Hij is opgestaan

#08  jaargang 5  13 april 2019

www.onderwegonline.nl

Onder

e Inspirarti o o v ten reisgeno

Ik heb het zelf gezien!

THEMA: HIJ IS OPGESTAAN

06 THEOLOGIE VAN PASEN CHRISTUS OVERWINNAAR 10 MARIA MAGDALENA IK HEB DE HEER GEZIEN! 12 RITUELEN ‘JEZUS’ LIEFDE ERVAREN’ 18 DOOR KINDEROGEN ‘JE KUNT JEZUS VERTROUWEN, SNAP JE?’

 Inhoud Thema

06 OPINIE

De verbondenheid in de schepping is weer hersteld

14 INTERVIEW

Op weg naar Pasen

Ingrid Plantinga is theoloog en schrijft boeken over

Pasen komt eraan. Het hoogtepunt van het kerkelijk jaar.

geloofsopvoeding. Willemijn de Weerd is kinderboeken-

Maar wat is de betekenis van Pasen naast Goede Vrijdag? Wat

schrijfster en voormalig leerkracht in het basisonderwijs.

kunnen wij met het mysterie van het lege graf? Hoe zien wij

Samen werkten ze aan een prentenboek en dagboek over

in ons eigen leven dat de Heer echt is opgestaan? Marinus

christelijke feesten, De rode draad van Gods liefde. Hoe zouden

de Jong laat zien waar de wortels liggen van de actuele

zij het paasverhaal aan kinderen vertellen?

theologische focus op Pasen.

26 EYEOPENER

32 OPINIE

Jezus’ verregaande verdraagzaamheid

Telders zoektocht naar ruimte

Als Jezus na zijn verheerlijking van de berg afdaalt, wordt hij

gaan branden bij het horen van de naam Telder. Naast de

geconfronteerd met het kleingeloof van zijn leerlingen. Hoe-

Open Brief was de ‘kwestie Telder’ een van de hete hang-

wel zijn woede-uitbarsting anders doet vermoeden, getuigt

ijzers in de kerkscheuring waaruit de NGK is ontstaan. Lange

die van zijn verregaande verdraagzaamheid. Op meerdere

tijd was de ‘kwestie Telder’ een gevoelig onderwerp. Is er

manieren kan die ons helpen om uit genade te leven.

inmiddels ruimte voor een open gesprek?

Tegenwoordig zal bij lang niet iedereen direct een lampje

30 JEUGDWERK

Doorbreek de stilte

Stockbeelden: Pearl/Lightstock (pagina 1); congerdesign/Pixabay

Het verwoorden van je eigen geloof blijkt enorm belangrijk te

(pagina 4 boven); p_saranya/iStock (pagina 6-7); Pattanaphong

zijn voor het internaliseren ervan. Maar veel ouders hebben

Khuankaew/iStock (pagina 8); Pearl/Lightstock (pagina 10); Ni-

niet geleerd om hun geloof te verwoorden. Zijn we niet vooral

tish Meena/Unsplash (pagina 18-19); Pearl/Lightstock (pagina

bezig met het doorgeven van Bijbelverhalen en geloofshan-

26); nastya_gepp/Pixabay (pagina 31); TrudyHarper/Pixabay (pa-

delingen, zoals bidden en Bijbellezen?

gina 33); Cristina Conti/Shutterstock (pagina 34-35).

2

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

 Thema  Introductie

Lege huls E

r valt niet veel te zien met Pasen. Een weggerolde steen, dat kunnen sterke mannen hebben gedaan. Er zijn he-

melse boodschappers, maar wat betekent dat precies? Het graf is leeg – is het lichaam van Jezus weggehaald, herbegraven? Bij nadere inspectie ligt er een lege huls in het graf, zonder lichaam. Daar is niet meteen een goede verklaring voor.

Een lege huls betekent nog geen leven. De afwezigheid van een lijk betekent nog geen blijdschap. Het is vooral onvervulde leegte. Pasen begint vooral verdrietig. De dood heeft

20 REPORTAGE

‘Je kunt Jezus geloven en vertrouwen, snap je?’

alle hoop vermoord, daar kom je niet zomaar overheen.

Het is de Heer zelf die de ogen opent, die mensen tot leven wekt. Hij verschijnt. Blijkbaar is Hij uit de huls in een verheer-

Het ‘mysterie van het lege graf’ zet volwassenen aan tot

lijkt lichaam gegaan. Maar hoe? Wanneer? Waarom?

diepe doordenking, redeneren, analyseren. Kinderogen kijken

Er zit in Pasen een groot mysterie. Achteraf kunnen we woor-

anders. Esther de Hek laat de leerlingen uit groep 5 van

den geven aan de betekenis van de opstanding. Iedere zon-

basisschool De Wissel (Utrecht) zelf het bijzondere verhaal van

dag is opstandingsdag, we komen samen rond de verrezen

Pasen vertellen. ‘Maria mocht Jezus niet aanraken, maar ik zou

Heer. Maar veel vragen blijven onbeantwoord.

Hem zeker een knuffel en een kus hebben gegeven.’

 Hoe meer woorden, hoe minder mysterie  Het is best lastig om het mysterie van Pasen te laten staan,

EN VERDER: 4 Praktijklokaal

zeker op paaszondag. Ik kan mij kerkdiensten herinneren waarin zo veel uitleg werd gegeven over de opstanding dat zelfs Pasen een logisch geheel dreigde te worden. Hoe meer woorden, hoe minder mysterie. Het is de uitdaging, voor

10 Paasverhaal Rob van Houwelingen

mij en iedere predikant, om op Pasen te spreken zonder het

16 Redactioneel Leendert de Jong

We rennen achter Petrus en Johannes aan naar het graf. We

18 Gedicht Rikkert Zuiderveld 23 Nieuws 23 Colofon 24 Stimulans

mysterie te ontkrachten. We kijken mee met de leerlingen. zien door de betraande ogen van Maria een tuinman. Uiteindelijk zien we de Heer zelf, door de ogen van zijn geliefden.

Maar de Heer zelf moet onze ogen openen, ook vandaag.

Het risico van veel uitleg en veel woorden is dat het mysterie wordt platgetreden. In dit nummer willen we op zoek naar die balans. Hoe kunnen we spreken over het mysterie van

25 Column Wim van der Schee

Pasen, hoe kunnen we de opgestane Heer

29 Column Eline de Boo

Pasen te ontkrachten? Want pas als

34 Bijbeltekst

vermoorde hoop weer leven, wordt

aanbidden zonder het geheim van de Heer zelf onze ogen opent, gaat onvervulde leegte vol van Hem. Peter Hommes, redacteur van Onderweg

3

 Praktijklokaal

Variatie bij het avondmaal

M

oet je bij het avondmaal elke keer de instellingswoorden herhalen? Als je het avond-

maal aan tafel viert, worden die woorden misschien wel vier of vijf keer uitgesproken: ‘Het brood dat wij breken (...)

Neem, eet, gedenk en geloof (...)’ De GKv Vlaardingen besloot het anders te doen.

Ds. Gert Treurniet: ‘Zo’n letterlijke herhaling is in onze gereformeerde liturgie een beetje een vreemd element. Ik merkte dat er meer zijn die het zo ervaren.’ In de nieuwe aanpak klinken bij de eerste tafel de bekende instellingswoorden; bij de volgende tafels wordt wel het brood zichtbaar gebroken en de wijn geschonken, maar klinken er andere woorden. In Vlaardingen is daarbij heel bewust gekozen voor citaten uit Johannes 6, woorden

maal als complete gemeente: de tafels

aan het begin van de avondmaalsviering:

van Jezus over zichzelf als het brood van

horen bij elkaar. Wat aan een vorige

‘de harten omhoog!’ Die worden ook niet

het leven.

tafel is gezegd en gezongen, “geldt” net

herhaald. ‘We hebben nooit gemerkt dat

Eentonigheid was niet de enige overwe-

zo goed voor de deelnemers aan een

iemand dat mist.’ De nieuwe aanpak is

ging. Treurniet: ‘We vieren het avond-

volgende.’ Hij verwijst naar de woorden

voorlopig een proef.

Thuis raken in de Bijbel

I

n de NGK Barendrecht worden voor-

ook mee te lezen op de beamer. En na-

taan ook de te lezen Bijbelgedeelten

tuurlijk hoopt hij dat iedereen toch zijn

geprojecteerd met de beamer. Maar

bijbel meeneemt. ‘Uiteindelijk werkt het

laten de mensen dan niet hun bijbeltje

pas goed als je er ook zelf mee aan de

thuis? Dat deden ze toch al, zegt predi-

slag gaat. Als je op een later moment nog

kant Herman Scheffer. En het Bijbelge-

eens terugleest wat je in de Schriftlezing

deelte opzoeken blijkt soms ook lastig.

en preek gehoord hebt. En dat wordt

Vandaar de Bijbel op de beamer. Zo kan

weer makkelijker als je het in de kerk al

iedereen het Bijbelgedeelte horen én

een keer hebt opgezocht.’ Daarbij wijst

zien.

hij op de (gratis) app Mijn Bijbel van het

In het besluit om de Bijbelpassages te

Nederlands Bijbelgenootschap voor op

beamen ziet Scheffer wel aanleiding om

de telefoon.

nog eens over het omgaan met de Bijbel na te denken. Want het is volgens hem belangrijk dat je in dat boek thuis raakt.

Daarom zijn de Bijbelgedeelten die hij tijdens zijn preek langsloopt en bespreekt,

4

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

Webtip www.debijbel.nl/app

 Praktijklokaal

Jeugdhuisbezoek

H

uisbezoek aan jongeren, hoe pak

gendienst van die zondag, met vragen als:

je dat aan? In de GKv Enschede-

waar zitten de diakenen? In Enschede-

Noord gebeurt dat eenmaal per

Noord zitten die nog in speciale banken

jaar voor alle zes geloofsgroepen van de

voorin, rechts van de kerkgangers. Daarna

tieners, in de vorm van een groepshuis-

was er een barometerspel: aan de hand

bezoek. Dit jaar is daarbij gekozen voor

van stellingen gingen de groepen met el-

een andere opzet: een interactieve sa-

kaar in gesprek. Bij elke stelling had iedere

 Het groepshuisbezoek begon met een pubquiz 

menkomst met ambtsdragers, jongeren en

deelnemer de mogelijkheid om bij 10 (he-

uitkomsten. Maar ook: bij het volgen gaat

coaches/catecheten direct na de morgen-

lemaal mee eens), bij 5 (ik weet het niet

het om Jezus zelf. De deelnemers zongen

dienst. De eigen predikant, ds. Arie Mol,

precies) of bij 1 (helemaal mee oneens)

samen het lied ‘Jezus vol liefde, U wilt ons

leidde deze dienst over het thema ‘Samen

te gaan staan. Het leidde tot mooie, open

leiden’. Na afloop werd de uitslag van de

Jezus volgen’.

gesprekken in de zes groepen over wat

quiz bekendgemaakt. Met de kennis was

Het groepshuisbezoek begon met een

jongeren en ouderen bezighoudt.

het wel in orde: één groep had zelfs alle

pubquiz over de Bijbel en over de mor-

Geloven gaat niet vanzelf, was een van de

vragen goed.

En verder • Een kerkelijke vergadering wordt

te bemoedigen, maar ook omdat erva-

• In het kerkblad van De Brug, de samen-

meestal geopend met gebed en Bijbel-

ren werd dat God zich rechtstreeks tot

werkingsgemeente van GKv/NGK in

lezen. In Assen (NGK) is een andere

je richtte.’ Andere suggesties voor ope-

Nunspeet, krijgen de (jonge) kerkleden

manier geprobeerd. Na de opening

ningen zijn te vinden op lerenindekerk.

met grote regelmaat tips over waar je

werden briefjes uitgedeeld waarop

nl/lerenindekerk/beginnen-met-god.

goede christelijke muziek kunt horen.

ieder zijn/haar eigen naam schreef,

• Het running dinner is inmiddels een be-

Want de invloed van popmuziek is

vervolgens werden die briefjes verza-

kende manier om met elkaar in gesprek

groot. ‘Juist daarom zijn er christelijke

meld en weer verdeeld met de vraag

te komen. In de GKv Drachten-Nijega is

artiesten die, in de geest van Paulus,

om een korte bemoediging of een

een variant daarop bedacht. Op tweede

de invloed van de huidige pop(ulaire)

gebed voor de persoon op het briefje

paasdag komen de kerkleden voor de

muziek op de massa met christelijke

op te schrijven. Ten slotte kreeg ieder-

derde gang van de maaltijd samen in

teksten willen gebruiken tot Gods eer.’

een het eigen briefje weer terug. ‘Dat

het kerkgebouw voor een toetjesbuf-

De kerk heeft een eigen gospelpro-

fet. En daarna gaan ze samen zingen.

gramma op RTV Nunspeet (zie rtvnun-

maakte diepe indruk. Niet alleen omdat het prachtig is om elkaar op die manier

• In Ede werken de plaatselijke kerken

speet.nl/gospel; de uitzendingen zijn

samen in een bidstond voor de di-

terug te luisteren via www.rtvnun-

verse verkiezingen. Bij de laatste, de

speet.nl/programmas).

verkiezingen voor Provinciale Staten

• De GKv’s Nijkerk-Oost en Nijkerk-West

en waterschappen, werd de bidstond

heetten de nieuwe Nederlanders in hun

toegespitst op de waterschappen. Ds.

plaats van harte welkom. Ze maakten

Henk van Hemmen (GKv Ede-Noord)

contact met elkaar tijdens een geza-

hield een overdenking over de zegen

menlijke maaltijd die verzorgd werd

van water: hoe gaan we duurzaam met

door gemeenteleden én door gasten,

water om? De volgende bidstond is bij

met gerechten uit hun land van her-

de Europese verkiezingen in mei.

komst.

