Een undercover onderzoek
“
De eerste keer dat we binnen kwamen, stonden de tranen in mijn ogen. Al die vragende ogen, de wonden, de dode dieren, konijnen die zichtbaar pijn hebben, ik vind dat nog steeds moeilijk om te zien. Ik hoop echt dat mensen geen vlees gaan eten, als ze deze beelden zien.”
............................... Onderzoek locaties Kelpen-Oler, Heideweg 8
Notter, Klokkendijk 40
Eigenaar Frans Köhlen kreeg van de Dierenbescherming een ster van het Beter Leven Kenmerk. Hij kreeg de ster voor de manier waarop hij de moederkonijnen houdt. De kinderen zitten opeen gepropt in reguliere hokken, sommige met plastic matjes, veel ook zonder. Er liggen dode, aangevroten konijnen tussen de levende, konijnen
De fam. Eeftink heeft 1700 moederkonijnen. Het onderzoeksteam heeft een moeder met een ingegroeid oormerk gefilmd en een ander heeft diarree. Er liggen
hebben ooraandoeningen en eentje mist een heel oor.
Op konijnenhouderij Strijbosch zag het onderzoeksteam konijnen met oog infecties, wonden aan hun oren, dieren met hersen- of zenuwontstekingen en dode dieren tussen de levende.
Wierden, Schapendijk 4 Eigenaar Johan Briene was tot dit jaar voorzitter van de LTO vakgroep konijnenhouderij. De stal ligt bezaaid met dode dieren, zowel in de kooien als op de grond. Onder de kooien, tussen de uitwerpselen, liggen dode konijnen die aan het ontbinden zijn. Hier lopen ook nog levende konijnen tussen rond.
Reusel, ‘t Holland 1
undercover onderzoek ................................ No fun for flappie
aan de oren.
Reusel, ‘t Holland 7 Eigenaar Sjef Lavrijsen is de huidige voorzitter van de LTO vakgroep konijnenhouderij. Hij heeft 2000 moederkonijnen. Op zijn locatie aan ‘t Holland 7 zag het onderzoeksteam zieke en stervende dieren. Ook zijn er konijnen met vergroeiingen en tumoren. Verschillende dieren hebben een hersen- of zenuwontsteking. Een moederdier is verlamd.
Vlierden, Baarschotseweg 2
Inhoud
4 Konijnen in de industrie ................................. Een zieke industrie .....................................6 8 Konijnen in de natuur ................................... Diervriendelijk leven ..................................9 Over Ongehoord .........................................9
Elsendorp, Elsendorpseweg 78
Nog nooit werd er onaangekondigd gefilmd in Nederlandse konijnenhouderijen. ONGEHOORD heeft nu de schokkende beelden gepubliceerd die een onderzoeksteam ‘s nachts maakte. Zij bezochten 10% van de Nederlandse konijnenhouderijen. Dit nieuwe onderzoek toont aan dat de realiteit van vleeskonijnen nog veel erger is dan gedacht.
De familie Bekkers-Hubers houdt 1400 konijnen in een snelbouw stal. Hoewel de moederdieren de plastic matjes hebben, zijn er ernstige voetproblemen vastgelegd. Ook zijn er dieren met wonden in deze stal. Er is een babykonijn te zien die niet op het matje kan lopen.
Haarsteeg, de Omloop 10
De opeengepakte dieren hadden wonden, tumoren, vergroeiingen, hersenontsteking, diarree en andere aandoeningen. Op alle onderzochte bedrijven lagen dode dieren tussen de levende. De enige konijnenhouder in Nederland met een Beter Leven Ster van de Dierenbescherming houdt het merendeel van zijn vleeskonijnen onder exact dezelfde omstandigheden als in standaard houderijen. Ook het nieuwe welzijnsplan, door de sector zelf opgesteld, blijkt niets voor de konijnen te verbeteren.
2
Eigenaar Sjef Lavrijsen is de huidige voorzitter van de LTO vakgroep konijnenhouderij. Hij heeft 2000 moederkonijnen. Op zijn locatie aan ‘t Holland 1 liggen dode konijnen tussen de levende. De levende konijnen grazen van de huid van de doden, alsof de haren gras zijn. Ook proberen ze holen te graven in de huid van dode soortgenoten en knabbelen ze
dode baby-konijnen tussen de levende.
