www.onderwegonline.nl
#12 13 juni 2015
Stad en platteland zijn geen uitersten THEMA: KERK ZIJN IN DE STAD EN OP HET PLATTELAND
Onder
Weg
e Inspirarti voo n te reisgeno
> 12 DUBBELINTERVIEW OVER ULRUM, RODEN EN ROTTERDAM > 16 KRIMP NADENKEN OVER KERK ZIJN OP HET PLATTELAND > 26 WOORDZOEKER GAAN HONDEN NAAR DE HEL? > EN VEEL MEER...
Thema ol Boordeavtie inspir
Dezelfde bron
V
an Tim Keller heb ik geleerd dat je als christen niet om de stad heen kunt. Het zijn de steden die bepalen welke kant een maatschappij op-
gaat. Bovendien neemt de invloed van steden wereldwijd toe. De Joden die in ballingschap zijn weggevoerd van Jeruzalem naar Babel, krijgen de opdracht om zich niet terug te trekken (kerk vs. wereld), maar zich in te zetten voor de bloei van de stad. ‘Bid tot de HEER voor de stad waarheen ik jullie weggevoerd heb en zet je in voor haar bloei, want de bloei van de stad is ook jullie bloei‘ (Jeremia 29:7). Christenen vandaag zijn op weg naar het hemelse Jeruzalem. De wereldgeschiedenis begon met een tuin en de opdracht het land te cultiveren. Maar het eindigt met een stad, door God gebouwd. In de tussentijd moeten we ons als ballingen inzetten voor de bloei van de stad.
08 o pinie
Onze roeping is overal hetzelfde We hebben van stad en platteland twee uitersten gemaakt, elk met hun eigen ideaalplaatjes. Daar moet verandering in komen,
Dit roept vragen op. Zit je op de verkeerde plek wan-
schrijft Hans Schaeffer. Christenen op het platteland hebben
neer je in een buitengebied woont? En wanneer je
dezelfde roeping als christenen in de stad, en andersom.
daadwerkelijk merkt dat de aarde is vervloekt en je moet zwoegen en zweten om ervan te eten, heb je dan de boot gemist? Het heeft toch ook waarde om in een dorp samen de Heer te dienen en aanwezig te zijn in de plaatselijke gemeenschap? Het is nog maar de vraag of in onze Nederlandse con-
12 dubbelinterview
‘ Je ziet overal rare en mooie mensen‘ Wat is het verschil tussen een dorpskerk en een stadskerk?
text kerken in steden en kerken op het platteland veel
Op zoek naar antwoorden met twee predikanten. Matthijs
van elkaar verschillen. Ja, de mensen zijn misschien
Haak verruilde acht jaar geleden het Groningse Ulrum voor
anders en er zijn cultuurverschillen. Maar we hebben
Rotterdam-Delfshaven. Hij volgde Johan Plug op, die Rotterdam
allemaal dezelfde media tot onze beschikking en we
verruilde voor Hoogezand-Sappemeer en nu predikant is in
zijn allemaal mobiel bereikbaar.
Roden.
Bovendien putten christenen in stad en buitengebied uit dezelfde bron van genade om in oprechte gemeenschap te kunnen leven met hun Heer en met elkaar. Onze roeping is overal hetzelfde: het verheerlijken van je Heer, het dienen van zijn volgelingen en het dienen en getuigen
16 reportage
Nadenken over krimpende kerken Kerk zijn op het platteland is een thema dat attentie verdient in
in de wereld om je
ons nadenken over de toekomst van de kerk. Een urgent thema,
heen. De context mag
want krimp en vergrijzing stellen veel plattelandskerken voor
dan verschillend zijn, de
vragen.
Heer die wij dienen is dezelfde.
Peter Hommes, redacteur OnderWeg (beeld voorkant: Håkan Stigson/Pixabay.com)
2
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
Inhoud
20 o pinie
Christenen hoeven zich niet te schamen
28 jeugdwerk
Daag jongeren uit op hun eigen niveau
Waarom heten christenen christenen? In het tweede deel
Vmbo‘ers, havoërs en vwo‘ers zijn allemaal even leuk, maar
van een tweeluik schrijft Rob van Houwelingen waarom
ze hebben wel allemaal hun eigen talenten. In de kerk willen
we ons niet hoeven te schamen voor onze naam.
we dat alle jongeren actief meedoen in de jeugdgroep (of tijdens catechese), ongeacht de opleiding die ze volgen. Dan is het erg belangrijk dat we ervoor zorgen dat ze betrokken
24 MISSIONAIR
blijven bij wat er gebeurt.
Hoe plaatselijk is een
streekgemeente eigenlijk?
Pieter Kleingeld wijst op de nadelen van een gemeente waarvan de leden over een hele streek verspreid wonen. Een gemeente die niet in een eigen wijk of buurt is geworteld, mist de mogelijkheid om zichzelf als gemeenschap bewust met de school, sportclub, winkel en wijk te verbinden.
26 woordzoeker
Gaan honden echt naar de hel? Almatine Leene houdt niet van honden. Onder meer
omdat wereldwijd zo‘n 1.000 mensen per jaar sterven door een hondenbeet. Ook de Bijbel lijkt niet dol op
30 WANDELEN MET GOD
Opkomen voor rechtelozen
Demonstreren tegen de overheid zit ons als echte
honden. Ze waren onrein en werden daarom in Israël een
protestanten niet in het bloed. Wij hebben geleerd de
synoniem voor heidenen. Volgens Openbaring 22 komen
overheid te gehoorzamen en houden daarom niet zo van
ze zelfs niet in het nieuwe Jeruzalem. Of wordt daar iets
demonstraties. Maar op 29 april demonstreerde een groepje
anders bedoeld?
mensen in Den Haag tegen onze regering, en verreweg de meesten van hen waren christen. Wat was daar aan de hand?
En verder: 05 In beeld 06 Praktijklokaal 14 Redactioneel 19 Nieuws 19 Colofon 22 Trefpunt www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline
24 Column Eline de Boo 31 Column Dick Westerkamp
3
(advertenties)
Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee, Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564 Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen. In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland
www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl
De themanummers van OnderWeg bieden volop inspiratie en toerusting voor actieve gemeenteleden. Surf naar www.onderwegonline.nl/themas voor een overzicht van de verschenen themanummers en bestel nummers na via administratie@onderwegonline.nl!
Onder
Weg
e Inspirarti voo n te o n reisge
In beeld In beeld: Minke Smit
Ik heb het gevoel dat
Leeftijd: 38 jaar Woonplaats: Amersfoort Kerkelijke gemeente: GKv Amersfoort-Vathorst Gezinsomstandigheden: Getrouwd, vier kinderen (8, 6, 6 en 2 jaar) Werk: Projectmanager bij een internationaal bedrijf
ik God zou beledigen als ik niet gelukkig zou zijn
1. Op welke manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Ik ben christelijk opgevoed
3. Met wie zou je een dagje willen ruilen? Met niemand spe-
in beweging. Deze gaven komen me in
cifiek. Ik zou wel een dag terug willen
In de kerk vind ik het moeilijker om iets
en heb belijdenis gedaan. Vervolgens
naar mijn eigen kindertijd. Ik herinner
te doen met mijn gaven. Ten eerste
heb ik tussen mijn twintigste en vijf-
me de wereld van toen als magisch en
omdat mijn gezin en mijn werk zorgen
endertigste levensjaar veel getwijfeld.
vol belofte. En lekker de hele dag bui-
voor een volle agenda. Ten tweede
Bestaat God wel echt? Is God wel echt
tenspelen, heerlijk.
omdat vrouwelijk leiderschap en veran-
geïnteresseerd in het leven van gewone
mijn werk goed van pas.
deren niet zulke makkelijke thema‘s zijn
Vanaf mijn vijfendertigste is er meer
4. Wat doe je om gelukkig te zijn? Ik verbaas me vrijwel dage-
rust in mijn leven gekomen. Ik heb ge-
lijks over hoe rijk ik ben als mens: een
leerd mezelf te accepteren en God te
goed huwelijk, geweldige kinderen,
8. Wat zou je graag nog eens overdoen? Het verleden
vertrouwen. Ik ben kritisch naar mezelf
vrienden, familie, noem maar op. En
heeft me gemaakt tot wie ik ben. Ik
en een controlfreak, dus dat was voor
het meeste in mijn leven is me komen
kan niets bedenken wat ik zou willen
mij een hele stap. Ik twijfel nog steeds
aanwaaien: mijn wieg stond in een fijn
overdoen. Ik ben ook niet zo met het
regelmatig, maar ook dit heb ik geac-
gezin in een fijn land, ik ben gezond en
verleden bezig, ik richt me vooral op het
cepteerd; kennelijk hoort het bij mij.
heb een goed stel hersens. Hoe kan ik
heden en de toekomst.
mensen zoals ik?
2. Aan welk onderwerp moeten we in OnderWeg aandacht geven? Als persoon
dan niet gelukkig zijn? Ik ervaar dat heel sterk: ik heb het gevoel dat ik God zou beledigen als ik niet gelukkig zou zijn.
het discipelschap naar mijn dagelijkse
5. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? Ik ben een aantal
bezigheden. In christelijke media zie ik
jaren geleden naar een Vrouwendag
vaak een beeld van discipelschap dat
geweest van Vrij Zijn. Op die dag voelde
zich richt op de onderkant van de sa-
ik Gods nabijheid en vervolgens viel
menleving en de nood in het buitenland.
het kwartje over wat genade nu echt is.
Maar hoe geef ik mijn discipelschap
Sindsdien leef ik lichter.
worstel ik soms met het vertalen van
vorm op mijn werk, tussen IT‘ers en op denk ik dat de behoefte aan zingeving
6. Waar kunnen ze je voor wakker maken? Voor sushi! Ik
daar ook groot is.
ben een enorme liefhebber.
targets gerichte managers? Persoonlijk
Verder vind ik het erg mooi om te lezen schap van Nederland langzamerhand
7. Welke gave(n) heeft Gods Geest je gegeven? Ik ben een
een consolidatie op gang komt. Gaat
leider en een veranderaar. Een leider
het ons na eeuwen van kerkscheurin-
in de klassieke zin van het woord: rich-
gen eindelijk lukken om een eenheid te
tinggevend, moedig en beschermend
vormen?
richting mijn team. Als veranderaar
dat in het versnipperde kerkelijke land-
in de kerk.
schud ik de boel op en breng ik zaken
5
Praktijklokaal Soembanees bezoek aan Vlaardingen tekent toenadering
B
innen de GKv is net een tournee
gebeurde in het kader van een tournee
SOS-bestuurslid Arie Baauw schrijft in
van gasten uit buitenlandse zus-
waarin hij in verschillende NGK-diensten
een open brief aan de Vlaardingse ker-
terkerken langs een groot aantal
voorging.
kenraadsvoorzitter Siem Verkade: ‘Jij
gemeenten afgesloten. Wat maakt het
Het Vlaardingse welkom voor de pre-
en ik en nog veel anderen hebben dit
bezoek van ds. Huki Landu Djama (alias
dikant en de guru illustreert de toena-
(het uit elkaar drijven van kerken) van
Hina) samen met guru indjil Michael
dering tussen NGK en GKv in Nederland
dichtbij meegemaakt. Bij al die verve-
Mila Meha aan de GKv Vlaardingen dan
én tussen de kerken op Soemba. Daar
lende dingen is er, als ik het nu overzie,
zo bijzonder?
ontstond ruim een halve eeuw geleden
toch veel goeds geweest. (...) En zonder
Hina komt uit de Gereja Gereja Bebas
ook een breuk in de kerken die waren
dat wij daar nu zo‘n geweldig aandeel
(Vrije Kerken) uit Soemba, een zus-
ontstaan uit het zendingswerk vanuit
in hebben gehad, was er op de achter-
terkerk van de NGK, gesteund via de
de ongedeelde GKv. Op diverse Neder-
grond blijkbaar een proces aan de gang
vereniging Steun Oost-Soemba (SOS).
landse synodes was ‘Soemba‘ in die tijd
dat ons naar elkaar toe dreef. Landelijk
Twee SOS-bestuursleden komen uit
een hoofdpijndossier. Bij de Soemba-
is die ontwikkeling onmiskenbaar. En
Vlaardingen en zijn na de opheffing
nese breuk ging het trouwens om an-
ook op Soemba wordt in die richting ge-
van de plaatselijke NGK nu lid van de
dere zaken dan in Nederland en speelde
dacht en gesproken.‘
GKv Vlaardingen. De Soembanese pre-
vooral de verhouding tot de eigen
dikant is eerder op bezoek geweest in
Soembanese cultuur (adat) een rol: in
Nederland en leidde toen een dienst
welke mate mag je je daaraan aanpas-
in de NGK Vlaardingen. Nu kon dat niet
sen? Opmerkelijk genoeg zijn de met
Webtip
meer, maar sprak hij in de GKv Vlaardin-
de NGK verbonden kerken op dat vlak
www.ngk.nl/soemba
gen na de dienst de gemeente toe. Dat
strenger dan hun GKv-tegenhangers.