5

 Thema

Leven vanuit Pasen

De verbondenheid in de schepping is weer hersteld Pasen komt eraan. Het hoogtepunt van het kerkelijk jaar. Maar wat is de betekenis van Pasen naast Goede Vrijdag? Wat kunnen wij met het mysterie van het lege graf? Hoe zien wij in ons eigen leven dat de Heer echt is opgestaan?

tekst Marinus de Jong

Het valt me op dat Pasen in de heden-

aarde, nee, het is leven vanuit de op-

nieuws te brengen. Dit is een vergeten

daagse theologie volop in de belangstel-

standing.

evangelie, dit is een nieuw perspectief.

ling staat. In de twintigste eeuw hadden

In Nederland ‘stoft’ theoloog en schrijver

Het nieuwe brengt ook een hoop com-

theologen het veel meer over het kruis,

Reinier Sonneveld een ‘verloren parel

motie. Maar hoe nieuw is dit eigenlijk?

nu lijkt het vooral over de opstanding te

uit de kerkgeschiedenis af’ in zijn recent

Mij valt op dat op Nederlandse bodem

gaan. De boeken van de Engelsman Tom

verschenen boek Het vergeten evange-

het verlangen naar een paastheologie

Wright bijvoorbeeld, met grote nadruk

lie. Dat evangelie is – opnieuw – Pasen:

sterk vertegenwoordigd is bij de telgen

op de opstanding, worden veel gelezen.

Christus victor! (Christus overwinnaar!).

uit de loot van de Vrijmaking (zoals

Boeken zoals Hoe God koning werd en

De boodschap is: blijf niet staan bij het

Sonneveld en veel lezers van Wright).

Jezus en de overwinning van God. Het

offer van Jezus’ kruisdood, maar richt je

In dit artikel wil ik naast deze eigen-

nieuwe leven is begonnen. Gods ko-

op de overwinning: Pasen.

tijdse denkers de paastheologie van de

ninkrijk is aangebroken. Leven met God is niet zuchten en steunen bij het kruis,

Paastheologie

het is ook niet verlangen naar de nieuwe

Zowel Wright als Sonneveld claimen

6

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

vrijgemaakte voorman Klaas Schilder (1890-1952) zetten. Dan vallen een paar dingen op.

 Opinie

haar vullen. Maar daarin kwam door de zondeval verandering. Door te proberen te leven zonder God vallen alle verbanden uit elkaar: de band tussen de mens en God, tussen mensen onderling, maar ook tussen de mens en Gods schepping.

De harmonie is daarmee verdwenen.

Ook de oorspronkelijke roeping om voor de aarde te zorgen en haar te ontplooien loopt spaak.

Maar dan komt Pasen. Christus staat op uit de dood. De tweede Adam staat op, benadrukt Schilder. Hier staat weer een mens die in harmonie is met mensen, met de schepping en met God. ‘Hij werd samengebracht met engelen en dieren, met hemel en met aarde, met stof en met geest, met mensen en met bloemen’, schrijft Schilder. Een schitterend mens, klaar om de aarde te bewerken, zoals God het bedoelde.

Verbinding Dit is wat Pasen vooral betekent: de verbondenheid, de harmonie in de schepping was verstoord en is nu weer hersteld. In Christus kan er weer geleefd en gewerkt worden. Dit werkt Schilder verder uit in het boek Christus en culDoor te proberen te leven zonder God vallen alle verbanden uit elkaar: de band tussen de mens en God, tussen mensen onderling, maar ook tussen de mens en Gods schepping.

tuur, dat het culturele handboek van de vrijgemaakten zou worden. Het werd talloze malen herdrukt. De oorspronkelijke roeping van de mens is met Pasen weer hersteld. Daar draait Pasen om. Daarom

Het eerste opvallende punt uit Schilders

met de goede leer en daarvoor moest je

moest Christus komen. Niet zodat wij in

paastheologie: er is niets nieuws onder

natuurlijk bij de vrijgemaakten zijn.

de hemel kunnen komen, dus niet alleen

de zon. Schilders visie op Pasen komt

maar geestelijk. Pasen gaat over het

scherp in beeld in zijn paasmeditatie uit

Harmonie

1932. Deze heeft de cryptische titel ‘Coe-

Maar de congregatio als door God bijeen-

nu, over weer kunnen werken op deze

tus et Congregatio’. In vrijgemaakte krin-

gebracht was niet Schilders punt in deze

wereld zoals God dat ooit had bedoeld.

gen werd het onderscheid dat Schilder

meditatie. Hij probeert een hervertelling

Hier legt Schilder allerlei accenten die

hier maakt tussen de kerk als coetus (het

van de geschiedenis te geven in termen

terugkomen bij eigentijdse denkers als

menselijke vergaderen) en congregatio

van gemeenschap. Typisch Schilderiaans

Wright en Sonneveld. Het evangelie

(het goddelijke vergaderen) een gevleu-

begint het met de schepping. Toen was

heeft concrete betekenis voor het hier

geld duo. Met name als stok om mee te

alles nog goed. Coetus en congregatio

en nu. Dat is met name Pasen: Christus

slaan: een kerk is niet alleen een men-

waren in harmonie. Gods werk en het

stond op. Dat is heel aards, een tweede

selijke samenkomst (zoals bij voetbal),

werk van de mensen pasten op elkaar.

Adam. Het betekent vooral dat we als

maar ze moet ook door God bijeenge-

De mens vervulde zijn roeping zonder

mens weer kunnen bloeien. Pasen is

bracht worden. Dat was alleen mogelijk

rimpel: de aarde in cultuur brengen en

niet een toegangsbewijs voor de hemel

herstel van verbinding, over het hier en

 7

 Thema

(Wright). Zowel Wrights kritiek op de

om Sonnevelds punt onderuit te halen.

van een verkettering door John Piper:

versmalling op het individu, als die op het

Dat zijn boek zo veel stof doet opwaaien,

Wright zou het hart van het evangelie,

geestelijke, zijn bij Schilder duidelijk her-

laat zien dat hij wel iets wezenlijks raakt.

de vergeving van zonden, op het spel

kenbaar. Het vergeten evangelie heeft

Maar het ontrafelen van het mysterie,

zetten. Net zo fel kreeg Sonneveld het

vrijgemaakte wortels. De omarming van

het nadenken over de betekenis van

aan de stok met de hersteld-hervormde

Wright is een omarming van het verle-

Christus’ dood en opstanding, is iets van

predikant Gert van den Brink, die schreef:

den.

alle tijden. Sonneveld en Wright brengen

‘Het zou beter geweest zijn wanneer dit

elementen naar boven uit de brede tra-

boek nooit geboren was.’ Schilder kreeg

ditie van het christendom. Het benadruk-

het in de jaren dertig aan de stok met zijn

ken van Pasen als een impuls voor het

hervormde collega Oepke Noordmans.

leven hier en nu, als een overwinning op

Die schreef dat ‘ik dezen toon onheilig

het kwaad die het koninkrijk doet aan-

vind en nimmer het modernisme zoo

breken, is niet nieuw. Schilder deed het-

duidelijk op klompen de kerk heb hooren

zelfde, inclusief de bijtende kritiek op een

binnenstappen’.

Ontrafelen

christendom dat alleen maar een ticket to

Het ligt blijkbaar gevoelig als we hardop

heaven is.

nadenken over de betekenis van Chris-

Sonnevelds evangelie is dus niet zo

Interessant is wel dat evenals Wright en

tus’ dood en opstanding. ‘Wil je aan-

vergeten als hij doet voorkomen. In het

Sonneveld, ook Schilder flinke oorvijgen

dacht als theoloog, schrijf een boek over

boek is hij een stuk genuanceerder dan

kreeg van zijn tijdgenoten. Wright was

de verzoening’, noteerde Nederlands

de titel suggereert. Het gaat er mij niet

vooral een decennium terug het mikpunt

Dagblad-redacteur Dick Schinkelshoek

 Het ontrafelen

van het mysterie is iets van alle tijden 

Christus stond op. Dat is heel aards, een tweede Adam. Het betekent vooral dat we als mens weer kunnen bloeien.

8

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

 Opinie

al. Pasen is een mysterie. Het lege graf

Schilder alleen maar bevestiging van

schap viel dat koninkrijk samen met de

staart ons aan. Te grote woorden zorgen

de waarheid ervan. Het is tenslotte een

kerk. Alle kaarten stonden op de kerk.

al snel voor weerstand. Want wat blijft

dwaasheid voor de Griek. Precies deze

Het gevolg was een eenzame, geïso-

er dan over van het mysterie?

redenering wijst Sonneveld af.

leerde kerk met torenhoge pretenties,

Scherp randje

Actieve buitenkant

Als tweede opvallende punt uit Schilders

Ik heb grote sympathie voor de accen-

Maar dat geldt voor iedereen die het

paastheologie wil ik laten zien dat alle

ten die Schilder, Wright en Sonneveld

koninkrijk Gods gaat realiseren, of dat

ophef niet voor niets is. Zowel bij Wright

leggen. Maar ik zie ook risico’s aan de

nou in een vrijgemaakte zuil is, in een

als Sonneveld zit er een scherp randje

nadruk op Pasen en het komende ko-

charismatische verwachting van ge-

aan hun schatgraverij. Net zoals Schilder

ninkrijk. Het eerste risico is de afkeer

nezingen en wonderen, in creatieve

hebben ze kritiek op een christendom

van het persoonlijke en het geestelijke.

nieuwe kerkvormen, of in toegewijde

dat alleen gaat over ‘hoe ik in de hemel

Geloven wordt dan zozeer hier op aarde

aandacht voor vluchtelingen. De op-

kom’. Maar Wright en Sonneveld zijn,

leven, dat de hemel buiten beeld raakt.

standing is een feit, maar een christen-

anders dan Schilder, ook kritisch op de

Iets als een persoonlijke relatie met God

dom dat vergeet dat de opstanding pas

klassieke visie op het kruis en de op-

is dan verdacht. Voor je het weet is God

echt werkelijkheid wordt op de nieuwe

standing van Christus.

nauwelijks meer nodig, omdat het zo

aarde, gaat brokken maken.

Wright wil de kern van het evangelie

sterk over het hier en nu gaat.

waar we nu van terugkomen en waarin velen teleurgesteld raakten.

verschuiven van ‘vergeving van zonden’

Hier en nu

naar ‘Gods plan met de wereld’. Wright

Toch overheerst bij mij de sympathie

is openlijk kritisch op de reformatoren Luther en Calvijn en vindt dat zij het Nieuwe Testament hebben misverstaan en versmald. Vergeving van zonden is maar een half evangelie.

Sonneveld gaat nog een stapje verder.

