DIY
Winterkrans en Styling
Recepten
salade taart mousse latte hummus schotel
klik de foto’s om naar de pagina te gaan
Uitgelicht Oogstfestijn 2
Inhoud Smullen maar 8
Spicy latte
Met pompoen, Chai thee en spicy kruidenmix
11 Pompoentaart
Pompoentaart met speculaas kruiden
24
Pompoen hummus
Hummus van pompoen met spicy kruidenmix
35 Pompoen salade
Bieten en pompoen salade met geitenkaas
42 Pompoen uit de oven Pompoenschotel met kippenbouten
48
Pompoen mousse
SmeuĂŻge mascarpone mousse met Ameretti-koekjes
Versieren 13
Feestelijke decoraties
Verschillende tips en zelfmakers om je tafel feestelijk te dekken
22
Dip-dye ballen
Kerstballen met gedroogde bloemen en takjes
32 Pompoenkaarsen
Twee soorten kaarsen gemaakt van pompoenen
44 Winterkrans
Krans gemaakt met natuurlijk groen en pompoenen
46 Inpakken
Pak je cadeau's nu nog leuker in met ons leuke inpakpapier!
In de moestuin 26 Pompoensoorten
Verschillende soorten pompoenen, wat kun je er allemaal mee?
Naar buiten 4
Tuinderij Eyckenstein
Een historische moestuin op Landgoed Eyckenstein
50
Naar buiten
Leuke winterse adressen en activiteiten
37 Winterklussen
De moestuin in: zaaien, oogsten en voorbereiden voor het voorjaar
v
Column
LUUK’S tuinverhalen
In deze tuinverhalen vertelt tuinder Luuk Schouten waar hij op Tuinderij Eyckenstein zich zoal mee bezig houdt. Deze maanden staan vooral in het teken van het zaaiplan en de indeling voor het komend jaar.
“Het is altijd weer een feestje om nieuwe zaaiplannen voor het volgende jaar te maken!”
Tuinderij Eyckenstein in de winter
In de maand oktober zaaien we meestal winter rogge in als groenbemester. En dit jaar hebben we de winterrogge gemengd met winterwikke. Dit is een vlinderbloemige wat stikstof vastlegt. Op deze wijze verbeteren we in de winter de kwaliteit van de bodem! De kiemende winterrogge kleurt eerst rood en wordt groen naarmate deze groter wordt. Deze rode zweem van de kiemende winterrogge vind ik prachtig om te zien! Door het gebruik van winterrogge en winterwikke houden we bovendien de tuinderij in de winter groen. In februari laten we biologische potstal mest komen van melkveebedrijf De Bonte Parels uit Westbroek. We verspreiden dit met kruiwagens over het land, gewoon over de winterrogge heen. In november is het feest want dan vallen de zaad catalogi weer op de deurmat. Van De Bolster, Vitalis, Reinsaat, Bingenheim en van Velt (Vereniging voor ecologisch leven en tuinieren). We bladeren dan heerlijk door al die catalogi en nieuwe plannen maken voor het komende jaar. Nu staan die plan nen al min of meer vast, zoveel wijkt het teeltplan van 2019 niet af van dit jaar. Maar het is altijd leuk om nieuwe rassen te zien en nieuwe gewassen uit te proberen. We proberen dit jaar tuinbonen te kweken in onze kas. We hebben onlangs nog het tuinbonen ras Aquadulce voorgezaaid in potten (eigenlijk een paar weken te laat!). Maar die gaan de komende weken de kas in en dan hopen we in mei tuinbonen te oogsten.
4
Tuinderij Eyckenstein
Wist je dat deze oude orchideeen kas een rijksmonument is?
Historische moestuin Deze prachtige historische moestuin van Landgoed Eyckenstein is gelegen in Maartensdijk te Utrecht. De tuinderij ligt verscholen achter de bomen en als je in de tuin aan het werk bent lijkt het of je in een andere wereld verblijft.