Horenden te gast in dovendienst NGK Leerdam
D
Door heel het land worden speciale diensten voor doven georganiseerd. Dove mensen
zijn daarbij te gast in een ‘gewone‘ kerkdienst en speciaal voor hen is er een doventolk. In de dienst is er meestal geen speciale aandacht voor doofheid als handicap. In de NGK Leerdam deden ze het andersom. Horenden waren op 15 maart te gast in een dienst waarin doven een taak hadden, onder meer bij de lezing van de wet en de Bijbellezing. In deze dienst werd de gebarentaal omgezet
Een gebarenkoor begeleidde enkele liederen met gebaren.
door een doventolk. Een speciale schrijftolk typte in wat werd gezegd en zo kon
Ds. Jan Kievit, predikant voor het doven-
gesprek tussen doven en horenden was
iedereen alles meelezen op een scherm.
pastoraat in de PKN, gebruikte zijn stem
er hulp aanwezig.
en ook ondersteunende gebaren. Bij-
De dienst werd georganiseerd met hulp
Webtips
zonder was het gebarenkoor dat enkele
van het Interkerkelijk Dovenpastoraat,
liederen begeleidde met gebaren. Het
waarbij de NGK is aangesloten. De GKv-
www.dovenpastoraat.nl
thema van de dienst was ‘Afwijzing of
deputaten Pastorale zorg aan doven en
www.ngk-leerdam.nl
aandacht‘. Na de dienst was er gelegen-
slechthorenden overwegen ook aanslui-
heid met elkaar door te praten. Voor het
ting bij dit pastoraat.
6
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
Praktijklokaal Hoe beleef je het avondmaal?
I
n veel gemeenten is het een onderwerp van gesprek: hoe beleef je het avondmaal? Binnen de GKv
doet Jasper Bosman daar in een aantal gemeenten onderzoek naar. Op de re-
cent gehouden predikantenconferentie vertelde hij erover. De GKv Schildwolde hield een enquête onder de kerkleden over de viering van het avondmaal. Aanleiding was een besluit van de kerkenraad tijdens de Mexicaansegriep-epidemie om de grote beker te vervangen door kleine bekertjes. Tegelijk zijn meer vragen voorgelegd, zoals over de frequentie van de avondmaalsviering en over de manier waarop. Eén van de opmerkingen bij de vraag naar de frequentie: ‘Kans op sleur, maar als ons geloof versterkt wordt en de eenheid van de gemeente meer zichtbaar en merkbaar
(beeld Alex Leung)
wordt, dan kunnen we het niet vaak genoeg vieren!‘ Resultaat: de kerk keert terug naar
in te voeren voor wie de kerkdiensten
het gebruik van de grote beker. De
niet kan bezoeken. Daarbij is een ou-
kleine bekertjes, waarvan een aantal
derling aanwezig en er worden ook
gevuld met alcoholvrije wijn, blijven
enkele gemeenteleden uitgenodigd.
beschikbaar in de Kandelaar, de zaal
Samen volgen ze de kerkdienst via
in het verenigingsgebouw bij de kerk.
internet.
Als de eenheid van de gemeente meer zichtbaar wordt, dan kunnen we het niet vaak genoeg vieren
Omdat het avondmaal op twee plaat-
Veel gemeenten zetten de mogelijk-
sen gevierd wordt, in de kerkzaal en in
heden op een rij en bepalen opnieuw
de Kandelaar, kan men twee manieren
welke vorm van avondmaalsviering
handhaaft ze voor de tweede dienst de
van vieren toepassen: een zittende en
het beste past bij de gemeente. Zo
viering aan tafel. Het doel daarvan is
een gaande viering. Daarnaast besloot
heeft de NGK Voorthuizen-Barneveld
een passieve houding tijdens de dien-
de kerkenraad om avondmaal aan huis
‘s morgens een lopende viering, maar
sten te doorbreken.
Gebedstiendaagse in Alkmaar De GKv en de CGK/NGK in Alkmaar hebben net als de
De stuurgroep had gebedspunten aangereikt, maar uiter-
kleine eerste gemeente in Jeruzalem de tijd tussen Hemel-
aard kon men die zelf aanvullen met andere. Eén van de
vaart en Pinksteren gebruikt voor een gebedstiendaagse.
punten was ‘dat wij nog meer getuigende en aanwezige
Elke avond kwamen ze in kringen bij elkaar om te bidden.
gemeenschappen in Alkmaar mogen worden‘.
7
Thema Onze roeping is overal hetzelfde
Babel relativeert de tegenstelling tussen stad en platteland Christenen op het platteland hebben dezelfde roeping als christenen in de stad, en andersom. Ze zijn door God geroepen tot vier dingen: Hem te prijzen, elkaar te helpen, dienstbaar te zijn aan de wereld en te getuigen van zijn liefde. En toch, dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Dat komt onder meer omdat we van stad en platteland twee uitersten hebben gemaakt, elk met hun eigen ideaalplaatjes. Daar moet verandering in komen.
Het is echter tijd om deze ‘mythe‘ over stad en platteland te ontzenuwen, juist wanneer we als christenen gaan beseffen dat in beide leefomgevingen dezelfde roeping geldt.
Hemelhoge toren In Nederland woont sinds 1600 meer dan de helft van de bevolking in de stad. Wereldwijd leeft 54 procent van de mensen in steden en de verwachting is dat dat in 2050 bijna 70 procent zal zijn. De eerste belangrijke steden in Nederland ontstonden in de elfde en twaalfde eeuw, soms al iets eerder. Ze ontstonden altijd op strategische plekken: aan een grote rivier of een zeearm. Dat was goed
tekst Hans Schaeffer
een grote aantrekkingskracht uit. Daar
voor de handel en zo kon een machtheb-
gebeurt het, daar leef je echt, daar sta
ber een stevig bestuurscentrum opbou-
Stad en platteland zijn twee woorden die
je in het brandpunt van nieuwe culturele
wen. Steden, handel, strategie en macht
staan voor twee uitersten. Zo beleven
ontwikkelingen, daar ontstaan nieuwe
horen dus vanouds bij elkaar.
wij, ook als christenen, onze werkelijk-
creatieve inzichten en levensvormen,
De eerste keer dat we in de Bijbel
heid.
daar krijgt de kerk de kans om nieuwe
lezen over de stad, is in Genesis 11, in
De grote stad wordt vanuit deze uiter-
vormen aan te nemen.
de geschiedenis van Babel. Daar klinkt
sten verschillend beleefd. Aan de ene
Het platteland kan op dezelfde manier
hetzelfde in door. Mensen maken voor
kant boezemt deze smeltkroes van
heel verschillend worden beleefd. Aan
zichzelf een stad, met een groots bouw-
culturen en ervaringen door de eeuwen
de ene kant staat het voor rust en vrij-
werk dat hen moet verenigen en be-
heen angst in. Als je daar woont, werkt
heid, stilte en natuur; aan de andere kant
schermen: een toren die tot in de hemel
of op bezoek gaat, sta je bloot aan al-
voor een bekrompen provinciale cultuur,
reikt. Maar zelfs deze hemelhoge toren
lerlei verleidingen en gevaren. De stad
voor stilstand en voor gesloten gemeen-
is vanuit de hemel zelf nauwelijks te
staat voor zondigheid en afval van God.
schappen waar je als buitenstaander
zien. God moet afdalen om te kijken wat
Aan de andere kant oefent de stad ook
nooit echt tussenkomt.
de mens nu eigenlijk aan het bouwen is.
8
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
Opinie
Babel is het menselijke antwoord op het verloren paradijs. (De Toren van Babel door Pieter Bruegel de Oude, 1563)
Beroemd worden, belangrijk zijn, rijk-
Nomadenstam
dreigt de grote stad de gang van God
dom (voor de bovenlaag althans) en
Dan nu de andere kant van het verhaal:
en zijn plan met de wereld te stoppen.
de samenballing van macht: dat is het
het platteland. Lees je de Bijbel vanaf
En dan grijpt God zelf in. De mensheid
beeld van de stad dat de geschiedenis
hoofdstuk 1, dan lijkt het beeld eendui-
wordt verdeeld en verstrooid.
oproept. En nog steeds zijn er veel van
dig. Wat begon bij een idyllische tuin
Vanaf dat moment verschuift vrijwel alle
dit soort Babels. De onlangs overleden
waarin alles goed was, vindt na de zon-
aandacht van de wereldstad Babel naar
Nobelprijswinnaar Günter Grass schreef
deval een voorlopig dieptepunt in Babel.
één nomadenstam: die van Abram. De
in 1986 een verslag van een jaar wonen
De weg van paradijs naar stad lijkt een
verstrooiing van Babel is de opmaat voor
in Calcutta, ooit de hoofdstad van Brits-
geschiedenis van verval.
Gods verhaal met Abram, omdat God te
Indië. Hij schrijft over wrede armoede
Het paradijs is voor mensen gesloten
midden van alle grootsheid van mensen
en overvloedige rijkdom, over een hete,
(Genesis 3) en de schepping is het toneel
kiest en kijkt naar het kleine. De God
vuile, chaotische heksenketel met een
van een ernstige strijd. Er moet gewor-
van Israël, de God van de Bijbel, zoekt
overdonderende dynamiek. De boeken
steld worden met de oprukkende chaos,
mensen – of ze nu in de stad wonen of
van Charles Dickens beschrijven zulke
die zwoegend en zwetend bedwongen
niet. Niet het grote verhaal van mensen
steden vanuit Engels, negentiende-
moet worden om in land- en akkerbouw
geeft de doorslag, Gods verhaal maakt
eeuws perspectief. Dat soort steden
voldoende voedsel te vinden. En er moet
gewone mensen groot. Of ze nou in de
bestaan nog steeds.
ook geworsteld worden met de ander.
sloppenwijken in Calcutta wonen of in
De akkerbouwer staat op tegen de
Kampen, in Amsterdam of in Rodeschool.
schaapsherder in een dodelijke strijd.
Het is tijd om de ‘mythe‘ over stad en platteland te ontzenuwen
Daarmee komen we bij de kern van de
Intense roep
Babelgeschiedenis. Na het verloren pa-
Dit verhaal van Babel en het paradijs
radijs, de vloek over de aarde, de broe-
is niet hetzelfde als het verhaal van
dermoord en de zondvloed komt Babel.
de twee uitersten stad en platteland.
De bevolking van de wereld is inmiddels
Na Genesis 3, waarin we lezen over de
behoorlijk toegenomen, maar bij de
zondeval, is zo‘n onderscheid volstrekt
menselijke machtsconcentratie in Babel
onbijbels. De hele wereld, stad én plat-
komt die dynamiek tot stilstand. Daar
teland, is het voorwerp van strijd gewor-
9
>>
Thema
den. Sinds de verstrooiing die op Babel volgde, zijn de verschillen tussen stad en platteland groot. Maar in al die verschillen is één gemene deler te ontdekken: hoe krijgen mensen veiligheid in een chaotische wereld? Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft in 2006 en 2013 twee grote onderzoeken laten doen naar het platteland. Daaruit rijst een beeld op dat voor christenen van belang is. Er blijkt namelijk per saldo geen werkelijk onderscheid tussen stad en platteland te zijn. Hoogstens is er een glijdende schaal, van niet-stedelijk via minder- en meer-stedelijk naar zeersterk-stedelijk. De socioloog en hoogleraar bestuurskunde Wim Derksen schrijft hierover: ‘Natuurlijk, men leeft in Ganzendijk in Het verlangen van mensen naar het paradijs, naar een gemeenschap van rust en liefde, is
het oosten van Groningen op een andere
groot. (Hof van Eden, Creation Museum in de Verenigde Staten)
manier dan in Amsterdam of Rotterdam. Maar ook in Ganzendijk wordt door de meeste mensen op RTL4, SBS6 of Neder-
den. Overal wil de verwoestende kracht
van de grote toren van Babel is hiervan
land 1 afgestemd. En ook in Ganzendijk
van Satan het reddende en scheppende
wellicht een sprekend voorbeeld. Men-
is het bereik van internet heel hoog en
werk van God tenietdoen. Christenen
sen zoeken een gemeenschap waarin
draaien vele jongeren mee in de virtuele
hebben dan ook sinds Pinksteren de op-
veiligheid en toekomst geboden kunnen
gemeenschappen van Facebook, Twit-
dracht om in alle verdeeldheid en in alle
worden. Alleen is dit in Genesis 11 een
ter enzovoorts. En de ouderen mogen in
talen de grote, reddende daden van God
gemeenschap zonder God.
Ganzendijk dan vaker een regionale krant
in Christus uit te dragen en uit te leven.
