www.onderwegonline.nl
#14 11 juli 2015
Sport: een hemels genoegen? THEMA: CHRISTENEN EN SPORT
Onder
e Inspirarti voo n te reisgeno
> 08 IN VOGELVLUCHT SPORTBELEVING IN DE KERK 12 ANNA VAN DER BREGGEN PROFWIELRENSTER EN CHRISTEN > 20 PAULUS WAAROM SPORT VAN WEINIG NUT IS > EN VEEL MEER...
Thema ol Boordeavtie inspir
Hartslag
’S
port ist Mord’, zegt mijn Duitse dominee met enige regelmaat, zonder blikken of blozen op zijn goed ontwikkelde buik kloppend. Het is een motto waar mijn
vader zich ongetwijfeld goed in kan herkennen. Zijn theorie is dat ieder mens maar een beperkt aantal hartslagen heeft. Span je vooral niet te veel in, anders ben je er alleen maar sneller doorheen... Hij zei het wellicht met een te dikke knipoog, want mijn broers en ik trokken het ons weinig aan. Met grote regelmaat zaten we op het racefietszadel, volop spieren en conditie kwekend, zodat we in de zomervakantie een paar alpenreuzen konden bestijgen. Het waren machtig mooie
08 o pinie
Nee, een berggeit was ik niet, dus ik moest me regelmatig
Zwemmen met Kuyper, bowlen met Calvijn
het snot voor de ogen rijden om boven te komen. Maar
Sport en kerk hebben meer raakvlakken dan je denkt. De vroege
boven kwam ik. Alwaar pa natuurlijk al stond te wachten
kerkvaders hielden zich er al mee bezig en sindsdien hupt het
met zijn comfortabele vierwieler en een dosis verfijnde
thema regelmatig het denken van reformatoren, theologen en
ironie. Waar dat masochistische gedrag nu eigenlijk goed
andere kerkelijke leiders binnen. Hoe heeft de kerk door de
voor was...
eeuwen heen tegenover sport gestaan?
ervaringen.
Tja, waar is het eigenlijk goed voor? Waarom peigeren we ons af op de fiets, op het voetbalveld, in de zaal of waar je ook maar sporten kunt? En waarom scheppen we er zo’n behagen in om anderen hetzelfde te zien doen? Het zijn vragen die ieder voor zichzelf mag beantwoorden. In dit nummer slaan we niet aan het verklaren, maar pro-
12 interview
Anna van der Breggen: profwielrenster en christen Van topsporters wordt het onmogelijke gevraagd.
beren we de enorme populariteit van sport en topsport in
Profwielrenster Anna van der Breggen, lid van de GKv Hasselt,
verbinding te brengen met ons leven als christenen. Dat
weet er alles van. ’Als je een feestjesmens bent, houd je het in
gaat makkelijker dan gedacht, zo blijkt onder meer uit de
de wielrennerij niet lang vol.’
boeiende historische vogelvlucht van Louren Blijdorp en de studie van Rob van Houwelingen naar Paulus’ sportteksten. Maar om tot slot toch mijn eigen vraag te beantwoorden: waar komt die fascinatie van sport vandaan? Bij mij is het de kick. De adrenaline. En ook wel wat prestatiedrang. Maar toch vooral die kick.
16 FILM
Sportfilms vertellen grote verhalen Je kunt geen sport bedenken of er is wel een speelfilm over gemaakt. In die films wordt sport vaak opgevoerd als metafoor voor het leven en, sterker nog, voor het geloofsleven. Bart
Zou de vroomheidstraining
Cusveller bespreekt negen titels.
waar Paulus over schrijft ook zo’n kick kunnen geven? Een adrenalinestoot voor je gelovige hart?
20 o pinie
Waarom sport van weinig nut is
Jordi Kooiman,
’Oefen u in de godsvrucht. Want de oefening van het lichaam is
eindredacteur OnderWeg
van weinig nut, doch de godsvrucht is nuttig tot alles’, schrijft Paulus in 1 Timoteüs 4. Anders gezegd: we kunnen beter ophouden met sporten. Of toch niet? (beeld voorkant: Dudarev Mikhail/Shutterstock.com)
2
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
Inhoud
06 PR AKTIJKLOKAAL
Ritmisch zingen op Urk?
De NGK Urk gaat misschien één van haar opvallende trekken verliezen. Tot nog toe zingen ze in de
28 jeugdwerk
Wantrouwen vermengt fictie en werkelijkheid
In de fase waarin ze hun eigen mening leren vormen zijn
Jeruzalemkerk de psalmen niet-ritmisch, maar dat gaat
jongeren vaak kritisch ten opzichte van de maatschappij.
wellicht veranderen.
Maar waar ligt de grens tussen een gezonde kritische houding en wantrouwen? Wat gebeurt er als jongeren niet meer kunnen onderscheiden wat werkelijkheid is en wat
22 WOORDZOEKER
fictie? En wat kunnen jongerenwerkers daarin betekenen?
Met God op weg
Is het wel gepast om Psalm 121 te lezen voor je op vakantie gaat? Het is immers een pelgrimslied en die reisden in veel minder comfortabele omstandigheden dan wij. De bedreigingen op hun reis zijn eerder van toepassing op vluchtelingen nu. Toch leest Daniël Timmerman ook dit jaar weer met zijn gezin deze psalm voor ze op reis gaan.
30 WANDELEN MET GOD
Luisterend bidden: God heeft jou op het oog (2)
In dit tweede deel van het tweeluik over luisterend bidden gaat Ronald Westerbeek in op het bidden voor elkaar. In het ministrygebed bidden twee gelovigen voor een derde persoon en brengen ze hem of haar voor Gods troon. Door samen stil te zijn voor God helpen ze de ander om zich (opnieuw) bewust te worden van Gods aanwezigheid en liefde.
En verder: 05 In beeld
24 MISSIONAIR
Hoe kun je in een preek
gelovigen én ongelovigen aanspreken?
Een inclusieve preek vertelt het goede nieuws aan gelovigen én ongelovigen, volgens Tim Keller. Maar hoe doe je dat? Pieter Kleingeld biedt een blik achter de schermen van een poging om inclusief te preken.
www.onderwegonline.nl
14 Redactioneel 19 Nieuws 19 Colofon 24 Column Eline de Boo 26 Trefpunt 31 Column Esther de Hek
facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline 3
(advertenties)
De volgende keer in OnderWeg:
Kerk en vluchteling Geen diaconale nood is op dit moment zo omvangrijk en zo schrijnend als de huidige vluchtelingenproblematiek. Of je nu zelf met vluchtelingen of asielzoekers te maken hebt of niet, dit speelt zich hoe dan ook op grote schaal af in Nederland en in Europa. Welke taak is hierbij weggelegd voor christenen en voor kerken?
Onder
Weg
e Inspirarti voo n te reisgeno
Adverteren in OnderWeg? De voordelen: De oplage is groot. Het tarief is aantrekkelijk. De nummers blijven lang bewaard.
(beeld Masser/Flickr.com)
Informatie en reserveringen: Nico Postuma, 0341-842147 of 06-13995905, adverteren@onderwegonline.nl. Vind alle tarieven en formaten ook terug op www.onderwegonline.nl/adverteren.
Bestel alvast extra nummers via administratie@onderwegonline.nl.
Onder
Weg
e Inspirarti voo n te reisgeno
Drie maanden lang gratis onderweg Benieuwd naar OnderWeg? Neem een proefabonnement en ontvang het magazine drie maanden lang gratis thuis! Aan het einde van de drie maanden kunt u kiezen tussen een jaarabonnement of een digitaal abonnement. Niet tevreden? Dan kunt u het proefabonnement simpelweg laten aflopen; het wordt niet automatisch verlengd.
Bestel uw proefabonnement via administratie@onderwegonline.nl of www.onderwegonline.nl/proefabonnement
In beeld
In beeld: Nico Arendsen Leeftijd: 30 (na 16 juli 31) Woonplaats: Houten Kerkelijke gemeente: De Lichtboog (NGK) te Houten Gezinsomstandigheden: Getrouwd met Judith Werk: Jeugdwerker voor vier gemeentes in Utrecht en manager bij InSalvation
Als jongerenwerker is het wel handig dat ik in de avonden nog wat extra energie heb
(aanbiddingsband en stichting)
1. Op wat voor manier heeft jouw geloof je leven veranderd? Mijn geloof heeft mijn leven
niet vanzelf. Ik lees dan ook niet heel veel in de Bijbel. Van alle boeken lees
8. Welk internetfilmpje raad je aan, waarom? De filmpjes met
niet echt veranderd. Vanaf mijn kinder-
ik het minst in het Oude Testament en
als thema ’people are awesome’ zijn
dan vooral de kleine profeten en Levi-
altijd mooi om te zien. Als ik zie wat
tijd is geloven iets vanzelfsprekends
ticus. Daar heb ik nog maar weinig van
mensen allemaal kunnen bereiken door
geweest en was ik blij met wie God is.
gelezen.
oefenen en doorzetten dan sta ik daar
Mijn leven is wel gevormd door mijn relatie met God, maar ik ken mezelf niet anders dan dicht bij God.
5. Kun je je een goed voornemen herinneren dat je ook uitgevoerd hebt? We zijn
2. Aan welk onderwerp moeten we in OnderWeg aandacht geven? Gerechtigheid.
thuis vorig jaar begonnen om zonder
Een breed begrip, maar voor mij staat
mogelijk vers. Af en toe smokkel ik nog
het voor recht doen aan de mensen die
wel eens met een koud colaatje, maar
je elk moment van de dag tegenkomt.
de suikerconsumptie is hier in huis dras-
Ze proberen te zien en te erkennen. Met
tisch minder geworden.
InSalvation werk ik hard om gerechtig-
en door workshops en handvatten aan
schoonvader met Judith naar voren
te bieden. Het zou mooi zijn als Onder-
liep tijdens onze trouwdienst. Die hele
Weg daar een handje bij helpt door dit
dienst was bijzonder. Eén groot feest
thema te behandelen.
voor de grote gever van liefde.
3. Wat doe je om gelukkig te zijn? Genieten van de mooie dingen
7. Wat is jouw beste moment van de dag? De avond, ik
in mijn leven. Mijn lieve vrouw, goede
leef echt op aan het einde van de dag.
vrienden, alle dingen die God me geeft
Soms komt er dan nog heel veel werk
en zo veel meer. Daar bewust van ge-
uit mijn handen (op het moment dat
nieten en bij stilstaan helpt. Daarnaast
ik dit schrijf is het 23:00 uur geweest),
voldoende slapen en gezond eten.
maar ik kan ook heerlijk lang blijven
ik heel veel doe en ook Bijbellezen gaat
nog weleens aan wat God allemaal zou kunnen in mijn leven?
zonder pakjes en zakjes en zo veel
6. Wat is je mooiste ervaring in de kerk? Het moment dat mijn
4. Welk Bijbelboek lees je nooit? Lezen is sowieso niet iets wat
veel in staat is, waarom twijfel ik dan
suiker te eten en te drinken. We koken
kaart te zetten, door ze te ondersteunen
heid binnen de kerken als thema op de
verbaasd van. Als de mens zelf al tot zo
kletsen, spelletjes spelen of een film kijken. Als jongerenwerker is het wel handig dat ik in de avonden nog wat extra energie heb voor alle clubavonden.
5
Praktijklokaal De achtste brief
H
oe kom je achter de sterke
groepsgesprekken verslag uitbrachten
en zwakke kanten van je
aan de predikant. Ds. Berend Schaaij:
gemeente? Je kunt daarvoor
’Ik heb die informatie zo goed mogelijk
De gemeente werd uitgedaagd een achtste brief te schrijven ’aan de engel van de gemeente in Vrouwenpolder’
experts inschakelen die een
verwerkt. Ik heb deze aanpak als
gemeenteanalyse uitvoeren. Voordeel:
plezierig ervaren. Een nadeel was dat ik
wie van buitenaf en misschien wel
de mensen niet zelf heb gesproken.’
beroepsmatig kijkt, ziet dingen die je
Daarmee was het project niet afgelopen.
als lid van de gemeente niet opvallen.
Na de behandeling van (bijna) alle
Risico: is het resultaat wel iets van jezelf
zeven brieven in de kerkdiensten werd
als gemeente? In de GKv Vrouwenpolder
de gemeente uitgedaagd om zelf een
(met een kleine tweehonderd leden)
achtste brief te schrijven ’aan de engel
werden de mensen van Vrouwenpolder
besloten ze het anders te doen. Er
van de gemeente in Vrouwenpolder’.
opgeroepen om hun eigen context te
werd een project opgestart voor een
Met als advies: gebruik daarvoor de
laten meespreken: die van een badplaats
prekenserie over Jezus’ brieven aan de
heldere structuur van de brieven in
aan de Zeeuwse kust met veel toeristen.
zeven gemeenten in Openbaring 2 en
Openbaring. Dat helpt om de sterke
In deze maanden zijn de gemeenteleden
3. Bijzonder was dat de preken werden
en zwakke punten van de eigen
druk bezig met de achtste brief. Na de
voorbereid door de gemeenteleden.
gemeente te benoemen. En net zoals
zomer moet duidelijk worden wat voor
Dat gebeurde in groepen onder leiding
de brieven in Openbaring veel laten
brief de engel van de gemeente in
van twee gespreksleiders, die van de
zien van de context van de gemeente,
Vrouwenpolder krijgt.
