Grip op je Vermogen magazine 2017

December 2017

SUCCESVOL BELEGGEN

Vijf beursgoeroes vertellen hoe het moet

Op weg naar een toekomstbestendig vermogen

De familiehypotheek Uitkomst voor ouder en kind

RECREATIEF VASTGOED Het vakantiehuis als spaarpot

NEW XF SPORTBRAKE

RUIMTE ACHTER RIJPLEZIER VOOR

NEW XF SPORTBRAKE VANAF € 849 PER MAAND Maak kennis met de nieuwe Jaguar XF Sportbrake. Geïnspireerd door het prachtige design van de XF sedan en met meer veelzijdige ruimte. Met een indrukwekkend grote bagageruimte en uitzonderlijk veel beenruimte wordt zijn unieke stijl nog aantrekkelijker. Dankzij het brede motorenaanbod, waaronder een 2.0 liter Ingenium turbodiesel met 120 kW/163 pk of een 2.0 liter Ingenium turbo benzinemotor met 184 kW/250 pk, past de XF Sportbrake perfect bij uw actieve lifestyle.

De XF Sportbrake is beschikbaar vanaf € 55.680 of lease vanaf € 849 per maand. jaguar.nl

Min./max. gecombineerd verbruik: 4,5-6,8 l/100 km, resp. 21,7-14,7 km/l, CO2-uitstoot resp. 118-155 g/km. Consumentenprijs vanaf € 55.680 incl. BTW, BPM, registratiekosten, recyclingbijdrage en kosten rijklaar maken. Leaseprijs vanaf € 849 p.m. excl. BTW (bron: Jaguar Fleet & Business Leasing, full operational lease, 60 mnd., 20.000 km/jr.). Wijzigingen voorbehouden.

LIVE YOUR

PASSION

MANUFACTURE FLYBACK CHRONOGRAPH Handcrafted in-house movement.

Manufacture Collection : in-house developed, in-house produced and in-house assembled movements.

More information on frederiqueconstant.com

Colofon Grip op je Vermogen Postbus 11 1110 AA Diemen Website www.gripopjevermogen.nl

Voorwoord

Uitdaging

E-mail gripopjevermogen@onebusiness.nl Uitgever en hoofdredacteur Johan Brinkman Medewerkers Ellen Bijl, Anna Dijkman, Ellis Emeis, Bram van Eijndthoven, Jette van Exter, Harry Geels, Linda Jongejan (eventmanager), Take Ligteringen, Foppe Oberman, Michiel Pekelharing, Cleo Scheerboom, Wessel Simons, Rob Stallinga, Stephan Swerissen, Paula Tel Ontwerp en lay-out Tom van Staveren, Eric van den Berg Graphic Island Eindredactie Liesbeth Wijnands Fotografie Martin Dijkstra, Rene van der Hulst, Olivier Middendorp Productie Natalie Leenstra, Loes Mes Drukker Roto Smeets Weert Advertenties ONE Business, 020 224 8085 adverteren@onebusiness.nl www.onebusiness.nl

© 2017 One Business Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd door middel van boekdruk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere methode dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

De artikelen van ING Bank N.V. over beleggen zijn uitsluitend bedoeld om u informatie te geven over beleggen. Deze artikelen zijn geen beleggingsaanbeveling, geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Beleggen brengt risico’s met zich mee. U kunt uw inleg verliezen. ING doet met de publicatie van de artikelen in dit magazine geen aanbod, geeft geen (fiscaal) advies en biedt geen financiële dienst aan. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijke zorg betracht om ervoor te zorgen dat de informatie in deze artikelen niet onjuist of misleidend is. De verstrekte informatie kan aan veranderingen onderhevig zijn, bijvoorbeeld door veranderingen in wet- en regelgeving.

H

ollands welvaren, dat is het thema van de nieuwe editie van het magazine Grip op je Vermogen dat hier voor u ligt.

Welvarend word je niet zomaar, en welvarend blijven is nog lastiger. Daar­ om wil ik u uitdagen om na te denken over de vraag of uw vermogen future proof is, en over de manier waarop u inspeelt op de steeds sneller verande­ rende wereld om ons heen.

Dat we moeten inspelen op de ingrij­ pende veranderingen in de economie en de samenleving is onvermijdelijk.

Voor u en voor uw bank. Binnen ING zijn we voortdurend bezig met de vraag: hoe blijven we vooroplopen?

Want alleen dan blijven we relevant voor onze klanten. Die voortdurende innovatie levert ons ook belangrijke inzichten op.

Ten eerste: mensen hebben geen be­ hoefte aan een bank, maar wel aan bankzaken, zoals bijvoorbeeld advies.

U moet erop kunnen vertrouwen dat ING u op het juiste moment van re­ levant advies voorziet, met gebruik­ making van alle kennis en informatie die wij hebben over u en over de markt.

Direct beschikbaar en toepasbaar, zo­ dat u daar voordeel mee kunt behalen en voorop kunt blijven lopen in uw leven, werk en financiële situatie.

Ten tweede: de beste ervaring die een klant heeft gehad bij bedrijf A is auto­ matisch de standaard voor bedrijf B. Het gemak dat u bij bedrijven als Coolblue, Netflix, Airbnb en Uber er­ vaart, is de standaard geworden die u verwacht van alle bedrijven waarmee u zaken doet, dus ook van uw bank.

Het is voor ons de uitdaging om mi­ nimaal aan die standaard te voldoen.

Daarom ben ik heel trots op onze ING Mobiel Bankieren App, met zo’n 3,5 tot 4 miljoen logins per dag en een hoge waardering van onze klanten. Tegelijkertijd realiseer ik me dat we voor u als klant nog heel veel kunnen verbeteren.

Ik hoop u een inkijkje te hebben ge­ geven in hoe ING naar de wereld kijkt en hoe we onze klanten zo goed mo­ gelijk willen helpen. Ik nodig u uit dit magazine te lezen en er die artikelen uit te pikken die voor u het verschil maken. Zodat ook u in staat blijft om in te spelen op de veranderende wereld om u heen.

Vincent van den Boogert CEO ING Nederland

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 5

Inhoud 05 Uitdaging

Voorwoord van Vincent van den Boogert, CEO ING Nederland

09 Uw mentale boekhouder Gedragseconomisch onderzoek naar onze vaak irrationele financiële beslissingen wordt steeds belangrijker.

14 ‘Impact op vele fronten’

Victor van Tol, CEO van SnappCar, over de disruptieve groei van de markt voor autodelen en de impact die dat op zijn bedrijf heeft.

18 Worstelen met weelde

De wenselijkheid van overheidsschulden staat centraal in het economenkompas voor overheidsfinanciën. Hoofdeconoom Marieke Blom van ING Nederland geeft een toelichting.

14

23 Vakantiehuis als spaarpot

De combinatie van vertier en opbrengsten uit verhuur maakt recreatief vastgoed in Nederland steeds populairder. Maar staar u niet blind op het rendement.

30 Financieel fit

32

‘Een gesprek met mooie bijvangst’ noemden Hanneke Ellerman en Wim van der Duin hun vrijblijvende ontmoeting met personal banker Nadam Schmidt van ING. ‘Het scheelt ons honderden euro’s per maand.’

23

32 Lifestyle

Moderne klassiekers voor hem en voor haar.

34 De vijanden van uw rendement

Herkenbare emoties en gedragingen willen beleggers nog weleens van de wal in de sloot helpen. Wat moet u vooral níet doen?

37 Mannen met een missie

Start-up Physee wil met zijn PowerWindows domme bouwmiddelen veranderen in energieopwekkende constructies. Voor bedenkers Willem Kesteloo en Ferdinand Grapperhaus is dit pas het begin.

40 6

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

42 40 ‘Ik beleg beter dan de bank’ 48

Wie zijn eigen beleggingsprestaties naast die van anderen wil leggen, doet er goed aan appels ook echt met appels te vergelijken.

42 Beursgoeroes

De indrukwekkende rendementen van Bill Gross, George Soros, David Einhorn, John Bogle en Warren Buffett zijn verankerd in simpele beleggingsfilosofieën. Vijf wijze lessen willen zij graag met u delen.

48 Villa fiscaal

Welke belastingvoordelen kunt u behalen via kunst in en om het huis?

49 De familiehypotheek

Nu sparen tot verlies van vermogen kan leiden, biedt de familiehypotheek uitkomst voor ouder en kind.

50 ‘Beleggers zien het potentieel van onze technologie’

56

Volgens nieuwkomer in de chemiesector Avantium heeft bioplastic de toekomst. CFO Frank Roerink: ‘Wij kiezen in de eerste plaats voor duurzaamheid omdat daar een enorme kans ligt.’

54 Gouden eeuw van filantropie

Steeds meer mensen laten hun geld – belastingvrij – na aan charitatieve instellingen.

Onderzoekers voorspellen een enorme groeimarkt voor altruïstisch rendement.

50

56 De kunst van online verzamelen

Catawiki is een van de snelst groeiende internetbedrijven. De transformatie van een kleine Nederlandse website voor verzamelaars tot wereldwijd online veilinghuis.

61 Bank van de toekomst

Benoît Legrand, Global Head of Fintech bij ING, geeft vorm aan het antwoord van de bank die voorop wil blijven lopen bij de technologische revolutie in de financiële sector. ‘Om onze klanten nog beter van dienst te kunnen zijn.’

64 Speciaal voor oudere jongeren 54

Omdat de koopkracht van spaartegoeden ieder jaar verder afneemt, presenteert Grip op je Vermogen drie alternatieven voor de spaarrekening van veertigplussers.

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 7

AND MORE BEAUTIFUL THAN EVER

In it’s previous incarnation, the Targa 43 beautifully captured the glamour, the style and the spirit of sun-soaked Riviera-living.

So much so, it became an instant classic when it first launched… a Mediterranean icon if you will.

As part of our Golden Anniversary celebrations, we are proud to reveal the return of this extraordinary craft, painstakingly redesigned

by Alberto Mancini. Naturally, we can’t wait to take you aboard when it launches in the spring of 2018.

See you aboard when it launches in the spring of 2018… until then please contact Alexander Jonkers and his team at Fairline Benelux and West Germany for more information.

#YEAROFGOLDENMOMENTS

Fairline Benelux & West Germany Haven Kloosternol 1, NL-4322 AK Scharendijke, The Netherlands T: +31 (0)111 673330 E: info@fairlinecenter.com W: fairlinecenter.com

Is uw mentale boekhouder wel wakker?

De relatie tussen mens en geld staat het nemen van rationele beslissingen nogal eens in de weg. Hoe zit dat bij u?

€

E

{ j

I

˙ €

á

∑

â

7

tekst: Anna Dijkman

én euro is één euro, of die nou in je portemonnee zit, op je bankrekening staat, op straat is gevonden of van de belastingdienst terugkomt. Dat is althans de aanname in veel economische modellen die uitgaan van de mens als rationele beslisser, de homo economicus. Je hoeft maar om je heen – en in de spiegel – te kijken om te weten dat de mens in werkelijkheid helemaal niet zo rationeel is. We lijken eerder op een homo emoticus, ook als het op geldzaken aankomt.

De laatste jaren is er dan ook steeds meer aandacht voor gedragseconomisch onderzoek dat probeert inzicht te krijgen in onze irrationele, maar vaak o zo herkenbare, manier van beslissen. Dat

w

Ð

◊

½

l

€ dit een serieus vakgebied is geworden, bleek maar weer eens toen op 9 oktober de Nobelprijs voor de Economie aan de Amerikaanse gedragseconoom Richard Thaler (1945) werd toegekend. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste wetenschappers en grondleggers van dit relatief jonge vakgebied.

á

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 9

Sparen en lenen

Thaler was gefascineerd door de vraag hoe mensen over geld denken. Hij verzamelde veel voorbeelden uit het dagelijks leven, die hij gebruikte als startpunt van zijn wetenschappelijk onderzoek. Zoals onderstaand voorbeeld uit een van Thalers wetenschappelijke artikelen uit 1985 over dit onderwerp (wat meteen ook de hoge rentes verklaart).

Een echtpaar heeft 15.000 dollar gespaard voor het vakantiehuisje van zijn dromen. Het geld staat op een speciale rekening met een jaarlijkse rente van 10 procent. Ze hopen het huisje over vijf jaar te kunnen kopen. Ze hebben ook net een auto gekocht voor 11.000 dollar, waarvoor ze een driejarige lening hebben afgesloten tegen een rente van 15 procent.

Een econoom zou hier stomverbaasd over zijn. Want dit stel hoeft dat geld voor een nieuwe auto eigenlijk helemaal niet te lenen: ze hebben het immers al! Sterker nog, ze betalen meer aan de autolening dan ze aan rente krijgen op hun 15.000 dollar spaargeld. Rationele beslissers – Econs zoals Thaler ze noemt – zouden het geld voor het vakantiehuisje gebruiken voor de auto en dat potje weer opbouwen op dezelfde manier als ze anders de driejarige autolening zouden aflossen. Ze zouden financieel dan beter af zijn.

Wie is Anna Dijkman?

Anna Dijkman is hoofdredacteur van het Economisch Bureau van ING Bank Nederland. In 2011 schreef zij het boek Psychologeld: Waarom we stoppen met denken als we beginnen met uitgeven.

Mentaal boekhouden op te brengen het potje voor het vakantiehuisje weer op te bouwen. En dan is de droom van het huisje – poef

10

Dit zijn een paar voorbeelden van wat Thaler mental accounting, mentaal boekhouden, heeft genoemd. We blijken in ons hoofd een – al dan niet bewuste – boek-

We nemen vaak beslissingen op de automatische piloot, en varen op onze intuïtie en vuistregels

Zelfcontrole

Toch zullen veel mensen begrip hebben voor de handelwijze van dit stel.

Ze proberen zich eigenlijk te beschermen tegen een mogelijk gebrek aan zelfcontrole: want misschien lukt het ze niet om de discipline

over veel mensen irrationele beslissingen nemen: we geven een belastingteruggave makkelijker uit dan spaargeld, we sparen en staan tegelijkertijd rood. Of we denken goede deals te sluiten, zoals in de volgende situatie. Stel, bij aankoop van een rekenmachine van 15 euro wordt u verteld dat de rekenmachine in een ander filiaal 20 minuten verderop voor 10 euro wordt verkocht. Rijdt u naar het andere filiaal? En wat als u bij aankoop van een jas van 125 euro wordt verteld dat de jas in een ander filiaal 20 minuten verderop voor 120 euro wordt verkocht? Rijdt u dan ook naar het andere filiaal?

Uit onderzoek blijkt dat een meerderheid van de mensen aan wie deze vraag werd voorgelegd voor de rekenmachine wel naar het andere filiaal wil rijden. Slechts een minderheid zou dat voor de jas doen. Opmerkelijk toch, dat u de ene keer wél en de andere keer niet voor 5 euro wilt omrijden?

– weg. De autolening móét wel afbetaald worden, want anders krijgen ze problemen met de kredietverstrekker.

Zo zijn er meer zaken waar-

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

houding bij te houden met verschillende potjes voor salaris, spaargeld, financiële meevallers, belastingteruggave en investeringen. Net

als een boekhouder openen en sluiten we kostenposten, schrijven we aankopen af en maken we de balans op. En daarin maken we niet altijd rationele keuzes zoals we hierboven hebben gezien.

Goh, leuk deze kennis, denkt u wellicht, maar wat kunnen we ermee? Thaler is ook bekend geworden omdat hij juist probeerde deze inzichten over ons gedrag toe te passen om mensen te helpen betere keuzes te maken.

Thaler schreef daarover in 2008 samen met Cass Sunstein het boek Nudge, dat letterlijk vertaald ‘duwtje’ betekent. Het idee is dat je keuzes zo kunt aanbieden dat mensen bijna als vanzelf bepaald (gewenst) gedrag vertonen.

Maar vaak hebben (of nemen) we helemaal niet de tijd om goed en bewust na te denken over onze keuzes.

Echt nadenken kost namelijk mentale energie. Dus we nemen vaak beslissingen op de automatische piloot, en varen op onze intuïtie en vuistregels. Dat is in veel gevallen hartstikke handig, maar niet altijd, zeker niet als het om geldzaken gaat. We zijn nu eenmaal sterk geneigd om voor een standaardoptie te kiezen, zoals slimme marketeers maar al te goed weten. Dit kun je echter ook gebruiken door mensen juist slimme keuzes te laten maken. Zo maakte Thaler zich hard voor een nieuwe manier van pensioensparen in de Verenigde Staten, waarbij werknemers een deel van hun salarisverhoging automatisch opzijzetten. Daardoor gingen mensen veel meer sparen dan wanneer ze hierover zelf een beslissing hadden moeten nemen. Het lijkt eigenlijk een beetje op omgekeerde marketing: je wordt verleid om voor jezelf de beste keuze te maken. <

RADO.COM

RADO DIAMASTER GRANDE SECONDE PLASMA HIGH-TECH CERAMIC. METALLIC LOOK. MODERN ALCHEMY.

TIME IS THE ESSENCE WE ARE MADE OF

RADO SHOP: DE BIJENKORF AMSTERDAM, DEN HAAG, EINDHOVEN, ROTTERDAM & UTRECHT

60 YEARS OF ADVENTURE AND DISCOVERY

‘We zijn dit jaar de tweede speler geworden op het continent’ Oprichter en CEO SnappCar Victor van Tol 14 GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

SnappCar bestaat net zes jaar, maar de onderneming is met ruim 400.000 deelnemers al uitgegroeid tot de derde speler wereldwijd op de markt voor autodelen. CEO Victor van Tol vertelt over de disruptieve groei van deze bedrijfstak en over de impact die een bedrijf als SnappCar heeft. tekst: Michiel Pekelharing

foto: Martin Dijkstra

V

ictor van Tol is medeoprichter van SnappCar, een internetplatform waarmee mensen hun auto kunnen verhuren aan buurtgenoten.

Dit bedrijfsmodel heeft de potentie om – net als dat bij Uber en Airbnb gebeurde – de verhoudingen binnen een sector helemaal te doen kantelen.

Wat doet SnappCar precies?

‘In Nederland zijn er ruim acht miljoen auto’s. Een flink aantal daarvan staat het overgrote deel van de tijd op de oprit of op een parkeerplaats, terwijl er ook veel mensen zonder wagen zijn die af en toe een auto nodig hebben. Via ons internetplatform brengen wij die twee groepen bij elkaar. Op die manier kunnen auto-eigenaren hun wagen delen met buurtgenoten. Daarvoor ontvangen zij een vergoeding, terwijl de huurder betaalt voor het gebruik. Dit model werkt het beste in de vier grote steden van de Randstad. De bevolkingsdichtheid is daar het grootst, zodat je niet ver hoeft te lopen of te fietsen naar een huurauto.

Inmiddels zie je ook dat in de provinciehoofdsteden meer mensen de dienst gaan gebruiken. Verder zijn we

actief in Duitsland, Zweden en Denemarken, en ook daar is de formule het meest succesvol in grote steden.’

Is het niet lastig om mensen te vinden die hun auto aan vreemden willen meegeven?

‘Dat was ook het eerste wat ik dacht toen iemand mij en medeoprichter Pascal Ontijd zes jaar geleden op het idee bracht om deze dienst te lanceren. Wie vertrouwt er nou zoiets persoonlijks als zijn auto toe aan iemand die hij of zij niet kent?

Er kan van alles misgaan, bijvoorbeeld met diefstal of een aanrijding. Maar in die tijd beleefde Airbnb een doorbraak. Via deze dienst kunnen particulieren een woning verhuren of huren.

Dat was een signaal dat de drempel om iets persoonlijks met vreemden te delen lager ligt dan we aanvankelijk dachten. Daar kwam bij dat in een paar andere landen al bedrijfjes actief waren die hetzelfde deden als wat wij met SnappCar zijn gaan doen. Bovendien zag je aan de groei van Nederlandse ondernemingen zoals Greenwheels en ConnectCar dat er hier wel degelijk een markt was voor een dienst voor mensen die een deelauto willen gebruiken.’

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 15

Iemand die van A naar B wil, kan ook kiezen voor een wagen van een autoverhuurbedrijf, het openbaar vervoer, de fiets of nog allerlei andere vervoersopties. Wat is de grootste concurrent voor SnappCar? ‘Als je kijkt vanuit de huurders zijn dat de traditionele autoverhuurbedrijven. Onze gemiddelde huurperiode van twee dagen is grofweg gelijk aan die bij deze ondernemingen. Bij bedrijven zoals Greenwheels is dat meestal een paar uur, terwijl bij een dienst zoals Car2Go die periode maar 7 minuten is.

Ironisch genoeg heeft juist autoverhuurbedrijf Europcar samen met enkele bestaande aandeelhouders eerder dit jaar 10 miljoen euro in SnappCar geïnvesteerd.’

Waarom heeft SnappCar zo veel geld nodig?

‘We zijn een jonge onderneming die nog geen winst maakt, maar wel heel erg snel wil groeien. Daarvoor is geld nodig, bijvoorbeeld voor de verbetering van onze dienstverlening en voor campagnes waarmee we ons onder de aandacht brengen van potentiële huurders en verhuurders.

Via de groei die we doormaken willen we over een aantal jaar voldoende schaalomvang bereiken om winstgevend te worden. Ook speelt mee dat het in de huidige fase van belang is om in stedelijke gebieden binnen Europa een sterke positie op te bouwen voordat een concurrent dat doet. Dat kan op eigen kracht of via overnames. Er tekent zich langzaam een consolidatieslag af binnen onze sector.

Via de overname van het Duitse Tamyca zijn we eerder dit jaar de tweede speler geworden op het continent.

Het Franse Drivy heeft ook al

16

Bij eerdere financieringsrondes haalde SnappCar geld op via crowdfunding.

Waarom is deze keer voor een andere optie gekozen?

En komt er mogelijk een beursgang?

Wie is Victor van Tol? Victor van Tol is na zijn studie business administration aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit in 1997 aan de slag gegaan als managementtrainee bij KLM. In 2000 stapte hij over naar een rol van manager bij Nolan, Norton & Co. Voordat Van Tol in 2011 samen met Pascal Ontijd aan de wieg stond van SnappCar was hij betrokken bij de oprichting van onder meer Advito (2006) en Teezit (2008).

twee aankopen gedaan. Je ziet dat de grotere bedrijven de kleinere opslokken. Hoe de sector zich op de lange termijn ontwikkelt, hangt volgens mij voor een groot deel af van de opkomst van de zelfrijdende auto. Het gaat nog wel tien jaar duren voordat het technisch en juridisch zo ver is dat dit soort wagens de weg op mag. Maar dan krijg je ineens heel veel auto’s op de weg die je voor van alles kunt inzetten: van wagendelen voor korte of lange termijn tot bezorgdiensten. Ik verwacht dat allerlei bedrijfsmodellen, zoals die van ons en bijvoorbeeld die van Uber, naar elkaar toegroeien.’

