
een minpunt van deze vertaling. Maar
Woord is vlees-en-bloed geworden en
in dit geval is het niet zo heel erg. In de
heeft zo in ons midden in een tent ge-
Bijbelse poëzie zien we namelijk heel
woond.’
vaak dat een dichter met net iets andere woorden twee keer hetzelfde zegt. De
1.
Zelfs de NBV, die spaarzaam is met
NBV besteedt daar bijvoorbeeld in de
hoofdletters, schrijft ‘Woord’ met een
‘Inleiding op Psalmen’ aandacht aan. Je
hoofdletter. Jammer dat de Naardense
zou kunnen zeggen dat Johannes dat
Bijbel ‘Spreken’ niet met een hoofdletter
hier ook doet. Johannes 1 heeft een poë-
weergeeft.
tisch karakter: korte zinnen of zinsdelen met herhalingen. En hier in vers 14 wor-
Simon Kadijk heeft theologie gestu-
den ook twee kanten van dezelfde zaak
deerd en is directeur van Donatus Ver-
benoemd. De ene kant is dat het Woord
zekeringen. Hij is lid van de NGK.
vlees is geworden, de andere kant is dat het Woord onder ons heeft gewoond.
Getabernakeld
Om over na te denken: De Bijbel in Gewone Taal vertaalt het begin van Johannes zo: ‘In het begin
De NBV vertaalt dat het Woord ‘bij ons’
was Gods Zoon er al. Hij was bij God,
heeft gewoond. Veel andere vertalingen
en hij was zelf God.’ Wat vind je daar-
hebben hier dat het Woord ‘onder ons’
van? Wat is het voordeel en wat is
heeft gewoond. Dit is een klein verschil
het nadeel?
en het valt de meeste mensen niet eens
Wat valt je op als je 1 Johannes 1:1
op. Maar het hier gebruikte Griekse
vergelijkt met Johannes 1:1? Wat zegt
voorzetsel (èn) betekent in de eerste
dat jou?
plaats ‘in’ of ‘te midden van’. Hij heeft
Als Jezus het Woord is, wat is dan
dus niet bij ons ergens aan de rand ge-
jouw antwoord?
woond, maar in ons midden! Daar heeft
27
Jeugdwerk
Een roadtrip naar verbondenheid tekst Anko Oussoren
Media
O
nlangs presenteerde Beam,
onderzoek van Beam moest ik denken
de jongerentak van de EO, de
aan het project ‘7 keer 7’, de roadtrip
resultaten van een onderzoek
naar een nieuw soort christendom
onder 1.200 kerkgaande jongeren tus-
(voorjaar 2014). De insteek daarvan
bijdragen van het project ‘7 keer 7’:
sen de 16 en 24 jaar. De respondenten
was de vraag ‘wat nemen we als chris-
www.youtube.com/channel/UCee-
bleken onverwacht positief over de
tendom (kerk) mee en wat laten we
92K2czRlpqFuKWrsNeQ.
kerk en trouw in de kerkgang. Ze be-
achter?’ De roadtrip leverde uiteindelijk
zoeken de kerk om te groeien in geloof
zeven conclusies op, die als richting-
(89 procent), om samen de Bijbel te
aanwijzers werden gepresenteerd.
ontdekken (78 procent) en God te aan-
Deze richtingaanwijzers worden door
bidden (77 procent). Bijna twee derde
de jongeren waar ik mee spreek echter
van de jongeren vindt het belangrijk
nauwelijks herkend. Ook dit zijn vaak
om bij een gemeenschap te horen. Ze
meelevende jongeren, maar het zet mij
geven gemiddeld een 7,2 aan hun kerk.
wel aan het denken.
• Bekijk het filmpje en lees het ar-
Naast de kerkdiensten bezoeken ze ook
Neem de eerste richtingaanwijzer:
tikel van het Beamonderzoek via
andere activiteiten en ze zijn betrokken
‘Stop met geloven (en word een gast)’.
www.eo.nl/algemeen/pers/lijst/
bij hun gemeente.