Kerk en sport in Amstelveen en Zaandam
W
at delen Enschede, Heemstede, Amstelveen en Zaandam in de zomer?
Activiteiten vanuit de kerk om via sport de mensen in de buurt te bereiken. In Amstelveen gaat het om de Westwijk, met veel relatief hoogopgeleide tweeverdieners. Elke tweede zondag in de maand is er een sportmiddag en van 12 tot en met 15 augustus zelfs een speciaal zomersportproject: Coming home. Dit gebeurt in samenwerking met Athletes in Action. Het verlangen is dat Amstelveners op die manier ’een goeie tijd hebben’ en dat de kerken iets laten zien van Gods liefde. De sportweek wordt nu voor de derde keer georganiseerd.
In Zaandam wordt inmiddels twee keer per week met jongeren uit de buurt gesport.
Er zijn veel vrijwilligers nodig, met name ook om te bidden, zo blijkt uit het
evangelische CAMA-gemeente. Daarnaast
samenwerkingsgemeente Zaankerk
opgaveformulier. Er is een gebedsuur,
worden er ook buitenspeelmiddagen
net als vorige jaren een sportweek.
’omdat van een sterk gebedsleven
georganiseerd, die door de buurt erg
Voorheen gebeurde dat in samenwerking
veel kracht uitgaat’. De Stadshartkerk
gewaardeerd worden.
met Athletes in Action, maar na een
(GKv) werkt in dit project samen met de
In Zaandam organiseert de NGK/GKv-
jaar onderbreking, waarin de buurt
6
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
>>
Praktijklokaal
afgeschrikt worden, maar die je
De andere week komen ze in het
is er een nieuwe start gemaakt. De
volgens de Zaankerkers ’in de relatie
gebouw van YfC voor een maaltijd (met
Zaankerk werkt nu nauw samen
wel kunt bereiken’. De activiteiten
Bijbellezen) en gesprek. Inmiddels is
met het jongerenwerk van Youth for
in de sportweek zijn vooral gericht
deze aanpak geïntensiveerd: er wordt
Christ (YfC) en de sportweek staat
op de oudere basisschoolleerlingen.
twee keer per week gesport en het
niet op zichzelf, maar is onderdeel
De week wordt afgesloten met een
jongerencentrum The Lighthouse is drie
van een groter plan om relaties op
buurtbarbecue.
dagen per week open.
te bouwen. Het jongerenwerk van
Maar daarmee is de aandacht voor
YfC kan daar dan op aansluiten. De
de buurt niet over. Zaankerker Sjoerd
week wordt georganiseerd in de
Bronsema, tevens betrokken bij YfC:
Webtips
buurt van de Zaankerk, in een wijk
’We gingen al om de veertien dagen
www.athletesinaction.nl
met veel flatgebouwen. Vaak gaat
voetballen met de jongens uit de buurt.
www.facebook.com/aiaamstelveen
het om moslimjongeren, die door een
Zo leg je gemakkelijk contact, omdat het
www.westlanen.nl/straatspeeldag.html
directe, te ’drammerige’ benadering
in dat spel ook gaat om vertrouwen.’
de Zaankerkers echt bleek te missen,
Ritmisch zingen op Urk?
D
e NGK Urk gaat misschien één
over gesproken. Bij die gelegenheid
zangen, Opwekking, Johannes de Heer,
van haar opvallende trekken ver-
kwam ook de historie van het psalmzin-
ze zingen het op Urk immers allemaal al
liezen. Tot nog toe zingen ze in de
gen in beeld en schetsten de organisten
ritmisch, inclusief de psalmmelodieën in
Jeruzalemkerk de psalmen niet-ritmisch,
hoe het niet-ritmische zingen lang gele-
deze bundels. Na de zomer zal in de Jeru-
waarbij alle noten dezelfde lengte krij-
den het oorspronkelijke ritmische zingen
zalemkerk een aantal psalmen op proef
gen. Maar dat gaat wellicht veranderen.
heeft verdrongen. De inleider had er alle
ritmisch worden gezongen met na enige
Kortgeleden is er op een gemeenteavond
vertrouwen in dat het zou lukken: ge-
tijd een evaluatie.
Dag voor alleenstaanden IJmuiden
D
Webtip
e samenwerkingsgemeente
doet voor mensen die getrouwd zijn,
www.volkskrant.nl/dossier-
CGK/GKv IJmuiden nam
maar niets voor wie alleen is. Vaak gaat
singleblog/je-voelt-je-soms-een-
kortgeleden het initiatief om de
het daarbij om gescheiden mensen. Op
valse-christenvrouw~a4085292/
alleenstaanden van 40+ in de gemeente
de bijeenkomst in de Petrakerk, die de
bij elkaar te roepen. Aanleiding daartoe
aandacht van de Volkskrant trok, kwam
was de constatering dat de kerk veel
de vraag aan de orde of de kerk wel voldoende oog voor hen heeft. Anja ervoer na haar scheiding weinig steun
De kerk doet veel voor mensen die getrouwd zijn, maar niets voor wie alleen is
van de kerk: ’Voor weduwvrouwen wordt gebeden, er worden pannetjes soep langsgebracht. Ik miste het gebed voor gescheiden mensen. Ook zij hebben verdriet.’ Het programma bestond uit een boswandeling en een maaltijd met Griekse accenten. Eén van de tips: bid
’Ik miste het gebed voor gescheiden men-
bij een huwelijksdienst ook voor de
sen. Ook zij hebben verdriet.’
alleenstaanden.
(beeld Antranisas/Pixabay.com)
7
Thema Zwemmen met Kuyper, bowlen met Calvijn
Hoe sportief is de kerk? Sport en kerk hebben meer raakvlakken dan je denkt. De vroege kerkvaders hielden zich er al mee bezig en sindsdien hupt het thema regelmatig het denken van
stand van zaken. Blijkbaar gaat er
reformatoren, theologen en andere kerkelijke leiders
aantrekkingskracht uit.
van topsport een onweerstaanbare
binnen. Hoe heeft de kerk door de eeuwen heen
Riddertoernooien
tegenover sport gestaan? En wat heeft dat ons in
spelen is niets nieuws. Een historisch
onze sportgekke tijd te zeggen?
De ongekende populariteit van sport en voorbeeld: in 325 na Christus deed keizer Constantijn de gladiatorenspelen in de ban, omdat deze niet verenigbaar waren met het christelijke geloof. Gezien de aard van deze spelen een volstrekt logisch en begrijpelijk besluit. Toch
tekst Louren Blijdorp
zagen zijn zonen zich in 337 na Christus mee. Wat overigens meer dan genoeg is
alweer genoodzaakt om de ban op te
Topsport is failliet. De grootste
om de huidige staat van de topsport te
heffen, en het duurde tot de vijfde eeuw
sportbond ter wereld, de FIFA, wordt
duiden als moreel failliet. Zo geschetst is
voordat de laatste gladiatorenscholen
dezer dagen door de FBI ontmaskerd als
het geen milieu waar een christen zich
gesloten werden. Sport en spel bleken
een corrupte, maffiose organisatie die
actief of passief in zal willen bewegen.
onweerstaanbaar populair te zijn.
over lijken gaat. Het dopingprobleem
En toch: topsport is onverminderd
Een gelijksoortig patroon trad op
is in alle sporten onverminderd groot,
populair. De genoemde problemen
rondom de riddertoernooien in de
omdat de controlemechanismes niet
hebben daar geen enkele invloed op.
middeleeuwen. De kerkelijke concilies
opgewassen zijn tegen de zich steeds
Zelfs als het Nederlands voetbalelftal
besloten in de twaalfde eeuw om deze
verder ontwikkelende praktijk. De
zou willen meedoen aan het WK in Qatar
toernooien te verbieden, maar ook deze
kampioenen van nu zijn de leugenaars
(2022), dan nog zal het Oranjelegioen
ban had geen effect en werd in 1320
van straks. Daarnaast krijgt het dossier
niet afhaken. En dit jaar wordt er in
opgeheven.
matchfixing de laatste jaren ook in
Utrecht onbevangen reclame gemaakt
Nederland steeds meer aandacht, wat
voor de Grand Départ van de Tour de
zo mogelijk tot nog desastreuzere
France, waar de veelgebruikers uit de
conclusies leidt dan het dopingdossier.
jaren negentig als ploegleiders achter
De atleten blijken niet alleen opgevoerd
het stuur zullen zitten.
te zijn, het zijn zelfs komedianten in het
De passieve toeschouwer kan kennelijk
macabere schouwspel van malafide
van topsport blijven genieten, ook als
mensenhandelaren.
er een keur aan morele vraagstukken
Het grote publiek krijgt van deze ijsberg
speelt. Zelf mijd ik dit terrein van het
aan problematieken slechts het topje
leven ook niet, ondanks de dubieuze
8
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
’Elk dorp met twee kerken moet er één ombouwen tot sportschool’
Opinie
Abraham Kuyper roept calvanistische jongeren op om hun lichamelijke kracht te ontplooien. Ze moeten zich niet verliezen in het ziekelijke peinzen van gebrilde theoloogjes. Integendeel, de spieren van het geloof moeten tintelen van veerkracht! (beeld dgchpy0/Pixabay.com)
De kerkelijke autoriteiten kozen er
Elk dorp met twee kerken moet er één
eeuwwisseling erkend. Nederlanders
uiteindelijk voor om de riddertoernooien
ombouwen tot sportschool.
waren rond die tijd al bekend met de
te gedogen als voorbereiding en
De grondleggers van Muscular
Duitse gymnastiekbeoefening, die
oefening voor de kruistochten. Een
Christianity, Charles Kingsley en Thomas
voornamelijk als weerbaarheidstraining
interessante ontwikkeling: als afwijzing
Hughes, presenteren Jezus in The
voor latere dienst in het leger diende.
onmogelijk blijkt te zijn, kapselt de kerk
manliness of Christ als een moedige,
Eén van de meest aansprekende
sport in en gaat ze het gebruiken voor
volhardende held, die fit is om te
pleidooien voor lichamelijke
haar eigen doeleinden. Als sport zo
wedijveren. Lichamelijkheid wordt zo
ontwikkeling onder gereformeerden
populair is dat het niet te verbannen valt,
het nieuwe brandmerk van christelijke
komt van Abraham Kuyper, die in 1913
dan moet het maar gecontroleerd en
vroomheid. Hedendaagse organisaties
gereformeerde jongeren toesprak naar
gekerstend worden.
als Athletes in Action en de Fellowship
aanleiding van een tekst uit Spreuken:
of Christian Athletes zijn producten van
’Der jongelingen sieraad is hun kracht.’
Fit als Jezus
deze negentiende-eeuwse bewegingen.
Kuyper schroomt niet om zijn eigen
Het dienstbaar maken van sport aan
Binnen de Amerikaanse YMCA werden
sportieve prestaties voor het voetlicht
de christelijke levensovertuiging zie je
zelfs ’christelijke sporten’ ontwikkeld:
te brengen: ’Voor op weg naar de 80
het duidelijkst terug in de Victoriaanse
teamsporten die in de zomer en winter
kan ik zelf nog meedoen, maar van
beweging Muscular Christianity en de
gespeeld kunnen worden, die minder
jongsaf heb ik ’t lichaam dan ook in
aanverwante YMCA-beweging. Beide
ruw zijn dan rugby en voetbal en die
de spieren ontwikkeld. Ontwikkeld
negentiende-eeuwse bewegingen
jonge mannen (en vrouwen?) karakter,
door gymnastiek, door sabelslaan en
beogen het lichamelijke, sportieve leven
fair play, doorzettingsvermogen en
batonneeren, door schermen en door
dienstbaar te maken aan het koninkrijk
allerlei andere deugden aanleren.
zwemmen. Heel mijn lange leven heb ik
van Christus.
Tegenwoordig kennen we die sporten als
den plicht van flinke lichaamsbeweging
In deze bewegingen heeft men
volleybal en basketbal.
verstaan. En in de beste jaren van mijn
de klassieke overtuiging dat een
mannelijke kracht beklom ik telken jare
gezonde ziel woont in een gezond
Sabelslaan
lichaam. Die gedachte wordt zelfs
Ook onder Nederlandse gereformeerden
marschen van over tien en twaalf uur
in het extreme doorgetrokken: alle
is de noodzaak van lichamelijke
per dag. Daarom heb ik het recht u tot
bereikbare gezondheid is een plicht,
ontwikkeling met de opkomst van
steeds krachtiger lichaamsontwikkeling
alle vermijdbare ziekte is een zonde.
deze ’Engelse sporten’ rond de vorige
op te roepen.’
wekenlang hooge bergtoppen, soms met
>>
9
Thema
lichamelijkheid kent door de eeuwen
moest zijn. Daarbij associeerde Calvijn
heen een breed spectrum aan
veel spelen met vleselijk plezier en was
opvattingen. Dat gaat van vrijwel totale
hij bereid om ze in de ban te doen, ook
afwijzing tot hartelijke affirmatie op
vanwege de randcultuur van gokken,
allerlei punten. Maar aan beide kanten
drinken en dansen en vanwege het
van het spectrum is altijd sprake van
sporten op zondag.
reserves.
