SMAAKMAKEND gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten
R omige Zomerdagen Zachte zomersnoepjes De mooiste modderpoel Strandtas vol verrassingen
Alsof je ‘m zelf gemaakt hebt! De mayonaises van De Rit zijn nu nog lekkerder én ze zitten in een handig nieuw potje. Of je nu houdt van vol&romig, fris&romig of van mayonaise met een vleugje yoghurt of olijfolie… ze smaken in ieder geval alsof je ze zelf gemaakt hebt!
s VAN PURE BIOLOGISCHE INGREDIÑNTEN s ZONDER TOEGEVOEGD RIET OF BIETSUIKER
NIEU RW OMIG FRIS
www.derit.nl
de lekkerste zuivel uit je eigen biotoop De biologisch-dynamische zuivel van Proef is van Demeter kwaliteit en verkrijgbaar in glazen pot met statiegeld of in kartonnen pak. Acidophilus melk is alleen in glazen pot verkrijgbaar. Benieuwd waar de zuivel geproduceerd wordt? Proef laat u graag kennis maken met haar leveranciers, want Proef is trots op de afkomst van haar producten! Op de website klikt u met gemak naar de boeren door, zodat u zelf kunt zien waar de producten vandaan komen.
Kijk voor verkooppunten op
www.proef.nu
inhoud
recepten | midzomer 2009 recepten in dit nummer
4
10
Aardbeienjam | Bessengelei | Blauwe bessenjam | Bosfruit op wodka | Bramenjam | Bramenlikeur | Frambozen op brandewijn | Frambozenjam | Kruisbessenjam met diksap
18
Yoghurttaart met zomerbessen | Kwark-aardappelkoekjes met tomatensalsa | Roomsoep met tuinbonen en roomkaastopping | In melk gestoofde varkensschouder met salie, citroen en jonge knoflook | Karnemelkgranita met blauwe bessen
33
Cassoulet van doperwten en nieuwe aardappeltjes | Salade met makreel en perzik | Quesadilla met gegrilde courgette
10 4 Ze zijn er weer!
10 Hmmm‌
Ook zo’n zin in verse bessen en frambozen? Maak kennis met biologisch-dynamische kwekerij De Vrolijke Noot in het Drentse Wapserveen
Frambozen op brandewijn, pittige blauwe bessenjam en bosfruit op wodka. Zo geniet je nog heel lang na van de zomer!
en verder in dit nummer
18
16 Boergondisch feestmaal
29 Win een volle strandtas
37 Koele zomerwijnen 36 Winkelwaar
14
33
14 Modderen
18 Zomers zacht
33 Elke dag lekker
Eigenlijk zouden alle varkens in de modder moeten kunnen wroeten en rollen. Krap 1 procent doet het. Steun daarom ook een vrolijker varkensleven!
Of er nu lobbige Griekse yoghurt, frisse kwark of verse room in de ijskast staat, ze doen het altijd goed in de nieuwste zomerrecepten
Buiten is het warm, binnen doen we makkelijk. Ook zin in een cassoulet, een salade met makreel of een quesadilla met gegrilde courgette?
37 Yolanda proeft 39 Bekend met bio: Katja de Bruin
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 3
Zeg zomer, en je zegt aardbeien, frambozen, bramen en bessen. De kleine delicate vruchten rollen als zachte zomersnoepjes over je tong.
Tekst Nicole Willemse | Beeld Barend van Herpe | Met dank aan Harald Oltheten
zomer
S
4 s m a a k m a k e n d | midzomer 2009
noep
Harrie van Noort van biologisch-dynamische kwekerij De Vrolijke Noot
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 5
6 s m a a k m a k e n d | midzomer 2009
B
osbes of blauwe bes?
Wie van blauwe bessen houdt, is in het Drentse Wapserveen aan het goede adres. Daar ligt biologisch-dynamische kwekerij De Vrolijke Noot met maar liefst een volle hectare blauwe bessenstruiken. Eigenaren Harrie van Noort en Lucie Verstappen zijn echte bessenkenners. In juli en augustus is hun terrein een walhalla van blauwe bessen. De oogst gaat regelrecht naar de natuurvoedingswinkels, maar wie wil, kan ze ook rechtstreeks kopen of zelf plukken. Behalve blauwe bessen is er ook een paar honderd vierkante meter herfstframbozen en bramen, die rijpen na de blauwe bessen. Ze zijn niet voor de handel, daarvoor zijn de soorten te zacht. Je moet er echt voor langskomen.
Groeien en snoeien Waar je ook voor langs moet komen zijn de boomgaard en de zogenaamde kleinfruittuin met kruisbessen, bramen, zwarte en rode bessen, frambozen en druiven. Die zijn speciaal aangelegd om te laten zien hoe de bomen, struiken en het fruit groeien en hoe het snoeien in z’n werk gaat. Buiten de zomermaanden, van november tot mei, kunnen particulieren op de kwekerij terecht om bessenstruiken en fruitbomen aan te schaffen, inclusief de benodigde kennis. Neem de Japanse wijnbes; nauwelijks in de handel en een aanrader in de tuin. Lang niet al het kleine fruit is in de winkel verkrijgbaar, om de eenvoudige reden dat het te delicaat is om het transport te overleven.
Z
elf plukken? Sommige bessentelers hebben pluktuinen waar je zelf mag oogsten. Enkele biologische adressen: www.devrolijkenoot.nl in Wapserveen: blauwe bessen, frambozen, bramen. Extra: op zondag 20 september van 10-17 uur oogstfeest, inclusief proeven, plukken, snoeidemonstraties en picknicken in de boomgaard. Zie de website voor meer informatie. www.sprankenhof.com in Udenhout: o.a. kruisbessen, frambozen, bramen en vlierbessen www.purfruit.com in Oeselgem (België): o.a. bessen, frambozen, bramen en vlierbessen www.lauwershof.com in Engwierum: o.a. rode bessen www.raspberry-maxx.nl in Meijel: frambozen
Blauwe bessen en bosbessen worden nogal eens met elkaar verward. Dat is niet vreemd, als je bedenkt dat de blauwe bes van oorsprong een (Amerikaanse) bosbes is. Maar dat maakt het nog geen bosbes. In vorm lijken ze hetzelfde, hoewel de blauwe bes een stuk groter is dan de bosbes, maar er zijn meer verschillen. Ga maar eens plukken. Paarse handen? Dan heb je bosbessen te pakken, die hebben paars en sappig, heel zacht vruchtvlees. Het vruchtvlees van een blauwe bes is vlezig en licht van kleur. Nog zoiets: bosbessen worden vers haast nooit aangeboden. Ze worden niet gekweekt, ze hebben bos nodig. Zie je een bordje ‘bosbessen te koop’ langs de weg, dan kun je ervan uitgaan dat het om blauwe bessen gaat.
Oude bessen Van de blauwe bessenstruiken die Harrie dertig jaar geleden plantte, plukt hij nog altijd de vruchten. Ze kunnen, net als olijfbomen, een paar honderd jaar oud worden. De wilde blauwe bes komt van oorsprong uit NoordAmerika. Geteelde exemplaren zijn wat smaak betreft nog steeds nauw verwant met de wilde variant, omdat het besje pas rond 1900 in cultuur werd gebracht. Hoe moet een ultieme blauwe bes eigenlijk smaken? Het is vrij simpel: de bes moet een knapperig huidje hebben en als je daar doorheen bijt, moet je een goede verhouding tussen zoet en zuur proeven. Een blauwe bes is een blauwe bes, de rassen verschillen niet echt in smaak. Lees: er is wel smaakverschil, maar er zijn slechts weinig mensen die de verschillen kunnen proeven. Rassen onderscheiden zich wel in het rijpingsmoment. De ene blauwe bes rijpt later dan de ander. De vruchten die midden in het seizoen rijpen, zijn het zoetst, want zij hebben als het goed is optimaal zon gekregen.
Veilig van de struik Harrie en Lucie telen zes rassen. De oogsttijd per ras is ongeveer drie weken: de allervroegste zijn eind juni rijp, de laatste komen nog in september van de struik. Hoewel het moment van oogsten verschilt, staan alle rassen wel nagenoeg tegelijk in bloei: eind april, begin mei. Zijn de struiken half mei zo’n beetje uitgebloeid, dan zitten de besjes er al aan. Vervolgens duurt het rijpen bij de ene blauwe bessensoort langer dan bij de ander. Een voordeel van vroegrijpe bessen is dat als ze ‘veilig van de struik’ zijn, ze niet langer blootstaan aan risicovolle weersomstandigheden zoals hagel. Ook zijn ze gewild: menigeen kijkt reikhalzend uit naar de eerste bakjes bessen van het seizoen. “Blauwe bessen, daar kun je van blijven eten,” aldus Harrie, “elke dag weer opnieuw.”