Landgoed Eyckenstein
De Tuinderij wordt geleid door tuinder Luuk Schouten in dienst van Landgoed Eyckenstein. Daarnaast werken er veel vrijwilligers gedurende het moestuinseizoen mee. Op de plaats van de huidige tuinderij lag vroeger de moestuin van hofstede Berkenstein De moestuin is rechthoekig van vorm en wordt in de lengte verdeeld door het tuinpad dat van noord naar zuid loopt. Oorspronkelijk is de tuin geheel, of tenminste grotendeels ommuurd geweest. Nu staat er alleen nog aan de westelijke helft van de noordzijde een tuinmuur. De oostelijke helft van deze zijde wordt afgeschermd door de Oranjerie en de grote monumentale kas. Vlak bij de toegangspoort staat ook de kleine kas en daarnaast nog enkele oude kweekbakken. Het overgrote deel van de moestuin is vollegrondsteelt.
Locatie Tuinderij Eyckenstein
Oranjerie
De oranjerie zoals wij die nu kennen is eigenlijk de oranjerie van het in 1901 afgebroken Berkenstein. De oranjerie is buiten de poort van de moestuin gebouwd, tegen de grote kas aan. Vroeger overwinterden hier de vorst-gevoelige potplanten. Nu hoort het bij tuinderij Eyckenstein. Ook nu overwinteren hier nog steeds de potplanten die niet tegen de vorst kunnen. De oranjerie heeft een prachtige lichtinval door het glazendak en als het zonnetje erop schijnt
6
Historische moestuin kan het er aangenaam warm zijn. Op een frisse herfst- of koude winterdag kan het er echter erg fris zijn. Sinds twee jaar is er een houtkachel waarmee de oranjerie verwarmd kan worden. Op de tuinderij worden tijdens het moestuinseizoen regelmatig etentjes in de oranjerie georganiseerd. Het is ook een sfeervolle feestlocatie en kan op aanvraag gehuurd worden.
Kassen
Het kassencomplex, de koude bakken en de oranjerie in de moestuin van Berkenstein zijn waarschijnlijk kort naar 1880 gebouwd. In 2015 jaar zijn de oude orchideeĂŤnkas en druivenkas gerenoveerd en op feestelijke wijze door Landgoed eigenaar Otto van Boetzelaer en tuinder Luuk Schouten weer in gebruik genomen.
kruidentuin van Agnes, waar je in de zomer workshops kunt volgen en verse bloemen kunt plukken. In het winterseizoen is er een aangepast werkrooster op de Tuinderij en geen verkoop van groenten op de kraam. Vanaf het voorjaar kun je weer terecht voor verkoop op de Tuinderij van allerlei heerlijks uit de moestuin. Op zaterdag 12 mei 2019 is de start van het nieuwe seizoen. Houdt de website van Tuinderij Eyckenstein in de gaten voor meer info.
Achterin de tuin bevindt zich de
Tuinderij Eyckenstein
Dorpsweg 264, Maartensdijk Wil je de Tuinderij bezoeken of als vrijwilliger meehelpen? Kijk dan op de website en neem contact op met Luuk Schouten. landgoedgroenten.nl
Locatie Tuinderij Eyckenstein
7
Spicy latte
met Chai thee en pompoen
Wij gebruikten voor de pompoenpuree de Butternut!
Smullen maar
Spicy Chai latte Oogst & shoppinglist 400 gr Butternut pompoen olijfolie snufje zout 2 tl spicy pumpkin kruidenmix 400 ml melk 100 ml melk om op te schuimen 1 tl vanille-extract 200 ml sterke Chai thee
Chai latte Verwarm de oven voor op 200Ëš. Schil de pompoen en snij in blokjes. Doe de pompoen op een bakplaat en sprenkel er wat olijfolie over en een snufje zout. Bak de pompoen in ongeveer 20 minuten zacht. Hussel halverwege de pompoen even zodat deze niet aanbakt. Pureer de pompoen met een staafmixer. Verwarm de melk met 4 flinke eetlepels pompoenpuree. Voeg de spicy kruidenmix en vanille extract toe en breng aan de kook. Zet ondertussen de Chai thee. Verdeel de thee over 4 glazen of mokken. Giet de warme pompoenmelk erover. Schuim vervolgens de overige melk op in een melkopschuimer en verdeel het melkschuim over de Spicy Pumpkin Chai Latte. Strooi er wat kruidenmix erover.