Stel nu eens dat we onszelf echt als
• Bekijk op YouTube de verschillende
leerlingen zien en niet langer bij elkaar
detail/artikel/jongeren-geven-dekerk-een-dikke-voldoende.
Dat zijn mooie cijfers, maar zodra de
afvinken of we wel de juiste dogma’s
onderzoeksresultaten waren gepu-
aanhangen. Jezus vroeg tenslotte ook
bliceerd werd opgemerkt dat het hier
niet om geloof in allerlei dogma’s. Maar
gaat om meelevende jongeren, die de
in gesprekken met jongeren geven zij
moeite hebben genomen om de vragenlijst in te vullen. De resultaten zouden geen representatief beeld geven van alle jongeren die lid zijn van een kerk. Ook zonder dat ik achter de cijfers • Jongeren zijn op zoek naar con-
kan kijken, lijkt het me waarschijnlijk
crete antwoorden. Lees welke ge-
dat het om betrokken jongeren gaat.
loofsvragen tienermeiden hebben
Maar waarom gelijk zo’n relativerende
op www.huisvanbelle.nl/toptien-
reactie? Het lijkt er bijna op dat we niet
geloofsvragen.
kunnen geloven dat jongeren positief kunnen zijn over de kerk.
Richtingaanwijzers Bij het lezen van de cijfers van het
28
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
Het lijkt erop
dat we niet kunnen geloven dat jongeren positief kunnen zijn over de kerk
Jeugdwerk Agenda • Stiltetour 2015 van 7 maart t/m 2 april op diverse locaties in het land. • EO Jongerendag op zaterdag 6 juni 2015. Je kunt nu al kaartjes reserveren via www.eo.nl/beam/evenement/eojongerendag/reserveren. • Christelijk festival Graceland van 14-16 augustus 2015. Info en tickets via www.gracelandfestival.nl.
aan juist wel helderheid te willen. Ze zeg-
slag gaan, in plaats van eindeloos prak-
gen: ‘Zeg mij nu maar gewoon waar het op
kiseren over wie er nu wel of niet in de
staat.’ Toen ik dat besprak met mijn eigen
hemel komt. Ook in dit geval is het boei-
generatiegenoten werd gelijk gezegd dat
end om te zien hoe jongeren reageren:
dit natuurlijk komt door de leeftijdsfase
‘Doe toch niet zo vaag, wat moeten we
waarin de jongeren zitten. Jongeren zijn op
dan doen? Het evangelie is toch niet zo
zoek naar hun identiteit, ze zoeken vastig-
vrijblijvend?’ Ook die reactie kunnen we
heid.
natuurlijk afdoen met een verwijzing naar
Een andere richtingaanwijzer was: ‘Stop
de leeftijdsfase waarin zij zitten, maar is
met de hemel (en begin hier op aarde)’.
het een eerlijke reactie richting jongeren?
Laten we maar vooral met elkaar aan de
Wat zegt deze reactie over ons?
zijn van de kerk? Waarschijnlijk kunnen
Waar ikzelf achter ben gekomen – en ik
we beide vragen met nee beantwoorden,
Tips
‘Zeg mij nu
maar gewoon waar het op staat’
herken dat ook om mij heen – is dat we als
maar eigenlijk vind ik het niet zo belang-
jeugdwerkers (ouderen) vaak onze eigen
rijk wat jongeren van de kerk vinden of
frustraties, verlangens en behoeften pro-
hoe een nieuw christendom er uit gaat
ties, verlangens en behoeften ten
jecteren op jongeren. Het gevaar is dat we
zien. Wat ik wel belangrijk vind, is dat we
opzichte van de kerk en vraag je
daardoor de plank volledig kunnen mis-
telkens opnieuw nadenken over hoe we
vervolgens af of je die ook echt
slaan, terwijl we juist denken dat we aan-
jongeren kunnen verbinden aan Christus.
terugziet bij de jonge tieners in je
sluiten bij wie jongeren zijn. De cartoon
Ik ben ervan overtuigd geraakt dat dit niet
kerk. Probeer open het gesprek met
van Dokus illustreert dat op een treffende
kan zonder een gemeenschap, welk cijfer
hen aan te gaan, om hun verlan-
wijze.
jongeren daar ook aan geven.