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

‘In de zes jaar dat we bestaan hebben we behalve via een beursgang bijna via elke financieringsvorm kapitaal aangetrokken. We zijn begonnen met wat eigen geld en een investering van enkele vermogende particulieren.

Daarna hebben we korte tijd samengewerkt met Athlon Carlease, maar we merkten al snel dat de cultuurverschillen heel erg groot waren.

Begin 2014 hadden we zo’n anderhalf à twee miljoen euro nodig om goed verder te groeien. Dat was te veel voor vermogende particulieren en te weinig voor professionele durfkapitalisten. We realiseerden ons toen dat het heel mooi in ons DNA paste als we de groei konden financieren met een investering van onze gebruikers.

Crowdfunding kwam op dat moment enorm op. Aanvankelijk mikten we op een be-

drag van ongeveer twee ton, maar het enthousiasme was zo groot dat we uiteindelijk een miljoen euro ophaalden.

Dat was een enorm succes – niet alleen financieel, maar vooral ook door het besef dat er zo’n duizend mensen bereid waren om hun eigen geld in onze onderneming te steken. We spreken die investeerders nog regelmatig, bijvoorbeeld bij de bijeenkomsten die we organiseren.

Een jaar later hebben we een nieuwe crowdfundingronde georganiseerd en onlangs hebben we dus een investering ontvangen van Europcar. Een beursgang zou een mooie afsluiting zijn van de rit die we met SnappCar maken, maar als ik kijk naar de consolidatieslag die er in de toekomst aankomt, weet ik niet of dat er uiteindelijk inzit. Eerlijk gezegd ben ik daar ook niet heel erg mee bezig. We hebben een geweldig team van 45 medewerkers en het mooiste is om elke dag met die mensen te kijken wat we kunnen doen om SnappCar verder te laten groeien.’ <

De eerste SnappCar-baby De mogelijkheden van SnappCar reiken volgens Victor van Tol een stuk verder dan het bereiken van winstgevendheid. Zijn bedrijf kan op verschillende manieren een positieve impact hebben. Het eerste voordeel is dat er minder auto’s geproduceerd hoeven te worden als meer mensen hun wagen delen. ‘Dat scheelt nu al miljoenen kilotonnen aan CO2-uitstoot,’ aldus Van Tol. Daarnaast genereert SnappCar in sociaal opzicht impact. Door de dienst geven mensen hun geld in de eigen wijk uit. Bovendien brengt het bedrijf duizenden wijkgenoten die elkaar niet of nauwelijks kennen met elkaar in contact. ‘Er zijn al SnappCarrelaties en SnappCar-huwelijken ontstaan,’ weet Van Tol. ‘Een SnappCar-baby is er volgens mij nog niet, maar dat is slechts een kwestie van tijd.’

Een gratis bijpassende vaas en een Meraki soap t.w.v. €29,50

Altijd verse bloemen in huis? Dat is een fluitje van een cent met bloomon. Zij bezorgen prachtige bossen verse seizoensbloemen direct van de kweker aan huis, zelfs in de avonduren. bloomon creëert bossen met een luchtige stijl, veel hoogteverschil en alle aandacht voor de bijzondere bloemen.

Als Grip op je Vermogen-lezer ontvang je nu een bijpassende vaas en een Meraki soap (t.w.v. €29,50) cadeau bij je eerste bezorging.

Ga naar bloomon.nl en voer de giftcode BLOOMING in bij de laatste stap van het bestelproces.

TIP: Voeg een drupje chloor toe aan het water.

Zo blijven je bloemen langer mooi. Voor meer tips kijk op bloomon.nl/blog.

Deze actie is geldig tot 31 December 2017.

Deze actie geldt enkel voor nieuwe abonnees en is niet geldig in combinatie met andere aanbiedingen.

Economenkompas voor overheidsfinanciën

Worstelen met de weelde De Nederlandse overheidsfinanciën staan er goed voor. Dat biedt rust, maar ook financiële ruimte.

Investeren mag, ja móét zelfs, als het aan economen ligt. tekst: Anna Dijkman

H

et gaat goed met de Nederlandse economie: voor het vierde jaar op rij is er groei. Voor dit jaar wordt zelfs een plus van 3,3 procent verwacht. Ook met de overheidsfinanciën gaat het uitstekend. De schatkist stroomt vol en het toen demissionaire kabinet kon op Prinsjesdag een ronkende begroting presenteren. Net als vorig jaar is er zelfs geld over.

Tegelijkertijd voelen veel Nederlanders het herstel na de crisis nog nauwelijks.

‘Geef dat geld uit aan zorg en veiligheid,’ zeggen ze.

Ook Europa roept Nederland al een tijd op om meer uit te geven. Aan de andere kant horen we ook dat de financiële ruimte van het nieuwe kabinet beperkt is.

En dat er weinig extra gedaan kan worden. Om meer helderheid in deze discussie te bieden, interviewde het ING Economisch Bureau elf vooraanstaande Nederlandse economen. Dat leidde tot een ‘economenkompas voor overheidsfinanciën’.

Onder aan de streep

Het Haagse Binnenhof, centrum van de Nederlandse politiek

18

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

Elk jaar weer horen we rond Prinsjesdag vooral veel over het begrotingssaldo. Is er een tekort op de begroting? Of hebben we – zoals nu – geld over? Ook binnen Europa speelt dit een belangrijke rol: we hebben immers een maximumtekort van 3 procent met elkaar afgesproken. Toch zeggen vrijwel alle economen dat het saldo – dus dat wat er jaarlijks onder aan de streep overblijft – nauwelijks economische betekenis heeft.

‘Alleen in een zware crisis kan de markt ernaar kijken.

Dan moet een land vooral laten zien dat het een plan heeft,’ zegt Marieke Blom,

Rene van der Hulst

hoofdeconoom van ING Nederland. ‘Eenzijdig op het saldo sturen kan juist schadelijk zijn voor de economie. Tijdens de recessie is er in ogen van veel economen te sterk bezuinigd uit naam van dat getal.’

Houdbaarheid

Het klinkt weliswaar prettig om een overschot te hebben op de begroting, maar eigenlijk doet het er weinig toe. ‘Het is veel belangrijker om naar de lange termijn te kijken, naar het houdbaarheidssaldo,’ aldus Blom. ‘Dat geeft inzicht of de overheid in de toekomst dezelfde sociale zekerheid en voorzieningen kan bieden als nu, zónder daarbij de belastingen te verhogen.’ Het houdbaarheidssaldo wordt sinds 2006 officieel door het Centraal Planbureau (CPB) berekend en dat zag er destijds slecht uit vanwege de vergrijzing en oplopende zorgkosten.

Na verhoging van de AOWleeftijd en een rem op de groei van de zorgkosten is het saldo sinds 2012 weer positief. Op dit moment zit Nederland op een saldo van plus 0,2 procent.

De moeilijk uit te leggen paradox is dat dit houdbaarheidssaldo van 0,2 procent dus weinig ruimte biedt voor extra uitgaven.

Ondanks de miljarden die de overheid op de begroting overhoudt. Blom: ‘We hebben vanwege de vergrijzing die overschotten van nu namelijk nodig voor de toekomst. Dat betekent dat politici nog jarenlang zullen moeten uitleggen dat er nu geld overblijft, maar dat er op de lange termijn geld te kort is.’

Investeren

Betekent dit dan dat we helemaal niets meer kunnen

Marieke Blom: ‘Investeren is goed voor de groei hier en goed voor de economische en politieke verhoudingen in Europa’

uitgeven? Nee, beslist niet.

Voor échte investeringen is er altijd ruimte, zeggen de economen. Sterker nog, die juichen ze toe. Met investeren bedoelen ze dat er financieel rendement tegenover staat. Als investeringen voor meer economische groei zorgen, verdienen ze zichzelf terug. Daarvoor mag je ook geld lenen, een tekort op de begroting hebben en de staatsschuld laten oplopen.

De economen benadrukken vooral het belang van investeren in onderwijs en onderzoek (R&D), de energietransitie en digitale infrastructuur. Ze verwach-

ten dat Nederlanders daarvan zullen profiteren, omdat de groei en dus ook het inkomen in Nederland erdoor toenemen. Door de lage rente zijn nu ook meer investeringen rendabel.

Of uitgeven?

Maar veel Nederlanders willen vooral meer geld uitgeven aan maatschappelijke doelen, zoals zorg en veiligheid, blijkt uit de ING Vraag van Vandaag.

Politici noemen dit ook vaak ‘investeren’, maar strikt genomen klopt dat niet aangezien hier geen financieel rendement tegenover staat. ‘Dat wil niet zeggen dat je deze uitgaven niet mag doen,’ zegt Blom. ‘Ze dienen immers een maatschappelijk doel.

Economen zien dat als een politieke keuze, waar ruimte voor is zolang er maar belastingen tegenover staan.’ Om te voorkomen dat politici steeds meer uitgaven ‘investeringen’ gaan noemen, zou een onafhankelijke partij als het CPB of de Algemene Rekenkamer investeringsplannen kunnen beoordelen.

Schuld De staatsschuld wordt meestal weergegeven als percentage van het bbp (de schuldquote).

Binnen Europa hebben we afgesproken dat die niet hoger dan 60 procent mag zijn.

Economen zeggen: focus niet op de exacte hoogte van dat percentage, maar kijk naar de ontwikkeling.

Zolang dat niet al te snel omhoogschiet, is een lagere schuld niet per se beter.

Sterker nog, het is juist wenselijk dat een overheid schuld heeft, zeggen de economen.

De overheid voorziet daarmee namelijk ook in de behoefte van burgers om veilig te sparen. Marieke Blom, hoofdeconoom van ING Nederland: ‘Europa stuurt nu precies op maatstaven die economen irrelevant of zelfs schadelijk vinden.’

Wisselgeld

Vanuit Europa zijn al vele oproepen aan onder andere Nederland gedaan om meer te investeren. De zuidelijke landen zouden in ruil daarvoor grootschaliger willen hervormen.

‘Investeren kan zich dus dubbel uitbetalen. Het is goed voor de groei hier en goed voor de economische en politieke verhoudingen in Europa. De overheidsfinanciën bieden rust én ruimte voor de toekomst.

Veel mooier kan het eigenlijk niet worden met die overheidsfinanciën,’ concludeert Blom. <

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 19

Bijlage van BnP PariBas asset ManageMent

Joep Spoor

Duurzame knelpunten als beleggingskans

Een groeiende wereldbevolking, grondstoffenschaarste en klimaatverandering zullen in de toekomst ook op de financiële markten hun stempel drukken. Toch kunnen een duurzame focus en goede beleggingsprestaties volgens BNP Paribas Asset Management hand in hand gaan.

D

e experts van de Britse fondsbeheerder Impax hanteren met succes een focus op duurzame knelpunten voor het opsporen van kansrijke aandelen. Hun strategieën zijn voor Nederlandse beleggers toegankelijk via verschillende Parvest-fondsen van BNP Paribas Asset Management, dat tien jaar geleden een belang in Impax nam. Joep Spoor, senior client relationship manager, legt uit hoe Impax inspeelt op kansen voor bedrijven die helpen bij het aanpakken van waterschaarste en afvalverwerking.

‘Een mooi verhaal is lang niet altijd een goede belegging’

Waarom zou een belegger op duurzame factoren letten in plaats van zich volledig te richten op een zo hoog mogelijk rendement?

‘Die zaken sluiten elkaar niet uit. Een focus op duurzame knelpunten draagt juist bij aan het leveren van goede beleggingsprestaties.

Trends als de groeiende wereldbevolking, een toenemende levensstandaard in veel opkomende landen, grondstoffenschaarste en klimaatverandering zullen grote gevolgen hebben, die zich ook op de financiële markten laten voelen. Door het analyseren van deze veranderingen krijg je een goed beeld waar de risico’s voor bepaalde bedrijven liggen en de kansen voor andere ondernemingen. Een

duurzame focus hoeft dus helemaal niet ten koste te gaan van een aantrekkelijk rendement.’

Op welke gebieden richt Impax zich?

‘Impax belegt in ondernemingen die een rol spelen bij het verbeteren van de watervoorziening, de omschakeling naar duurzame energie, het beter recyclen en verwerken van afval of het veilig stellen van de voedselvoorziening door het verhogen van de efficiency in de land- en bosbouwsector. Het voordeel van deze aanpak is dat er een heel breed speelveld ontstaat, zodat het rendement niet sterk verbonden is met het succes van één specifiek thema. Het aantal beursgenoteerde ondernemingen dat binnen de beleggingsstrategie van Impax past, groeit gestaag. Bij de lancering zo’n twintig jaar geleden van hun eerste fonds bestond het beleggingsuniversum uit slechts 250 bedrijven.

Tegenwoordig zijn dat er veel en veel meer. Binnen die aandelengroep zijn ondernemingen uit opkomende markten sterk in opkomst. In het verleden was er nauwelijks gelegenheid om in dit soort bedrijven te investeren. Tegenwoordig vormen ze 30% van Impax’ beleggingsuniversum. Het ligt voor de hand dat die groep de komende jaren verder zal groeien. In landen als Brazilië, China en India komt steeds meer aandacht voor het beschermen van bijvoorbeeld de watervoorziening en de overschakeling naar duurzamere energiebronnen.’

Het financieel rendement van de Impaxbeleggingsstrategie laat zich makkelijk meten.

Geldt dat ook voor het duurzame rendement?

Bijlage van GRIP op je Vermogen

‘Het Parvest Global Environment Fonds (aandelenklasse classic kapitalisatie) heeft de afgelopen vijf jaar rendementen gehaald die na aftrek van kosten tussen de 7,2% en 23,6% lagen. Maar de impact op milieu en maatschappij laat zich niet in één specifiek getal vangen. Om toch een beeld te schetsen van de voortgang op dit vlak kijken de specialisten van Impax hoe de ondernemingen waarin ze beleggen op vier verschillende vlakken bijdragen aan een betere wereld.

Met een investering van 10 miljoen euro in het fonds zou er vorig jaar onder meer de uitstoot van 350 ton aan Co2 zijn voorkomen, 2.120 ton afval op een betere manier zijn verwerkt, ruim 2.010 megawatt uur aan schone energie zijn opgewekt en 2,5 miljoen liter water extra zijn gezuiverd. Bij het in kaart brengen van de positieve invloed baseert Impax zich op gegevens van bedrijven en op eigen berekeningen. Als het niet mogelijk is om een redelijke schatting te maken, kiest de vermogensbeheerder ervoor om de impact op nul te zetten. Hierdoor zijn de cijfers die Impax publiceert een voorzichtige schatting. Dat wordt bevestigd door accountant EY, die de gegevens controleert.’

Wat is de belangrijkste les die u heeft geleerd via de samenwerking met Impax?

‘De wereld van duurzame beleggingen zit vol mooie verhalen. Maar een mooi verhaal is lang niet altijd een goede belegging. De opkomst van zonnecelproducenten is daarvan een goed voorbeeld. Een snelle groei van het aantal geplaatste zonnepanelen maakte het tien jaar geleden heel makkelijk om enthousiast te worden over de toekomst van deze branche. Maar door gebrek aan echte toetredingsbarrières zijn er ontelbare producenten bijgekomen. Door de grotere concurrentie halveerde de prijs van zonnecellen binnen enkele jaren. Heel veel bedrijven maakten verlies en een aantal ondernemingen ging failliet. In plaats van te luisteren naar een mooi verhaal over een veelbelovende technologie kan er beter gezocht worden waar bedrijven een oplossing bieden voor duurzame uitdagingen.’

De duurzame oplossingen van BNP Paribas Asset Management

‘Er zijn enorme investeringen nodig om de watervoorziening veilig te stellen’

BNP Paribas Asset Management heeft tien jaar geleden een belang genomen in Impax, dat verschillende duurzame Parvest-fondsen beheert.

Een goed voorbeeld daarvan is het Parvest Global Environment Fonds, waarin de vier focusgebieden van Impax worden samengebracht. Daarnaast zijn er fondsen die zich richten op de verschillende werkterreinen van de vermogensbeheerder. ‘Beleggers krijgen zo de mogelijkheid om te beleggen in thema’s die in hun ogen de beste kansen bieden,’ aldus Joep Spoor. ‘Een goed voorbeeld is Parvest Aqua, dat belegt in bedrijven die helpen bij het bestrijden van waterschaarste. Slechts 1% van al het oppervlaktewater is geschikt als drinkwater. Door vervuiling en klimaatverandering dreigt het aanbod daarvan af te nemen, terwijl de vraag door bevolkingsgroei en een stijgende levensstandaard in opkomende markten juist gestaag toeneemt.

Er zijn enorme investeringen nodig om de toekomstige watervoorziening in diverse gebieden veilig te stellen. Dat geldt overigens ook voor de ontwikkelde wereld. De Verenigde Staten moet de komende tien jaar bijvoorbeeld 82 miljard dollar per jaar extra investeren om de kwaliteit van de watervoorziening te waarborgen*. Hierdoor ontstaan grote kansen voor bedrijven die zich richten op afvalwaterverwerking of het aanleggen van nieuwe infrastructuur.’ * Bron: Schatting American Society of Civil Engineers, 2016 (The Value of Water).

BIJLAGE VAN PICTET ASSET MANAGEMENT BIJLAGE VAN PICTET ASSET MANAGEMENT

Digitale innovaties veroveren marktaandeel.

Dankzij grote volumes data en verbeteringen Digitale innovaties veroveren marktaandeel. in algoritmen en kunstmatige intelligentie Dankzij grote volumes data en verbeteringen verandert het karakter van bijna elke branche. in algoritmen en kunstmatige intelligentie verandert het karakter van bijna elke branche.

Voor de ontwikkelde wereld voelt het alsof een groot deel van leven al naar Voorhet de dagelijks ontwikkelde wereld de digitale wereld is verschovoelt het alsof een groot deel ven.

De dagelijks gemiddelde inwoner van het leven al naar van de Verenigde Staten de digitale wereld is verschobrengt zes uur inwoner per dag ven. Debijna gemiddelde online door.

Meer dan de helft van de Verenigde Staten van die tijd is hij online brengt bijna zes uur per met dag een smartphone eende ander online door. Meerofdan helft 1 . Volgens mobiel van dieapparaat tijd is hij online met Sylvie Sejournet,of manager van een smartphone een ander het Pictet-Digital 1fonds, is de mobiel apparaat . Volgens digitale revolutie manager nog maarvan net Sylvie Sejournet, begonnen: ‘Online betalingen het Pictet-Digital fonds, is de vertegenwoordigen minder digitale revolutie nog maar net dan 1% van de totale wereldbegonnen: ‘Online betalingen wijde betalingen vanminder meer vertegenwoordigen dan En dan 54.000 1% van miljard de totaledollar. wereldslechts 9% van de mondiale wijde betalingen van meer retailverkopen wordt online dan 54.000 miljard dollar.

En afgehandeld.

Zelfs in de slechts 9% van de mondiale reclamesector, bekend retailverkopen die wordt online staat om zijn technologische afgehandeld. Zelfs in de voorsprong door bedrijven reclamesector, die bekend als Google en Facebook, is de staat om zijn technologische online penetratie minder dan voorsprong door bedrijven als 2 . Kortom: voor bedrijven 30% Google en Facebook, is de in dezepenetratie sectoren isminder aanzienonline dan lijke 2groei te verwachten.’

30% . Kortom: voor bedrijven

De munitie van digitale bedrijven Als van hetdigitale toenemenDe gevolg munitie van de gebruik van sociale netbedrijven

in deze sectoren is aanzienlijke groei te verwachten.’

patiënten te communiceren.

In de Verenigde Staten biedt

werken, devan groei van de online Als gevolg het toenemenvideomarkt en de opkomst de gebruik van sociale net- van het Internet der Dingen werken, de groei van de(IoT), online hebben bedrijven de kans om videomarkt en de opkomst van steeds meer der dataDingen te verzamehet Internet (IoT), len.

Tegelijkertijd dankzij hebben bedrijvenis dehet kans om nieuwe technologie mogelijk steeds meer data te verzameom gebruik te maken van len.beter Tegelijkertijd is het dankzij deze gegevens.

‘Data zijn de nieuwe technologie mogelijk munitie digitale bedrijven, om betervan gebruik te maken van terwijl krachtige algoritmen deze gegevens. ‘Data zijn de en kunstmatige intelligentie hun munitie van digitale bedrijven, wapens zijn.’

Grote verandeterwijl krachtige algoritmen en ringen in vrijwel elke bedrijfskunstmatige intelligentie hun tak zijn op komst, wapens zijn.’

Groteverwacht verandeSejournet.

‘Denk elke alleen al aan ringen in vrijwel bedrijfsde wijze waarop robotics tak zijn op komst, verwacht adviseurs blockchain Sejournet.en ‘Denk alleen aldeaan fi nanciële sector inmiddels de wijze waarop robotics hebben veranderd.

En in de de adviseurs en blockchain gezondheidszorg zullen artsen financiële sector inmiddels over allerlei nieuweEn hulphebben veranderd. in de middelen beschikken omartsen een gezondheidszorg zullen diagnose te stellen en met over allerlei nieuwe hulppatiënten te communiceren. middelen beschikken om een In de Verenigde Staten biedt diagnose te stellen en met

‘Nieuwe technologie maakt het mogelijk meer data te verzamelen en dezemaakt ‘Nieuwe technologie ookmogelijk beter toemeer te passen’ het data Sylvie Sejournet te verzamelen en deze ook beter toe te passen’

Teladoc daarvoor al platforms aan, zoals Skype voor artsen.’

Teladoc daarvoor al platforms

Groeipotentieel digitale aan, zoals Skype voor artsen.’ beleggingen Bedrijven zijn nogdigitale steeds Groeipotentieel terughoudend in het omarmen beleggingen

van digitale technologie.

Bedrijven zijn nog steeds Van de totale uitgaven aan gezondterughoudend in het omarmen heidszorg van 3.000 miljard van digitale technologie.