 Wat God doet, strijkt ons tegen de haren in 

Hij neemt afstand van het idee van ver-

voor een theologie vanuit Pasen. Terecht leggen Schilder, Wright en Sonneveld de vinger bij een hardnekkige neiging van het christendom om zich terug te trekken in de kerk en zich te richten op de wereld die komt. Het geloof is dan vooral geestelijk. Met

zoening door voldoening. Dat idee houdt

Ik herken dat wel uit mijn jeugd: gelo-

de bijtende ironie van Schilder: ‘Wij,

in dat Jezus de straf plaatsvervangend

ven was vooral dingen doen. Dat God

oudjes, zullen de ramen wel dichtdoen.

heeft gedragen en zo Gods straf die

daarbij niet uit beeld raakte, kwam

Dan horen wij de auto’s niet, die op de

voor ons was bestemd, heeft voldaan.

doordat de kerk voor Schilder en voor

straat zo hevig toet’ren. En dan horen

De schuld is betaald. Sonnevelds grote

de vrijgemaakten zo centraal stond.

de buren niet dat wij een oud liedeken

probleem met dat idee is dat het een

Maar daarvoor geldt evenzeer: geloven

afdraaien van onzen lieven Heere. Het

absurd en zelfs afstotend beeld van

gaat dan op in de kerk. De nadruk ligt

is het evangelie van Pasen, van de op-

God maakt: God die zijn straf op een

op de actieve buitenkant en niet op de

standing, dat ons voor zo’n christendom

onschuldige afreageert en alleen zo kan

innerlijke omgang met God. Het kruis en

behoedt. Christus stierf niet om ons

vergeven.

de vergeving van zonden richten de blik

voor te gaan naar de hemel. Nee, Hij

De kritiek van Wright en Sonneveld op

echter naar binnen en onmiskenbaar

stierf om op te staan. Met een echt lijf.

de klassieke visie op kruis en opstanding

naar Christus zelf: Heer, vergeef mij. Wij

In het hier en nu. Een lijf dat je kon voe-

vind je zo niet bij Schilder. In dezelfde

kunnen niet zonder Christus. Natuurlijk

len zoals Tomas deed (Johannes 20:24-

paasmeditatie uit 1932 benadrukt Schil-

zullen Schilder, Wright en Sonneveld

29) en om vis te eten op het strand

der juist dat Goede Vrijdag een dag van

dat nooit ontkennen, maar dat betekent

(Johannes 21:1-14). Jezus preekte niet de

betaling was. Juist de juridische trans-

niet dat het risico er niet is.

hemel, maar het koninkrijk dat hier op

actie is bij Schilder essentieel en vormt

aarde aanbreekt. En dat gebeurde met

de voorwaarde voor het herstel van de

Pretenties

taak van de mens op aarde. Het absurde

Het tweede risico is dat we met de na-

daarvan erkent Schilder wel, maar dat

druk op de opstanding te veel verwach-

laat volgens hem zien dat Christus om

ten van dat komende koninkrijk en onze

Marinus de Jong is predikant van de

geloof vraagt. Wat God doet, strijkt

projecten te veel vereenzelvigen met

Oosterparkkerk (GKv) in Amsterdam en

ons tegen de haren in, maar dat is voor

Gods koninkrijk. In Schilders nalaten-

promovendus aan de TU Kampen.

Pasen. Overwinning van het kwaad.

Tastbaar. “Christus Victor!”’

9

 Thema

‘Ik heb de Heer gezien!’

10

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

 Paasverhaal

Mijn naam is Miryam en ik ben afkomstig uit Migdal. Dat is

de graftuin achterbleef en mijn tranen de vrije loop liet.

een stadje aan de noordwestkant van het meer van Gali-

Maar toen ik voorzichtig in de tombe keek, zag ik daar

lea. Migdal betekent toren, dus in Nederland zou ik waar-

twee engelen, gekleed in het wit. Ze zaten precies op de

schijnlijk Mirjam van der Toren heten. Maar jullie kennen

plek waar Jezus’ lichaam gelegen had, de een aan het

mij als Maria Magdalena, die samen met Jezus van Nazaret

hoofdeind en de ander aan het voeteneind. Ze vroegen

en zijn twaalf leerlingen van Galilea naar Jeruzalem reisde.

waarom ik huilde. Ik vertelde mijn probleem: ik weet

Straks zal ik wel vertellen hoe ik Hem heb leren kennen.

niet waar mijn Heer gebleven is. Opeens dacht ik achter

Want wat me vandaag toch overkomen is…

me de beheerder van de graftuin te zien. Ook hij vroeg

Vanmorgen heb ik de leerlingen bezocht, die allemaal diep

waarom ik huilde. ‘Meneer’, zei ik, ‘hebt ú Hem soms

in rouw waren en treurden. Ze hadden Jezus in de steek

weggehaald en ergens anders naartoe gebracht?’ Daarop

gelaten toen Hij werd gearresteerd en waren angstig weg-

sprak die man mij aan met mijn meisjesnaam: Miryam.

gevlucht. Slechts een paar hadden het gewaagd bij Jezus’

Net zoals Jezus vroeger mijn naam had genoemd om mij

marteldood aan het kruis aanwezig te zijn. Zij bleven wel

tot mezelf te brengen en me te bevrijden van wel zeven

op veilige afstand, behalve Johannes. Wat zijn die man-

demonen. Nu realiseerde ik me wie er werkelijk voor me

nen toch bang voor hun hachje! Al hun schuiladressen in

stond. Dus ik reageerde spontaan, zoals ik gewend was

de stad ben ik langsgegaan met mijn verhaal, alleen bij

Jezus aan te spreken: ‘Rabboeni!’ (dat betekent: Meester).

Tomas kreeg ik geen gehoor. Hopelijk durven ze vanavond bij elkaar te komen, voor mijn part achter gesloten deuren.

Jezusvolger

‘Ik heb de Heer gezien’, vertelde ik telkens, ‘Jezus leeft!’

Terzijde: denken sommigen nu vanwege die demonen dat

Maar zij geloofden het niet. Laat ik jullie uitleggen wat er is

ik de zondares ben die onder tranen Jezus’ voeten zalfde

gebeurd. Het houdt me al de hele middag bezig.

en met haar lange haren afdroogde (een prostituee, zo wordt wel gezegd)? Maar zij blijft anoniem, terwijl ik be-

 Wat me vandaag toch overkomen is…  Leeg

kend ben als vrouwelijke Jezusvolger. Bovendien is last hebben van demonen niet hetzelfde als zondares zijn.

Wanneer mensen later gaan fantaseren over een liefdesrelatie of zelfs een huwelijk, zien ze over het hoofd dat ik gewend was ‘Meester’ tegen Jezus te zeggen. Natuurlijk betekent Hij veel voor mij; sinds de demonenuitdrijving waren we onafscheidelijk. Toch ben ik gewoon een van

Eergisteren was het Pesach, de dag waarop Jezus heeft

zijn volgelingen. Dus ook niet ‘de leerling van wie Jezus

geleden, is gestorven en begraven. We zijn er met vier

veel hield’, dat is immers iemand uit de twaalf: Johannes.

vrouwen steeds bij geweest. Vandaag, dus na de sjabbat,

Vanmorgen stond hij nog naast me in de graftuin.

ging ik in alle vroegte naar het rotsgraf om Jezus’ lichaam te verzorgen met kruidenolie. In het halfduister ontdekte

Missie

ik dat de steen voor de opening was weggerold. Meteen

Zo kwam ik dus oog in oog te staan met de levende Heer.

trok ik mijn conclusies: onbekenden hebben Jezus uit zijn

Door emotie overmand omklemde ik zijn voeten, om

graf gehaald en op een andere plek herbegraven. Nu zijn

Hem bij wijze van spreken nooit meer los te laten. Net als

we Hem kwijt. Dus ik rende naar Simon en Johannes. Zij

de vrouw uit het Lied der liederen die zich na een moei-

renden op hun beurt naar de graftuin. Ik erachteraan.

zame zoektocht vastklampt aan haar verloren gewaande

Bij nadere inspectie door de mannen bleek de graftombe

geliefde. Dat droomverhaal had ik vroeger regelmatig

niet helemaal leeg: het linnen omhulsel lag er nog, even-

horen voorlezen in de synagoge van Migdal. Maar Jezus

als de doek waarmee het gezicht van Jezus bedekt was geweest – opgerold en apart gelegd. Hij leek wel van de aardbodem verdwenen. Had de Heer dan op eigen kracht zijn graf verlaten en was Hij daarna opgestegen naar de

Nieuwtestamenticus Rob van Houwelingen schreef

hemel?

een hervertelling van het paasverhaal vanuit Johan-

Naam

nes 20:18, waarin Maria Magdalena uitroept: ‘Ik heb de Heer gezien!’



Simon en Johannes gingen terug naar huis, terwijl ik in

11

 Thema

reageerde afwerend: ‘Houd Me niet langer vast’, zei Hij. In

niet bij mijn rol als koerierster. Na mij zullen veel meer men-

plaats van me aan Hem vast te klampen, moest ik Hem los-

sen de opgestane te zien krijgen. Zelfs de kritisch ingestelde

laten. Hij legde uit waarom: ‘Ik moet nog opstijgen naar de

Tomas moet eraan geloven, verwacht ik. Zo kunnen de

Vader.’ Zijn bestemming lag niet in deze wereld. Hij zocht het

apostelen en tal van andere ooggetuigen het ongelofelijke

hogerop, bij zijn Vader in de hemel. Dus liet ik zijn voeten los,

nieuws bevestigen: Jezus leeft!

terwijl Hij mijn voeten in beweging bracht. Ik werd op een

Van alle Jezusvolgers ben ik uitgekozen om de eerste op-

speciale missie gestuurd, namelijk om zijn broeders (zo zei

standingsgetuige te zijn, want ik mocht met eigen ogen de

Hij het letterlijk) te informeren over de volgende etappe van

Heer aanschouwen. Het zou me dan ook niet verbazen indien

zijn weg: het opstijgen. Daarmee laat Hij ons niet in de steek,

de evangelisten mijn naam als eerste van de vrouwen uit

maar brengt Hij alle mensen die in Hem geloven bij zijn God

Galilea gaan vermelden. Dan kunnen al hun lezers door mijn

en Vader. Ik moest Jezus’ persoonlijke boodschap overbren-

ogen naar Jezus kijken, ook jullie. En wat de toekomst be-

gen: ‘Mijn Vader is ook jullie Vader en mijn God is ook jullie

treft: ‘Elk oog zal Hem zien als Hij komt.’

God.’ Rob van Houwelingen is hoogleraar Nieuwe Testament aan

Koerierster

de Theologische Universiteit te Kampen. Op www.onder-

Die speciale missie van vanmorgen maakt mij trouwens nog

wegonline.nl/hervertelling staat dit verhaal met verwijzin-

geen apostel. Mij betitelen als ‘apostel der apostelen’ past

gen naar Bijbelteksten en andere bronnen.

-familiebericht-

En Jezus zei: “Ik ben de opstanding en het leven; wie in Mij gelooft zal leven ook al is hij gestorven, en een ieder die leeft en in Mij gelooft zal in eeuwigheid niet sterven” Johannes 11 : 25 Met dank aan God voor alles wat Hij ons in hem heeft gegeven, maar intens verdrietig om het gemis, delen wij u mee dat door de HERE uit ons midden is weggenomen mijn innig geliefde man, onze lieve, zorgame vader en opa

Harry van Baars in de leeftijd van 72 jaar.

Ria van Baars-Verkade Johan en Lydia Ruben, Levi, Matthias Jos Tanja en Holm Harry en Raisa Arisa 30 maart 2019 Gustav Stresemannring 6, 3137 DL Vlaardingen De begrafenis heeft vrijdag 5 april, na een afscheidsdienst in De Ark in Maassluis, plaatsgehad op begraafplaats Holy in Vlaardingen.

12

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

Onder

Inspiratie voor en reisgenot

Gratis 6 nummers OnderWeg in de brievenbus?

Benieuwd naar OnderWeg? Kies het Proefabonnement en ontvang het magazine 3 maanden* (6 nummers) gratis thuis! *stopt automatisch

onderwegonline.nl/proefabonnement

-advertentie-

jouw stap vooruit

S TA P

9 BETER DOOR BALANS IN WERK EN GEZIN

13

 Thema

Op weg naar Pasen Ingrid Plantinga is theoloog en schrijft boeken over geloofsopvoeding.

Willemijn de Weerd is kinderboekenschrijfster en voormalig leerkracht in het basisonderwijs. Samen werkten ze aan een prentenboek en dagboek over christelijke feesten, De rode draad van Gods liefde. Hoe zouden zij het paasverhaal aan kinderen vertellen?

tekst Geranne Tamminga beeld Hans van Sloten

Ingrid: ‘Ik herinner me van vroeger vooral het paasontbijt

Jezus voor mijn zonden gestorven was. Geloven bestond uit

en dat we veel eieren aten. Goede Vrijdag herinner ik me

de aangeleerde dogma’s die ik aannam. Later ben ik daar

beter. Dan ging je ’s avonds naar de kerk, wat je normaal

anders naar gaan kijken. Ik wens dat mijn kinderen Jezus’

nooit deed. Er hing een droevige sfeer in de kerk en we

liefde op allerlei momenten in hun leven ervaren. Ritue-

zongen alleen maar psalmen. Ook al wist je dat het twee

len kunnen daarbij helpen. Zo steken we een week voor

dagen later Pasen was, de teksten gingen daar nog niet

Goede Vrijdag zeven kaarsen aan. Elke dag lezen we een

over. Ik denk dat ik het verdriet van Goede Vrijdag echt

tekst, een aanklacht, tegen Jezus of onszelf, en doven we

wilde voelen. Het was een bijzonder moment, ook al werd

een kaars. Op Goede Vrijdag zijn alle kaarsen gedoofd. Met

er verder niet veel over gepraat. Je ging mee, deed mee en

Pasen steken we alle kaarsen weer aan. Mijn dochter vroeg

je ouders hoopten dat je dat zou blijven doen.’

me laatst: “Dat doen we dit jaar toch wel weer, hè?”’

Willemijn: ‘Ik herinner me weinig van Pasen en Goede Vrij-

Willemijn: ‘Daarom vind ik het mooi om extra aandacht aan

dag als kind. De buurtvereniging verstopte eieren in het bos

de feesten te besteden. En dan bedoel ik niet alleen Kerst,

tegenover ons huis. Dat vond ik grappig, omdat ik precies

maar juist ook Pasen, Hemelvaart en Pinksteren. Je viert

wist waar de eieren lagen, ook al deed ik niet mee aan het

het evangelie door de feesten. Gods liefde loopt daar als

zoeken. Als tiener ging ik met Pasen bij zonsopgang met

een rode draad doorheen.’

vrienden van de jeugdvereniging zingen. Ik had het met mijn vriendinnen vaak over geloven en dan samen zoiets doen, dat was echt heel mooi.’