Bij de konijnenhouderij van Jan Pullens staan tonnen vol met dode konijnen, in verschillende stadia van ontbinding. Ook binnen liggen tussen de levende, verschillende dode dieren. Er zijn konijnen vastgelegd zonder oren of verminkte oren. Konijnen hebben wonden, sommige door vraat van andere dieren. Ook zijn er konijnen met hersen-of zenuwontsteking.
Haarsteeg, de Omloop 10 | Jan Pullens
Ongehoord | achtergeslotendeuren.org
3
................................ Konijnen in de industrie
een draadgazen kooi met haar kinderen. Juist voedsters hebben veel last van ziektes en stereotyp gedrag. Dit komt doordat ze veel langer in de draadgazen kooi leeft. Een voedster wordt na een jaar doodgemaakt, of eerder als ze niet genoeg jongen krijgt of ziek wordt. Als de moeder het een jaar volhoudt in de industrie, heeft ze 7 tot 8 nesten gehad, met gemiddeld 10 baby’s. Vlak nadat de moeder, voedster, is bevallen, wordt ze weer bevrucht. Ze wordt dan voor een of twee dagen afgesloten van haar kinderen door de klep van de nestbak te sluiten. Dit
gebeurt omdat ze dan “willig” wordt, ze wil gedekt worden. Natuurlijk zorgt het sluiten van de klep voor stress bij zowel moeder als kinderen. De meeste moederkonijnen voedsters worden door middel van Kunstmatige Inseminatie bevrucht. Ze worden daarvoor vaak met hun hoofd naar beneden in een stukje PVC buis gedaan en met een inseminatierietje of pistool bevrucht. Konijnen hebben een sprong-ovulatie, alleen als ze gedekt worden door een ram komen er en eicellen vrij. Daarom krijgen ze bij de inseminatie ook een hormoon injectie om de ei-sprong te stimuleren. Vervolgens zijn de moeders een maand zwanger.
Transport
Slacht
Wierden, Schapendijk 4 | Johan Briene
O
p 19 december 2011 publiceerde Ongehoord een undercover onderzoek naar de konijnenhouderij in Nederland. De beelden zijn schrikbarend. De dieren zitten met duizenden opeen gepakt in kooien.
Ze hebben wonden, tumoren, vergroeiingen, gebroken ledematen, hersenontsteking, diarree en andere aandoeningen. Op alle onderzochte bedrijven lagen dode dieren tussen de levende. Ongehoord onderzocht een kleine 10% van de konijnenhouderijen. Bij de woordvoerders van de industrie werden de slechtste omstandigheden vastgelegd. Bij een boer met het Beter Leven Kenmerk van de Dierenbescherming werden de konijnen onder dezelfde omstandigheden vetgemest.
De konijnenhouderij Als de konijnen de slachtleeftijd bereikt hebben worden ze in kratten gestopt en ingeladen in een vrachtwagen die ze naar het slachthuis vervoert. Omdat er in Nederland geen slachthuis meer bestaat voor konijnen, gaan de meeste konijnen naar België of Frankrijk. Dit betekent lange transporttijden, sowieso omdat de
vrachtwagen langs meerdere fokkerijen moet om de vrachtwagen vol te krijgen. Het transport is een bron van stress en kan verwondingen opleveren. De sector geeft zelf aan dat er eigenlijk weinig kennis is over hoe konijnen het beste vervoerd kunnen worden.
Aangekomen bij het slachthuis moeten de konijnen weer worden uitgeladen. Ook dit levert stress op. Hierna worden de konijnen geëlectrocuteerd en met haken opgehangen aan hun hielen. Vervolgens worden ze in hun hals gestoken om dood te bloeden.