Met andere woorden: wanneer we de
lezen dan in de stad, ook de regionale
Het verlangen van mensen naar het pa-
Babelgeschiedenis lezen in het per-
kranten brengen veel nationaal en inter-
radijs, naar een gemeenschap van rust
spectief van Gods goede schepping en
nationaal nieuws.‘
en liefde waarin de schepping niet het
de paradijstuin die na de zondeval voor
Derksen wijst daarom op het verschijnsel
toneel is van uitbuiting door mensen of
mensen ontoegankelijk is geworden,
van de ‘mentale verstedelijking‘. Via de
levensbedreigende krachten, dat ver-
blijkt het grote Babel niet zozeer een
massamedia en sociale media, en door
langen is groot. Mensen zijn geneigd om
tegenstelling te vormen met het paradijs.
de toegenomen mobiliteit, is het verschil
in de chaos van het leven te hopen op
Babel is eerder te zien als een menselijke
tussen stad en platteland verregaand
betere tijden of terug te verlangen naar
poging tot herstel van wat in Gods goede
kleiner geworden.
vroeger, ‘toen alles beter was‘. In dit
schepping beleefd kon worden. Babel is
opzicht zou je de wens van de mensen in
het menselijke antwoord op het verloren
Aanscherpen
Babel kunnen lezen als een intense roep
paradijs. Een gemeenschap van mensen
Wat betekent dit nu voor christenen van-
om het herstel van Gods goede schep-
die pogen zichzelf te beschermen tegen
daag? Allereerst dat we de ideaalbeelden
ping: ‘dan zullen we niet over de hele
de gevolgen van de zondeval. Een gese-
van zowel stad als platteland moeten
aarde verspreid raken‘ (Genesis 11:4). Dan
culariseerde poging om het paradijs terug
relativeren. De stad met zijn dynamiek en
zullen we niet aan onszelf zijn overgele-
te winnen.
diversiteit kan mooi zijn, maar ook onuit-
verd, eenzaam en verstrooid.
sprekelijk vermoeiend. En het platteland
De filosoof Zygmunt Bauman schrijft er-
Ganzendijk
gens dat het verlangen en de zoektocht
Wanneer we doordenken over stad en
kend zijn, maar ook saai en verstikkend.
naar gemeenschap een ander woord
platteland en de roeping van de kerk,
Deze relativering betekent voor christe-
is voor het verloren paradijs. De bouw
moeten we dit Babelmotief vasthou-
nen ook dat ze geen valse tegenstellin-
10
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
met zijn verstilling en rust kan aanspre-
Opinie
gen of karikaturen in stand moeten willen
GKv-gemeenten bezig met de zoektocht
houden. Stad noch platteland is ‘beter‘
naar hun eigen, zelfstandige toekomst.
voor christenen. Bovendien: de verschil-
Kleine kerken in krimpregio‘s op het
len in mentaliteit tussen stad en plat-
platteland hebben de neiging om te
teland blijken niet zo groot te zijn als we
blijven denken in oude patronen. Kleine
Babel is een geseculariseerde poging om het paradijs terug te winnen
soms denken. Er is sprake van een ‘men-
kerken in stedelijke groeiregio‘s zijn ge-
tale verstedelijking‘ en die vindt zowel in
neigd om dynamische nieuwe vormen
de stad als op het platteland plaats.
uit te proberen. Beide zouden elkaar
In de tweede plaats moeten we simpel-
uitzonderlijk goed kunnen aanvullen en
weg constateren dat christenen door
aanscherpen. Juist omdat de verschillen
Kort en goed: wie de Babelgeschiedenis
allerlei omstandigheden en eigen keuzes
tussen stad en platteland wat betreft
in het perspectief van schepping en zon-
ergens hun plaats vinden, in een stad of
mentaliteit klaarblijkelijk niet zo groot
deval leest, krijgt genoeg in handen om
op het platteland. De kunst is om, waar
zijn.
de tegenstelling tussen stad en platteland
je ook een plaats gevonden hebt, samen
In dit scenario kan een kerk in Drenthe
grondig te relativeren. De stad kent vaak
met je medechristenen je roeping waar
met zeventig leden een prima kans op
dezelfde zoektocht naar het verloren
te maken. Prijs de Heer, zoek elkaar als
overleven hebben. In een grote stad
paradijs als het platteland, en andersom.
medechristenen op, dien je naaste en ge-
vinden we zeventig leden heel wat, dus
Wanneer christenen proberen zowel in
tuig in woord en daad van Gods reddende
waarom dan niet op het platteland?
de stad als op het platteland hun roeping
daden.
Zo‘n kleine kerk op het platteland kan
met Gods hulp waar te maken, zullen ze
Dat klinkt als een open deur, maar het
vrij gemakkelijk kennis uitwisselen met
voor medemensen een richting kunnen
heeft vergaande gevolgen. Het plat-
een gemeente of gemeentestichtings-
wijzen die werkelijk hoop geeft op Gods
teland (voor zover dat bestaat) is veelal
initiatief in de stad, bijvoorbeeld door
nieuwe schepping: de stad die uit de
een krimpregio. Die demografische
een partnerschap. Voortbestaan als een
hemel neerdaalt, waarin God alles zal zijn
ontwikkelingen werken erg sterk door
huiskerk, zonder betaalde predikant, is
in allen. Het nieuwe Jeruzalem.
in de kerken. Zo is de vrijgemaakte clas-
een reële optie. Alleen moeten we dan
sis Zutphen, waar de Achterhoek onder
wel nadenken hoe zo‘n ommezwaai
Hans Schaeffer (GKv) is universitair
valt, opgeheven en zijn de kerken over
praktisch gestalte kan krijgen. Maar op
hoofddocent praktische theologie aan
andere classes verdeeld. Ook in Zeeland
zo‘n manier kunnen plattelandsvormen
de Theologische Universiteit Kampen,
(Zeeuws-Vlaanderen) heeft zo‘n ruilver-
van ‘kleine kerk zijn‘ misschien wel
hoofdonderzoeker van het Praktijkcen-
kaveling moeten plaatsvinden. En in de
weer inspirerend worden voor gemeen-
trum en lid van de brede redactie van
regio Drenthe zijn vijf kleine, vacante
ten in de grote stad…
Onderweg.
Meer e inspirati
Webtips
Leestips
• w ww.blijekerk.nl
In dit nummer wordt verschillende malen gerefereerd
Fotoproject van Maarten Boersema, predikant van de GKv
aan de gedachten van de Amerikaanse voorganger
Blije-Holwerd. Op de website houdt hij een fotoweekboek bij
en theoloog Tim Keller. Zijn ideeën over kerk zijn in
van zijn werk en leven als predikant op het platteland.
de stad zijn te vinden in het boek: Centrum kerk. Het
• w ww.hervormdschalkwijk.nl/blog05_13.pdf www.hervormdschalkwijk.nl/blog06_13.pdf
evangelie middenin je stad, Franeker (Uitgeverij Van Wijnen), 2014.
www.hervormdschalkwijk.nl/blog07_13.pdf Drie bijdragen van ds. C.N. Van Dis over kerk zijn in een dorp. • amsterdam-inbeweging.nl denhaag-inbeweging.nl
Peter van de Kamp schreef een dissertatie over de kansen voor kerk zijn in een stedelijke samenleving: Hart voor de stad, Kampen (Kok), 2003.
Twee voorbeelden hoe kerk zijn in de stad vormgegeven kan worden.
11
Thema Twee predikanten over dorpse en stadse kerken
‘Je hebt overal rare en mooie mensen van wie God houdt‘ Wat is het verschil tussen een dorpskerk en een stadskerk? Op zoek naar antwoorden met twee predikanten. Matthijs Haak verruilde acht jaar geleden het Groningse Ulrum voor Rotterdam-Delfshaven. Hij volgde Johan Plug op, die Rotterdam verruilde voor Hoogezand-Sappemeer en nu predikant is in Roden.
tekst Sjoerd Wielenga
waarin een kerk staat, heeft wel degelijk
zesenhalf jaar dat ik in Rotterdam stond,
beeld Johanne de Heus
invloed op het geloofsleven van de ge-
zag ik als het ware drie gemeenten
meenteleden. Tradities en Godsbeleving
voorbijkomen. Veel gemeenteleden stu-
‘In Ulrum was dankdag dé dienst van het
zijn in de stad anders dan op het plat-
deerden, studeerden af en vertrokken
jaar‘, herinnert Matthijs Haak zich. ‘De
teland, heeft hij ervaren. ‘In Ulrum staan
weer. De ouderlingen, diakenen en an-
agrarische sector leefde erg onder de
vier kerken midden in het dorp. God is
dere kartrekkers waren vaak twintigers.
gemeenteleden en ze zagen het binnen-
heel vanzelfsprekend aanwezig. In de
Maar die jonge gasten waren wel heel
halen van de oogst als een hoogtepunt.
stad leef je in een klimaat waarin God
bewust bezig met pastorale thema‘s. Ze
Toen ik op mijn eerste dankdag vergat
veelal niet past, al is er wel openheid
liepen daar niet voor weg.‘
te danken voor de visserij, kreeg ik na
om over zingeving te praten. Die setting
Haak herkent het beeld dat Plug schetst
afloop op mijn kop. Dat was echt foute
heeft gevolgen voor alles wat je doet en
van een jonge gemeente. ‘In de vijf jaar
boel!‘
zegt.‘
dat ik in Ulrum stond, had ik in totaal drie
Toen Haak enkele jaren later in Rot-
bruiloften. In mijn eerste drie weken in
terdam aan de gemeenteleden vroeg
Bruiloften
welke beleving zij hadden bij dankdag,
Hoewel Haak opgegroeid is in de Rand-
Maar hoe mooi het jeugdig enthousi-
zei iemand dat ze bid- en dankdag altijd
stad en hij het wonen in Groningen een
asme ook is, Haak ziet ook de keerzijde:
door elkaar haalt. ‘Dat was in Ulrum
grote stap vond, was de verandering van
een gebrek aan levenservaring. ‘Die is
ondenkbaar!‘ lacht hij. ‘Maar ik herinner
Ulrum naar de pastorie van Rotterdam
waardevol als je te maken krijgt met
me ook hoe we met een begrafenisstoet
in 2007 toch groot. Omgekeerd gold
echtscheiding of lastige geloofsvragen.
in Ulrum langs aardappelvelden liepen
hetzelfde voor Johan Plug, die in 2005
En wanneer je jong bent, kun je je niet
die, voordat ze geoogst werden, in de
vanuit dezelfde Rotterdamse predikants-
altijd voorstellen wat de impact van
bloei stonden. Dan komt 1 Korintiërs 15 –
woning naar Hoogezand-Sappemeer
ziekte of psychische problemen is. Tege-
over het lichaam dat eerst gezaaid moet
vertrok. ‘Dat ik toen niet meer in een
lijkertijd zei een niet-christen eens toen
worden voordat het geoogst kan worden
stadsomgeving woonde, was een rede-
hij een dienst in Rotterdam bezocht: wat
– rechtstreeks binnen. Bijbelse beelden
lijke overgang. Op het platteland is de
een oase is deze gemeenschap in deze
kunnen op het platteland veel meer dan
gemiddelde leeftijd van gemeenten veel
stad, waar zo veel eenzaamheid is.‘
in de stad een-op-een vertaald worden.‘
hoger dan in de stad, waar de gemeen-
De samenstelling van stadskerken
Haak wil maar zeggen: de omgeving
ten een vloeibaar karakter hebben. In de
verschilt dus nogal van die van dorps-
12
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
Delfshaven had ik er evenzoveel.‘
Interview
kerken, zeggen de predikanten. Johan Plug vertelt dat hij zich er in de stad over verwonderde dat studenten ‘s ochtends om half tien gewoon in de kerk zaten. ‘Er was geen ouder die hen daartoe aanspoorde, zoals het geval was in de gezinskerken waar ik later werkte.‘ Matthijs Haak: ‘Omdat wij veel singles in de gemeente hebben, let ik erop dat ik aandacht voor hen heb in de diensten. Ik hoor weleens dat zij zich in stadskerken hartelijker ontvangen voelen dan in gezinskerken.‘ Ontwikkelt de kerk zich in een andere omgeving ook anders? Plug: ‘Mijn indruk is dat buiten de stad het bewustzijn dat God je een plek geeft voor je omgeving iets minder aanwezig is dan in de stad. De omgeving nodigt er niet zo toe uit; de nood is niet zo zichtbaar. Je ziet hier toch vooral keurig aangeharkte gazonnetjes. Je wordt niet opgeschrikt door geweld of schrijnende armoede. De Geest geeft ons een hart vol compassie. Dat is een deel van ons bestaansrecht als bruid van Christus! Maar het is makkelijker om compassie te hebben wanneer alles om je heen
Matthijs Haak: ‘Je moet stad en platteland niet idealiseren, maar het verschil tussen beide ook
schuurt dan wanneer iedereen het
niet bagatelliseren.‘
comfortabel heeft. In Roden zie ik nooit iemand uit een vuilnisbak eten, terwijl
Johan Plug vertelt dat het kerkgebouw
achter dat een doorsnee gezin in een
dat in Rotterdam bij het dagelijkse pak-
van Delfshaven vlakbij de Keileweg
rijtjeshuis met een keurige achtertuin
ket hoorde.‘
staat, waar voorheen prostituees tippel-
uiteindelijk geen vervulling geeft. Mis-
den. Prostituees, pooiers en klanten die
schien zorgt juist dat wel voor onbeha-
heroïne en andere verdovende middelen
gen. Is dit nu alles? Waar leef ik eigenlijk
gebruikten, maakten deel uit van het
voor? Juist wanneer alles goed lijkt, voel
straatbeeld in de wijk. ‘Na afloop van de
je je niet gelukkig.‘
‘In Roden zie ik nooit iemand uit een vuilnisbak eten, terwijl dat in Rotterdam bij het dagelijkse pakket hoorde‘
kerkdienst stonden ze naast het gebouw. Onze zoon heeft eens een prostituee op
Wat is de kracht van de dorpskerk?
