Verlangen naar goede woorden by OnderwegOnline

TIE INSPIRA VOOR NOTEN REISGE

THEMA: EEN UITNODIGING OM TE BIDDEN

‘Ons gebed verraadt veel van ons beeld van God’

Pieter Kleingeld

‘Ook ik ben een beginneling in lofprijzing’ Wolter Rose

Hagar Prins wil een licht zijn, maar of dat lukt?

 VOOR JE VERDER GAAT

Ik was 10 jaar oud toen ik voor het eerst op Schiphol kwam. We vlogen naar Israël. Van het vliegveld zijn mij vooral de zwaarbewapende militairen bijgebleven. Ze gaven me geen gevoel van veiligheid, maar maakten me bang. Dat hoeft niet. Een uniform kan rust, autoriteit, bescherming uitstralen. Arts. Politie. Brandweer. Beveiliging. Sinds januari loop ik zelf in een militair uniform. En ik merk dat het bij mensen iets oproept. Negatief of positief. Wachtend op een perron kreeg ik zelfs een candybar toegestopt. Ik vroeg verbaasd waarom. Uit respect voor wat onze militairen doen. Militairen dragen een camouflage-uniform. Maar ergens camoufleert elk uniform een mens. Het dekt toe wie je bent. Iets van de mens verdwijnt achter het uniform. Kom ik daar op de goede momenten achter weg? KAREL SMOUTER GEESTELIJK VERZORGER BIJ DE KRIJGSMACHT NAMENS DE NGK EN REDACTEUR VAN ONDERWEG

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

 INTRODUCTIE THEMA

Kwetsbaar

ebed is een kwetsbaar onderwerp voor veel mensen. Nadat ik een enthousiast verhaal tegen iemand hield over het onderwerp bidden, was dat haar eerste reactie. Daarin heeft zij gelijk. In dit nummer van OnderWeg staat een beschouwing van mijn hand en de persoonlijke ervaring waarmee dat artikel begint, is inderdaad kwetsbaar. Dat realiseerde ik me ook tijdens het schrijven. Immers, ook al hoeft een dominee misschien niet de beste bidder van de gemeente te zijn, een toptiennotering qua bidden zou het voor hem – of haar – toch wel moeten zijn. Maar wat als het even anders is?

 Wie vertelt over gebed laat in zijn of haar hart kijken  Wie vertelt over gebed laat in zijn of haar hart kijken. Mijn overtuiging is dat wij vaak minder en minder mooi bidden dan we zouden willen. Daar schamen veel mensen zich een beetje voor. Ik ook. Ik moest dan ook glimlachen toen ik met boeken over gebed aan de slag ging. Die boeken beginnen namelijk vaak met de verlegenheid van de auteurs; die bleken ook niet zo goed met gebed. Hun verlegenheid gaf mij de moed om de beschouwing te schrijven. Tegelijkertijd is het goed om na verlegenheid en schaamte verder te kijken. Daarom beginnen we in deze editie bij de verlegenheid, maar we wijzen ook hoopvol realistisch verder. Bij elkaar vormen de drie artikelen over het thema bidden naar mijn idee precies het enthousiaste verhaal waarmee ik dit stukje begon. Dat gebed kwetsbaar is, was niet de enige reactie op mijn verhaal. Ja, dit is belangrijk, vulde een ander aan. Zij nam de organisatie op zich om samen 24 uur te bidden voor onze gemeente. Ik denk dat dit de weg is: onze onvolkomenheid belijden en die samen ook aan God voorleggen. En dan uiteindelijk – gegrepen en gedreven door de Geest – tot lofprijzing komen. Ik kan het ook anders zeggen: mij heeft het altijd enorm geholpen om anderen te horen bidden en samen met anderen te bidden. Ik hoop dat dit nummer van OnderWeg bijdraagt aan onze gebeden.

PIETER KLEINGELD PREDIKANT VAN DE NGK OEGSTGEEST EN REDACTEUR VAN ONDERWEG

 COLOFON Redactie Bram Beute, Debbie den Boer, Esther de Hek (hoofdredacteur), Peter Hommes, Leendert de Jong (hoofdredacteur), Pieter Kleingeld, Erik Koning (eindredacteur), Jordi Kooiman (webredacteur), Maarten van Loon, Annelies Smouter (eindredacteur), Karel Smouter, Geranne Tamminga, Tineke Verhoeff (beeldredacteur thema), Rob van Houwelingen, Hans Schaeffer, Peter Strating, Hans Vel Tromp. Redactieadres ’t Hazeveld 115, 3862 XA Nijkerk, redactie@onderwegonline.nl. Lezersservice Voor abonnementen, adreswijzigingen, opzeggingen en bezorgklachten: SPAbonneeservice, A. van Leeuwenhoekweg 34, 2408 AN Alphen aan den Rijn, 088-1102060, administratie@onderwegonline.nl.

OnderWeg is beschikbaar in passende leesvormen bij de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB). Neem voor meer informatie contact op met de CBB: 0341-565499. Abonnementsprijzen

06 SCHIJNT ER EEN RODE MAAN IN BABEL? ONS GEBEDSLEVEN VERTELT VEEL OVER ONS GELOOF. PIETER KLEINGELD LAAT ZIEN DAT DE PSALMEN, PROFETEN EN APOSTELEN DAARBIJ EEN GOEDE LEERSCHOOL ZIJN.



OnderWeg in braille, grootletter en audio

Jaarabonnement: € 48,50 (studenten € 24,25,- / Europa € 85,- / buiten Europa € 115,-). Halfjaarabonnement € 26,75. Abonnement OnderWegOnline: € 37,50. Proefabonnement: drie maanden gratis. Neem voor het afsluiten van een abonnement contact op met de lezersservice (zie hierboven) of vul uw aanvraag online in op www.onderwegonline.nl. IBAN: NL89INGB0000404945 t.n.v. Gereformeerde Persvereniging OnderWeg. Bestuur Persvereniging Marga van Gent-Petter, Arie Liebeek, Aad Lootens, Anko Oussoren, Hillie van de Streek en Tjirk van der Ziel. Adverteren

NIEUW UITERLIJK ONDERWEG

OnderWeg was na enkele jaren toe aan een opfrisbeurt van opmaak en bladindeling. De nieuwe opzet in enkele trefwoorden: aantrekkelijk en sterk beeld, strakkere pagina’s met meer ruimte, blijvende focus op de tekst. Ook verbinden we papier en online (website) meer met elkaar, iets wat de komende jaren verder doorgevoerd zal worden. We hopen dat de nieuwe presentatie in de smaak valt. Reacties zijn welkom via redactie@onderwegonline.nl of @onderwegonline (Twitter).

Nico Postuma, 06-139 959 05, adverteren@onderwegonline.nl. Zie voor de formaten, tarieven en verschijningsdata www.onderwegonline.nl/adverteren. Vormgeving Bredewold Communicatievormgevers. Rondweg 76, 8091 XK Wezep, 038-376 33 90, onderweg@bredewold.nl, www.bredewold.nl. Technische realisatie en druk Zalsman B.V., Steinfurtstraat 1, 8028 PP Zwolle, Postbus 1025, 8001 BA Zwolle, 038-467 00 70. www.onderwegonline.nl www.facebook.com/onderwegonline www.twitter.com/onderwegonline www.instagram.com/magazine_onderweg

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

22 EYEOPENER HET VERGETEN WONDER

Kerkelijke eenheid lijkt onbereikbaar. Steeds opnieuw zijn er redenen om elkaar te verlaten, internationaal worden banden doorgesneden en bij elke fusie zijn er groepen die daar niet in mee kunnen gaan. Waar kwam toch die volstrekte eensgezindheid vandaan op de pinksterdag? Zijn we iets kwijtgeraakt of vergeten?

 INHOUD



Stockbeelden: PrixelCreative/Lightstock (pagina 1); Lya_Cattel/iStock (pagina 2-3); NorwegianTraveller/iStock (pagina 6); nevodka/iStock (pagina 10); Tonktiti/Shutterstock (pagina 14-15); freedom007/iStock (pagina 18); tommaso79/iStock (pagina 19 boven); Ocamproductions/Lightstock (pagina 19); PrixelCreative/Lightstock (pagina 21); MonkeyBusinessImages/Shutterstock (pagina 22); LinkedIn Sales Navigator/Unsplash (pagina 30).

14 ‘ DE PSALMEN VERBREDEN JE HORIZON’ WOLTER ROSE ONTWIKKELDE VOOR STUDENTEN AAN DE TU KAMPEN DE CURSUS BIDDEN MET DE PSALMEN. ‘ALLES IN DE PSALMEN WERKT TOE NAAR LOFPRIJZING. EN TEGELIJK GEVEN ZE HEEL VEEL RUIMTE: SOMS DUURT HET EEN LEVEN LANG VOORDAT IEMAND ERAAN TOE IS GOD GROOT TE MAKEN.’

10 G EBED ZET IN BEWEGING EDWIN HAMELINK, JONATHAN WESTERKAMP EN WILLEKE HEIJKOOP VERTELLEN OVER HUN ERVARING MET DE 24/7-GEBEDSBEWEGING. EDWIN HAMELINK: ‘WIL JE VERANDERING, BEGIN DAN TE BIDDEN.’

28 ONTMOETING ‘IK DURF WEL TE ZEGGEN DAT IK BEZIG BEN IN GODS PLAN’



Hagar Prins is een leider en pionier ineen. Ze heeft voor Verre Naasten het vrouwenplatform Lume opgericht, een ‘beweging van licht met vrouwen over de hele wereld’. Hagar is erin geslaagd haar verlangen werkelijkheid te laten worden en helpt andere vrouwen dat ook te doen.

OPINIE STUDENTEN EN DE ROL VAN DE KERK

De afstand tussen kerk en student neemt toe. Studenten ervaren geen verbinding, durven hun twijfels niet te uiten en worden te weinig uitgedaagd. Met als gevolg dat veel oud-studenten aangeven dat hun geloof op een laag pitje staat of dat ze het geloof de rug hebben toegekeerd. Daarmee mist de kerk de noodzakelijke inbreng van (oud-)studenten, betoogt Frank Duijzer.

OVER BIDDEN MET PSALMEN, PROFETEN EN APOSTELEN

Schijnt er een rode maan in Babel? ‘Heer, wilt U zijn met…’ En dan volgde de naam van iemand. Ik betrapte mezelf er steeds vaker op dat ik zo bad. Dat zat me niet lekker. Ik denk ook bij anderen dit gebed vaker dan vroeger te horen. Of soms de wat actievere variant: ‘Heer, wilt U … zegenen.’ Maar wat bedoel ik als ik dat bid? Waarom bid ik zo veilig? Want wees eerlijk, dit gebed lijkt altijd verhoord te worden. Ja, God is er vast bij geweest, je hebt het alleen niet gemerkt. TEKST PIETER KLEINGELD 6

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

 BESCHOUWING

n diezelfde periode ging ik ook kijken naar de gebeden van Paulus. Bijna elke brief van Paulus begint met een gebed. Laat bijvoorbeeld het volgende gebed aan de christenen in Filippi eens tot je doordringen: ‘En ik bid dat uw liefde blijft groeien door inzicht en fijnzinnigheid, zodat u kunt onderscheiden waar het op aankomt. Dan zult u op de dag van Christus zuiver en onberispelijk zijn, vol van de vruchten van de gerechtigheid, die u dankt aan Jezus Christus, tot lof en eer van God’ (Filippenzen 1:9-11). Dat klinkt heel anders dan: ‘Heer, wilt U zijn met de gemeente van Filippi.’

Afstandelijk

Terug naar mijn ‘Heer-wilt-U-zijn-met-gebed’. Waarom bad ik dat? Natuurlijk, ik kan hier een betoog opzetten over de kracht van presentie. De vrienden van Job hadden stil aanwezig moeten zijn. Wanneer ik diep in mijn hart keek, zag ik wat anders. Ik zag geen kracht van presentie. Integendeel. Ik verwachtte niet zoveel van Gods ingrijpen. Kortom, mijn ‘Heer-wilt-U-zijnmet-gebed’ vertelde iets over mijn geloof. Het verried een afstandelijk godsbeeld. God die op grote afstand kijkt naar zijn schepping. God die niet echt betrokken is of misschien wat machteloos toekijkt. Wie bidt ‘Heer, zegen...’ hoopt misschien nog dat God in staat is de ander stilletjes iets toe te stoppen wat op de langere termijn zijn uitwerking heeft, zoals zegen op langere termijn groei en genezing schenkt. Maar ik denk dat het ‘Heer-zegen-gebed’ zomaar aan hetzelfde afstandelijke of machteloze godsbeeld zou kunnen lijden.