In navolging van Calvijn hadden ook de
De vroegchristelijke kerkvaders hadden
puriteinen grote moeite met de cultuur
nadrukkelijk hun reserves ten opzichte
rondom sport. De primaire afwijzing
van sport. Met name Tertullianus
van sport als afgoderij verdween in het
bestempelde sport als afgoderij.
gekerstende Europa dus weliswaar naar
De Olympische Spelen ter ere van
de achtergrond, maar er bleven reserves
Zeus waren daarvan het duidelijkste
bestaan.
voorbeeld. Het sportieve en atletische element stond daar in het kader van
Eergevoel
een heidense liturgie. (Overigens is dit
In Nederland stonden gereformeerden
liturgische element bij de herinvoering
tot diep in de twintigste eeuw negatief
van de Olympische Spelen in 1896
tegenover sport in competitieverband,
bewaard gebleven, in de vorm van een
beroepssport en zondagsport. Om een
– wellicht zelfs pauselijke – inwijding.
dam op te werpen tegen deelname
Een restant hiervan is nog zichtbaar in de
aan het sportieve leven werd 1
openings- en sluitingsceremonie.)
Timoteüs 4:8 soms betrokken op
Ook de andere grote, klassieke
atletische lichaamsoefening. Calvijn
toernooien in Nemea, Delphi en Korinthe
had die exegetische route weliswaar
werden ter ere van goden georganiseerd,
afgesneden, omdat de tekst in het
respectievelijk Zeus, Apollo en Poseidon.
verband staat van de ascetische
En sport was niet alleen met de Griekse
lichaamsoefening, maar Schilder hoonde
cultuur verweven, ook in Centraal-
die ’atletische exegese’ weg. Douma
Luther en Calvijn deden aan bowlen.
Amerika en Afrika vermengden sport
nam een genuanceerd standpunt in door
Luther verleende aan dat spel zelfs een
en religie zich. Het wantrouwen van de
niet te kiezen tussen de atletische en
geestelijke betekenis: de noodzaak voor
kerkvaders richting sport als afgoderij
ascetische uitleg.
christenen om de duivel omver te werpen.
kwam dus niet uit de lucht vallen.
Los van deze exegetische discussie
(kgorz/Pixabay.com)
Het is mede dankzij Thomas van
is het de vraag of een enkel
Aquino dat de westerse kerk sport en
Schriftgegeven voldoende is om een
spel met meer ontspanning begon te
dam op te werpen tegen een complex
Kuyper roept de jongeren op om evenzo
benaderen. Hij stelde dat de boog niet
cultureel verschijnsel. De relevante
hun lichamelijke kracht te ontplooien,
altijd gespannen kon staan en dat het
vraag is niet: hoe exegetiseer ik
onder het motto: ’Een flinke kop zit
dus niet verkeerd was om via sport en
deze tekst, maar: hoe exegetiseer
alleen op een flink gezond lichaam.’
spel de zinnen te verzetten. Zo werd in
ik hedendaagse sport als dominant
Gereformeerde jongeren moeten zich
de kloosters bijvoorbeeld een vorm van
cultureel verschijnsel? De exegese van 1
niet verliezen in het ziekelijke peinzen
tennis populair.
Timoteüs 4 is daarbij ’van weinig nut’.
van gebrilde theoloogjes. Integendeel,
En ook de reformatoren waren fysiek
Maar om terug te keren naar de
de spieren van het geloof moeten
actief. Luther deed aan bowlen. Hij
kritische gereformeerde houding
tintelen van veerkracht. Met deze en
verleende aan dat spel zelfs een
andere gepeperde uitspraken dringt
geestelijke betekenis: de noodzaak
Kuyper aan op een samengaan van
voor christenen om de duivel omver te
lichamelijke en geestelijke ontwikkeling.
werpen. Calvijn speelde dit spel ook.
Kloostertennis De christelijke omgang met sport en
10
Dat nam echter niet weg dat beide reformatoren van mening waren dat lichamelijke oefening eerbaar en nuttig
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
’Een flinke kop zit alleen op een flink gezond lichaam’
Opinie
tegenover sport: zelfs hedendaagse pleitbezorgers van een hartelijke omarming van sport door christenen blijven hun reserves houden. Er is een snel groeiende groep van
Mag je als christen wel de beste willen zijn, terwijl je geroepen bent om de ander uitnemender te achten dan jezelf?
wetenschappers die zich richten op de verhouding tussen het christelijke geloof en sport. Prominente figuren in dit veld
dat betrokkenheid op sport en het
aangeboden wordt, zeker als je het afzet
wijzen op de kwalijke aspecten van een
toeschouwen en volgen van topsport
tegen bepaalde keuzes van de Duitse
’winnen-tegen-elke-prijsmentaliteit’, die
moreel geladen is.
media.
niet verenigbaar is met het christelijke
Op zichzelf zou dit helemaal niet vreemd
De Nederlandse journalistiek, vooral
geloof. Ook wordt het eergevoel, dat
zijn, omdat een christen bijna onmogelijk
zoals die bedreven wordt door de
gestreeld wordt in sportieve competitie,
alle terreinen van zijn leven moreel kan
publieke omroep, is een doelbewuste,
nadrukkelijk bekritiseerd. Mag je als
laden. Bovendien leent sport zich er bij
eenzijdige hup-holland-hupjournalistiek,
christen wel de beste willen zijn,
uitstek voor om los te komen van de
die de lastige aspecten van sport
terwijl je geroepen bent om de ander
ernst van het werkende leven. Zowel
verzwijgt of minimaliseert en vervalt in
uitnemender te achten dan jezelf? De
actief als passief is het een middel tot
openlijk chauvinisme, dat als het even
consensus is vaak dat een christen
ontspanning. Je zou het haast spelbederf
kan ontaardt in een hosanna voor onze
slechts ’wed-strijden’ kan in de zin van
kunnen noemen om dit levensterrein te
helden. Voor de passieve toeschouwer
samen streven naar excellentie, en dus
belasten met ethische vraagstukken.
is dit heerlijk. Met het vertrouwde bord
niet in de zin van het verslaan van de
Daar komt bij dat er wel meer terreinen
op schoot eredivisievoetbal kijken,
tegenstander.
van het leven zijn waarover de
met de Noorse trui en erwtensoep
christenheid en de kerk weinig moreel
schaatstoernooien volgen, zwijmelen
Als je dit brede spectrum aan
besef aan de dag leggen. Sommige
bij de zang van Dalida tijdens de
standpunten over de christelijke omgang
ethische thema’s staan hoog op de
Avondetappe... Topsport is heerlijk.
met sport overziet, zijn mijns inziens
agenda, andere krijgen nauwelijks
Topsport is geweldig.
twee waarnemingen van belang:
aandacht. Dat bewijst de kerkelijke
De Duisters hebben echter jarenlang
praktijk waar ik als voorganger in
vanwege de dopingperikelen de Tour
sta. Vragen rondom het huwelijk en
niet uitgezonden. Om die reden haakten
om inhoudelijke redenen bekritiseerd.
andere samenlevingsvormen zijn hete
sponsoren en publiek af, waardoor er nu
Vaak is het kader waarbinnen de
hangijzers, terwijl gelijksoortige of zelfs
een nieuwe frisse generatie wielrenners
activiteiten plaatsvinden het probleem.
zwaarwegender vragen rondom werken
is opgestaan, die snapt wat er op het
of je hypotheek afsluiten bij een ’dit-
spel staat.
2. In alle tijden bestaan er reserves ten
kan-niet-waar-zijnbank’ niet spelen.
Ook heeft de Duitse zender ARD een
opzichte van sportieve activiteiten.
Rondom topsport kan iets dergelijks
fraai stukje onderzoeksjournalistiek
In de omgang met sport is dus
aan de hand zijn. Hoewel het fenomeen
verricht, waarin de Russische invloed in
onderscheidingsvermogen nodig.
zelf bijna bezwijkt onder zijn immorele
de sportwereld – tot in de World Anti-
gewicht, blijven wij ermee omgaan alsof
Doping Agency – werd blootgelegd. Juist
onze deelname ethisch onverschillig is,
deze kritische onderzoeksjournalistiek
niet meer dan een onschuldig tijdverdrijf.
bevrijdt de passieve toeschouwer van
1. Sportieve activiteiten worden zelden
Spelbederf Opvallend genoeg lijkt het erop dat hedendaagse gereformeerde
een naïeve blikrichting. Het stimuleert
christenen als gevolg van hun open
Hosanna
houding tegenover onze cultuur iedere
Als enerzijds geëngageerd liefhebber
alternatieve, kritisch-betrokken omgang
reserve ten opzichte van topsport
van topsport en anderzijds moreel
met topsport. Helemaal in lijn met veel
hebben laten varen. De noodzaak van
verontwaardigde christen vermoed ik
van onze kerkvaders.
onderscheidingsvermogen lijkt niet te
nog een diepere oorzaak voor onze
worden onderkend, laat staan toegepast.
morele onverschilligheid tegenover
Louren Blijdorp is predikant-in-opleiding
Er zou hier sprake kunnen zijn van
topsport. Namelijk: de toeschouwers zelf
in de GKv Hardenberg-Baalder en
morele apathie of morele blindheid.
zijn gedrogeerd door de manier waarop
promoveert aan de TU Kampen op het
Mogelijk komt het niet in ons op
topsport in de Nederlandse media
onderwerp ’sport en theologie’.
het morele besef en het ontwikkelt een
11
Thema
Profwielrenster Anna van der Breggen over topsport en christen zijn
’Ik probeer vooral heel erg mezelf te zijn’ 12
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
Interview Altijd maar presteren, eindeloos afzien, de beste willen zijn, strenge diëten volgen, verjaardagsfeestjes afzeggen: van topsporters wordt het onmogelijke gevraagd. Profwielrenster Anna van der Breggen, lid van de GKv Hasselt, weet er alles van. ’Als je een feestjesmens bent, houd je het in de wielrennerij niet lang vol.’
tekst Jasper van den Bovenkamp
Anna van der Breggen ligt op koers
die jaren heb ik me ook meer gefocust
voor de gouden plak op de Olympische
op mijn studie hbo-v. Pas in 2012 heb ik
Spelen, volgend jaar in Rio de Janeiro. Op
me fulltime op wielrennen toegelegd.
woensdagavond 24 juni won ze tussen
Mensen in m’n omgeving zeiden
neus en lippen door het Nederlands
geregeld: je hebt talent, daar moet je
kampioenschap tijdrijden in Emmen,
wat mee doen. Maar ik was er nooit
waar ze de toppers Ellen van Dijk
voor de volle honderd procent voor
en Chantal Blaak ver achter zich liet.
gegaan, en dat is natuurlijk wel nodig in
Eerder al, in 2012, werd ze Europees
de topsport.’
’Juist omdat ik er wat minder ben, maak ik alles tijdens een kerkdienst intenser mee’
won ze drie van de vier etappes en het
Hoe ben je vervolgens in het
Gun je iemand anders een overwinning?
eindklassement in de Tour de Bretagne.
professionele circuit beland?
’Laatst won een renster met wie ik
En o ja, vlak voor dit interview keerde
’Ik vond aansluiting bij een ploeg
vroeger in een team heb gezeten. Ik ken
ze terug uit Azerbeidzjan, waar ze was
van de Internationale Wielerunie
die wielrenster goed en ik wist hoeveel
vanwege de European Games in Baku.
(UCI), en daarmee werd alles direct
die overwinning voor haar betekende.
De 25-jarige Anna fietst de hele wereld
professioneel. Je beschikt over allerlei
Dan ben ik echt blij voor haar. Ook al win
over. En overal waar ze komt, sleept
faciliteiten en gaat serieus volgens een
ik zelf niet, ik kan er het plezier voor een
ze beetjes goud of zilver binnen. Toch
trainingsschema werken. Daardoor
ander wel van inzien.’
ligt de voorlopige apotheose nog in het
werd ik snel beter en won ik een aantal
vooruitzicht. ’Op de Spelen in Brazilië ligt
belangrijke wedstrijden. Dat zorgde er
Je bent zeer geregeld in het buitenland,
er voor mij een heel zwaar, maar vooral
wel voor dat ik echt zin had om door
mist veel sociale activiteiten en moet
mooi parcours. Het wordt een moeilijke
te gaan. Sinds 2014 kom ik uit voor het
een streng dieet volgen. Is het je dat
opgave, maar als je daar naartoe gaat,
Rabo Liv Women Cycling Team.’
allemaal waard?
kampioene tijdrijden. In datzelfde jaar
’Natuurlijk spelen persoonlijke ambities
wil je winnen. Ja, dat ben ik wel van In de sportwereld draait het veel om
mee. Toch is het niet allemaal individueel
ego’s. Hoe egoïstisch ben jij?
gericht. Topsport heeft een positieve
Wanneer begon het wielrennen bij jou
’Iedere sporter wil de beste zijn, anders
invloed op de maatschappij; kijk alleen
te kriebelen?
zul je nooit ergens goed in worden. Ook
al hoeveel tijd en ruimte kranten, radio
’Al vanaf m’n achtste zit ik op
ik ben dus erg competitief ingesteld.
en televisie eraan besteden. Ik hoop dat
wielrennen. Mijn hele jeugd heb ik
Maar egoïstisch, dat vind ik niet zo’n
mensen erdoor vermaakt worden, dat
gereden. Toen ik in de selectie kwam,
mooi woord. Ik zou eerder zeggen dat ik
ze er blij van worden. Daarnaast worden
werd wel duidelijk dat ik er goed in was.
een enorme streber ben, dat ik een heel
we ingezet voor de sponsoring van
Dat was voor mij ook het moment dat ik
duidelijk doel heb dat ik wil halen en
vaak gezonde producten en maken we
dacht: hier wil ik mee verder.
waarvoor ik veel opzij zet. Net als voor
reclame voor beweging. In die zin zijn
Toen ik in 2009 overging naar de elite-
mijn hbo-v-diploma, daar heb ik ook
we ambassadeurs voor een gezonder
vrouwen, werd het niveau voelbaar
keihard voor geknokt.’
leven.’
plan.’