Van dollar in de Verenigde de totale uitgaven aan Staten gezondis slechts 3% voor heidszorg vanbestemd 3.000 miljard informatietechnologie (IT) dollar in de Verenigde Staten in ziekenhuizen en artsenis slechts 3% bestemd voor praktijken.

Van deze investeinformatietechnologie (IT) ringen wordt vrijwel niets in ziekenhuizen en artsenbesteed aanVan digitale ware. praktijken. dezesoft investeDit segment een aanzienringen wordtzal vrijwel niets lijke groei laten zien in deware. besteed aan digitale soft 3 .

In de fi nankomende jaren Dit segment zal een aanzienciële sector is gemiddeld lijke groei laten zien in de 10% bestemd voor 3 . InIT. deDeze finankomende jaren uitgaven zijn echter grotenciële sector is gemiddeld

deels gerelateerd aan oude en legacy-systemen. Slechts 2% van de investeringen deels gerelateerd aan oude in banktechnologie aan en legacy-systemen.isSlechts fi nanciële technologie 2% van de investeringen 4 . gerelateerd in banktechnologie is aan ‘Dit is pas het begin’, conclufinanciële technologie deert Sejournet.

‘De digitale 4 . gerelateerd transitie zal leiden totconclueen ‘Dit is pas het begin’, enorme verschuiving in marktdeert Sejournet.

‘De digitale segmenten, transitie zal zoals leidende totfinanciële een sector, de technologie enmarktenorme verschuiving in gezondheidszorg.

Voor goed segmenten, zoals de financiële gepositioneerde bedrijven sector, de technologie en in deze sectoren zal er volop gezondheidszorg.

Voor goed ruimte voor groei zijn.’ gepositioneerde bedrijven in deze sectoren zal er volop ruimte voor groei zijn.’

Meer informatie over themabeleggen bij Pictet Asset Management vindt u op assetmanagement.pictet Meer informatie over themabeleggen 10% bestemd voor IT. Deze bij Pictet Asset Management vindt u Dit document wordt alleen gebruikt voor Sejournet informatieve doeleinden en vormt geen aanbod tot aankoop ofuitgaven verkoop, aanbeveling of beleggingsadvies. is vastgesteld op basis van gegevens, Sylvie op assetmanagement.pictet zijn echter groten- Deze informatie voorspellingen, prognoses, verwachtingen en hypothesen die subjectief zijn. De analyse en conclusies zijn de uiting van een opinie, gebaseerd op de gegevens die beschikbaar waren op een specifi eke datum. De effectieve ontwikkeling van de economische variabele en waarden van de financiële markten kunnen aanmerkelij k afwij ken van de meegedeelde indicaties in dit document.

Dit document wordt alleen gebruikt voor informatieve doeleinden en vormt geen aanbod tot aankoop of verkoop, aanbeveling of beleggingsadvies. Deze informatie is vastgesteld op basis van gegevens, voorspellingen, prognoses, verwachtingen en hypothesen die subjectief zijn. De analyse en conclusies zijn de uiting van een opinie, gebaseerd op de gegevens die beschikbaar waren op een specifi eke datum. De effectieve ontwikkeling van de economische variabele en waarden van de financiële markten kunnen aanmerkelij k afwij ken van de meegedeelde indicaties in dit document.

4 Illustratie Rhonald IllustratieBlommestijn.

Rhonald Blommestijn.

Bronnen: ¹ Bronnen: eMarketer, ¹ eMarketer, 2016, ² IDC2016, 2016,² Federal IDC 2016, Reserve Federal 2015; Reserve eMarketer 2015; eMarketer 2014; Euromonitor 2014; Euromonitor 2015, ³ Piper 2015, Jaffray, ³ Piper 2016, Jaffray, Accenture, 2016, 4 Accenture, 2016; IDC/FACTSET 2016; IDC/FACTSET

De digitale revolutie De digitale revolutie is maar net begonnen is maar net begonnen

Roompot Beach House Nieuwvliet-Bad

Recreatief vastgoed

Het vakantiehuis als spaarpot Wakker worden met het ruisen van de zee in een eigen beachlodge. Ontbijten met uitzicht op het Grevelingenmeer vanaf je veranda. Het genot van een tweede huis in Nederland is groot. Zeker nu de spaarrente blijft dalen en vakantieparken aantrekkelijke rendementen beloven.

Landal Beach Villa’s Hoek van Holland

tekst: Ellis Emeis

V

erleidelijke advertenties in de zaterdagkranten. Lovende verhalen in gesponsorde tv-programma’s als House Vision en Droom van een huis. Investeren in een huis op een vakantiepark is niet alleen fijn voor eigen vertier, het levert ook nog wat op. Veel Nederlanders met eigen geld zien dat momenteel wel zitten.

Afgelopen jaar werden 3.750 recreatiewoningen verkocht, een stijging van 20 procent.

Zo meldt de Nederlandse Vereniging van Makelaars en Taxateurs (NVM) in haar rapport De Nederlandse markt voor recreatiewoningen 2017. ‘Daarmee is 2016 een recordjaar. Sinds begin 2000 werden niet zo veel vakantiehuizen verkocht,’ zegt NVM-woordvoerder Roeland Kimman (58). ‘De prijzen van vakantiehuizen blijven nog achter bij die in de reguliere huizenmarkt. Alleen aan de

kust van Zuid-Holland en op de Waddeneilanden werden de huizen flink meer waard.’

Volgens Kimman is er veel vraag naar nieuwbouw.

Projectontwikkelaars spelen daar grif op in. Vooral in Zeeland staat veel te gebeuren. Prestigieus zijn de plannen voor Brouwerseiland, voor de kust van SchouwenDuiveland. Daar zullen Dubai-achtige eilanden worden opgespoten waarop 300 luxueuze woningen komen. Allemaal met eigen aanlegsteiger.

Ook Roompot Vakanties heeft grote ambities. Met ruim 100 parken in Nederland en een omzet van 305 miljoen euro bouwt Roompot momenteel het Noordzee Beach Village in Nieuwvliet-Bad. Roompot wil verder groeien en kiest daarbij nadrukkelijk voor de Nederlandse kust. Het gaat steeds om herontwikkeling van verouderde campings of parken, omdat de vakantie-

Roompot Beach Resort Kamperland

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 23

Slaapcomfort Zitcomfort Traplift Badkamer

Onze klanten beoordeling

9,1

Uniek in Nederland

U wenst... ✔ een comfortabele nachtrust; ✔ uitgerust wakker worden; ✔ een optimale relaxfunctie; ✔ een makkelijk op te maken bed; ✔ gemak met het schoonmaken; ✔ maatwerk voor uw lichaam?

Kortom, een bed wat u vannacht nodig heeft om de dag van morgen succesvol te maken!

Laat u inspireren door de brochure van Well-Fair...

Vraag de gratis inspiratie brochure aan op www.well-fair.nl of bel: 0341-277010

ganger van nu vaker luxe en comfort wenst. Andere grote spelers zijn Landal GreenParks en Center Parcs. Landal heeft 53 parken in Nederland en 35 in het buitenland en had vorig jaar een omzet van 400 miljoen euro. Center Parcs, met negen parken in Nederland en twaalf in het buitenland, boekte een omzet van 437 miljoen euro in 2016.

schandalen in de crisisjaren.

‘Zulke verliezen maak je niet in vastgoedbeleggingen.’

Willems investeert alleen in huizen van 1 tot 1,5 ton.

‘Bestudeer de huurinkomsten en de parkkosten van de afgelopen jaren. Vraag de notulen van de Vereniging van Eigenaren en de jaarrekeningen op.’ Nog een tip: ‘Investeer niet in chalets, die zijn na tien jaar afgeschreven.’

Variabel of vast rendement

Verzadiging

Mensen die een recreatiewoning kopen op een park, doen dat steeds vaker als belegging. Zij kunnen kiezen voor een variabel rendement. Hierbij verhuren eigenaren het huis via de exploitant en krijgen ze 75 tot 80 procent van de huurpenningen. Ook kunnen huizenbezitters een vast rendement afspreken. Het huis wordt gedurende een periode voor een vast bedrag verhuurd, het park draagt het risico van leegstand. Bob Bron (59) kocht in 2012 een tienpersoons-vakantiehuis bij Roompot Vakanties in Noordzee Residence Cadzand in Zeeuws-Vlaanderen.

Hij koos voor de variabele verhuuropbrengst. ‘Het huis rendeerde de afgelopen drie jaar 6 tot 6,5 procent en dat is meer dan het door Roompot gegarandeerde rendement.’

Niet één maar zes huizen kocht Mike Willems (37). Dat begon in 2008 met een bungalow op Landal De Vlegge in Twente. Daarna volgden nog vijf huizen op twee andere Landal-parken. ‘Dit jaar heb ik voor een goede prijs drie huizen aan een particuliere belegger verkocht.’

Willems belegde aanvankelijk in aandelen, maar stapte daaruit na heftige koersschommelingen en beurs-

Kenners waarschuwen voor verzadiging van de markt.

Nederland telt zo’n 110.000 recreatiewoningen en 1.500 vakantieparken. De laatste jaren steeg het aantal vakantiehuizen harder dan het aantal bungalowvakanties.

In zijn jaarlijkse sectorprognose voorspelt de Rabobank voor komend jaar een lichte groei van 1 tot 2 procent in het aantal bezoekers. Die toename komt vooral door buitenlandse toeristen, het aantal Nederlanders dat voor een vakantiepark kiest, is al jaren stabiel.

Dat is geen goed nieuws voor eigenaren van tweede huizen. Die halen immers hun rendement uit verhuur.

Marc Volleman (45), manager public relations van Roompot Vakanties, kent de cijfers, maar ziet verzadiging niet in Zeeland optreden.

‘Vorig jaar telden we voor het eerst meer dan 2 miljoen bezoekers. De kust heeft een grote aantrekkingskracht.

Vooral Duitsers weten ons vaker te vinden. De meesten komen uit NordrheinWestfalen, een markt van 18 miljoen mensen.’ Ook Center Parcs wist vorig jaar meer bezoekers te trekken. Toch onderschrijft CEO Mark Haak Wegmann (49) de verzadiging: ‘Nederland staat vol met vakantieparken.’ Center

Tips voor tweedehuizenkopers - Laat u adviseren door een ter zake kundige makelaar; - Zonder eigen vermogen kunt u geen tweede huis kopen. De vereiste inleg verschilt per bank.

Wordt de toekomstige recreatiewoning verhuurd, dan tellen de opbrengsten mee als inkomsten. Schakel een taxateur in voor de waarde van uw huis en de huurinkomsten; - Koop bij voorkeur een huis met grond. Bijkomende kosten: eenmalig overdrachtsbelasting, jaarlijks onroerendezaakbelasting en rioolheffing; - Is koop van de grond niet mogelijk, vraag om een contractscan bij de notaris.

Hij kan benoemen welke

risico’s kopers lopen.

Grond kan verhuurd worden, in erfpacht of via opstalrecht ter beschikking worden gesteld; - Verblijft u zelf meer dan 90 dagen per jaar in de woning, dan betaalt u forensenbelasting. Bij verhuur bent u toeristenbelasting verschuldigd; - Inventariseer de jaarlijkse parkkosten. Bij nieuwbouw zijn die vaak nog niet bekend; - Bij verhuur aan derden, kunt u de btw over de huurinkomsten terugvorderen bij de belastingdienst. Schrijf u daarvoor in als ondernemer bij de Kamer van Koophandel.

(Bron: NVM)

Roeland Kimman (NVM) ‘Koop een tweede woning niet alleen als belegging, zie het ook als investering in zon, zee, bos en frisse lucht’ Brouwerseiland

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 25

Landal Reeuwijkse Plassen

Parcs heeft in ons land volgens de bestuursvoorzitter daarom geen uitbreidingsplannen. Buiten Nederland wel; de exploitant wil zelfs parken in China openen.

Ook Landal GreenParks wil vooral in het buitenland groeien. ‘Al grijpen we onze kans als we een fraai gelegen park kunnen openen,’ zegt Maas Brink (52), directeur ontwikkeling bij Landal GreenParks. ‘Zoals het nieuwe vakantiepark De Reeuwijkse Plassen, waar 145 recreatiewoningen energieneutraal geëxploiteerd worden.’ Landal wil met onderscheidende producten inspelen op de competitieve markt. Zo maakte Landal met het failliete Hof van Saksen een doorstart en transformeerde het tot een exclusief park waar culinair verwennen het credo is.

De verzadiging zit hem vooral in het grote aanbod van verouderde vakantiehuizen op toeristisch minder aantrekkelijke locaties, zoals in Noord-Brabant en de Achterhoek. ‘Daar staan parken waar nauwelijks nog geld wordt verdiend,’ zegt Merlijn Pietersma (37) van ZKA Consultants, een adviesbureau voor de vrijetijdssector. ‘Er is geen centrale verhuur meer, de huizen zijn weinig waard en ze worden geleidelijk aan steeds vaker bewoond door arbeidsmigranten, gescheiden vaders of de oorspronkelijke eigenaren.’

Samen sterk Bron en zijn vrouw maken zich in Noordzee Residence Cadzand sterk om het park op niveau te houden. Zij namen het initiatief voor een communicatieplatform. ‘We vormen een belangenvereniging van kopers en vertegenwoordigen 70 procent

26

Bob Bron (huiseigenaar) ‘Verhuren van je recreatiewoning is financieel aantrekkelijk, maar vraagt ook aandacht’ van de huizenbezitters. Als investeerders in het onroerend vastgoed willen we dat de investering blijft renderen. We monitoren met behulp van professionele bedrijven de schoonmaak en het onderhoud van het groen, maar ook de gastvrijheid van medewerkers.’

Ook leden weten dankzij het platform waar ze aan toe zijn. Een meerjarenplan schrijft voor wanneer de bedden moeten worden vervangen of het huis moet worden geschilderd. Na drie jaar beleggingservaring concluderen Bron en zijn vrouw: ‘Verhuren van je recreatiewoning is financieel aantrekkelijk. Maar het

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

vraagt ook aandacht.’

Tweedehuiseigenaren moeten zich niet blind staren op het rendement, stelt NVMwoordvoerder Kimman.

‘De markt voor recreatiewoningen trekt aan, maar de recreatiewoningmarkt is sterk afhankelijk van de economie, het consumentenvertrouwen en de rentestand.

De markt is klein en huizen staan lang te koop. Of je winst maakt op de verkoop van je huis hangt af van je instapmoment én je uitstapmoment. Ons advies: koop een tweede woning niet alleen als belegging, maar ook voor je eigen plezier. Zie het als een investering in zon, zee, bos en frisse lucht.’

Waarschuwende woorden Minder goede ervaringen met investeren in een vakantiehuis zijn er ook.

‘Agressieve verkoopmethodes, tegenvallende rendementen, snel stijgende parkkosten, opgelegde beperkingen bij verkoop en problemen rond eigendom van de grond zijn veelvoorkomende klachten,’ weet advocaat Marcel Bosman (53) uit Arnhem van cliënten. Hij raadt potentiële kopers aan niet te lichtvaardig te denken over de aankoop van een recreatiewoning.

‘Let ook op of je de grond erbij koopt. Een recreatiewoning is in zijn algemeenheid bestemd om duurzaam ter plaatse te blijven en is daardoor onderdeel van de gehuurde zaak. De grond en de recreatiewoning worden als één zaak gezien.

Wanneer je de kavel huurt, is het maar de vraag of je uiteindelijk eigenaar van je vakantiewoning bent geworden.’ <

U maakt het persoonlijk.

Bellice ontketent uw creativiteit.

Ontdek de oneindige mogelijkheden in het programma, van elementen tot armen, onderstellen en accessoires. Neem dit ontwerp van Beck Design en creĂŤer uw eigen sfeer en uw ideale comfort.

Met Bellice maakt u uw interieur persoonlijker dan ooit.

Ervaar Bellice bij een van de Leolux Select Stores of onze Design Centers in Eindhoven, Utrecht en Brussel. Of stel uw eigen ontwerp samen met de Leolux Creator op www.leolux.nl. Daar kunt u ook het Leolux Jaarboek aanvragen.

BIJLAGE VAN NN INVESTMENT PARTNERS

BELEGGEN MET EEN GOED GEVOEL

Beleggers krijgen liever advies van Annemarie van Gaal dan van Warren Buffett. Zo blijkt uit onderzoek van NN Investment Partners, in samenwerking met ING en ONE Business.

Beleggers zijn ervan overtuigd dat men op de lange termijn meer rendement haalt met beleggen dan met sparen. Dat geldt echter niet voor degenen die nog niet de stap over de drempel van de beurs hebben gezet. Ruim de helft van de Nederlandse beleggers doet dat helemaal zelfstandig en investeerders krijgen liever advies van een vrouw dan van een man. Dat zijn enkele uitkomsten van een onderzoek dat GfK heeft uitgevoerd onder bijna 1.600 beleggers en niet-beleggers. Een van de onderwerpen die de meeste aandacht trekt, is het grote verschil in de kijk op wat beleggen oplevert. Meer dan vier op de vijf beleggers (82%) zijn ervan overtuigd dat investeren in aandelen op de lange termijn meer oplevert dan sparen. Van de ondervraagden die in het verleden belegden maar daar inmiddels mee gestopt zijn, geven meer dan twee op de drie aan dat ze verwachten dat het rendement van beleggen hoger ligt dan dat van sparen. Hoewel de lat enorm laag ligt met een spaarrente die bij de grootbanken nog maar 0,05% is, geeft minder dan de helft van de niet-beleggers (42%) aan dat ze het eens zijn met de stelling

dat je op de lange termijn meer rendement behaalt met beleggen dan met sparen. ‘Dat geeft vooral aan hoe sceptisch de financiële crisis mensen gemaakt heeft over beleggen,’ zegt Valentijn van Nieuwenhuijzen, Chief Investment Officer van NN Investment Partners.

‘Een deel van de Nederlandse bevolking is blijkbaar van mening dat je met beleggen geen geld kunt verdienen. Dat verklaart waarom niet meer mensen de stap over de drempel van de beurs zetten.’

82%

van de beleggers is ervan overtuigd dat investeren in aandelen op de lange termijn meer oplevert dan sparen

Zijn we bescheiden?

Nederlanders die wel beleggen, lijken op de beurs met beide benen op de grond te staan.

Slechts één van de zes ondervraagde beleggers (16%) denkt beter te beleggen dan familie en vrienden, terwijl ongeveer één op de vijf (22%) zegt een hoger rendement te halen dan de AEX. Op de aandelenmarkt is zelfoverschatting een van de belangrijkste valkuilen. Beleggers die overmatig veel vertrouwen hebben in eigen kunnen handelen relatief vaak. Dit leidt tot hoge transactiekosten die het rendement drukken.

Daarnaast kiezen ze relatief veel positie in risicovolle aandelen, waarvan de koersen in mindere

Wat is NN IP?

NN Investment Partners beheert als vermogensbeheerder bijna 250 miljard euro voor particuliere en institutionele beleggers wereldwijd. De beleggingsfondsen van NN IP zijn verkrijgbaar via NNIP.com en het eigen online beleggingsplatform FitVermogen.nl

tijden relatief snel kunnen dalen.

De enige groep waarbij zelfoverschatting wel een rol lijkt te spelen zijn jonge beleggers.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat ongeveer één op de drie (32%) binnen deze groep zegt beter te beleggen dan familie en vrienden.

Zijn we hebberig?

Bijna tweederde (62%) van de beleggers voelt zich momenteel goed tot zelfs euforisch bij zijn of haar beleggingen. Het positieve sentiment is toe te schrijven aan redelijke economische groeicijfers en aan oplopende beurskoersen. In Nederland is de AEX in de eerste negen maanden van 2017 met ruim 10% gestegen, terwijl veel Amerikaanse beursindices begin oktober zelfs op het hoogste niveau ooit stonden.

Hoewel een deel van de ondervraagden zich zorgen maakt over de oplopende internationale spanningen, vreest slechts één op de tien deelnemers aan het onderzoek dat het wel eens echt verkeerd zou kunnen gaan.

Mogelijk schuilt hierin een gevaar, aangezien een van de belangrijkste beleggingslessen is dat je je niet moet laten leiden door optimisme. Warren Buffett – een van de bekendste beleg-

Disclaimer. Deze publicatie is uitsluitend opgesteld ter informatie en is geen aanbod noch een uitnodiging om effecten of een ander beleggingsproduct te kopen of verkopen of om deel te nemen in een handelsstrategie noch het verlenen van een beleggingsdienst. Hoewel de inhoud van dit document met de meeste zorg is samengesteld en is gebaseerd op betrouwbare informatiebronnen, wordt er geen enkele uitdrukkelijke of impliciete garantie of verklaring gegeven omtrent de juistheid of volledigheid van de informatie. De informatie in deze publicatie kan zonder voorafgaande kennisgeving worden gewijzigd. NN Investment Partners B.V., NN Investment Partners Holdings N.V., noch enig andere vennootschap of onderdeel dat behoort tot de NN Group, noch een van haar bestuurders of werknemers aanvaarden enige aansprakelijkheid of verantwoordelijkheid met betrekking tot de hierin opgenomen informatie.

BIJLAGE VAN NN INVESTMENT PARTNERS

‘Veel mensen weten niet dat beleggers die in slechte tijden rustig blijven of zelfs kansen zien, op lange termijn vaak een beter rendement halen’

26%

van de ondervraagde beleggers vindt dat Annemarie van Gaal het meest betrouwbare beleggingsadvies geeft

Valentijn van Nieuwenhuijzen, Chief Investment Officer bij NN Investment Partners

Een op de vijf belegt in het geheim

Beleggen is al lang niet meer een van de populairste gespreksonderwerpen tijdens borrels of feestjes.

Slechts één op de twintig beleggers geeft aan dat hij of zij graag met iedereen over zijn investeringen praat. Meer dan de helft van de ondervraagden geeft aan nooit over de beleggingen te praten en één op de vijf vertelt zelfs dat niemand weet dat hij of zij belegt. ‘Dat heeft er voor een deel mee te maken dat het onderwerp soms negatieve herinneringen oproept aan de financiële crisis van enkele jaren geleden,’ zegt Van Nieuwenhuijzen. ‘Wat veel mensen niet weten is dat beleggers die in slechte tijden niet in paniek raken of zelfs kansen zien, op lange termijn vaak een beter rendement halen.’