Psalmen

De gebeden van Paulus en ook de psalmen wezen mij echter een andere weg. Lees de beginregels van drie bijna willekeurig gekozen psalmen maar eens: ‘Ik prijs U hoog, HEER, want U hebt mij uit de put omhooggehaald; geen vijand kan nog om mij lachen.’ (Psalm 30:1) ‘Bij U, HEER, kom ik schuilen beschaam mij nooit ofte nimmer, bevrijd mij in uw rechtvaardigheid.’ (Psalm 31:1) ‘Gelukkig is de mens van wie een misstap is vergeven, en van wie de zonde is toegedekt.’ (Psalm 32:1)

 7

 BESCHOUWING

Met deze psalmen krijg je van zijn levensdagen geen ‘Heer-wilt-U-zijn-met-gebed’. Schuilen, vergeving ontvangen, putten om in te vallen en uitgetrokken te worden, modder om in vast komen te zitten, woede en verdriet. Zo veel mooie taal, zo veel indrukwekkende beelden, zo veel perspectief en zo veel verlangen, dankbaarheid, hoop en wanhoop. Als er presentie is, dan is het Gods hand die uitgestoken wordt, dan zijn het Gods vleugels waaronder je kunt schuilen, dan is het Gods stem die vergeving uitspreekt. Waarom bad ik dat niet?

Herhalen

Ik wist niet zeker of bovenstaande diagnose alleen mezelf of alleen een deel van mijn omgeving betrof of breder van toepassing was. Toen kwam ik de titel Pray big. Learn to pray like an apostle van Alistair Begg tegen. Hij kwam tot dezelfde conclusie. ‘Ik hoor mezelf te vaak bidden “Heer, wilt U zijn met...”, maar dat gebed kom ik in de Bijbel niet tegen. Sterker nog: Jezus beloofde dat Hij met ons zou zijn alle dagen. Dus als de inhoud van ons gebed alleen op het herhalen van die belofte neerkomt, dan hebben we nog niet zoveel gevraagd.’ Deze en vergelijkbare observaties gaven mij de vrijmoedigheid om het vervolg van dit artikel te schrijven.

Wat verraden je gebeden van jouw beeld van God? 



Godsbeeld

Ons gebed verraadt veel van ons beeld van God. Dat is een gedachte die je ook bij anderen tegenkomt, het onderstreept dus het belang van die stelling. Loop je gebeden van de laatste tijd eens langs. Wat verraden ze van jouw beeld van God? Nu wordt ons godsbeeld gevormd door de Bijbel, maar ook door onze ervaringen. Elk kind dat niet geneest, elke echtscheiding, elke kerk die sluit, leidt tot grote vragen. Hoe dichtbij is God? Hoe graag wil God onze gebeden verhoren? Hoe goed kan Hij onze gebeden verhoren? De verhalen rond secularisatie helpen vervolgens ook niet.

Ballingschap

Maar misschien is er meer aan de hand dan onze individuele ervaringen. Een van de manieren waarop christenen secularisatie en ontkerkelijking interpreteren is via het verhaal van de ballingschap. Zou het kunnen dat al ons praten over ‘kerk in ballingschap’ een afstandelijk godsbeeld oproept? Ooit ging Israël in ballingschap, het volk vormde een kleine minderheid in

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

Babel. In Jeremia 29 vinden we een brief die Jeremia aan de eerste ballingen schreef. Deze brief was een belangrijke aansporing voor die eerste ballingen, maar wordt dat dan ook voor ons. Hij schreef dat zij moesten bidden, wonen en werken tot bloei van de stad waar God hen naartoe had gezonden. Zo moeten ook wij als kleine minderheid bidden, wonen en werken tot bloei van de stad. Dit verhaal vertellen ook Tim Keller en Stefan Paas. Maar nu de catch: de ballingen in Babel hoorden die boodschap niet rechtstreeks van God. Want God was niet in Babel, maar duizenden kilometers van hen verwijderd. God was in Jeruzalem. De ballingen in Babel waren afhankelijk van Jeremia in Jeruzalem. Het enige dat de ballingen restte, was geduld hebben, trouw bidden en hopen dat God hen op afstand zegende. Direct ingrijpen van God konden ze bij wijze van spreken de eerste zeventig jaar op hun buik schrijven. Als wij bij wijze van spreken ook in ‘Babel’ zitten en God nog in ‘Jeruzalem’ is, dan is God ook voor ons ver weg. Dan kunnen wij ook niet anders dan volhouden en wachten op de dag dat God in ons Babel verschijnt. Dan is het wel een beetje gezegd met het Heer-wilt-U-zijn-met-gebed.

Vragen

Tegelijkertijd kunnen we belangrijke vragen stellen. Waar zitten we in het verhaal van de ballingschap? Aan het begin, kort na het schrijven van de brief van Jeremia en is God ver weg? Zit er voor ons niks anders op dan onze adem inhouden tot Gods levenslucht weer komt? Zitten we in het midden of zitten we dicht bij het einde, dicht bij het moment dat God ons verlossend uit Babel bevrijdt, zoals ooit zijn volk uit Egypte? Want dan mogen we Gods profeten, dat is Gods vernieuwende Woord en Gods aanwezigheid, ook verwachten. Het is belangrijk om deze vraag te stellen, want anders wordt het ballingschapsverhaal een selffulfilling prophecy – God is ver weg, dus bidden heeft geen zin en daarom grijpt God ook niet in en lijkt Hij nog verder weg. Kortom, het gaat niet alleen over ons statische godsbeeld, maar ook over de dynamiek van het verhaal waarin we leven of waarin we onszelf plaatsen en de rol die God daarin speelt.

Rode maan

Een tweede vraag – en nu wordt het helemaal interessant – is: zitten we misschien in een ander verhaal? Let op: we praten nog steeds over gebed. In mijn zoektocht kwam ik het boek Red Moon Rising tegen. In dit boek vertelt Pete Greig het verhaal van het begin van de 24/7-gebedsbeweging. Zijn kleine gemeente in Engeland voelde zich gedrongen om een week lang 24 uur per dag te bidden. Maar die ene week werd een maand, de maand een jaar, de ene gemeente werden er

twee en meer en meer... Pete ontdekte bovendien dat ze in een traditie stonden. De hernhutters hadden eeuwen eerder honderd jaar lang 24 uur per dag onafgebroken gebeden. Het experiment groeide uit tot een beweging die draaide om gebed en leidde tot actie. Red Moon Rising vond ik trouwens een vreemde titel. Het duurde meer dan honderd pagina’s voordat de schrijver de verklaring van de titel prijsgaf: ‘Aan het einde der tijden, zegt God, zal Ik over alle mensen mijn geest uitgieten. Dan zullen jullie zonen en dochters profeteren, jongeren zullen visioenen zien en oude mensen droomgezichten.’ (…) ‘De zon zal veranderd worden in duisternis en de maan in bloed voordat de grote, stralende dag van de Heer komt. Dan zal ieder die de naam van de Heer aanroept worden gered.’ (Handelingen 2:17, 20-21; Joël 3). De rode maan van Pete Greig is de maan van Joël en Pinksteren. Pete leeft niet in ballingschap. Pete leeft in een ander verhaal. Hij leeft in het verhaal waarin jonge mensen profeteren en oude mensen droomgezichten zien. Het verhaal waarin Gods Geest is uitgestort over alle vlees. Daardoor heeft Pete een andere verwachting, meer verwachting dan mensen die leven in ballingschap. Pete heeft een verwachting die teleurgesteld kan worden. Ernstig teleurgesteld. Over dat laatste is hij ook eerlijk in zijn boek Als God zwijgt.

Overlap

Twee op het oog radicaal verschillende verhalen. Is er overlap tussen ballingschap en Red Moon Rising? Ik zie een belangrijke: beide verhalen helpen ons om naar de werkelijkheid te kijken door een andere bril dan die van de secularisatie. Meer nog: beide vertellen dat Gods aanwezigheid dynamisch is. Ja, er zijn tijden dat God meer en tijden dat God minder aanwezig is. Dus bid! Ballingschap begint bij het nog niet van Gods koninkrijk en hoopt op en bidt voor het reeds. Red Moon Rising bidt vanuit het reeds en moet vervolgens het nog niet in gebed verdisconteren. Maar beide roepen op tot gebed. Beide vragen niet langer om een ‘Heer, wilt-U-zijnmet-gebed’, maar onderstrepen wat Walter Wink ooit schreef: ‘History belongs to the intercessors who pray the future into being.’

Uitdaging

Dus hier is de uitdaging: hoe leren we te bidden als een apostel? En hoe leren we te bidden als een psalmdichter? De psalmdichter die God vertrouwt om de storm te stillen en Gods nabijheid en rust zoekt in de

storm, omdat Gods liefde genoeg is. Misschien is dit nog wel een grotere uitdaging: hoe leren we te bidden als een profeet? Want er is een dunne lijn tussen profetie en gebed, tussen de vraag: ‘Heer, wilt U vlees op deze beenderen leggen?’ en de declamatie: ‘Dorre beenderen, luister naar de woorden van de HEER!’

Gods aanwezigheid is dynamisch, dus bid! 



Dit zijn grote vragen, maar eigenlijk weet ik er wel het antwoord op. Je leert bidden als een apostel door de woorden van de apostel te herhalen. Je leert bidden als een psalmdichter door te wennen aan zijn woorden. Je leert bidden als een profeet, wanneer je de profetenwoorden gaat proeven. Het gaat over gewoontes. We leren bidden door te bidden. Ons godsbeeld vormt onze gebeden, maar ook andersom: onze gebeden vormen ons godsbeeld. En zo brengen de psalmen, de profeten en de apostelen ons bij de levende God. PIETER KLEINGELD IS PREDIKANT VAN DE NGK IN OEGSTGEEST EN REDACTEUR VAN ONDERWEG.

In het kort

In een helder moment realiseerde ik me dat mijn gebed meer zei over mijn beeld van God dan over God zelf. Ik concludeerde dat de gebeden van Paulus en de psalmen meer verwachting en meer concrete inhoud hadden dan die van mij, en dat praten over onze omstandigheden als vergelijkbaar met de ballingschap de situatie niet verbeterde. Op zoek naar alternatieve verhalen kwam ik de 24/7-gebedsbeweging tegen. Voor hen geen Jeremia 29, maar Joël 3. Toch blijken die twee Bijbelgedeeltes en de bijbehorende verhalen belangrijke overeenkomsten te hebben. Beide vertellen dat Gods aanwezigheid dynamisch is. De een begint vanuit het nog niet van het koninkrijk, de ander vanuit het reeds. Beide sporen echter aan tot gebed. Die gebeden mogen dan worden geoefend met en geïnspireerd door de gebeden van de psalmdichters, de apostelen en de profeten.

 REPORTAGE

Gebed zet in beweging Hij is de eerste om toe te geven dat bidden best lastig is. Toch weerhoudt dat Edwin Hamelink, voorman van de 24/7-gebedsbeweging in Nederland, er niet van om zich met hart en ziel in te zetten voor meer gebed in Nederland. ‘Wil je verandering, begin dan te bidden.’

TEKST ANNEMARIE VAN DEN BERG-NAP

Edwin studeerde nog toen hij voor het eerst hoorde over de gebedsbeweging 24/7 Prayer die in die jaren in Engeland ontstaan was (zie kader). ‘Ik gaf naast mijn studie regelmatig Alphacursussen en werd uitgenodigd om voor Alpha Nederland te komen werken. Het heeft me altijd erg geraakt als ik mensen zag veranderen doordat ze God leerden kennen. Diezelfde verhalen hoorde ik ook over de 24/7-beweging. Het waren geen gelikte verhalen, maar rauwe en echte. Bovendien zorgde gebed niet alleen voor groei van het persoonlijk geloofsleven van de betrokkenen, maar ook de omgeving had er baat bij. Want de mensen gingen zich als gevolg van de gebedsbijeenkomsten inzetten voor hun buurt. Er veranderde echt iets.’