Ingrid: ‘Als ik terugkijk, zijn het met name de rituelen die je onthoudt. Het eieren zoeken, het bijzondere ontbijt, de dingen die je anders niet doet. Daar probeer ik met mijn kinderen nu ook rekening mee te houden en woorden aan te geven. Ik laat ze nieuwe rituelen verzinnen die aansluiten bij het feest. Als tiener kon ik keurig verwoorden dat

14

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

 ‘Ik herinner me vooral het paasontbijt en dat we veel eieren aten’ 

 Interview

Willemijn de Weerd (links): ‘Gods liefde loopt als een rode draad door alle feesten heen.’

Hoe zijn jullie nu met Pasen bezig?

groeid zijn. Maar ook kinderen die het paasverhaal al vaak

Willemijn: ‘Naast schrijven mag ik me ook bezighouden

gehoord hebben, kan het helpen. Door grote lijnen te zoe-

met voorstellingen, rondom Pasen, Pinksteren en andere

ken gaan ze nieuwe dingen ontdekken en andere vragen

feestdagen. Thuis zijn mijn dochters (16, 15, 13 en 8 jaar)

stellen.’

heel verschillend bezig met de feestdagen. Soms raakt

Ingrid: ‘Het is belangrijk het hele verhaal te vertellen. Wan-

muziek hen, of helpt het om wat dieper op de Bijbelteksten

neer je alleen over Goede Vrijdag en Pasen vertelt, bestaat

in te gaan. Niet iedereen is even creatief, hoewel een van

het gevaar dat geloven voor je kinderen voelt als een wis-

mijn dochters het nu helemaal leuk vindt om Bijbelteksten

kundige formule. Zonde en dood horen bij Goede Vrijdag (-1),

op het raam te schrijven.’

Jezus nam de zonde op zich en overwon de dood (+1). Laat het paasevangelie een wonder zijn.’

Hoe kun je vandaag de dag het beste het paasevangelie aan kinderen en tieners vertellen?

Vertel je aan kinderen van alle leeftijden hetzelfde ver-

Willemijn: ‘Het is best ingewikkeld om te begrijpen

haal?

waarom iemand moet sterven. Zeker voor kinderen in de

Willemijn: ‘Sommige ouders kleuren het verhaal te veel

basisschoolleeftijd is het belangrijk om dan bij het begin

voor hun kinderen in of denken: dat vertel ik mijn kind

te beginnen. Laat zien dat de verschillende verhalen, uit

(nog) niet. Natuurlijk is het goed om rekening te houden

het Oude en Nieuwe Testament, bij elkaar horen. Het geeft

met de leeftijd van je kind en waar hij of zij gevoelig voor

vooral houvast aan kinderen die niet met de Bijbel opge-

is. Maar probeer te voorkomen dat je iets wat jij lastig vindt

15

 Redactioneel

Woordloos H

et liefste zou ik deze column geen woorden willen meegeven.

Een woordloze column dus. De vraag is of eindredactie en

vormgeving daar blij van worden. Dit gaat niet werken.

Waarom dacht ik aan een lege column? Omdat ik iets over de vas-

tentijd, Goede Vrijdag en Pasen had willen schrijven. Maar in de afgelopen weken, en nu, merk ik dat het mij niet goed lukt om dat brede, indringende thema zo weer te geven dat het dichtbij komt, dat ik de betekenis spontaan kan weergeven. Terwijl ik juist de vastentijd, Goede Vrijdag en Pasen graag dichtbij haal, opdat zij mij opnieuw raken. Maar ik merkte dat vasten voor mij niet echt werkt en Goede Vrijdag en Pasen (te) indrukwekkend en groots zijn.

Willemijn de Weerd: 'Vertel het verhaal van Jezus’ liefde en

Zoiets kan gebeuren. Er is een beproefde methode om iets te doen

zijn lijden zonder precies te beredeneren hoe het was.'

tégen dat ‘niet dichtbij kunnen halen’. Dan dwing je jezelf om iets ingewikkelds in een of enkele woorden samen te vatten. Maar ook die methode werkte niet. Misschien komt dat omdat de thematiek breed en diep is. Het gaat immers om de Zoon van God die

Haal dit als mens maar eens dichtbij! 



op je kind projecteert. Aan de andere kant kan Pasen voor kinderen ook heel heftig zijn. Niet iedereen kan goed omgaan met beelden in filmpjes over een lijdende Jezus. Als kleuterjuf geef je op Goede Vrijdag al een doorkijkje naar Pasen wanneer je het verhaal vertelt; bij pubers hoef je dat doorkijkje waarschijnlijk niet te

zich voorbereidt op het lijden. Het betreft zijn sterven, onschuldig.

geven.’

Het gaat over zijn opstaan. En dit alles is naar Gods wil. Haal dit als

Ingrid: ‘Dat herken ik wel. Mijn zoon gaat veel reëler

mens maar eens dichtbij! Misschien gebruikt Paulus daarom vaak

met beelden van lijden om dan mijn dochters. Het be-

het woord ‘mysterie’. Vervolgens vult hij dit in, ook over het lijden

langrijkste is dat je voor ogen houdt wat de boodschap

en de opstanding van onze Heer. Tegelijk blijft hij dit alles benade-

is die je door wilt geven. De boodschap van Gods liefde,

ren als iets wat ten diepste een geheim is.

door de hele Bijbel, is zo fascinerend! Het is ontzettend leuk om te zien hoe kinderen en jongeren daarin zoe-

Nog steeds zocht ik naar ‘dichtbij’, naar een enkel woord om het

ken. Geef tieners de ruimte om vragen te stellen. Als

thema zomaar te kunnen weergeven. Toen herinnerde ik mij een

tiener was ik best wel een braaf kind. Ik voelde me niet

preek van enkele jaren geleden. Nog altijd weet ik welk woord mij

echt zondig, maar wist dat ik wel zondig was. Daardoor

daarin echt raakte: rivier. Als symbool voor Goede Vrijdag. En aan

kwam de boodschap van Gods liefde niet echt bij me

de overkant van die rivier is nieuw land, dankzij de opstanding van

binnen. Later ben ik gaan inzien dat zonde alles is wat je

de Heer. Wie van Hem weg dwaalt kan terug naar het water, daar

zonder God doet, alles waarbij je jezelf vooropstelt. Net

word je schoon. Vervolgens leef je, nu al, opnieuw in nieuw land.

als iedere tiener moest ik zelf ontdekken wat ik meenam en welke betekenis het voor mij had.’

Woorden blijven tekortschieten. Maar ze helpen wel een beetje.

Willemijn: ‘Maar leeftijd of levensfase zeggen ook niet alles. Wat voor de een veel betekenis heeft, kan voor de

Leendert de Jong, hoofdredacteur van OnderWeg

ander veel minder van betekenis zijn. Soms zet ik een lied op waardoor ik geraakt ben en zeggen mijn kinderen: “Mam, wat draai jij depressieve muziek.”’

 Interview

Hoe kunnen ouders met hun kinderen naar Pasen toeleven?

Ingrid: ‘Neem de tijd en zorg dat je antennes uitstaan. De tieners in onze kerk wilden laatst graag iets doen met het beeld van een lieveheersbeestje: zoals een lieveheersbeestje bladluizen opeet, zo heeft Jezus onze zonden weg-

 ‘Als ik verf moet kopen en een canvasdoek, dan haak ik af’ 

genomen. Een mooi beeld, dat misschien niet helemaal overeenkomt met wat je eerder gehoord hebt, maar waar

voor hem bij lijden, bij de moeilijke en lastige dingen in het

je goed over door kunt praten.’

leven. Het ontroerde me hoe hij zich door zoiets verbonden

Willemijn: ‘Vertel het verhaal van Jezus’ liefde en zijn

voelde aan Jezus’ lijden.’

lijden zonder precies te beredeneren hoe het was. God

Willemijn: ‘Ik was op een openbare school om te vertellen

dienen betekent niet dat je alles begrijpt. Verhalen die ik

over Pasen en de rode draad van Gods liefde. De voorstel-

lastig vind, kunnen voor een ander belangrijk zijn. Maak

ling was door de plaatselijke kerk cadeau gegeven aan alle

de betekenis van Pasen niet te smal en probeer, zeker met

basisscholen.

tieners, eens verschillende invalshoeken uit. Zoom uit: wat

Een jongetje van een jaar of tien wilde me na afloop graag

betekent dit voor de wereld, voor de anderen en voor de

spreken. “Weet je dat ik altijd bang ben geweest voor

mensen in Jezus’ tijd? En zoom in: wat betekent dit voor

God?”, zei hij. God was volgens hem een man met een

mijn omgeving en voor mij?’

paarse cape en een mes. “Maar nu ik deze verhalen ge-

Ingrid: ‘Veel dingen die ik met mijn kinderen doe, komen

hoord heb, ben ik niet bang meer.” Het was heel bijzonder

spontaan bij me op. Mijn kinderen vragen weleens bij een

om te merken dat hij juist toen de Bijbel echt openging,

tekst of opdracht die ze leuk vinden: “Mama, heb jij dit be-

ontdekte dat het anders was. Ik mocht hem uitleggen dat

dacht?” Zo houden we als gezin één keer per jaar een wis-

het verhaal van Abraham en Isaak anders ging dan hij dacht

seldag. De kinderen zijn die dag de baas en bepalen wat we

en dat God geen mensen vermoordt. Hij wil de dood juist

doen en eten. Toen ze die opdracht in het dagboek tegen-

overwinnen en dat is Hem gelukt!’

kwamen, begrepen ze meteen waar die vandaan kwam. Ik hoor andere ouders weleens zeggen: “Deze opdracht vind

Geranne Tamminga werkt voor Weetwatjegelooft.nl en is

ik zo leuk, dat bedenk ik zelf echt niet hoor.” Maar maak

redacteur van OnderWeg.

het jezelf niet te moeilijk en kies voor vormen die bij jou en jouw gezin passen.

En natuurlijk is het ook zo dat het goed kan zijn om sommige dingen in je dagelijkse structuur in te bouwen. Misschien hebben je pubers geen zin om vijf of tien minuten naar een dagboekje te luisteren, maar ze worden er vast ook niet minder van, en wie weet steken ze er iets van op.’

Willemijn: ‘Als ik verf moet kopen en een canvasdoek, dan haak ik af. Dat vind ik te veel gedoe. Het gaat niet om het grote, meest creatieve of indrukwekkende.’

Ingrid: ‘Geen stress. Pasen betekent ook: God maakt telkens een nieuw begin met ons. Als het dit jaar niet gelukt is om je met je kinderen voor te bereiden op Pasen is dat niet erg. God geeft je volgend jaar weer een kans.’

Wanneer werden jullie zelf (opnieuw) verrast door het paasverhaal?

Ingrid: ‘Mijn kinderen mochten op Goede Vrijdag kiezen wat we gingen eten. Ze kozen allemaal ingrediënten die ze bij de maaltijd vonden passen. Mijn zoon koos voor appelmoes. Een aantal jaren terug heeft hij een tijd in het

Ingrid Plantinga: ‘Ik wens dat mijn kinderen Jezus’ liefde op

ziekenhuis gelegen. Hij kon toen alleen maar vloeibaar

allerlei momenten in hun leven ervaren. Rituelen kunnen

voedsel verdragen. Vanuit deze ervaring hoort appelmoes

daarbij helpen.’

17

18

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

Maria Magdalena De kans dat iemand met besneeuwde ogen in deze door de dood berijpte hof nog iets van voorjaar vindt, is klein. Alsof je hoofd, met de olijfboom meegebogen, zich niet meer opricht, nergens licht verwacht.

Het spel is uit, de duif is weggevlogen en keert niet terug: je hebt jezelf bedrogen, een mooiewoordenhemel uitgedacht.

Tot ik de tuinman zie die in het dorre gras blootsvoets beweegt en stapvoets dichterbij mijn zwijgen komt, verdwaalde zomergast.

Hij is het zelf, nog meer dan hij al was.

Wat onbestaanbaar is omarmt mij al zegt hij duizendmaal: hou mij niet vast.

Rikkert Zuiderveld Uit: Adam zaait radijzen, Amersfoort (Brandaan), 2011.

19

 Thema

Het paasverhaal door kinderogen

‘Je kunt Jezus geloven en vertrouwen, snap je?’