Indenatuur Wie de plekken weet, stapt met een emmertje de natuur in. Wanneer je moet gaan, hangt een beetje af van het weer. Met de kalender mee: eerst zijn er wilde bosaardbeien, dan frambozen, wilde kersen en bosbessen. In augustus rijpen de veenbessen, lijsterbessen, vossenbessen, vlierbessen en bramen. Begin herfst is het tijd voor duindoorn, meidoorn, mispel en rozenbottel. Hekkensluiter is de zure sleedoorn, de smaak ervan wordt na de vorst zelfs beter.
Tip
Pluk bosvruchten als ze goed rijp zijn, dan is het gehalte vitaminen en mineralen optimaal. En eet ze gelijk op, ze zijn niet lang houdbaar. Fanatiek geplukt en oogst over? Vuistregel: bessen die je rauw kunt eten, kun je ook invriezen (was ze eerst). Laat ze langzaam op kamertemperatuur ontdooien. Of maak er jam van, dan blijft de smaak optimaal behouden. Te zuur? Voeg een appeltje of peer toe.
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 7
Speciaalzaak Opleidingen Natuurvoeding
a
c
a
d
e
m
i
e
smaakmakende opleidingen! opleidingen v.a. september t Natuurvoedingskundige (3jr). Op een eigentijdse manier werken aan gezondheid. 20 dagen per jaar v.a. 19 september. t Tuintherapeut (2jr). Mensen begeleiden met buiten-werk als instrument. Wekelijks op dinsdagen. t Biologisch Dynamische landbouw (2jr). Via duurzame landbouw vitale voeding produceren. Per jaar 10 blokken van 3 dagen. andere opleidingen en trainingen t Bewustzijn in Bedrijf. Training in bewust leiderschap. 7 dagen v.a. oktober 2009. t Grondbeginselen energetisch beheer (2jr). Energie in woonwerkomgeving leren waarnemen, interpreteren en verbeteren. 10 dagen per jaar v.a. januari 2010. t LevensPad. Met hernieuwde blik kijken naar levensloop en levensvragen. 7 dagen v.a. februari 2010. zomer(vakantie)cursussen t Natuurwezens, natuurlijk! van 14 t/m 17 juli. t Flowforms en waterkwaliteit van 20 t/m 24 juli. meer info? T (0343) 51 29 25 | E info@kraaybeekerhof.nl | www.kraaybeekerhof.nl
Ondernemer worden in natuurvoeding? Werken en leren in de natuurvoedingsbranche. Met salaris en binnen twee jaar startklaar voor een eigen winkel. Surf snel naar www.sonopleiding.nl Of stuur een mail naar: r.hendriks@groenhorst.nl
Snoepjes
uit de natuur, zó in de winkel
Blauwe bessen en verwanten
Bramen Van augustus tot eind september zijn er volop bramen, van dieprood tot inktzwart, ijzerrijk en vol vitamine A. Veel eerder, in juni, is de tayberry rijp. Dit is een kruising tussen een framboos en een braam. Groter dan een framboos, steviger en donkerrood van kleur. Deze ‘braam met frambozensmaak’ is aantrekkelijk maar niet veelvuldig verkrijgbaar.
Kruisbessen Naaste verwant van de rode, zwarte en witte bes is de kruisbes. Deze stekelbessen kunnen groen, geel of rood zijn en smaken verschillend. Hoe rijper, hoe meer mineralen en vitamine C erin zitten. De top van het seizoen ligt tussen juli en half augustus. Rauw zijn ze lekker, maar ook in bijvoorbeeld fruitvlaai.
Aardbeien Zomerkoninkjes zijn er in eindeloos veel soorten. Ze zijn er al de eerste week van juni en ook nog in augustus en september maar hoogzomer, in juli en augustus, is de oogst op het hoogtepunt. Kenmerk van de biologische aardbei is de authentieke smaak, ‘de smaak van vroeger’. In het wild groeit de minivariant, de bosaardbei. De smaak is intens.
Rode, witte en zwarte bessen Rode en witte aalbessen, zoals ze ouderwets ook wel heten, zijn volop verkrijgbaar van half juni tot half september, mede dankzij slimme koelmethoden. Rood zijn ze zuur van smaak, de witte zijn milder en zoeter maar minder bekend. Eveneens familie is de zwarte bes. Alledrie zijn ze erg gezond. De zwarte bes wint het, maar is rauw niet de lekkerste en smaakt beter in jam of limonade: cassis! Verwar zwarte bessen niet met vlierbessen; die hangen in trossen aan een hoge struik en kun je rauw beter niet te veel eten.
Blauwe bessen geven een enorme gezondheidsboost en horen met de bosbes, cranberry en vossenbes tot dezelfde familie. Vossenbessen worden ook wel rode bosbessen genoemd en rijpen twee keer per jaar; in juli en in novemberdecember. De laatste oogst is het grootst en smaakt als de vorst eroverheen is geweest minder zuur. Ook de cranberry wordt in de late herfst geoogst: precies op tijd voor kerst. De besjes onderscheiden zich van elkaar door hun gewicht. Een cranberry is een iets grotere vrucht maar hol, de vossenbes heeft vruchtvlees en is daardoor zwaarder.
Jostabessen Ook een (nog niet zo oude) kruising, maar veel beter verkrijgbaar is de jostabes. De aanvoer is het best tussen juli en half augustus. De gezonde, donkere, gladde bes is een kruising tussen de zwarte en de kruisbes. De smaak is niet zo uitgesproken als de zwarte bes. Liefhebbers eten ’m zo, maar vaker wordt er jam of sap van gemaakt.
Frambozen Zomerframbozen zijn vanaf half juni ongeveer een maand lang volop te koop, herfstframbozen zijn er vanaf september. Daartussen is het aanbod minder groot (en soms prijziger). Net als bramen zijn frambozen eigenlijk geen bessen maar samengestelde of schijnvruchten: elke vrucht is opgebouwd uit minivruchtjes.
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 9
Bewaar
de fruitige zomer! Jam maken is weer helemaal terug. Het is een heerlijke manier om een stukje zomer te bewaren. Jam maken is niet moeilijk en wat je zelf maakt is toch eigenlijk het lekkerst. De recepten zijn voor gemiddeld twee of drie potten, zodat je ook kunt afwisselen. En wil je meer om bijvoorbeeld cadeau te doen, dan verdubbel je eenvoudig de recepten. Veel plezier!
Welke potten?
Jam blijft het langst goed in potten die met een twistoffdeksel worden gesloten. Kookwinkels verkopen nieuwe potten. U kunt ook gebruikte potten nemen, maar let er dan op dat de deksels helemaal gaaf zijn. De maximum inhoud voor een pot jam is 350 ml, in gewicht is dit 450 g jam. In grotere potten geleert de jam niet goed. Kleinere potten kunnen wel. Het voordeel daarvan is dat ze sneller leeg zijn en de jam daardoor minder kans heeft op bederf.
B
essengelei
Hoe groter het aandeel van witte bessen is, hoe doorzichtiger deze gelei wordt. Verrukkelijk op geroosterd brood met echte boter. ca. 1½ kg witte en/of rode bessen | 350 g witte suiker* | ½ zakje Marmello jammaker nr. 2
Breng de bessen met 100 ml water heel langzaam aan de kook en laat ze 10 minuten zo zacht mogelijk koken. Leg een natgemaakt en goed gewassen stuk kaasdoek in een vergiet en hang deze op een grote pan. Schep de bessen in het vergiet en laat het sap in enkele uren eruit lekken. Meet van het sap 500 ml af. Roer de Marmello en de suiker door elkaar en meng dit door het sap. Breng alles langzaam aan de kook, roer af en toe. Laat het mengsel 1 minuut borrelend koken. Vul de potten, sluit ze en laat ze omgekeerd afkoelen.
P
ittige blauwe bessenjam
500 g blauwe bessen | 1 theelepel gemalen kaneel | mespuntje gemalen kruidnagel | 250 g oersuiker* | geraspte schil en sap van 1 sinaasappel | ½ zakje Marmello jammaker nr. 2 * oersuiker heeft een uitgesproken, kruidige smaak. Verwerk hem dan ook alleen in kruidige jams of in pittige chutneys
Breng de blauwe bessen met de kaneel, kruidnagel, oersuiker, sap en schil van de sinaasappel heel langzaam aan de kook en laat de bessen zachtjes 10 minuten stuk koken. Stamp ze met de pureestamper goed fijn. Meng de geleerpoeder met de suiker en roer dit door de vruchtenpuree. Breng het mengsel aan de kook en laat het 1 minuut flink doorkoken. Vul 2 jampotten met de jam. Sluit de bijpassende deksels en laat de potten omgekeerd afkoelen.