In beweging Geïnspireerd door de gebeurtenissen in Engeland nodigde Alpha Nederland in 2012 Pete Greig, oprichter van 24/7 Prayer, uit om een conferentie over gebed te leiden. Later in dat jaar leidde dit tot de start van 24/7 Nederland. ‘De eerste jaren richtten we ons vooral op studenten, maar we kregen steeds vaker verzoeken van kerken om hen te helpen bij gebed. Daarom besloten we in 2017 onze missie te verruimen

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

en we helpen sindsdien ook kerken bij het organiseren van gebedsbijeenkomsten.’ 24/7 Nederland richt zich op het individu, de kerk en de maatschappij, zoals verwoord in de missie: ‘Gebed versterkt mensen, verfrist kerken en verandert de maatschappij.’ Edwin licht toe: ‘Gebed is op persoonlijk niveau belangrijk, omdat mensen nu eenmaal zijn gemaakt voor omgang met hun schepper. Dus op de een of andere manier zouden we ervan moeten opfleuren als we met God omgaan. Maar gebed zet ook dingen in beweging. In de kerkgeschiedenis zie je terug dat grote veranderingen ontstaan doordat een klein groepje begint te bidden. Het is ons verlangen de kerken te dienen door hen hierbij te helpen. Maar daar stopt het niet. Als het goed is, zet het gebed mensen in beweging om datgene te doen waarvoor de kerk bedoeld is: er zijn voor de omgeving.’

‘The big embrace’ Een opvallend gegeven van de gebedsbeweging is dat ze werkt in allerlei verschillende kerken en stromingen, van evangelisch en Hervormde Bond tot de Rooms-Katholieke Kerk. Hoe lukt het de beweging om over kerkgrenzen heen te werken? ‘Wij noemen

Edwin Hamelink, voorman < van 24/7 Nederland.

‘Op andere continenten speelt de moeite met gebed veel minder’ het wel “the big embrace”’, legt Edwin uit. ‘Vanaf het begin is het ons voornemen geweest om met iedereen samen te werken, iedereen te omarmen. Daarin zie je ook het DNA van de hernhutters terug: de overtuiging dat je er niet bent voor je eigen agenda, maar omwille van het koninkrijk. We willen Jezus meer zichtbaar maken in de maatschappij. Het is niet onze

Hoe de 24/7-beweging ontstond In 1999 besloot een groep jonge gelovigen in het Verenigd Koninkrijk onder aanvoering van Pete Greig veertig dagen aaneengesloten te bidden, geïnspireerd door het voorbeeld van de hernhutters die honderd jaar nonstop baden. Onder het motto: ‘als zij honderd jaar kunnen bidden, moeten wij het zeker wel veertig dagen kunnen volhouden’, werd een gebedsbeweging geboren die al snel uitgroeide tot een internationale en interkerkelijke gebedsbeweging: 24/7 Prayer. Meer over de 24/7-gebedsbeweging is te lezen in Pete Greigs boek Dag en nacht roepen zij tot God (oorspronkelijke titel: Red Moon Rising) of op 24-7prayer.com.

beweging, maar het werk van de heilige Geest. We proberen te volgen waar Hij ons leidt.’

Worsteling Toch kun je je afvragen waarom zo’n gebedsbeweging nodig is. Elke gelovige zal immers beamen dat het gebed een wezenlijk onderdeel is van het leven met God. Waarom worstelen zo veel christenen en kerken er dan mee? ‘Die vraag kun je geestelijk beantwoorden, in de zin van: er is een geestelijke strijd gaande, zeker rondom gebed. Maar ik benader het ook graag praktisch. Kijk naar de tijd en cultuur waarin we leven. In de westerse wereld zijn we heel resultaatgericht, alles moet nu en snel. Terwijl gebed gaat over stilte, aandacht en de tijd nemen. Dat vinden we lastig. Bovendien hebben we te maken met teleurstellingen. Gebeden wordt niet altijd beantwoord. We merken niet altijd verschil. En we hebben het hier over het algemeen natuurlijk heel goed. Wij regelen onze dingen wel, leven minder in afhankelijkheid van God. Op andere continenten speelt deze moeite met gebed veel minder.’

Godsbeeld Hoe wij omgaan met gebed wordt beïnvloed door onze manier van leven, de cultuur. Maar heeft hoe je bidt niet ook te maken met hoe je naar God kijkt? Stel dat je God ziet als iemand die betrokken is en ingrijpt, dan zul je anders bidden dan wanneer God abstracter voor je is. Edwin beaamt dit, al ziet hij hierin de laatste tien jaar wel veel veranderen. ‘Er is in steeds meer kerken aandacht voor het werk van de heilige Geest, waardoor ook de rol van gebed verandert. Wij proberen als beweging vanuit Bijbelverhalen te laten zien wat gebed doet. Zoals in het klassieke voorbeeld van Abraham en Lot, waarin Abraham God vraagt om genadig te zijn en van gedachten te veranderen. Maar we hebben ook oog voor de eigenheid van kerken. We realiseren ons dat je niet overal zomaar een gebedsweek kunt starten. Soms is het beter als de dominee eerst eens begint met een prekenserie over gebed.’



 REPORTAGE

‘Jongeren vonden het extra gaaf om te bidden tussen 2 en 3 uur ‘s nachts’ Omgeving Nog even terug naar hoe gebed de maatschappij kan veranderen. Welke voorbeelden heeft Edwin hier zelf van gezien of meegemaakt? ‘De maatschappij veranderen klinkt groot. Wij werken graag vanuit het kleine en het concrete. Bij ons staat de vraag centraal: wat kun jij als persoon of als lokale kerk betekenen voor jouw omgeving? Een mooi voorbeeld hiervan zie ik in Nijmegen. Een studenteninitiatief daar richt zich specifiek op een actueel probleem, namelijk eenzaamheid onder studenten. Ze organiseren

wekelijks maaltijden en de kelder is ingericht als gebedsruimte. Er komen veel jongeren op af. Maar het begint allemaal met gebed. Vanuit gebed kun je ontdekken waar jij onrustig van wordt of waar je juist grote genegenheid voor voelt. Onderzoek die gevoelens en probeer daar iets mee te doen. Je zult ontdekken dat als je ernaar gaat handelen, er een verandering plaats gaat vinden.’ ANNEMARIE VAN DEN BERG-NAP IS JOURNALIST EN CULTUREEL ANTROPOLOOG.

‘Ik denk dat je bij bidden een beetje geholpen moet worden’ In de aanloop naar de New Wine winterconferentie in februari dit jaar besloot De Lichtboog (NGK) in Houten een week lang 24/7 te bidden. Jonathan Westerkamp vertelt hierover. ‘Er was eerst best wat aarzeling bij de leiders, want voor diverse gebedsinitiatieven in de kerk was niet zo veel animo. En dan een weeklang non-stop bidden? Toch gingen ze overstag. We richtten een grote ruimte helemaal interactief in met verschillende “gebedsstations”. Zo was er een plek waar je kon handletteren met teksten uit de Bijbel, een kruis en een plek om te knielen. Ik denk dat je bij bidden een beetje geholpen moet worden. Daarom zijn de vormen die 24/7 Prayer aanbiedt ook zo goed. Ze zijn enerzijds heel creatief, maar ze helpen je ook te focussen. Door je in te schrijven voor een uur, voel je je ook met anderen verbonden. Als je aankomt, bidt de vorige persoon

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

voor je en jij weer voor de volgende. Wij vonden het als kerk ook erg belangrijk dat alle leeftijden bij het nonstop gebed betrokken waren, dus ook kinderen in de basisschoolleeftijd. Die waren laaiend enthousiast en vonden het bijna balen als het afgelopen was en ze naar school moesten. 24/7 bidden betekent natuurlijk ook dat het ‘s nachts doorgaat. Juist die nachtelijke uren zijn vaak heel bijzonder, dus we hebben mensen uitgedaagd om ook ‘s nachts te komen. Jongeren vonden het vaak extra gaaf om te bidden tussen 2 en 3 uur ‘s nachts. Een week bleek uiteindelijk te kort, dus we hebben er nog drie dagen achteraan geplakt. Na deze ervaring kwamen er al snel mailtjes binnen van gemeenteleden die vroegen of we dit niet permanent zouden kunnen doen. Nu vraagt zo’n 24/7-gebed natuurlijk het een en ander aan logistiek; er moet bijvoorbeeld altijd iemand aanwezig zijn. We overwegen nu om een permanente gebedsruimte te gaan inrichten. Er blijkt dus wel degelijk behoefte te zijn aan zo’n gebedsplek.’

‘God is er ook 24/7 voor ons’ Ook de hervormde gemeente in Barneveld draaide in juni dit jaar een 24/7-gebedsweek. Willeke Heijkoop was een van de organisatoren. Willeke vertelt: ‘Onze insteek met de 24/7-gebedsweek was eigenlijk om mensen te laten oefenen in gebed. Als je 24/7 bidt, word je je er meer van bewust dat God er ook 24/7 voor ons is. Wij mogen elk moment van de dag of de nacht contact met God zoeken. We richtten een zaaltje in de kerk in met onder andere een groot hart waar mensen pleisters op konden plakken en konden bidden voor mensen die ziek zijn. Maar er hing bijvoorbeeld ook een kaart van Barneveld, zodat mensen voor een specifieke straat of wijk konden bidden. Vooraf hadden veel mensen het idee dat een uur bidden best lang was, maar achteraf zeiden deelnemers dat een uur eigenlijk te kort was. Er kwamen veel verschillende mensen op af, van jong tot ouder. Ik denk dat de oudste kerkgangers het misschien wat spannend vonden, die waren minder vertegenwoordigd.’ Inmiddels is Willeke betrokken bij de organisatie van een Prayer Course die dit najaar in Barneveld wordt gehouden. ‘Het mooie is dat dit niet alleen vanuit onze kerk is, maar dat we het samen met een paar andere kerken in onze woonplaats organiseren.’

Lees- en doetips: • L. Gioia, Zeg het tegen God. Een aanmoediging om te bidden, Utrecht (KokBoekencentrum), 2018. • L. Gioia, Aangeraakt door God. Leven in gebed, Utrecht (KokBoekencentrum), 2019. • P. Greig, Als God zwijgt. Over de stilte van onbeantwoord gebed, Amersfoort (Inside Out Publishers), 2014. • T.J. Keller, Bidden. Vertrouwelijke omgang met de ontzagwekkende God, Franeker (Van Wijnen), 2015. • N. Plomp, Contact met God. Meer over bidden, Zoetermeer (Jes!), 2016. • 24-7 Prayer en Alpha Nederland ontwikkelden de Prayer Course, zes interactieve bijeenkomsten voor kleine groepen, op basis van het Onzevader. Zie www.alphanederland.org/ prayercourse.

Grenzeloos

e komt het woord ‘grens’ vaak tegen. Meestal is dat bij het brexitdrama over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Maar recent viel het woord in het debat over euthanasie. Die is hier toegestaan, mits de grenzen (zorgvuldigheidseisen) in acht worden genomen. Een eis is dat sprake moet zijn van een wilsverklaring van de persoon die een stervenswens heeft. Recent kantelde die grens, door de vrijspraak voor een arts die euthanasie toepaste op een ernstig demente patiënt. Wat mij sindsdien bezighoudt, is twijfel over hoe ik hier in sta. Ik merkte bij mijzelf namelijk iets dubbels. Ik voelde waardering voor het OM (‘markeer maar dat euthanasie niet kán zonder bevestiging van een eerder geuite doodswens’). Maar later kon ik mij ook goed verplaatsen in de rechterlijke uitspraak over de patiënt die ‘niet meer in staat was om samenhangend haar wil te uiten’.

 Eigenlijk weet ik

het antwoord wel... 