Het ‘mysterie van het lege graf’ zet volwassenen aan tot diepe doordenking, redeneren, analyseren. Kinderogen kijken anders. Maar hoe was dat ook alweer? Ik ging letterlijk door de knieën en liet de 8- en 9-jarige leerlingen uit groep 5 van basisschool De Wissel (Utrecht) zelf het bijzondere verhaal van Pasen vertellen. Ondertussen tekenden zij over Pasen. ‘Maria mocht Jezus niet aanraken, maar ik zou Hem zeker een knuffel en een kus hebben gegeven.’

tekst Esther de Hek beeld Jaco Klamer

‘Eerst ging Jezus dood aan het kruis’, zegt Rosy, ‘Dat was de

maar drie dagen in het graf. Er kwam een soort van engel

ergste straf.’ Juf Marian van der Graaf-Weerstand: ‘Ja, dat

uit de hemel en die rolde de steen opzij.’ Tom: ‘Ik denk dat

is waar, de Romeinen hadden die straf bedacht. Het was

Jezus eerst drie dagen dood was en toen heel voorzichtig

een heel pijnlijke straf en het duurt best lang, het is echt

zijn benen op de grond deed en ging staan.’ Boaz: ‘Soms

heel erg. Later hebben ze ook gezegd: dit mag niet meer.’

kun je verhalen combineren en dan zou je kunnen zeggen

Rosy: ‘Maar Jezus wilde de ergste straf meemaken voor

dat God tegen Jezus zei: “Sta op.” En dat Jezus toen voor-

ons. Daarom deed Hij dat toch?’ Max: ‘Ik vind het wel mooi

zichtig opstond en een engel Hem hielp om de doeken van

dat Jezus voor ons is opgestaan en aan het kruis is gegaan.

Hem af te wikkelen. Want die zaten best strak. De engelen

Maar het ging op een best wel nare manier, toen er een

hielpen Hem. Er was ook eentje om de steen opzij te rollen,

speer door zijn lijf werd gestoken.’ Karlijn: ‘Het klinkt mis-

denk ik.’ ‘Dat kunnen engelen’, vult Jouke aan, ‘want het

schien een beetje raar, maar eigenlijk moesten wij de straf

zijn de engelen van God en die kunnen alles.’ Rosy: ‘Ja, God

hebben, want wij doen vaak geen goede dingen, Jezus wel.

geeft de kracht.’

Maar ja, die straf was vroeger. Dit was allemaal vroeger.’

Karlijn: ‘Toen Jezus was opgestaan, lagen er doeken in het

Engelen hielpen ‘Hij ging wel weer opstaan hoor’, reageert Dirk, ‘Hij was

20

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

graf met rood. Ik denk dat dit komt door het bloed van de spijkers in zijn handen en voeten.’ Ander klasgenootje: ‘Maar we hebben er geen foto’s van, alleen tekeningen,

 Reportage

Marian van der Graaf: ‘Ik heb het idee dat kinderen het paasevangelie heel onbevangen accepteren.’

dus je weet het niet helemaal.’ Nynke: ‘Hij was een beetje

met de verhalen, maar die hadden zij niet. Ik zou Jezus ook

bruin, niet wit zoals wij. En er zat nog bloed aan zijn han-

eerst echt willen zien en naar zijn handen kijken, voordat ik

den, dat moet gewoon, omdat er spijkers in gezeten had-

het zou geloven.’

den.’

Zou Simon, net als zijn naamgenoot Simon Petrus, ook weer

Rustige ochtend ‘In de ochtend kwamen er drie vrouwen die heel verdrietig keken’, vertelt Dirk verder. ‘Ze gingen met kruiden naar het graf om een beetje te kijken en toen was Jezus weg.’

‘Dat was op een zondag’, reageert Jouke, ‘het was een heel

 ‘Ik zou het gelíjk geloven, echt.

Omdat Jezus Jezus is, zeg maar’ 

rustige ochtend.’ Daniël: ‘Maar toen werd het minder rustig, want ze zagen dat het graf leeg was en schrokken. Maria

naar huis zijn gegaan als hij gezien had dat het graf leeg

moest huilen.’

was? ‘Ik denk het wel. Ik denk dat ik ook eerst Jezus zou

Simon (‘Ik vind het wel grappig dat ik dezelfde naam heb

willen zien.’ Rosy: ‘Ik zou het gelíjk geloven, echt. Omdat

als een discipel van Jezus’): ‘Ik snap het wel een beetje

Jezus Jezus is, zeg maar. Je kunt Hem geloven en vertrou-

dat de discipelen niet konden geloven dat Jezus was opge-

wen, snap je? Ik kan het eigenlijk niet uitleggen maar dat

staan. Want ze hadden nog nooit eerder gezien dat iemand

vind ik gewoon zo.’

uit de dood opstond. En ze snapten toen ook nog niet wat

Nynke: ‘Maria bleef wel bij het graf en toen zag ze twee

Jezus had gezegd over dat Hij zou opstaan.’ Lucas: ‘Zij wis-

engelen in witte jurken. En even later kwam Jezus.’ Boaz:

ten toen niet wat wij nu weten. Wij hebben nu de Bijbel

‘Jezus zag er anders uit toen Hij was opgestaan. Ik denk

21

 Thema

‘Ik kan jaloers worden op hun grote geloof’ Marian van der Graaf-Weerstand (29) is de leerkracht van de kinderen uit groep 5 op basisschool De Wissel in Utrecht, een school met de Bijbel als basis. ‘Ik merk dat kinderen “vreemde” verhalen sneller accepteren, dus ook dit verhaal.’

‘Het viel mij op dat tijdens het gesprek over Pasen de kinderen zo vrijmoedig durven te vertellen. Ook met mensen die ze niet zo goed kennen, zoals jij, delen ze heel gemakkelijk hun verhaal. In mijn ogen is dit best privé. Ik praat niet zomaar met iedereen op die manier over mijn geloof en over Pasen. Kinderen doen dat wel. Daarnaast vond ik de vragen die de kinderen stelden mooi en ook de antwoorden die ze gaven. Het laat zien

‘Ik denk dat Jezus eerst drie dagen dood was en toen heel voorzich-

dat ze in de leeftijd komen dat ze erover nadenken.’

tig zijn benen op de grond deed en ging staan.’

Hoe zou jij de manier beschrijven waarop kinderen kijken naar het verhaal van Jezus’ opstanding?

dat Hij witte kleding droeg met een soort van mooi gekleurde

‘Ik heb het idee dat kinderen het verhaal heel onbevangen

linten. Hij zag er gewoon een beetje uit als een engel, zeg

accepteren. Waar wij veel moeite hebben met het stukje “ik

maar.’ Max: ‘Maar ik weet niet of Hij echt heel blij keek, mis-

hoef zelf niets voor genade te doen”, lijken kinderen daar veel

schien een beetje tussen verdrietig en blij in. Want Hij had wel

minder moeite mee te hebben. Ze hebben veel minder vraag-

veel erge dingen meegemaakt.’ ‘Ja’, reageert Nynke daarop,

tekens bij het verhaal. Dat vind ik best bevrijdend.’

‘er waren ook altijd nog mensen die Hem slecht vonden, daar was Hij ook verdrietig om, denk ik. Maar Hij heeft anderen juist

Is het paasverhaal voor alle kinderen in jouw klas simpelweg

vergeven en was helemaal niet slecht.’

‘rond’? Is het voor hen eenvoudig te bevatten en te geloven?

‘Ik merk dat kinderen “vreemde” verhalen sneller accepteren, dus ook dit verhaal. Daarom is het voor hen niet zozeer een mysterie, het is gewoon zo. Ik merk daarin wel verschil qua leeftijd van kinderen. In de bovenbouw worden steeds meer vragen gesteld en wordt het verhaal van Pasen dus wél steeds meer een mysterie.’

En voor jezelf, als leerkracht op een basisschool met een dui-

 ‘Ik denk dat Hij witte kleding droeg met een soort van mooi gekleurde linten’ 

delijk christelijk profiel?

Knuffel

‘Pasen vind ik best ingewikkeld. Er zijn zo veel facetten in dit

Toen Maria Jezus herkende, zei Jezus dat zij Hem niet mocht

verhaal die niet te bevatten zijn. Ik heb het idee dat hoe ouder

aanraken. Max: ‘Ik zou Hem zeker een kus en een knuffel heb-

ik word, hoe groter het mysterie is. Misschien komt daar ooit

ben gegeven omdat ik zo blij zou zijn. Maar dat mocht dus

een keerpunt in.’

niet.’ Nynke: ‘Ja, ik zou Hem ook geknuffeld hebben hoor, misschien had Hij dat dan toch wel goed gevonden.’

Leer jij ervan hoe leerlingen het paasverhaal interpreteren?

Maartje: ‘Ik vier nu al een paar jaar Pasen en ben wel een

Beïnvloedt het jouw eigen kijk op Pasen?

beetje gewend aan het verhaal. Aan het erge ervan en aan

‘Absoluut. Ik vind het heel waardevol om in mijn werk hierover

het blije ervan. Het blije vind ik het mooiste: dat Jezus is op-

met kinderen te kunnen praten. Ik kan jaloers worden op hun

gestaan.’ Mila: ‘Ja, dat vind ik ook het mooiste.’ Waarom? ‘Nou

onbevangenheid en grote geloof. Het is voor mij heel bemoe-

gewoon, omdat mijn slechte dingen dan vergeven zijn.’

digend om zo met kinderen in gesprek te zijn.’

Esther de Hek is hoofdredacteur van Onderweg.

22

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

Nieuws

 Colofon Kernredactie Bram Beute, Debbie den Boer, Esther de Hek (hoofdredacteur), Peter Hommes, Leendert de Jong (hoofdredacteur), Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman

Predikantenvereniging GKv en NGK op stapel De Predikantenvereniging (PV) in de GKv wil zich omvormen tot een vereniging voor GKv- én NGK-predikanten. PV-voorzitter Willem de Graaff en CGMV-directeur Martin van Eerde hebben de NGK-predikanten in een brief uitgenodigd om lid te worden van de PV. De vereniging is volgens hen ‘een plek van onderlinge ontmoeting en bemoediging’, onder meer op het jaarlijkse pinkstercongres. Daarnaast is de PV via de koppeling aan vakorganisatie CMGV ook een beroepsvereniging, die opkomt voor de belangen van de predikanten rond traktement, pensioenen, onkostenregelingen en andere arbeidsvoorwaarden, rechtspo-

(webredacteur), Maarten van Loon, Annelies Smouter-de Rooij (eindredacteur), Karel Smouter, Geranne Tamminga, Tineke Verhoeff (beeldredacteur thema).

Brede redactie Kernredactie plus Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp.

Medewerkers Koert van Bekkum, Ad de Boer, Eline de Boo, Els van Dijk, Han Hagg, Myriam Klinker-De Klerck, Jan Kuiper, Roel Kuiper, Almatine Leene, Bas Luiten, Jan Mudde, Dicky Nieuwenhuis, Maurits Oldenhuis, Anko Oussoren, Dingeman Quant, Wim van der Schee, Paul Smit, Jeroen Sytsma, Roel Venderbos, Maarten Verkerk, Martine Versteeg, Dick Westerkamp, Jeannette Westerkamp-Stegeman.

sitie en kerkelijk personeelsbeleid.

De NGK kent geen eigen predikantenvereniging, maar een

Redactieadres

werkgroep die conferenties organiseert. De Nederlands Gere-

’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, redactie@onderwegonline.nl.

formeerde instelling voor Arbeidszaken (NGA) die tot nog toe de arbeidsvoorwaarden in de NGK vaststelt, ondersteunt de brief van de PV.

Tientallen protestantse kerken sluiten verbond Op woensdag 29 mei wordt de herdenking van 400 jaar Nationale Synode (1618-1619) afgerond met een slotmanifestatie in de Grote Kerk in Dordrecht. Op die bijeenkomst onderteke-

Voor recensie-exemplaren: Silversteyn 10, 3621 PA Breukelen.

Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: SPAbonneeservice, A. van Leeuwenhoekweg 34, 2408 AN Alphen aan den Rijn, 088-1102060, administratie@onderwegonline.nl.

OnderWeg in braille, grootletter en audio OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor

nen vertegenwoordigers van tientallen protestantse kerk- en

Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB:

geloofsgemeenschappen, waaronder PKN, GKv en NGK, een

0341-565499.

Verklaring van Verbondenheid. Daarin verklaren zij dat ze zich aan elkaar verbonden weten. ‘Wij zijn aan elkaar gegeven door onze Here Jezus Christus en daarom willen we elkaar ook niet meer loslaten.’

Te midden van alle onderlinge verschillen weten ze zich met elkaar verbonden in de geloofsbelijdenis van Nicea. Vertegenwoordigers van de betreffende kerken willen in elk geval de komende vijf jaar jaarlijks één dag bij elkaar komen om de kerkelijke eenheid te bevorderen en te vieren. Ook willen ze op

Abonnementsprijzen Jaarabonnement: € 52,50 (studenten € 26,25 / Europa € 89 / buiten Europa € 119).

Halfjaarabonnement € 28,75. Digitaal abonnement: € 37,50 (studenten € 18,75).

Bij automatische incasso geldt op deze tarieven een korting van 1 euro.

Proefabonnement: drie maanden gratis.

Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl.

IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

het grondvlak geloofsgesprekken tussen christenen stimuleren.