Belangrijk: brandschone potten Om jam te kunnen bewaren, is het van heel groot belang dat de potten heel goed schoon zijn. Was jampotten en bijpassende deksels om in een heet sodasopje. Spoel ze goed na met kokend water en zet ze tot gebruik omgekeerd op een schone theedoek.
Recepten | Anneke Ammerlaan Foto’s | Sven Benjamins Styling | Ulrika Gustavsson Koken | Ingmar Niezen
* witte suiker houdt de gelei mooi doorzichtig van kleur
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 11
Ook bijzonder... fruit & alcohol
K
Vroeger bewaarden ze het beste van de zomer voor de kerst. Wat in de zomer zorgvuldig in de pot was gestopt, kwam na het geduld van vele maanden met de mooiste feestdag van het jaar op tafel. Een leuke traditie om weer in ere te herstellen. Zo lang hoeft u overigens niet te wachten, maar voor een goede smaak is drie maanden de minimale tijd.
ruisbessenjam met diksap ca. 600 g kruisbessen | 125 ml diksap | ½ zakje Marmello jammaker nr. 1 | enkele druppels vanillearoma
Breng de kruisbessen met enkele eetlepels water langzaam aan de kook en laat de bessen zachtjes stuk koken. Wrijf de kruisbessen boven een ruime schone pan door een zeef. Meng het diksap met de Marmello en meng dit door de kruisbessenpuree. Breng dit aan de kook en laat het mengsel borrelend 1 minuut koken. Roer naar smaak vanillearoma door de jam en vul 2 potten. Sluit de potten met de bijpassende deksels en laat ze op de kop afkoelen.
F
rambozen op brandewijn 300 g frambozen | 300 ml brandewijn | stukje gele citroenschil | 200 g witte suiker
Bramenjam
Volg het recept voor aardbeienjam, maar stamp in plaats daarvan bramen fijn en voeg eventueel voor een kruidige smaak 1 theelepel gemalen kaneel toe.
Frambozenjam
ardbeienjam
800 g aardbeien, grof gehakt | geraspte schil en sap van 1 citroen | 675 g riet- of kristalsuiker
12 s m a a k m a k e n d | midzomer 2009
Maak de frambozen met een stukje vochtig keukenpapier schoon en stop ze in een inmaakpot (750 ml inhoud). Voeg de citroenschil toe en schenk de eau de vie erover. Sluit de pot. Zet de pot op een donkere plaats en laat de frambozen minimaal 3 maanden trekken op de eau de vie. Schud de pot af en toe, zodat de suiker oplost. Serveer de frambozen in kleine glaasjes met een lepeltje of serveer ze over ijs of bij pudding.
B
Volg het recept voor aardbeienjam, maar stamp in plaats daarvan frambozen fijn met een pureestamper. Vervang voor de variatie de citroen door limoen.
A
De klassieke kerstverwennerij. De smaak wordt nog dieper als 100 ml van de brandewijn wordt vervangen door eau de vie de framboise.
Deze klassiek bereide jam heeft een heel delicate smaak. Bewaar de potten in het donker, de smaak blijft dan optimaal bewaard. Schep in een ruime pan de stukjes fruit, citroenschil, citroensap en suiker door elkaar en breng alles heel langzaam aan de kook. Roer, zodra het mengsel kookt, alles goed door en neem de pan van het vuur. Leg een schone theedoek over de pan en laat hem zo een nacht in de keuken staan. Breng de volgende dag alles weer aan de kook en kook de jam 10 minuten goed door. Roer af en toe. Schenk de jam in 3 jampotten en sluit ze. Bewaar de jam 4 weken op een donkere plek om de smaken te laten intrekken. Bewaar een eenmaal geopende pot in de koelkast.
ramenlikeur Serveer de likeur ‘on the rocks’, met ijsblokjes dus, of maak er met witte (mousserende) wijn een kir van. De bramen die overblijven zijn lekker over bijvoorbeeld ijs. 400 g bramen | 400 g suiker | 150 ml eau de vie van frambozen of bramen | 700 ml brandewijn | stukje citroenschil
Maak de vruchten met een stukje vochtig keukenpapier schoon, leg ze in een pot en kneus ze met een pureestamper. Meng de suiker erdoor en laat dit 1 dag staan. Schud de pot af en toe. Schenk de brandewijn en de eau de vie erover en voeg het stukje citroenschil toe. Sluit de pot en zet hem op een donkere plaats. Laat de bramen minimaal 3 maanden trekken. Schud de pot af en toe, zodat de suiker oplost. Schenk de likeur door een fijne zeef en daarna in een schone fles.
B
osfruit op wodka Een eigentijdse versie van de rumtopf. Serveer het fruit bij ijs, of lepel het over warme muffins. 250 g aardbeien | 1 bakje frambozen | 1 bakje bramen | 1 vanillestokje | stukje citroenschil | 350 g kristalsuiker | 500 ml wodka
Maak de vruchten met een stukje vochtig keukenpapier schoon en halveer de aardbeien. Stop ze in een inmaakpot (1 liter inhoud). Snijd het vanillestokje in de lengte open en voeg het stukje citroenschil en de suiker toe. Schenk de wodka erover. Sluit de pot en zet hem op een donkere plaats. Laat het fruit minimaal 3 maanden trekken op de wodka. Schud de pot af en toe, zodat de suiker oplost.
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 13
M
Modder, varkens zijn er dol op. Best sneu, als je bedenkt dat nog minder dan één procent van de twaalf miljoen Nederlandse varkens ooit een modderpoel van dichtbij heeft mogen zien. In het Brabantse Esch hebben de varkens het goed getroffen. Sinds een paar jaar is hier zo’n poel. Een poel die gaandeweg zo groot werd, dat biologisch varkenshouder Frank van Wagenberg besloot om er een eiland in te maken. “We vonden het idee van Robinson Crusoe wel leuk. En de zeugen ook, ze vinden het heerlijk. ’s Ochtends banjeren ze de poel in, houden zich overdag zoals gewoonlijk heel rustig om ’s avonds weer tot leven te komen. De modder – en dan het liefst een dikke, vette modder – beschermt ze goed tegen de hitte en de vliegen hebben zo geen vat op ze. Volgend jaar gaan we nog struiken aanleggen zodat ze dan ook lekker in de schaduw kunnen liggen.” Andries van de Bogert in Hedel ging ongeveer tegelijkertijd over op biologisch en liet daarom een poel op zijn bedrijf ontstaan: “Met een klein gaatje ben ik begonnen. Ik heb slechts een kruiwagen grond uitgegraven, de rest hebben de varkens helemaal zelf gedaan. De poel is elk jaar een stukje groter geworden. Als we ’m vol laten lopen is ’ie wel een meter diep.” De familie Hendriksen in het Overijsselse Fleringen maakte dit jaar een fraai gouden zandstrand rondom de poel, die zij ook alweer een paar jaar voor hun varkens hebben. Het strand is een spontaan idee van zoon Peter, die het bedrijf op termijn over zal nemen van vader Joop. Hij had nog wat geel strandzand over na een verbouwing. “Dat vond ik wel leuk om te doen, en de varkens vonden het ook leuk.”
Wachtlijst Leuk, de varkens in gangbare houderijen kunnen dat niet vinden. Want als het zomers heet en broeierig is, zitten zij in tegenstelling tot hun biologisch gehouden soortgenoten in benauwde schuren opgesloten. Maar er gloort hoop. Er is een wachtlijst met varkensboeren die staan te trappelen om over te schakelen naar biologisch. Nu nog meer vraag naar diervriendelijk varkensvlees en ook zij kunnen in de modder gaan rollen. Zie voor meer informatie en filmpjes: www.wakkerdier.nl
De kandidaten A Familie Hendriksen in het Overijsselse Fleringen B Familie Van Wagenberg in het Brabantse Esch C Familie Van den Bogert in het Brabantse Hedel Stem ook op uw favoriete poel! In augustus wordt de winnaar bekendgemaakt.
14 s m a a k m a k e n d | midzomer 2009
Wakker Dier start deze zomer voor de vijfde keer de verkiezing van de Mooiste Modderpoel. Welke biologische varkenshouders strijden om de Moddertrofee?
Wie heeft de
mooiste
Tekst Bianca Daniels | Beeld Michiel Wijnbergh
modderpoel?