Dit laatste is gek en voelt niet goed. Misschien ligt de oorzaak in het feit dat ik het voorgaande niet schrijf vanuit een positie ‘lekker ver weg’. Ik ben namelijk een regelmatige bezoeker van iemand in vergelijkbare omstandigheden als de patiënt in kwestie. Hij is mij dierbaar. Omdat ik hem vaak zie, twijfel ik sterk of hij in staat zou zijn om welke wilsverklaring ook – als die er zou zijn – tegenover wie ook maar te bevestigen. Eigenlijk weet ik het antwoord wel... Twijfel mag er zijn, zeker. Tegelijk realiseer ik me hoeveel andere zaken dan het geschetste onvermogen hierin meespelen: het zogenoemde menswaardige bestaan, druk van de omgeving, het autonoom willen zijn. Over dit laatste las ik in NRC een ingezonden van een internist, die de rechterlijke uitspraak juist hekelde en vaststelde dat ‘we lijden aan een doorgeschoten (…) opvatting van autonomie’. Opvallend was zijn betoog over hoe wilsbekwame mensen handelen als zij chronisch ziek zijn. Velen gaven dan aan hun leven voortijdig te willen beëindigen, maar als de eerder gevreesde situatie zich aandient, kiezen zij voor het leven. Hopelijk houdt de nu gedane uitspraak geen stand en aarzelen rechters niet om (opnieuw) grenzen vast te stellen. Mensen hebben grenzen nodig.

LEENDERT DE JONG HOOFDREDACTEUR VAN ONDERWEG

 INTERVIEW

‘De psalmen verbreden je horizon’

‘Het hoogste doel in ons leven is God groot maken en daar mateloos van genieten.’ Wolter Rose leerde dat toen hij de cursus ‘Bidden met de psalmen’ ontwikkelde voor studenten. Rose, hoofddocent Semitische talen TEKST EMBERT MESSELINK

en culturen aan de TU Kampen: ‘Alles in de psalmen werkt toe naar lofprijzing. En tegelijk geven ze heel veel ruimte: soms duurt het een leven lang voordat iemand eraan toe is God groot te maken.’

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

e inzichten kwamen Rose niet zomaar aanwaaien. Hij stelde zich vragen als: waarom bestaat het boek van de psalmen uit vijf verschillende boeken? Wat leert ons de opbouw van elk van die boeken afzonderlijk? Waarom begint het psalmboek juist met de combinatie van psalm 1 en 2? Waarom vind je vijf lofpsalmen aan het einde? ‘Ik ben psalmen gaan lezen in plaats van zingen. Niet één psalm tegelijk, maar vijf. En dan in een maand alle psalmen door. Dan stuit je op thema’s, samenhang en opbouw. Al lezend ga je daarover nadenken. De centrale conclusie is: alles in de psalmen beweegt naar lofprijzing. De laatste psalm van ieder van de vijf boeken eindigt met op zijn minst enkele verzen lofprijzing, soms heel abrupt. En het hele boek van de psalmen

En als lofprijzing niet lukt? ‘Dat is reëel, ieders leven kent perioden dat lofprijzing niet zomaar uit je opkomt. Het kan zelfs heel lang duren, misschien wel een mensenleven lang. Toch laten de psalmen je ook in die situatie niet in de steek. In Psalm 86 luister je naar een bidder die zichzelf verzwakt en arm noemt. In die situatie zoekt hij zijn toevlucht bij God. Daarin verwoordt hij ook Gods glorie. Het besef van Gods grootheid geeft hem de zekerheid dat God zijn gebed zal verhoren en helpt hem te volharden in zijn gebed. Psalm 42 geeft ook veel erkenning aan moeitevolle tijden die je kunt doormaken. Maar in die psalm vind je ook een zelfaansporing: “Vestig je hoop op God, eens zal ik Hem weer loven.”’

 ‘Lofprijzing is het alomvattende gebed’



Is het voor jou persoonlijk een bijzondere ontdekking geweest dat lofprijzing, God groot maken, je diepste bestemming is?

eindigt met vijf complete lofprijzingspsalmen: een indrukwekkende kathedraal van lofprijzing.’

De glorie van God is voor jou een kernwoord. Kun je een voorbeeld noemen van een lofprijzingspsalm die verwoordt dat Gods glorie ons doel is?

‘Heel kernachtig vind je het in Psalm 96: “Groot is de HEER, Hem komt alle lof toe.” Of zelfs nog korter in Psalm 150: “Loof Hem om zijn oneindige grootheid.” Er staat letterlijk: “Loof Hem om de grootheid van zijn grootheid.” Maar er zijn veel meer voorbeelden. In Psalm 104 lees je over een prachtige wisselwerking tussen de bidder en God zelf. “Moge mijn lofzang de HEER behagen, zoals ik mijn vreugde vind in Hem.” Lofzang is genieten. We worden in ons leven op allerlei vlak aangemoedigd om met mate te genieten – van drank bijvoorbeeld. Maar de psalmen leren ons dat je van God eindeloos en mateloos kunt genieten.’

‘Ik ben opgegroeid met de Heidelbergse Catechismus. De eerste vraag suggereert dat troost vinden het meest wezenlijke is in een mensenleven. Maar pak de Korte Catechismus van Westminster er eens bij, ook een gereformeerd belijdenisgeschrift. De eerste vraag in die catechismus luidt wat het hoogste doel is in het leven van een mens. Antwoord: God groot maken en voor altijd van Hem genieten. Toen ik dat voor het eerst echt tot me liet doordringen, was het alsof er een venster in de hemel openging en straalde er een bak licht naar binnen. Ik vertel dat met een zekere schroom. Een spirituele ervaring kan gauw erg groot klinken. Ook ik ben een beginneling in lofprijzing. Van de Amerikaanse theoloog Eugene Peterson leerde ik dat je precies dit in de psalmen terugziet: de bestemming van de psalmen is lofprijzing. Lofprijzing is het alomvattende gebed. Andere gebeden zijn absoluut niet minder waardevol, maar ze mogen uitmonden in lofprijzing.’

Zit daar toch niet een norm in? Of het lukt of niet: je moet je gebed altijd laten eindigen in lofprijzing? ‘Misschien helpt het om te beseffen dat er ook iets als strategische lofprijzing bestaat. Dat je jezelf uitnodigt, herinnert, laat prikkelen tot lofprijzing. Dat gebeurt volop in de psalmen. Ik denk dat het ook een kwestie van oefenen is. Psalmen leren je met een groothoeklens naar de werkelijkheid te kijken.



 INTERVIEW

< Wolter Rose: ‘Psalmen leren je met een groothoeklens naar de werkelijkheid te kijken.’

Allerlei dingen – goed of slecht – kunnen heel groot worden in je leven. Lofprijzing is de oefening om God centraal in beeld te krijgen. Dat verandert je. Ik denk dat er een gevaar zit in het weglaten van lofprijzing. Je kunt vast komen te zitten in een vertekend beeld van de werkelijkheid. In het eerste deel van Psalm 73 zie je daar iets van.’

Kun je de psalmen gebruiken om je eigen gebeden te ijken?

‘Psalmen verbreden je horizon. Met de psalmen kun je kale plekken in je gebedsleven opsporen. Misschien klaag je nooit. De psalmen leren dat dat best mag. Misschien klaag je wel, maar aan het verkeerde adres. De psalmen leren om je klachten bij God neer te leggen. Psalm 126 moedigt ons aan om ons niet te laten verlammen door onze tranen en er iets mee te doen: zaaien. We worden opgeroepen de moeilijke dingen die ons bezighouden te verwerken voor Gods aangezicht.’

De eerste twee psalmen zijn volgens jou een goede start in de ‘gebedsleerschool’. Waarom? ‘Het psalmboek mag je beschouwen als een leerboek om tot God te spreken: niet over God, in de derde persoon, maar tot God, in de tweede persoon. Er zijn aanwijzingen om Psalm 1 en 2 als inleiding bij dit boek te beschouwen. Beide hebben geen eigen opschrift. De eerste regel van Psalm 1 begint met:

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

“Gelukkig is de mens”. De laatste regel van Psalm 2 sluit ongeveer hetzelfde af: “Gelukkig wie schuilen bij Hem.” De boodschap van Psalm 1 is: je groeit in je geloof wanneer wat jij zegt tot God een antwoord is op wat Hij zegt tegen jou. Dit is bijna te mooi om waar te zijn. In Psalm 2 gaat het over het verzet tegen God en de door Hem aangestelde koning door machthebbers en mensenmassa’s. Wat kun je dan nog betekenen als klein mensje? De boodschap van Psalm 2 is: laat je niet intimideren, bidden heeft wel degelijk zin, want de God tot wie je bidt regeert hemel en aarde. Samen vormen ze een bijzondere inleiding. Het prachtige ideaal van een mens die bij God wil leven en een psalm waarin de tegenkrachten en machten uit het leven worden beschreven. Daarna komt Psalm 3, het eerste echte gebed, in de rauwe werkelijkheid: David, de door God aangestelde koning, zit diep in de problemen: “Op de vlucht voor zijn zoon Absalom”, zoals het opschrift vertelt.’

 ‘Uit veel psalmen spreekt ongeduld’  Het gebed ‘Hoe lang nog, Heer?’ noem je de ruggengraat van de psalmen. Waarom?

‘In meer dan een derde van de psalmen hoor je mensen klagen. Er spreekt ongeduld uit. Waarom grijpt God niet in? Waarom duurt het zo lang? God heeft zich in liefde aan ons verbonden. Dat is de reden dat de bidder volhoudt. Ik weet niet of we dat vandaag de dag wel veel bidden, dat: hoe lang nog? Het is voor mezelf iets waarin ik nog veel heb te leren.’

Er zit ongelooflijk veel lef en vrijmoedigheid in de psalmen. Zijn wij te brave bidders?

‘Je kunt je afvragen of we ons niet beter voordoen dan we zijn in ons bidden. Het leerboek van de psalmen leert ons dat je best vrijmoedig mag zijn. Ja, daar kunnen we veel van leren.’ EMBERT MESSELINK IS ZELFSTANDIG TEKSTSCHRIJVER.

VGK en NGK aan kop als naam nieuwe kerkgemeenschap

‘Verenigde Gereformeerde Kerken’ en ‘Nederlandse Gereformeerde Kerken’ zijn het meest geschikt als naam voor de nieuw te vormen kerkgemeenschap van GKv en NGK. Dat is de uitkomst van de enquête van de Regiegroep hereniging, waaraan in de afgelopen maanden ongeveer 1.800 kerkleden hebben meegedaan. Onder de GKv-leden die meededen aan de enquête scoren beide namen vrijwel gelijk, bij de NGKleden staat ‘Nederlandse Gereformeerde Kerken’ duidelijk bovenaan. Opvallend is dat deze naam onder GKv-leden bij 45-plussers en vooral bij 60-plussers op de eerste plaats komt. Op flinke afstand staat de naam ‘Evangelische Gereformeerde Kerken’ op de derde plaats; tegelijk scoort deze naam het hoogst als ‘totaal ongeschikt’. De naam ‘Gemeenschap van Gereformeerde Kerken’ scoort het laagst. De Regiegroep legt alle vier namen met een aantal criteria en met de reacties die de namen bij de kerkleden oproepen ter besluitvorming voor aan de GKv-synode en de Landelijke Vergadering van de NGK.

> Voor meer actueel nieuws ga naar onderwegonline.nl

ADVERTENTIE

Brokken

raan voorbijzien lukte me niet afgelopen zomer. Ik was in Aberdeen voor een conferentie. En in de bus, supermarkt en pub grijnsden ze me aan: de slechte gebitten en halflege monden van mensen uit de lagere sociale klassen. Zo zag vroeger heel Europa eruit. En zo wordt het weer als de tandarts te duur wordt voor gewone mensen. King’s College met z’n bijgebouwen was overigens niet veel beter. Een prachtige entourage, maar de bladderende kalk in de collegezalen gaf een aanblik van verval. Schotland is adembenemend en de mensen zijn hartverwarmend. Toch laat de brexitsoap me in toenemende mate anders kijken naar tal van beroemde Britse eigenheden, van het parlement tot Zweinstein aan toe. Heerlijk, die koestering van tradities. Maar het is hartverscheurend waar het opblazen van het verleden, de kostschoolmentaliteit en de nadruk op retoriek nu toe leiden: een doorgeslagen elitedenken, extremisme van de oppositie, een totaal onvermogen met elkaar in gesprek te gaan. Het welzijn van miljoenen medeschepselen staat op het spel, maar desondanks voltrekt de neergang zich in slow motion en staat iedereen machteloos. Hoe is dit mogelijk?