10%

is de AEX in de eerste negen maanden van 2017 gestegen

gers ter wereld – zei ooit dat het verstandig is om angstig te zijn als andere investeerders hebberig worden en om pas hebberig te worden als anderen angstig zijn. Het is overigens maar de vraag of Nederlandse beleggers dit advies snel zullen volgen. Bij een keuze tussen acht bekende mensen uit de financiële wereld gaf 14% van de ondervraagde beleggers aan dat ze beleggingsadvies van Warren Buffett het meest betrouwbaar vinden.

Bij de niet-beleggers was dat slechts 6%. Het meest betrouwbare beleggingsadvies? Dat komt volgens zowel beleggers (26%) als niet-beleggers (41%) van Annemarie van Gaal. ‘Zij is in Nederland bekend door inzet voor bewustwording in financiële zaken,’ vertelt Van Nieuwenhuijzen. ‘Ook is zij investeerder in verschillende bedrijven en ondernemingen. Dit wekt kennelijk dusdanig veel vertrouwen op dat men beleggingsadvies van Annemarie van Gaal verkiest boven dat van Warren Buffett.

Dat is best opmerkelijk gezien zijn enorme reputatie en trackrecord als ’s werelds beroemdste belegger aller tijden.’

Het gebruik van de informatie in deze publicatie is op eigen risico. Het is niet toegestaan dit document te vermenigvuldigen, reproduceren, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, zonder de voorafgaande uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van NN Investment Partners B.V. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Deze publicatie is niet bestemd voor US Persons als gedefinieerd in Rule 902 van Regulation S van de United States Securities Act of 1933, en mag niet gebruikt worden voor het werven van investeringen of inschrijven op effecten in landen waar dit niet is toegestaan door de lokale toezichthouder of wet- en regelgeving.

Op deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing.

‘We willen onze prettige levensstijl voortzetten in de toekomst’ Hanneke en Wim namen hun persoonlijke financiën door met hun personal banker. Dat zorgde niet alleen voor ‘rust in het hoofd’, maar leverde ook een lagere hypotheekrente én een hoger pensioen op. tekst: Cleo Scheerboom

H

foto’s: Olivier Middendorp

anneke Ellerman (60) en Wim van der Duin (65) zijn enthousiast als ze worden uitgenodigd door ING Personal Banking voor een vrijblijvend gesprek over hun persoonlijke financiën. ‘Het was fijn om onze financiën goed door te kunnen nemen met iemand met verstand van zaken,’ zegt Hanneke.

Personal banker Nadam Schmidt gaat met hen rond de tafel. ‘Ik vraag altijd eerst naar de persoonlijke doelen, die zijn leidend bij de financiële keuzes. Wat mij interesseert is hoe iemand in het leven staat, hoe het met de kinderen gaat en wat er nog op de bucketlist staat.’

Die inzichten krijgen hun weerslag in het financiële plan dat volgt.

Hanneke en Wim willen weten of ze hun huidige

30

prettige levensstijl na pensionering voort kunnen zetten. Wim: ‘We hebben goed overzicht over onze financiën nu, minder duidelijk is hoe ons inkomen er na ons pensioen uitziet.’ Hanneke is partner bij een advocatenkantoor, Wim is zelfstandig managementconsultant. Ze genieten van het wonen in Amsterdam en maken intensief gebruik van wat de

kinderen. Wim: ‘Onze twee kinderen zijn volwassen.

Alleen onze zoon woont tijdelijk thuis, omdat hij net is gestart met een nieuwe studie. Daar dragen we financieel aan bij. Het is fijn dat dat kan.’

Huis verkopen of niet

Net als veel andere Nederlanders ontbreekt het de twee aan tijd om zich goed in het pensioen te verdiepen. Hanneke: ‘Nadenken over mijn pensioen schoof ik altijd een beetje voor me uit, Dan ben je er opeens bijna aan toe en hoop je dat je het goed hebt geregeld.’

Wim had al eerder de site mijnpensioenoverzicht.nl bezocht voor meer informatie. Nadam: ‘Dat is een mooi startpunt om het pensioen in kaart te brengen, maar het is maar een deel van het financiële plaatje. Het inkomen én de uitgaven samen bepalen straks of je van je pensioen kunt genieten.’ Iets dat Wim beaamt. ‘Het is fijn dat Nadam ook inzicht kon geven in de kosten die op ons afkomen. Hoeveel betalen we straks bijvoorbeeld voor ons huis? Is het misschien verstandig de woning te verkopen?’

Pensioen te laag

Het huis verkopen is zeker niet noodzakelijk, ziet Nadam. In zijn overzicht zijn

Net als veel andere Nederlanders ontbreekt het de twee aan tijd om zich goed in het pensioen te verdiepen stad op culinair en cultureel gebied te bieden heeft. Er zijn op het moment geen grote financiële verplichtingen, zoals de studie van de

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

naast de AOW en het pensioen dat bij werkgevers is opgebouwd, ook spaargeld en beleggingen opgenomen.

Wat hem opvalt is dat het

pensioen van Hanneke veel lager is dan verwacht. Hij vermoedt dat een waardeoverdracht in het verleden niet goed is verwerkt. Dat wordt bevestigd als Hanneke navraag doet bij de pensioenverzekeraar. Op verzoek herstelt de verzekeraar de fout snel. ‘Dat scheelt enkele honderden euro’s per maand in ons pensioen straks,’ weet Hanneke. Wim noemt het een ‘mooie bijvangst van het gesprek’.

Als partner bij het advocatenkantoor moet Hanneke onder meer haar eigen pensioen regelen. Ook moet ze zich tegen arbeidsongeschiktheid verzekeren.

Nadam: ‘Door het maximale financiële risico in kaart te brengen kan Hanneke zelf de benodigde dekking bepalen. Hiervoor verwijzen wij klanten door naar een specialist.’

Overwaarde huis

De eigen woning is een vast onderdeel van het personal banking-gesprek bij ING. Nadam: ‘Voor onze klanten een belangrijk onderdeel van hun persoonlijke financiën, en vaak ook het grootste vermogensbestanddeel.’

Wim en Hanneke vermoedden al dat hun woning meer waard is dan de hypotheek die erop rust. Dat is prettig als ze het huis in de toekomst willen verkopen. De WOZ-waarde die ze op aanraden van Nadam opzoeken geeft – in combinatie met de huidige hypotheekschuld – alvast een indicatie van de overwaarde.

Als de waarde van de woning ten opzichte van de lening stijgt, daalt het risico voor de bank. De hypotheekrente kan daardoor mogelijk omlaag. Nadam: ‘Daar moet de huiseigenaar de hypotheekverstrekker zelf over informeren, bijvoorbeeld

met een overzicht van de WOZ-waarde of een taxatie.’

Nadam neemt tijdens het gesprek contact op met zijn collega’s van de afdeling Hypotheken waar de hypotheek loopt. Wim: ‘Binnen enkele minuten was duidelijk dat onze hypotheekrente met een half procent omlaag kon. Dat scheelt ons een paar honderd euro per maand.’

Lage rente

Het spaargeld van Hanneke en Wim verdient ook aandacht. Hanneke: ‘We krijgen bijna geen rente waardoor we op termijn interen op ons vermogen, zelfs zonder opnames.’ Nadam noemt de lage rente een risico voor de vermogensopbouw. Ook Wim en Hanneke zien beleggen als een optie om het geld beter te laten renderen. Ze gaan zich daar de komende tijd in verdiepen, met behulp van het persoonlijk beleggingsprofiel dat Nadam voor hen opstelt.

Met het advies zijn ze erg tevreden. ‘Het is fijn om te weten dat we onszelf niets hoeven te ontzeggen na ons pensioen,’ zegt Hanneke.

'Vooral de wetenschap dat je je financiële zaken op orde hebt, zorgt voor rust in je hoofd.’ <

Bent u Financieel Fit? Klanten van ING Personal Banking kunnen een afspraak maken met een personal banker. Na dit gesprek heeft u meer inzicht en waar nodig een oplossing, bijvoorbeeld met een passend beleggingsadvies.

GRIP OP JE VERMOGEN 31

Lifestyle

Céline € 299

Max Mara € 509

Moderne klassiekers Sommige dingen zijn de investering waard. Een selectie van de mooiste tijdloze items voor hem en haar.

Chanel € 36

productie: Jette van Exter

Eams met Ottoman v.a.

€ 6.749

32 GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

Lifestyle Tiffany € 6.500

LaCoste € 90

Cartier Tank € 4.450

Rimowa € 539

Leica €6.975

Church’s € 540 Brics € 269 december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 33

Wat u vooral niet moet doen

De zeven grootste vijanden van uw rendement Beleggen kan heel leuk zijn, vooral als de koersen stijgen. Maar het kan ook tegenzitten. Sommige tegenvallers kunt u voorkomen. We zetten de belangrijkste valkuilen voor u op een rij. tekst: Foppe Oberman

N

iets menselijks is de belegger vreemd. Een overhaaste reactie, de wens om het beste jongetje van de klas te zijn, een natuurlijke weerstand tegen spreiding, bovenmatig veel handelen, beleggen met geleend geld, verwaarlozing van het kostenaspect: het zijn allemaal herkenbare emoties en gedragingen die hem van de wal in de sloot kunnen helpen. Om al die voetangels en klemmen te vermijden, ziet u hieronder puntsgewijs wat u vooral niet moet doen.

1. Uitstappen bij dalende koersen U belegt al een tijdje en het gaat eigenlijk prima. Maar dan â&#x20AC;&#x201C; door gebeurtenissen in de wereld, de politiek of de economie â&#x20AC;&#x201C; dalen de

34

2. Het juiste instapmoment proberen te timen

beurskoersen ineens fors.

Deskundigen spreken van een correctie. U schrikt en denkt: daar gaat mijn geld, snel verkopen is misschien het beste. Als er iets structureel mis is met een bedrijf waarin u belegt, kan dit een weloverwogen beslissing zijn. Maar als alle beurskoersen ineens dalen, is het

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

wellicht verstandiger om uw emoties te beheersen en vast te houden aan uw beleggingsplan. Koersdalingen horen nu eenmaal bij beleggen. Echte durvers hebben in dergelijke situaties de moed om juist bij te kopen.

De praktijk leert namelijk dat de beurs vroeg of laat weer opkrabbelt.

U heeft het waarschijnlijk al wel eens gelezen: het juiste instapmoment is niet te bepalen. En dat is ook echt zo.

Niemand heeft een glazen bol en er gaat geen belletje rinkelen als de laagste koers is bereikt. Ook een alltime high van een koers wil nog niet zeggen dat u het aandeel niet zou moeten kopen.

Er kan immers een nieuwe fase zijn begonnen waarin de koers verder stijgt. Kortom, u kunt zich nergens aan vastklampen om zeker te weten wat het ideale instapmoment is. Beleg daarom volgens een persoonlijk plan en stap eventueel gespreid in. Op die manier spreidt u het risico op een ongunstige aankoopkoers.

3. Beleggen in producten waar u te weinig vanaf weet U belegt al een poosje in beleggingsfondsen en wilt gaan beleggen in opties – of een ander afgeleid beleggingsproduct – omdat u heeft gehoord dat u daar een goed rendement mee kunt halen. U kunt natuurlijk gewoon een optie kopen en kijken wat er gebeurt.

Maar weet u er voldoende vanaf? Weet u hoe opties in elkaar zitten, hebt u een visie op de onderliggende waarde en kent u de risico’s en de kosten? Stel uzelf kritische vragen en zorg dat u een helder beeld heeft van de kenmerken en risico’s voordat u instapt. Ook kunt u oefenen door met een fictieve portefeuille ‘op papier’ te kijken of uw beleggingsideeën winst zouden hebben opgeleverd.

4. Onvoldoende gespreid beleggen [ZIE OOK HET KADER]

Een veelgemaakte fout van beleggers is dat ze hun beleggingen onvoldoende spreiden. Daardoor lopen ze ongemerkt te veel risico en kunnen de rendementen scherp dalen als het tegenzit.

Wie op de juiste manier spreidt, verlaagt zijn risico zonder veel in te leveren op het te verwachten rendement. De belangrijkste manier van spreiden is door uw beleggingen over verschillende beleggingscategorieën – zoals aandelen, obligaties en vastgoed – te verdelen. Deze verdeling of assetallocatie bepaalt grotendeels uw

kleine bedragen handelt, kunnen deze kosten zelfs een relatief groot deel van uw rendement opsnoepen.

Drie manieren van spreiden

6. Beleggen met geld dat u heeft geleend of niet kunt missen

1. Beleggingscategorieën De ene beleggingscategorie levert u meer risico’s op dan de andere. Stop dus niet al uw geld in aandelen, maar kies bijvoorbeeld ook voor obligaties. Die kunnen op een andere manier reageren bij veranderingen in de wereld.

Als u voor de lange termijn belegt, heeft u bij koersdalingen doorgaans de tijd om het herstel van het rendement af te wachten. Soms moet uw inleg daarvoor jarenlang belegd blijven. Kunt u zich zo’n lange periode veroorloven? Heeft u dan voldoende spaargeld voor verwachte of onverwachte grotere uitgaven? Ook beleggen met geleend geld kan tot zeer vervelende situaties leiden als de koersen dalen.

U heeft dan niet alleen geen rendement behaald, maar u kunt bovendien met een schuld blijven zitten.

2. Sectoren of bedrijven Kiest u voor één specifieke bedrijfssector, dan bent u kwetsbaar met uw beleggingen. Stopt u bijvoorbeeld al uw geld in aandelen of obligaties van bedrijven uit de oliesector, dan loopt u veel risico als de olieprijs daalt of iets anders gebeurt dat negatief werkt. Door te beleggen in meerdere sectoren tegelijk, spreidt u de risico’s. Kiest u voor één aandelenfonds? Neem er dan een dat belegt in bedrijven uit verschillende bedrijfssectoren.

3. Regio’s Als u maar in één land of regio belegt, is uw spreiding minder dan wanneer u wereldwijd belegt. Dat laatste zorgt ervoor dat de gevolgen van een gebeurtenis in een bepaalde regio niet al te sterk doorwerken in de waarde van uw portefeuille.

Stel uzelf kritische vragen en zorg dat u een helder beeld heeft van de kenmerken en risico’s van producten voordat u instapt

risico-rendementprofiel.

De vuistregel is: hoe meer aandelen, vastgoed, alternatieve beleggingen, grondstoffen en andere zakelijke waarden, des te hoger het verwachte rendement. En hoe meer obligaties (vastrentende waarden), des te lager het verwachte rendement.

Maar neem ook weer niet té weinig risico. Dan hebt u gewoon minder rendement te verwachten. En spreid

ook binnen de verschillende beleggingscategorieën.

5. Te veel handelen Soms zijn beleggers onrustig en hebben zij voortdurend het gevoel iets te moeten doen. De keuze is uiteraard aan u, maar als u transactiekosten betaalt, gaan deze ten koste van uw rendement. Als u met relatief

7. Te veel kosten betalen Dankzij internet kunnen beleggers veel beter dan vroeger de diverse beleggingsmogelijkheden vergelijken. Maar toch komen ze nog voor: beleggingsfondsen met te hoge kosten.

Dat betreft meestal ‘actief’ beheerde beleggingsfondsen, die claimen dat ze een bepaalde index proberen te verslaan. Bij nader onderzoek blijken de beleggingen van zo’n fonds soms erg veel weg te hebben van de samenstelling van de index.

Wie volgens een index wil beleggen, kan beter een echt indexfonds (Exchange Traded Fund of tracker) kiezen. Dat scheelt al gauw een procent kosten (dus rendement) per jaar. <

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 35

Nieuw woongids

€ 8,95

Bestel nu!

MODERN WONEN GIDS VOOR INNOVATIEF EN STIJLVOL WONEN

Modern wonen staat boordevol inspirerende verhalen over design, innovatie, interieur en duurzaam wonen. De redactie van Juist kijkt binnen bij stijlvolle huizen en geeft tips hoe je optimaal kunt genieten van je eigen huis. Geïllustreerd met mooie foto’s en smaakvol gemaakt, is de gids niet alleen inspirerend om te lezen, maar ook een lust voor het oog.

Ga naar www.juistmagazine.nl/mw Elsevier is een geregistreerd merk van Elsevier B.V. en wordt gebruikt onder licentie.

De uitdagingen van start-up Physee

5 fulltimers, 5 stagiairs en 5 externe partners

‘Kicken als dit gaat lukken’

Als het aan de Delftse start-up Physee ligt, zijn alle isolatieramen over tien jaar stroomopwekkend. Willem Kesteloo (29) over zijn PowerWindow: ‘Het kan ons niet snel genoeg gaan.’

Physee heeft onderdak gevonden bij incubator YES!Delft in Delft

tekst: Redactie Grip op je Vermogen

Wat maken jullie?

De eerste versie van de PowerWindow gaat ongeveer 300 euro per vierkante meter kosten

In een paar jaar tijd van 10 PowerWindows naar duizenden vierkante meters aan ramen

‘Het is een leuke achtbaan en het fijne is dat ik het avontuur kan delen’

‘Onze PowerWindow is een stroomopwekkend raam.

Normaal isolatieglas houdt licht tegen; dit glas reflecteert het licht niet, maar zet het om in zonne-energie.

Een speciale coating neemt het licht op en zendt het weer uit. Vervolgens wordt het licht opgevangen in het glas en naar de zijkant van het raam weerkaatst, waar het wordt omgezet in elektriciteit.

‘Daarnaast verzamelt een PowerWindow data en geeft het inzicht in de omstandigheden in en rondom het gebouw. Het raam weet als eerste of de zon schijnt of dat het regent. Airconditioning, zonwering en verlichting kun je met deze data aansturen.

Zo kun je je energie slimmer inzetten en besparen op klimaatbeheersing. Dat wat je overhoudt, kun je weer terugvoeren naar het net.

Dit systeem wordt aangestuurd met de stroom die een PowerWindow zelf opwekt. Maar het raam wekt meer energie op dan het verbruikt. En volgend jaar hebben we deze energieefficiëntie verdubbeld.’

Zonder de TU Delft had PowerWindow niet bestaan

Wie doen het?

‘Ik doe dit samen met Ferdinand Grapperhaus (28). Het idee is voortgekomen uit ons afstudeerproject voor technische natuurkunde aan de TU Delft bij onderzoeker Erik van der Kolk.

Samen met Ferdinand heb ik van hieruit het bedrijf Physee opgericht dat de PowerWindow maakt. We werken nu met vijf full-

timers, vijf stagiairs en vijf anderen die verbonden zijn aan het onderzoek. Daar hoort Erik van der Kolk ook bij. We werken dus nog steeds nauw samen met de universiteit.’

Hoe werken jullie?

‘Vanuit de universiteit hebben we financiering gekregen in de vorm van een soort tegoedbon

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 37

waarmee we de eerste paar jaar konden overbruggen.

We kregen ook toegang tot onderzoeksmiddelen.

Zonder de universiteit zou PowerWindow niet hebben kunnen bestaan. We waren dan nooit op het idee gekomen en hadden niet de kans gekregen om dit te doen.

‘In het eerste half jaar na het oprichten van Physee hadden we niets: geen geld, geen middelen. We zijn toen de boer op gegaan langs bedrijven, maar ook om mee te doen aan competities. Ze geven je als start-up de ruimte om je verhaal te doen, maar je moet ze wel de tijd gunnen om over de brug te komen met giften.

Het is dan belangrijk dat je de juiste snaar weet te raken en ze laat inzien dat je een probleem kunt oplossen met je product.’

Een andere uitdaging is het aantrekken van de juiste personen. De goede mensen zitten namelijk al op de goede plek.’

Kun je ervan genieten?

Links: Ferdinand Grapperhaus Rechts: Willem Kesteloo Onder: Het eerste grootschalige project met PowerWindows in aanbouw

Kosten?

‘Moeilijk om te zeggen, want we zitten nog in de ontwikkelingsfase. Aan de hand van een bierviltjesberekening zou ik zeggen: voor normaal isolatieglas betaal je 120 tot 150 euro per vierkante meter, voor onze eerste versie vragen wij 300 euro per vierkante meter.’

Hoe zie je de toekomst?

‘In 2020 moet elk nieuw gebouwd of vernieuwd commercieel vastgoed energieneutraal worden opgeleverd’

Wat is jullie missie?

‘Onze missie is om van domme en inefficiënte bouwmiddelen slimme en energieopwekkende constructies te maken. Elk raam moet nu isolerend zijn, maar over vijf tot tien jaar is de norm veranderd en moeten de ramen ook slim en stroomopwekkend zijn. Gezien de ontwikkelingen op het gebied van zonne-energie denk ik dat dit gaat lukken. Maar het is aan ons om dit waar te maken. Het is ontzettend kicken als dit lukt, maar voor ons kan het niet snel genoeg

38

‘Ik vind het hebben van een bedrijf heel erg leuk. Elke fase levert nieuwe uitdagingen op en elke week verbaast het je weer waarmee je dan bezig bent. Je weet van tevoren nooit hoe je week eruit gaat zien. Het is een leuke achtbaan en het fijne is dat ik het avontuur kan delen. Ferdinand en ik zijn als vrienden begonnen en de band is alleen maar sterker geworden. Vrienden zijn is voor het starten van een bedrijf geen vereiste, maar wel een pre. Als het goed gaat, is het fijn om een hechte vriendschap te hebben, maar ook als het slecht gaat. Je komt er dan samen doorheen.’

gaan. Toch zijn we tevreden over hoe het nu gaat.’

Welke uitdagingen zie je?

‘Onze grootste uitdaging is om de coating klaar te maken voor massaproductie.

Daarnaast is het een lastige opgave om ervoor te zorgen dat commerciële vastgoedbedrijven onze ramen gaan gebruiken. Tussen opzet en oplevering van een gebouw

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

zit doorgaans zo’n drie jaar.

Hierbij zijn tal van spelers en belangen betrokken. Het is voor ons nog erg moeilijk om daartussen te komen. De partijen staan wel open voor verandering, maar wachten te veel op elkaar. Ze vinden het makkelijker om hetzelfde te blijven doen, met dezelfde mensen. Er is welwillendheid, maar het is voor hen een grote uitdaging om dit in goede banen te leiden.