>>
hoger. Die overstap was best pittig. In
13
Redactioneel
De Tour A
ls je tegenwoordig de Tour de France wint, zit daar bij voorbaat een luchtje aan. Een dopingluchtje. Zo’n luchtje
dat je lastig ruikt. Maar toch…
Maar vind je niet dat je daar veel offers voor moet brengen? ’Tja, er hoort een bepaalde leefstijl bij. Klopt. Neem de voeding. Soms vragen mensen of het wel vol te houden is. Voor mij voelt het echter niet als een regime
Vervelend, zo’n begin van een stukje over de Tour. Vind ik zelf
waaraan ik me onderwerp. Ik kijk gewoon anders tegen
ook. Ik hou van fietsen, de Tour vind ik leuk en ik word ziek
voeding aan. Ongezond eten sla je meestal over en
van die dopingverhalen. Maar je kunt er niet omheen. En als
verder zorg je ervoor dat je op de juiste momenten de
het even niet over doping gaat, gaat het wel over stakende
juiste voedingsstoffen binnen krijgt. Maar wees gerust,
agenten die een spaak in het wiel steken. Het wordt allemaal
tijdens vakanties zit ik echt niet vast aan mijn zes
steeds erger.
eiwitmomenten per dag.’
Ik ontdekte van de week een aparte pagina van Wikipedia over ’doping in de Ronde van Frankrijk’. Gekker moet het niet
Vind je het lastig dat je je familie en vrienden zo
worden. Want het is al gek geworden: het eerste ’wapenfeit’
weinig ontmoet?
dateert uit 1966 en sinds 2005 blijkt het zo’n beetje elk jaar
’Als je een feestjesmens bent, houd je het in het
raak te zijn.
wielrennen – en sowieso in de topsport – niet lang vol.
Wie tegenwoordig de Tour wint, moet niet te vroeg juichen.
Je hebt gewoon weinig tijd en bent vaak weg. Daardoor
Ik hoef maar de naam van Lance Armstrong te noemen en u
mis je verjaardagen van familie en vrienden. En een
weet wat ik bedoel. Drie jaar geleden raakte hij al zijn over-
gezellig familieweekendje zit er ook niet in. Hetzelfde
winningen kwijt. Op papier dan. Hij was betrokken bij een
geldt voor afspreken met vriendinnen: dat is gewoon
immens dopingschandaal. In zijn kielzog trok hij het halve pe-
beperkt. En zij hebben natuurlijk ook hun baan en
loton mee. Dat deed hij altijd al, maar nu dus in dat schandaal.
planning, waardoor het lastig is om elkaar geregeld te ontmoeten. Ja, dat is absoluut een minpuntje.’
Als je iemand een knappe rit ziet rijden, is de eerste vraag of hij doping in z’n lijf heeft
Sommige christenen plaatsen vraagtekens bij een combinatie van geloven en topsport beoefenen. Hoe sta je daar zelf in? ’Tja, om te beginnen: ik zit natuurlijk niet iedere zondag meer in de kerk. Dat was in ons gezin wel even een verandering. We waren gewend om allemaal twee keer per zondag te gaan. Maar ja, veel wedstrijden worden nu eenmaal op zondag gereden. Op een gegeven moment hebben mijn ouders me daarin vrijgelaten.
Is het verantwoord om als christen naar de Tour te kijken?
De zondagen dat ik in Nederland ben en niet hoef te
Die vraag werd vroeger ook gesteld, maar dat had niks met
rijden, ga ik wel naar de kerk. Dat vind ik heerlijk. Juist
doping te maken. Toen ging het over sportverdwazing en
omdat ik er wat minder ben, maak ik alles tijdens zo’n
zondagsport. Nu nauwelijks nog. Toch is de vraag of je ont-
dienst wat intenser mee.
spannen naar de Tour kunt kijken actueler dan ooit. Want als
Persoonlijk denk ik overigens dat geloven niet iets is
je iemand een knappe rit ziet rijden, is de eerste vraag of hij
wat je uitsluitend in de kerk doet. Natuurlijk, je krijgt er
doping in z’n lijf heeft. Is dat nog leuk?
belangrijke input, je hoort dingen die je nog niet wist,
Gelukkig, er is een lichtpunt. Chris Froome, kanshebber voor
de Bijbel wordt uitgelegd en je staat gewoon even stil
de eindzege, heeft het bedacht:
in de hectiek van de week. Maar geloven is veel meer.
’De teleurstelling van vorig jaar
Voor mij zit het in kleine dingen: bidden, je omgaan
is de motivatie voor deze Tour.’
met anderen, uitleven wat God ons probeert duidelijk
Zo kunnen we hopelijk nog een
te maken, namelijk dat je om elkaar denkt, dat je elkaar
eind komen. Zonder doping.
liefhebt, dat je de goede dingen doet. In het wielrennen probeer ik die waarden elke dag uit te dragen. Dat komt vooral tot uitdrukking in hoe ik met ploeggenoten omga, denk ik.’
Henk Hoksbergen (GKv), hoofdredacteur OnderWeg
Interview
’Ik ben niet actief met Bijbelteksten aan het strooien, dat werkt in zo’n klimaat alleen maar averechts’
Anna van der Breggen ligt op koers voor de gouden plak op de Olympische Spelen volgend jaar. (beeld Cor Vos)
Zie je dat als een christelijke taak?
voor mij niet om te gaan bidden. Ik heb
worden. Er zijn officiële lijsten van wat
’Nou ja, vooropgesteld: ik ben één van
dan te veel moeite om m’n aandacht
je wel en niet mag gebruiken, maar ik
de weinige christenen in de topsport.
erbij te houden. Bidden doe ik liever op
vind de lijntjes nogal dun. Je kunt een
Maar door alle interculturele contacten
andere momenten van de dag, als ik wat
aspirine nemen tegen hoofdpijn, maar
en de verschillen die daarbij komen
meer rust heb.’
ook preventief om minder pijn te voelen tijdens het fietsen. Er zijn onwijs veel
kijken, is het niet altijd helemaal duidelijk wie nu wel gelooft en wie niet. Ik ben
Ervaar je Gods aanwezigheid in het
voedingssupplementen op de markt die
dan ook niet actief met Bijbelteksten aan
wielrennen?
minder verzuring of betere prestaties
het strooien of zoiets. Dat werkt in zo’n
’Op de fiets ben je best wel kwetsbaar.
garanderen. En bij astma kun je een
klimaat alleen maar averechts. Ik probeer
Dat bleek vorig jaar toen ik tijdens het
pufje nemen, maar sommige sporters
vooral heel erg mezelf te zijn. Soms zijn
WK mijn bekken brak. Zoiets kan grote
gebruiken het pufje omdat ze anders de
mensen expliciet in het christelijk geloof
consequenties hebben: misschien kun
sport niet kunnen beoefenen. Tja, waar
geïnteresseerd; ze willen er meer van
je nooit meer op niveau fietsen. Toch
liggen de grenzen? Bepaalde middelen
weten. Op zo’n moment probeer ik wel
ervoer ik toen rust, omdat ik dacht:
kunnen je prestaties bevorderen, maar
iets mee te geven. En ja, die kansen krijg
God is erbij, óók als dat soort dingen
hoever mag je daarin gaan? Die keuzes
ik genoeg.’
gebeuren. Natuurlijk, af en toe zag ik
moeten gemaakt worden. Zelf maak ik
het niet helemaal zitten. Ik kon immers
altijd de afweging: alles wat slecht is
Waar gaan die gesprekken dan
het WK niet meer rijden. Maar juist op
voor mijn lichaam, gebruik ik niet.’
bijvoorbeeld over?
die momenten is het fijn om te weten
’Soms zijn het heel basale vragen die
dat er een God is. Wielrennen is voor mij
je met elkaar bespreekt, zoals: bestaat
belangrijk, maar niet het belangrijkste.’
God? Maar we hebben het met elkaar
Maar topsport is sowieso niet erg gezond, toch? ’Je weet het natuurlijk nooit helemaal
ook wel over onze opvoeding en wat we
De sportwereld is niet vrij van
precies. Je vraagt het uiterste van je
daarin hebben meegekregen.’
corruptie, zo laten de perikelen rondom
lichaam, jaar in jaar uit. Met topsport
wereldvoetbalorganisatie FIFA zien. Ook
moet je daarom ook op tijd weer
Zien mensen ook aan bepaalde rituelen
in het wielrennen is er een hardnekkige
stoppen. Maar aan de andere kant: een
dat jij gelooft, bijvoorbeeld doordat je
dissident: doping. Wat doen die
kantoorbaan in combinatie met ongezond
voor je eten bidt?
ontwikkelingen met jou als christelijke
eten en drinken is ook niet best.’
’Haha, bidden voor het eten is wel een
topsporter?
puntje binnen de ploeg. Na een zware
’Voor mij is het een beetje een grijs
Jasper van den Bovenkamp (PKN) is
training heb ik echt enorme trek. Als het
gebied. Als je de beste wilt zijn, doe
journalist bij Tekstbureau Vakmaten.
eten dan voor m’n neus staat, helpt het
je er natuurlijk alles aan om dat te
15
Thema
Sportfilms vertellen grote verhalen
Metaforen voor Hopelijk wordt de komende sportzomer niet te veel onderbroken door slecht weer. Maar als je op een regenachtige dag toch binnen moet blijven, dan zijn er altijd nog talloze sportfilms om te bekijken. Een thematisch overzicht.
tekst Bart Cusveller
Sportfilms zijn er in alle soorten en maten.
Want wat is er boeiend aan een verhaaltje over
Misschien heeft één op de tien speelfilms,
kinderen die een honkbalcompetitie winnen of
zeker onder de Amerikaanse, wel een
verliezen, als dat verhaal niet op één of andere
sportgerelateerd thema. Sport is immers
manier resoneert met de overwinningen en
overal. Je kunt ook geen sport bedenken of er
nederlagen die we zelf in het leven kennen?
is wel een speelfilm over gemaakt: boksfilms,
Zo bezien wordt sport in speelfilms vaak
honkbalfilms, basketbalfilms, racefilms...
opgevoerd als metafoor voor het leven en,
Wie even over het wereldwijde web surft,
sterker nog, voor het geloofsleven. De apostel
ontdekt al snel allerlei lijstjes met de ’top
Paulus vergelijkt het geloof niet voor niets met
zoveel sportfilms aller tijden’ (wat bij sportfilms
het strijden van de goede strijd, het volbrengen
natuurlijk meer gepast is dan bij pak ’m beet
van een wedloop en het winnen van de
echtscheidingsfilms). Of er ook zoiets is als een
overwinningskrans.
’top tien christelijke sportfilms’ weet ik niet,
Laat ik een paar voorbeelden noemen aan de
maar zulke films bestaan wel en ik zal er ook
hand van drie typen sportfilms.
een paar noemen. context de hardloopfilm Chariots of Fire (1981)
1. Overwinning op een tegenstander
kennen. In die film traint een jonge Schotse
In het meest voor de hand liggende type
theologiestudent voor de Olympische Spelen.
sportfilm staat een lange weg naar een
Niet ter meerdere eer en glorie van hemzelf
overwinning op een tegenstander centraal.
(zoals zijn studiegenoot en tegenstander), maar
Neem de bekende serie boksfilms Rocky
omdat hij voelt dat God geniet wanneer hij zo
(1976, 1979, 1982, 1985, 1990, 2006), die
goed hardloopt als zijn geschapen lijf hem maar
bodybuilder Sylvester Stallone tot een
toelaat.
wereldster maakte. Hij speelt Rocky Balboa,
Veel lezers van OnderWeg zullen in deze
een Italo-Amerikaan van eenvoudige
16
Om wegwijs te worden in filmland is het
komaf, die steeds tot het uiterste getergd
interessant om sportfilms inhoudelijk te
wordt door zijn tegenstander en slechts
benaderen en te kijken voor welke grote
door een spartaans trainingsprogramma en
verhalen die kleine sportverhalen model staan.
ongelooflijke wilskracht het ultieme verschil
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
Achtergrond
het leven Hij voelt dat God geniet wanneer
hij zo goed hardloopt als zijn geschapen lijf hem maar toelaat
maakt in de ultieme seconde van de ultieme
leerschool bij mister Miyagi. Alleen zien we
wedstrijd.
hier ook nog een tweede thema.