 De neergang voltrekt zich in

slow motion en iedereen staat machteloos 

Wat mij bezielt is dat God van mij houdt. Ongelooflijk! Ik zoek bezieling om dat nog beter te kunnen ervaren. Jij ook? Neem nu een proefabonnement op OnderWeg.

ga naar onderwegonline.nl/gratis drie maanden gratis en stopt automatisch

Zeker, God zegent zijn schepping met vele mensen van goede wil. Tegelijk leren tal van Bijbelverhalen dat lang volgehouden keuzes het vrijwel onmogelijk maken nog van een verkeerde weg terug te keren. Op een gegeven moment komt er een dynamiek op gang die nauwelijks te stoppen is. Ik denk aan Jefta, aan Saul, aan Israëls latere koningen. Profeten genoeg, maar echte bekering is zeldzaam. Hoe is dit mogelijk? De vraag is terecht. Bij de brexit, en niet minder bij onszelf, bijvoorbeeld rond spanningen in de kerk. Tegelijk waarschuwt de Bijbel niet naïef te zijn. Wie te vaak praat over misschien weggaan, ontkomt er op een gegeven moment niet aan dat ook te doen. En wie bij hoge idealen het gaspedaal blijft indrukken, vergeet kwetsbare mensen en maakt op een gegeven moment brokken. De profeet Micha zei het al: recht nastreven en trouw zijn enorm belangrijk, maar ze kunnen niet zonder nederigheid, ootmoed en wandelen met God.

KOERT VAN BEKKUM IS DOCENT OUDE TESTAMENT AAN DE TU KAMPEN EN DE ETF LEUVEN.

 PRAKTIJKLOKAAL

NGK Sliedrecht: kerstmusical beschikbaar

GKv Haren: bijzondere opening kerkenraad In oude kerkboeken kun je nog wel een gebed voor de opening van de kerkenraad tegenkomen. Uit de Bijbel lezen op de kerkenraad was er lang geleden niet bij. Toen dat in gebruik kwam, was er eerst verzet: kan de voorzitter daarmee niet de uitkomst van de bespreking beïnvloeden? Een tegenwerping die tegenwoordig bijna ondenkbaar is. Je kunt nog een stap verder gaan, zoals de kerkenraad in Haren doet. Daar beginnen de kerkenraadsvergaderingen op de klassieke manier: met gebed, Bijbellezing, een lied. Maar vervolgens gaan de ambtsdragers met elkaar in gesprek. Scriba Henk Velvis: ‘De bedoeling is om naast het gezamenlijk gebed aan het begin ook even persoonlijk in twee- of drietallen met elkaar te spreken over de voortgang van ons ambtswerk: hoe we dat ervaren, de mooie en moeilijke dingen die we tegenkomen. En daarna persoonlijk voor elkaar te bidden.’ Het onderlinge gesprek gaat niet over het onderwerp van die avond. Het zijn

gewoon de kerkenraadsleden die naast elkaar zitten die in gesprek gaan en samen bidden. Er wordt wel op gelet dat de groepjes niet steeds hetzelfde zijn. Wat is het effect? Henk Velvis: ‘Het komt de onderlinge verhouding ten goede. Je weet je gekend door je mede-ambtsdragers. Een vraag die wellicht opkomt bij kerkenraadsleden die in hun dagelijks werk manager zijn: houdt het de vergadering niet op? Voor de onderlinge bespreking neemt de kerkenraad vijf minuten en de voorzitter bewaakt dat.’

Meer voorbeelden van vergaderopeningen:

• lerenindekerk.nl/lerenindekerk/ beginnen-met-god • diaconaalsteunpunt.nl/diaconie/ vergaderen/vergaderopeningen

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

‘Derk reist als backpacker door Israël, met een grote rugzak. Hij komt met diverse mensen in contact op verschillende plaatsen, onder andere in Betlehem en Nazaret. Zij vertellen hem allemaal stukjes van het verhaal van Jezus. Ten slotte komt hij in Jeruzalem. Op de Via Dolorosa komt hij al deze mensen tegen op het kerstfeest en vallen de puzzelstukjes in elkaar.’ Een musical met dit verhaal van Derk werd tijdens Kerst in 2018 opgevoerd in de NGK Sliedrecht. De naam Derk is niet zomaar gekozen. Met een beetje fantasie hoor je er het Hebreeuwse dèrech in, dat ‘weg’ betekent. De musical is geschreven door dominee Geert van Dijk, samen met zijn dochter. Ze stellen nu het scenario beschikbaar, compleet met een beschrijving van wat nodig is. Om de musical uit te voeren heb je 22 deelnemers nodig, waaronder vijf engelen, maar die engelenrollen kunnen ook door mensen ingevuld worden. Hier en daar gaat het er heftig aan toe: Derk wordt in elkaar geslagen, maar wordt gelukkig ook geholpen, niet door de passerende dominee en dokter, maar door een Jood en een Palestijn. Gemeenten die op zoek zijn naar een kerstmusical kunnen meer informatie krijgen door een mail te sturen naar gvandijk@upcmail.nl. In Sliedrecht was de uitvoering op de eerste kerstdag van 2018 een groot succes.

Wat als de voorganger niet op komt dagen? Het zal in Leens in Noord-Groningen niet snel gebeuren dat de gastvoorganger te laat komt door een file. Toch zijn ze in de plaatselijke GKv voorbereid op een dienst waarbij de voorganger te laat of helemaal niet komt. Een uitgebreid protocol daarvoor hangt in de kerkenraadskamer. Bij minder dan vijf minuten vertraging wordt gewoon gewacht. Bij een verwachte vertraging van meer dan tien minuten leidt een van de ambtsdragers de dienst tot de voorganger alsnog binnenkomt en het over kan nemen. Blijft de voorganger helemaal weg, dan is het de bedoeling dat de aangewezen preeklezer zijn of haar spullen voor de dag haalt en de dienst leidt. Die

moeten dus altijd beschikbaar zijn. Als daarbij de door de niet-opgedaagde voorganger doorgegeven psalmen en liederen gezongen kunnen worden, dan is dat natuurlijk heel plezierig voor de begeleider(s). Het kan zijn dat ook de aangewezen preeklezer er niet is. Dan is de daaropvolgende aan de beurt. Juist daarom ligt er een draaiboek klaar in de kerk, waarop de preeklezer kan terugvallen. Het draaiboek geldt voor elke denkbare situatie, ook het uitvallen van de eigen voorganger. Al zal men dan (bijvoorbeeld bij ziekte) vaak wel langer van te voren op de hoogte zijn. Of het ook werkt? Dat is altijd

Handoplegging in Enschede Een predikant krijgt bij zijn (eerste) bevestiging de handen opgelegd. Dominee Jaap Dekker kreeg die handoplegging ook mee bij zijn afscheid als predikant van de NGK Enschede. Hij gaat zich helemaal wijden aan zijn taak aan de Theologische Universiteit in Kampen. Juist bij dat nieuwe begin wil de gemeente hem Gods zegen meegeven. Zijn collega dominee Menko Biewenga licht dat als volgt toe: ’Het opleggen van handen betekent dat je iemand op een tastbare manier Gods zegen geeft: de belofte dat Hij met je meegaat. We doen dat in onze kerk bij verschillende gelegenheden: denk aan openbare geloofsbelijdenis of huwelijk, en nu dus bij de uitzending van ds. Dekker.’ Biewenga wijst erop dat elders in de wereld een gevangenisstraf staat op dit gebruik. ‘Pastor Maximov in Kazachstan moet hiervoor vier of vijf jaar naar de gevangenis.’

afwachten. Het is echter goed om er van te voren over na te denken en diverse scenario’s te verkennen.

En verder > De kerkenraad van de GKv Enschede-Noord hield een Emmaüswandeling: ‘We werden daarin uitgedaagd elkaar (zeer) persoonlijke vragen te stellen. Bijvoorbeeld hoe je in het ambt zit; wat jouw relatie met de Vader is.’ Het doel was het bevorderen van het onderlinge vertrouwen als ambtsdragers. > De jongeren van de GKv Hoogezand-Sappemeer gaven leiding aan de gemeente door op de startzondag de hele gemeente voor te gaan in het loven en prijzen van God.

 STIMULANS

TEKST DEBBIE DEN BOER

Lees-, kijken luistertips VOOR GELOOFS- EN GEMEENTEOPBOUW

Over christelijk leiderschap In onze snel veranderende samenleving is er een grote behoefte aan leiderschap. We verlangen naar leiders om ons te leiden van de oude, vertrouwde situatie naar een onbekende toekomst. Daarmee is voor leiders de last van de verwachting groot. Tegelijkertijd voelen degenen die geleid worden zich gemakkelijk in de steek gelaten door hun gekozen leiders in tijden dat concrete antwoorden op dringende vragen niet voorhanden zijn. Alles bij elkaar zorgt dit ervoor dat er in onze tijd wel gesproken wordt over een leiderschapscrisis. Als gevolg daarvan wordt vaak gekeken naar wat de Bijbel zegt over leiderschap. Een verfrissende invalshoek wordt daarbij geboden door David Runcorn in Tussen vrees en vertrouwen (Internationale

Speurtocht naar de hemel Toen het hem eens werd gevraagd tijdens een interview in een radio-uitzending, wist Henk Binnendijk eigenlijk niets over hoe de hemel eruitziet en wat de Bijbel erover zegt. Toch valt er genoeg over de hemel te vragen en te zeggen. Alleen al het woord ‘hemel’ wordt zevenhonderd keer gebruikt in de Bijbel. Er volgde daarom voor Binnendijk een intense en doorleefde zoektocht in de Bijbel naar de plek van de hemel in Gods plan met deze wereld. In zijn nieuwste boek Hoe ziet de hemel eruit? (KokBoekencentrum) neemt hij zijn lezers mee in deze zoektocht. Binnendijk onderzoekt nauwkeurig alle Bijbelse gegevens over de hemel en probeert de vraag in de titel te beantwoorden. Bij ieder hoofdstuk is een aantal gespreksvragen toegevoegd, wat het boek ook geschikt maakt voor bijvoorbeeld een Bijbelstudiegroep. Zelf zegt Binnendijk over deze zoektocht: ‘Het heeft mij veel voldoening gegeven om een speurtocht naar de hemel te ondernemen. Mijn verlangen naar de hemel is er veel sterker door geworden. Ik hoop dat dit ook voor u het geval zal zijn.’

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

Bijbelbond). Runcorn neemt zijn lezers in een twaalftal Bijbelstudies mee naar de geschiedenis van het volk Israël, zoals beschreven in 1 en 2 Samuël. Het volk bevindt zich hier in de overgangsfase van een confederatie van stammen naar het begin van een monarchie en de worsteling om uit te groeien tot één natie onder zijn koning en zijn God. Runcorn laat zien hoe deze geschiedenis een model biedt voor leidinggeven, voor geleid worden en om God te midden van dat alles te zoeken.

Bijbellezen met mensen met een beperking De digitale platforms Opkijken.nl en Kinderbijbels.nl zijn woensdag 11 september gestart met een serie blogs over het Bijbellezen met mensen met een beperking: Gewoon anders Bijbellezen. De serie is bedoeld voor iedereen die samen met iemand met een beperking de Bijbel leest. Diverse beperkingen komen in de blogs aan bod: naast mensen met een verstandelijke beperking gaat het over mensen met een sociale, visuele en/of auditieve beperking. Elke week verschijnt er een nieuw blog, waarin deskundigen aan het woord komen die uitleg, voorbeelden en handvatten geven voor het samen Bijbellezen. Ook bevat ieder blog tips specifiek gericht op kinderen. Meer informatie is te vinden op www.opkijken. nl/Nieuws/gewoon-anders-bijbellezen.

 JEUGDWERK De rubriek Jeugdwerk is veranderd en heeft voortaan een uitgebreide online versie. Het online deel biedt extra verdieping in het thema en bronnen en adviezen om praktisch met het thema aan de slag te gaan. Zie www.onderwegonline.nl/ jeugdwerk-OW518.