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 15
B
oergondischfeestmaal
Een driegangendiner op een boerenbedrijf, dat leek haar wel wat. Duwien Otten nam vorig jaar met een stel vrienden deel aan een Boergondisch feestmaal op melkveebedrijf De Beekhoeve in Kamerik. “Alleen de omschrijving al: Boergondisch feestmaal. Toen ik erover las, wist ik: daar moet ik bij zijn! En het was ontzettend leuk. De boer en zijn vrouw waren heel gastvrij, helemaal biet verlegen. Met 75 man kregen we een rondleiding over het bedrijf: een wandeling van een uur met uitleg. Ze hebben er koeien en ossen; het vlees kun je in pakketten kopen. Van de zuivel maken ze allerlei producten. En ze bleken er aan ecologisch landbouwbeheer te doen, dat was interessant. Alle producten voor het feestmaal kwamen van de boerderij. De boer legde ons uit dat we een os aten: Bas heette hij. Dat was heel vreemd, dat het vlees opeens een naam had. Want hoewel ik normaliter altijd wil weten waar mijn voedsel vandaan komt, wilde ik absoluut nooit weten waar het vlees vandaan kwam. Dat kwam te dichtbij. Maar de boer vertelde wat voor leven Bas had gehad. Het vlees was heerlijk. En er was heerlijk zelfgemaakt yoghurtijs en zelfgemaakte vruchtensap. Zelfs het bloemetje dat in de salade zat, kwam uit eigen tuin. Ja, dit jaar gaan we beslist weer!”
www.vaneigenerf.nl
Op vindt u het meest recente overzicht van alle boerderijen die meedoen en kunt u reserveren. De kosten zijn € 35,- per persoon. Het aantal plaatsen is beperkt, dus wees er snel bij!
bloemetje
‘Zelfs het dat in de salade zat, kwam uit eigen tuin’
Ook dineren op het boerenerf?
16 s m a a k m a k e n d | midzomer2009
MAAK KANS OP EEN DINER VOOR TWEE! Voor lezers van Smaakmakend zijn er vier diners voor twee te winnen ter waarde van €70,-! Ga voor 1 augustus naar www.vaneigenerf.nl, klik op ‘prijsvraag’ en vul bij actiecode in: Smaakmakend.
Tekst Bianca Daniels
Lijkt het u ook wel wat om te dineren tussen koeien in de stal, in de wei of in een boerenschuur? Op initiatief van Stichting Van Eigen Erf en de Biologische InfoCentra kunt u deze zomer t/m 27 september op twaalf prachtige boerenerven verspreid door heel Nederland weer aanschuiven voor een Boergondisch feestmaal.
Kaart weg? Ga naar www.wakkerdier.nl.
Voor die twaalf miljoen andere varkens. Zij vervelen zich letterlijk kapot in donkere, krappe stallen.
Wakker Dier wil dat alle varkens naar buiten mogen. Help mee, en word donateur. Stuur de kaart vandaag nog in.
Je staat er misschien niet altijd bij stil als je een glas melk drinkt, maar met diezelfde melk kun je bijzondere zomerse gerechten maken. En niet alleen met melk, maar ook met karnemelk, room , kwark en yoghurt . Heerlijk fris, zacht en romig!
Zomers 18 s m a a k m a k e n d | midzomer2009
Wit
Y
gebak, 16 stukken
5 eieren, gesplitst | 110 g suiker | geraspte schil van 1 citroen + 1 theelepel | citroensap | 175 g zelfrijzend bakmeel | 500 ml | Griekse yoghurt | 1 bakje | blauwe bessen | 1 bakje bramen | 1 bakje frambozen | poedersuiker voor de muntroom: 2 eetlepels verse muntblaadjes | 125 ml slagroom suiker grote vlaaivorm, bekleed met bakpapier
oghurttaart met zomerbessen Verwarm de oven voor op 160 째C. Klop de eidooiers met de suiker en citroenschil tot het mengsel heel licht en schuimig is. Spatel het meel en de yoghurt erdoor. Klop de eiwitten met het citroensap in een aparte kom stijf. Schep het yoghurtmengsel op de eiwitten en spatel alles luchtig door elkaar. Schenk het beslag in de vorm en strooi de blauwe bessen en bramen erover. Zet de vorm op het rooster iets onder het midden in de oven en bak de taart in circa 1 uur gaar. Laat de taart circa 10 minuten afkoelen. Neem de taart uit de vorm en laat hem op een taartrooster verder afkoelen. Overgiet de muntblaadjes met kokend water en dep ze droog. Wrijf de blaadjes in de vijzel fijn tot puree. Klop de slagroom dik vloeibaar (beslist niet stijf) en voeg naar smaak suiker en muntpuree toe. Strooi vlak voor het serveren de frambozen over de taart en bestuif hem met poedersuiker. Serveer de room erbij.
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 19
Zuiver rood uit Umbrië Rosso di Podernovo 2004 • Castello delle Regine
Deze rode wijn komt uit Umbrië, een voor wijnbouw zeer gunstige regio waar al eeuwenlang de sangiovesedruif wordt geteeld. Rosso di Podernovo 2004 bestaat voor tachtig procent uit deze druif, aangevuld met met de soorten montepulciano en syrah. Hiermee is een voortreffelijke robijnrode wijn ontstaan, met de geur van kersen en een zuivere volle smaak. Die zuiverheid heeft ongetwijfeld zijn wortels in de biologische wijnbouwmethode van het Castello delle Regine. In de wijngaarden van dit schitterend gerestaureerde kasteel gebruikt men geen kunstmest of bestrijdingsmiddelen. De druiven worden hier met de hand geplukt. Voeg daar de passie, kennis en kunde van de wereldberoemde wijnmaker Franco Bernabei aan toe en je hebt een prachtige wijn, die vol van kleur en geur is. Smaakt prima bij de najaarsstoofpot of een sappige biefstuk.
Een aantrekkelijke aanbieding In samenwerking met wijnimporteur Vinites biedt de Volkskrant u zes flessen van deze Italiaanse wijn aan voor € 65,(excl. bezorgkosten). Bestelt u voor de eerste keer bij de Volkskrant Wijnwinkel, dan krijgt u een Kelk Prestige-wijnglas van Spiegelau ter waarde van € 7,50 cadeau. Bestelt u vaker wijn bij de Volkskrant, dan ontvangt u bij elke bestelling een voucher waarmee u voor meer wijnglazen kunt sparen.
volkskrant.nl/wijn: 6 flessen Rosso di Podernovo 2004 € 65,-
K
wark-aardappelkoekjes met tomatensalsa
hapje, ongeveer 12 stuks
kommetje de blokjes tomaat en de kruiden door elkaar en voeg naar smaak zout en peper toe. Verhit vlak voor het serveren een koekenpan zonder vet. Bak de koekjes hierin krokant. Leg de koekjes op een mooie schaal. Schep er een theelepel van de resterende kwark op en verdeel de tomatensalsa over de koekjes.
Recepten | Yolanda van der Jagt Fotografie | Sven Benjamins Styling | Ulrika Gustavsson Koken | Ingmar Niezen
250 g geschilde kruimige aardappels, geschild | 1 ei | 4 eetlepels kwark | 4 trostomaten zonder zaad, in piepkleine blokjes | 2 eetlepels basilicum, fijngesneden | 2 eetlepels munt, fijngesneden | 2 eetlepels olijfolie extra vierge
Rasp de aardappels in de lengte in lange slierten op de grove blokrasp. Roer in een kom de aardappelrasp, het ei, de helft van de kwark en naar smaak zout en peper door elkaar. Verhit een beetje van de olie in een koekenpan, schep kleine bergjes aardappel in de pan en druk ze met een vork tot een plat koekje. Bak de koekjes op middelmatig hoog vuur in 5 minuten goudbruin en gaar. Doe hetzelfde met het resterende beslag. Leg de gebakken koekjes op een bord. Laat de blokjes tomaat in een zeef uitlekken. Roer in een
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 21
R
oomsoep met tuinbonen en roomkaastopping
hoofdgerecht, 4-6 personen
3 eetlepels olijfolie ‘extra vierge’ | 4 sjalotten, fijngesnipperd | 3 stengels bleekselderij, fijngesneden|1 liter groente- of kippenbouillon (instant) | 125 ml slagroom|1 kg jonge tuinbonen | 2 eetlepels bladpeterselie, geplukt en gewassen | 50-75 g verse roomkaas|3 sneetjes zuurdesembrood
22 s m a a k m a k e n d | midzomer2009
Verhit 2 eetlepels olie in een soeppan, fruit de sjalotten en bleekselderij zachtjes 5 minuten. Roer de bouillon erdoor en breng de soep aan de kook. Laat de soep 30 minuten heel zachtjes koken. Voeg na 20 minuten de room toe. Pureer de soep met de staafmixer of in de keukenmachine en wrijf hem eventueel door een zeef. Dop de tuinbonen en kook ze 1 minuut in ruim kokend water. Schep ze met een schuimspaan in een kom met (ijs)koud water. Dubbeldop de tuinbonen, zodat alleen de groene kernen overblijven. Pureer de peterselie samen met de helft van de
tuinbonen (de grootste exemplaren) in de keukenmachine tot een grove puree. Meng de roomkaas en voeg naar smaak zout en peper toe. Verwarm de soep opnieuw, voeg de resterende tuinbonen toe. Rooster het brood in de broodrooster. Bestrijk het brood met de tuinbonenpuree en snijd ze in punten. Schep de soep in vier warme diepe borden en druppel de rest van olie over de soep. Serveer de crostini met tuinbonenpuree erbij.