Ook de Amerikaanse ijshockeyfilm Miracle (2004) is gebaseerd op zo’n stramien: de
2. Overwinning op jezelf
tegenstander is de vijand en die moet ten
Gezien de inspanningen die sporters als Rocky
koste van alles verslagen worden. In Miracle
Balboa en Daniel-san moeten leveren om hun
gaat het daarbij om het waargebeurde verhaal
tegenstander te kunnen overwinnen, is het niet
van de Amerikaanse ijshockeyploeg die tijdens
zo gek dat die films laten zien hoe zij allereerst
de Olympische Spelen van 1980 in Moskou
een overwinning moeten behalen op zichzelf.
alles op alles zette om de onoverwinnelijke
Ze moeten grenzen verleggen, dingen doen
ploeg van de toenmalige Sovjet-Unie de
waarvan ze dachten dat ze die niet konden of
gouden medaille te ontnemen.
belangrijke ontdekkingen doen over wat er
Wat deze kleine verhalen over anderen of over
werkelijk belangrijk is in de sport of in het leven
onszelf zeggen, is vaak zoiets als: iedereen
in het algemeen.
kan een winnaar zijn, uit iedereen kan een
Een voorbeeld hiervan voor de hele familie is
winnaar tevoorschijn komen. Hoewel die
de racefilm Cars (2006) van Pixar Animation
boodschap op zichzelf genomen waar is, gaat
Studios. Dat het autootje Lightning McQueen
die meestal gepaard met de Amerikaanse
steeds wordt verheerlijkt als het grote talent van
heldenmythe: als je maar wilt, als je maar in
de racebaan, maakt hem verwaand en feitelijk
jezelf gelooft, als je maar je best doet, dan
eenzaam. Als hij per ongeluk verzeild raakt in
kun je het hoogste doel bereiken. Het zijn met
één of ander achterafdorp, leert hij de waarde
andere woorden heldenfilms. Ze beschrijven
inzien van anderen, die met alle lek en gebrek
een mythologie, een leer voor het inrichten
op niets anders uit zijn dan vriendschap.
van je leven en van de samenleving.
Een andere film voor de hele familie is The
De jeugdfilm The Karate Kid (1984) heeft
Rookie (2002), naar het waargebeurde verhaal
eenzelfde thema. De vervelende eigenaar
van een getalenteerde honkballer die na
van een karateschool moet nodig eens op zijn
een blessure is afgeschreven, maar op latere
nummer gezet worden en daarvoor moet de
leeftijd eerder harder dan zachter gaat gooien
slungelige tiener Daniel eerst door een taaie
en uiteindelijk de oudste debutant in het
17
Thema
De Amerikaanse heldenmythe:
als je maar in jezelf gelooft, dan kun je het hoogste doel bereiken
professionele honkbal wordt. Van beide films is
De klassieker op dit gebied is misschien wel
bekend dat christelijke filmmakers er nadrukkelijk
Raging Bull (1980), het waargebeurde verhaal van
bij betrokken zijn geweest.
de heetgebakerde bokser Jake LaMotta, die het
Niet opgeven en geloven in je eigen waarde:
ver schopt in de ring, maar er niet in slaagt zijn
dan ben je pas een echte held. Dat is een andere
privéleven op de rails te houden. De films schuwt
insteek dan die in de films waarin de helden van
de rauwe kanten van zijn bestaan niet en toont
meet af aan geloven dat ze de beste zijn. Die
hoe hij het tot in een donkere gevangeniscel
helden komen doorgaans bedrogen uit. Sporters
weet te verknoeien, waar hij uiteindelijk een
die eerst een overwinning op zichzelf behalen, zijn
felle zonnestraal van buitenaf op zijn misère ziet
vaak veel sympathieker.
vallen.
Wat er overwonnen moet worden? Vaak zijn dat minderwaardigheidsgevoelens. De basketbalfilm
Het verhaal van David en Goliat kun je uitleggen
Coach Carter (2005) laat zien hoe een matig
als een staaltje moed en vernuft van de kleine
schoolteam van bij elkaar geraapte underdogs
herdersjongen. Je kunt ook zeggen: hij strijdt in de
door een oud-prof wordt gedrild en niet alleen
naam van de Heer en zonder Hem kan hij niets.
goede resultaten begint te behalen, maar vooral
Het ging er bij David niet om dat hij door training
ook geloof in eigen kunnen krijgt. De spelers
en inspanning een reus versloeg (overwinning op
ontdekken dat ieder met zijn sterke én zwakke
een tegenstander). Het ging er ook niet om dat
kanten een bijdrage kan leveren. Je mag er zijn, of
hij genoeg zelfvertrouwen kweekte en zijn eigen
je nu de cup pakt of niet.
twijfels overwon (overwinning op jezelf). Nee, de
3. Geen overwinning (op eigen kracht) Het derde type sportfilm heeft een wat ander
boodschap is, zoals Elly en Rikkert zingen: wie op God vertrouwt, die wordt een dappere held (geen overwinning op eigen kracht).
verhaal. Deze films tonen wel de strijd van de
Kijktip
sporters, maar draaien niet om winnen. Sterker
Sportfilms laten op verschillende manieren zien
nog, deze sporters kunnen ook verliezers zijn. De
hoe mensen omgaan met strijd en overwinning.
belangrijkste ontdekking van deze antihelden is
En eigenlijk zie je die thematiek ook in veel
dat winnen niet het belangrijkste is – zelfs niet een
andere films terug. Wat jagen mensen na en wat
overwinning op jezelf – en dat je niet kunt winnen
en wie hebben ze daarvoor nodig?
of zelfs strijden zonder geholpen te worden. Het
Tip voor als het dan inderdaad een keer regent
gaat niet op eigen kracht.
en u één van de genoemde films wilt bekijken:
Vaak laten zulke films de onderkant van de
relateer de thematiek ook eens aan uzelf. Wat
sportwereld zien. In de realistische film The Wrestler
jaagt u na in geloof en leven? En wie hebt u
(2008) leeft de uitgerangeerde showworstelaar
daarbij nodig?
Randy ’The Ram’ Robinson een leven van
18
verloedering en armoede. Hij ontdekt dat zijn leven
Bart Cusveller (NGK) is docent en onderzoeker
alleen kleur krijgt als hij de verbroken band met
aan de Christelijke Hogeschool Ede en lid van de
zijn vervreemde dochter herstelt.
brede redactie van OnderWeg.
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
Nieuws
Colofon Kernredactie Ad de Boer (hoofdredacteur), Matthijs Haak, Johanne de Heus (beeldredacteur), Henk Hoksbergen (hoofdredacteur), Peter Hommes, Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (eindredacteur), Bas Luiten, Heleen Sytsma-van Loo, Ton Vos.
Groeispurt bij New Wine Zomerconferentie Het aantal aanmeldingen voor de New Wine Zomerconferentie ligt met 4500 20 procent hoger dan vorig
Brede redactie Kernredactie plus Bart Cusveller, Freddy Gerkema, Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Hans Vel Tromp, Jan Westert.
jaar, meldt conferentiemanager Cock van der Brugge.
Medewerkers
Naar verwachting loopt dat aantal tot de start van de
Eline de Boo, Han Hagg, Simon Kadijk, Myriam Klinker-De Klerck, Roel Kuiper,
conferentie op 19 juli nog op tot 4800. Naar verwachting
Almatine Leene, Wim van der Linde, Embert Messelink, Jan Mudde, Maurits Oldenhuis,
komen daar nog 2000 bezoekers bij die maar één of
Hans-Jan Roosenbrand, Wolter Rose, Wim van der Schee, Joost Smit, Esther Spiering-
twee dagen komen. Van de deelnemers zijn 50 procent
de Hek, Peter Strating, Jeroen Sytsma, Daniël Timmerman, Roel Venderbos,
volwassenen en 50 procent kinderen en jongeren. Sinds de conferentie in 2004 met 800 deelnemers begon, is het bezoekersaantal jaarlijks gestegen, maar nog nooit zo sterk als dit jaar. Van der Brugge verklaart de groeispurt uit ’de mond-tot-mondreclame van mensen die op vorige conferenties een goede tijd hebben gehad en enthousiast zijn over de combinatie van stevige theologische onderbouwing en persoonlijke spits: God kent mij,
Maarten Verkerk, Ronald Westerbeek, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp. Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, 033-750 67 87, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: Nico Schenk, Droogoven 7, 3961 EW Wijk bij Duurstede, 0343-57 50 27, administratie@onderwegonline.nl.
is betrokken bij mijn leven en heeft mij in de gaven van de heilige Geest veel te bieden.’
Audio
Ongeveer de helft van de deelnemers (49 procent) komt
OnderWeg is beschikbaar in gesproken vorm bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en
uit CGK, GKv en NGK (18 procent NGK, 15 procent GKv,
Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499.
7 procent CGK en 8 procent combi-gemeenten). In 2012 was dat 54 procent. De overige deelnemers komen uit de PKN (23 procent), baptisten-, pinkster- en evangelische gemeenten (14 procent) en overige kerken (14 procent). De New Wine Zomerconferentie wordt van 19 tot 25 juli in Biddinghuizen gehouden met als thema: Rijk in God!
Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 46,- (studenten € 23,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.
Komen en gaan
Persvereniging
Beroepbaar (GKv): kandidaat dr. B. van Egmond (Kam-
OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.
pen), 038 4579875 of 06 15041559, bartvanegmond@
Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.
gmail.com; kandidaat C. van den Berg (Dronten), 0321 382805 of 06 46463666, rienvandenkerk@gmail.com. Aangenomen naar GKv Rouveen: R.W.J. van Ommen (GKv/NGK Nijverdal); naar GKv Heerde kandidaat J.R. Cramer (Heerde); naar GKv Langerak kandidaat J.H. Riemer (Zwolle).
Bestuur Persvereniging Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Krijn de Lange, Aad Lootens, Ale Sierksma, Hillie van de Streek. Adverteren Nico Postuma, 0341-84 21 47 of 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.
Zeeuws-Vlaamse kerken bezig met eigen toekomst
Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.
De vijf kerken in de GKv-classis Axel beleggen op 28
Bredewold. Creatie, web & print. Postbus 86, 8090 AB Wezep, 038-376 33 90,
november in Terneuzen een symposium over ’kerk zijn
Vormgeving fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.
in deze tijd en in de eigen regio’. Het symposium ligt in het verlengde van een rapport dat in opdracht van de
Technische realisatie en druk
classis is gemaakt over de toekomst van de classisker-
Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle,
ken, waarvan de meeste de gevolgen van ledenverlies ondervinden. www.onderwegonline.nl facebook.com/onderwegonline twitter.com/onderwegline
038-467 00 70. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg te Wijk bij Duurstede. www.onderwegonline.nl
www.facebook.com/onderwegonline www.twitter.com/onderwegonline
19
Thema
Waarom sport van weinig nut is ’Oefen u in de godsvrucht. Want de oefening van het lichaam is van weinig nut, doch de godsvrucht is nuttig tot alles, daar zij een belofte inhoudt van leven, in heden en toekomst’, schrijft Paulus in 1 Timoteüs 4:7b-8 (NBG-vertaling 1951). Anders gezegd: we kunnen beter ophouden te sporten. Of toch niet? tekst Rob van Houwelingen
Menig sportliefhebber is weleens
aan de kerk? Is je conditietraining
het stadion, de wedstrijd, de spelregels,
geconfronteerd met de veelgeciteerde
verspilde energie? Mag je niet genieten
de scheidsrechter, de erekrans: ze
uitspraak van Paulus dat lichamelijke
van allerlei prestaties die tijdens
komen allemaal voorbij in zijn brieven.
oefening van weinig nut is. En al
wereldkampioenschappen of Olympische
Misschien heeft Paulus tijdens zijn
noemt Paulus fysieke training niet
Spelen door topsporters worden
verblijf in Korinthe ook van dichtbij een
nutteloos of zinloos, hij vindt het toch
neergezet?
groot sportevenement meegemaakt:
minder belangrijk dan jezelf oefenen in
de Istmische Spelen (vanaf 581 voor
vroomheid.
Langeafstandswandelaar
Moet je dan als christen stoppen met
Paulus is niet tegen sport. Hij maakt
zeegod Poseidon). Terugkijkend op zijn
je favoriete sport en alle vrijgekomen
juist vaak gebruik van beelden uit de
apostolische loopbaan vergelijkt Paulus
tijd besteden aan je geloofsleven en
sportwereld. De atleet, de vuistvechter,
zichzelf nota bene met een hardloper,
20
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
Christus georganiseerd ter ere van de
Opinie
Paulus is niet
tegen sport, hij vergelijkt zichzelf nota bene met een hardloper
leven staan, hun geloofsgeheim en hun
dat wil zeggen uitsluitend voor dit leven.
geestelijke rijkdom (1 Timoteüs 2:2; 3:16; 6:3-6; vergelijk 2 Timoteüs 3:5; Titus
Sport en bewegen kunnen de
1:1). Christelijke vroomheid wordt in een
lichamelijke conditie verbeteren. Daarbij
doorleefd geloof gepraktiseerd, vanuit
is een mens levenslang gebaat. Dit geldt
je relatie met God en gericht op het
voor christenen en niet-christenen. Maar
heil van je naaste. Zo’n levenshouding
verder dan dit aardse bestaan strekt het
komt je niet aanwaaien. Daarom moet
behaalde voordeel niet. Het beoefenen
Timoteüs zichzelf erin trainen.
van de vroomheid levert echter voor
Het Griekse werkwoord dat meestal met
christenen onbeperkte voordelen op,
’oefenen’ wordt vertaald (gumnazein) is
wil Paulus zeggen, omdat onze relatie
in de Nederlandse taal bekend geworden
met God niet ophoudt bij de grens
via het woord ’gymnastiek’. In het Grieks
van de dood. Wij hebben onze hoop
die volop in de race is geweest en de
werd het voornamelijk gebruikt ter
gevestigd op de levende God (vers 10).
eindstreep heeft gehaald (2 Timoteüs
aanduiding van lichamelijke training
Ieder die op Hem vertrouwt, ziet zijn
4:7). Geen wonder, want hij had
en sportbeoefening (gumnasia, een
levensbelofte werkelijkheid worden,
duizenden kilometers afgelegd om het
belangrijk onderdeel van de jeugdcultuur
zowel in deze als in de andere wereld
evangelie in de wereld te verbreiden.
in Efeze). Dus ook hier gebruikt Paulus
(1 Timoteüs 6:17-19; vergelijk Efeziërs
Sommige gedeelten daarvan reisde hij
een sportieve term.