‘De bouw laat ons gelukkig steeds een stapje verder gaan. We zijn verleden jaar begonnen met tien ramen, dit jaar gaan we 300 tot 500 vierkante meter aan PowerWindows leveren. In de komende jaren zal dat een paar duizend vierkante meter zijn.

‘In 2020 moet elk nieuw gebouwd of vernieuwd commercieel vastgoed energieneutraal worden opgeleverd.

Het ontwerpen begint nu al en de schetsen moeten al voldoen aan die eisen.

Dat lukt niet met bestaande bouwmaterialen, wel met herziene materialen als de PowerWindow. Ik wil per se dat het lukt, een zaadje planten is niet goed genoeg.

Maar als onze actie niet genoeg blijkt en het lukt anderen wel, dan graag die anderen.’ <

Bijlage van Think eTF’s Bijlage van Think eTF’s

Waarom Waarom Warren Warren Buffett Buffett op ETF’s wedt op ETF’s wedt ETF’s krijgen bij steeds meer Nederlandse beleggers een plaats in de portefeuille.

ETF’s krijgen bij steeds meer Nederlandse beleggers plaats inze dezelfs portefeuille.

Voordelen als lage kosten en hoge transparantie zijn zoeen evident dat Warren Buffett, Voordelen alsactieve lage kosten en hoge transparantie zo evident dat ze zelfs Warren Buffett, de bekendste belegger ter wereld, hebbenzijn overtuigd. de bekendste actieve belegger ter wereld, hebben overtuigd.

Martijn Rozemuller managing director Martijn Rozemuller Think ETF’s managing director Think ETF’s

‘Wij maken makenom het‘Wij mogelijk het mogelijk om tegen heel lage tegen heelhet lage kosten kosten het van waardeverloop waardeverloop brede obligatie-van en brede obligatieaandelenindicesen aandelenindices te volgen’ te volgen’

De snelheid waarmee Exchange De snelheid waarmee Exchange Traded Funds (ETF’s) aan populariteit Traded Funds aanInpopulariteit winnen neemt(ETF’s) fors toe.

Nederland is winnen neemt forsvan toe.

In Nederland isbij het marktaandeel indexproducten het marktaandeel van indexproducten aandelenbeleggers gestegen van 1% inbij aandelenbeleggers gestegen vanfonds1% in 2013 naar 26% in 2016 volgens 2013 naar 26% in 2016 volgens fonds-zijn onderzoeker Morningstar.

Wereldwijd onderzoeker zijn er bijna 5.000Morningstar. verschillendeWereldwijd ETF’s met een er bijna 5.000 verschillende ETF’smiljard met een totaal vermogen van ruim 4.000 totaal Qua vermogen van ruimen4.000 miljard dollar. transparantie kosten hebdollar.

Qua transparantie enop kosten hebben ETF’s een streepje voor beleggingsben ETF’s een streepje voor opaan beleggingsfondsen waarbij een manager het roer fondsen eeneen manager heteen roer staat.

Eenwaarbij ETF volgt index, aan zodat staat. Een ETF volgt weet een index, een investeerder precies waarinzodat hij zijn investeerder precies weet waarin hij zijn geld steekt. Bij gewone beleggingsfondgeldissteekt.

Bij gewonegebruikelijk beleggingsfondsen het daarentegen dat sen is de hettien daarentegen gebruikelijk dat alleen grootste posities regelmatig alleen de tien grootste‘Daar posities regelmatig worden gepubliceerd. komt bij dat worden gepubliceerd. komt bij dat een ETF-aanbieder geen‘Daar kosten maakt een ETF-aanbieder geenen kosten maakteen voor een fondsmanager eventueel voor een fondsmanager en eventueel een team van analisten dat hem helpt bij het team van analisten hem helpt vertelt bij het samenstellen van dedat portefeuille,’ samenstellen van deoprichter portefeuille,’ vertelt Martijn Rozemuller, en manaMartijn Rozemuller, oprichter en managing director van Think ETF’s. ‘De lopende ging director Think ETF’s.

‘De lopende kosten van eenvan wereldwijde aandelen-ETF kosten eenkomen wereldwijde bij Thinkvan ETF’s op zo’naandelen-ETF 0,17%, tebij Think op zo’n 0,17%, gen soms ETF’s meerkomen dan 0,8% bij een actieftegen somsfonds.’ meer Het dan is0,8% bij eenom actief beheerd niet lastig te beheerd fonds.’ is niet lastig om te voorspellen welkeHet categorie beleggingsvoorspellen welke categorie beleggingsinstrumenten een investeerder onder aan instrumenten een investeerder de streep het meest oplevert. onder aan de streep het meest oplevert.

De beleggingsmarkt is verdeeld in twee De beleggingsmarkt is verdeeld twee kampen, waarbij de kosten in hetinene deel kampen, waarbij de kosten hetinene ruim vier keer zo hoog liggeninals hetdeel ruim vierDat keer zo hoogdeliggen in het andere. is precies redenals waarom andere.Buffett Dat is precies dezette redenopwaarom Warren zijn geld een ETF Warren Buffett zijn geld een ETF die het koersverloop volgtzette van op de Amedie het koersverloop volgt rikaanse S&P500 Index toenvan hij de de Amekans rikaanse Index toen aan hij de kreeg omS&P500 een weddenschap te kans gaan kreeg om een weddenschap aan te die gaan met hedgefundmanager Ted Seides metportefeuille hedgefundmanager Ted van Seides een samenstelde vijf die veeleen portefeuille samenstelde vanDe vijfwedveelbelovende fund-of-hedgefunds. belovendevan fund-of-hedgefunds. weddenschap tien jaar loopt eindDe 2017 af, denschap van tieninjaar loopt eind 2017 af, maar Seides heeft mei al zijn nederlaag maar Seides heeft in mei al zijn nederlaag erkend. erkend.

Sleutel voor succes Sleutel voor succes De overwinning van Buffett komt niet als De overwinning van Buffett komt niet als een verrassing. De totale kosten van een een verrassing. De totale kosten van een fund-of-hedgefunds liggen op jaarbasis fund-of-hedgefunds liggen bijna 2% hoger dan die van op eenjaarbasis simpele bijna 2% hoger danbrede die van een simpele aandelen-ETF. ‘Een spreiding en het aandelen-ETF. bredevan spreiding en het zo laag mogelijk‘Een houden de kosten zo laag de mogelijk van de kosten vormen sleutelhouden voor beleggingssucces vormen de sleutel voor beleggingssucces op de lange termijn,’ zegt Rozemuller. op Think de lange termijn,’ Rozemuller.

‘Bij ETF’s spelen zegt we hierop in door ‘Bij mogelijk Think ETF’s spelen om we hierop in door het te maken tegen heel het mogelijk te waardeverloop maken om tegen heel lage kosten het van brede lage kosten waardeverloop brede obligatieenhet aandelenindices te van volgen. obligatieen aandelenindices te volgen.

Dat lijkt misschien saai, maar daar is niets Datmee. lijkt misschien saai,zijn maar is niets mis Op de beurs het daar meestal de mis mee. Op de beurs zijn het meestal de spannende dingen die misgaan.’  spannende dingen die misgaan.’ 

Martijn Rozemuller studeerde technische bedrijfskunde aan de Universiteit van Twente, waarna hij Martijn Rozemuller studeerde technische bedrijfskunde aan de Universiteit van Twente, waarna hij aan de slag ging als market maker/partner bij handelshuis Optiver.

In 2007 stond hij als managing aan de slag als market maker/partner bij handelshuis Optiver.

In 2007 stond hij managing director aan ging de wieg van Think ETF’s, de eerste Nederlandse beleggingsinstelling dieals ETF’s uitgaf. director aan de wieg van Think ETF’s, de eerste Nederlandse beleggingsinstelling die ETF’s uitgaf.

De grote verleiding:

‘Ik beleg beter dan de bank’ Iedereen kan beleggen. En soms gaat dat boven verwachting goed. Dan is het verleidelijk om uw portefeuillerendement te vergelijken met dat van gerenommeerde fondsmanagers.

Maar is dat eerlijk? Waar moet u echt op letten? tekst: Foppe Oberman

M

isschien heeft u naast beleggingsfondsen of naast de beleggingsstrategie van uw vermogensbeheerder ook een paar individuele aandelen in uw beleggingsportefeuille. Bijvoorbeeld ASML, ING, Royal Dutch Shell, Ahold, Unilever of Air France-KLM. Als u het dit jaar goed gedaan had, bedroeg uw koersrendement tot en met augustus misschien 9 procent. Als u daar een procentje dividend bij optelde, kwam u op pakweg 10 procent rendement.

Maar kunt u ‘uw’ rendement vergelijken met de 6 procent van een wereldwijd gespreid aandelenfonds in dezelfde periode? In een objectieve beoordeling vergelijkt u natuurlijk appels met appels.

Wilt u dus de prestaties van uw eigen aandelenportefeuille (of selectie daaruit) echt beoordelen, vergelijk die dan met het rendement van een index of beleggingsfonds met precies dezelfde kenmerken. Heeft u Ameri-

40

kaanse aandelen? Kijk dan naar de Amerikaanse S&P500 Index of de MSCI North America Index, niet naar de Amsterdamse AEX-index.

En er zijn nog veel meer factoren om rekening mee te houden.

Voor een eerlijke vergelijking

Om de rendementen van beleggingen onderling eerlijk te kunnen vergelijken, moeten ze dezelfde kenmerken hebben. Dus een wereldwijd aandelenfonds vergelijkt u met een ander wereldwijd gespreid fonds of de wereldaandelenindex van bijvoorbeeld MSCI. De zes belangrijkste kenmerken die u in uw vergelijking moet betrekken zijn: de beleggingscategorie, de geografische spreiding, de valutarisico’s, de verdeling over bedrijfssectoren, de beleggingsstijl en de aard van het (actieve of passieve) beheer.

- De beleggingscategorie – zoals aandelen, obligaties of vastgoed. Dit lijkt een

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

open deur, maar er zijn beleggers die het rendement van hun mixfonds vergelijken met de wereldaandelenindex of met de AEX-index.

- De geografische spreiding – in welk(e) land(en) of regio’s wordt belegd? De ene economie (of beurs) is de andere niet. Zo is een land

als Canada veel sterker afhankelijk van de grondstoffenprijzen – waaronder de olieprijs – dan de Verenigde Staten. Een en ander hangt uiteraard ook samen met de valutaeffecten (zie hieronder).

- De valutarisico’s – het wel of niet afdekken van valutarisico’s kan tot grote

verschillen leiden. Op Wall Street stegen deze zomer de indices tot alltime highs.

Maar in euro’s uitgedrukt stond bijvoorbeeld de S&P500 Index eind september op verlies voor 2017.

- De verdeling over bedrijfssectoren – zoals energie, IT, gezondheidszorg. De prestaties van een IT-fonds kunt u vergelijken met een ander IT-fonds (of met de IT-index). Maar beslist niet met een fonds dat (ook) in andere bedrijfssectoren belegt.

- De beleggingsstijl (bij aandelen) – zoals waarde-, groei- of dividendaandelen.

Na de verkiezing van Donald Trump in de VS raakte dividendbeleggen wat uit de gratie. Opeens waren juist groeiaandelen gevraagd. Een hoogdividendfonds moet dan ook met een hoogdividendindex of andere dividendfondsen worden vergeleken.

- Actief of passief beheer – een indexfonds is goedkoper dan een actief beheerd beleggingsfonds. Maar u kunt er de index niet mee verslaan.

Een kans die u met een actief fonds wel hebt.

Verrekening van dividenden

Op Wall Street stegen deze zomer de indices tot alltime highs. Maar in euro’s uitgedrukt stond de S&P500 Index eind september op verlies voor 2017

Ook maakt het uit of en hoe dividend wordt meegerekend in het rendement, zeker bij het vergelijken van meerjarige periodes.

Naarmate de beoordeelde periode langer is, wordt het mogelijke rendementsverschil als gevolg van dividend steeds groter door het renteop-rente-effect. Grofweg zijn er drie manieren om met dividend om te gaan bij rendementsberekeningen: niet meetellen (price return),

het dividend in de berekening 100 procent herbeleggen per ex-dividenddatum (total return) of het dividend herbeleggen na aftrek van de fiscale voorheffing (net return). De voorheffing (bronbelasting) verschilt per land en wordt soms ook niet toegepast. In Nederland is dat wel het geval: bij ons bedraagt de dividendbelasting 15 procent.

Let op tijd, kosten… en risico

In de kern draait het altijd om de vraag: heeft u de juiste gegevens voor een correcte vergelijking? Dat begint bij heel simpele dingen. Neemt u dezelfde beursdag en dezelfde soort koers als startpunt van uw vergelijking? Bijvoorbeeld de slotkoers op 31 december? De einddata in de vergelijking moeten uiteraard ook identiek zijn.

Ook maakt het verschil of u kosten meerekent. Aandelenfondsen (beleggingsfondsen) rekenen snel meer dan een procent en ook voor een vermogensbeheerrekening moet u al gauw één tot anderhalf procent kosten betalen. Maar een index noteert exclusief kosten. Vergelijkt u het rendement van uw adviesof beheerrekening met een index, tel dan de kosten bij uw rendement op.

Last but not least noemen we hier het gelopen risico.

Met tien tot vijftien ‘Amsterdamse’ aandelen loopt u veel meer risico dan met een breed samengestelde, wereldwijd gespreide aandelenportefeuille. Dan is het statistisch gezien te verwachten dat u soms beter presteert dan uw vermogensbeheerder. Maar daar staat dus tegenover dat u een veel groter risico loopt. <

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 41

Op naar de top

Vijf lessen van de grootste beursgoeroes ter wereld Achter de indrukwekkende rendementen van beursgoeroes als Warren Buffett en George Soros schuilt vaak een aanpak die een stuk minder geheimzinnig is dan je zou denken. En ook een stuk simpeler. tekst: Michiel Pekelharing

‘I

nvesteren is eenvoudig, maar niet gemakkelijk,’ luidt een treffende uitspraak van Warren Buffett. Bij succesvol beleggen, wilde de grote meester zeggen, komt namelijk veel meer kijken dan alleen het vinden van de best renderende aandelen. Uit een analyse van de strategieën van een aantal topinvesteerders vallen vijf wijze lessen te destilleren: het in de hand houden van emoties, het afkappen van verliezen, het kennen van de eigen beperkingen, het in de gaten houden van de macro-economie en het vermijden van onnodige kosten zijn doorslaggevende factoren om op de lange termijn een aansprekend rendement te behalen.

We lopen deze sleutels tot beleggingssucces één voor één na.

42

Les 1: Geef emoties geen kans Publicaties van en over topbeleggers hebben in overgrote meerderheid betrekking op aandelen. Er zijn bibliotheken volgeschreven over Warren Buffett, Peter Lynch en andere grootheden uit de aandelenmarkt. Maar obligatiebelegger Bill Gross verdient het zonder meer om in één adem genoemd te worden met deze mannen. Gross beheerde tussen 1987 en 2014 met veel succes het gigantische Pimco Total Return Fund, dat op zijn hoogtepunt een omvang van een kleine 240 miljard dollar had. Inmiddels staat Gross aan het hoofd van het obligatieteam van fondsbeheerder Janus Henderson.

In de ogen van Gross vormen emoties een van de belang-

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

ANP/Lucy Nicholson

Bill Gross waarschuwt voor scheefgroei

T

erwijl aandelenbeleggers voornamelijk oog hebben voor stijgende bedrijfswinsten, maakt obligatiebelegger Bill Gross zich er juist flink veel zorgen over dat investeerders vooral hun geld steken in financiĂŤle activa in plaats van het te investeren in de reĂŤle economie. Het gevolg van deze ontwikkeling is dat de beurskoersen in de lift zitten, maar Gross is allesbehalve gerust op de stijgende aandelenmarkten. Vroeg of laat, zo waarschuwt hij, zal de opmars van aandelen op de beurs ondersteund moeten worden door een hogere economische groei in de ontwikkelde wereld.

Daar komt nog bij dat de schulden bij zowel ondernemingen als consumenten de afgelopen jaren aanzienlijk zijn toegenomen. Zodra er een rentestijging komt, zien deze partijen de kosten meteen oplopen. Gross wijst dan ook op het gevaar van renteverhogingen. Die kunnen volgens hem het economisch herstel veel sneller in de kiem smoren dan beleggers verwachten.

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 43

Grip op je Vermogen met ING Rentepunten McAfee Total Protection

DierenPark Amersfoort Kortingsbon t.w.v. € 7,50

0,00

18,00

+ 750 punten

+ 900 punten

(Adviesprijs: €84,95)

Humphrey’s Dinercheque T.w.v. €11,00

Samsonite koffer Lite-Cube DLX Spinner 76 cm

0,00

286,00

+ 1.000 punten

+ 14.300 punten

(Adviesprijs: €529,00)

bestel direct op ing.nl/rentepunten

Les 2: Kap verliezen tijdig af Op 16 september 1992 leverde een speculatie op de devaluatie van het Britse pond George Soros in één klap een winst van 1 miljard dollar en de status van superbelegger op. Als manager van het Quantum Fund boekte hij tussen 1973 en 2000 een gemiddeld jaarrendement van meer dan 30 procent. Zijn beleggingsstijl kenmerkt zich door een goed marktgevoel, stalen zenuwen en het vermogen om soms enorme verliezen te incasseren zonder daarvan wakker te liggen of aan zich-

Volgens David Einhorn zijn de verwachtingen van beleggers over Tesla, Amazon en Netflix veel te hoog gespannen

zelf te gaan twijfelen. Die eigenschappen zijn helaas niet op alle beleggers van toepassing, maar bepaalde elementen van Soros’ stijl zijn vrij eenvoudig na te volgen.

Als hij een beleggingskans ziet, bouwt hij eerst een kleine positie op om te kijken of de markt zich volgens zijn verwachting ontwikkelt. Als de praktijk uitwijst dat Soros gelijk heeft, is volgens hem geen enkel bedrag groot genoeg om zijn visie kracht bij te zetten. Maar als duidelijk wordt dat een idee niet helemaal klopt, dan moet de positie volgens Soros volledig worden afgebouwd. Beleggers zouden in zijn optiek dus niet moeten proberen om de geleden verliezen goed te maken door vast te houden aan de oorspronkelijke visie. ‘Ik ben rijk omdat ik weet wanneer ik ernaast zit,’ vertelde Soros in 2008 aan een verslaggever van The Wall Street Journal. ‘Vaak krijg ik last van mijn rug als ik een fout heb gemaakt. In dat geval moet je je positie heroverwegen en deze zo nodig afkappen. Zodra ik die keuze heb gemaakt, verdwijnt de rugpijn. Mijn vermogen heb ik te danken aan het herkennen van mijn fouten.’

ANP/Brendan Mcdermid

rijkste factoren die mensen onder controle moeten houden als ze gaan beleggen.

Hij mag graag de legendarische Amerikaanse aandelenspeculant Jesse Livermore citeren, die ooit zei: ‘Een belegger moet zich tegen vele zaken wapenen, maar vooral tegen zichzelf.’

Teneinde de emotie uit de beleggingsbeslissingen te halen, raadt Gross beleggers aan om een portefeuille met een horizon van drie tot vijf jaar samen te stellen. Deze periode is net lang genoeg om nog enigszins gedegen prognoses te doen zonder te hoeven terugvallen op giswerk. Bovendien heeft een langere beleggingsvisie het voordeel dat deze niet zo snel verandert als de gegevens uit macro-economische onderzoeken of de ontwikkelingen op de financiële markten. ‘De emotionele volatiliteit die wordt veroorzaakt door wild op en neer bewegende statistieken en voortdurend veranderende koersdata maakt beleggers hersendood,’ betoogde Gross al in 1998.

oprichting in mei 1996 een jaarlijks rendement van bijna 16 procent heeft geboekt.

Einhorn is een echte stockpicker, die het geen probleem vindt om enkele jaren te wachten totdat zijn visie werkelijkheid wordt. Zijn beleggingsfilosofie is sinds de kredietcrisis wel wat veranderd.

Einhorn benadrukt steeds meer dat het, zelfs voor een erkend stockpicker als hijzelf, essentieel is om het brede macro-beeld niet uit het oog te verliezen. Tijdens een beleggingsseminar in mei 2005 raadde hij het aandeel van de Amerikaanse huizenbouwer MDC Holdings aan, dat vervolgens in korte tijd van 67 naar 89 dollar steeg. Een goede tip dus, maar niet voor wie dit aandeel nog langer in portefeuille hield. De crisis op de huizenmarkt zorgde voor een zware koersdaling van MDC Holdings. Opvallend genoeg was er tijdens diezelfde conferentie in 2005 iemand – hedgefondsbeheerder Stanley Druckenmiller – die een uitgebreide analyse gaf van de deplorabele staat waarin de Amerikaanse huizenmarkt zich bevond. Einhorn koos ervoor om de wijze woorden van Druckenmiller te nege-

Glamouraandelen breken Einhorn op

O

ndanks stijgende aandelenkoersen boekte David Einhorns Greenlight Capital in de eerste helft van 2017 een klein verlies. Dat komt doordat Einhorn via shortposities speculeert op een daling van onder meer Tesla, Amazon en Netflix. Deze bedrijven kenmerken zich door veelbelovende bedrijfsmodellen en zeer hoge waarderingen op de beurs. Volgens Einhorn zijn de verwachtingen van beleggers over deze ‘zeepbelondernemingen’ veel te hoog gespannen, maar de stijgende koersen geven hem voorlopig ongelijk. Als Greenlight het jaar in de min afsluit, zou dat na 2008 en 2015 pas het derde verliesjaar zijn in de ruim 20-jarige geschiedenis.

Les 3: Let op de macro-economie David Einhorn staat aan het hoofd van Greenlight Capital, waarmee hij sinds de

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 45

Les 4: Houd de kosten laag John Bogle startte in 1976 een beleggingsfonds waarin de verschillende aandelen precies dezelfde weging hadden als de S&P500.

Hiermee was hij verantwoordelijk voor het eerste Exchange Traded Fund (ETF).

De belegger kreeg ongeveer hetzelfde, maar omdat de kosten kelderden spoot het rendement voor de langetermijnbelegger omhoog.

Deze kosten hakken er harder in dan de meeste beleggers beseffen. Stel dat een belegger vijftig jaar geleden 1.000 dollar in de S&P500 had geïnvesteerd zonder dat er sprake was van enige kosten, dan had hij nu een bedrag van 184.600 dollar gehad. Van dit bedrag blijft nog maar 74.000 dollar over als de jaarlijkse kosten op 2 procent waren uitgekomen.