de fiets naar huis gebracht. Ik zie nog
Haak: ‘In Ulrum zag ik een diep, haast
voor me hoe haar hoofd tegen zijn rug
mystiek Godsbesef. Ik vroeg mensen
steunde. Ze was helemaal op en wilde
vaak hoe ze hun geloof beleefden. De
naar huis. Het raakte haar dat iemand
reactie was dan weleens: “Jij altijd met
haar liefde gaf.‘
je vragen. God is er gewoon! Er is altijd
Maar ook een mooie woonomgeving kan
iemand op wie je kunt terugvallen.”
gaan jeuken, merkt Plug. ‘In Roden val-
Tijdens kerkdiensten werd er ook enorm
len veel huwelijken uit elkaar. Misschien
gezongen. Ik werd er haast door omver
kom je er juist in deze omgeving wel
geblazen. Hun gezang kwam als het
>>
13
Redactioneel
Tieners V
ijf jonge mensen deden recent belijdenis van hun geloof
ware uit de diepte van de Groningse klei. Ze hebben ge-
in onze gemeente. Miriam, Henri, Boaz, Erik en Wendy
voel voor het onzichtbare. Prachtig mooi!
zeiden ja tegen de God van hun doop, net als andere jongeren
Ook zag ik een vroom en diepgeworteld besef van de
in andere gemeenten. Feest op aarde en feest in de hemel.
gereformeerde traditie. In onze stadsgemeente hoor
Toch kon ik niet ongeremd blij zijn. Ik dacht aan al die jonge-
ik ook prachtige getuigenissen, maar er wordt min-
ren-van-nu die daar niet vooraan in de kerk stonden en aan al
der een verband gelegd met de traditie. Dat is prima,
die jongeren-van-toen die de afgelopen decennia losraakten
maar tegelijkertijd is het waardevol om je te realiseren
van God. Eigen onderzoek in onze (overigens groeiende en
waar je vandaan komt. Omdat stadskerken vaak van
bloeiende) gemeente wees eerder uit dat in het leven van
samenstelling veranderen, voer je hier eens in de zo-
één op de drie (oud-)gemeenteleden, geboren tussen 1959 en
veel tijd dezelfde discussies. Het is goed om vanuit een
1984, God geen waarneembare plaats meer heeft. Daarbij zijn
bepaalde visie gemeente te zijn en daarvoor te blijven
er signalen dat de leeftijd waarop jongeren van God beginnen
staan, in plaats van alles steeds opnieuw ter discussie
los te raken steeds lager komt te liggen. Vroeger lag dat bij
te stellen. In de stad wordt vaak primair gereageerd:
zestien, nu bij twaalf. Ook lijkt één op de drie richting één op
hops, laten we het eens anders doen. In een dorpskerk
de twee te gaan.
gebeurt dat niet. Al bestaat daar weer het gevaar dat je
Waarom heeft nog niet elke gemeente een eigen jeugdwerker? In andere gemeenten zal dat niet veel anders zijn. Ik vraag me af: beseffen we wel dat zo stilletjes aan een groot deel van een generatie verloren gaat? Ik ben blij met wat er in onze gemeente gebeurt voor de jeugd – een nieuwe aanpak van
vastroest zonder dat je het merkt.‘
‘Andere predikanten vergeleken Delfshaven met de Gazastrook, zo ervoeren ze het‘
het jeugdwerk, plannen voor een jeugdwerker – maar is het gevoel van urgentie overal groot genoeg?
Nederland krijgt meer en meer een multicultureel ka-
Zien tieners in het leven van ouderen iets van Jezus, waar-
rakter. Wat merkt de kerk daarvan?
van ze denken: wauw, dat zou ik ook wel willen? Komen hun
Plug: ‘In dorpen is er nauwelijks contact met mensen
vragen aan bod in de kerkdiensten, raken hun wereld en de
uit andere culturen. In Rotterdam hoorde ik in de tram
wereld van God elkaar daar? Of schuiven we dat weg naar de
vooral géén Nederlands om me heen. Ik heb elke mi-
vijf tot tien jeugddiensten die er jaarlijks naast de honderd
nuut genoten van die enorme variëteit aan kleuren en
ouderendiensten zijn? Waarom heeft nog niet elke gemeente,
geuren. Binnen de kerk waren er ook verschillende cul-
desnoods samen met andere gemeenten, een eigen jeugd-
turen, bijvoorbeeld Hindoestaanse en Syrische. Al was
werker die clubleiders, catecheten en andere betrokkenen
het meerendeel blank en hoogopgeleid.‘
ondersteunt? Met het kinderwerk zit het in veel gemeenten
Haak: ‘In Ulrum citeerde ik eens Ayaan Hirsi Ali. “Hoe
wel goed, maar hebben tieners in het beleid en de financiën
kun je dat nou doen”, zei iemand achteraf. In Rotterdam
echt voorrang?
geldt dat je de boot mist als je die confrontatie met de
Jezus maakt duidelijk waar de prioriteit moet liggen: niet bij
cultuur niet zoekt. Zo staat onze kerk letterlijk naast een
de 99 schapen die de herder
moskee. Dat maakt ons rijker, omdat je dan eerder bij
volgen, maar bij dat ene schaap
de kern komt: Christus en die gekruisigd. Juist door het
dat verloren dreigt te gaan. Bij
gesprek met moslims heb ik geleerd wat een voorrecht
de tieners dus.
het is om Christus te kennen! Hun aanwezigheid is in de stad een gegeven waar je iets mee moet. In Ulrum was de groep gemeenteleden die missionair wilde zijn klein, want, zo was de gedachte, iedereen kent wel een christen, dus waarom zou de kerk daarin een rol moeten spelen? Tegelijkertijd vind ik bij ons het
Ad de Boer (NGK), hoofdredacteur OnderWeg
Interview
missionaire besef dat je als gemeente missionair bent niet per se sterk ontwikkeld. Want ook missionair zijn wordt hier individueel beleefd: hoe vertel ik het mijn collega? Maar het is even belangrijk om je af te vragen: hoe hebben wij als gemeente een functie voor de wijk?‘
Gazastrook Die oude stadswijk Delfshaven is niet altijd even veilig, is de ervaring van de beide predikanten. Plug: ‘Toen de gemeente vacant was, was ik niet de eerste die beroepen werd. Maar andere dominees wilden er echt niet wonen met hun gezin. Ze vergeleken Delfshaven met de Gazastrook, zo ervoeren ze het.‘ Toen Plug weg was en Haak beroepen werd, dachten hij en zijn vrouw ook serieus na of ze met hun gezin wel moesten verhuizen. Haak: ‘Ulrum was een groen walhalla waar de kinderen heerlijk konden buitenspelen. Hier moeten we altijd met hen mee naar de speelplek. Maar de kinderen vinden het erg leuk, al zijn ze weleens lastiggevallen. Zelf stonden we aan het begin ook wel even te kijken. Toen ik de eerste keer preekte in Delfshaven, werd de achterruit van onze auto tijdens de kerkdienst ingetikt. En tijdens het eerste weekend dat we hier woonden, vond een inval van de ME plaats bij onze overburen. In kogelvrije vesten. Ook
Johan Plug: ‘Misschien kom je er juist op het platteland wel achter dat een doorsnee gezin
vuurde er eens een man in het wilde weg
in een rijtjeshuis met een keurige achtertuin uiteindelijk geen vervulling geeft.‘
kogels af in de straat. Maar ik heb me nooit onveilig gevoeld.‘
Ja, steden worden groter, dus liggen er
‘Ach, dat zal wel. Ik ben niet zo van die
ook voor het evangelie meer kansen.
grote verhalen. Vergeet de symboliek
Tim Keller wijst op de stad als plek van
Maar een christen moet zich niet richten
niet. De eerste hoorders van Johannes
kunst, cultuur en architectuur en hij stelt
op de stad als zodanig, met de focus op
leefden in een agrarische samenleving en
vast dat de Bijbel begint met een verhaal
kunst, cultuur, bioscopen, de Markthal,
keken anders tegen de stad aan dan wij.
over een tuin en eindigt met een visioen
de Euromast en De Kuip. Dan komen God
Er zijn genoeg boeiende kleine verhalen
van de stad. Is de stad het ideaal?
en de kerk op de vijfde plaats. Je eerste
die mij elke dag bezighouden. En uitein-
Haak: ‘Dat beeld klopt niet. De Bijbelse
roeping als kerk is: bereik je de armen,
delijk zijn mensen toch overal wel min
lijn is niet: platteland versus stad, maar:
moslims, eenzamen, studenten?‘
of meer hetzelfde. Je hebt overal rare en mooie mensen van wie God houdt.‘
Babel versus Jeruzalem, de draak versus Christus, de slang versus de vrouw. Ik ben
En hoe denkt de van de grote stad naar
niet zo van de optimistische cultuuront-
het landelijke Noorden verhuisde Plug
Sjoerd Wielenga (GKv) is freelance jour-
wikkeling. Je moet stad en platteland niet
over de ontwikkeling van de wereld van
nalist, tekstschrijver en eindredacteur
idealiseren, maar ook niet bagatelliseren.
hof van Eden naar Nieuw Jeruzalem? Plug:
(zie www.sjoerdwielenga.nl).
15
Thema
Kerk zijn op het platteland
Denk na over krimpende kerken Kerk zijn op het platteland is een thema dat
tenen in de stad moeten gaan wonen. ‘Er
attentie verdient in ons nadenken over de
de wereldbevolking in steden woont. Daarom
toekomst van de kerk. Een urgent thema, want krimp en vergrijzing stellen veel plattelandskerken voor vragen.
wordt gezegd dat nu ongeveer de helft van moeten we de verkondiging in al die honderdduizenden dorpen en op het platteland niet ontmoedigen of minderwaardig vinden.‘ Toch pleit hij ervoor om meer aandacht te geven aan stadszending, omdat op het platteland vaak meer kerken zijn dan in de stad en omdat we in een tijd leven waarin de stad steeds meer invloed krijgt op hoe mensen op aarde
tekst en beeld
Kerk zijn op het platteland. Het is niet bepaald
leven.
Maarten Boersema
een hip onderwerp. Er is weinig over de the-
Gezien de statistieken is de redenering van
matiek gepubliceerd en tijdens de opleiding
Keller te begrijpen. Toch schuurt er iets. Want
theologie (dat zeg ik als ervaringsdeskundige)
wat als steeds meer kerken op het platteland
is er weinig aandacht voor de specifieke aan-
sluiten en de kerkelijke ‘infrastructuur‘ daar
dachtsgebieden en uitdagingen van kerk zijn
verdwijnt (iets wat je niet meer terugkrijgt)? Is
op het platteland.
het niet waardevol en duurzaam om, juist met
Wellicht heeft dit te maken met de gedachte-
het oog op de toekomst, werk te maken van
gang die je onder meer bij Tim Keller vindt: de
de bezinning op kerk zijn op het platteland?
stad is een topprioriteit voor het leven en werk
Vaak wordt gesteld dat de leegloop in de ker-
van christenen in de 21e eeuw. Steden worden
ken op het platteland veelal veroorzaakt wordt
16
van een steeds grotere betekenis en daarom is
door krimp in de regio, maar is die constate-
het van belang om de nadruk op stadszending
ring niet te kort door de bocht? En verdienen
te leggen.
de kinderen die op het platteland zijn blijven
Tegelijkertijd schrijft Keller in zijn boek Cen-
wonen, maar het geloof van hun ouders vaar-
trumkerk dat dit niet betekent dat alle chris-
wel hebben gezegd, niet ook onze aandacht?