Regelgeving en keurmerken Reusel, ‘t Holland 7 | Sjef Lavrijsen
H
et leven van vleeskonijnen staat in schril contrast met dat van hun soortgenoten die als huisdier worden gehouden, laat staan met dat van konijnen in de natuur. Alle 300.000 konijnen in de Nederlandse vleesindustrie zitten in draadgazen kooien. Ze zullen nooit vers gras eten en nooit een holletje graven. Het onderzoeksteam legde konijnen vast die vacht van een dode soortgenoot
4
begraasden, alsof het haar gras was. Ook probeerden de levende konijnen te graven in de vacht van dode dieren. Een pas geboren konijntje verliest al snel broertjes of zusjes. De konijnenhouder maakt de kleinste baby’s dood door hun nek te breken, dit zijn de zogenaamde eendagskonijntjes. Dit wordt gedaan om te voorkomen dat zwakkere konijntjes
later voor meer kosten zorgen. De konijnen blijven een maand bij hun moeder. Daarna worden ze bij hun moeder weggehaald en vetgemest. Een konijn in de vleesindustrie heeft een kans van een op vijf om voortijdig te sterven aan ziektes, wonden en ontstekingen, maar gaat sowieso na 11 weken op transport naar het slachthuis. Een moederkonijn, voedster, zit alleen in
Kelpen-Oler, Heideweg 8 | Frans Köhlen
Binnen de EU bestaan er geen specifieke regels voor de commerciële vleeskonijnenhouderij. In 2006 zijn er Nederlandse welzijnsnormen voor de commerciële vleeskonijnenhouderij opgesteld, vooral door de sector zelf. De normen bepalen de inrichting en de grootte van de kooien. De zo geheten Welzijnsverordening is pas in 2016 volledig van kracht. In 2011 moet de helft van de regels in praktijk zijn gebracht. De voornaamste veranderingen bestaan uit het vergroten van de kooien, het aanbrengen van kooiverrijking en het
installeren van een plateautje waardoor moeders zich kunnen afzonderen van hun kinderen. In Nederland is er één konijnenhouderij die het Beter Leven Kenmerk heeft gekregen, de stal van Frans Köhlen in Kelpen-Oler. Niet alle stallen van deze fokkerij zien er echter zo rooskleurig uit als voorgeschoteld in de media. Het merendeel van de konijnen op deze boerderij wordt nog steeds in reguliere stallen gehouden. Ongehoord | achtergeslotendeuren.org
5
................................ Een zieke industrie
Pootaandoeningen Doordat konijnen in draadgazen kooien worden gehouden hebben de voedsters vaak last van verwondingen aan hun voeten. Kale plekken, eeltknobbels en wonden zijn veel voorkomend. Voor vleeskonijnen geldt dit in mindere mate omdat ze al na drie maanden geslacht worden en de aandoeningen zich vaak pas later ontwikkelen. Soms zijn er in de kooien van de voedsters plastic matjes gelegd. Uit verschillend onderzoek blijkt echter dat ook hiermee voetzoolaandoeningen niet voorkomen worden.
Reusel, ‘t Holland 7 | Sjef Lavrijsen
Spijsverteringsstoornissen
“
Haarsteeg, de Omloop 10 | Jan Pullens
Bij konijnen komen hoge scores voor ongerief voor. Deze worden vooral veroorzaakt door houderijcondities… De individuele huisvesting van voedsters en de kooibodems zijn belangrijke bronnen van ongerief bij commerciële konijnen.” - Rapport Animal Sciences Group, ‘Ongerief bij konijnen, kalkoenen, eenden, schapen en geiten’, 2009
H
et onderzoeksteam kwam de meest uiteenlopende ziektes en gedragsproblemen tegen. Het leven van een vleeskonijn verschilt in alle opzichten van dat van een konijn in de natuur, omdat het aan geen van zijn natuurlijke behoeftes kan voldoen. Dit zorgt voor veel frustratie en verveling wat kan leiden tot zelfbeschadigend gedrag. Ziektes komen vaak voor, als gevolg van benarde leefomstandigheden. Een gemiddeld bedrijf heeft 900 voedsters en enkele duizenden vleeskonijnen. Als er een konijn ziek is kan er nooit voldoende zorg en aandacht gegeven worden aan het individuele dier. Het onderzoeksteam vond op alle bezochte plekken dan ook zieke, gewonde of dode konijnen in de kooien.
Stereotiep gedrag
Reusel, ‘t Holland 7 | Sjef Lavrijsen
6
Konijnen worden vrijwel altijd in draadgazen kooien gehuisvest. Deze zijn klein en bijna altijd te laag. Bovendien worden de dieren dicht op elkaar gehouden. Hierdoor zijn ze niet in staat hun natuurlijke gedrag uit te oefenen zoals huppelen, op hun achterpoten staan, rennen, languit liggen en knagen. Dit leidt tot verveling, frustratie en stress, hetgeen zich uit in stereotiep gedrag. Stereotiep gedrag is het herhalen van dezelfde lichaamsbewegingen of handelingen. Voorbeelden hiervan zijn knagen aan gaas, bijten in elkaars oren, het eten van haar of het heen en weer schudden van het hoofd.