I
n melk gestoofde varkensschouder met salie, citroen en jonge knoflook hoofdgerecht, 4-6 personen
1 kg varkensschouder, op kamertemperatuur | 2 eetlepels olijfolie | 10 salieblaadjes | 10 tenen knoflook, gepeld | 1 citroen, schoongeboend, sap en schil | 1½ liter volle melk
Bestrooi het vlees rondom met zout en peper. Verhit de olie in een braadpan, braad het vlees op middelhoog vuur rondom goudbruin. Voeg de salieblaadjes en knoflook toe en bak ze even aan. Schil met een dunschiller de schil van de citroen en voeg die toe. Schenk 1/3 deel van de melk in de pan en pers de citroen erboven uit (de melk ziet er nu een beetje geschift uit). Leg een deksel schuin op de pan en stoof het vlees op laag vuur in 3 uur gaar. Keer het vlees tijdens het stoven een paar keer en voeg meer melk toe, zodat het vlees kan blijven stoven. Snijd het vlees in plakken en schep er een beetje saus overheen. Lekker met spinazie en aardappelpuree.
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 23
WELDRA IN NEDERLAND
Speltseitan van Bertyn de â€˜ďŹ let pur’ onder de seitans Speltseitan van Bertyn wordt vervaardigd op
nieuw boek
‘Wat is er mis met vis?’ En met visolie?
traditionele wijze van speltmeel. Daardoor krijgt deze bio-seitan zijn heerlijk zachte beet. Anderen gebruiken gluten waardoor een taaiere seitan
Het boek bevat een gevouwen wereldmap waarop de ecologische ramp van de overbevissing in kaart wordt gebracht. U ziet ook hoe griezelig versneld die alsmaar uitbreidt.
ontstaat. Deze speltseitan-burger van Bertyn is
ltseitan s kaas s ketc
s augurk
broodje s s
rd s
la s
hup
ste
ui s
a om
spe at s
mo
t
om te smullen! Eiwitrijk, cholesterolvrij en vetarm.
Ontdek Bertyn spelt- en tarweseitan in schijf 200/250g of blok 500g vers in het koelvak van je biowinkel
Onderwater-topfotograaf Dos Winkel heeft als ‘ambassadeur van de zee’ de afgelopen 25 jaar de wereld onder de zeespiegel dramatisch zien veranderen. Visbestanden, mangrovebossen en koraalriffen verdwijnen. De Britse wetenschapsjournalist Charles Clover lijkt gelijk te krijgen met zijn boek ‘Leeg’ en de ďŹ lm ‘The end of the line’. Dos Winkel’s boek ‘Wat is er mis met vis?!’ telt 240 blz. Schitterende onderwaterfotograďŹ e en tips om de zeeĂŤn en hun bewoners te redden. Een bijzonder document dat iedereen moet gelezen hebben. Prijs: 14,95 euro. Het boek kwam tot stand met de steun van: WWF, Greenpeace, EVA, Gaia, IUCN, Stichting ‘De Noordzee’, Nederl. Vereniging tot Bescherming van Dieren en Amanprana Tot 31 augustus 2009 GRATIS BOEK bij aankoop van: OFWEL 1 pot Kokosolie 1600ml + 1 es Okinawa Omega 500ml OF 2 potten Kokosolie 1600ml OF 2 essen Okinawa Omega 500ml
+
GRATIS
AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT
s WWW BERTYN BE
Verkrijgbaar in deelnemende natuurvoedingswinkels Tel 00 32 (3) 653 25 41 s www.noble-house.tk
K
arnemelkgranita met blauwe bessen nagerecht, 4 personen 75 g rietsuiker | 1 vanillestokje | 400 ml karnemelk | 100 ml slagroom | 1 bakje blauwe bessen
Breng de suiker met 75 ml water aan de kook. Snijd het vanillestokje in de lengte door en schrap met de punt van een mesje het vanillemerg uit de stokjes en voeg dit toe aan het suikerwater. Kook het suikerwater in 5 minuten zachtjes in tot siroop. Neem de pan van het vuur en laat de siroop afkoelen. Roer de karnemelk door de siroop. Schenk het mengsel in een diepvriesbakje en plaats deze in de vriezer. Roer na 2 uur elk halfuur met een vork door de granita, zodat het ijs mooi grove kristallen krijgt. Klop de slagroom halfstijf. Verdeel de granita over vier mooie glazen. Schep een beetje van de room erop en verdeel de bessen erover. Serveer direct.
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 25
A
l ruim twintig jaar verkopen wij biologische sultanarozijnen van boer Ali Ekber Kavlak. Sinds 1987 begeleidt de, mede door Horizon opgerichte, Good Food Foundation Ali Kavlak. Én honderden andere telers van noten en zuidvruchten in Turkije. Wat goed is, houden we graag zo.
Breng de Italiaanse zon op tafel met de tien pasta’s van Fertilia Geniet van de mediterrane keuken met het uitgebreide assortiment pasta’s van Fertilia. Volkoren, wit, spelt of nu ook kamut, gezond, lekker en natuurlijk biologisch.
s 6ERKRIJGBAAR IN DE NATUURVOEDINGSWINKELS
gekoelde
W
zomer E
ijnen
Tekst | Cuno van 't Hoff
yman Riesling De edele rieslingdruif zorgt in deze loepzuivere wijn voor tongprikke-
lende mineralen, een snufje citrus en een staartje ananas. Een uitdagende partner bij witvis, of volle zomersalade.
V
ida Organica Malbec Rosé De Argentijnse rosé-tango in je glas, gemaakt van hun grote
trots; de malbec druif. Zwarte bessen afgetopt met een verleidelijk framboosje. Gewoon zo, op het terras of tijdens rijk besprenkelde barbecueavonden.
A
lbet I Noya Cava Waarom met bubbels wach-
ten tot er een feestje is? Met de cava van Albet I Noya wordt het subiet feest door zijn heerlijke fijne mousse, lichte kruidigheid en een toefje citroenschil.
S
tellar Organics
Merlot Stellar maakt zijn wijnen zonder sulfiet, scheelt weer een hoofdpijntje de volgende ochtend. En ook nog fair trade. Eerlijke handel dus, net zoals de zongestoofde pruimen die uit deze wijn je neus willen binnendringen. Gegrild scharrelkippetje erbij.
Q
uaderna Initium Navarra In Neder-
land is het nog wat wennen, maar in de rest van de wereld is het de normaalste zaak om je rode wijn een tikje te koelen. Dan komt zoals in deze Quaderna Initium het rode fruit nog mooier naar boven. Topper voor bij de barbecue, ter verfrissing.
S
tellar Organics
Chenin Blanc Een schandalige lekkerbek. Mooi om als aperitief de avond mee af te trappen en daarna lekker door te schenken bij het eten door zijn licht tintelende appelsmaak. Probeer eens bij een frisse salade, linzenschotel, of een spatvers visje.
V
ida Organica Chardonnay /
Y
caro
Chardonnay Beide wijnen zijn gemaakt van dezelfde druif, de een komt uit Argentinië en de ander uit Chili. Superfris, met een likje gesmolten boter met basterdsuiker in de neus. Lekker stel, die eeneiige tweeling en perfect bij een oer-Hollandse krabsalade. Ga naar www.smaakmakend.nl en maak kans op een van de 5 gesigneerde wijngidsen van Cuno van ’t Hoff.