Bidden is een vertrouwd christelijk gebruik, maar hoe doe je dat en hoe breng je daar de motivatie voor op? Dat kan voor tieners best lastig zijn. Maar net zo goed voor jeugdwerkers. Zelf vind ik bidden ook lastig, zeg ik eerlijk. Praten tegen iemand die je niet ziet, zonder dat je een direct antwoord krijgt. Toch merk ik steeds meer dat we het nodig hebben. Je kunt ook zonder gebed ervan overtuigd zijn dat het christelijk geloof waar is, maar het is anders om te proeven en ervaren dat het waar is. Daarvoor is zowel het gezamenlijke als het persoonlijke gebed belangrijk.

Giftige lucht

TEKST ANKO OUSSOREN

Laatst las ik een mooi beeld over het gebed. We leven in een omgeving waar we vervuilde, giftige lucht inademen. Jongeren ervaren veel onmacht. Ze moeten het perfecte plaatje laten zien, presteren en hun eigen leven vormgeven. Voor veel jongeren is dit ingewikkeld, want in deze giftige, vervuilde lucht ontbreekt het zomaar aan liefde en compassie. Maar bij Jezus kunnen we zeldzaam frisse en gezonde lucht inademen. Als we bidden, kunnen we liefde, vrede, vreugde en compassie inademen en Gods liefdevolle aanwezigheid ervaren. Misschien vind je het beeld van de giftige lucht te sterk en dat ik te negatief ben over de wereld waarin we leven. Toch ben ik geen doemdenker, laat staan negatief over jongeren. Wel word ik regelmatig geraakt door wat ik zie en hoor. Een meisje dat zichzelf snijdt, een jongen die deelt dat zijn vader ziek is, ouders die het ontzettend druk hebben en daardoor geen tijd hebben voor hun kinderen. Ik zie ontzettend veel onmacht bij jongeren en denk aan de tekst uit Matteüs

9: ‘Toen Jezus de menigte zag, was Hij innerlijk met ontferming bewogen over hen, omdat zij vermoeid en verstrooid waren, zoals schapen die geen herder hebben.’ Deze tekst gaat niet alleen over de mensen die toen leefden, het gaat ook over ons – ik ben vaak een van hen, ook ik adem vergiftigde lucht in.

Daarom bidden!

Voor jeugdwerkers en zeker ook voor jongeren kan het daarom waardevol zijn om te ontdekken dat ze contact kunnen hebben met een liefdevolle God, die boven hun dagelijkse sores uitgaat. Dat er iemand is die hen ziet en kent zoals ze zijn en niet zoals ze zich moeten voordoen (op sociale media bijvoorbeeld). Dat er een liefdevolle Vader is die hen vergeeft als ze falen en tekortschieten, met een Geest die hen laat opgroeien tot evenwichtige, liefdevolle mensen. Die ‘schone frisse lucht’ hebben we nodig. ANKO OUSSOREN IS ADVISEUR BIJ HET PRAKTIJKCENTRUM.

> Ga online verder aan de slag met dit thema via www.onderwegonline.nl/jeugdwerk-OW518.

 EYEOPENER

Het vergeten wonder Meer dan drieduizend christenen die volstrekt eensgezind zijn, kom daar vandaag eens om! Kerkelijke eenheid lijkt onbereikbaar. Steeds opnieuw zijn er redenen om elkaar te verlaten, internationaal worden banden doorgesneden en bij elke fusie zijn er groepen die daar niet in mee kunnen gaan. Hoe deden ze dat toch op de pinksterdag? Zijn we iets kwijtgeraakt of vergeten?

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

Het feest van de Geest ging gepaard met grote wonderen. De apostelen spraken ineens de talen van de wereld. Met vrijmoedigheid vertelden ze over Jezus; ze konden niet anders, ook al werden ze erom vervolgd, gegeseld en gedood. Grote aantallen mensen kwamen tot geloof. Duizenden werden gedoopt, ook zij die kortgeleden ‘Kruisig Hem!’ hadden geroepen. Zieken werden genezen, doden opgewekt en celdeuren geopend door onzichtbare handen. Die wonderen laten zich niet zomaar herhalen, maar ze hebben wel de toon gezet in de kerk van onze Heer Jezus Christus.

En zij bleven volharden bij a. h et onderwijs van de apostelen en b. d e gemeenschap, c. h et breken van het brood en d. de gebeden. (Handelingen 2:42 NBG1951)

Eensgezind En dan is één wonder nog niet genoemd: meer dan drieduizend mensen waren volstrekt eensgezind, kwamen elke dag bijeen in de naam van de Heer, hadden alles gemeenschappelijk en waren tot alles bereid. Hoe kon dat? Die mensen waren van nature net zo erg als wij: vooral overtuigd van zichzelf, met altijd verschillende meningen, geneigd tot groepsvorming en licht ontvlambaar door korte lontjes en lange tenen. Dat soort mensen bleef volharden bij de gemeenschap, zo staat er letterlijk. Een sterke manier van zeggen. ‘Volharden’ betekent in zichzelf al dat je iets blijft doen. ‘Blijven volharden’ is dubbelop.

 Meer dan drieduizend mensen waren volstrekt eensgezind 

TEKST BAS LUITEN

Zo gingen die eerste christenen volledig op in de nieuwe gemeenschap, ze zochten die en lieten zich daar niet van afhouden. Ze kwamen bijeen in de huizen, toch al gauw honderd huizen voor drieduizend mensen. Maar we lezen van geen spoortje spanning tussen die verschillende samenkomsten. Samen waren ze één in de Heer. Alles gaven zij, alles deelden zij. Ze waren volledig toegewijd aan de Heer en aan elkaar. Ze waren in één woord devoted: ze leefden in bezielde gemeenschap.

In en uit God Dit was een wonder, rechtstreeks uit God. Een dergelijke gemeenschap verzinnen wij niet en kunnen wij niet organiseren. Deze gemeenschap heeft zijn oorsprong tussen de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Zo gaan Zij met elkaar om: verrukt van elkaar, vol overgave en

toewijding naar elkaar toe, in alles één, elk op zijn eigen manier. Met de Geest daalde de gemeenschap in God neer op de mensen. Het was als één groot vuur dat zich verdeelde over hen. Kostelijk om te ervaren, om de vreugde ervan te proeven. De apostel Johannes nodigt zijn lezers uit tot gemeenschap met hem en zo met de Vader en zijn Zoon Jezus Christus (1 Johannes 1:3). Dit is voor ons het eeuwige leven dat alles te boven gaat en de wereld overwint. Helaas raakt het woord ‘gemeenschap’ in onbruik. Waarom eigenlijk? De NBV heeft het vervangen door ‘eenheid’, maar dat is niet hetzelfde. Eén kun je bijna statisch zijn, zonder al te veel inspanning, haast ongemerkt. Maar gemeenschap is een intense activiteit, om diepe vreugde in en met elkaar te beleven. Met die gemeenschap worden wij in elke samenkomst gezegend, in en uit God, door zijn Geest.

Ontvangen Nergens in de Bijbel worden wij opgeroepen deze gemeenschap tot stand te brengen of te organiseren. Hoe zouden mensen dat kunnen? Het is andersom: wij worden aangespoord de gemeenschap uit God in mensen te onderkennen, te ontvangen, te bewaren en te koesteren als ons nieuwe leven door Jezus Christus. Die aansporing wordt in de Bijbel steeds herhaald en zwaar aangezet. We leven door één Geest, hebben één Heer en één Vader van allen, die is boven allen en door allen en in allen (Efeziërs 4:1-6). Veel sterker kan het niet worden gezegd, woorden schieten tekort. Maak niet kapot wat uit God is, wat voor Hem zo dierbaar is, waaraan Hij te herkennen is. Weersta de duivel, die wil scheiden wat God samenvoegt. Partijschappen hebben de jonge christelijke kerk vanaf het eerste uur bedreigd,

 EYEOPENER

voorgangers werden tegen elkaar uitgespeeld. Paulus maakte er korte metten mee: er is niemand voor u gekruisigd dan alleen onze Heer Jezus Christus, alleen Hem behoort u toe, samen en persoonlijk (1 Korintiërs 1). Standpunten en overtuigingen konden botsen, verschillen konden hoog oplopen en toch moesten ze allemaal worden teruggebracht binnen de kaders van de gemeenschap der heiligen. Daar ging Paulus ver in. In de gemeenten waren christenen van heel verschillende komaf, vanuit Joden en heidenen. Het al of niet eten van vlees, soms van dieren die in afgodentempels waren geslacht, kon leiden tot verschillen en conflicten, diepgaand en principieel. De een zag de ander eten wat hijzelf verfoeide. Hoe kon dat samengaan? Moest je dan niet uit elkaar? Nee, ze moesten dan primair de eenheid in Christus bewaren. Bij gebrek aan overeenstemming moest ieder handelen naar eigen overtuiging (Romeinen 14:5). Een les voor altijd: als je er echt van overtuigd bent dat je de Heer dient, en de ander is dat ook, herken je zijn Geest in elkaar en blijf je elkaar aanvaarden.

Om over na te denken •L uther, Calvijn, De Cock, Kuyper en Schilder hadden ingrijpende bezwaren tegen het functioneren van de kerk en distantieerden zich publiek van ernstige misstanden. Toch waren ze er niet op uit om met de kerk te breken, ze wilden juist de gemeenschap bewaren. In de jaren zestig van de vorige eeuw gingen we zelf in de fout door de onderlinge gemeenschap op te zeggen vanwege standpunten en meningen. Dat zien we nu in, gelukkig, maar het lijkt of er een dijk doorgebroken is en elke kwestie tot een afscheid kan leiden. Hoe stoppen we dit? •G od voegde toe aan de kring die behouden werden (Handelingen 2:47). Dat staat natuurlijk haaks op onze tijd, waarin alles maakbaar is en wij graag onze opties openhouden. Maar stel dat God ons de vrije keus zou laten, wat zouden we dan kiezen? •H oe vinden we vandaag die ene gemeenschap terug, het wonder van de Geest? Wat wil je er zelf aan doen?

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

Tranen Onze gemeenschap is uit God. Zij is niet uit de mens. Zij is niet het resultaat van gezamenlijke meningen, standpunten en overtuigingen, al dan niet na eindeloze samensprekingen. Het vuur van Pinksteren begon niet met losse vlammetjes. Je trekt je eigen vlammetje er ook niet uit. Toch is dat wat we vandaag zien gebeuren. Een verschil in opvattingen doet de christenheid uit elkaar spatten in een veelheid aan gemeenschappen. En het gebeurt alsof het logisch is. Als je het niet eens kunt worden, waarover dan ook, beschuldig je de ander van ontrouw en ga je heen. Banden worden verbroken. Dat je aan beide kanten alles van Jezus Christus verwacht en Hem met overtuiging wilt volgen, wordt onderschikt geacht. Is het niet om te huilen? Jeremia kwam tranen tekort bij de puinhopen van Jeruzalem, de stad van God, maar miskend door haar eigen bewoners.

 Paulus maakte er korte metten mee  Volgens het Woord van God is de enige reden om de gemeenschap op te zeggen als iemand loochent dat Jezus de Christus is. Die zij vervloekt. Vandaag gebeurt hetzelfde om een verschil van exegese of vanwege menselijke voorkeuren. Met als gevolg dat het wonder van de ene gemeenschap uit God verloren gaat in een deltagebied van standpunten, oordelen, tradities en emoties.

Geloven De kerk geloof je, want zij ontstaat uit God. Nergens in de Bijbel staat dat iemand kiest voor een kerk, wel dat de Heer zijn gemeente uitbreidde met mensen die gered wilden worden (Handelingen 2:47). Als je bij jezelf begint, blijf je altijd twijfelen over de vraag of je wel de beste keus maakt. Is dit wat ik wil? Zijn er geen andere kerken? Moet ik daar niet heen? Doe ik mezelf niet tekort? Vragen die verdampen als je bij Jezus begint en Hem herkent in het gezelschap. Als Hij er wil zijn, wil ik het ook. Hij was er eerder dan ik en gaf mij mijn plekje in zijn lichaam (1 Korintiërs 12:18). Niet het volmaakte plekje, want dat bestaat nog niet. Wel heb ik Hem daar ontmoet en leren kennen. Het is nog steeds een wonder. BAS LUITEN IS PREDIKANT VAN GKV DE HORSTEN IN AMERSFOORT.