Verbondenheid
Anko Oussoren (GKv) is adviseur bij het
hun nu maar gewoon waar het op
Zijn de cijfers van Beam representatief
Praktijkcentrum van de GKv. Met bijdra-
staat. Jongeren willen weten hoe
voor de jongeren die lid zijn van de kerk?
gen van Karen Scheele-van Ooijen (NGK),
het zit en zijn op zoek naar ant-
Zijn de richtingaanwijzers van ‘7 keer 7’
jeugdwerkadviseur bij het Nederlands
woorden en relevantie.
de juiste conclusies voor jongeren die lid
Gereformeerd Jeugdwerk (NGJ).
• Sta eens stil bij je eigen frustra-
gens en behoeften te ontdekken. • Zoals de jongeren zelf zeggen: zeg
29
Wandelen met God
Heb oog voor wat Hij met liefde voortbracht In de loop van dit jaar komt paus Franciscus met een bijzondere encycliek over onze omgang met natuur en milieu. Ik zie daar naar uit! Ik hoop van harte dat de paus erin slaagt om in dit ‘herderlijk schrijven’ ons leven met God op een inspirerende manier te verbinden met de zorg voor deze aarde. tekst Embert Messelink beeld Zweer de Bruin (bzd1)/Flickr.com
Ik denk dat we het nodig hebben dat ons leven met God verbonden wordt met de zorg voor deze aarde. Want we zijn, denk ik, ergens blijven steken. We hebben die zorg vaak verbonden met ethiek. Wat is goed om te doen? Wat is niet goed? Een verre vliegvakantie is bedenkelijk,
Als ik mijn handen vouw, bid ik vaker dan voorheen voor de schepping
je afval scheiden, je auto een keer laten staan en wat minder vlees eten zijn pluspuntjes. Soms gedragen we
we niet aan de standaarden en voelen we ons (een
ons milieubewust en voelen we ons goed, vaak voldoen
beetje) schuldig. Ik hoop dat we onze relatie met de aarde steeds meer gaan verbinden met de kern van ons geloof. Wat we met de aarde doen is reële schuld. We beschadigen Gods goede schepping. Sla er maar een willekeurige krant op na: overexploitatie, verwoestijning, klimaatverandering, vernietiging van leefgebieden, uitsterven van diersoorten. Veel van die zaken hebben te maken met de manier waarop wij leven. Het bevrijdende evangelie is dat God belooft dat het goed komt, dat Hij redt van alle ellende. Hij herstelt onze relatie met Hem, met onze medemensen en ook met de schepping – dat is mijn diepe overtuiging. Het vergezicht dat God ons geeft – een nieuwe aarde waar het leven harmonieus en goed is – is een prachtig, hoopvol toekomstbeeld. Het inspireert hier en nu om met zorg en liefde met Gods schepping om te gaan. Ik ervaar daarin een geweldige ontspanning. Het vertrekpunt is niet mijn schuldgevoel, maar Gods redding en het
Trek er geregeld op uit en geniet van Gods schepping.