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 27
Haarstyling van Sante voor mooi gezond haar • Gecontroleerde natuurcosmetica • zonder synthetische kleur- en geurstoffen • vrij van synthetische conserveringsmiddelen (zoals parabenen) • zonder siliconen
De haarstylingproducten van Sante houden het haar perfect in model, terwijl zij uw haar op natuurlijke wijze verzorgen. Het verschil met gewone haarcosmetica is dat de Sante haarstylingproducten geen siliconentoevoegingen bevatten. Zo is er bij dagelijks gebruik geen risico het haar teveel te belasten of de natuurlijke structuur te beschadigen.
Te koop in natuurvoedingswinkels en speciaalzaken. www.santecosmetica.nl
Weerribben zuivel, Veldhuisweg 9, 8362 VB Nederland (Ov.), www.weerribbenzuivel.nl
n.indd 1
ANZ Haarstyling NL 4R.indd 1
Dress for success!
07.04.2009 17:48:01 U
15-06-2009 09:02:5
Maak je salades nu nog lekkerder met de vernieuwde dressings van De Rit. Naast 2 lichte vinaigrettes zijn er 5 romige dressings. Helemaal nieuw zijn ‘Dressing Fiesta Rosado’ (bereid met frambozen) en ‘Caesardressing’ (met Parmezaanse kaas).
NIEIEUSW TA & DO 2OSA
s VAN PURE BIOLOGISCHE INGREDIÑNTEN s ZONDER TOEGEVOEGD RIET OF BIETSUIKER
NIEUESWAR #A
www.derit.nl
Strandtas 1 Hippe strandtasl
Wie wil ’m niet hebben, deze strandtas van Max Havelaar? Djoom Bio is de naam en hij is gemaakt van 100 procent biologische katoen en canvas. Ook leuk als je niet naar het strand gaat. Adviesprijs € 11,95 | 56 x 42 cm
Zon, zand en zee: de gedachte alleen al stemt vrolijk. Naar het strand met een cadeautas vol verrassingen: dat maakt de voorpret compleet. Weten wat erin zit? Sla snel de bladzijde om, want misschien wint u wel zo’n tas!
1
2 Verfrissend mineraalzout Deodorantrollers waren er al van Urtekram, nieuw zijn de sprays: rozengeur en ‘no perfume’. Hoe warm het ook is, je blijft de hele dag fris. Het geheim: er zit mineraalzout in. Dat houdt de ontwikkeling van bacteriën tegen die in combinatie met zweet de verspreiders zijn van een onaangename okselgeur. Adviesprijs € 6,49 | 50 ml
3 Veilig zonnen Factor 15 en waterproof: effectief tegen zonnebrand èn huidveroudering. Sun Sensitiv Anti-Age Sun Milk van Lavera mag daarom in de strandtas niet ontbreken. De tube biedt veilige bescherming en bevat 100 procent natuurlijke zonnebrandcrème. Adviesprijs € 10,95 | 50 ml
3 Zomerse EHBO-set Praktisch voor onderweg, de compacte Eerste Hulp Set van Weleda. Speciaal voor de zomer samengesteld, drie tubes in een minitasje: Combudoron verkoelt lichte brandwonden, zonnebrand en insectenbeten, Calendula smeer je op schaafen snijwondjes en Arnica gel verlicht de spieren. Altijd handig om paraat te hebben. Adviesprijs € 14,95 컄
2
4 3
29
5 Bio-dynamische cider Graaf een emmer koel zeewater in het zand, hang er een fles van deze halfzoete Bretonse Côteaux Nantais cider in en koel genot verzekerd met deze lichtalcoholische appelbubbels! Adviesprijs € 5,30 | 750 ml
6
6 Puur appelsap
7
Dorst na een strandwandeling of een duik in de zee les je met het pure sap van Ekoland. Onbespoten fruit waaraan niets is toegevoegd, puur zon en rijp geplukt. Adviesprijs € 1,99 | 3 x 200 ml
7 Zomerfruit Wist u dat je behalve groenteabonnementen ook een fruitabonnement bij Odin kunt bestellen? Je krijgt elke week vier soorten vers, biologisch fruit van het seizoen. Genoeg voor 1-2 personen en een gevulde fruitschaal. Wie wil er een appel mee naar het strand? Adviesprijs € 7,95 per week
5
8 Frambozensorbet Strand houdt van ijs. Neem Puur Noord Nederland, dat is boerenijs vol boerenromantiek. De toewijding proef je in iedere hap. Er is keuze uit negen room- en sorbetijssmaken. Adviesprijzen vanaf € 4,69 | 480 ml
9
9 Kaas met bloemetjes? Jazeker, de zomerkaas van Aurora bevat niet alleen verse biologische koemelk en zeezout (plus vegetarisch stremsel), maar ook wilde viooltjes, blauwe korenbloem, dille en mierikswortel. Een zonnig kaasje dus! Adviesprijs € 5,95 | 500 g
30 s m a a k m a k e n d | midzomer2009
8
Deze strandtas winnen? Ga naar www.smaakmakend.nl en geef ons uw ultieme strandtip. De beste 3 tips worden beloond met een tas!
10 Mediterrane chips De chips van TerraSana worden gebakken van biologische aardappelen. In de schil, zodat de voedingsstoffen zoveel mogelijk behouden worden. De nieuwe smaak heet Chips Provençales. Vandaar dat zonnig mediterrane tintje. Adviesprijs € 1,79 | 125 g
Strandtas
Genieten van zon, zand en zee: je blijft gegarandeerd tot na zonsondergang
11 Ook een koekje? Billy’s Farm Fruit Cookies worden met zorg gebakken. Van volkoren speltmeel, havervlokken, rozijnen en cranberry’s, gezoet met suiker uit appel, pruim, dadels en maïs. Of kies Multi-grain Cookies. Ze zijn per stuk verpakt, makkelijk voor onderweg. Adviesprijs € 2,50 | 150 g
11
10
12 Zonnige pesto Stamp verse basilicum, knoflook, Pecorinokaas, pijnboompitten en zeezout fijn in een vijzel, voeg daar de beste olijfolie uit het Italiaanse Ligurië aan toe en je hebt Pesto Traditionale van TerraSana. Adviesprijs € 3,60 | 180 g
12
13 Lichte rijstsnack Rice Chips van Amaizin worden gemaakt van Thaise jasmijnrijst oftewel pandanrijst. Biologisch en fairtrade verbouwd. De chips worden niet gefrituurd, maar in de oven knapperig gebakken, zonder suiker. Glutenvrij, in handige meeneemverpakking. Een verantwoord strandtussendoortje. Adviesprijs € 2,39 | 105 g
13
14 Knapperig toastje Crackertjes van volkorenmeel, olijfolie en geroosterd sesamzaad. Zandbestendig verpakt in losse pakjes. Licht verteerbaar en lekker met een lik pesto! Adviesprijs € 2,59 | 300 g
14
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 31
ADVERTENTIE
]x¯Ê "ÊUÊ£ää¯Ê / ÊUÊ£ää¯Ê /1 1,ÊUÊ£ää¯
Marathon Creative +32 3 653 33 77
NIEUW: De eerste 100% eetbare bio-cosmetica ter wereld
32 s m a a k m a k e n d | midzomer2009
Feest voor je huid Wellness voor je IK
Het is voldoende wetenschappelijk bewezen dat lichaamsverzorgingsproducten via de huid ons lichaam en onze geest bereiken en beïnvloeden. Onder het motto ‘Wat je niet eten kan, doe je niet op je huid’, creëerde Amanprana de eerste 100% eetbare bio dag—, lichaams- en massageolie. Enerzijds maakt deze olie de huid elastisch, zacht en gehydrateerd. Anderzijds worden de natuurlijke ingrediënten binnen 12 uur opgenomen in elke cel en hebben zo hun weldoend effect op je hele IK. Amanprana bevat geen chemicaliën noch isolaten. Goed nieuws voor je gezondheid en gevoelige huidtypes. Amanprana ontwikkelde 10 voedende dag-, lichaams- en massageoliën. Dat geeft de mogelijkheid af te wisselen volgens de stemming van de dag. Men kan ze gebruiken als dagelijkse verwenner, tijdens of na het douchen en baden, om je gezicht te verzorgen, om je te parfumeren en als massageolie. De dagolie met eindeloze mogelijkheden. Verkrijgbaar in natuurwinkels. Info tel 00 32 3 653 25 41, www.noble-house.tk
WAT JE NIET ETEN KAN, DOE JE NIET OP JE HUID AMANPRANA 100% BIO DAG-, LICHAAMS- EN MASSAGEOLIE
Elke dag lekker!