De belangrijkste les van Bogle is dan ook dat de belegger niet moet vertrouwen op de financiële wereld.

Hij beschikt over tal van argumenten om zijn stelling te verdedigen. Het belangrijkste is dat hij het onbegrijpelijk vindt dat het beheerd vermogen in de vijftig jaar tot 2010 gegroeid is van 2 biljoen dollar naar 7 biljoen

46

dollar, terwijl de kosten zijn geëxplodeerd van 12 miljard dollar naar 65 miljard dollar, respectievelijk een factor 3,5 en een ruime factor 5. Hoe meer geld er in de financiële wereld omgaat, hoe minder efficiënt men daar wordt!

Tegen dit alles komt Bogle in opstand door de particuliere belegger goedkoop te laten beleggen voor de lange termijn. Hij krijgt overigens steun uit onverwachte hoek: Warren Buffett is een groot fan van de producten van Bogle. Hij vertelt regelmatig dat het Vanguard500 Index Fund zijn favoriete beleggingsproduct is.

Les 5: Ken uw beperkingen Warren Buffett staat ruim vijftig jaar aan het roer van investeringsmaatschappij Berkshire Hathaway, waarvan de boekwaarde dankzij

laten sturen. Buffett maakt daarom gebruik van de ontwikkelingen op de beurzen in plaats van zich erdoor te laten leiden. De ideale instapmomenten doen zich volgens hem voor in perioden waarin het sentiment op de beurzen zeer negatief is en binnen sectoren of bij aandelen die uit de gratie zijn. Hij handelt alleen als hij een onderneming kan kopen waarvan de beurskoers veel lager ligt dan de werkelijke waarde van het bedrijf.

Daarbij beperkt hij zich tot winstgevende ondernemingen met een verdienmodel dat zich goed laat doorgronden en met producten die voor iedereen te begrijpen zijn.

De principes achter de beleggingsmethode van Buffett kunnen door iedere belegger worden nagebootst, maar de vertaalslag naar de praktijk levert vaak problemen op. De ideale

De koers van één aandeel Berkshire Hathaway is gestegen van 18 dollar ruim vijftig jaar geleden tot meer dan 270.000 dollar nu de beleggingsstijl van Buffett jaarlijks met bijna 20 procent is gegroeid in die vijf decennia. Het bedrijf is 446 miljard dollar waard en als grootaandeelhouder is Buffett een van de rijkste mensen ter wereld. Behalve aan zijn vermogen om ondergewaardeerde aandelen op te sporen, is zijn succes toe te schrijven aan een goed inzicht in de eigen beperkingen. Hij beseft dat de economie en het beurssentiment zich niet door hem

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

koopmomenten doen zich namelijk voor in perioden waarin het beurssentiment erg negatief is en de risicotolerantie van veel mensen laag is. De grote kracht van Buffett is dat hij zich ook in turbulente tijden niet laat meeslepen door bewegingen van aandelenkoersen, economische ontwikkelingen of het sentiment onder beleggers. Hij ziet de beurs als een markt die hij alleen bezoekt als er een aantrekkelijke uitverkoop is. <

ANP/Rick Wilking

ren, omdat hij niet inzag hoe deze visie in een succesvol beleggingsbeleid kon worden omgezet. Een dure vergissing, moest hij achteraf erkennen. ‘Ik heb geleerd dat zelfs een bottom-up belegger het brede beeld niet moet veronachtzamen en dat hij dus soms een verzekering tegen macroeconomische risico’s moet kopen. Ook als het moeilijk is om te bepalen wanneer deze risico’s werkelijkheid kunnen worden.’

De vader van het waardebeleggen

H

et is zonder twijfel de bekendste beleggingsmaatschappij ter wereld: Berkshire Hathaway.

Dit investeringsvehikel van Warren Buffett bestaat al sinds 1839. Sinds hij in 1970 het roer overnam, heeft Buffett met Berkshire Hathaway allerlei bedrijven ingelijfd, zoals verzekeringsbedrijf Geico en BNSF Railway. Daarnaast heeft hij posities in ruim 40 beursgenoteerde aandelen. Bijna tweederde van het beleggingskapitaal van Berkshire Hathaway zit in vijf bedrijven: Kraft Heinz, Wells Fargo, Apple, Coca-Cola en American Express. Sommige van die aandelen heeft Buffett al meer dan dertig jaar in portefeuille. Door zijn focus op de lange termijn en de indrukwekkende rendementen – de koers van één enkel aandeel Berkshire Hathaway is gestegen van 18 dollar ruim vijftig jaar geleden tot meer dan 270.000 dollar nu – is Buffett uitgegroeid tot de bekendste waardebelegger ter wereld. In zijn ogen is Benjamin Graham niettemin de echte vader van het waardebeleggen. Buffett zei over Graham: ‘Hij heeft beleggers geleerd om te kijken naar de bedrijven die schuilgaan achter de aandelenkoersen, om koersbewegingen in hun voordeel te gebruiken en om een degelijke veiligheidsmarge in te bouwen. Over honderd jaar is dat nog steeds de hoeksteen van beleggen.’

Het landgoed Het onderhouden van een landgoed is erg kostbaar. Om zo’n domein in stand te kunnen houden zijn er bijvoorbeeld fiscale voordelen bij erven, schenken en via de vermindering van de WOZ-waarde.

Kunst in huis

Oldtimer in de garage Een mooie oldtimer kan een genot zijn om naar te kijken en ook plezier bieden om in te rijden. Bijkomend voordeel is dat de waarde – net als bij andere auto’s – niet meetelt in box 3.

Is de auto puur een belegging of is deze voor de handel, dan gelden andere fiscale regels.

Een huis vol fiscale voordelen

Over vermogen boven de vrijstelling van 25.000 euro per persoon (30.000 euro in 2018) moet u box 3-heffing betalen. Waardevolle kunstobjecten zijn vrijgesteld.

Kunst gekocht puur als belegging telt wel mee in het belast vermogen.

Het hebben en houden van kunst in en om de woning kan de nodige fiscale voordelen opleveren. Vijf informatieve voorbeelden. tekst: Bram van Eijndthoven

Erfbelasting betalen met kunst U kunt laten bekijken of het aantrekkelijk is om een deel van de erfenis met een kunstvoorwerp te betalen. Indien de overheid het voorwerp accepteert, gaat het object over naar een museum of wordt het wellicht overgedragen aan een universiteit.

48

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

Museum in de tuin Met een flinke eigen kunstverzameling kan het oprichten van een eigen museum aantrekkelijk zijn. De collectie kan dan voor lange tijd één geheel blijven. Daarnaast kan een eigen museum ook fiscale voordelen opleveren voor de verzamelaar. <

Probleemoplossend vermogen

Fiscaal voordeel

Familiehypotheek is uitkomst voor ouder en kind

De familiehypotheek is een typisch geval van een winwinsituatie. De ouder ontvangt meer rente dan een spaarrekening geeft, waardoor het vermogen beter rendeert. Bij een rente van 3,5 procent en een lening van 100.000 euro (zie het rekenvoorbeeld) bedraagt de winst bij een vermogensrendementsheffing van 1,38 procent en een spaarrente van 0,1 procent maar liefst 2.120 euro. Voor het kind bedragen de nettokosten van deze hypotheeklening bij een aftrek van 40,8 procent 2.072 euro. Dat bedrag kan terug naar nul als de ouder de ontvangen rente minus de box 3-heffing aan het kind teruggeeft. ‘De winst is duidelijk,’ zegt Van Eijndthoven. ‘Ouders teren niet langer in op hun vermogen en het kind woont voordeliger in de eigen koopwoning.’

De lage spaarrente, stijgende huizenprijzen en strengere hypotheekregels maken de familiehypotheek tot een win-winsituatie voor alle betrokkenen. tekst: Rob Stallinga

T

wee generaties – jong en oud – zitten tegenwoordig met een vervelend financieel vraagstuk. Oudere generaties, die het nodige vermogen hebben opgebouwd, kijken aan tegen spaarrentes die lager zijn dan de belasting die zij over hun vermogen moeten betalen. Boven de vrijstelling van 25.000 euro per persoon bedraagt deze box 3-heffing 0,86 procent tot 100.000 euro, om daarna te stijgen naar 1,38 procent voor vermogens tot een miljoen.

‘Sparen,’ zegt Bram van Eijndthoven, hoofd fiscaal bureau van ING Bank Nederland, ‘leidt tot verlies van vermogen en dat kan niet de bedoeling zijn.’

De jongere generatie kent dit luxeprobleem niet. Zij hebben met een andere kwestie te maken. Voor hen nemen de kansen om een koopwoning in de hotspots van de Nederlandse huizenmarkt te bemachtigen steeds verder af. Hogere prijzen in combinatie met strengere hypotheekregels

WIN-WIN Ouders verstrekken hun kind een hypotheek van 100.000 euro tegen een rente van 3,5%. Wat is de winst?

Ouders voor hypotheeklening 100.000 euro x 0,1% spaarrente = + 100 euro Box 3-heffing van 1,38% = - 1.380 euro Netto opbrengst = -1.280 euro

Ouders na verstrekken hypotheek

Stevige afspraken

Zijn er geen haken en ogen?

Jawel, maar die liggen vooral in de familiesfeer.

‘Een familiehypotheek,’ legt Van Eijndthoven uit, ‘maakt het kind financieel afhankelijk van de ouder. Het kan Bruto rente = - 3.500 euro de bestaande relatie tussen Fiscale aftrek tegen 40,8% = + 1.428 euro ouder en kind veranderen.

Netto kosten = - 2.072 euro Want wat gebeurt er als de verschuldigde rente niet kan worden betaald? Wat als het * De netto hypotheekrente-opbrengst van ouders kan als schenking worden teruggegeven aan het kind. De opbrengst van het kind is dan ene kind wel een familie(2.120 – 2.072 euro) + 48 euro, terwijl de ouders quitte spelen in plaats hypotheek krijgt en het anvan te verliezen. dere niet, omdat het oudervermogen dat niet toelaat?

Daarom is het zo belangrijk dat u vooraf advies inwint bij maken het moeilijker om uit of een hypotheeklening de gewenste woning nog van bank of ouder komt, mits een financieel specialist. Is de stap eenmaal gezet, dan is te kunnen financieren. ‘De de lening maar voldoet aan het raadzaam om alle afspraoplossing van de problemen de wettelijke eisen die aan van zowel ouder als kind is een hypotheeklening worden ken helder vast te leggen, de familiehypotheek,’ aldus gesteld. Zo moet onder meer zodat de familiehypotheek geen aanleiding geeft tot Van Eijndthoven. ‘De ouder de gerekende rente marktverstrekt geheel of gedeelconform zijn. En de financiële het ontstaan van ruzies binnen het gezin. Want telijk de financiering van het opzet moet goed worden gewenste huis van het kind. vastgelegd, maar kan zonder dat is natuurlijk niet de bedoeling.’ < Voor de fiscus maakt het niet notariële akte.’

100.000 euro x 3,5% = + 3.500 euro Box 3-heffing van 1,38% = -1.380 euro Netto opbrengst = + 2.120 euro *

Kosten hypotheek voor kind

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 49

CFO Avantium Frank Roerink:

‘Onze beleggers snappen dat we de komende jaren geen winst zullen maken’

50 GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

Beursnieuwkomer Avantium heeft een proces ontwikkeld om het bioplastic PEF te maken, dat in veel opzichten beter is dan plastic op oliebasis.

Financieel directeur Frank Roerink: ‘Bioplastic heeft de toekomst.’ tekst: Michiel Pekelharing

A

foto: Martin Dijkstra

vantium is een nieuwkomer, zowel binnen de chemiesector als op de Amsterdamse beurs. De onderneming, die sinds maart van dit jaar een notering heeft op Beursplein 5, wil een duurzame trend op gang brengen in de plastic-fabricage. Dat is een tijdrovend proces, dat de onderneming niet volledig op eigen kracht kan en wil uitvoeren.

Op de vraag waarin Avantium zich onderscheidt van de grote partijen die nu het gezicht van de chemiesector bepalen zegt financieel directeur Frank Roerink: ‘Bij Avantium hebben we ons lot verbonden aan de verduurzaming van de chemische industrie. Het is altijd mooi om bij te dragen aan een beter milieu, maar wij kiezen in de eerste plaats voor duurzaamheid omdat daar een enorme kans ligt.

Olie vormt de basis voor ongeveer 98 procent van de chemische industrie. Die grondstof raakt een keer op. Daar komt bij dat er vaak grote hoeveelheden CO2 vrijkomen bij chemische processen. Bijna elk land heeft zich intussen vastgelegd op milieuafspraken voor onder meer het bestrijden van broeikasgassen. De

kans is groot dat er vroeg of laat nieuwe maatregelen komen om de CO2-uitstoot nog verder terug te dringen. Alles wijst erop dat de energie- en chemiesectoren steeds meer onder druk komen om over te schakelen van koolstof uit ondergrondse oliereserves naar koolstof uit alternatieve bronnen boven de grond, bijvoorbeeld uit gewassen of houtsnippers. Een groot verschil is dat er bij die laatstgenoemde variant nog zuurstof in het koolstofmolecuul zit, zodat het niet op dezelfde wijze verwerkt kan worden. Bij Avantium zijn wij heel erg goed in het ontwikkelen van technologieën die het mogelijk maken om de bouwstenen voor chemische processen uit biomassa te maken in plaats van uit olie.’

Op welke markt richt Avantium zich?

‘We maken het bioplastic PEF voor met name de verpakkingsindustrie, bijvoorbeeld voor frisdrankflessen.

Hoewel er aan het begin van het productieproces wat verschillen zijn, is het grote voordeel voor bedrijven als Coca-Cola dat ze gewoon hun bestaande machines kunnen blijven gebruiken. Het bioplastic dat wij leveren is in veel

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 51

opzichten beter dan het materiaal waar nu de PET-flessen van worden gemaakt. Bioplastic heeft de toekomst omdat het voordelen biedt qua functionaliteit en bovendien ook de potentie heeft om goedkoper en duurzamer te worden dan gewoon plastic.‘

Waarom worden nog niet alle flessen van PEF gemaakt?

‘We moeten eerst laten zien dat ons productieproces ook op grote schaal toegepast kan worden.

Dat gebeurt straks in een nieuwe fabriek die in Antwerpen gepland staat. Een groot deel van de inkomsten uit onze beursintroductie gebruiken we als kapitaal voor dit project.

We bouwen de fabriek samen met het Duitse BASF. Die onderneming is in de afgelopen 150 jaar uitgegroeid tot het grootste chemieconcern ter wereld.

Voor hen is de samenwerking een kans om ervaring op te doen met wellicht het productieproces van de toekomst en met de constructie van faciliteiten die daarvoor nodig zijn.

Voor ons is het een voordeel om een kapitaalkrachtige partner te hebben met wereldwijde kennis in het bouwen en besturen van chemische fabrieken.

Deze eerste fabriek heeft een geplande capaciteit van 50.000 ton. Dat lijkt veel, maar de fabriek moet straks concurreren op een markt met spelers die faciliteiten hebben van wel 500.000 ton.’

Kan Avantium met de nieuwe fabriek wel geld verdienen?

‘Omdat deze eerste commerciële fabriek nog niet

52

Wie is Frank Roerink?

Frank Roerink studeerde econometrie aan de Universiteit van Amsterdam en heeft daarna een postdoctorale vervolgstudie finance & control aan de Universiteit van Maastricht afgerond. Hij startte zijn carrière bij Unilever. In zijn dertien jaar bij de multinational werkte hij in verschillende (financiële) functies in Nederland, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. In 2007 stapte hij over naar Avantium.

Als chief financial officer speelde hij een sleutelrol bij de beursgang van het bedrijf eerder dit jaar.

de gewenste schaal heeft, zal het productieproces in het begin qua kosten niet concurrerend zijn met de fabricage van plastic uit olie. Het heeft dus geen zin om op prijs te concurreren.

In plaats daarvan richten we ons op het maken van relatief kleine plastic verpakkingen voor dranken die nu nog in glas of blikjes worden verkocht. Die blikjes worden gemaakt van aluminium. Dat metaal

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

is door het hoge energiegebruik bij de productie relatief duur. Bovendien zijn er veel gezondheidszorgen over de binnencoating die de bliksmaak tegengaat. Drankfabrikanten zouden dan ook graag overstappen naar alternatieven, maar die zijn óf duurder óf niet sterk genoeg om het koolzuur in de fles en de zuurstof buiten de fles te houden.

Het bioplastic PEF van de nieuwe fabriek houdt tot vijf keer beter dan gewone PET-flesjes het koolzuur in de verpakking, en tot tien keer beter de zuurstof erbuiten. De volgende fabrieken zullen wel op een concurrerende schaal van circa 400.000 ton gebouwd worden. Het succes van de nieuwe fabriek wordt in de toekomst echter niet alleen afgemeten aan de financiële resultaten, maar ook aan het bewijs dat met onze technologie superieure producten gemaakt worden.’

Het duurt nog jaren voordat de fabriek in Antwerpen operationeel wordt. In de tussentijd kan er van alles gebeuren, variërend van operationele zaken tot flinke schommelingen in de olieprijs.

Is Avantium niet te vroeg naar de beurs gekomen?

‘Als je kijkt naar de reactie van zowel institutionele als particuliere beleggers, is de beursgang een heel goede zet geweest. Van de aandelen die we plaatsten, hadden we 10 procent gereserveerd voor retailbeleggers. En dat gedeelte was maar liefst twintig keer overtekend. De banken die ons bij de beursintroductie begeleidden, wisten niet wat ze meemaakten. Onze beleggers snappen dat ze de komende jaren niet hoeven te rekenen op winst of een snel stijgende omzet.

Ze zien het potentieel van onze technologieën en willen daar al in een vroeg stadium deel van kunnen uitmaken.’ <

Nog meer ijzers in het vuur De technologie om biomassa om te zetten in plastic is de voornaamste troef van Avantium, maar het concern heeft nog meer ijzers in het vuur. Zo werkt de onderneming in Delfzijl samen met AkzoNobel aan een project genaamd Zambezi. Het betreft de ontwikkeling van een proces om glucose te onttrekken aan houtsnippers. Als het bedrijf daarin slaagt, zou het niet meer afhankelijk zijn van voedingsgewassen als grondstof voor bioplastics.

Een ander project van Avantium, Mekong, draait om een proces voor het fabriceren van monoethyleenglycol. Dit is een belangrijke bouwsteen voor plastics. Omdat de omzetting plaatsvindt in één stap in plaats van over meerdere schijven, biedt dit proces een duurzaam alternatief en potentiële kostenvoordelen ten opzichte van de bestaande productieprocessen.

Bijlage van ing

Het risico van niet-beleggen Spaarders hebben meestal vooral oog voor de gevaren van beleggen. Daarbij zien ze helaas maar al te vaak het risico van sparen over het hoofd: mogelijk moeten ze hun financiële doelen bijstellen omdat hun (spaar)rendement te laag ligt.

Het is voor spaarders meestal een flinke stap om te beginnen met beleggen. Daarbij speelt het ontbreken van de zekerheid dat een investering in ieder geval zijn waarde behoudt vaak een grote rol. Dit terwijl een belegger met een gespreide portefeuille over langere perioden bijna altijd een rendement had gehaald dat hoger lag dan dat van een spaarrekening. ‘Bij ING spreken we over de drie risico’s van beleggen,’ zegt Annemieke Tromp, directeur Experience Advies en Affluent bij ING. ‘Het eerste risico is dat je te veel belegt. In een slecht beursklimaat kunnen de verliezen dan hoger oplopen dan je je kunt permitteren.

Het is dus verstandig om een buffer aan te houden van spaargeld voor als het tegenzit. Het tweede risico is dat je niet gespreid belegt. Wanneer je bijvoorbeeld alleen maar investeert in populaire internetbedrijven, loopt je vermogensopbouw een flinke deuk op wanneer de koersen in deze sector snel dalen. Het laatste risico is dat je niet genoeg belegt.

Geld op een spaarrekening kan schijnzekerheid geven. Het wordt weliswaar niet minder, maar het rendement is ook niet genoeg om je financiële doelen te halen.’

Beleggen: eenvoudiger dan je denkt Nederland is een echt spaarland. Volgens de Nederlandsche Bank hebben Nederlandse huishoudens in totaal meer dan 350 miljard euro aan spaargeld op de bank staan. Het is heel gebruikelijk om elke maand een deel van het inkomen

automatisch over te schrijven naar een spaarrekening. Dat kan net zo makkelijk een beleggingsrekening zijn. Stel dat je elke maand 100 euro belegt om over

Annemieke Tromp directeur Experience Advies en Affluent ING

‘Geld op een spaarrekening kan schijnzekerheid geven. Het wordt weliswaar niet minder, maar het rendement is ook niet genoeg om je financiële doelen te halen’

twintig jaar een wereldreis te maken, dan zouden die stortingen bij een gemiddeld risicoprofiel en onder normale marktomstandigheden na twintig jaar uitgroeien tot 35.640 euro. Een spaarrekening zou 29.420 euro hebben opgeleverd.

‘Mensen denken soms nog dat je veel vermogen of kennis van financiële markten moet hebben als je gaat beleggen,’ vertelt Tromp. ‘Maar het is ook een optie om je geld in beheer te geven bij een partij die aan de hand van je risicoprofiel gespreid voor je belegt. Op die manier bouw je op de lange termijn zonder er al te veel omkijken naar te hebben een mooi bedrag op. Toch zijn er steeds minder mensen die beginnen met beleggen. Tien jaar geleden belegde nog 25% van de Nederlanders in de leeftijdscategorie van 25 tot 35 jaar, nu is dat nog maar 13%. In mijn ogen is dat echt zonde. Juist deze groep heeft een heel lange tijdshorizon en kan optimaal profiteren van de voordelen van beleggen.’ 

Annemieke Tromp is na haar studie econometrie aan de Erasmus Universiteit gestart als consultant bij PricewaterhouseCoopers. In 2002 maakte ze de overstap naar ING Group, waar ze de rol vervulde van principal consultant Strategy & Business Change. Via onder meer haar functie als manager marketing sparen groeide ze door naar haar huidige positie van directeur Experience Advies en Affluent.