Persvereniging

Kerkleden zijn op 29 mei welkom. Aanmelding via www.natio-

OnderWeg is een uitgave van de Gereformeerde Persvereniging OnderWeg.

nalesynode.nl/aanmelden.

Informatie: Marga van Gent-Petter (secretaris), persvereniging@onderwegonline.nl.

Uitgekozen: cursus over Dordtse Leerregels

Bestuur Persvereniging

In de cursus ‘Uitgekozen’ houdt de Kamper docent Dolf te Velde de Dordtse Leerregels tegen het licht. Hoe kan het dat vragen van ruim vier eeuwen geleden nog steeds actueel zijn? Wat betekent uitverkiezing? Is Christus voor alle mensen gestorven?

Wat is wedergeboren zijn? En kun je je geloof verliezen? In vier avonden (20 mei, 3 en 17 juni, 1 juli) gaat hij over deze vragen in gesprek aan de hand van de Dordtse Leerregels.

De cursus wordt gegeven in de Ontmoetingskerk in Hart van Vathorst, Amersfoort. Aanmelden kan via www.weetwatje-

Bernard Bos, Marga van Gent-Petter, Aad Lootens, Roel de Ruiter, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel.

Adverteren Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl.

Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren.

Vormgeving Bredewold. Communicatievormgevers. Rondweg 76, 8091 XK Wezep, 038-376 33 90, fax 038-376 53 03, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl.

gelooft.nl/studiebijeenkomsten/uitgekozen.

Technische realisatie en druk

Komen en gaan Aangenomen naar de GKv Dalfsen-Oost: K. Belboer (GKv Amersfoort-Nieuwland).

Beroepbaar (NGK): kandidaat D. van der Zee (Kampen), dennisvanderzee@msn.com, 0615836132.

Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl

 www.facebook.com/onderwegonline  www.twitter.com/onderwegonline

23

 Stimulans Lees-, kijk- en luistertips

tekst Debbie den Boer

voor geloofs- en gemeenteopbouw

De tien geboden voor nu

W

at kunnen de tien gebo-

beschreven wat het gebod inhoudt en

den betekenen voor het

hoe het gebod in het dagelijkse leven

christen-zijn in de een-

handen en voeten kan krijgen.

entwintigste eeuw? Die vraag staat

Een kleine kanttekening hierbij: Van

centraal in Leer mij Uw weg van Bram

der Horst gaat voor de vertaling

van der Horst (een uitgave van Groen).

van de geboden naar het dagelijkse

Het boek is geschreven met het oog

leven ook te rade bij de Heidelbergse

op jongeren, maar is de moeite waard

Catechismus en hij gaat ervan uit

voor iedereen die zich in de tien ge-

dat de lezers bekend zijn met dit be-

boden wil verdiepen. Elk hoofdstuk

lijdenisgeschrift. Van der Horst sluit

gaat in op een van de tien geboden,

zijn hoofdstukken af met een aantal

waarbij eerst een fictief verhaal wordt

vragen, waardoor het boek ook goed

verteld dat te maken heeft met het

te gebruiken is voor bijvoorbeeld de

beschreven gebod. Vervolgens wordt

catechese of Bijbelclub.

Wat is wijsheid?

W

24

at is wijsheid? Hoe leef ik

is gedacht en wat in de wereld van van-

wijs en goed? En maakt

daag geldt als wijsheid, deugd en geluk.

dat dan ook gelukkig? Het

Goed en zinvol leven verschijnt in de Ar-

zijn vragen die we onszelf allemaal

tios-reeks van de Gereformeerde Bond

weleens stellen. In zijn boek Goed en

(uitgeverij Groen). In deze reeks worden

zinvol leven gaat ds. J. Westland op zoek

diverse thema’s behandeld, zoals schuld

naar antwoorden op deze vragen in het

en vergeving, ouderenpastoraat en de

verleden en het heden. Hij kijkt daarbij

Synode van Dordrecht. De Artios-reeks

allereerst naar de Bijbel en kijkt dan

bevat ook een reeks Bijbelstudies,

zowel naar het Oude en Nieuwe Testa-

waarin recent twee nieuwe delen ver-

ment als naar de apocriefe boeken. Ver-

schenen: Drama, spanning en vernieu-

volgens onderzoekt Westland hoe er in

wing over Nehemia, en Goudaders over

de verdere geschiedenis over wijsheid

de Romeinenbrief.

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

Leren van de Joodse feesten

V

 Column

eel christelijke feestdagen hebben een directe relatie met de Joodse feesten. Zo ook het paasfeest, dat nu voor de deur staat. Maar heeft die relatie met de Joodse fees-

ten ons nog iets te zeggen, kunnen we wat leren van de Joodse feesten? Volgens ds. W. Silfhout wel. Hij schreef het boekje Drie grote Joodse feesten over Pesach (Pasen), Shavoeot (Pinksteren) en Soekot (Loofhuttenfeest) (uitgegeven bij De Banier). Hierin

Niemandsland

beschrijft hij hoe de verschillende feesten zijn ontstaan, hoe ze in het verleden werden gevierd en nu nog worden gevierd, en wat deze feesten voor christenen te betekenen

A

ls een olievlek heeft het zich uitgebreid in onze samenleving: niemandsland. De publieke ruimte ging als eerste

over, vanaf de tweede helft van de vorige eeuw. De straat is

hebben. Daarbij gaat Silfhout ook in

niet meer van iedereen, maar van niemand. Je kunt er dus rus-

op de vraag waarom het Loofhut-

tig van alles neergooien. Publieke voorzieningen volgden. Al-

tenfeest in de christelijke kerk geen

lerlei diensten van algemeen belang zijn inmiddels op afstand

invulling kreeg.

gezet, uitbesteed en uitverkocht. Dat kon omdat ze van nie-

Eerder verscheen van Silfhout al het

mand waren geworden. Wat van iedereen is, kun je tenslotte

boek De Joodse wereld waarin hij het

niet privatiseren. Eén van de meest gesofisticeerde uitvindin-

Joodse leven beschrijft en daarbij

gen van de overheid – de per definitie gereguleerde markt – is

steeds de verbinding probeert te

als vrije markt volkomen niemandsland geworden.

leggen met het christelijke geloof.

Wie het lot heeft in niemandsland te werken, ervaart de gevolgen inmiddels aan den lijve: uniformdragers zijn van niemand; alleen als ze sterker zijn dan jij kun je ze niet uitschelden, bedreigen of in elkaar slaan. Binnen is van jou, buiten is van niemand. Geen wonder dat de binnen zo gelukkige Nederlanders buiten bang en boos zijn. Er is alle reden voor. In niemandsland

Een goed beeld van jezelf

H

oe kom je aan zelfvertrouwen? Wat en wie geeft je het gevoel dat je er mag zijn zoals je bent? En wat is een christelijke manier om tegen jezelf aan te kijken?

heerst het recht van de sterkste.

 Binnen is van jou, buiten is van niemand 

Daarover schrijft Sarina Brons-van der Wekken in haar boek

Wat moeten christenen hiermee? Op de eerste zondag van de

Goed dat je er bent. Als psycholoog ervaart zij dat vanuit de

veertigdagentijd zagen we Jezus door de Geest de woestijn

psychologie andere boodschappen aangereikt worden rond het

in gedreven worden. In niemandsland werd Hij verzocht met

zelfbeeld dan vanuit de Bijbel. De psychologie spreekt over het

de wetten van de jungle: overleven, macht, eerbied voor de

zoeken naar kracht in jezelf,

sterkste. Leef ik naar binnen gericht of naar buiten, in wat on-

je ware zijn ontdekken, jezelf

danks alles nog steeds Gods wereld is? De laatste dagen van

ontplooien en assertief zijn,

de veertigdagentijd zien we Jezus buiten de stad gekruisigd

terwijl de Bijbel spreekt over

worden, op verzoek van de schreeuwers en de patsers, de

nederigheid en ootmoedigheid

machthebbers en de overlevers. Een stille zaterdag lang kun-

als belangrijke eigenschap-

nen we ons afvragen of we werkelijk geloven dat zijn over-

pen, over een gevallen mens

gave sterker is dan zelfhandhaving en gemeenschap schept in

en over totale afhankelijkheid

niemandsland. Als het dan weer Pasen is geweest, is het tijd

van Gods genade. In dit span-

voor Hebreeën: ‘Laten we dus het kamp verlaten, ons bij Hem

ningsveld tussen psychologie

voegen en delen in zijn vernedering’ (13:13).

en theologie gaat Brons op

Waar niemand meer verantwoordelijk is, worden christenen

zoek naar antwoorden. Daarbij

geroepen. De vruchten van de Geest groeien nergens beter

gaat zij in op de vorming van

dan in niemandsland: liefde, vreugde en vrede, geduld, vrien-

het zelfbeeld en wat je kunt

delijkheid en goedheid, vertrouwen, zachtmoedigheid en zelf-

doen om een negatief zelfbeeld

beheersing. Het is tijd om daarmee naar buiten te gaan. Jezus

meer realistisch te maken.

is er al.

Wim van der Schee is beroepbaar predikant in de PKN.

 Eyeopener

‘Wat zijn jullie toch een ongelovig en dwars volk, hoe lang moet Ik nog bij jullie blijven? Hoe lang moet Ik jullie nog verdragen?

Breng hem bij Me.’ (Matteüs 17:17)

26

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

 Eyeopener

Jezus’ verregaande verdraagzaamheid Hoewel Jezus’ woede-uitbarsting anders doet vermoeden, getuigt die van zijn verregaande verdraagzaamheid. Op meerdere manieren kan die ons helpen om uit genade te leven. tekst Jan Mudde

Bij het uitspreken van de apostolische geloofsbelijdenis

Aaneenschakeling

zeggen sommige voorgangers, in één adem: ‘die geleden

Nog vers in het geheugen ligt de goedbedoelde dommig-

heeft onder Pontius Pilatus, is gekruisigd, gestorven en

heid van Petrus tijdens de verheerlijking op de berg: ‘Heer,

begraven’. Anderen, ook ik, houden na de woorden ‘die

het is goed dat wij hier zijn. Als U wilt zal ik hier drie tenten

geleden heeft’ even de adem in: ‘die geleden heeft…,

opslaan, een voor U, een voor Mozes en een voor Elia.’

onder Pontius Pilatus is gekruisigd, gestorven en be-

(Matteüs 17:4) Het ontgaat Petrus volledig dat over dit mo-

graven’. Want lang voor het moment waar de Matthäus

ment zwaar de schaduw van Jezus’ lijdensweg hangt. Van

Passion en The Passion beginnen, droeg Jezus al een on-

lijden wil Petrus sowieso niet weten. Als Jezus zijn leerlin-

draaglijk zwaar kruis. Een enkele keer, zoals in Matteüs

gen daarop voorbereidt, wijst Petrus Hem fel terecht: ‘God

17:17, komt dat naar buiten.

verhoede het, Heer!’ (Matteüs 16:22) Waarop Jezus tegen

Maanziek

hem zegt: ‘Ga terug, achter mij, Satan!’

Dan is daar de aaneenschakeling van pogingen van de lei-

Jezus komt de berg af. Daar mocht Hij een in elk opzicht

ders van het volk om Jezus’ bediening te ondermijnen. Hij

glorieus moment beleven. Krachtig wordt Hij bemoedigd

noemt hen ‘een verdorven en trouweloze generatie’ (Mat-

om zijn lijdensweg ten einde toe te gaan. Onder aan de

teüs 16:4). Wanneer Hij daar later op terugkomt (‘Wees

berg is onrust ontstaan. Iemand komt naar voren en licht

terdege op je hoede voor de zuurdesem van de farizeeën

toe wat er gaande is: ‘Heer, heb medelijden met mijn

en de sadduceeën’, Matteüs 16:6), zeggen de leerlingen

zoon, want hij is maanziek en lijdt daar erg onder. Ik heb

tegen elkaar dat ze geen brood hebben meegenomen.

hem bij uw leerlingen gebracht, maar zij konden hem niet

Jezus hoort dat en zegt: ‘Kleingelovigen, hoe is het moge-

genezen.’ Jezus’ reactie is een diep gekrenkte en komt

lijk dat jullie niet begrijpen dat Ik het niet over brood had?’

uit zijn tenen: ‘Wat zijn jullie toch een ongelovig en dwars

Opnieuw is Jezus verbijsterd over het beperkte denkraam

volk, hoe lang moet Ik nog bij jullie blijven? Hoe lang

van zijn leerlingen.

moet Ik jullie nog verdragen?’