Cassoulet
hoofdgerecht, 4 personen
Smelt 50 g boter en fruit hierin de in ringen gesneden uitjes zachtjes 3 minuten. Schep de gehalveerde aardappeltjes, wat zout en 3 eetlepels water erdoor. Stoof alles, afgedekt 10 minuten. Dop de erwten en voeg ze bij de aardappels. Stoof alles nog zachtjes 7 minuten. Breng het gerecht op smaak met zout en peper. Verdeel het over 4 borden en verdeel de rucola en kaas over de borden.
van doperwten en nieuwe aardappeltjes 100 g geschaafde Parmezaanse kaas 600 g nieuwe aardappeltjes
Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen
50 g rucola
1½ kg verse doperwten
2 kleine rode uien
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 33
Salade
met makreel en perzik
hoofdgerecht, 4 personen
34 s m a a k m a k e n d | midzomer2009
Klop een dressing van 2 eetlepels witte balsamicoazijn, 4 eetlepels olijfolie en 1 eetlepel Japanse sojasaus, breng pittig op smaak met wasabi. Snijd 3 perziken in dunne partjes en 3 bosuitjes in ringetjes en meng ze samen met 150 g gemende jonge bladsla door de dressing. Verdeel alles over 4 borden. Pluk het vlees van 1 grote gerookte makreel en verdeel dit ook over de borden. Bestrooi de borden met 2 eetlepels geroosterd sesamzaad en 2 eetlepels korianderblaadjes. Lekker met warm naanbrood.
Elke dag lekker!
Quesadilla
met met gegrilde courgette
hoofdgerecht, 1 persoon Snijd 1 kleine courgette in de lengte in dunne plakken. Bestrooi ze met zout, bestrijk ze met olie en grill ze in een hete grillpan in ca. 6 minuten gaar en goudbruin. Bestrijk 2 wraptortilla’s met olie. Leg 1 tortilla met de oliekant in een passende koekenpan. Bestrijk de tortilla met 1 volle eetlepel olijventapenade en leg er de helft van de gegrilde courgette en 1 kleine tomaat in plakjes op. Strooi er 50 g geraspte belegen kaas en gemalen chilipeper over en leg de andere tortilla met de oliekant naar boven erop. Zet de pan op het vuur en bak de quesadilla in ca. 5 minuten lichtbruin. Keer hem met behulp van een deksel en bak de andere kant ook lichtbruin.
Tip: deze quesadilla is ook lekker op de barbecue. Leg hem dan tussen een grillklem.
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 35
Winkelwaar
Tekst | Nicole Willemse
1 Zuiverende zuivel
2 Glashelder
Acidophilus? Dat is melk, aangezuurd met een nuttige melkzuurbacterie. Het nut? Acidophilus bestrijdt ongewenste bacteriën en infecties in de maag en darmen. De bacterie komt van nature ook in het spijsverteringskanaal voor en doet z’n best om een evenwichtige balans in de darmflora te stimuleren. Wie dagelijks een glas (250 ml) van deze Acidophilus drinkt, helpt de natuurlijke weerstand op peil houden en versterken. Wat er precies in zit? Lactobacillus Acidophilus en Lactobacillus casei, L. casei 431®. Is dit iets nieuws? Nee, Acidophilus van Demeter bestaat al bijna 20 jaar. Het was de eerste gezondheidsbevorderende zuiveldrank in Nederland: het begin van een trend! Adviesprijs € 1,66 | liter
Alle zuivel van Proef draagt het Demeter-keurmerk: biologisch-dynamische kwaliteitszuivel die gegarandeerd boordevol smaak zit. Acidophilusmelk is er onderdeel van en heeft een friszure, romige smaak. Je koopt deze in fles-met-statiegeld, dus goed voor het milieu. Een andere overweging van Proef om de zuivel in een fles te gieten is dat een fles na opening beter afsluit dan een pak; gunstiger voor de houdbaarheid. Daarnaast is glas smaak- en geurloos. Wie er gevoelig voor is, koopt hiermee de garantie dat er geen smaakeffect is op de inhoud van de fles. Benieuwd waar de zuivel vandaan komt? Kijk op www.proef.nu en ontdek wie de Hollandse zuivelboeren zijn. Adviesprijs € 1,65 | liter
36 s m a a k m a k e n d | midzomer2009
3 Zomerse fruitshakes Het is hoogzomer en er is fruit. Zin in een verkwikkende smoothie? Bramen-bosbessen, perzik-aardbei, mango-passievrucht, framboos-zwartebes of liever een tropical twist? Cérène (voorheen Soma) maakt ze, deze gezonde en zomerse smoothies. Voor elke stemming een smoothie, zo moeten ze hebben gedacht. Het merk is nieuw, de inhoud is onveranderd lekker gebleven. Heb je een dip of heeft je lijf een kickstart nodig? Smoothie time! Koel serveren en niet vergeten: even schudden voor gebruik. Adviesprijs € 1,25 | 250 ml
4 Citrusfris Neem een douche met citroen en sinaasappel: daar krijg je energie van! Citrus Verfrissingsdouche van Weleda is een milde crèmedouche met pure etherische oliën uit onder andere citroen en sinaasappel. Het eindresultaat is een zachte en soepele huid. Hoe het precies werkt? De licht schuimende douchecrème bevat suikertensiden, die de huid reinigen. Ook zit er sesamolie in, die ervoor zorgt dat de vochtbalans op peil blijft en de huid niet uitdroogt. Omdat de douchecrème het natuurlijke beschermlaagje van je huid niet aantast maar juist gezond houdt, kun je Citrus Verfrissingsdouche gerust iedere dag gebruiken. Adviesprijs € 7,25 | 200 ml
Yolanda 5 Eetbare huidolie
6 Nieuwe drinkduo’s
Onder het mom ‘wat je niet kunt eten, smeer je niet op je huid’ is er Jasminum van Amanprana. Biologische huidolie die je, zou je het willen, zonder problemen ook kunt consumeren. De inhoud van dit gitzwarte flesje bestaat voor het overgrote deel uit amandelolie en een fractie rode palm- en jasmijnolie. Te gebruiken na het douchen of als massageolie. Voor je hele lichaam, inclusief je gezicht. Je kunt er ook mee in bad: smeer je in en duik in de warme badkuip. Door de warmte openen je poriën en kan de olie diep in de huid trekken. Adviesprijs € 27,95 | 50 ml
Lekker nieuws: Ekoland heeft twee nieuwe duosappen in het schap gezet. Pakken Sinaasappel & Mango staan naast Granaatappel & Framboos. De een is exotisch, de ander is een mix van ‘superfruits’ die barsten van de antioxidanten. Beide sappen zijn gezoet met geconcentreerd appelsap, er is geen geraffineerde suiker toegevoegd. En allebei bevatten ze puur biologisch fruit. Fruit dat bovendien alle tijd heeft gekregen om te groeien en rijpen. Pas als de zonovergoten vruchten echt rijp zijn, worden ze geplukt en geperst. Het is niet zo moeilijk je voor te stellen dat deze duosappen een volle fruitsmaak hebben. Alleen… welke moet je nu kiezen? Adviesprijs € 2,89 | liter
proeft
D
eze keer heb ik vier verschillende soorten zakjes granen van Ekoland geproefd. Steeds vaker worden aardappels op tafel vervangen door couscous en bulgur. De couscous en bulgur van Ekoland zijn niet heel spannend, ze zijn gewoon goed. Wel was ik verrast door twee nieuwe variaties: de 3-koren graanmix en de graanmix met pit - letterlijk en figuurlijk. Van die laatste mix werd ik echt blij, wat mij betreft is dat een blijvertje. Supersnel en heerlijk als variatie op de linzen, aardappelen, pasta of rijst die ik elke week eet. De graanmix zou ik bij vlees- of gevogeltegerechten serveren. En natuurlijk is de mix van tarwe, gierst, boekweit, zonnebloempitten en pompoenpitten perfect voor de vegetariërs onder ons. Alle vier de zakjes heb ik gekookt. Mijn tip? Volg in eerste instantie de gebruiksaanwijzing op de verpakking, kook verder op je gevoel. Door zout toe te voegen aan het begin van het kookproces smaakt het beter. Voeg water toe als je ziet dat het droog kookt en nog niet gaar is. De kooktijd van de 3-graanmix vond ik te kort, deze heeft echt nog 10 minuten langer nodig en meer vocht om echt smaakvol en zacht te worden. De graanmix met pit kun je ook op een doordeweekse dag na een lichte maaltijd als dessert serveren. Schenk er ahornsiroop overheen en smullen maar! Yolanda van der Jagt www.daatjespassie.nl
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 37
advertenties
de beste bio-adresjes Abrona Boerderij De Bossewaard winkel + camping, rust + ruimte in Cothen (Utr) www.bossewaard.nl
Nieuw vanWe leda Granaatappel
Lichaamsverzorging
Wijnhoeve de Colonjes, internationaal bekroonde witte en rode wijnen. Rondleiding en proeverijen op afspraak. www.wijnhoevedecolonjes.nl Olijfgaard/minicamping De Veluwe. Kamperen in Nederlands eerste olijfgaard tussen eeuwen oude olijfbomen en wijngaarden. www.wijnhoevedeveluwe.nl www.biologischgoed.nl: voor al uw biologische boodschappen. Thuisbezorgd in heel Z-Holland. www.sincero.nl; Dé webwinkel voor hippe biologische kleding voor dames, heren en kids! www.lagarnasette.net wandelen, bio/vegetarisch eten vakantie in Auvergne, ook dieet.