Konijnen zijn van nature groepsdieren. Alleen de vleeskonijnen worden in groepen gehouden. De voedsters, moeder dieren, zitten alleen of met hun kinderen, nooit met leeftijdsgenoten. Ook de eenzaamheid veroorzaakt bij deze dieren stereotiep gedrag.
Notter, Klokkendijk 40 | fam. Eeftink
Veel konijnen hebben problemen met hun spijsvertering, als gevolg van virus infecties of ontsteking van de darmen. Een oorzaak hiervan kan de voeding zijn, deze is namelijk samengesteld voor een snelle groei. Darmontsteking doet zich met name voor bij jonge vleeskonijnen, na het spenen, en voedsters. Een veel voorkomende kwaal is diarree, wat kan wijzen op darmontsteking maar ook door stress kan komen.
Luchtwegaandoeningen Veel onderzochte stallen waren stoffig en hingen vol met spinnenwebben. Bij een slechte luchtkwaliteit hebben de konijnen moeite met ademhalen en zijn ze eerder vatbaar voor infecties. Dit geldt met name voor voedsters en wat oudere vleeskonijnen. Het is een belangrijke oorzaak van sterfte.
Wierden, Schapendijk 4 | Johan Briene
Sterfte Veel konijnen gaan al dood voordat ze op transport naar het slachthuis gezet worden. De industrie gebruikt verbloemende woorden als ‘uitval’ en ‘vervanging’ voor het hoge sterftecijfer. Éen op de vijf geboren jongen is al dood nog voordat het de slachtleeftijd van drie maanden heeft bereikt. Twaalf procent van de jongen sterft nog voor het spenen, vaak door het breken van het nekje door de konijnenhouder. Dit wordt
In veel stallen trof het onderzoeksteam kooiverrijking aan in de vorm van een klein blokje hout. Ook in de kooien met verrijking zijn konijnen gevonden die aan de kooi aan het knagen waren of verwond waren door toedoen van andere konijnen. Haarsteeg, de Omloop 10 | Jan Pullens
gedaan om te voorkomen dat zwakkere konijntjes later voor meer kosten zorgen. Alle voedsters gaan nog geen jaar mee. In de industrie worden voedsters meteen geïnsemineerd, zwanger gemaakt, nadat ze zijn bevallen van hun nest en nog aan het zogen zijn. Hierdoor zijn ze zwak en sterven door ziekte, energiearm voer of worden gedood omdat ze te weinig jongen baren.
Ongehoord | achtergeslotendeuren.org
7
................................ Konijnen in de natuur
Na een zwangerschap van 28 tot 32 dagen worden drie tot twaalf jongen geboren. De kraamkamers liggen aan het eind van lange gangen en zijn bedekt met zacht materiaal als mossen en haar dat de moeder uit haar eigen buik trekt. De moeder is maar 5 minuten per dag bij haar jongen om deze te zogen. Door de ingang naar het hol elke keer dicht te maken als ze haar kinderen verlaat beschermt ze deze tegen andere konijnen en roofdieren. Wilde konijnen kunnen de leeftijd van 9 jaar bereiken. Maar eigenlijk komt dat zelden voor aangezien het konijn een geliefd prooidier is voor o.a. roofvogels, vossen en mensen. Eigenlijk gaat het in Nederland sinds 1990 niet goed meer met de konijnen populatie. In 1952 introduceerde
E
en van de meest voorkomende zoogdieren in Nederland is het konijn. Het diertje is niet alleen leuk om te zien maar ook essentieel voor het Nederlandse landschap. Zonder konijnen zouden de duinen en de Veluwe er heel anders uitzien.
Konijnen, herkauwers? Wist je dat konijnen er de gewoonte op nahouden om hun eigen keutels op te eten? Dit omdat het verteren van grassen zwaar voor de maag is. Een koe heeft er dan ook 4 magen voor. Konijnen pakken dit dus slim aan door gewoon alles twee keer te eten...
Het konijn is een strikte vegetariër, de kleinst voorkomende grazer in Nederland. Ze leven van een grote variatie aan plantaardig voedsel o.a. grassen, kruiden, knollen, boom bast en akkergewassen. Hiermee houden ze de begroeiing kort waardoor er heel veel andere dieren en planten, waaronder beschermde soorten, kunnen bestaan. Verlaten konijnenholen zijn bijvoorbeeld in trek bij verschillende vogels voor het leggen van hun eieren.