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
Reportage
Vitaal klein Stefan Paas, onder meer hoogleraar missionaire gemeente aan de Theologische Universiteit Kampen, pleitte in 2012 in een column in De Nieuwe Koers voor een missionair masterplan voor dorpskerken, met name gericht op de PKN. ‘In de afgelopen decennia hebben de steden relatief veel aandacht gekregen‘, schreef
‘Waarom zouden er op het
platteland geen diaconale, missionaire en doorstartactiviteiten ontwikkeld kunnen worden?‘
hij. ‘Er is grotestadsbeleid ontwikkeld, er zijn tal van projecten gestart en er zijn gemeenten ge-
een signaal dat het tijd is om na te denken over
sticht. Maar in veel dorpen is de kerk de enige
kleiner wordende kerken en ze dienen als il-
overgebleven publieke voorziening. Zij wordt
lustratie dat er kansen en uitdagingen zijn voor
draaiend gehouden door een krimpende en
kerken in een context van krimp om juist ook
vergrijzende groep betrokkenen.‘
jongeren te blijven aanspreken. Daarnaast pas-
Het masterplan dat hij voorstelde, is er nooit
sen ze goed bij deze woorden van Keller: ‘Waar
gekomen. En ook binnen de GKv en NGK is van
je ook woont, werkt of dient, de stad komt naar
een masterplan geen sprake. Toch zijn er aan-
je toe. Elke kerk zou een kerk voor haar eigen
wijzingen dat er meer aandacht lijkt te komen
stad moeten worden – of dat nu een grote me-
voor kerk zijn op het platteland. In het najaar
tropool is, een universiteitsstad of een dorp. Ik
organiseert het Praktijkcentrum bijvoorbeeld
geloof dat je er voordeel van zult hebben als je
een symposium over ‘de krimpende kerk‘ (zie
jezelf en je werk in de kerk bewust laat vormen
kader).
door het leven en de cultuur van de stad.‘
Jannet de Jong, adviseur bij het Praktijkcentrum en medeorganisator van het symposium: ‘In
Drentse krachtenbundeling
mijn werk probeer ik gemeenten te laten na-
In de classis Assen (GKv) zijn vijf gemeenten
denken over de mogelijkheden die er zijn voor
(Beilen, Hooghalen, Smilde, Oosterwolde en
een krimpende kerk. We hopen op het sym-
Haulerwijk) in 2014 om de tafel gaan zitten om
posium enkele praktijkvoorbeelden te laten
te onderzoeken hoe ze elkaar kunnen verster-
zien, bijvoorbeeld van gemeenten die “vitaal
ken en hoe elke gemeente afzonderlijk in de
klein” zijn. Ons doel is allereerst het signaal af
toekomst kerk kan zijn in haar dorp.
te geven dat het tijd wordt om na te denken
De aanleiding van het project is het feit dat
over kleiner wordende kerken. Daarnaast wil-
de vijf kerken te klein zijn om zelfstandig een
len we laten zien hoe er in de praktijk op goede
eigen predikant te beroepen. Daarnaast speelt
en verkeerde manieren wordt omgegaan met
een belangrijke voorvraag mee, stelt Hans
dat kleiner worden. Er liggen grote kansen en
Schaeffer, die als één van de adviseurs vanuit
uitdagingen voor de krimpende kerk op het
het Praktijkcentrum bij het project betrokken
platteland.‘
is. ‘We proberen de rol van de predikant en de
Hayo Wijma, ook werkzaam als adviseur bij het
taak van de gemeente helder te krijgen. We
Praktijkcentrum, sluit daarbij aan. ‘Ontvolking,
dienen ons eigenlijk af te vragen: wat is ons
ontgroening en vergrijzing zijn redenen genoeg
bestaansrecht? En de grootste uitdaging moet
om aandacht te hebben voor gelovigen op het platteland. Waarom zouden daar geen diaconale, missionaire en doorstartactiviteiten ont-
Het symposium voor en over krimpende
wikkeld kunnen en moeten worden?‘
kerken dat het Praktijkcentrum organiseert, vindt plaats op 16 oktober 2015 in
In het vervolg van dit artikel worden drie voor-
Zwolle. In aanloop naar het symposium zal
beelden beschreven van kerkelijke praktijken
het tijdschrift Dienst zijn septembernum-
op het platteland. De voorbeelden liggen in het
mer wijden aan deze thematiek.
verlengde van de woorden van De Jong. Ze zijn
>>
17
Thema
2012 voor de helft van zijn tijd als predikant werkzaam voor de NGK Neede. In 2012 ging hij fulltime aan de slag in het onderwijs. Daarnaast bleef hij echter voor ongeveer een dag in de week onbezoldigd actief als predikant in de gemeente. Hij verricht pastorale werkzaamheden, is voorzitter van de kerkenraad en gaat een aantal keren per jaar voor in de erediensten. In de afgelopen jaren is hij in zijn vrij unieke positie betrokken geweest bij de samenspreking met de GKv Neede. ‘De planning is dat we vanaf 1 januari 2016 alle diensten samen houden en worden samengevoegd tot een federatieve gemeente.‘ Eén van de grootste uitdagingen voor de kerken in Neede is volgens Lodewijk de vraag: hoe houd je in een krimpregio als de Achterhoek een kerk in stand? ‘We zien dat veel jongeren wegtrekken naar meer stedelijk gebied. DaarBiddag in de GKv Blije-Holwerd. (beeld uit het fotoproject ‘Blije Kerk')
naast is het moeilijk om alle functies binnen de gemeente ingevuld te krijgen. Hopelijk heeft de samenwerking met de GKv een positieve
zijn: hoe zijn we kerk? Ik proef dat dat voor elk van de gemeenten een geestelijke zoektocht
uitwerking op de toekomst.‘
naar Gods roeping is.‘
Blije kerk
De eerste fase van die bezinning is bijna af-
Het laatste voorbeeld: het fotoproject ‘Blije
gerond. Jannet de Jong, ook als adviseur bij
Kerk‘. In september 2014 begon ik mijn werk
het project betrokken, geeft aan dat iedere
als deeltijdpredikant van de GKv Blije-Holwerd.
gemeente nu voor zich een besluit gaat nemen
Vanaf het begin ben ik een fotoweekboek gaan
over het vervolgtraject. ‘Hopelijk komen er één
bijhouden van mijn werk en leven als predikant
of meerdere vormen van samenwerking uit.‘
op het platteland (zie ook de foto‘s bij dit arti-
Schaeffer noemt het idee om twee interim-pre-
kel).
dikanten aan te trekken voor de duur van drie
Het begon als een creatieve uitlaatklep waarin
tot vijf jaar. ‘Zij kunnen het verdere zoekproces
ik verdieping en achtergrond wilde geven bij
op een goede, geestelijke manier begeleiden.
een onbekend stuk Nederland. Zowel het leven
Gemeenten moeten als het ware tijd kopen om
van een dorpspredikant als het dorpsleven in
zich te bezinnen en te kijken waar ze staan.‘
een krimpregio worden door de foto‘s voor (en
Tentenmaker in Neede Predikant Charly Lodewijk was van 2006 tot
ook over) het voetlicht gebracht. Een project dat als een mes aan meerdere kanten snijdt, zo heb ik ervaren. Enerzijds werkt het verbindend binnen de gemeente zelf, daarnaast laat het
‘Elke kerk zou een kerk voor haar
eigen stad moeten worden – of dat nu een grote metropool is, een universiteitsstad of een dorp‘ 18
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
in de regio en ver daarbuiten zien wat er in de kerk gebeurt. Het project brengt het geloven van alledag in beeld en dat is herkenbaar. Maarten Boersema is fotograaf, tekstschrijver en predikant van de GKv Blije-Holwerd.
Nieuws
Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo, Ton Vos.
Commissie NGK verdeeld over homoseksualiteit De studiecommissie 'ambt en homoseksuele relaties' heeft een verdeeld advies uitgebracht aan de Landelijke
Brede redactie Kernredactie plus Bart Cusveller, Freddy Gerkema, Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Hans Vel Tromp, Jan Westert.
Vergadering (LV) van de NGK. De commissie is van me-
Medewerkers
ning dat de Bijbel negatief oordeelt over homoseksuele
Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Roel Kuiper,
contacten, maar de leden zijn het niet eens over de
Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,
hermeneutische vertaalslag naar deze tijd en cultuur. De
Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit, Esther Spiering-
meerderheid vindt dat gemeenteleden met een homo-
de Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman, Roel Venderbos,
seksuele relatie in liefde en trouw ouderling of diaken kunnen worden, de minderheid wijst dat af. De commissie werd in 2011 door de LV Houten ingesteld, nadat de GKv-synode een voorstel voor een gezamenlijke studiecommissie afwees. In het najaar zal de LV Zeewolde zich over het rapport buigen.
Komen en gaan
Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp. Redactieadres ‘t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.
Aangenomen naar GKv Almere: J. Boersma (Veenendaal-West); naar GKv Hoogkerk: E.J. Meijer (Almere);
Audio
naar GKv Putten: H. Hoksbergen (Spakenburg-Zuid);
OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en
naar GKv Spakenburg-Zuid: S.M. Alserda (Hoogkerk);
Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.
naar GKv Veenendaal-West: J. Wesseling (Putten); naar GKv Barneveld-Voorthuizen: A. Buursema (AmersfoortWest); naar GKv Zwartsluis (deeltijd): kand. A.A.M. Wilschut (Houten); naar GKv Barendrecht-Pernis-Albrandswaard (voor missionair werk in het Rijnmondgebied): kand. A.M. Leeftink (Barendrecht). Verbonden aan GKv Winsum: J.W. Roosenbrand (Groningen-Oost).
Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. Persvereniging OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.
Preekbevoegdheid in GKv verleend aan M.A. van der
Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.
Welle (Kampen), mavanderwelle@gmail.com. Beroepbaar gesteld in GKv: P.K. van de Kamp, pkvdkamp@hotmail.com. De regio Holland-Zuid (NGK) heeft met bewilliging van de regio Amsterdam-Alkmaar de beëindigingovereenkomst tussen de NGK Barendrecht en ds. B.J. Eikelboom goedgekeurd. Het daaruit voortvloeiende ontslag gaat in op 1 juni 2015. De regio heeft ds. Eikelboom voor een periode van drie jaar beroepbaar gesteld in de NGK.
Gezamenlijke dienst in Dalfsen
Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Sander Dekker, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek. Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.
De GKv‘s Dalfsen-Oost en Dalfsen-West en de NGK Dalf-
Technische realisatie en druk
sen hebben op 7 juni een gezamenlijke gezinsdienst ge-
Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle,
houden om de over en weer uitgesproken erkenning als gemeenten van Jezus Christus en daarmee het nieuwe begin te vieren. De dienst, waarin Efeziërs 4:1-6 centraal stond, werd geleid door de predikanten Gerard Nederveen, Maarten van Loon en Hans van der Jagt.
038-467 00 70. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl
www.facebook.com/onderwegonline www.twitter.com/onderwegonline
19
Opinie
Christenen hoeven zich niet te schamen (2) Waarom heten christenen christenen? De ontstaansgeschiedenis van de term biedt een perspectief dat ver afstaat van de beelden en associaties die onze naam vandaag de dag oproept.
tekst Rob van Houwelingen
Laat de
Voor de situatie van de niet-Joodse
gehoond wordt omdat u de naam van
christenen in Klein-Azië schreef de
Christus draagt, prijs u dan gelukkig‘
apostel Petrus een rondzendbrief. Zijn
(vers 14a).
lezers bevonden zich in de denkbeel-
Die gelukwens ontleende Petrus aan de
dige cirkel van Pontus, Galatië, Kappa-
Bergrede: ‘Gelukkig zijn jullie wanneer
docië, Asia en Bithinië.
ze je omwille van Mij uitschelden, ver-
Door heel deze regio was de christen-
volgen en van allerlei kwaad betichten‘
naam bij buitenstaanders bekend, maar
(Matteüs 5:11-12). Jezus zei ‘omwille van
niet in positieve zin. Christenen werden
Mij‘, wat Petrus weergeeft als ‘omdat u
nog tijdens de apostolische periode.
gediscrimineerd vanwege hun geloofs-
de naam van Christus draagt‘. Het is een
De christennaam komt ter sprake bij
keuze. Ze deden niet langer mee met
eer om zijn naam te dragen, ook als dat
reizende bezoekers die de gemeente
waar ongelovigen plezier in hadden:
lijden met zich meebrengt. Hier wordt
aandoen. Ieder die ‘komt in de naam
losbandigheid, wellust, dronkenschap,
het negatieve etiket van buitenstaan-
van de Heer‘ (een zinspeling op Psalm
bras- en slemppartijen en verwerpelijke
ders door Petrus positief geduid: laat de
118:26, Matteüs 21:9; zie ook Johannes
afgodendienst. Dat werkte vervreem-
christennaam een geuzennaam zijn, een
5:43) dient gastvrij ontvangen en voort-
dend en werd hun kwalijk genomen (1
eretitel. Als zijn lezers dit inderdaad zo
geholpen te worden, maar niet langer
Petrus 4:3-4). Christenen werden het
hebben leren ervaren, kon deze naam
dan gedurende twee of drie dagen. Als
mikpunt van spot en pesterijen. Hun
een zelfaanduiding worden.
iemand zich in de gemeente wil vesti-
naam voelde als een stigma.
christennaam een geuzennaam zijn, een eretitel
gen en een vak beheerst, moet hij wer-
Petrus zegt echter tegen hen: ‘Als u lijdt
Geldklopperij
omdat u christen bent, schaam u dan
Hoe ontwikkelde zich het gebruik
Maar wat te doen met iemand die geen
niet en draag die naam tot eer van God‘
van de christennaam? Dat blijkt uit de
vakman is? ‘Beheerst hij geen vak, volg
(1 Petrus 4:16).
manier waarop de term ‘christianos‘
dan uw eigen inzicht en bedenk hoe hij
Petrus koppelt het lijden van zijn lezers
functioneert in de Didachè. Dit docu-
zonder in nietsdoen te vervallen bij jul-
aan het lijden van Christus. ‘Hoe meer
ment biedt een korte samenvatting van
lie als christen zal leven‘ (Didachè 12:4,
u deel hebt aan Christus‘ lijden, des
het onderricht van de apostelen, met
vertaling John van Eck).
te meer moet u zich verheugen‘ (vers
tal van instructies voor de kerkelijke
Christianos lijkt hier niet zozeer een
13a). Er ontstaat immers een sterke
praktijk. Het is ontstaan gedurende de
naam als wel een praktische aanduiding
lotsverbondenheid met de Heer. ‘Als u
tweede helft van de eerste eeuw, dus
voor het christelijke leven. Maar deze
20
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
ken voor de kost.