ADVERTENTIE

OnderWeg app! Met de nieuwe app OnderWeg online kun je ons magazine nu ook op mobiel of tablet lezen. De app bevat de nieuwste editie van OnderWeg en alle eerdere nummers (vanaf 2015).

Herziene versie ‘Verlangen naar een nieuwe kerk’ De Regiegroep hereniging NGK-GKv heeft een herziene versie van het document ‘Verlangen naar een nieuwe kerk’ gepubliceerd. Daarin is commentaar vanuit de breedte van de kerken op de eerste versie uit januari 2019 verwerkt. Ook de herziene versie is bedoeld als gespreksdocument, zowel voor plaatselijke gemeenten als voor de GKv-synode en de Landelijke Vergadering van de NGK. In het document worden de contouren van de nieuwe NGK/GKv-kerkgemeenschap geschetst. In de nieuwe versie, te vinden op www. onderwegnaar1kerk.nl, zijn vooral de kernpunten 2 (Levend uit genade) en 3 (Plek van verandering) aangescherpt.

Herdenking 75 jaar Vrijmaking

Onder

IE INSPIRAT VOOR OTEN

Op 12 oktober (14.30-17.00 uur) wordt in de Oosterkerk in Groningen de Vrijmaking van 1944 herdacht, met accent op de vrijmakingsgeschiedenis in Noord-Nederland. Er zijn toespraken over onder meer de betekenis van Anko Scholtens, die stierf in concentratiekamp Oranienburg, en de invloed van prof.dr. K. Schilder in Noord-Nederland. Sprekers zijn ds. Pieter Niemeijer, dr. Harm Veldman en ds. Pieter Schelling.

REISGEN

Ja, ik wil OnderWeg digitaal lezen! Voor € 37,50 per jaar (studenten betalen € 18,75) lees je magazine OnderWeg op mobiel of tablet. De speciaal voor OnderWeg ontwikkelde app OnderWeg online werkt simpel en snel. Meld je aan via www.onderwegonline.nl/app > Voor meer actueel nieuws ga naar onderwegonline.nl

HAGAR PRINS, OPRICHTER VAN VROUWENPLATFORM LUME:

‘Ik durf wel te zeggen dat ik bezig ben in Gods plan’ 26

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

 ONTMOETING Ze verlangt ernaar een licht te zijn in de wereld. Of dat lukt? Daar is Hagar Prins (37) wat onzeker over. Ondertussen heeft ze wel Lume opgericht; volgens de website een ‘beweging van licht met vrouwen over de hele wereld’. Het is een vrouwenplatform van Verre Naasten, waar ze sinds 2011 werkzaam is. Hagar is een leider en pionier ineen. Ze is erin geslaagd haar verlangen werkelijkheid te laten worden en meer nog: ze

at drijft je?

‘Al van kinds af aan kan ik boos worden om onrecht. Ik was heel fel, ging de discussie aan. Het verlangen om iets tegen het onrecht in de wereld te doen zat er dus al vroeg in. De laatste jaren heeft dat een sterke impuls gekregen doordat mijn relatie met God zich meer en meer verdiepte. Eerder vond ik het wel lastig om dat verlangen om te zetten in daden.’

Hoe komt het dat je relatie met God zich heeft verdiept?

TEKST ELZE SIETZEMA-RIEMER BEELD MAAIKE POELEN

‘Ik ben opgegroeid in Spakenburg, waar zo’n beetje iedereen gelovig is. Ook de scholen waar ik op zat waren christelijk, waardoor ik eigenlijk altijd met gelijkgestemden optrok en ik niet over het geloof hoefde te praten, we dachten toch allemaal hetzelfde. Daar komt bij dat ik een soort haat-liefdeverhouding had met de GKv. Ik had vaak het gevoel dat de kerk te ver afstond van waar het werkelijk om gaat, namelijk het volgen van Jezus en dat concreet maken in je dagelijks leven. Lange tijd was ik min of meer een lauwe christen. Toen werd ik ineens gevraagd om te gaan werken voor Verre Naasten, waardoor daar verandering in kwam – zie ik nu achteraf. Ik dacht in eerste instantie: moet ik nu gaan werken in het hol van de vrijgemaakte leeuw? Toch heb ik ja gezegd en in de periode daarna heb ik de GKv beter leren kennen en waarderen. Ik ontmoette mensen in binnen- en buitenland die buiten de kaders kunnen denken en die mijn beeld van de kerk bijstelden. Het was voor mij het begin van een zoektocht naar wat Gods plan is met mij, iets waarover ik daarvoor niet echt nadacht.’

helpt andere vrouwen dat ook te doen.

Hoe zag die zoektocht eruit?

‘Ik ging beter kijken naar wat er op mijn pad kwam en wat God daar wel of niet mee te maken heeft. Lang bleven het echter losse puzzelstukjes, die pas begin dit jaar in elkaar vielen. Ik was met onze twee honden aan het wandelen en bedacht hoe mooi alles samen was gekomen in de lancering van Lume, kort daarvoor: mijn eigen zoektocht, maar ook de zoektocht van Verre Naasten. Voor het eerst in lange tijd ervoer ik rust: hier moet ik nu zijn, het is goed zo. Dat was ook bijzonder omdat ik in mijn leven vaak onzeker ben geweest over mijn talenten, of – in mijn ogen toen – het gebrek daaraan. Ik ben nooit echt goed geweest in sport, muziek of andere creatieve dingen. Ik heb altijd wel gevonden dat ik goed ben in mijn werk en op dat moment kon ik denken: misschien is dit wel het talent dat ik heb gekregen en dat ik in mag zetten. Dat gaf ook rust.’

Heb je nu Gods plan met je leven helder?

‘Ik denk het wel. Al ben ik niet iemand die zegt: dit is Gods plan met mij. Dan heb ik toch een beetje het

Hagar Prins werkt sinds 2011 voor Verre

Naasten en is hoofd communicatie en fondsenwerven. Ze is frontvrouw van het vrouwenlabel Lume van Verre Naasten. Lume wil vrouwen inspireren, bemoedigen en helpen om hun geloof te delen, met elkaar en met hun omgeving (www.wijzijnlume.nl). Hagar woont in Emst, is getrouwd en heeft een zoontje.

 27

 ONTMOETING

 ‘We hoorden het vuur door de pijp van de kachel razen’  gevoel dat ik God voor mijn karretje span. Maar als ik naar mijn leven kijk nu, hoe alles gaat met Lume en hoeveel zegeningen ik daarin ervaar, dan durf ik wel te zeggen dat ik bezig ben in Gods plan. Ik denk dat Hij mij wil inzetten om andere vrouwen te inspireren en te bemoedigen om het geloof te delen, vanuit de worsteling en de groei die ik daar zelf in heb ervaren. Om vrouwen bijeen te brengen en met elkaar te verbinden en van daaruit te bemoedigen om uit hun kerkelijke bubbel te stappen, uit hun comfortzone, en hun geloof te delen met de mensen om hen heen.’

Zie jij jezelf als een licht?

Waarom is het eigenlijk nodig om christelijke vrouwen te verbinden en te bemoedigen hun geloof te delen?

Wie is God voor jou?

‘In de zeven jaar dat ik bij Verre Naasten ben, is de permanente focus hoe we mensen enthousiast kunnen maken om hun geloof te delen. Ik sprak regelmatig in kerken en vertelde dan hoe belangrijk het is om je geloof te delen. Op weg naar huis ervoer ik vaak onrust en ongemak, want wat deed ik daar zelf nou helemaal aan? Gaandeweg kwam ik erachter dat veel vrouwen hiermee worstelen, om allerlei redenen. Voor de lancering van Lume hebben we dat onderzocht en met tientallen vrouwen en organisaties gesproken. Vervolgens werd dit op Opwekking enorm bevestigd: driekwart van de vrouwen gaf aan het moeilijk te vinden om hun geloof te delen. Stel je voor dat al die vrouwen hierin stapjes gaan zetten, dat ze steeds meer licht gaan verspreiden – de dingen die er dan kunnen gebeuren, de beweging van liefde die dat op gang zou brengen, dat zou toch prachtig zijn?’

Maar waarom die focus op vrouwen?

‘We willen een beweging opstarten en daarin zijn vrouwen een belangrijke schakel, kijk maar naar hun posities op het werk, in het gezin, de samenleving en de kerk. Daarbij zijn er al allerlei initiatieven voor mannen, zoals De Vierde Musketier, terwijl er voor vrouwen nog niets was – tenminste, niet wat dit betreft. Wat er al is, gaat primair over geloofsopbouw, wij willen vrouwen helpen met wat daarna komt. Veel vrouwen blijken onzeker te zijn, geven aan zich niet als een licht te voelen. Wij benadrukken dat ze al een licht zíjn, op de plek waar God hen heeft geplaatst. Zoals God in Handelingen 13:47 tegen ons zegt: “Ik heb je bestemd tot een licht.” Het is niet iets wat je moet zijn – weer een taak erbij – nee, je bent het al. Daarvoor hoef je niet perfect te zijn.’

Hagar Prins: ‘Je zou kunnen zeggen dat ik binnen Lume de worstelende vrouw representeer.' >

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

‘Je zou kunnen zeggen dat ik binnen Lume de worstelende vrouw representeer. Verstandelijk kan ik beamen dat ik een licht ben, maar het voelt niet altijd zo. Dat komt ook omdat ik nogal perfectionistisch ben. Ik voel vaak een soort heilig moeten om Gods liefde en licht te verspreiden. Terwijl het natuurlijk meer een mogen is, niet een moeten. Dat het al goed ís, dat ik daar niet nog van alles voor hoef te doen – dat is voor mij dagelijks een relevante boodschap en worsteling.’

‘Hij is een Vader, een houvast, een rots en redder. Dat lijken abstracte begrippen, maar ze hebben de afgelopen tijd veel meer lading voor me gekregen. Dat begon toen ons huis afgelopen november afbrandde. We wonen in een mooie oude woonboerderij met een rieten dak. Twee dagen voor de brand hadden we net een nieuwe houtkachel geïnstalleerd. We hadden ‘m aangehad die avond en weer netjes uitgedaan voordat we naar bed gingen. Maar ’s

Ambtsgebed en winkeltijden nachts werd ik wakker van de hond die aan het blaffen was, waarna ik hoorde dat ook het brandalarm afging. Ik heb snel mijn man wakker gemaakt en samen zijn we naar de woonkamer gerend, die helemaal blauw stond van de rook. We hoorden het vuur door de pijp van de kachel razen. Meteen hebben we ons zoontje boven uit bed gehaald en zijn we naar buiten gerend. We hebben nog mijn schoonmoeder wakker gemaakt die in een huisje op het erf woont, en meteen daarna bleek de bovenverdieping al helemaal uitgebrand te zijn. Daar stonden we dan, met niets anders dan de pyjama’s die we aanhadden. Toen we ’s avonds in bed lagen, dacht ik: we zijn alles kwijt, maar het belangrijkste hebben we nog – elkaar. Ik heb die nacht God echt als redder ervaren. Ook daarna kon ik er echt op terugvallen dat God voor ons zorgt en nog niet klaar is met ons. De waarom-vraag heb ik niet gehad. Ik was en ben vooral dankbaar dat we allemaal nog leven.’

Is je relatie met God hierdoor anders geworden?

‘Ik ben best wel een stresskip en controlfreak, maar op een bepaalde manier ben ik hierdoor relaxter geworden. Ook als het gaat om het geloof. Ik heb meer rust gekregen, juist omdat ik weet dat ik altijd op God terug kan vallen. Ik zie veel mensen door het leven jakkeren of leven met allerlei vragen – dan denk ik: Gód is uiteindelijk het antwoord op je vragen. Je hoeft wat dat betreft niet meer te zoeken naar de zin van het leven: Hij is de zin van het leven en geeft zin aan jouw leven. Dat betekent natuurlijk niet dat ik nooit meer worstel of geen vragen meer heb. Waarom er zoveel ellende is bijvoorbeeld, dat begrijp ik niet en zal ik ook nooit begrijpen. Maar dan stel ik me voor dat God er helemaal niet zou zijn en dat is pas echt verschrikkelijk, dan zou er nergens meer licht schijnen.’