Groeimarkt dankzij kinderloze babyboomers

Gouden eeuw van filantropie Goede doelen kunnen zich de komende decennia in hun handen wrijven. Een gouden eeuw van filantropie breekt aan, voorspelt hoogleraar filantropie René Bekkers van de Vrije Universiteit in Amsterdam. ‘Dit wordt een enorme groeimarkt.’ tekst: Wessel Simons

La Suite, een initiatief van het Concertgebouw Fonds, verbindt mensen die met een legaat de hoofdstedelijke muziektempel financieel willen steunen.

54

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

I

n nalatenschappen gaat voor charitatieve instellingen steeds meer geld om. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is de totale waarde van nalatenschappen aan zogenaamde algemeen nut beogende instellingen (ANBI’s) bijna vertienvoudigd. Werd in 1982 circa 55 miljoen euro nagelaten aan zo’n 4.400 instellingen, dertig jaar later stond de teller op meer dan 500 miljoen euro aan ongeveer 5.000 instellingen.

Gezondheidsfondsen als KWF Kankerbestrijding, het Nederlandse Rode Kruis en de Hartstichting ontvangen al jaren de meeste gelden.

Altruïstische nalatenschap

René Bekkers (42), hoogleraar filantropie aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam, doet langlopende onderzoeken naar het fenomeen altruïstische nalatenschap. ‘Elk jaar groeit deze markt harder dan voorzien. Dat komt omdat slechts een klein gedeelte van de fondsen rapporteert aan het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). De inkomsten worden herhaaldelijk te laag ingeschat.’ De VU heeft op basis van erfbelastingdata van de Belastingdienst een extrapolatie gemaakt over de periode tussen 2005 en 2012.

Daaruit blijkt dat de werkelijke inkomsten jaarlijks 200 tot 300 miljoen euro hoger liggen dan het CBF rapporteert.

Voor 2013 ligt het officiële totaalcijfer aan filantropische nalatenschappen op 265 miljoen euro. Tellen we voor dat jaar de nalatenschappen aan kerken, musea of lokale fondsen mee, dan staat de teller op 561 miljoen euro.

De inkomsten uit dit soort nalatenschappen nemen

de komende decennia veel verder toe. Bekkers voorspelt zelfs een Gouden Eeuw van de Filantropie. Zo zou er volgens zijn extrapolaties in de periode tussen 2012 en 2059 maar liefst 106 miljard euro naar de goededoelen-kassen vloeien, gemiddeld ruim 2 miljard per jaar over deze periode.

Belastingvrij

Dat nalaten sinds 2006 belastingvrij is, ziet Bekkers niet als dé drijfveer van de historische en toekomstige groei.

‘Belangrijker is dat het aantal kinderloze Nederlanders toeneemt. Hun vermogen ligt gemiddeld hoger door hun bezit in vastgoed en effecten. Ook is deze groep al bij leven zeer betrokken bij bepaalde goede doelen.’

Zijn steekproef onder zo’n 1.000 Nederlanders met een vrij beschikbaar vermogen van 50.000 euro, bewijst: 35 procent van de kinderloze respondenten laat geld na aan een goed doel. Ter vergelijking: slechts 8 procent van de respondenten mét kinderen doet dat.

Andere onderzoeken zijn iets voorzichtiger met hun voorspellingen. Arjen van Ketel (57), adviseur werving nalatenschappen, publiceerde met het Britse onderzoeksbureau Legacy Foresight vorig jaar de Legacy Monitor 2016.

Conclusie: de Nederlandse legatenmarkt groeit het komende decennium jaarlijks met 3 procent. Dat is meer dan de 1,6 procent jaarlijkse groei waar in eerdere jaren sprake van was. Van Ketel onderscheidt twee belangrijke leeftijdsgroepen. Enerzijds zijn er de babyboomers met leeftijden tussen 50 en 70 jaar, en anderzijds de 70-plussers. Van Ketel: ‘De toename van legaten staat op het conto van de babyboomers.

117.760 Erfenissen

Waarvan > € 500.000

4.370 Extrapolatie bedragen van de Belastingdienst, periode 2005-2012 (bron: CBS, uit onderzoek ‘Geven in Nederland’, Vrije Universiteit 2015).

Totale som erfenissen

€ 13,9 miljard Gemiddelde erfsom

€ 118.000 Inkomsten uit filantropische nalatenschappen rapportage Centraal Bureau Fondsenwerving en praktijk Centraal Bureau voor de Statistiek x miljoen euro 600 500 400 300 200 100 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ze willen nog meer aan goede doelen nalaten dan de huidige 70-plussers, de zogenaamde oorlogsbaby’s. Ook ligt hun kinderloosheid 10 procent hoger. Dat zijn harde demografische zekerheden die niet zullen veranderen.’

De groep potentiële gevers is groot, aldus Van Ketel.

‘Mensen met een vermogen vanaf 10.000 euro willen hun nalatenschap in een testament vastleggen. Zo’n 80 procent van alle nalatenschappen vertegenwoordigt de gemiddelde waarde van een eigen huis in Nederland of zit daaronder.’

Bijzonder geval

De goededoelenorganisaties krijgen nu circa 7 procent van hun inkomsten uit nalatenschappen. Maar ‘marktleider’ KWF Kankerbestrijding zit met 25 procent ruim boven het sectorgemiddelde. Ook laten gevers soms uitzonderlijk hoge bedragen na.

Miljonair Arend Broekhuis vergaarde een fortuin met een groothandel in ondergoed en lingerie. Hij liet – zonder medeweten van zijn stieffamilie – in 2013 ruim 12 miljoen euro na aan zowel het Leger des Heils als de Stichting Zonnebloem. ‘Een bijzonder geval, gezien de hoogte van het geldbedrag en de aanwezigheid van een stieffamilie,’ oordelen zowel Bekkers als Van Ketel. Zij verwijzen daarbij naar de wetgeving in Nederland omtrent nalatenschap – met daarin een sleutelrol voor de notaris – waarin weinig ruimte is voor onduidelijkheid.

Maar het beeld dat erflaters onder druk worden gezet om hun vermogen na te laten aan instituties uit de sector, wil de branche koste wat kost vermijden. Van Ketel vindt dat charitatieve instellingen het gevoelige thema

van nalatenschap georganiseerder benaderen. ‘Ze maken medewerkers vrij voor voorlichting en organiseren speciale bijeenkomsten voor erflaters. Een goed voorbeeld is het Concertgebouw Fonds, dat onder de noemer La Suite speciale voordelen voor erflaters in het leven heeft geroepen. Dat varieert van besloten schoolvoorstellingen en repetities tot kinder- en verjaardagsconcerten.’ <

Tips bij nalatenschap 1. Ga tijdig gesprekken

over uw nalatenschap aan met uw partner en kinderen. Wie bij leven zijn nalatenschap voorbereidt, voorkomt verrassingen.

2. Leg uw wensen vast in een testament. Het percentage mensen dat een testament heeft op laten stellen, ligt in Nederland lager dan in het Verenigd Koninkrijk (60 respectievelijk 89 procent van de bevolking). Van Ketel: ‘Gezinssamenstellingen worden complexer, dus testamenten zijn van groot belang.’ De kosten van het opmaken van een testament beginnen bij ongeveer 200 euro.

3. Overdenk grondig welk goed doel en welke doelstellingen u wilt steunen.

Stem uw wensen actief af met het goede doel. Veel goede doelen zijn bereid mee te denken over de realisatie van uw wensen.

4. Wees fiscaal verstandig.

Nalaten is belastingvrij mits het goede doel een algemeen nut beogende instelling (ANBI) is of een sociaal belang behartigende instelling (SBBI).

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 55

Hoog spel – de kunst van het verzamelen Een van de opvallendste veilingstukken bij Catawiki was het kalotje – ‘hoedje’ – dat Franciscus droeg voordat hij paus werd. Dit leverde vorig jaar bij een van hun veilingen 16.000 euro op.

De kans dat het kalotje nog een keer geveild wordt is klein. ‘Kledingstukken van de paus worden na zijn overlijden automatisch relikwieën, waarvan de katholieke kerk verkoop verbiedt,’ legt veilingmeester Frederik Jamees uit.

Er zijn ook volop succesverhalen van meer alledaagse artikelen die een stuk waardevoller bleken te zijn dan de eigenaar ooit had verwacht, zoals een tas van de rommelmarkt die ruim 7.000 euro opbracht of de ongeopende lego­ doos van de Millennium Falcon (Star Wars) die voor bijna 5.000 euro werd geveild. Catawiki kan zo een tweede leven geven aan kranten, stripboeken en andere zaken die tevoorschijn komen bij het opruimen van de zolder en anders in de papierbak waren verdwenen. Computerspellen vormen in dit opzicht een buitencategorie. De geschatte waarde van de spellen in de top-10 die is samengesteld door de in dit segment gespecialiseerde veilingmeester van Catawiki begint bij 3.500 euro. Net als bij andere categorieën is schaarste het sleutelwoord. Van het duurste spel – Gamma Attack voor de Atari 2600 – is slechts één exemplaar bekend. Dat spel is nog steeds in het bezit van verzamelaar Anthony DeNardo, die bijna tien jaar geleden probeerde om het voor ruim 400.000 euro te veilen.

Ook tribale kunstvoorwerpen zijn regelmatig onderdeel van een Catawiki-veiling

56 GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

Verzamelen via internet in opmars

Veiling zonder grenzen Online veilinghuis Catawiki behoort tot de snelst groeiende internetbedrijven. De omzet stijgt met honderden procenten per jaar.

Wat begon als een kleine Nederlandse website voor verzamelaars, is nu een geavanceerde wereldwijde online veiling met 14 miljoen bezoekers waar wekelijks ongeveer 35.000 kavels worden geveild. tekst: Redactie Grip op je Vermogen

N

ederlanders doen hun inkopen steeds vaker via de tablet thuis op de bank of onderweg met de smartphone in plaats van naar de winkelstraat te gaan. De internetverkopen namen vorig jaar volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek met ruim 20 procent toe tot meer dan 20 miljard euro. Behalve aan dagelijkse boodschappen, elektronica en vakanties kopen Nederlanders ook steeds meer verzamelobjecten online. Veilingwebsite Catawiki is daarvoor heel vaak de aangewezen bestemming. Het aanbod is divers: er zijn veilingen van ansichtkaarten, affiches, poppen, beren en postzegels tot speelgoedsoldaten aan toe.

De belangrijkste categorieën zijn die met de hoogste marges. Zoals oldtimers, horloges, kunst, wijn en whisky, maar ook tassen en sieraden. Daarmee richt Catawiki zich vooral op de vrouw die eBay links laat liggen. ‘Vrouwen noemen zich geen verzamelaar,’ zegt oprichter René Schoenmakers. ‘Verzamelen is typisch iets voor mannen. Met postzegels en munten is dat ook zo, maar vrouwen met veel tassen en sieraden zijn natuurlijk net zo goed aan het verzamelen.’

Verder is Catawiki alert op nichemarkten

die extra aandacht trekken, zoals het glaswerk van Swarovski.

De oprichting van Catawiki als website voor verzamelaarscatalogi dateert uit 2008. Drie jaar later startte het bedrijf met de organisatie van online veilingen.

Tegenwoordig heeft Catawiki websites in meer dan tien Europese talen en in het Chinees. ‘We gebruiken kanalen als Facebook en Google om wereldwijd nichedoelgroepen op te sporen,’ vertelt Schoenmakers. ‘Als we een veiling van Märklinmodeltreinen hebben, weten we daarvoor liefhebbers van over de hele wereld te interesseren. Verder meten en analyseren we alles. Die gegevens slaan we op in een datawarehouse en zo kunnen we meteen zien wat goed werkt en wat minder goed gaat. Het geeft ook prima feedback op nieuwe functionaliteiten.’

Buitenlandse investeringen

Catawiki begint elke veiling voor elk product op één euro. Uit onderzoek blijk dat dit beter werkt dan wanneer je op een minimumprijs begint. Schoenmakers: ‘Mensen voelen zich door die ene euro toch meer betrokken, voelen zich voor even virtueel eigenaar van die oldtimer of die mooie armband. Mini-

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 57

Wekelijks worden nu zo’n 35.000 kavels geveild

mumopbrengsten kunnen door aanbieders alleen worden aangegeven bij echt dure kavels. De internationale groei van de Nederlandse onderneming is voor een groot deel te danken aan buitenlandse investeringen. In 2015 betaalden kapitaalverschaffers 75 miljoen euro voor een belang in het bedrijf. De grootste investeerder was Lead Edge Capital – een investeringsfirma die eerder de aandacht trok door in een vroeg stadium geld te stoppen in Alibaba, de Chinese e-commerce-gigant.

Gelijke kansen

Wekelijks worden nu zo’n 35.000 kavels geveild. Elke vrijdag om 12.00 uur gaan de nieuwe veilingen live.

Het blijkt dat een vast ritme het best werkt om mensen steeds te laten terugkeren. Dat tijdstip is als startmoment gekozen omdat het bedrijf zag dat op vrijdagmiddag veel geïnteresseerden graag op hun werk al even de veilingen willen bekijken. In het koopen biedingsproces wordt het benutten en toepassen van geavanceerde technologie steeds belangrijker. Maar niet – zoals eBay doet – door via software biedingen in de laatste milliseconde mogelijk te maken. Die website hanteert een vaste eindtijd, maar dat is niet goed voor een optimale prijsvorming. Als iemand bij een veiling op Catawiki in de laatste minuut biedt, wordt de tijd met een minuut verlengd. Zo hebben alle bieders gelijke kansen om het kavel te winnen.

Voorlopig is de aanpak van Catawiki een groot succes, waar Schoenmakers en medeoprichter Marco Jansen steeds meer vanaf de zijlijn van kunnen genieten. Ze hebben eind vorig jaar de dagelijkse gang van zaken overgedragen aan Ilse Kamps. Onder haar leiding is de onderneming hard bezig om het aantal medewerkers uit te breiden van 400 naar 700. En

58

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

Lambretta Junior, geschatte waarde 1.500 euro

Het kalotje dat Franciscus droeg voordat hij paus werd.

Dit leverde vorig jaar bij een Catawiki-veiling 16.000 euro op Ook te koop: een maanmeteoriet – Dar al Gani 400 – van 10,7 gram, 112 millimeter

Bij Catawiki worden oldtimerveilingen gehouden met onder andere Ferrari’s

Postzegels en superbeleggen

Space Age-lamp, ontwerp Max Sauze, geschatte waarde 700 euro

de toonaangevende Financial Times zette Catawiki eerder dit jaar op de dertiende plaats op de ranglijst van snelst groeiende bedrijven in Europa: de hoogste notering voor een Nederlands bedrijf. <

Wat is de overeenkomst tussen de Britse koningin Elizabeth, schaakgrootmeester Anatoly Karpov en superbelegger Warren Buffett die zijn beleggingsmaatschappij Berkshire Hathaway uitbouwde tot een imperium met een waarde van ruim 400 miljard euro? Alledrie hebben ze in hun vrije tijd een uitgebreide postzegelverzameling opgebouwd. Buffett schrijft zelfs een deel van zijn beleggingssucces toe aan eigenschappen als discipline en nieuwsgierigheid die hij in zijn jeugd cultiveerde via het verzamelen van postzegels. Bij Catawiki vormen postzegels een van de populairste veilingcategorieën.

Bijlage van BlackRock Bijlage van BlackRock

Goed beleggen hoeft niet duur, Goed beleggen hoeft niet duur, lastig of tijdrovend te zijn lastig of tijdrovend te zijn De drempel om te gaan beleggen is een stuk lager dan het lijkt. Ook als u niet De gaan van beleggen een zijn stukerlager dan het lijkt.

Ook alsom u niet veeldrempel geld, tijdom ente kennis zaken is hebt, verschillende manieren toch veelvruchten geld, tijdteen kennis van van de zaken hebt, eigenschappen zijn er verschillende manieren om toch de plukken gunstige van gespreid beleggen. de vruchten te plukken van de gunstige eigenschappen van gespreid beleggen.

Bijna driekwart van de Nederlanders wil nietdriekwart gaan beleggen, uit opinieBijna van deblijkt Nederlanders onderzoek van vermogensbeheerder wil niet gaan beleggen, blijkt uit opinieBlackRock1.van ‘Veel mensen laten zich weeronderzoek vermogensbeheerder 1 houden omdat zemensen denken laten dat beleggen BlackRock . ‘Veel zich weerheel duur of risicovol is, of dat je veel houden omdat ze denken dat beleggen kennis van zaken moet hebben,’ vertelt heel duur of risicovol is, of dat je veel Paulo Varela Nunes, director Nederland kennis van zaken moet hebben,’ vertelt bij vermogensbeheerder BlackRock.

‘Als Paulo Varela Nunes, director Nederland je laat zien dat het ook mogelijk is om bij vermogensbeheerder BlackRock. ‘Alsde kosten laagdat te houden om hetisrisico je laat zien het ook en mogelijk om de te verminderen door spreiding, merk je kosten laag te houden en om het risico datverminderen mensen tochdoor anders tegen beleggen te spreiding, merk je aankijken. over allerlei dat mensenDoor tochspreiding anders tegen beleggen categorieën als aandelen, staatsobligaties aankijken. Door spreiding over allerlei en alternatieve beleggingen, kan een categorieën als aandelen, staatsobligaties tegenvaller in het ene segment worden en alternatieve beleggingen, kan een opgevangenindoor een segment meevallerworden elders.’ tegenvaller het ene Hoe groot hetdoor voordeel van gespreid opgevangen een meevaller elders.’ beleggen is, wordt vaak onderschat.

Hoe groot het voordeel van gespreid Veel mensen denken datvaak het vooral aankomt beleggen is, wordt onderschat.

Veel op selectie van de aandelen of bemensen denken datbeste het vooral aankomt paling van hét op selectie vanperfecte de bestemoment aandelenom of inbe-of uit te stappen.

Uit onderzoek blijkt echter paling van hét perfecte moment om in- of datte selectie en timing maar voor 4 respecuit stappen.

Uit onderzoek blijkt echter tievelijk 2 procent invloed het dat selectie en timing maarhebben voor 4 op respeclangetermijnrendement van een belegger. tievelijk 2 procent invloed hebben op het De overige 94 procent wordt bepaald langetermijnrendement van een belegger. door de verdeling over wordt de beleggingsDe overige 94 procent bepaald 2 categorieën . door de verdeling over de beleggingscategorieën2.

Drie mogelijkheden Er zijnmogelijkheden diverse manieren om gespreid te Drie beleggen: zelf manieren beleggen,om beleggen met Er zijn diverse gespreid te

beheer of beleggen in een profielfonds.

Ervaren beleggers kiezen beheer of beleggenkunnen in een ervoor profielfonds. om zelf een portefeuille bij te houden Ervaren beleggers kunnen ervoor kiezen metzelf aandelen, obligatiesbij enteandere belegom een portefeuille houden gingen.

Behalveobligaties de nodige tijd met aandelen, enkennis andereenbelegis daarvoor een behoorlijk kapitaal nodig gingen. Behalve de nodige kennis en tijd om voldoende te brengen. is daarvoor eenspreiding behoorlijkaan kapitaal nodig Gelukkig zijn erspreiding ook oplossingen om voldoende aan te brengen. voor wie niet zwemt in tijd, geld en kenGelukkig zijn er ook oplossingen nis. Uwie kunt al zwemt vanaf 50 per maand voor niet in euro tijd, geld en kenbeginnen met gespreid beleggen via nis. U kunt al vanaf 50 euro per maand Beleggen met Beheer bij ING. U maakt beginnen met gespreid beleggen via zelf de keuze u wilt lopen, Beleggen methoeveel Beheer risico bij ING. U maakt variërend van hoeveel zeer defensief zeer zelf de keuze risico utot wilt lopen, offensief.

Ook kiest u welke beleggingsvariërend van zeer defensief tot zeer strategie u past.beleggingsoffensief.het Ookbeste kiestbij u welke De derde het mogelijkheid beleggen in strategie beste bij uispast. eenderde profielfonds.

‘Een profielfonds De mogelijkheid is beleggen is in een beleggingsfonds dat gespreid belegt een profielfonds. ‘Een profielfonds is in een allerlei landen, sectoren en beleggingsbeleggingsfonds dat gespreid belegt in categorieën,’ Varela en Nunes uit. allerlei landen,legt sectoren beleggings‘Het is dus letterlijk in éénNunes klap gespreid categorieën,’ legt Varela uit. beleggen, want je hoeft er maar één be‘Het is dus letterlijk in één klap gespreid leggingsfonds voor aan te schaffen. beleggen, want je hoeft er maar éénHet beis de meest laagdrempelige manier van leggingsfonds voor aan te schaffen.

Het gespreid beleggen.’

Bij de profielfondsen is de meest laagdrempelige manier van van BlackRock – BlackRock Managed gespreid beleggen.’ Bij de profielfondsen Index Portfolios– –BlackRock hebt u deManaged keuze uit drie van BlackRock varianten: defensief, gematigd en groei.

Index Portfolios – hebt u de keuze uit drie Voor elke variant stellen de specialisten varianten: defensief, gematigd en groei. van eenstellen portefeuille samen VoorBlackRock elke variant de specialisten van ETF’s en indexfondsen.

Dit zijn bevan BlackRock een portefeuille samen leggingsinstrumenten die niets anders van ETF’s en indexfondsen.

Dit zijn bedoen dan zo goed mogelijk hetanders verloop leggingsinstrumenten die niets

volgen van beursindices, zoals bijvoorbeeld S&P500 Index. De voordelen volgende van beursindices, zoals bijvoor- zijn dat dede kosten laagIndex. liggenDe envoordelen deelnemers beeld S&P500 zijn gespreid beleggen in zowel als dat de kosten laag liggen enaandelen deelnemers obligaties. gespreid beleggen in zowel aandelen als Ook voor meer ervaren beleggers kunnen obligaties. profielfondsen zijn. Varela Ook voor meer aantrekkelijk ervaren beleggers kunnen Nunes: ‘Of u nuaantrekkelijk belegt in profiel profielfondsen zijn.fondsen Varela of via Beleggen Beheer bij ING, in Nunes: ‘Of u nu met belegt in profiel fondsen beide gevallen zou u zonder dat u er of via Beleggen met Beheer bij ING, inveel omkijken naar hebt de lange beide gevallen zou uop zonder dat termijn u er veel toch een mooi bedrag omkijken naar hebt op bij de elkaar lange kunnen termijn beleggen.’  bedrag bij elkaar kunnen toch een mooi

beleggen: zelf beleggen, beleggen met

doen dan zo goed mogelijk het verloop

beleggen.’ 