Opinie
Enerzijds is het een
door buitenstaanders opgeplakt etiket, anderzijds kan het ook functioneren als een positieve zelfbetiteling dat christen zijn meer omvat dan optreden in de rol van aanhanger, supporter (beeld Hebi652)
of partijganger van een grote leider. Het is vooral leven in relatie met de grote redder, die is opgestaan uit de dood en ons bij God heeft teruggebracht.
Doorklinken Hoe staat het tegenwoordig met de christennaam? Naar buiten toe noemen we onszelf christelijk, maar intern
aanduiding kan in de Didachè probleem-
was, veranderde zo‘n afgedwongen be-
gebruiken we vaak een specifiekere
loos gebruikt worden door christenen
kentenis in een vrijmoedige belijdenis: ik
aanduiding van de stroming waartoe we
over andere christenen. Toch zit er ook
ben een christen.
onszelf rekenen: katholiek, anglicaans,
een waarschuwing in verborgen: laat
protestants, gereformeerd, evangelisch.
het niet zo ver komen dat de christelijke
Naamgever
gemeenschap beschuldigd wordt van
Terugkijkend is het opmerkelijk dat de
zulke stromingen nog niet. Zoals hun
klaploperij of geldklopperij vanwege het
naam christianos weinig voorkomt in het
naam van Christus was afgeleid, zo had-
ontvangen van reizende bezoekers. Dat
Nieuwe Testament. Mogelijk waren de
den de gelovigen hun leven op dat van
zou haar reputatie geen goed doen.
eerste christenen terughoudend met
Hem aangesloten.
Ignatius, vanaf het eind van de eerste
het gebruik van deze zelfbetiteling,
Klinkt in óns leven de naam van Christus
eeuw bisschop van de christelijke ge-
omdat ze de christennaam te algemeen
voldoende door? Die vraag houdt een
meente in Antiochië, trekt deze lijn door.
vonden. Andere nieuwtestamentische
flinke uitdaging in. Willen we als christe-
Hij benadrukt in zijn brieven dat christen
aanduidingen zijn specifieker, zoals: ge-
nen anno nu onze identiteit ontdekken
genoemd worden niet genoeg is, men
lovigen, heiligen, gemeente, kinderen
of hervinden, dan moeten we terug naar
moet het ook zijn (Magnesiërs 4:1 en
van God, broeders en zusters, dienaars
onze naamgever en verder met Hem op
Romeinen 3:2). Bij hem heeft de naam
van de Heer.
weg.
christianos een dubbele gevoelswaarde:
Paulus benadrukt in zijn brieven dat ge-
enerzijds is het een door buitenstaan-
lovigen onder de heerschappij van Chris-
Rob van Houwelingen (GKv) is hoogle-
ders opgeplakt etiket, anderzijds kan
tus of in verbondenheid met Christus
raar Nieuwe Testament aan de Theolo-
het ook functioneren als een positieve
leven. Naar buiten toe was de christen-
gische Universiteit in Kampen en lid van
zelfbetiteling. Dit wijst op een groeiend
naam daarom een geschikte aanduiding,
de brede redactie van OnderWeg. Dit is
zelfbewustzijn van de christelijke ge-
waarmee Christus als leider en naamge-
het tweede deel van een tweeluik over
meenschap. Toen de Romeinse overheid
ver van de nieuwe beweging werd beti-
de naam christenen. Het vorige deel
begon te vragen of men een christen
teld. Maar de eerste christenen beseften
verscheen in nummer 11 (30 mei 2015).
Het beginnende christendom kende
21
Trefpunt
Samensprekingen: wat gebeurt daar eigenlijk? Veel lokale NGK- en Gkv-gemeenten zijn al langere tijd met elkaar in gesprek. Maar waar gaat het al die tien, twintig of soms zelfs dertig jaar over? OnderWeg legde
tussen alle predikanten. Maar misschien
de vraag voor in Wezep, Hardinxveld-Giessendam en
menwerken, vanwege het handjevol
Zeewolde.
zijn we nog wel te voorzichtig met samensen dat er bezwaren tegen heeft.‘ Dit jaar spraken, in een eenmalig project, 66 gemixte wijkkringen van NGK‘ers en GKv‘ers in Wezep over het thema eenheid. Ook oud zeer kwam daarbij ter
tekst Jacolien Viveen
satiewerk bijna overal al interkerkelijk
sprake. De Groot: ‘Wat gebroken is in
is. Ook over de gereformeerde grenzen
1967 willen we helen.‘
In de samenwerking tussen GKv en NGK
heen. Zo zijn er samenwerkingen met
gaat niemand over één nacht ijs. Ook
onder meer de PKN en verschillende
Schot
niet over 365 nachten. De meeste ge-
evangelische gemeenten.
In Hardinxveld-Giessendam werd net
meenten stellen werkgroepen in, die op
voor Pinksteren een flinke stap vooruit
hun beurt documenten opstellen over
66 kringen
zaken als avondmaal, belijdenis, vrouw
In Wezep spreken de GKv en de NGK al
vrijgemaakte classis groen licht gaf voor
in het ambt en Schriftlezing. Vervolgens
sinds 1988 met elkaar. ‘Dat is een hele
een nieuw visiedocument van beide
buigen deputaten, kerkenraden en ge-
tijd‘, beaamt NGK-predikant Jan Michiel
kerken. ‘Dat geeft moed‘, vindt kerkelijk
meenteleden zich daarover. En dat kost
de Groot. ‘We hadden predikantswissels
werker Peter van der Laan van de lokale
tijd.
en soms wilde men hier verder terwijl
GKv.
Van de kerkenraadsleden en gemeente-
het landelijk verband nog geen toestem-
Drie jaar geleden zag het er nog anders
leden vraagt dat lange proces om geduld
ming gaf‘, licht hij toe.
uit. De vrijgemaakte deputaten vonden
en de nodige tact. Dat blijkt in gesprek
Ondanks die lange duur blijft hij rustig
de samenwerking toen onvoldoende
met betrokkenen uit Wezep, Hardinx-
optimistisch. ‘In 2006 bereikten we een
gedocumenteerd en floten de gemeen-
veld-Giessendam en Zeewolde. Ze spre-
mijlpaal met kanselruil en gezamenlijke
ten terug. ‘Dat gaf wel wat schrik‘, zegt
ken voorzichtig, wikken en wegen hun
activiteiten, waaronder evangelisatie-
Van der Laan. ‘Maar we zaten in die drie
woorden, omdat ze iedereen mee willen
werk.‘
jaar niet stil. Het gaf ruimte om oud zeer
hebben in het samenwerkingsproces.
De Wezeper gemeenten zijn groot ge-
op te ruimen. Zo leefde er nog veel pijn
Positief is dat ze allen merken dat ker-
noeg, dus er is geen directe noodzaak tot
onder de kinderen van een in 1969 ge-
kelijke verschillen en oud zeer uit het
een fusie. ‘Maar het is wel ons verlangen
schorste ouderling. Wij onderzochten dat
verleden niet overheersen in de samen-
om ooit één gemeente te vormen‘, zegt
als GKv-kerkenraad. Indertijd zijn woor-
sprekingen. Een diep verlangen naar
GKv-predikant Gertjan van Harten. ‘Het is
den gebruikt als “ernstige zonde” en
eenheid geeft juist de toon aan. Daarbij
geen noodzaak – we kunnen zelfstandig
“God onwaardig”. Pijnlijk en onterecht.
lijkt de toenadering de afgelopen jaren in
bestaan – maar we hóren bij elkaar. We
We hebben dat intern gedeeld met oud-
een hogere versnelling geraakt. De tijd is
hebben al een breder diaconaal platform
gedienden en daarna met onze kerken-
kennelijk rijp voor meer ‘samen‘.
waar alle lokale kerken in participeren.
raad. Daarna stelden we een brief op en
Opvallend is verder dat het evangeli-
En van tijd tot tijd is er collegiaal overleg
spraken vanaf onze kansel uit dat dit niet
22
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
gezet in de samensprekingen toen de
Trefpunt
goed was en dat we vergeving zochten. Vervolgens zijn onze beide dominees samen naar alle nabestaanden gegaan om de brief persoonlijk toe te lichten. Dat gaf ruimte.‘ Thon Koning, voorzitter van de kerkenraad van de NGK Hardinxveld-Giessendam, vertelt hoe er de afgelopen tijd verder schot in de zaak kwam. ‘Aan de ene kant ligt het initiatief bij de werkgroep NGK-GKv, maar aan de andere kant zoeken gemeenteleden en bijvoorbeeld jeugdwerkers elkaar ook zelf op. Zo zijn er gezamenlijke jeugdbijeenkomsten onder de titel ‘Refresh‘, organiseren we een volleybaltoernooi en maken we plannen voor een gezamenlijk kamp.‘ Koning vervolgt: ‘Erg leuk was onze “(m)eat en meet”. Op een avond fietste je langs een aantal adressen van GKv- en
Is de tijd van het zoeken naar verschillen voorbij? In Assen nog even niet. Nou ja, op het
NGK-leden en at daar een voor-, hoofd-
sportveld dan.
of nagerecht, volgens een vooraf opgesteld schema. Bij elke gang ontmoette je weer andere broers en zussen.‘
‘Rond 2006 hadden we een routeplan
vrouw in het ambt, avondmaal en doop
In de zomer zullen de beide gemeenten
voor verkenning en in 2013 gaf de clas-
spelen nu geen grote rol meer. Als ik in
samen hun middagdiensten organiseren
sis groen licht voor zaken als kanselruil.
de NGK zou preken, is de kerkenraad
en in 2016 hopen ze samen avondmaal
Daarna was de NGK een tijd vacant,
dáár verantwoordelijk, ook voor de vrou-
te vieren. Verder werken de kerken in
maar afgelopen zondag kwam het ervan
wen met een ambt. Ik preek alleen.‘
Hardinxveld-Giessendam ook breder
en ging mijn GKv-collega voor in de NGK.
samen. ‘Met verschillende gemeenten
Mooi! Ik ben blij met deze ontwikkelin-
Beide gemeenten draaien goed; een
geven we regelmatig een evangelisa-
gen. Heel waardevol.‘
noodzaak tot fusie ontbreekt. ‘Maar het
tieblad uit: Puur Pasen, Puur Pinksteren
NGK-gemeentelid en oud-voorzitter van
zou toch van de zotte zijn als we in zo‘n
of Puur Hemelvaart‘, vertelt Koning. ‘We
de kerkenraad Kees van der Bijl is vanaf
klein dorp niet veel meer samen zouden
hebben samen ook een stand op bra-
2006 betrokken bij de gesprekken. Over
doen als christelijke kerken‘, zegt Van der
derieën. Je hebt elkaar nodig. We zijn
de kanselruil zegt hij nuchter: ‘Ja, we
Bijl. Lokaal werken de kerken al samen in
tenslotte broers en zussen met één en
waren twee jaar vacant en zagen zo veel
de Alphacursus en het pastoresoverleg.
dezelfde liefdevolle Vader.‘
dominees voorbijkomen; een vrijge-
Van der Bijl: ‘In de week voor Pinksteren
maakte dominee ertussen viel niet eens
stond er in de lokale krant een adverten-
meer op. Het gaat uiteindelijk om Gods
tie van alle kerken, van evangelisch en
De GKV en NGK Zeewolde spreken in-
Woord. Als we samen bidden, valt het
gereformeerd tot rooms-katholiek, in de
middels zo‘n acht jaar over samenwer-
muurtje weg.‘
trant van: “Wij zijn de kerken en wij wil-
king. GKv-predikant Rutger Heij vertelt:
Heij kan dat beamen: ‘Zaken als de
len er voor u zijn.” De tijd is voorbij dat
Muurtje
we zoeken naar verschillen en “elkaar de
‘Soms wilde men hier verder
terwijl het landelijk verband nog geen toestemming gaf‘
nieren proeven”. Bah, wat een uitdrukking. De vraag is veel meer: wat bindt ons samen?‘ Jacolien Viveen (NGK) is freelance schrijver en theatersportdocent.
23
Column
Krediet A
‘
ls iemand mij tekortdoet, schrijf ik zijn of haar naam hier achterin‘, vertelde mijn leidinggevende me en hij sloeg zijn lijvige agenda open om de achterste pagina te laten zien, ‘en dan zet
ik er een zwevend, horizontaal streepje achter.‘ Ik kijk naar de lange lijst en huiver omdat ik sommige namen herken. ‘Het lijkt wel een minteken‘, zeg ik. Hij klapt zijn agenda dicht en kijkt me indringend aan. ‘Er is maar één verticaal streepje nodig om er een plusteken van te maken. Mensen die in de plus staan, hebben krediet bij me. Voor hen heb ik genade.‘
Hoe plaatselijk is de plaatselijke gemeente?
Ik moest aan hem denken toen ik las dat de Chinese regering bezig is een ‘sociaal kredietsysteem‘ in te voeren, waarbij iedere burger een score voor gedrag wordt toegekend (ND, 30 april). Dit gaat verder dan een beoordeling van iemands financiële situatie of het hebben van een strafblad. Er wordt ook gekeken naar wat mensen bijvoorbeeld op sociale media plaatsen.