Ben je nu geen controlfreak meer?

‘O jawel, zeker in het dagelijks leven. Ik kán wel loslaten, maar het is moeilijk voor me. Vooral om anderen te vertrouwen in dingen. Ook in relatie tot God is het lastig, die overgave. Maar ik groei daar wel in. Er is een lied dat veel voor me betekent wat dit betreft: “Lopen op het water”, van Opwekking. Vooral de tekst: “Geest van God, leer mij te gaan over de golven, in vertrouwen U te volgen, te gaan waar U mij heen leidt. Leid me verder dan mijn voeten kunnen dragen. Ik vertrouw op uw genade, want ik ben in uw nabijheid.”’ ELZE SIETZEMA-RIEMER IS FREELANCE JOURNALIST.

et enige regelmaat kun je het lezen in de krant, ook onlangs weer: de ene gemeente schaft het ambtsgebed bij de opening van de raadsvergaderingen af, de andere besluit tot – beperkte – openstelling van de winkels op zondag. Het gaat steevast gepaard met heftige bewegingen in kerkelijke gemeenten. Een vertegenwoordiger ervan spreekt tijdens de raadsvergadering, er wordt een gebedsbijeenkomst georganiseerd. Ik voel mij daar ongemakkelijk bij. Het is te betreuren dat de zondag niet die dag van rust en bezinning blijft die hij eeuwen lang was. Maar de vraag is: laat een christelijke overtuiging zich opleggen in een samenleving die meer en meer weg groeit van de Bijbelse boodschap?

 Een gebed kan men niet

opdringen, laat staan opleggen 

Daar wringt de schoen. Gods geboden zijn goed voor alle mensen. Zeker. Maar ze laten zich niet opleggen in een democratie. Gods geboden komen namelijk tot ons in het kader van de verkondiging. In Exodus 20 klinkt het: ‘Ik ben de HEER, uw God, die u heeft bevrijd’ en dan volgen de Tien Woorden. Als dankbaarheidsregels kwamen die zo in de Heidelbergse Catechismus terecht. En waar die geboden in het deel over de ellende genoemd worden (Zondag 2), staat er: ‘Dat leert ons Christus (!) in een samenvatting.’ Waar het heil niet wordt gebracht, missen Gods woorden hun doel, ook zijn inzettingen. Daarom begint mijn moeite over deze ontwikkelingen niet pas bij het kantelpunt van de meerderheid in de gemeenteraad. Een gebed kan men niet opdringen, laat staan opleggen. Iedere ouderling of predikant die ziekenhuisbezoeken aflegt, weet dat. Winkelsluiting bij meerderheid? De gevolgen laten zich raden: onze goede God komt ter sprake in de samenleving als ‘de God van wie volgens christenen de winkel en het zwembad dicht moeten blijven’. En zo gebeurt het omgekeerde van wat Zondag 47 stelt over de heiliging van Gods naam: dat die ‘om ons niet gelasterd, maar geëerd en geprezen wordt’. En dus verwerk ik geestelijk die werkelijkheid ver voordat de meerderheid in de democratie Gods regels verlaat. Met verdriet, zeker, maar ook met overtuiging. En ik blijf daarna vrolijk proberen om met Christus mensen te lokken.

DINGEMAN QUANT IS EMERITUS PREDIKANT IN DE CGK.

 OPINIE

TEKST FRANK DUIJZEN

Studenten en de rol van de kerk Uit gesprekken met (oud-)studenten, predikanten en ouderlingen blijkt dat de afstand tussen kerk en student is toegenomen. Studenten ervaren geen verbinding, voelen zich niet aangesproken als het gaat om levensvragen, durven hun twijfels niet te uiten en worden te weinig uitgedaagd.

tudenten zijn idealistisch, kritisch en creatief. Ze zijn uit op verbinding, kijken makkelijk over kerkmuurtjes heen en zijn zich ervan bewust dat je elkaar nodig hebt. Ze zijn leergierig en enthousiast en kunnen vaak goed organiseren. Ze staan open voor nieuwe dingen, hebben veel energie en zijn bereid echt ergens voor te gaan. Ze zetten zich in voor allerlei projecten, zoals evangelisatiewerk of Stichting Present. Op de studentenvereniging leren ze veel, van samen Bijbelstudie doen tot bestuurswerk. Vaak ontmoeten ze medestudenten uit andere kerkverbanden en leren ze zodoende tradities en kerkmuren te overbruggen.

OnderWeg #18 > Jaargang 5 > 28 september 2019

In hun studietijd leren ze nadenken en daar ligt ook gelijk een uitdaging: niet voor niets is geloofstwijfel voor hen een belangrijk thema. Maar de vragen die studenten stellen en de dingen waar ze tegenaan lopen spelen ook in de kerk. Daar kan de kerk van leren. De kerk kan ook leren van de studentenverenigingen. De verenigingen zijn bij uitstek plekken waar je de ruimte krijgt om jezelf te ontwikkelen, waar je oefent in verantwoordelijkheid dragen en waar je leert om leiding te geven. Er is volop ruimte om samen ergens voor te gaan en om nieuwe ideeën of vormen uit te proberen. Waarom zou een kerkenraad niet een keer een verenigingsbestuur uitnodigen om te sparren?

Rustpunt

Als kerk ruimte bieden aan studenten is overigens zeker niet makkelijk. Want ook als studenten lid zijn van de kerk, speelt het grootste deel van hun leven zich af buiten het zicht en de gemeenschap van de kerk. Als ze lid zijn van een christelijke studentenvereniging vinden ze daar vaak hun geestelijk onderdak. Maar ook de kerk kan voor de student een rustpunt zijn, een stabiele plek waar je mag zijn zonder dat je hoeft te presteren om erbij te horen. Studenten kunnen wel een plek gebruiken waar je kwetsbaar mag zijn en waar men eerlijk is over falen en tekortkomingen. In tegenstelling tot een studentenvereniging is de kerk een gemeenschap van mensen uit allerlei lagen van de bevolking, met verschillende achtergronden en opleidingsniveaus én met de wijsheid van meerdere generaties. Juist oudere broers en zussen kunnen studenten helpen bij zelfrelativering en hun het broodnodige perspectief bieden.

Verbinding

Wat zouden kerken kunnen doen? • Zorg voor verbinding. Studente Lydia: ‘Het belangrijkste wat een kerk kan doen, is niet zo zeer activiteiten organiseren, die hebben jongeren vaak al meer dan genoeg. Het belangrijkste is dat de studenten gezien worden wanneer ze de kerk bezoeken en dat ze zich welkom voelen. Dat aan hen gevraagd wordt wat zij zoeken (dat is immers per persoon anders) en dat ze verwezen worden naar de mensen of plekken waar ze dat misschien kunnen vinden, ook als dat niet binnen de eigen gemeente is. Oprechte interesse in de persoon, eerlijkheid en gastvrijheid worden ontzettend gewaardeerd.’ De kerk zou een vaste persoon verantwoordelijk kunnen maken voor de verbinding met studenten, zodat ze niet stilletjes kunnen verdwijnen, maar aangesproken worden. • Toon belangstelling voor studie, carrière, partnerkeuze, idealen en geloof. Tijdens de studietijd komen zo’n beetje alle grote levensvragen wel een of meerdere keren langs. Wat is het dan goed wanneer je binnen de kerk in aanraking komt met de wijsheid en zelfrelativering van de generaties

die je zijn voorgegaan. Student Tom zegt het zo: ‘De wijsheid van oudere mensen wordt weleens gemist bij verenigingen. Misschien kunnen kerken studenten helpen door pastorale begeleiding te geven bij grote levenskeuzes of problemen. Dat oudere mensen met je meedenken kan dan heel prettig zijn.’ •B ied een veilige omgeving. De studietijd is voor veel studenten de eerste keer dat hun geloof serieus op de proef wordt gesteld. Ze komen terecht in een wetenschappelijke omgeving, waarin God expliciet buitengesloten wordt of simpelweg verzwegen. Ook in de maatschappij heerst de overtuiging dat het christelijk geloof afgedaan heeft; het is simpelweg niet relevant meer. Dat botst vaak met het leven in de kerk, waar geloven vanzelfsprekend is. Twijfel is geen prettig gevoel en de meeste studenten willen anderen daar niet mee opzadelen. Terwijl ze juist behoefte hebben aan een veilige plek waar alle vragen gesteld mogen worden, zonder dat ze meteen pasklare antwoorden krijgen. Durf als kerk studenten de ruimte te geven om deze zoektocht aan te gaan. Laat ze vrij, maar laat ze niet los. Ook in de prediking kun je de twijfels van studenten verwoorden en er zo voor zorgen dat hun vragen en moeiten aan bod komen en bespreekbaar zijn. • Wees betrokken en daag uit. Jongeren zijn zich als geen ander bewust van de uitdagingen waar we wereldwijd voor staan. En ze zijn bereid om zich in te spannen voor een betere wereld. Daarom hebben studenten de behoefte aan een serieuze uitdaging om hoop te verspreiden in deze wereld. Betrek studenten bij missionaire en diaconale initiatieven of vraag wat je als kerk kunt betekenen voor de initiatieven die ze zelf ontplooien. Leer samen discipel te zijn, verspreid de hoop van het evangelie en maak zo samen het verschil. FRANK DUIJZER IS STUDENTENPASTOR IN DELFT EN MEDEWERKER VAN IFES.

Dit jaar bestaat IFES-Nederland zestig jaar. IFES heeft als doel ondersteuning bieden aan studentenverenigingen en individuele studenten bij hun (geloofs)groei en ontwikkeling. De studentenwerkers van IFES bezoeken de verenigingen en kennen de studentenwereld van binnenuit. Ze stimuleren het contact tussen studentenverenigingen, kerken, universiteiten en hogescholen, en steunen relevante initiatieven in de steden.

ADVERTENTIES

Hoopvol leven & Open leven

Van harte gefeliciteerd!

Nieuwe boeken over de weg van Jezus! (met bijbehorende cursussen)

Voor Via Nova ontwikkelde Gert-Jan Roest deze lees- en cursusboeken, gericht op denkers. Uniek door de ruimte om zélf te ontdekken, en te werken aan een koppeling tussen geloven en leven.

Wij feliciteren het Nederlands Dagblad met zijn 75ste verjaardag. We zijn ND-lezers vanaf het eerste uur. Het Gereformeerd Gezinsblad ging namelijk in 1944 direct tot de vaste leeskost

Hoopvol leven – Ontdek de weg die Jezus wijst In Hoopvol leven ontdek je een leven van vertrouwen, waarin je je toelegt op liefde en waarin je steeds weer verrast wordt door vernieuwing en hoop. 144 p. – € 16,95

behoren van redacteuren van De Reformatie (opgericht in 1920), een van de voorlopers van magazine OnderWeg. Ook de huidige redactie van OnderWeg blijft het ND met interesse vol-

Open leven – Ervaar de weg die Jezus wijst In Open leven leer je, samen met anderen, je te openen naar God en naar je omgeving. 160 p. – € 16,95

gen. Succes, goed nieuws en zegen toegewenst! BESTUUR, REDACTIE EN HOOFDREDACTIE VAN MAGAZINE ONDERWEG

Buijten & Schipperheijn Motief www.buijten-motief.nl – in de boekhandel

De Wekker 07-06-2019 Hoopvol Open leven.indd 1

19-09-19 13:59

Gunstige rentetarieven voor uw lening?

Bij Stichting Kerkelijk Geldbeheer kennen we de kerkelijke markt als geen ander! Veel kerkelijke gemeenten hebben dit al ervaren en hebben hun financiering tot volle tevredenheid bij SKG ondergebracht.

Bij SKG kunt u terecht voor:

een nieuwe financiering

oversluiten huidige financiering

passend advies voor uw kerkelijke gemeente

Vraag een vrijblijvend gesprek aan (0182) 58 80 00 of kijk voor meer informatie skggouda.nl.