30
OnderWeg #06 > Jaargang 1 > 21 maart 2015
uitzicht dat Hij biedt. Ik hoef niet de hele wereld op mijn
Column
Ik hoef niet de hele wereld op mijn schouders te nemen, Hij heeft het reddingsplan allang uitgevoerd
Christus kennen aan de Nieuwe Universiteit
O
p 25 februari klommen studenten het Maagdenhuis binnen. Voor de elfde keer sinds 1969 werd het bestuursgebouw van de Universiteit van Amsterdam bezet. Een symbolische actie,
waarvan iedereen de betekenis kent. Als het Maagdenhuis wordt schouders te nemen, Hij heeft het reddingsplan al lang
bezet, klinkt de noodklok in wetenschapsland.
uitgevoerd. Door dat ontspannende besef lukt het mij om
Een woordvoerder op de radio zei dat het in het hoger onderwijs
stappen te zetten die soms best (een beetje) lastig zijn.
niet alleen om geld moet draaien, maar dat waarden weer centraal
Paplepel
moeten staan. Op discussiebijeenkomsten werd gesproken over het belang van vorming. Het onderwijs moet beter, de student moet
In deze tijd van klimaatverandering en verlies van biodi-
weer centraal. Het Maagdenhuis is omgedoopt tot het hoofdkwar-
versiteit hebben we een aards geloof nodig: het besef dat
tier van de ‘Nieuwe Universiteit’.
de zorg voor de schepping ertoe doet in ons leven met God, omdat het zijn aarde is. De aarde is veel meer dan het decor bij het reddingswerk van God. Heel de schepping maakt deel uit van dat reddingswerk. Denk aan die prachtige tekst uit Romeinen 8: ‘Ook de schepping zelf zal worden bevrijd uit de slavernij van de vergankelijkheid en zal delen in de vrijheid en luister die Gods kinderen geschonken wordt.’
Toppunt van efficiëntie-
denken is de invoering van het leenstelsel
Het is mij niet met de paplepel ingegoten om mijn geloof dagelijks zo te beleven. Op de een of andere manier zit
Over de middelen en de retoriek kunnen we twisten, maar de
het er diep in dat ‘aardse zaken’ secundair zijn in het leven
Nieuwe Universiteit heeft zeker een punt. Het gaat in het hoger
met God. Maar ik wil af van die oneigenlijke tegenstelling
onderwijs vaak over rendement, nut, geld en resultaat. Dat gaat ten
tussen aards en geestelijk. Het helpt me om er geregeld
koste van rust, bezinningsvakken, academische nieuwsgierigheid.
op uit te trekken en te genieten van Gods schepping. Ik wil
Toppunt van efficiëntiedenken is de invoering van het leenstelsel,
oog krijgen voor alles wat Hij met liefde heeft voortge-
dat studenten dwingt zichzelf te zien als onderdeel van hun eigen
bracht. En als ik mijn handen vouw, bid ik vaker dan voor-
verdienmodel. Dat was de lont in het kruitvat.
heen voor de schepping. Om vergeving voor de schade die
Het zou goed zijn als christelijke studenten zich zouden mengen
ik toebreng, om wijsheid in het goed gebruiken ervan en
in deze discussies. Wat is voor hen de Nieuwe Universiteit? Gerrit
om Gods trouw aan zijn belofte van een nieuwe aarde.
Benschop en Maarten Vogelaar, IFES-werkers in Amsterdam, heb-
Tegels
ben een steen in de rustige vijver van de christelijke studentenverenigingen gegooid. Als christenstudenten geen visie hebben op
Als je ook verlangt naar die nieuwe aarde, wil je misschien
universiteit en wetenschap, kunnen ze zich net zo goed aansluiten
nu al binnen je mogelijkheden wat praktisch doen. Haal
bij de jeugdclub van de kerk. Prik. Die bal zal wel een keer terugko-
bijvoorbeeld een deel van de tegels weg uit je achtertuin.
men.