In het wild leven konijnen altijd in groepsverband en het zijn daarom dus sociale dieren. De groepen bestaan altijd uit meer vrouwtjes (voedsters) dan uit mannetjes (rammelaars). Konijnen hebben een strikte rangorde. Bij alfa mannetjes kan het zelfs zo ver gaan dat ze baby konijnen dood bijten op het moment dat ze niet zeker weten dat het hun eigen kinderen zijn.
................................ Diervriendelijk leven of helemaal van je menu te schrappen maak je een grote stap richting een diervriendelijk bestaan. Op onze website vind je lekkere recepten, handige tips voor diervriendelijk koken en kun je onze ‘Veggie gids’ of de Engelstalige ‘vegan starters kit’ gratis bestellen.
Communicatie, leefgroepen en verspreiding Konijnen zijn stille dieren. Ze waarschuwen elkaar voor gevaar door met hun achterpoten op de grond te
stampen. Het enige geluid dat konijnen kunnen maken is gillen, wat ze doen wanneer ze bang of gewond zijn. Wanneer konijnen rennen kun je de onderkant van hun staart zien.Deze is wit waardoor groepsgenoten elkaar makkelijk kunnen volgen in de schemering. In het territorium van het konijn staat het hol centraal. Konijnen gaan nooit ver van hun hol weg, hoe verder van het hol hoe schuwer konijnen worden. Konijnen graven enorme gangenstelsels van wel 3 meter diep en tot 40 meter lang. Compleet tot kraamkamers aan toe.
8
Konijnen kunnen zichzelf heel snel voortplanten, vandaar dat er zoveel spreekwoorden over bestaan. Ze zijn al op jonge leeftijd vruchtbaar, en voortplanting is al mogelijk na 4 maanden. Konijnen kunnen zich het gehele jaar door voortplanten, maar de meeste jongen worden tussen februari en augustus geboren. Per jaar kan een vrouwtje drie tot zeven worpen krijgen. De voedster onderbreekt zelf 60% van haar zwangerschappen. Zij wordt namelijk meteen na het bevallen gedekt. Ook speelt status en voedsel een belangrijke rol voor de voedster om de zwangerschap uit te dragen.
bacterioloog P.A. Delille de konijnen ziekte Myxomatose in Europa. Dit om van de konijnen in zijn achtertuin af te komen. Tot vandaag de dag heeft dit invloed op de konijnen populatie van heel Europa. In andere delen van de wereld werd deze bacterie met opzet verspreidt om de kans op een konijnenplaag te verminderen. Een andere ziekte die hier ook voor wordt gebruikt is VHS (Viraal Haemorrhagisch Syndroom). Deze twee ziektes hebben de konijnenpopulatie in Nederland zo sterk terug gedrongen dat in 2007 de Zoogdiervereniging de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit aanraadde om konijnen op de lijst van beschermde diersoorten te plaatsten. Dit is niet gebeurt omdat de populatie licht aan het stijgen was en er niet gejaagd mag worden op dieren die op de rode lijst staan.
Ongehoord promoot een diervriendelijk leven. Je kunt besluiten kippen, koeien, varkens, konijnen en andere dieren niet langer op te eten en hun producten, zoals melk en eieren, niet te gebruiken. Door te kiezen voor een diervriendelijke manier van leven geef je dieren een stem. Door vlees af en toe, regelmatig
Ongehoord publiceert onderzoek naar de veehouderij en andere industrieën waarin dieren gebruikt worden. Op dit moment leven miljoenen dieren in Nederland opgesloten in stallen of kooien, en worden zij gedood in slachthuizen. Ze lijden achter gesloten deuren, verborgen voor het publiek. Met het publiceren van (undercover) onderzoek maken we de realiteit waarin dieren leven openbaar en geven we een eerlijk beeld van dieruitbuiting in onze maatschappij. Ongehoord bestaat uit een diverse groep vrijwilligers. Een deel van ons is al jarenlang actief voor dieren.
Anderen hebben recentelijk besloten hun compassie voor dieren of morele overtuiging om te zetten in actie.
Wat kan jij doen Via de website of onze facebook kan je het onderzoeksteam ondersteunen,
het
‘actie-
pakket’ bestellen of materiaal downloaden. Hiermee kan jij je eigen steentje bijdragen aan een fijner bestaan voor mens en dier.
facebook.com/Ongehoord @OngehoordNL
www.achtergeslotendeuren.org | info@achtergeslotendeuren.org | Postbus 3646 | 1001 AK Amsterdam
9
Reusel, ‘t Holland 7 | Sjef Lavrijsen