6:2). Laten we onszelf daarin trainen.
te voet, onder barre omstandigheden.
Vroomheidstraining heeft de toekomst!
Paulus was een getrainde
Grens
langeafstandswandelaar.
In welk opzicht lijkt sportbeoefening
Rob van Houwelingen is hoogleraar
De apostel doet hier dus geen
op ’godsdienstoefening’? Een sporter
Nieuwe Testament aan de Theologische
losse uitspraak over de waarde van
besteedt veel energie aan trainingen
Universiteit in Kampen en lid van de
sportbeoefening. Hij schrijft deze brief
en oefenwedstrijden om tot optimale
brede redactie van OnderWeg.
om Timoteüs te instrueren voor zijn
prestaties te komen wanneer hij zich
taak als voorganger te midden van
met anderen wil meten. Wie het belang
de gemeente te Efeze. Daarom zegt
van al dat soort fysieke inspanning
hij eerst: ’Oefen jezelf in vroomheid.’
erkent, moet volgens Paulus ook kunnen
Timoteüs moet zichzelf oefenen om voor
inzien hoe belangrijk vroomheidstraining
de gelovigen een goed voorbeeld te
is.
Literatuur
kunnen zijn. Zoals een ervaren sporter
In deze tekst maakt Paulus dus een
P.H.R. van Houwelingen, Timoteüs
vaak tot teamtrainer wordt aangesteld,
vergelijking tussen lichamelijke training
en Titus. Pastorale instructiebrie-
zo zal alleen een getrainde Timoteüs
en vroomheidstraining om het kardinale
ven (Commentaar op het Nieuwe
conditie genoeg hebben om geestelijk
verschil tussen die twee duidelijk te
Testament), Kampen (Kok), 2009,
leiding te geven aan de gemeente.
maken. De lichamelijke oefening
tweede druk 2012.
Christelijke vroomheid vraagt oefening
is in beperkte mate nuttig, maar de
én een persoonlijk voorbeeld.
vroomheid is in alle opzichten nuttig.
Rob van Houwelingen, ’Vroomheid
Waarom is vroomheidstraining zoveel
in het Nieuwe Testament’, in:
nuttiger dan lichamelijke oefening?
Koert van Bekkum e.a., Proeven
Het gaat dus over het beoefenen van
Omdat het één wel eeuwigheidswaarde
van spiritualiteit. Bijdragen
vroomheid of godsvrucht (Grieks:
heeft en het ander niet. Paulus
ter gelegenheid van 160 jaar
eusebeia), één van de sleutelwoorden
argumenteert met het gegeven dat God
Theologische Universiteit Kampen
uit deze brief. In de Grieks-Romeinse
een belofte heeft verbonden aan het
(TU-bezinningsreeks 15), Barneveld
wereld werd deze term gebruikt om aan
beoefenen van vroomheid. Die belofte
(De Vuurbaak) 2014, pagina 57-69.
te geven hoe je in het leven moet staan:
wordt omschreven als het ware leven,
je plaats weten en je daarnaar gedragen.
zowel in het heden als in de toekomst.
David J. Williams, Paul’s Metaphors.
Dat hield concreet drie dingen in: eerbied
’In alle opzichten’ moet dus temporeel
Their Context and Character,
voor de goden; respect voor je ouders
worden opgevat: altijd, dat wil zeggen
Peabody (Hendrickson), 1999,
en het voorgeslacht; trouw zijn aan het
voor dit én voor het toekomstige leven.
chapter 12: ’Public Shows and
vaderland.
Naar analogie daarvan zal de uitdrukking
Sporting Events’.
Met ditzelfde woord typeert Paulus
’in beperkte mate’ hier eveneens
de manier waarop christenen in het
temporele betekenis hebben: tijdelijk,
Gymnastiek
21
Woordzoeker
Met God op weg
Woordzoeker
Ik sla mijn ogen op naar de bergen, van waar komt mijn hulp? (Psalm 121:1)
De eerste dag van onze vakantie is meestal nog niet echt ontspannen. Het inpakken van alle kleren, etensspullen, boeken en speelgoed levert de nodige stress op. Bijna altijd vertrekken we flink later dan gepland. Toch lukt het ons meestal om voor vertrek nog even een rustig moment te vinden, waarin we bidden om een fijne vakantie. En soms lezen we dan ook Psalm 121. tekst Daniël Timmerman beeld ewastudio/123rf.com Een kleine zoekactie op internet leert me
te lezen wanneer wij op vakantie gaan in
dat wij niet de enigen zijn die deze psalm
onze comfortabele auto met airbags.
lezen rond de vakantie. Dat lijkt voor de
Vertaald naar
nu lijkt de psalm meer toegesneden op de situatie van vluchtelingen
hand te liggen, want Psalm 121 gaat over
Ontzag
reizen en op weg zijn. En over bergen –
En dan nog iets. Is het niet flink overdreven
voor veel mensen een verwijzing naar de
om stil te staan, met Bijbel en gebed,
natuur waar we in de vakantie van willen
bij een vakantiereis, terwijl we het hele
genieten. (Zouden ze in Zwitserland ook
jaar door onderweg zijn? In vroeger
deze psalm lezen in vakantietijd?)
tijden was reizen iets bijzonders. De
Toch is Psalm 121 geen vakantiepsalm.
premoderne mens had heilig ontzag
Het is een lied van een pelgrim, op weg
voor land- en waterwegen. Men had de
121 weer te gaan lezen deze zomer. Nou ja,
naar Jeruzalem om de HEER te loven
behoefte om het komen en gaan, uitgaan
als het tenminste lukt in de drukte van de
(Psalm 122). Zijn vertrekpunt is een plek
en ingaan te markeren met een offer of
eerste vakantiedag. Waarom? In de eerste
waar hij zich vreemd en aangevallen voelt
een gebed. Katholieken brandden een
plaats omdat ik geloof in de kracht van
(Psalm 120). En de natuurelementen die
kaarsje en protestanten lazen een passend
betekenisvolle gewoontes. Juist in de drukte
hij onderweg tegenkomt – bergen, zon
Schriftgedeelte, zoals Psalm 121. Maar
van een jong gezin. Juist in een tijd waarin
en maan – zijn eerder bedreigend dan
reizen is al lang niet meer bijzonder en het
er weinig symbolen en gewoontes over zijn
plezierig. Vertaald naar nu lijkt de psalm
betreden van een weg roept geen heilig
die verwijzen naar de werkelijkheid van
meer toegesneden op de situatie van
ontzag meer op. Veel mensen rijden in hun
God.
vluchtelingen, die letterlijk bergen, zeeën
leven tientallen keren per auto de aardbol
In de tweede plaats omdat ik af en toe
en woestijnen moeten overwinnen om aan
rond. Een vakantiereis is gewoon een reis,
stilgezet wil en moet worden bij mijn
de ellende te ontkomen. ’HEER, wees hun
maar dan een met een (hopelijk) plezierige
kwetsbaarheid. Ik moet soms actief ’mijn
wachter en bewaar hen voor het kwaad.’
bestemming.
ogen opslaan naar de bergen’, en leren
Het voelt haast misplaatst om deze psalm
Nadenken De vakantie kan een tijd zijn om persoonlijk of als gezin ruimte te maken voor bidden en Bijbellezen. Wat helpt jou of jullie daarbij? Wat gaat er mee in de koffer?
Zuinig
vragen ’van waar komt mijn hulp?’ Niet om mezelf of anderen bang te maken of
Iets in mij heeft daarom de neiging om
gevaren uit te vergroten. Wel om weer
Psalm 121 niet meer te lezen voordat we
actief mijn leven toe te vertrouwen aan
op vakantie gaan. Het lijkt over the top.
God, ook als we ’gewoon’ op vakantie gaan.
Bovendien ben ik een beetje zuinig op deze
’Mijn hulp komt van de HEER die hemel en
psalm. Je moet hem niet te vaak lezen en
aarde gemaakt heeft.’
zingen, anders worden de woorden hol en raken de klanken sleets.
Daniël Timmerman is predikant van de NGK
En toch... Toch neem ik me voor om Psalm
Eindhoven.
23
Column
Goed spreken over God V
loeken is in ons land onder christenen ongebruikelijk. Het Engelse woord s**t ontglipt ons nog wel eens en we beseffen nauwelijks
hoe schokkend ’f*** de koning’ voor Engelstaligen is. Maar ja, als je het gewicht van een vloek in een andere taal niet aan kunt voelen, is het minder erg. Toch? Waar we als christenen worstelen met zo veel wat de wereld ons opdringt, vinden we dat we onze tong redelijk onder controle hebben. Nou ja, op een enkele roddel na misschien.
Wat zou het mooi zijn
als we ’God zij dank’ terug kunnen halen uit het seculiere taaldomein
Inclusief preken over Psalm 4 Een inclusieve preek vertelt het goede nieuws aan gelovigen én ongelovigen, volgens Tim Keller. Maar hoe doe je dat? Hierbij een blik achter de schermen van een poging om inclusief te preken.
Zondag zongen we een paar berijmde verzen van Psalm 119 tijdens de kerkdienst en daarin komt het woord ’Godlof’ voor. Het is de tegenpool van een vloek: in plaats van God vervloeken om een
tekst Pieter Kleingeld beeld Betsssssy/Flickr.com
onwenselijke situatie, geef je God de eer voor iets positiefs. Dat is mooi. Maar zo zuinig als we zijn met vloeken, zo zuinig zijn we ook met God de eer geven voor het goede. Komt het door het bekende
’Goede kans dat je naast of in de buurt van ie-
’godzijdank’, dat vooral door niet-christenen gebezigd wordt? Apart
mand zit die je niet goed kent. Stel je even voor
hoe mensen die niet in de God van de Bijbel geloven, Hem vaker de
aan je buurman of buurvrouw. En praat even
eer geven dan degenen die Hem wel hoogachten.
door over het volgende: wanneer slaap je goed
Onze Amerikaanse broeders en zusters zijn er gemakkelijker in. Zij
in? En waar lig je van wakker?’ Meteen ontstond
schromen niet de uitdrukking ’Praise the Lord’ te gebruiken als uiting
er geroezemoes. De mensen bleven maar pra-
van dankbaarheid. Dat kun je toeschrijven aan de oppervlakkigheid
ten, dus ik zei dat ze straks bij de koffie hun ge-
van Amerikanen, of je kunt je verschuilen achter het ’gevaar’ van
sprek konden voortzetten. Een belijdenisdienst
uitholling van zulke betekenisvolle woorden, maar ik vind het
met veel gasten was begonnen.
ontroerend. Er gaat een belijdenis van uit.
Bij bijzondere diensten laat ik de mensen elkaar verwelkomen, als een kleine oefening in gast-
Misschien kunnen we onszelf trainen in het spreken van een goed
vrijheid. Regelmatig benoem ik dat aspect expli-
woord over God. Wat zou het mooi zijn als we ’God zij dank’ terug
ciet. Ik gebruik alledaagse vragen, waar ik later
kunnen halen uit het seculiere taaldomein en we het weer de
in de dienst op teruggrijp. Ze zijn voor mij een
geloofslading kunnen geven die God eer brengt. Vindt u het een
proef of datgene wat ik ga vertellen het gewone
mond vol? Probeer het dan eens in
leven raakt.
het Engels om het wat luchtiger te
Ik vermoed dat voor
laten klinken, dat gaat de gemiddelde Nederlander tenslotte bij het vloeken ook beter af.
Eline de Boo (PKN) is schrijfster met een missionaire roeping.
een buitenstaander de stap die ik maak naar het evangelie te snel gaat
Missionair
’In vrede leg ik mij neer en meteen slaap ik in.’
Goede nachtrust
op de achtergrond aanwezig. Toen ont-
Mijn preek werd gestuurd door Psalm 4,
dekte ik dat Psalm 4 begint met twijfel
met name de verzen 8 en 9:
en zorgen. Vers 4 is pas het keerpunt:
In U vindt mijn hart meer vreugde dan zij
De HEER schenkt zijn gunst aan wie Hem
in koren en wijn.
trouw is.