Zo zouden we kunnen doorgaan. Zelfs Jezus’ moeder be-

Jezus zegt dit niet tegen de schriftgeleerden en farizeeën,

greep Hem niet. In het enige verhaal dat ons over Jezus’

of tegen ‘de schare die de wet niet kent’, maar tegen zijn

jeugd bekend is – over de 12-jarige Jezus in de tempel –

eigen leerlingen. Later, als zij vragen waarom zij de boze

vraagt Hij haar verwijtend: ‘Waarom hebt u naar Me ge-

geest niet konden uitdrijven, zegt Hij: ‘Vanwege jullie

zocht? Wist u niet dat Ik in het huis van mijn Vader moest

gebrek aan geloof!’ Dit zoveelste moment van ongeloof

zijn?’ (Lucas 2:49) Later willen zijn moeder en broers Hem

van zijn leerlingen is de druppel die de emmer doet over-

van zijn missie afhouden. Waarop Jezus zegt: ‘Wie is mijn

lopen.

moeder en wie zijn mijn broers?’ Hij maakt een gebaar

 27

 Eyeopener

naar zijn leerlingen en zegt: ‘Zij zijn mijn moeder en mijn broers.’ (Matteüs 12:49)

Carnavalsliedjes Wij kunnen ons er geen voorstelling van maken hoe eenzaam

 Uit liefde verdraagt Jezus wat Hij eigenlijk niet verdragen kan 

en diep vervreemd de heiland zich gevoeld heeft. Je zou kunnen denken aan mensen met een uiterst fijne neus, die

rekende Hij er dan ook niet op zijn tijd te gaan doorbrengen

permanent in de stank van een vuilnisbelt moeten leven. Of

met mensen van inhoud en niveau. Toch kwam Hij. Uit liefde

aan muzikale genieën als Bach of Mozart die de mooiste com-

voor ons en voor zijn schepping heeft Hij de smerige walmen

posities schrijven, maar omringd zijn door mensen die met een

en valse klanken willen trotseren, dag in dag uit.

dronken kop alleen maar carnavalsliedjes lallen.

Omdat Hij als geen ander de macht van zijn Vader kent, weet

Leven uit genade

Jezus dat je je daaraan volkomen kunt toevertrouwen. Omdat

Uit liefde verdraagt Jezus wat Hij eigenlijk niet verdragen kan.

Hij de liefde, zuiverheid en goedheid in eigen persoon is, voelt

Dat blijkt ook hier. Direct nadat Jezus uitroept: ‘Hoe lang moet

Hij ragfijn aan wanneer er sprake is van dubbele bodems, vals-

Ik jullie nog verdragen?’, zegt Hij: ‘Breng die maanzieke jon-

heid, haat. En omdat Hij daar doorlopend tegenaan liep, was

gen bij Mij.’ En Hij bevrijdt hem. Hoe onpasselijk Jezus soms

heel zijn aardse bestaan een lijdensweg.

ook van ons mensen wordt, Hij kan er nog minder tegen dat

Echo

een mens ziek of bezeten is. Hoe gedeprimeerd Hij ook raakt van de duisternis die ons beheerst, Hij wil alles dragen om ons

Stel dat Jezus bij ons in de gemeente aanwezig zou zijn – wat

daarvan te verlossen. Daarvoor wil Hij zelfs een nog veel die-

Hij in de Geest ook is. Hij zit tussen ons in en maakt mee hoe

pere duisternis verdragen: Golgota.

wij luisteren naar het Woord, naar elkaar kijken en over de

Dat mogen we bedenken als we ons kapot schamen voor de

dienst spreken. Zou Hij het met ons kunnen uithouden? En stel

mensheid of cynisch worden en denken: hoeveel beter zou de

dat Hij van dag tot dag met ons zou optrekken: op ons werk,

aarde af zijn zonder de homo sapiens? Zo mogen we het ook

in het verkeer, thuis voor de buis. En Hij zou van moment

persoonlijk beleven, als we voor de zoveelste keer geconfron-

tot moment meemaken wat wij doen en zeggen, voelen en

teerd worden met ons kleingeloof, onze verleidbaarheid, ons

denken. Het kan toch niet anders of Hij zou ook nu uitroepen:

egocentrisme en wat al niet. Jezus’ liefde is zo veel groter dan

‘Onverdraaglijk!’

zijn weerzin. We mogen leven uit genade, van moment tot

Van die gedachte word je heel klein. Toch hoeft de gêne, de

moment. Hoe diep ontspannend is dat!

schaamte hierover niet het enige, laat staan het laatste te zijn.

Een eruptie als in Matteüs 17:17 bepaalt ons vooral bij Jezus’

Genadig leven

verbijsterende geduld en uithoudingsvermogen. Temeer daar

Maar laten we het lijntje dan nog een klein stukje doortrekken.

Hij wist wat Hem te wachten stond. Zijn woorden in Matteüs

Uit liefde verdraagt Jezus wat eigenlijk onverdraaglijk is. Dat

17:17 zijn een echo van wat eeuwen eerder Mozes al zei op

geeft stof tot nadenken, zeker in een tijd als de onze, die wel

grond van zijn jarenlange ervaring met het volk Israël in de

als ‘onverdraagzaam’ gekwalificeerd wordt. Ja, ook wij hebben

woestijn: ‘Vals en trouweloos is dit volk.’ (Deuteronomium

op onze manier een uiterst fijne neus voor alles wat niet deugt

32:5) Het was de HEER al veel langer bekend wat voor vlees

aan de ander en in de wereld. We kunnen het maar moeilijk

Hij met ons in de kuip heeft. Toen Jezus naar de aarde kwam,

verdragen, we zijn prikkelbaar en worstelen met korte lontjes.

Waarbij we consequent met twee maten meten: wij zijn zo gewend aan de geur van onze eigen mestvaalt, dat we een

Om over na te denken of door te praten

ander altijd erger vinden stinken dan wijzelf.

• Jezus geeft te kennen dat Hij het soms niet uithoudt op aarde. In hoe-

meerdere niveaus te ontspannen: wie zelf leeft uit genade,

verre kun je dat aanvoelen? Wat herken je er zelf van?

• Arme apostelen, ze krijgen de zoveelste zware reprimande van hun

Jezus’ verregaande verdraagzaamheid kan ons helpen om op gaat vervolgens vanzelf genadig leven. Zoals Paulus het ergens zegt: ‘Verdraag elkaar en vergeef elkaar als iemand een

Heer. Jezus is verre van zachtzinnig. Zijn wij in de omgang met elkaar

ander iets te verwijten heeft; zoals de Heer u vergeven heeft,

weleens te lievig?

moet u elkaar vergeven.’ (Kolossenzen 3:13)

• Uit genade leven, wat betekent dat voor jou?

• Genadig leven, hoe geef jij dat vorm in het leven van alledag?

Jan Mudde is predikant van de Wilhelminakerk (NGK) in Haarlem.

28

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

-advertentie-

 Column

De andere kant van Nashville

H

et was moeilijk kiezen naar welke kerk we op zondag zouden gaan, toen we recent in Nashville waren. Deze

hoofdstad van de Amerikaanse Biblebelt, ook wel de gesp van deze Bijbelriem genoemd, telt meer dan zevenhonderd kerken.

Nashville heeft de hoogste kerkdichtheid per hoofd van de bevolking en op elke straathoek vind je een godshuis. Een gesp bindt samen en iets van die eenheid proef je onder de enorme diversiteit van christenen die daar samenleven.

Zo was de Nashvilleverklaring ook bedoeld: een grote groep Amerikaanse kerken bracht onder woorden hoe ze denken over huwelijk en seksualiteit. Deze woorden hadden een tegengesteld effect in Nederland: ze veroorzaakten pijn en verdeeldheid.

Collega-schrijvers en -kerkenwerkers vroegen gekscherend of ik naar Nashville ging om de verklaring te herschrijven. Ik glimlachte en bedacht dat daar een mooie uitdaging in zou liggen.

 We vierden samen avondmaal en dat kan best spannend zijn  Terug naar de luxe om uit zo’n grote hoeveelheid levende, overvolle kerken te kunnen kiezen. Wat heerlijk is die keuzestress!

We besloten tot een ‘veilige’ keuze, een keurige presbyteriaanse kerk, geleid door een oud-collega van Redeemers Tim Keller. De file voor het megaparkeerterrein deed het verlangen naar de ontmoeting met God en zijn mensen groeien. Warme begroetingen, koffie, koek en een welkomstcadeautje maakten het zevenduizend kilometer van huis gelijk thuis.

We vierden samen avondmaal en dat kan best spannend zijn omdat het er op elke plek weer anders aan toe gaat. Bovendien vinden onze kinderen avondmaal vieren saai, langdurig en een gespannen sfeer geven in de gemeente. Dat begrijp ik ook wel als je een half uur lang ernstige gezichten aan lange tafels met geperste, hagelwitte tafelkleden ziet zitten. Hoe anders gaat het in Nashville. Met drommen tegelijk gaan mensen op weg naar vier tafels voor in de kerkzaal. Kletsend, sommigen zingend, maar vooral met vreugde. Bij elke tafel worden ze welkom ge-

Onder

Inspiratie voor n te reisgeno

heten door een diaken met zijn of haar gezin. Deze deelt de betekenis, het brood en de wijn met een groep van tien tot vijftien mensen rond de tafel. Onze kinderen waren opgelucht. ‘Echt een Jezus fissa hier’, zei mijn zoon. Ons beeld van Nashville is bijgesteld.

Eline de Boo is schrijfster met een missionaire roeping.

29

 Jeugdwerk

Doorbreek de stilte Wat waren de momenten waardoor jouw ouders zijn gaan geloven? Een tiental kinderen om me heen staat met een mond vol tanden, een daarvan is mijn eigen kind. Eerlijk gezegd dacht ik ook: weet ik zelf het antwoord op die vraag? Ook al ben ik een domineesdochter en ging het thuis vaak over kerk en geloof, ik moet bekennen dat ik niet weet waarom mijn ouders (zijn gaan) geloven.

tekst Martine Versteeg

Agenda

Enkele weken geleden las ik een artikel

In de tijd dat ik een rebelse tiener was,

over Sticky Faith, een onderzoek van

gooide ik die geloofshandelingen in de

het Fuller Youth Institute in Amerika. Dat

prullenbak, maar toen ik later bewust

onderzoek geeft aan dat de grootste be-

ervoor koos om achter Jezus aan te gaan,

lemmering voor het geloof van een kind

was ik erg dankbaar dat ik die verhalen en

interactief spel als kennismaking met

niet twijfel is, maar stilzwijgen. Jongeren

handelingen had geleerd. Ze gaven mijn

het paasverhaal. Zie jop.nl/themas/

hebben niet geleerd om hun geloof te

prille geloofsleven houvast en stevigheid.

vieren-en-ontmoeten/paaschal-

verwoorden. Ook hun ouders hebben die

De vraag blijft echter in hoeverre ik nu als

lenge-2019.

vaardigheid niet ontwikkeld. En ik ver-

ouder mijn beweegredenen deel waarom

moed de generatie daarvoor evenmin. Het

ik geloof. Waarom ik ervoor kies om de

YOUth’. Zie www.missienederland.nl/

verwoorden van je geloofswandel blijkt

Bijbel te bestuderen en waarom het gebed

innov8-conferentie-2019.

juist enorm belangrijk te zijn voor het in-

door mijn leven verweven is. En in hoe-

• 18 mei: Trainingsdag van Evangelie &

ternaliseren van het geloof. Bovendien is

verre geef ik mijn kind de ruimte om zijn of

moslims en stichting Gave voor kin-

het volgens het onderzoek belangrijk om

haar twijfels te verwoorden?

derwerkers die contact hebben met

je twijfels onder woorden te brengen. Door

migranten en/of vluchtelingen. Zie

ze te verwoorden kun je de twijfels een

www.gave.nl/agenda/trainingsdag-

plek geven.

kinderwerk.

Toen ik dit las, ging er bij mij wel een

• 20 april: PaasChallenge 2019. Een

• 7-8 mei: INNOV8-conferentie ‘ME &

alarmbelletje af. Want ook al heb ik de hartstochtelijke wens om mijn kind gelovig op te voeden, wat geef ik eigenlijk door?

Ben ik vooral bezig met het doorgeven

 ‘Mijn geloof was

gewoon iets tussen mij en God’ 

van Bijbelverhalen en geloofshandelingen, zoals bidden en Bijbellezen? Ben ik eigen-

Als ik om mij heen kijk, denk ik dat ik niet

lijk mijn geloofsopvoeding niet aan het

de enige ben die het eigen geloof niet of

institutionaliseren?

nauwelijks deelt met zijn eigen kinderen of

Stilvallen Natuurlijk zijn die handelingen belangrijk.

30

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

met andere jongeren. Ik spreek regelmatig ouderen die stilvallen zodra ik een vraag stel over hun geloof. Een oudere vrouw

 Jeugdwerk

teken voor zou willen oprichten? En durf aan jouw jongere ook eens te vragen: is er iets waarvan jij denkt dat ik het wel geloof, maar wat jij niet (meer) gelooft?

Degelijke vragen dagen ons als volwassenen uit om ons geloof te verwoorden, maar dagen evenzeer de volgende generaties uit om hun geloofsmening te vormen. Die geloofsgesprekken zullen, zoals bij het leren van elke nieuwe taal, in het begin ongemakkelijk voelen. Ik denk echter dat het belangrijk is dat we als volwassenen ons weer gaan oefenen in die geloofstaal. Zodat we de volgende generaties kunnen vertellen over de grote en kleine roemrijke, krachtige daden van God in ons leven.