Ik kijk naar de lange lijst
en huiver omdat ik sommige namen herken Nu vind ik mezelf persoonlijk best braaf en zonder problemen overhandigde ik mijn werkgever een smetteloze Verklaring Omtrent Gedrag. Maar of de Here God zo‘n certificaat met mijn naam erop uit de hemel zou laten dwarrelen? Nee, dat gaat niet gebeuren. Hij is een rechtvaardig God. Als Hij in het boek van mijn leven minpunten toe zou kennen, zou ik een negatieve superscore hebben. In Gods optelsom is min en min geen plus. Min en min betekent dood. Ik weet niet hoeveel je in China straks rood mag staan voor er een straf volgt, maar ik betwijfel of iemand anders jouw minpunten af kan kopen. Ook bij mijn oude baas kon je alleen jezelf redden door zelf heel erg je best te doen. Wat een genade dat Jezus‘ kruis mijn negatieve optelsom in een plus verandert. Zonder dat hemelse krediet was ik verloren.
Eén van de verworvenheden van de NGK en de GKv is de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeente. Plaatselijke zelfstandigheid lijkt voor sommigen zelfs een dogma. Echter, hoe plaatselijk is die gemeente eigenlijk? Is er nog sprake van een plaatselijke gemeente als gemeenteleden over een hele streek verspreid wonen? En wat als er in diezelfde streek nog diverse andere plaatselijke (streek)gemeenten zijn?
tekst Pieter Kleingeld beeld Jedidja/Pixabay.com Eline de Boo (PKN) is schrijfster met een missionaire roeping.
Missionair
‘Waarom zou ik zo veel kerken voorbijrijden?‘ wordt weleens gevraagd als het gaat om kerkkeuze. Met de krimp van de kerk in veel gebieden wordt die vraag steeds actueler. Dan wonen er nog drie andere christenen in je wijk, maar zitten ze in verschillende kerken. Tegelijk zoeken steeds meer mensen die verhuizen ‘een gemeente die bij hen past‘. Gelukkig zijn velen nog verlegen met die uitspraak, want hij ís ook ongemakkelijk. En toch: ook al willen de meeste christenen geen consument zijn, vaak eindigen ze in de auto op weg naar die ene gemeente die bij hen past.
Buurtbarbecue Wat mis je dan, als je de auto in stapt? Je mist de mogelijkheid om als christelijke gemeenschap elkaar spontaan tegen te komen bij de school, op de sportclub, in
Ook al willen de meeste christenen geen consument zijn, vaak eindigen ze in de auto op
de winkel en gewoon op straat. Je mist
weg naar die ene gemeente die bij hen past.
het gesprek waarbij zich met hetzelfde gemak je niet-gelovige buurman of
uit je buurt christen worden, dan zijn ze
in die praktijk van het dagelijks leven
buurvrouw kan aansluiten. Je mist de
genoodzaakt zichzelf los te weken uit
beantwoord. En dus lopen die kerken het
mogelijkheid om jezelf als gemeenschap
hun plaatselijke omgeving omdat de
risico hun relevantie te verliezen en bin-
bewust met diezelfde school, sportclub,
kerk zich elders afspeelt.
nen een paar jaar te verdampen.
buurtbarbecue, georganiseerd door de
Verdampen
Pieter Kleingeld is predikant van de NGK
Bijbelkring. Je mist de vergadering van
Veel christenen zijn individueel actief in
Oegstgeest en redacteur van OnderWeg.
de liturgiecommissie in het buurtcafé. Je
vrijwilligerswerk, maar het lukt ze niet
mist de mogelijkheid om als gemeente
om samen met hun broeders en zusters
met Present een middag te klussen in je
goede buren voor de mensen in hun
Eén van zeven ontdekkingen
eigen wijk. Je mist de betrokkenheid bij
eigen wijk te zijn. Het lukt veel christe-
Afgelopen januari bezocht ik een twee-
de plaatselijke politiek. Je mist de moge-
nen daardoor niet om hun ‘christelijke‘
daagse van Tear, waar we met een ge-
lijkheid dat mensen op een wijkbijeen-
leven te integreren in hun ‘dagelijkse‘
mêleerd gezelschap zeven ‘ontdekkingen‘
komst ontdekken dat niet alleen jij ‘van
leven. Het blijven gescheiden circuits.
deden. Dit is er één van:
de kerk bent‘, maar nog vijf, zes anderen.
Laat ik vooropstellen dat ik hier zelf
Kerken dragen het meest vrucht als
Je mist de mogelijkheid om je buren
ook niet goed in ben. De combinatie
ze opkomen uit en gericht zijn op hun
op een alledaagse manier in contact te
van opgroeien in een streekgemeente,
lokale omgeving. We willen leren hoe
brengen met je broeders en zusters en
mijn genetische gesteldheid, en twaalf
onze kerken echt plaatselijke kerken
met het evangelie. En mochten mensen
jaar forenzen heeft haar uitwerking niet
worden of blijven, gericht op Gods
Je mist de verga-
gemist. Ik vermoed dat ik daarin weinig
missie voor de buurt. We willen zoe-
verschil van veel christenen. Dat maakt
ken naar wat Gods missie is voor onze
de zaak echter niet minder urgent. Ker-
omgeving en daar dienstbaar kerk zijn.
winkel en wijk te verbinden. Je mist de
dering van de liturgiecommissie in het buurtcafé
ken die niet plaatselijk worden, kunnen
Johannes Reimer was één van de mensen
het evangelie geen handen en voeten
die hierop wees. Eind juni is hij opnieuw op
geven in het dagelijks leven van hun
bezoek in Nederland. Meer weten? Kijk op
leden. De vraag naar de relevantie van
www.tear.nl/johannesreimer.
de kerk wordt tegenwoordig echter juist
25
Woordzoeker
Gaan honden echt naar de hel? 26
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
Woordzoeker
Buiten is de plaats voor de honden die zich bezighouden met toverij en ontucht, met moord en afgodendienst. (Openbaring 22:15)
tekst Almatine Leene beeld KatrinKerou/Pixabay.com
I
n en rond ons huis in Zuid-Afrika zie ik
gevaarlijk en ‘hond‘ was een scheldwoord.
regelmatig een levensgevaarlijke spin,
Honden waren onrein en daarom werden
Genezing
ook wel zwarte weduwe genoemd. In
ze in Israël een synoniem voor heidenen.
Na een heftig ongeluk kan de jonge
de omgeving hebben we ook schorpioe-
Jezus gebruikt de naam ‘hond‘ op die
Caleb bijna niets meer. Als hij thera-
nen en dodelijke boomslangen. Voor geen
manier (Matteüs 15:26). Op een ander mo-
pie met een hond krijgt, vordert zijn
van deze dieren ben ik bang. Er is echter
ment zegt Jezus dat je het heilige niet aan
genezingsproces aanzienlijk. Via deze
één diersoort waarvoor ik doodsangsten
de honden moet geven (Matteüs 7:6). Het
link vind je het prachtige filmpje: caleb.
uitsta: honden. Daar heb ik goede redenen
‘heilige‘ doelt daar op offervlees of ander
littlethings.com/caleb-meets-therapy-
voor. Toen ik drie jaar was beet een hond
aan God gewijd voedsel. Niemand zou dat
dog.
mij in mijn neus. Dat liep gelukkig goed af,
ooit aan honden geven, met andere woor-
maar volgens cijfers sterven naar schat-
den: aan heidenen en mensen die Gods
ting wereldwijd 1.000 mensen per jaar
Woord niet willen horen.
Zelfs in de Bijbel zijn positieve vermeldin-
door een hondenbeet en circa 40.000 tot
Op verschillende plekken in het Nieuwe
gen te vinden. In Job 30:1 worden honden
70.000 aan hondsdolheid.
Testament worden valse leraars met vier-
genoemd als bewakers van de kudde,
Scheldwoord
voeters vergeleken (Filippenzen 3:2, 2 Pe-
vooral bedoeld om roofdieren te verjagen.
trus 2:22). En aan het eind van Openbaring
Ze beschermen het avondeten en het
Ook de Bijbel lijk ik aan mijn kant te heb-
staat dat honden in de hel komen. Daar
werk van de meeste mensen in die tijd. In
ben. In de tijd van de Bijbel zag men
gaat het om mensen die zich bezighou-
Jesaja 56:10 worden zwakke leiders ver-
honden niet als schattige huisdieren. Er
den met tovenarij, ontucht en moord. Het
geleken met stomme honden: ze blaffen
waren wel uitzonderingen. Zo werden in
betekent dus niet dat honden naar de hel
niet als er gevaar dreigt. De andere kant
het Oude Egypte en in de Romeinse tijd
gaan. Althans, ik ben nog nooit een hond
daarvan moeten we dan natuurlijk ook er-
sommige honden als statussymbool ge-
tegengekomen die aan toverij deed. Toch
kennen: goede honden blaffen wel!
zien. Ze werden eigenlijk alleen gehouden
is de vergelijking wel hard.
Het is dus te begrijpen dat honden en
door zeer vooraanstaande mensen, zoals
mensen met elkaar worden vergeleken.
farao‘s, koningen en edellieden. Over het
Bekeerde honden
algemeen waren honden wilde dieren die
Gelukkig is er ook nog een andere kant.
veel voor anderen betekenen. Beide kom
op straat leefden. Ze werden gezien als
Als de Bijbel zo negatief is over honden,
je tegen in de Bijbel. Voor mensen die
waarom hebben zo veel mensen vandaag
niets van liefde en goedheid willen weten,
de dag dan een hond? En geven ze hun
is geen plek bij God.
huisdier met alle liefde een stukje vlees?
Ondertussen blijf ik maar voorzichtig en
Het is tijd voor een positiever verhaal. Er
zie ik uit naar de nieuwe aarde waar alleen
zijn gelukkig ook veel goede honden. Ze
maar bekeerde honden zijn en ik eindelijk
begeleiden blinden en gehandicapten,
rustig in het bos kan wandelen.
Ik ben nog
nooit een hond tegengekomen die aan toverij deed
Er zijn gevaarlijke mensen, en mensen die
sporen criminelen op en beschermen huizen en gezinnen tegen inbrekers. En
Almatine Leene (GKv) is onderzoeker aan
niet te vergeten: honden geven heel veel
de Universteit van Stellenbosch en docent
liefde. Ze zijn blij als ze hun baasje zien en
dogmatiek aan de Viaa Hogeschool in
spelen en knuffelen graag.
Zwolle.
27
Jeugdwerk
Daag jongeren uit op hun eigen niveau ‘Het vmbo is geweldig leuk!‘ Met die enthousiaste woorden begon Sandra Snippe, docente op een vmbo-school, een mail over hoe zij probeert de concentratie van jongeren vast te houden tijdens de les. Dat is volgens haar na tien minuten stilzitten namelijk nauwelijks een optie voor vmbo-jongeren. Het talent van deze leerlingen is meestal niet dat ze lang stil kunnen zitten. Hoe houden we hen dan actief betrokken bij de jeugdgroep?
Agenda
tekst Paul Smit beeld Designpics/123rf.com
• New Wine Zomerconferentie van 18
Vmbo‘ers, havoërs en vwo‘ers zijn al-
tot 24 juli 2015 in Biddinghuizen. Zie
lemaal even leuk, maar ze hebben
www.new-wine.nl/zomerconferentie.
wel allemaal hun eigen talenten. In de kerk willen we dat alle jongeren actief meedoen in de jeugdgroep (of tijdens catechese), ongeacht de opleiding die ze volgen. Dan is het erg belangrijk dat we ervoor zorgen dat ze betrokken blijven bij wat er gebeurt. De manier waarop dat het beste kan, is voor iedere jongere
Het talent van
deze leerlingen is meestal niet dat ze lang stil kunnen zitten
weer anders.
wil je een kort spelletje doen, waarbij ze
Juist omdat het opleidingsniveau van de
een bak water aan elkaar moeten door-
jongeren in de jeugdgroep enorm kan
geven. Heeft iedereen daar de kracht en
in Offenburg (D).
verschillen, hanteer ik in mijn voorberei-
de handigheid wel voor?