In vrede leg ik mij neer en meteen slaap
Psalm 4 gaat allereerst over een goede nachtrust en hoe je die vindt
ik in,
Naar aanleiding van de verzen 4 en 8
want U, Heer, laat mij wonen in een ver-
zei ik: ’Ik kan wel vreugde proberen
trouwd en veilig huis.
te vinden in God, maar heeft God ook
vragen wat minder indringend kunnen
plezier in mij?’ Dat was de brug naar
maken. ’Waar lig jij van wakker?’ is
Deze zinnen verwoorden volgens mij
Jezus. Psalm 4 zegt: ’In U vindt mijn hart
erg persoonlijk. Ik vermoed verder dat
het verlangen dat veel mensen heb-
vreugde.’ Bij de doop van Jezus zei God:
voor een buitenstaander de stap die ik
ben: om ontspannen en onbezorgd in
’Dit is mijn geliefde Zoon, in Hem heb
maak naar het evangelie te snel gaat.
te slapen. Deze zinnen staan ook wel
ik vreugde.’ Dat is dezelfde vreugde, de
Maar misschien pikt die buitenstaander
op rouwkaarten. Ik vind dat mooi en
andere kant op. Psalm 4 geldt in ieder
wel op dat Jezus en de Bijbel alles te
moedig. Tegelijkertijd wil ik, als de
geval ook voor Jezus.
maken hebben met het leven van zijn
Bijbel over het gewone leven spreekt,
In zijn doop identificeerde Jezus Zich
volgelingen en dat zij struikelend ach-
de betekenis ervan niet gelijk naar de
met ons. Hij representeert ons, dus alles
ter Hem aangaan. Meeluisteren is ook
randen van het leven vertalen. Het ge-
wat de Vader over Jezus zegt, vertrouwt
winst volgens Keller. Uiteindelijk draait
loof kleurt heel ons leven. Psalm 4 gaat
Hij ook ons toe. Hoe meer ik besef dat
deze preek om identiteit. Volgens mij is
allereerst over een goede nachtrust en
God vreugde in mij vindt door Jezus, hoe
dat enorm belangrijk. Ik zou de mensen
hoe je die vindt.
meer ik de nachtrust van Psalm 4 kan
nog wel meer gericht maar ontspannen
Ik vertelde in de preek dat het mij niet
omarmen. Ik zal me echter wel (alleen
aan het werk willen zetten. Suggesties
altijd lukt om goed in te slapen. Eerlijk
en met anderen) moeten oefenen om
daarvoor zijn welkom.
en transparant zijn is belangrijk. Tegelij-
mezelf die identiteit werkelijk toe te
Tot slot: wellicht oogt het resultaat
kertijd dwong dat mij om te kijken hoe
eigenen.
eenvoudig, maar het was voor mij hard
deze psalm de belofte van een goede
werken.
nachtrust inlost. De vragen waarmee
Struikelend
ik begon, waren echte vragen gewor-
Was dit een inclusieve preek? Een
Pieter Kleingeld is predikant van de
den. Natuurlijk wilde ik ook over Jezus
goede nachtrust is een alledaags onder-
NGK Oegstgeest en redacteur van
spreken – die gedachte is immers altijd
werp. Terugblikkend had ik de begin-
OnderWeg.
25
Trefpunt Een sturende vraag voor samensprekingen:
Welke plek neem ik in binnen het lichaam van Christus? Landelijke samensprekingen zijn goed, maar de lokale gemeente is uiteindelijk de plek waar het gebeurt, zei predikant Jasper Klapwijk in de vorige editie van Trefpunt. Met het oog op die opmerking nu een gesprek met straatpastor Gerard Vrooland. ’We moeten in de kerk leren hoe we op lokaal niveau, in onze eigen straat, tot zegen kunnen zijn.’
tekst Maarten Boersema
maar moeilijk antwoord op deze vraag
binnen het lichaam te duiden. ‘De zuil
te geven, vindt Vrooland. Dat was vroe-
is gelukkig verdwenen, maar nu vecht
Gerard Vrooland was fulltime gemeen-
ger anders. ‘Vroeger leefden gerefor-
de kerk om te beantwoorden aan de
tepredikant in de NGK, maar heeft er in
meerden in Nederland veelal in een zuil,
nieuwtestamentische roeping: gaat
2009 voor gekozen om zich volledig in
die opgebouwd was vanuit het oudtes-
heen en maakt alle volken tot mijn leer-
te zetten voor het straatpastoraat. Hij
tamentische gedachtegoed: het gehei-
lingen.’
werkt nu voor KopS (Kerk op Straat). Dat
ligde volk moest beschermd worden
Het probleem is volgens hem het feit
is een organisatie die mensen opzoekt
tegen de boze wereld van de heidenen.
dat de structuren nog niet aangepast
die wel wat met Jezus hebben, maar
In dit systeem werden de synode en de
zijn aan deze nieuwe situatie. ‘Mensen
zich niet thuisvoelen in bestaande ker-
universiteit als een soort hoofdkwar-
herkennen zich niet in wat op vergade-
kelijke vormen.
tier ervaren. De kerkenraad legde de
ringen wordt besproken en besloten en
verbinding tussen het hoofdkwartier
ook de eredienst en de preek missen
en de plaatselijke stam. In deze stam-
geregeld de aansluiting bij het leven
‘Welke plek neem ik in binnen het li-
men had ieder zijn eigen plek. Men ging
van alledag.’
chaam van Christus?’ Het is een vraag
naar christelijke verenigingen (scholen,
die Vrooland meerdere keren ter sprake
bijbelclubs, sportclubs) en had daar een
Coachen
brengt. Het zou volgens hem een stu-
christelijke inbreng.’
In Vroolands optiek zijn samenwerking
rende vraag moeten zijn als het over sa-
Antwoord op de vraag naar jouw plek
en samensprekingen van waarde wan-
menwerken en samensprekingen gaat.
binnen het lichaam was volgens
neer ze mensen brengen tot persoonlijk
Tegenwoordig weten veel christenen
Vrooland dan ook makkelijk te geven.
discipelschap. Iets wat ook geldt voor
‘Je was een goede verdediger in de
de eredienst. ‘Nu ervaren christenen de
christelijke voetbalclub en bezocht de
eredienst nog te vaak als toeschouwers
christelijke jeugdvereniging waar jij je
bij een voetbalwedstrijd. Ze kijken,
bijdrage had.’
luisteren, fluiten of juichen mee met
Van die zuil is weinig over en dat zorgt
het publiek. Maar ze moeten getraind
volgens Vrooland voor de moeite die
worden om zelf de geloofssport te be-
christenen dikwijls hebben om hun plek
oefenen.’
Stammen
‘De kerk bestaat
uit iedereen die van de Heer is’ 26
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
Trefpunt
‘Mensen herkennen zich niet
in wat op vergaderingen wordt besproken en besloten’
een ander belangrijk aspect mee. ‘Het kerkbegrip zou breder opgevat moeten worden. De kerk bestaat uit iedereen die van de Heer is.’ Hij bedoelt hiermee dat de kerk niet bestaat uit het aantal leden dat geregistreerd staat, maar uit allen die zich naar de Heer bewegen.
Vrooland voert een hartstochtelijk plei-
de nieuwtestamentische roeping van
Nu of later. ‘Binnen het lichaam van
dooi voor het samengaan van woord
de kerk. ‘We moeten in de kerk leren
Christus bestaat een groot werkveld.
en daad. ‘Predikanten moeten bijvoor-
hoe we op lokaal niveau, in onze eigen
Heel veel daarvan wordt niet ontwik-
beeld minder op de preekstoel staan
straat, tot zegen kunnen zijn en daarin
keld. Laten we vooral onze plek daarin
en meer bezig zijn met het coachen
moeten we elkaar helpen. Naast leer-
ontdekken en daar heel het lichaam tot
van gemeenteleden, zodat ze discipe-
ling, moeten we ook leraren voor el-
steun zijn.’
len worden.’
kaar zijn.’
Op deze manier zullen mensen hun plek in het lichaam weer herkennen
Werkveld
en kan invulling worden gegeven aan
Voor Vrooland speelt daarnaast nog
Maarten Boersema is fotograaf, tekstschrijver en predikant van de GKv Blije-Holwerd.
Naamgenoten: de Morgenster NGK Wezep
De naam de Morgenster wijst van ons af
Onze kerk is een geloofsgemeenschap
naar boven, naar Jezus Christus. Als zijn
van christenen en heeft 1220 leden. Als
gemeente willen we het oog op Hem ge-
gemeente zijn wij de Heer dankbaar dat Hij
richt houden. Het is een naam die wijst op
ons bij elkaar heeft gebracht. Hij komt met
het licht dat in de wereld gekomen is. De
Woord en Geest naar ons toe. Wij mogen
naam wijst ook naar de toekomst, wan-
daar in dankbaarheid op antwoorden. We
neer het duister van de wereldnacht voor
willen de Heer alle eer geven die Hem
goed verdwenen zal zijn, en spreekt van
toekomt.
verwachting en verlangen naar die grote morgen.
De Morgenster Den Haag-Zuid/Rijswijk
We willen ons laten leiden door het verzoeningswerk van de Heer Jezus en de
bijzonder levendig, maar het kerkgebouw
werking van de heilige Geest. Dat wensen
is zo langzamerhand hard toe aan een
wij ook de broeders en zusters in Den
opknapbeurt. Zie voor meer info daarover
Haag-Zuid/Rijswijk toe.
onze Facebookpagina.
GKv Den Haag-Zuid/Rijswijk
De Morgenster Wezep
Onze kerk heet de Morgensterkerk, omdat we het licht van Jezus willen uitstralen in
Onze kerk is een ietwat chaotische, vro-
onze stad.
lijke, gastvrije en kleurrijke gemeente in
Lieve broers en zussen van de Morgen-
hartje Den Haag, vlakbij het mooie Zuider-
sterkerk in Wezep, we houden van jullie,
park. We willen mensen meenemen om
we wensen jullie in Christus’ naam al het
toegewijde volgelingen van Jezus Christus
goede toe en wees altijd welkom om een
te worden en te blijven. Onze gemeente is
echt ‘Haags bakkie’ te komen doen!
27
Jeugdwerk Veel jongeren geloven in geheime genootschappen, complotten en de waarheid van internet
Wantrouwen vermengt fictie en werkelijkheid In de fase waarin ze hun eigen mening leren vormen zijn jongeren vaak kritisch ten opzichte van de maatschappij. Maar waar ligt de grens tussen een gezonde kritische houding en wantrouwen? Wat gebeurt er als jongeren niet meer kunnen onderscheiden wat werkelijkheid is en wat fictie? En wat kunnen jongerenwerkers daarin betekenen? ?
Agenda
tekst Gerrina van Egdom en Daniëlle van Vliet
• New Wine Zomerconferentie van
De jeugdcultuur is verschoven ten
bij veel jongeren en het is belangrijk
18-24 juli 2015 in Biddinghuizen. Zie
opzichte van vroeger. Jeugdculturen
om daar als jongerenwerker kennis van
www.new-wine.nl/zomerconferentie.
zetten zich meestal af tegen de
te nemen, zo benadrukt René Boeije,
maatschappij en willen die veranderen.
trainer bij de jongerenwerkersopleiding
Tegenwoordig zien we dat daarbij
van de Wittenberg en jongerenwerker
vaak complottheorieën een rol spelen.
bij Youth for Christ in Rotterdam.
14-16 augustus 2015. Info en tickets
Immers, wie zegt dat de informatie uit
Hij heeft ervaring met jongeren die
via http://gracelandfestival.nl.
schoolboeken klopt? Boeken worden
geloven in complottheorieën en dan
• Youth for Christ Trainingsevent op
goedgekeurd door de overheid, maar is
met name in het geheime genootschap
26 september 2015 in Woerden.
de overheid wel te vertrouwen? En zijn
de Illuminati (zie kader). Vooral via
artsen wel te vertrouwen? Als er geen
internet, maar ook via leeftijdsgenoten
patiënten meer zijn, hebben zij geen
en diverse media krijgen jongeren allerlei
werk meer. Kunnen we er dan wel van
ideeën over geheime genootschappen
uitgaan dat artsen alles op alles zetten
voorgeschoteld. Bijvoorbeeld via een
om zo veel mogelijk mensen beter
boek als Het Bernini mysterie van Dan
• Teenstreet van 1-8 augustus 2015 in Offenburg (D). Zie www.teenstreet.nl. • Christelijk festival Graceland van
te maken? Deze voorbeelden klinken misschien vaag en ongeloofwaardig, maar ze hebben zeker impact op jongeren die zoekend zijn en minder binding hebben met de maatschappij. • INNOV8-ontmoeting Jong & Geloven
Ver-van-je-bedshow
(samen met AKZ+) op 30 september
Geheime genootschappen en
2015.
complottheorieën lijken wellicht een vervan-je-bedshow. Toch leven deze ideeën
28
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
Tarik Z. hield zich
jarenlang obsessief bezig met complottheorieën
Jeugdwerk
Vooral via internet, maar ook via leeftijdsgenoten en diverse media krijgen jongeren allerlei ideeën over geheime genootschappen voorgeschoteld. (beeld Skip Steuart/Flickr.com)
Media/tips • Daag jongeren uit om te bewijzen dat de aarde rond is en om de zon draait. Juist door met hen in gesprek te gaan en open te staan voor hun beleving en denkbeelden, blijven ze dichter bij de realiteit en leren ze om vragen te stellen en kritisch te zijn. • In het boek Free to fall (12+) schrijft Lauren Miller over een toekomst waarin een app al je beslissingen optimaliseert. De keuzes zullen altijd bij je passen, omdat ze gemaakt worden op basis van jouw eigen profiel op sociale media. Maar hoe betrouwbaar is dat profiel? Brown, de film Lara Croft: Tomb Raider, of
dat (mensen binnen) de Amerikaanse
het populaire computerspel Call of Duty,
overheid zelf gezorgd zou(den) hebben
Wittenberg in samenwerking met
maar ook via Gargoyles, een serie van Walt
voor het instorten van de Twin Towers.
Missie Nederland een trainingsdag
Disney waarin één van de hoofdpersonen
• Op 6 november 2015 organiseert de
voor jongerenwerkers. Deze dag
ontmaskerd wordt als lid van de Illuminati.