In hoeverre geef ik mijn kind de ruimte om zijn of haar twijfels te verwoorden?

Martine Versteeg is jeugdwerkadviseur bij de Nederlands Gereformeerde Toerusting (NGT).

vertelde me: ‘Ik heb nog nooit eerder mijn

God sprak verdwenen is, er een volgende

geloof hoeven te verwoorden. Dat was

generatie kwam ‘die niet vertrouwd was

gewoon iets tussen mij en God.’ En wel-

met de HEER en wat Hij voor Israël had ge-

licht staat bij de huidige generatie ouders

daan’ (Rechters 2:10).

het met elkaar spreken sowieso onder

Media/tips

druk. Wanneer heb je nog tijd om van hart

Nieuwe taal

tot hart met elkaar te spreken over het ge-

Wat kunnen wij als ouders en als geloofs-

loof, tussen school, werk, sporten, vrien-

gemeenschappen doen om de stilte te

• Kara E. Powell en

den en andere verplichtingen door?

doorbreken? Ik denk dat het begint bij

Chap Clark, Sticky

het begrijpen van de waarde van het ver-

Faith. Everyday

woorden van je geloof. Zodat we beseffen

Ideas to Build Las-

In de Bijbel kun je regelmatig zien hoe

dat het verwoorden niet alleen onszelf

ting Faith in Your

belangrijk met elkaar praten is in de ge-

helpt om het geloof ons eigen te maken,

Kids, GrandRapids

loofsopvoeding. Wanneer het volk Israël

maar dat het ook de volgende generatie

(Zondervan), 2011. In dit boek is het

onderweg is, zijn er regelmatig momen-

helpt om een taal te ontwikkelen voor hun

gelijknamige onderzoek verwerkt in

ten waarop God het volk opdraagt een

eigen geloof en twijfels.

handige tips over geloofsopvoeding

gedenkteken op te richten. ‘Wanneer

We kunnen daarbij volgens mij veel leren

voor ouders. Zie ook

uw kinderen later zullen vragen wat die

van de Joodse manier van onderwijzen,

stenen betekenen, dan moet u vertellen

waarin het stellen van vragen belangrijk

dat...’ (Jozua 4:9). Of wanneer de psalmist

is. Denk aan het pesachmaal, waarbij de

jongvolwassenen, waarin de grote en

in Psalm 78 spreekt over de grote daden

kinderen vragen mogen stellen, zoals:

moeilijke vragen van het leven bespro-

van God: ‘Wij willen het onze kinderen

waarom is deze nacht anders dan andere?

niet onthouden, wij zullen aan het komend

Laten we thuis en in de gemeente het ge-

geslacht vertellen van de roemrijke, krach-

loofsgesprek weer stimuleren door elkaar

Almere (Coconut), 2008. In dit boek

tige daden van de HEER, van de wonderen

vragen te stellen. Vragen als: wanneer

staat de Joodse manier van leren, vanuit

die Hij heeft gedaan.’

voel jij Gods aanwezigheid het sterkst?

vragen, centraal.

En in het boek Rechters lezen we dat wan-

Wat zijn de momenten in jouw leven waar

neer een generatie die over de daden van

je net als het volk van Israël een gedenk-

Gedenkteken

fulleryouthinstitute.org/stickyfaith.

• Degrotevragen.nl is een site voor

ken worden.

• Martin Tensen, Wat & waarom ik geloof,

31

 Opinie

Telders zoektocht naar ruimte Misschien mag ik je feliciteren als er bij het horen van de naam Telder niet direct een lampje gaat branden. Naast de Open Brief was de ‘kwestie Telder’ een van de hete hangijzers in de kerkscheuring waaruit de Nederlands Gereformeerde Kerken zijn ontstaan. Lange tijd was de ‘kwestie Telder’ een gevoelig onderwerp. Is er inmiddels ruimte voor een open gesprek? tekst Geert van Dijk

Ds. Bartus Telder plaatste vraagtekens

te laten spreken. Telder zocht een open

stond op gespannen voet met Zondag 22

bij de opvatting dat gelovigen direct na

debat over Bijbelteksten en uitspraken

van de Heidelbergse Catechismus. Daar

hun sterven naar de hemel gaan. Volgens

van de belijdenis. Rond zijn emeritaat

wordt gezegd dat onze ziel ‘van stonde

zijn tegenstanders kwam Telder daarmee

publiceerde Telder vier boeken, waarvan

aan’ met Christus wordt verenigd en

in conflict met de Bijbel. Medestanders

in het bijzonder Sterven… en dan? in 1960

het lichaam láter zal opstaan. Velen be-

droegen hem op handen. Daarnaast

veel stof deed opwaaien. Hij vond dat

schuldigden Telder van afwijking van de

waren er mensen die vonden dat hij wel

de belijdenis soms in de bewoordingen

belijdenis en trouwbreuk, omdat hij zich

goede vragen stelde, maar zij waren het

te veel aansloot bij een heidense manier

door zijn handtekening aan de belijdenis

niet eens met zijn antwoorden.

van denken, die ziel en lichaam tegen-

had verbonden.

De jaren zestig vormden een periode van

over elkaar plaatste. Dat had hij meege-

Jezus zegt immers: ‘Ik verzeker je: nog

opstand en vernieuwing. Het was de tijd

kregen van zijn vriend en geestverwant

vandaag zul je met Mij in het paradijs

van de flower power, seksuele revolutie

A. Janse van Biggekerke. Telder had

en emancipatie. Naast de toenemende

geleerd om terug te gaan naar de bron:

welvaart was er een crisis van het gezag.

de Bijbel zelf.

De vrijgemaakte kerken waren zelf trouwens in 1944 ontstaan vanuit een ge-

Paradijs

zagscrisis: men was vrijgemaakt van het

Telder stelde dat wanneer een christen

onwettige gezag van de eigenmachtige

sterft, hij niet in een lichaam en een

synode van de Gereformeerde Kerken.

ziel ‘uiteenvalt’, maar dat hij als gehéle

Er waren vrijgemaakten die strikt vast-

mens sterft en als gehéle mens bij de

hielden aan de oude kaders. Maar er

opstanding van Christus zal opstaan, met

werd ook ruimte gezocht om op een

een tussenperiode die enigszins te ver-

nieuwe manier woorden uit de Bijbel

gelijken is met de slaap. Deze uitspraak

32

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

 Telder vond

dat de belijdenis soms te veel aansloot bij een heidense manier van denken 

 Opinie

zijn’ (Lucas 23:43)? Dan ben je toch direct bij Hem? Hoe kwam Telder erbij om daarvan af te willen doen? Telder bestreed de gedachte dat met het paradijs de hemelse heerlijkheid bedoeld wordt. Bij ‘het paradijs’ moet je denken aan de plek waarin God de mens heeft geplaatst, Gods rijksgebied op aarde.

De nieuwe aarde zou de plaats zijn waar ook deze moordenaar zal zijn, wanneer Jezus terugkomt. Met ‘vandaag’ zou Jezus volgens Telder bedoelen dat op die dag de toegang tot Gods koninkrijk voor de gekruisigde moordenaar openging. Men zou trouwens, aldus Telder, ook kunnen lezen: ‘Ik verzeker je nog vandaag: je zult met Mij in het paradijs zijn.’

Nieuwe ogen De tweede tekst die in dit verband vaak naar voren wordt gebracht, is Filippenzen

Telder plaatste vraagtekens bij de opvatting dat gelovigen direct na hun sterven naar de hemel gaan.

1:23: ‘ik verlang ernaar te sterven en bij Christus te zijn’. Het lijkt er sterk op dat Paulus ervan uitging dat hij bij zijn ster-

zaak kwam op de classis, de particuliere

Inmiddels zijn we als NGK en GKv elkaar

ven onmiddellijk bij de Heer zou zijn; een

synode en de synode. Men wilde de ker-

zo dicht genaderd dat een samen-

ontkrachting dus van de gedachte van

ken in het gereformeerde spoor houden.

gaan in de lijn der verwachting ligt. In

een tijdelijke rustperiode. Telder bracht

Volgens zijn Eindhovense collega Gert

de aanloop daarnaartoe zijn diverse

hier tegenin dat het ‘bij Christus zijn’ in

van den Brink ging het niet zozeer om

pijnpunten besproken. In 2016 is een

deze gedachtegang pas zou intreden ná

voor of tegen de leer van Telder. Hij was

congres gehouden over de Open Brief.

Paulus’ heengaan. Dat kon toch niet de

het zelf met Telder oneens, maar vond

En al eerder, in 2008, is tegenover de

bedoeling zijn. ‘Want het “met Christus

dat geen reden voor een breuk: ‘Het

GKv-synode schuld beleden voor het

zijn” was er reeds voor de apostel, ook

grote verschil tussen Nederlands Gerefor-

feit dat de Nederlands Gereformeerde

toen hij nog in het vlees was.’

meerd en Vrijgemaakt Gereformeerd zit

Kerken pas laat de opvattingen van

Zo probeerde Telder het kerkvolk aan het

niet in de kwestie van de tussentoestand,

Telder afgewezen hebben. Ik ben be-

denken te zetten. Telders eerbied voor

maar in de visie op de kerk.’ Volgens hem

nieuwd welke ruimte er straks in de

de woorden van de Schrift kon men op

was de verdienste van Telder en anderen

Herenigde Gereformeerde Kerken is

iedere pagina met de handen tasten, ook

dat zij het taboe doorbraken dat dikwijls

voor een gesprek over de vragen die

als zijn argumenten niet overtuigden. Le-

ligt op de beperktheid van de confessie.

Telder stelde. Kunnen meerdere visies

zers werden uitgedaagd om de Bijbel met

hierop, en op wat toen gebeurd is, naast

nieuwe ogen te lezen, los van gangbare

Mysteries

interpretaties. Zelfs de Kamper hoogle-

Vandaag worden Bijbelteksten in de

Hoe kijken we aan tegen de belijdenis

raar Herman Ridderbos, die Telders boek

kring van GKv en NGK onbekommerd

en haar bewoordingen? Hoe meer het

uiterst kritisch besprak, erkende: ‘Wel

besproken, waarbij de belijdenis niet als

vertrouwen in elkaar groeit, hoe groter

niemand zal hem volgen, maar wat hij

een keurslijf fungeert. Er is meer ruimte

de kans dat zulke vragen besproken

zegt over de bewoordingen, klopt.’

voor een open gesprek. Daarnaast zijn

kunnen worden zonder dat ze verwijde-

we van het kennisoptimisme weg ge-

ring geven.

Brieven

elkaar bestaan in een verenigde kerk?

groeid naar de erkenning dat we niet

Niet lang na het verschijnen van het ge-

precies weten hoe het leven na de dood

Geert van Dijk is predikant van de NGK

noemde boek ontstonden er problemen.

eruitziet. We hebben meer geleerd te

Sliedrecht. Hij schreef een dissertatie

Er werden felle brieven geschreven. De

leven met de mysteries.

over A. Janse van Biggekerke.

33

34

OnderWeg #08 > Jaargang 5 > 13 april 2019

35

-advertenties-

Geloof in de toekomst Een terugblik met het oog op morgen Meint Smit

Het vertrouwen in de toekomst neemt af.

Niet vreemd wanneer we naar de ontwikkelingen in onze wereld kijken: uitputting van hulpbronnen, verstoring van het klimaat, de kloof tussen arm en rijk. Tegelijk neemt de invloed van het geloof af. Is er een verband?

12 daagse rondreis Jordanië/Israël van 16 t/m 27 september 2019

Een grondige studie over hoe geloof, wetenschap en techniek de ontwikkeling van de samenleving in de afgelopen eeuwen hebben beïnvloed.

Buijten & Schipperheijn Motief www.buijten-motief.nl – 220 p. – € 17,90 – in de boekhandel

Onderweg 13 april 2019.indd 1

Onder leiding van ds. Wout van Dijk en ds. Jan Winter reizen we naar Israël en het over-Jordaanse.

Het Bijbelse Israël gaat ver door in het huidige Jordanië.

Tijdens deze reis laten we u het mooiste van beide landen zien.

Voor iedereen die meer wil zien van Israël en Jordanie, waar zoveel historie bewaard ligt, is deze reis een absolute aanrader.

We verblijven in goede Hotels. De prijs, inclusief fooien, entrees, half pension bedraagt 1889 euro.

Er zijn nog enkele plaatsen vrij.

Voor verdere informatie en programma: ds. Wout van Dijk. woutervandijk@hetnet.nl (038-3762633)

03-04-19 16:09

Betere voorwaarden voor uw lening?

Bij Stichting Kerkelijk Geldbeheer kennen we de kerkelijke markt als geen ander! Veel kerkelijke gemeenten hebben dit al ervaren en hebben hun financiering tot volle tevredenheid bij SKG ondergebracht.

Bij SKG kunt u terecht voor:

een nieuwe financiering

oversluiten huidige financiering

passend advies voor uw kerkelijke gemeente

Vraag een vrijblijvend gesprek aan (0182) 58 80 00 of kijk voor meer informatie skggouda.nl.