Natuurlijk mooi op iedere leeftijd
Kleine Groene (gezins) Camping met biologisch eethuisje. Schitterende wandel/fietsomgeving. Camping Eelerberg Hellendoorn 0548 681223 www.eelerberg.nl biologischgeschenkpakket.nl. Dé specialist in biologische kerstpakketten en geschenken. Tel: (035) 6833356 Een leuke kampeervakantie in het hart van de Friese Wouden? Kijk op www.landsdouwe.nl
100% natuurlijk: speciaal voor de rijpere huid
MAGICAL TOURS – VAKANTIES! Met respect voor aarde, mens & dierorganiseren wij al 10 jaar inspirerende reizen voor levensgenieters. Spirituele reizen, wandelvakanties en workshops op het vlak van levenskunst. Ook is er een unieke natuurvakantie voor 1-oudergezinnen. Tel: (055) 427443. Of kijk op: www.magicaltours-vakantie.nl
Logies met ontbijt in woonboerderij met zit/slaapkamer, vrij uitzicht op de duinen van Schoorl. Prijs €19,00 p.p.p.n. Tel. 0226 392332
Emotioneel bijtanken in Franse Toscane, met uitzicht op de stilte. www.parcdusilence.com Kruidengeneeskunde jaarcursussen, Open Dagen, Producten en meeoogsten, www.kruidenrijk.nl Overijssel, nabij mooie Reestdal, boerderijcamping met winkel Tel:0529-483463 of kijk op: www.zonnehorst.nl Huis Ter Mee Oostkapelle Zeeland Minicamping EKO kip, ei, vlees. Nu gratis EKO BBQ-pakketten, inlichting: info@huistermee.nl Mooie, ruime en authentieke vergaderlocatie in de rust van oude West Friese stolp. Onze lévende boerderij staat midden in de polder, vlakbij A7 en NS-station. Culinair en biologisch genoegen. Kok én grote keuken beschikbaar. Vraag naar mogelijkheden: 06 30 414 918 en zie www.denieuweproef.nl
Oogstfeest, zondag 20 september van 10:00 tot 17:00 uur. www.devrolijkenoot.nl Obilot Natuurtextiel 25 jaar een unieke winkel in Nederland. Bij ons vind je kleding van biokatoen, zijde, wol, linnen, alpaca, hennep. Een wisselende modecollectie, kinderkleding en babyuitzet, veel ondergoed, etc: Groenemarkt 1, 7201 HW Zutphen, 0575-517091, www.obilot.nl Wilt u hier ook adverteren? Dat kan al vanaf € 52,50 (excl. BTW). Meer info: Biologica, Renata Horenova, tel. (030) 232 04 90 en horenova@biologica.nl of kijk op: www.smaakmakend.nl
colofon SMAAKMAKEND • midzomer 2009 Smaakmakend is een uitgave van Biologica. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt u aangeboden door uw natuurvoedingsspecialist. In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Biologica. Uitgever Biologica | Postbus 12048 | 3501 AA Utrecht | tel 030 2339970 | fax 030 2304423 | info@biologica.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Peter Jens (uitgever) | Hans Moltzer | Annelijn Steenbruggen | Rob Zentveld | Nicole Willemse Vormgeving Carla Goossens | Marc van Meurs Fotografie Marco Bakker | Sven Benjamins | dutchphotography.nl | Michiel Wijnbergh Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels |Ulrika Gustavsson | Yolanda van der Jagtl | Ingmar Niezen Druk & lithografie Roto Smeets Acquisitie Renata Horenova, Katrien Hornikx, Biologica Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Biologica niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier. Biologica heeft het keurmerk van het CBF voor verantwoorde werving en besteding van fondsen.
Kijk voor verkoopadressen op www.weleda.nl
In harmonie met mens en natuur
voor een volledig overzicht van alle biologische winkels, boerenmarkten, webwinkels, restaurants en nog veel meer, ga naar:
www.biologica.nl/biogids
bekend met bio Varkens “Ja, ik eet alleen biologisch vlees, en steeds minder. Maar zelf een varken laten slachten en opeten? Nee, dat zou ik niet kunnen opbrengen. Dan is het ook niet echt meer een hobby; alles wordt gecontroleerd voordat je met je varken naar de slager mag.” Eieren “Er wonen hier in de buurt veel mensen die kippen laten scharrelen. De eieren leggen ze in koelboxen die ze in goed vertrouwen te koop zetten langs de weg. Het geld gooi je in een gleuf van een geldkistje. Zo hebben we iedere dag eieren die zo vers zijn, dat je ze moeilijk kunt pellen omdat de eierschaal aan het eiwit blijft kleven.” Taarten “Koekjes bak ik in een halfuur. Dat zouden mensen meer moeten doen. En wat dacht je van een taart gevuld met zelfgemaakte banketbakkersroom en rabarber uit eigen tuin? Daar kan geen winkel tegenop!”
Fruit “Zelf ga ik af en toe naar de markt in Groningen, daar staat een mooie biologische kraam. Ik koop nooit boontjes uit Kenia of appels
uit Nieuw Zeeland, alleen uit Nederland. Mijn kinderen zijn echte mandarijneneters. Minstens drie op een dag, die gaan er hard doorheen. Net als het geld. Mandarijnen koop ik daarom niet biologisch.”
Groenten “Een vriendin van me werkt op een biologisch tuinbouwbedrijf in Hoogeveen. Die staat iedere zaterdag voor dag en dauw op om op tijd met de groenten op de Noordermarkt in Amsterdam te staan. Op de terugweg neemt ze dan een kistje met groenten voor me mee, waar ik weer een paar dagen mee voort kan.” Smaak “Het verschil met niet-biologisch proef je het meest in groenten. Vooral in witlof. Dat bittere, dat maakt het zo lekker. Mijn kinderen zijn niet zo van groenten, maar ik kan ze wel verleiden met aardappel-broccolikoekjes – die vind ik leuk om te maken. Ik heb planken vol met kookboeken, want ik ben gek op koken. Ik maak veel soepen en risotto’s met groenten.”
Moestuin “We hebben courgettes en pastinaken, radicchio en sla, heel veel sla. Vers gesneden groenten uit eigen tuin, dat is het lekkerste wat er bestaat.”
”Mijn varkens opeten? Nee, dat zou ik niet kunnen opbrengen”
Katja de Bruin
Tekst Hans Moltzer | Beeld Marco Bakker
Katja de Bruin schrijft in haar boek Varkensliefde over het leven op het Friese platteland met een gezin en twee hobbyvarkens. Wat ligt er op hun bord?
s m a a k m a k e n d | midzomer 2009 39
Een gezonde toekomst Henk Jan Soede: “We zijn in 1998 biologisch geworden, we wilden het anders, gezonder doen. En dat werkt in alles door, voor de koeien, het milieu, het landschap en onszelf.” Dochter Jara (9 jaar): “Ik vind de koeien en kalfjes mooi, en ik help graag met allerlei klusjes. Mijn opa en ik helpen regelmatig met melken. Als ik de boerderij overneem, dan word ik boer Jaap.” Grootvader, vader en dochter van de Ekohoeve te Loenen a/d Vecht
Zuiver Zuivel nummer 1 in duurzaamheid! Zuiver Zuivel nummer 1 in categorie voeding
Zuiver Zuivel verpakkingen zijn klimaatneutraal en voor de productie van Zuiver Zuivel producten wordt groene energie gebruikt.
Het tijdschrift Green.2 heeft een top 200 gepubliceerd met de 200 meest duurzame, eerlijke bedrijven van Nederland. Zuiver Zuivel is op de eerste plaats geëindigd in de categorie voeding! En daar zijn we best trots op. Lees meer op www.zuiverzuivel.nl .
Samen met de natuur www.zuiverzuivel.nl