Kritisch
In de muziekwereld duiken de Illuminati op
Momenteel leeft dit onderwerp misschien
een thema dat op allerlei manieren
in liedjes van zangers als Jay-Z, Eminem en
(nog) niet zo bij de jongeren met wie
belicht zal worden. Tijdens deze dag
Jonathan Davis, die Obama een ’Illuminati
je werkt, maar dat kan veranderen.
zal in een workshop ook stilgestaan
puppet’ noemt.
Het is daarom goed om ervaringen
worden bij de impact van de ideeën
hiermee te delen. Juist omdat sommige
over de Illuminati.
Propaganda
staat in het teken van netwerken,
jongeren weinig binding hebben met de
René Boeije geeft aan dat vrijwel alle
maatschappij, is het belangrijk om via de
jongeren met wie hij in Rotterdam-
relaties die ze wél hebben (bijvoorbeeld
Spangen te maken heeft, namen kennen
met hun jongerenwerker) in te gaan op
van geheime genootschappen en ook
hun twijfels en kritiek. Sluit aan bij hun
geloven dat ze bestaan. Dat betreft ook
leefwereld en probeer de verschillende
Met de Illuminati (de ’verlichten’)
christelijke jongeren. Bij straatjongeren
leefwerelden met elkaar te verbinden.
worden verschillende historische
is de aanhang het grootst. Zij zien in de
Daag ze uit om kritische vragen te
geheime genootschappen aangeduid.
complottheorieën een verklaring waarom
stellen bij complottheorieën. Zo leren
Het oudste geheime genootschap
zij ’nooit echte kansen hebben gekregen’.
ze misschien ook dat ze het christelijk
stamt al uit de zestiende eeuw.
Het geloof in complottheorieën kan goed
geloof kunnen vertrouwen, dat het geen
Sinds een aantal jaren spelen de
worden geïllustreerd met het verhaal van
ideologie of religie is om hen zwak en
Illuminati opnieuw een rol in allerlei
Tarik Z., de 19-jarige jongen die eerder
volgzaam te maken. En dat het koninkrijk
complottheorieën. Volgens deze
dit jaar met een nepwapen het NOS-
van God over een heel andere nieuwe
theorieën zouden de Illuminati, of
gebouw binnendrong. Hij gaf zelf aan dat
wereld gaat!
andere geheime genootschappen
De Illuminati
bestaande uit een kleine groep
hij geen terroristisch motief had, maar
mensen, de macht over de hele
belangrijk wereldnieuws wilde brengen. In de afgelopen jaren heeft Tarik op internet
Gerrina van Egdom en Daniëlle
wereld in handen willen krijgen
talloze video’s bekeken die ingaan tegen
van Vliet zijn medewerkers van
en een Nieuwe Wereldorde willen
’de propaganda’ van de mainstream
de Jongerenwerkersopleiding de
stichten. Ondanks wilde speculaties
media. Hij hield zich obsessief bezig met
Wittenberg. Met bijdragen van Paul
over wie er tot de Illuminati behoren,
complottheorieën, bijvoorbeeld over de
Smit ( jeugdwerkadviseur bij het NGJ)
blijft dat onduidelijk. Mensen met
Nieuwe Wereldorde van de Illuminati,
en Anko Oussoren (adviseur bij het
allerlei vormen van macht, van
maar ook over 9/11, waarbij het idee is
Praktijkcentrum GKv)
regeringsleiders en grootindustriëlen tot politie- en ambulancepersoneel, kunnen tot de Illuminati behoren.
Wandelen met God
Luisterend bidden: God heeft jou op het oog (2) ’Terwijl we met je baden’, zei ik, ’kreeg ik Psalm 68 vers 4 tot 6 op mijn hart. Zegt dat je iets?’ De jonge vrouw keek me opgetogen aan. ’Gisteren kwam er iemand naar me toe met diezelfde verzen! En ja, die woorden betekenen enorm veel voor me. Ik ben opgegroeid zonder vader en de laatste tijd heb ik het daar erg moeilijk mee gehad.’
tekst Ronald Westerbeek beeld Jaco Klamer
binnen de gereformeerde kerken heeft
voor Gods tegenwoordigheid. Vervolgens
geïntroduceerd, bidden we meestal met
zijn we stil voor Gods aangezicht. We
z’n tweeën voor een derde persoon. Vaak
luisteren in volle afhankelijkheid. En als de
Als we met iemand bidden, gaat het niet
leggen we een hand op de schouder
stemmen van onze eigen gedachten stil
zozeer om de woorden die we spreken
van degene met wie we bidden, om
worden, gaan we Gods stem herkennen
of om ons pastorale inzicht in de situatie.
uitdrukking te geven aan Gods nabijheid.
( Johannes 10:3-4). Dan mogen we in
Het gaat erom dat we de ander voor Gods
De andere hand houden we geopend,
gebed uitspreken wat Gods Geest ons op
troon brengen. We helpen hem of haar om
in een ontvangende houding: we
het hart legt. Om vervolgens weer stil te
zich opnieuw bewust te worden van Gods
verwachten het van God.
zijn en ruimte te geven aan de Geest.
aanwezigheid en liefde. En we vragen
In een paar zinnen brengen we degene
God om zelf te spreken en zijn genade te
met wie we bidden bij God. We benoemen
Hoofdpijn
tonen.
haar of zijn gebedspunt en nodigen de
Vaak zie je als bidder hoe de Vader aan
In het ministrygebed zoals New Wine dit
heilige Geest uit om ons hart te openen
het werk is in degene met wie je bidt.
30
OnderWeg #14 > Jaargang 1 > 11 juli 2015
Daar praat je dan vooral niet doorheen. Afgelopen zaterdag
Column
bad ik met een oudere dame, die in deze stilte begon te stralen terwijl tranen van blijdschap over haar wangen stroomden. Naderhand zei ze, nog steeds stralend: ’Ik ervoer iets wat ik jaren geleden ben kwijtgeraakt: dat ik, ondanks al mijn mislukkingen, Gods geliefde dochter ben.’ God werkt ook door jou als bidder heen, door je woorden
Kriebels
stilte legde God op mijn hart dat deze man rondliep met
I
emotionele pijn uit zijn kindertijd. ’Kan het zijn dat je in je
op. Want zo waren onze manieren: bij avondmaal, doop en belij-
kindertijd iets ergs is overkomen?’ vroeg ik voorzichtig. Ook
denis droegen de zusters der gemeente een hoed, baret of sjaal.
bij hem kwamen tranen los, eerst van verdriet, toen van
Manieren zijn er in onze gemeente te over. Zo dragen meisjes
diepe vreugde. ’Ik heb die pijn mijn hele leven weggedrukt’,
en vrouwen op zondag een rok en zingen we alleen psalmen.
vertelde hij achteraf. ’Nu heb ik het bij God mogen brengen.
Kerkenraadsleden dragen een zwart pak en als vrouw heb ik pas
Ik ben nog nooit zo opgelucht geweest.’
sinds een kleine twee jaar stemrecht. Piano, beamer of bossen
te geven die je mag bidden. Zoals toen we baden met een man die gebed vroeg vanwege chronische hoofdpijn. In de
k had baretjes in drie kleuren: roze, oranje en donkergrijs. Alle drie kriebelden ze. Was het die zondag avondmaal dan koos ik het petje dat het beste matchte met m’n outfit en zette dat
bloemen vind je op zondag niet in de kerkzaal en de vraag of
Als de stemmen van onze eigen gedachten stil worden, gaan we Gods stem herkennen
vrouwen, laat staan homoseksuelen, de ambten mogen vervullen speelt in onze gemeente geen enkele rol. De hoedenregel is inmiddels afgeschaft. Gelukkig maar. De argumenten om ons te verplichten op selectieve momenten een hoedje in de kerk te dragen zijn boterzacht, particulier en Bijbels niet te onderbouwen. Zo zijn er meer gewoontes die sec ingegeven zijn door traditie, gevoel en gewenning. Van mij mogen ze
Soms bepaalt Gods Geest je bij een specifiek Bijbelgedeelte,
per direct op de helling.
een lied of een beeld, dat voor jou misschien geen bijzondere betekenis heeft, maar wel voor degene met wie je bidt. Zeker als je zelf geen idee hebt van de betekenis van zo’n beeld of woord, kan het moed vergen om het te delen. Doe dat liefdevol en voorzichtig – ’Ik moest hieraan denken. Kun je er iets mee?’ – en laat de interpretatie en toepassing over aan degene met wie je bidt.
De hoedenregel is
inmiddels afgeschaft. Gelukkig maar
Profetie In het Oude Testament sprak God via profeten, uitzonderlijke
Deze stoere taal gebruik ik niet om te bewijzen dat ik – weliswaar
mannen die een uitzonderlijke zalving met de Geest
lid van een behoudende gemeente – wel degelijk een eigentijds
ontvingen, veelal om het volk namens God iets aan te
kerkmens ben, die echt niet achterloopt op andere christenen
zeggen. Sinds Pinksteren is iedere gelovige gezalfd met de
qua mores en visie. Dat doe je namelijk al snel als je niet pick-
Geest en mag heel Gods volk zijn stem leren verstaan. We
nickt op zondagmiddag (maar gewoon in de kerk zit), psalmen
zien dat volop in het Nieuwe Testament en nergens lezen
op hele noten zingt en niet anders kunt dan op Bijbelse gronden
we dat God is opgehouden met spreken. Integendeel, de
homoseksuele relaties (let op: dus niet de homoseksuele mens)
Bijbel laat zien dat God een sprekende God was, is, en zal
afwijzen.
zijn. ’Je hebt de Geest als gave van God ontvangen toen ik
Er is niets mis mee als christenen bij de tijd willen zijn. Integen-
je de handen oplegde’, herinnert Paulus Timoteüs. ’Hou dat
deel. Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat geloofs-
vuur brandende!’ En de gemeente in Korinthe spoort hij aan:
ontwikkeling, juist voor van origine orthodoxe christenen, vaak
’Streef naar de gaven van de Geest, vooral naar die van
gepaard moet gaan met het achterlaten van ’stijve’ tradities,
profetie.’ Want ’iemand die profeteert spreekt tot mensen,
oude dogma’s of ’achterhaalde’ interpretaties van de Bijbel. Alsof
en wat hij zegt is opbouwend, troostend en bemoedigend’
je dan pas echt het licht ziet.
(1 Korintiërs 14:1, 3). Als we luisterend bidden met elkaar en
Ik krijg er eerlijk gezegd altijd, net
samen durven ontvangen en delen, komen die woorden tot
als van dat baretje, de kriebels van.
leven in de gemeente. Ronald Westerbeek was kerkplanter van ICF Amersfoort (2007-2013) en promoveert aan de Vrije Universiteit op een dogmatische doordenking van de charismatische vernieuwing van New Wine. Esther de Hek (CGK) is moeder en tekstschrijver. 31
(advertenties)
U I T N O D I G I N G. Nu de opleiding van het Nederlands Gereformeerd Seminarie na zoveel jaren ten einde loopt, wil het bestuur in een afsluitende bijeenkomst God danken voor het goede dat het Seminarie -onder Zijn zegen- heeft mogen betekenen voor de kerken. Deze bijeenkomst zal worden gehouden D.V. zaterdag 29 augustus 2015, in de N.G. Jeruzalemkerk, De Noord 8a op Urk. Aanvang 19.00 uur en inloop vanaf 18.30 uur. Onder andere zal op deze avond door docenten, studenten en andere betrokkenen worden teruggeblikt op hun verbondenheid met het Seminarie. Tijdens de inloop en na afloop van de bijeenkomst is er gelegenheid om gemeenschappelijk koffie te drinken. Alle belangstellenden zijn hartelijk welkom.
Pastor Joel zoekt diaken. Bent u diaken in uw kerk? Pastor Joel Gitahi, voorganger in Kenia, is naar u op zoek. Zijn kerk staat in ĂŠĂŠn van de grootste sloppenwijken van Nairobi. Op deze plaats van honger, ziekte en uitsluiting biedt pastor Joel mensen een uitweg uit de armoede. Joel heeft dringend extra steun nodig. Wilt u in uw kerk collecteren voor dit werk? Kijk hoe krachtig de kerk van pastor Joel is in zijn omgeving en hoe uw kerk kan bijdragen op www.tear.nl/collecte Of bel Peter Trommel: (030) 6969600.
Het Bestuur van de Stichting Nederlands Gereformeerd Seminarie.
De Lichtzijde is een dynamische samenwerkingsgemeente (van de NGK en CGK) in Zoetermeer met een grote groep jeugd. Vanwege het vertrek van een van onze predikanten zoeken wij voor de ondersteuning van onze jeugdleiders een enthousiaste en daadkrachtige
interim jeugdwerker (0,3 tot 0,5 fte) Belangstelling? Kijk op onze site www.delichtzijde.nl
Heuvelrug Grafgedenktekens Johan Zandee, Pr. Hendrikweg 48, Doorn. tel. 06.53.367564 Specialist in het leveren en plaatsen van grafgedenktekens in natuursteen, glas en andere duurzame materialen. In alle rust bij U thuis in Uw eigen vertrouwde omgeving zoeken wij samen met U welk gedenkteken past bij Uw wensen Werkgebied: Provincie Utrecht, Gelderland, Flevoland en Zuid-Holland
www.heuvelrug-grafgedenktekens.nl