Zie www.teenstreet.nl.
ding altijd twee startvragen. Als eerste:
Alle brugklassers leren Engels. Maar
wat kunnen en kennen de meeste jon-
zonder vertaling een Engelstalig nummer
tot 16 augustus 2015.
geren? En als tweede: wat zijn voor hen
beluisteren en begrijpen, dat kunnen ze
Zie gracelandfestival.nl.
uitdagende en uitvoerbare opdrachten?
lang niet allemaal. Dus krijgen ze de ver-
• Teenstreet van 1 tot 8 augustus 2015
• Christelijk festival Graceland van 14
Ondertiteld
28
taling erbij of wordt de clip ondertiteld. Als in die songtekst een verwijzing
Neem bijvoorbeeld een catechesegroep
naar de Bijbel zit, dan speelt hun parate
van brugklassers. Om het ijs te breken
Bijbelkennis een rol. Die Bijbelkennis is
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
Jeugdwerk
Tips Praktische tips van Sandra Snippe: • Een spelletje van zo‘n vijf minuten is een goede manier om te beginnen en de aandacht te richten op wat er Laat alle jongeren vanuit hun eigen beleving meedoen, of ze nu praktijkonderwijs volgen
gaat komen. • Zorg elke tien minuten voor afwis-
of vwo.
seling, zodat je verschillende taleneerder afhankelijk van het gezin dan van het opleidingsniveau. Dus moet het Bijbelverhaal verteld worden. Tot slot wil je deze brugklassers vragen of ze vinden dat de onderdelen bij elkaar passen en waarom. Vaak komen de antwoorden niet verder dan ja, nee of ‘kweenie‘, omdat veel brugklassers nog niet de uitdrukkingsvaardigheid
Vaak komen de
antwoorden niet verder dan ja, nee of ‘kweenie‘
ten kunt aanspreken en jongeren zich eerder in één van de onderdelen zullen herkennen. Laat daarbij de hele groep in beweging komen (ergens anders gaan zitten of naar een andere ruimte gaan). • Wissel af in werkvormen: in kleine groepjes samen discussiëren, elkaar of een gemeentelid interviewen, uitbeeldingsopdrachten (iets te-
hebben om hun eigen interpretatie te onderbouwen. Bij brugklassers passen
dat een uitvoerbare opdracht. Hetzelfde
kenen of maken, tableaux vivants),
daarom eerder gesloten vragen en vra-
geldt voor de vraag om te verwoorden
kijk- en luisteropdrachten, een kort
gen over hun gevoel en wat ze ergens
wat de gepasseerde onderdelen met
spelletje enzovoort.
van vinden.
elkaar verbindt.
Nat
Talenten
In het voorbeeld van de groep brugklas-
Met de uitwerking van de eerste
gericht luisteren en kijken is con-
sers gaat de voorbereiding verder met
startvraag probeer ik tijdens de voor-
centratie nodig. Zonder die concen-
de vraag hoe groot de bak water kan
bereiding een beeld te krijgen van de
tratie horen en zien we wel, maar
zijn. Als het een bekertje water is, dan is
mogelijkheden die ik in de groep ver-
komt er veel minder bewust binnen.
er niets aan. Als de bak te groot is, dan
wacht. Vanuit de tweede startvraag
Mogelijke vragen die je vooraf aan
kan niet iedereen de bak overnemen en
probeer ik tijdens de voorbereiding in te
de jongeren kunt stellen: Wat voel
wordt het te spannend. Het moet dus
schatten hoe ik recht kan doen aan die
je? Waarom zou dit bij het thema
een bak zijn die door iedereen te tillen
verschillende talenten. De kracht van
passen? Welke woorden worden
is, maar wel met zo veel water erin dat
de startvragen vind ik dat je daardoor
gebruikt om iets aan te geven?
het risico van nat worden zeker aanwe-
alle jongeren vanuit hun eigen beleving
zig is. Zo wordt het doorgeven van een
mee laat doen, of ze nu praktijkonder-
Als je een gerichte vraag aan één
bak water een uitdagende en uitvoer-
wijs volgen of vwo. Vervolgens is het
jongere stelt, kunnen de andere
bare opdracht.
tijdens de activiteit van de jeugdgroep
jongeren onderuitzakken omdat ze
Bij de songtekst zou je de groep kun-
nog de taak van de jeugdleider om
niet aan de beurt zijn. Geef daarom
nen vragen wie de tekst vrij wil verta-
ervoor te zorgen dat de jongeren res-
eerst iedereen even de tijd om over
len. Voor wie dat kan, is dat weer een
pectvol omgaan met de antwoorden die
de vraag na te denken, voordat je
uitvoerbare en uitdagende opdracht.
gegeven worden en de uitwerkingen
een paar reacties vraagt (‘Denk al-
Voordat daarna het Bijbelverhaal ver-
van de opdrachten.
lemaal eens na over wat je vindt
•G eef vooraf op papier specifieke kijk- en/of luistervragen bij audioen videomateriaal mee. Voor
•S tel vragen eerst in het algemeen.
van... Ik vraag zo een paar mensen
teld wordt, kun je eerst in het algemeen vragen of iemand een idee heeft welk
Paul Smit is jeugdwerkadviseur bij het
Bijbelverhaal er bij de songtekst past.
NGJ. Met bijdragen van Anko Oussoren,
Voor jongeren met parate Bijbelkennis is
adviseur bij het Praktijkcentrum GKv.
naar hun antwoord.‘).
29
��  Wandelen met God
Terwijl de kranten volstonden met verhalen over verdronken bootvluchtelingen op de Middellandse Zee, werd in Den Haag een compromis gesmeed.
Opkomen voor rechtelozen tekst Peter Strating beeld UNHCR
D
emonstreren tegen de overheid zit ons
en brood wilde de regering niet bieden en dan
als echte protestanten niet in het bloed.
ook nog alleen voor mensen die willen naden-
Wij hebben geleerd de overheid te ge-
ken over hun terugkeer. Wie dat niet kan of wil,
hoorzamen en houden daarom niet zo van demonstraties. Maar op 29 april demonstreerde
moet het verder zelf maar uitzoeken.
een groepje mensen in Den Haag tegen onze
Onwennig
regering, en verreweg de meesten van hen
Kennelijk is de inzet voor de kansloze kwetsbare
waren christen. Wat was er aan de hand?
mensen in onze maatschappij, zoals mensen zonder geldige verblijfspapieren, vooral een
30
Aanleiding voor deze demonstratie was de
taak die christenen op zich hebben genomen.
bed-bad-brooddiscussie. In een periode dat de
Vanuit persoonlijke betrokkenheid waren ze
kranten volstonden met verhalen over verdron-
naar Den Haag getrokken. De meesten deden
ken bootvluchtelingen op de Middellandse Zee,
voor het eerst van hun leven aan een demon-
werd hier een compromis gesmeed. Volgens dat
stratie mee, een beetje ongemakkelijk en on-
compromis kunnen mensen zonder perspec-
wennig.
tief op verblijf gedurende een aantal weken
Die persoonlijke betrokkenheid was voor mij
op slechts enkele plaatsen in Nederland in de
ook een reden om erbij te zijn. Al jaren komt
nachtopvang terecht, om te werken aan hun
in onze kerk een groepje mannen die ach-
terugkeer. Meer dan die paar weken bed, bad
tereenvolgens hebben gebivakkeerd in het
OnderWeg #12 > Jaargang 1 > 13 juni 2015
Column
De meesten deden voor het eerst van hun leven aan een demonstratie mee
Rijpe peertjes
O
ns beeld van de islam is er niet beter op geworden. We zien hoe de gewelddadige islam zich verspreidt. We horen hoe sommige jongeren radicaliseren en we kijken
hun geloof erop aan. Het is ook onmiskenbaar dat Mohammed tentenkamp op het Malieveld, in een gekraakte ‘vluchtkerk‘
zelf al geweld gebruikte voor de verspreiding van zijn geloof.
en uiteindelijk in de Haagse nachtopvang. Mensen zonder
Toch hoeven wij ons niet beter te voelen. Ook onze geschiedenis
verblijfspapieren en volgens velen ook zonder kans op verblijf
kent geweld, ook al volgen we iemand die ons iets heel anders
in Nederland. Dat laatste valt trouwens te betwijfelen. Van de
voorhoudt: ‘Wie naar het zwaard grijpt, zal door het zwaard om-
ongeveer tien mannen uit deze groep die zich in de afgelopen
komen.‘ En: ‘Heb je vijanden lief en bid voor wie jullie vervolgen.‘
jaren bij onze kerk hebben aangesloten, zijn de meesten weer
Ons geweld gaat rechtstreeks in tegen wat we geloven.
vertrokken, omdat ze een verblijfsvergunning hebben gekre-
Jezus neemt het geloof van mensen serieus. Tegen de Sama-
gen en daardoor naar een AZC moesten vertrekken.
ritaanse vrouw zegt Hij: ‘Jullie aanbidden wat je niet weet, wij
Wanhoop
Joden aanbidden wat wij weten. Maar de ware aanbidders zullen God aanbidden in geest en waarheid.‘
Ik snap ook wel dat de problematiek van de migranten enorm complex is. We kunnen niet zomaar iedereen die bij ons aanklopt asiel geven. De overheid heeft de ondankbare taak om daar in wijsheid beleid voor te maken en dat uit te voeren. Daarin moeten wij als kerken de overheid steunen en voor haar bidden. Maar het is belangrijk dat er ook mensen zijn die opkomen voor de rechtelozen. Het gaat om mensen die in wanhoop
Als we nu eens zo naar
moslims zouden kijken: als broeders en zusters in spe
hun leven hebben gewaagd om hier te komen, vaak vanwege oorlog en geweld of andere uitzichtloze situaties. Hoe dan ook hebben ze recht op minimaal een menswaardig bestaan,
Wat me opvalt, is dat vlak daarop vele Samaritanen tot geloof
met inderdaad een bed om in te slapen, wat brood om te eten
kwamen. Mensen die God aanbaden op een niet-juiste manier.
en een douche om zich te verzorgen. Wie de foto‘s van de
Ze vielen als rijpe peertjes uit de boom toen Hij Zichzelf bekend-
bed-bad-broodvoorzieningen heeft gezien, weet dat het gaat
maakte.
om het absolute minimum en niet om luxe onderkomens.
Ik las ergens dat steeds meer weldenkende moslimjongeren zich
Verblijfspapieren
afkeren van hun geloof vanwege het geweld. Dit kan het niet zijn, denken ze, en ze gaan op zoek. Zou het kunnen dat God iets
Dit is niet alleen het probleem van de overheid. Het is mooi
nieuws voorbereidt? Aansluitend bij de toewijding die moslims
om te zien dat allerlei mensen zich het lot van deze kwets-
hebben voor hun God? Zou het kunnen dat moslims (binnen-
bare mensen aantrekken. Inderdaad, vooral christenen, die
kort?) Jezus gaan herkennen als de God die ze al die tijd zochten?
kennelijk luisteren naar het woord van Jezus: ‘Ik had honger
Heeft Hij niet gezegd: ‘Vele eersten zullen de laatsten zijn‘? Het
en jullie gaven Mij te eten, Ik had dorst en jullie gaven Mij
zou helemaal in zijn stijl zijn om de grote oogst op die manier
te drinken. Ik was een vreemdeling, en jullie namen Mij op‘
binnen te halen.
(Matteüs 25:35).
Als we nu eens zo naar moslims zouden kijken, zelfs naar de ge-
Ik weet de oplossing ook niet. Ik weet wel dat het hier gaat
welddadige: als broeders en zusters in spe. Mensen bij wie, zoals
om mensen, schepsels van God, die een menswaardig be-
bij Saulus, de schellen van de ogen kunnen vallen. Mensen die
staan verdienen. Dat besef verbond ons op die avond van
van vervolgers vrienden worden. Mensen die straks thuiskomen
29 april. We waren bij elkaar gekomen om aan de regering
bij God.
te laten weten dat ook mensen zonder verblijfspapieren fatsoenlijk behandeld moeten worden. En dapper maar een beetje onwennig zongen we nog maar een keer: ‘Ga terug naar het Torentje…‘ Peter Strating is predikant van de Havenkerk (NGK) in Den Haag. Dick Westerkamp is predikant van de NGK Houten.
(advertenties)
Onderweg juni 2015_301-Opwekking 04-06-15 08:53 Pagina 1
Denken met het hart
Christelijke filosofie in de traditie van Augustinus en Calvijn
‘Calvinisme en filosofie’ lijkt geen gelukkige combinatie. Laat de calvinistische leer van de allesdoortrekkende zonde wel ruimte voor beoefening van de wijsbegeerte? Toch bestaat er tot op de dag van vandaag een respectabele school van filosofen die teruggrijpen op zowel Aurelius Augustinus als Johannes Calvijn. Bas Hengstmengel laat zien hoe de gereformeerde wijsgerige beweging zich heeft ontwikkeld binnen de christelijke filosofie. Hij begint bij Augustinus en trekt de lijn door naar denkers als Thomas van Aquino, Duns Scotus, Luther, Calvijn, Kuyper, Bavinck, Dooyeweerd en Plantinga. Wat zijn hun overeenkomsten en verschillen?
Buijten & Schipperheijn Motief www.buijten.nl – in de boekwinkel – 336 p., € 24,50
Onder
Weg
e Inspirarti voo n te o reisgen
Adverteren in OnderWeg? De voordelen: De oplage is groot. Het tarief is aantrekkelijk. De nummers blijven lang bewaard. Informatie en reserveringen: Nico Postuma, 0341-842147 of 06-13995905, adverteren@onderwegonline.nl. Vind alle tarieven en formaten ook terug op www.onderwegonline.nl/adverteren.
Onder
Weg
e Inspirarti voo n te reisgeno
Drie maanden lang gratis onderweg Benieuwd naar OnderWeg? Neem een proefabonnement en ontvang het magazine drie maanden lang gratis thuis! Aan het einde van de drie maanden kunt u kiezen tussen een jaarabonnement of een digitaal abonnement. Niet tevreden? Dan kunt u het proefabonnement simpelweg laten aflopen; het wordt niet automatisch verlengd.
Bestel uw proefabonnement via administratie@onderwegonline.nl of www.onderwegonline.nl/proefabonnement