Paulo Varela Nunes director Nederland bij Paulo Varela Nunes vermogensbeheerder BlackRock director Nederland bij vermogensbeheerder BlackRock

‘Beleggen in ‘Beleggen in een profielfonds een is profielfonds de meest is de meest laagdrempelige laagdrempelige manier van manier van gespreid beleggen’ gespreid beleggen’

www.ing.nl/Beleggen/met-Beheer 1. Bron: BlackRock Global Investor Pulse 2017.

2. Bron: Brinson, Hood en Beebower – Financial Analysts Journal 1995.

www.blackrock.nl www.ing.nl/Beleggen/met-Beheer

1. Bron: BlackRock Global Investor Pulse 2017.

2. Bron: Brinson, Hood en Beebower – Financial Analysts Journal 1995.

www.blackrock.nl

De bank van de toekomst Een groot deel van de Nederlanders regelt alle bankzaken via smartphone of tablet in plaats van op het kantoor van de bank. Benoît Legrand laat via een kijkje in de keuken van ING zien hoe de bank voorop blijft lopen bij alle (technologische) ontwikkelingen. tekst: Redactie Grip op je Vermogen

V

ia een smartphone weet je na enkele toetsaanslagen al wat je banksaldo is en met een betaalapp kun je binnen luttele seconden geld overmaken naar een andere rekening.

‘Nog maar een paar jaar geleden moest je voor bijna alle bankzaken langsgaan bij een bankkantoor,’ benadrukt Benoît Legrand, Global Head of Fintech bij ING, de revolutie die de bankensector doormaakt.

‘Elke maand ontstaan er nieuwe bedrijfjes die een financiële dienst of app ontwikkelen. Volgens consultancyfirma Accenture wordt ruim 30 procent van de inkomsten van grote banken als ING bedreigd door de opkomst van deze nieuwe vorm van concurrentie.’ Er zijn volop voorbeelden van nieuwe financiële dienstverleners met een nieuwe technologie – zogeheten fintechs – die een flinke groei doormaken. Zo heeft het in 2007 in Amerika opgerichte Lending Club in tien jaar tijd bijna 30 miljard dollar aan krediet verstrekt.

Innovatief karakter

ING leverde in het verleden al het ultieme bewijs dat innovatie niet alleen iets voor startende ondernemingen is. In 1997 lanceerde de bank ING Direct in Canada: een nieuwe manier van bankieren zonder lokale kantoren, maar met dienstverlening via internet of telefoon en een relatief hoge spaarrente.

De activiteiten van deze eerste online bank werden onder meer uitgebreid naar de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 61

Australië. Uiteindelijk had ING Direct wereldwijd ruim twintig miljoen klanten met een gezamenlijk spaarvermogen van 250 miljard euro. Een verschil met twee decennia geleden is dat de technologische ontwikkeling tegenwoordig een stuk sneller gaat en dat het aantal nieuwkomers op het vlak van financiële dienstverlening groter is dan ooit tevoren. Samenwerking met fintech-bedrijven is dan ook onderdeel van de strategie van ING. Momenteel werkt de bank samen met ongeveer 100 fintechs overal ter wereld. ‘We krijgen toegang tot nieuwe technologie die ons in staat stelt om onze klanten beter, sneller en op meerdere manieren van dienst te zijn,’ legt Legrand uit. ‘Maar je moet niet vergeten dat technologie slechts een middel is en geen doel op zich. Onze sleutel voor succes is om dat middel goed in te zetten.’

Veel meer dan een mooi gadget

Wie is Benoît Legrand?

Als Global Head of Fintech is het de rol van Benoît Legrand om ervoor te zorgen dat ING qua technologie en bedrijfscultuur bijblijft – en bij voorkeur vooroploopt – bij alle ontwikkelingen op het vlak van financiële innovatie. Hij reist de wereld rond om te leren van start-ups en lokale initiatieven van de bank.

Andere manier van werken

Dat is een flinke uitdaging voor een traditionele bank met wereldwijd meer dan 50.000 werknemers. Om mee te kunnen gaan met veranderingen die elkaar steeds sneller opvolgen en in te spelen op wensen van klanten die steeds hogere eisen stellen aan hun bank, heeft ING ervoor gekozen om op een andere manier te gaan werken. In Nederland is deze manier van werken al ingevoerd. De traditionele afdelingen hebben plaatsgemaakt voor zogeheten squads. Dat zijn kleine, zelfsturende teams van zeven tot negen mensen met een gezamenlijk doel, zoals het verbeteren van klantervaringen of het ontwikkelen van innovaties in het betalingsverkeer. Het

62

team bestaat uit mensen met verschillende expertises. Hierdoor voorkomt ING dat afdelingen langs elkaar heen werken: commerciele mensen zullen geen

‘De tevredenheid van onze klanten wordt voor een groot deel bepaald door ervaringen met onze dienstverlening,’ vertelt Legrand. ‘Bankieren moet eenvoudig, transparant en makkelijk zijn. Bij het ontwikkelen van nieuwe oplossingen zijn we dan ook niet gericht op het maken van mooie tools, maar op het verbeteren van de klantervaring.’ De cliënt is de eerste van 3 c’s in het innovatieproces van ING. De tweede c staat voor een cultuur waarin ruimte is voor nieuwe ideeën. De bank had in het verleden al primeurs met de eerste pinautomaat in Nederland en met online bankieren. De laatste c staat voor connectie. ING is een speler van wereldformaat met kantoren in meer

de klant voldoen. Bovendien kon in de nieuwe opzet een deel van de managementlagen worden weggesneden. ‘Wij noemen dit agile werken,’ vertelt

Samenwerking met fintech-bedrijven is onderdeel van de strategie van ING producten verzinnen die onmogelijk te maken zijn en productontwikkelaars maken geen oplossingen die niet aan de wensen van

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

Legrand. ‘Er is een plattere organisatie ontstaan met korte lijnen waardoor we veel sneller kunnen schakelen. Op ons hoofdkantoor

dan veertig landen op verschillende continenten. ‘Dat is een groot voordeel, want elk gebied zit in een andere fase van de innovatiecyclus,’ zegt Legrand. ‘De lessen die we leren en ervaringen die we opdoen in de diverse landen kunnen we in andere markten toepassen. Via het leggen van de juiste connecties hebben we de kans om klanten een betere ervaring te bieden dan wanneer we een lokale speler waren geweest. Ook kunnen we via onze 52.000 medewerkers de innovatieve cultuur verder uitbouwen: er komen veel ideeën van onze eigen mensen, onder andere via de jaarlijkse Innovation Bootcamp.

in Amsterdam hebben we niet alleen de organisatie, maar ook de inrichting veranderd. De muren tussen de verschillende afdelingen zijn letterlijk afgebroken en we werken in grote ruimtes met glazen wanden. De drempel om naar een collega van een ander squad toe te stappen is heel laag en ik merk dat veel collega’s tegenwoordig met meer plezier naar hun werk komen.

Als organisatie zijn we op die manier klaar voor een toekomst waarin we onze klanten nog beter van dienst kunnen zijn.’ <

Volvo v90 90TH ANNIVERSARY EDITION MADE BY SWEDEN

In 1927 produceerden we de eerste Volvo. In de loop der jaren hebben we tientallen innovaties gelanceerd, waarvan sommige de wereld hebben veranderd. Nu, 90 jaar later, introduceren we de V90 90th Anniversary Edition. Onze visie op Scandinavisch design en veiligheid, waarin al onze innovaties samenkomen.

Deze gelimiteerde editie is zeer compleet met o.a. lederen bekleding, Sensus navigatie met Volvo On Call, smartphone integratie via Apple CarPlay of Android Auto, BLIS, adaptieve cruise control, Pilot Assist en Park Assist met parkeercamera achter. Leverbaar met de krachtige T5 benzinemotor met achttrapsautomaat.

ONTDEK 90 JAAR INNOVATIE VOLVO V90 | 90TH ANNIVERSARY EDITION VOOR € 56.795 KOM LANGS BIJ DE VOLVO-DEALER OF BOEK EEN PROEFRIT VOLVOCARS.NL/NINETY

Volvo V90 vanaf € 56.795 (consumentenadviesprijs) of € 55.615 (fiscale waarde). Lease vanaf € 769 p.m., excl. btw en brandstof, o.b.v. Full Operational Lease, 60 mnd, 15.000 km p.j., Volvo Car Lease: 020-65 873 10 (kantooruren). Wijzigingen voorbehouden. Raadpleeg voor meer informatie de verkoopvoorwaarden op www.volvocars.nl. Gem. verbruik: 6,8 l/100 km (14,7 km/l), gem. CO2-uitstoot 154 g/km.

Afnemende koopkracht van spaartegoeden

Drie alternatieven voor de spaarrekening Het is lastig, maar beleggen vlak voor en na het pensioen kan wel. Grofweg zijn er drie mogelijkheden: de matching & return-portefeuille, lifecyclebeleggen en inkomenbeleggen.

Wat zijn de voor- en nadelen? tekst: Harry Geels

H

et beleid van de centrale banken is al jaren desastreus voor spaarders en gepensioneerden.

Vroeger voldeed sparen in de meeste gevallen om aanvullend inkomen te genereren naast de AOW en/of het pensioen. Maar rekening houdend met inflatie en vermogensrendementsheffing neemt de koopkracht van spaartegoeden nu ieder jaar af. Grip op je Vermogen zet drie alternatieven voor de spaarrekening op een rij. Wie moeite heeft met beleggen â&#x20AC;&#x201C; hoe defensief ook â&#x20AC;&#x201C; rest niets anders dan te blijven sparen.

En te accepteren dat u op uw vermogen inteert in afwachting van betere tijden.

Matching & return De termen matching en return komen uit de pensioenwereld. In eerste instantie brengt een pensioenfonds in kaart wat het de komende jaren aan uitkeringen moet doen. Hier wordt een defensieve beleggingsportefeuille tegenover gezet die met een hoge mate van waarschijnlijkheid aan de benodigde uitkeringen kan voldoen.

Deze zogeheten matchingportefeuille bestaat vooral uit staatsleningen en bedrijfsobligaties met een hoge rating, en tegenwoordig soms ook uit veilige hypotheken en/of private leningen.

Het is wel altijd passen en meten. De aflossingen en rentebetalingen moeten precies worden afgestemd op de uitkeringen. Zo worden er obligaties met verschillende looptijden gekocht, de zogenaamde dakpanconstructie. Het pensioenfonds moet in veilige obligaties of

64

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

leningen beleggen om de kans op niet-nakoming van de verplichtingen zo klein mogelijk te maken. Naast de matchingportefeuille wordt vervolgens een returnportefeuille aangelegd. Deze bestaat uit risicovollere beleggingen, die een hoger rendement kunnen genereren. Deze portefeuille wordt langer weggezet. Gaat het goed met de rendementen, dan kunnen eventuele winsten tussentijds worden afgeroomd om daar iets leuks mee te doen. Voor pensioenfondsen zouden dat hogere uitkeringen aan de gepensioneerden kunnen zijn.

Wat pensioenfondsen doen, kunnen individuen ook. Het vereist wel enig huiswerk. U moet namelijk een planning maken van de inkomsten en uitgaven in zeg de komende tien jaar tot twintig jaar, of afhankelijk van de persoonlijke situatie mogelijk nog verder. Het gat tussen de verwachte inkomsten en uitgaven wordt opgevuld met de veilige matchingportefeuille. Is er vervolgens nog vermogen over, dan kan dat worden belegd in een returnportefeuille, die kan bestaan uit bijvoorbeeld aandelen of alternatieve vormen van beleggen als vastgoed, private equity, grondstoffen of hedgefunds. De matching & return-benadering is een relatief veilige manier van beleggen voor het pensioen.

Er wordt namelijk alleen risicovoller belegd voor dat deel van het vermogen dat de eerste jaren niet nodig is om uitgaven mee te doen.

Blijft er na de matching weinig of niets over, dan wordt er ook niet of maar beperkt risicovol belegd. Is er wel een leuk bedrag over voor de returnportefeuille, dan liggen potentieel hogere rendementen in het ver-

schiet. De returnportefeuille mag ook in koers fluctueren.

Een eventuele tussentijdse daling leidt niet meteen tot uitgavenproblemen. Aan de andere kant bestaat de matchingportefeuille wel uit beleggingen. Er bestaat altijd een kans, hoe klein ook, dat ook veilige obligaties of leningen niet of slechts gedeeltelijk worden uitgekeerd. Zo hadden obligaties van Lehman Brothers en Bear Stearns enkele uren voordat de zakenbanken in 2008 failliet gingen nog een AArating (de op één na hoogste kredietwaardigheid). Natuurlijk, ratingbureaus hebben hun leven gebeterd, maar in een crisis kunnen zaken toch anders gaan dan verwacht.

Een ander nadeel van de matching & return-benadering is dat ook de veilige obligaties nu weinig opleveren. De matchingportefeuille zal relatief groot zijn. Tot slot kunnen ook obligatiekoersen tussentijds bewegen. Niet dat die fluctuaties ertoe doen – het gaat bij de matchingportefeuille immers om de coupons en aflossingen – maar bij sommige mensen geeft beweeglijkheid toch onrust.

Lifecyclebeleggen In de VS is lifecycle-beleggen populair. Van Amerikanen wordt al lange tijd gevraagd om zelf voor het pensioen te beleggen. Het idee is hier dat er belegd wordt in beleggingsfondsen die een vaste afloopdatum hebben, ook wel target date funds genoemd. Deze fondsen wikkelen op een gegeven moment af en komen tot een uitkering. Daarnaast beleg-

STEL de juiste vragen

over een target date-fonds Nemen de kosten af als het fonds defensiever gaat beleggen? Zijn er dubbele kosten als er sprake is van een fund-offunds? Worden de juiste kosten berekend voor actief en passief beheer? Welke beleggingsstrategie wordt bij actief

beheer gebruikt: technisch, fundamenteel of kwantitatief (of een combinatie) en past die strategie bij u? Wordt relatief snel of juist langzaam teruggeschakeld naar defensievere beleggingen bij lifecycle-beleggen? Wordt er

gen de beheerders in de loop van de tijd steeds defensiever. Dit betekent dat de allocatie naar obligaties ieder jaar oploopt, zodat het fonds steeds beperkter geraakt kan worden door een eventuele crash op de aandelenmarkten. Lifecycle-beleggen wordt vooral ingezet om al op jongere leeftijd voor het pensioen te gaan beleggen.

Iemand van begin veertig koopt bijvoorbeeld een nog 25-jaar lopend target returnfonds. Maar het is ook goed mogelijk om een hierboven genoemde dakpanconstructie op te zetten van meerdere fondsen die in verschillende jaren aflopen na de pensioenleeftijd. Het voordeel van deze fondsen is de eenvoud.

gewerkt met een ervaren team of is het een bijproduct van de fondsbeheerder?

En: kijk naast het trackrecord ook naar verschillende vormen van risico (beweeglijkheid en maximale procentuele teruggang (drawdown).

Een fondsbeheerder kiest de beleggingen en hij kan, vooral aan het begin van de looptijd, offensiever beleggen, in een poging om extra rendement te maken. In een fonds kan over het algemeen ook beter worden gespreid dan in de portefeuille van een individuele belegger.

Maar er zijn ook nadelen.

Fondsbeheerders vragen vergoedingen en die gaan van het rendement af. Ook zijn er gedurende de looptijd transactiekosten om de portefeuille steeds defensiever te herbalanceren.

Het is verder belangrijk te weten dat er grote verschillen bestaan tussen de diverse aanbieders van deze producten. Sommige hanteren

RUIM AANBOD Matching met ETF’s

E

en matchingportefeuille hoeft niet per se uit individuele obligaties te bestaan. De ETF-industrie ontwikkelt steeds meer specifieke producten voor pensioenbeleggers. In de VS bestaat al een ruim aanbod van zogeheten target maturity bond ETF’s, die aflopen op een vaste datum, goedkoop zijn en een goedgespreid mandje aan obligaties bevatten. Het is de verwachting dat Europa volgt.

december 2017 | GRIP OP JE VERMOGEN 65

SOMS VASTE UITKERING Buy & write

O

ok zogeheten buy & writefondsen passen prima in een inkomensportefeuille. Dit zijn fondsen waarin aandelen – vaak met een hoog dividend – worden gecombineerd met bijvoorbeeld geschreven callopties om extra premie te genereren.

Sommige van deze fondsen hanteren zelfs een vaste uitke-

ring per jaar. Mochten de dividenden en de optiepremies niet voldoende zijn, dan kan in sommige gevallen het fonds zich gedeeltelijk ‘opeten’, door een deel van de onderliggende portefeuille te verkopen. Bekende buy & write-fondsen zijn het NN Premium Dividend Fund, Pioneer European Target Income Fund,

een agressieve lifecycle: zij houden lange tijd de allocatie naar risicovollere beleggingen hoog. Andere fondsen zijn defensiever.

Ook de soorten beleggingen kunnen verschillen. Er zijn lifecycle-fondsen die bijvoorbeeld mogen beleggen in grondstoffen, vastgoed of private leningen en hypotheken, andere doen alleen de standaardcategorieën aandelen en obligaties. Beleggers moeten dus het nodige vergelijkend-warenonderzoek doen (zie kader Stel de juiste vragen over een target datefonds). Door de trend dat mensen steeds meer zelf hun pensioen moeten regelen, is het aantal aanbieders van lifecycle-fondsen sterk toegenomen. Ook in Nederland bieden bijna alle bekende partijen, zoals NN Investment Partners, ABN Amro, Robeco en Achmea deze producten aan. Tot slot vraagt ook deze vorm van pensioenbeleggen onderhoud. De waarde van deze fondsen fluctueert, afhankelijk van de beleggingsresultaten. Er moet regelmatig worden gemonitord of de vermogensontwikkeling van de fondsen overeenkomt met

66

Schroder European Dividend Max Fund en UBAM Europe Equity Dividend+. Deze fondsen verschillen van elkaar, vooral in de soort optiestrategie die ze hanteren.

Het ene fonds heeft een vaste strategie die consequent wordt opgezet, het andere fonds opereert meer discretionair, waarbij de beheerders naar de markt-

de benodigde middelen op de afloopdata.

Inkomenbeleggen Het idee van inkomenbeleggen is de samenstelling van een portefeuille van beleggingen die relatief hoge uitkeringen doen. Die uitkeringen dienen dan als de noodzakelijke aanvulling op het inkomen na het pensioen. Typische beleggingen die in dit concept passen, zijn beursgenoteerd vastgoed (reguliere en

omstandigheden kijken. Sommige fondsen gebruiken naast geschreven calls ook wel puts. Ook het universum kan verschillen. In de tabel onder aan de pagina staan alleen de fondsen die zich richten op Europese aandelen.

Uitgezonderd het fonds van NN richten de meeste fondsen zich op hoogdividendaandelen.

relatief hoge dividenden), direct vastgoed (huren), hoogdividendaandelen, high yield-obligaties en obligaties uit de opkomende markten.

De keuze hangt vaak af van voorkeuren. Zo hebben sommige mensen een voorkeur voor direct vastgoed. Ze houden ervan om de stenen te kunnen zien en aanraken.

Daarbij fluctueren de prijzen van direct vastgoed gevoelsmatig minder dan beleggingen op de beurs. Anderen prefereren juist beursgenoteerde beleggingen, die ze ieder moment kunnen verkopen. Ons advies is ook hier te spreiden tussen de

verschillende inkomenscategorieën. Ondanks de lage rentes kan met een goed gespreide inkomensportefeuille nog altijd een jaarlijkse uitkering van zo’n 5 procent worden gerealiseerd. Wie bij vastgoed leverage (geleend geld) gebruikt, kan zelfs hoger uitkomen. Wie 50.000 euro per jaar als aanvullende inkomsten nodig heeft, moet dus een portefeuille van zo’n 1 miljoen euro beschikbaar hebben. De portefeuille wordt over het algemeen niet gebruikt om uitkeringen mee te doen.

Het voordeel van inkomensbeleggen is de eenvoud: stel een doeluitkering vast en pas de portefeuille daarop aan. Het nadeel is dat de portefeuille soms niet groot genoeg is. Hiervoor zijn overigens oplossingen, bijvoorbeeld door te beleggen in fondsen die zichzelf kunnen ‘opeten’ (zie kader Buy & write). Een ander nadeel is dat hier vaak wordt belegd in beweeglijke beleggingscategorieën. De uitkeringen mogen dan relatief stabiel zijn, dat geldt meestal niet voor de onderliggende aandelen of obligaties. Deze benadering is alleen geschikt voor de ‘echte’ belegger met een neutraal tot offensief risicoprofiel. <

Scorend vermogen Target maturity date-fondsen

Blauwtulp- Rendement, €, geannualiseerd

score

1 jaar

3 jaar

5 jaar

ISIN

Fidelity Target™ 2025 (Euro) Fund ABN Amro Pension Lifecycle 2025 Robeco Life Cycle Fund 2025

7,32 6,65 6,51

7,0% 4,2% 4,5%

9,1% 6,5% 4,4%

2,0% 7,7% 6,3%

LU0251131792 LU0498838464 LU0966309212

Buy & write-fondsen NN Premium Dividend Fund Pioneer Fds Eurp Equity Target Schroder ISF European Dividend Max UBAM Europe Equity Dividend+

7,94 6,48 6,29 4,30

18,1% 12,1% 12,9% 6,6%

6,1% 3,7% 2,7% 1,5%

8,3% 8,6% 7,5% 3,0%

NL0006311748 LU0701926320 LU0319791538 LU0717718224

Bron: Morningstar Direct, T&E inmaxxa-multimanagerplatform. Blauwtulp-score: objectieve score (0-10) berekend op basis van 26 prestatiefactoren, zoals kosten. Peildatum: 30 juni 2017

GRIP OP JE VERMOGEN | december 2017

Fris kleding op, gewoon thuis Verzorg pakken, jurken, truien en meer met één druk op de knop, zodat jij en je kleding er altijd scherp uitzien www.lg.com/nl

CLEANING YOUR CLOTHES WILL NEVER BE THE SAME AGAIN

Beleggen met beheer Voor wie vooruit wil

Kijk op ing.nl/beleggen