Vogels en vlinders gedijen er dan beter. Doe mee aan een
Aan de voorgevel van het Maagdenhuis in Amsterdam prijkt een
natuurwerkdag en begin eens wat dingen in je huishouden
tekst: ‘Laat de kinderen tot Mij komen’ (Marcus 10:14). Wat een
te verduurzamen. Keus genoeg, er is vast iets wat bij je
symboliek! Het Maagdenhuis was eens een weeshuis voor katho-
past. Begin met kleine dingen. Hoe klein het ook is, er past
lieke meisjes, nu lopen studenten het pand in en uit. Jezus heeft het
een groot woord op: levensheiliging.
oog ook op hen. Hij laat de kinderen
Een aards geloof. Wat mij betreft niet iets om van te
(en jongeren) bij Zich komen omdat
schrikken, maar een verrijking van het leven met God.
Hij in hen een nieuwe toekomst ziet.
Het wachten is op de pauselijke encycliek. Of beter: begin
Zij zijn ontvankelijk voor het onder-
gewoon alvast.
wijs over het koninkrijk van God. Ook aan de Nieuwe Universiteit?
Embert Messelink is coördinator van A Rocha Nederland en lid van de NGK.
Roel Kuiper is hoogleraar aan de TU Kampen, Eerste Kamerlid voor de ChristenUnie en lid van de CGK.
(advertenties)
De nieuwe Koers En dus bestaat God_301-Opwekking 10-03-15 16:34 Pagi
En dus bestaat God De beste argumenten Is het onlogisch of achterhaald om in God te geloven? Veel mensen denken van wel. Ook in de filosofie zouden er geen goede argumenten zijn voor het bestaan van God. De jonge filosofen Emanuel Rutten en Jeroen de Ridder maken in dit boek duidelijk dat dit beeld inmiddels compleet achterhaald is. Vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw is er in de filosofie juist weer hard nagedacht over de klassieke godsargumenten. De argumenten zijn sterk verbeterd en er zijn nieuwe argumenten bijgekomen! Natuurlijk is God niet te vangen met onze rede, maar met deze argumenten wordt het wel aannemelijk gemaakt dat God bestaat. Beknopt en glashelder, toegankelijk zowel voor niet filosofisch geschoolde lezers als voor vakmensen.
Buijten & Schipperheijn Motief
Onder
Weg
Inspiratie voor en reisgenot
De volgende keer in OnderWeg:
Jong & verbonden Een extra dik paasnummer over de plek van jongeren en jongvolwassenen in de gemeente. Hoe kunnen gemeenten ervoor zorgen dat jongeren zich verbonden voelen - allereerst met Christus, maar daarnaast ook met de gemeenschap? 48 pagina's met interviews, achtergronden, opinieverhalen en reportages.
Plus: aandacht voor Pasen! Bestel alvast extra nummers via administratie@onderwegonline.nl
www.buijten.nl – in de boekwinkel 160 p., € 14,50
UITNODIGING Studiedag
De meerwaarde van christelijke ggz: onderzoek en praktijk Zaterdag 11 april 2015, 10-16 uur
Scholengemeenschap Guido de Brès, Amersfoort
KOM OOK!
O.A. LEZINGEN VAN HANNEKE SCHAAP-JONKER EN MET MEDEWERKING VAN TIJS VAN DEN BRINK.
Wat is precies christelijke ggz en wat is het effect ervan? Tijdens deze studiedag van het nieuwe Kennisinstituut gaan diverse sprekers hier dieper op in. ’s Middags zijn er workshops over relatietherapie, geloof en verslaving, pastoraat en participatiemaatschappij, alcohol in de kerk, en meer.
De gemeenten van CGK, GKV en NGK te Lisse, zullen vanaf Pasen 1 gemeente vormen. Dit samengaan zullen wij vieren tijdens een kerkdienst op zondag 5 april 2015 om 10:00 uur. Als u zich betrokken voelt bij het proces dat wij als gemeenten zijn doorgegaan,
bent u van harte welkom om dit met ons mee te vieren! Adres: Veldhorststraat 46 te Lisse
Alle informatie en aanmelden: www.kicg.nl