Recept Spicy Chai latte
9
Smullen maar
Spicy Chai latte Oogst & shoppinglist 400 gr Butternut pompoen olijfolie snufje zout 2 tl spicy pumpkin kruidenmix 400 ml melk 100 ml melk om op te schuimen 1 tl vanille-extract 200 ml sterke Chai thee
Kruidenmix 8 tl kaneelpoeder, 4 tl gemberpoeder, 2 tl. Gemalen kruidnagel, 2 tl gemalen piment. 2 tl gemalen kardemon, 1 tl gemalen nootmuskaat. Deze mix is lekker bij verschillende herfst gerechten. Maak het je dus zelf eenvoudig door deze kruidenmix in een iets grotere hoeveelheid te maken dan heb je deze mix altijd bij de hand. Meng alle specerijen in een kommetje en bewaar het in een afsluitbaar potje. Bijvoorbeeld bij het mascarpone toetje, zie het recept hier.
Recept Spicy Chai latte
10
poster downloaden
Pompoentaart
met speculaas kruiden De pompoen voor deze taart kook je met melk en speculaaskruiden tot deze heerlijk zacht is.
Smullen maar
Zoete pompoentaart Oogst & shoppinglist 360 gr zachte boter 185 gr suiker of 140 gr poedersuiker 1 ei 440 gr bloem mespunt zout
Zoet taartdeeg Klop de boter met de suiker romig en luchtig. Klop het ei erdoor. Voeg de bloem toe met het zout en meng alles snel (met de hand of in een keukenmachine)tot een soepel deeg. Verdeel het deeg in 2 - 3 porties, omwikkel met huishoudfolie en laat het deeg ong. 15 minuten rusten in de koelkast voor gebruik. Tip: Zoet taartdeeg recept is voldoende voor 2 - 3 taarten. Je kunt de overige porties bewaren in de vriezer. Rol het deeg om de deegroller en leg het deeg voorzichtig in de bakvorm. Bekleed de bakvorm met het deeg. Verwarm de oven op 160 ËšC. Leg vetvrij bakpapier op de bodem. Leg daar gedroogde bonen of speciale keramische bakbonen in. Bak de bodem 10-15 minuten, tot het deeg net gaar is. Verwijder de vulling en het papier en bak het deeg nog 10-15 minuten of tot het helemaal gaar is en lichtgoud van kleur. Laat het rusten tot verder gebruik.
Recept Zoete pompoentaart
13
Smullen maar
Zoete pompoentaart Oogst & shoppinglist 250 gr Kabocha pompoen 250 ml melk 1 vanillestokje 75 gr fijne suiker 2 el speculaaskruiden 3 eieren
Taartvulling Was de pompoen, verwijder de schil en de pitten en snij de pompoen in stukjes. Zet een pan met melk op het vuur en snij het vanillestokje in de lengte open en rasp boven de melk uit. Voeg de suiker en de pompoenblokjes toe en breng aan de kook. Laat ongeveer 20 minuten zachtjes koken. Als de pompoen zacht is geworden pureer deze met een staafmixer tot een gladde massa. Laat het pompoenmengsel afkoelen. Als het pompoenmengsel voldoende is afgekoeld verwarm je de oven opnieuw op 160 graden voor. Klop de eieren los met de speculaaskruiden en meng door het pompoenmengsel. Giet het mengsel op de zanddeegbodem en bak de pompoentaart in ongeveer 30 – 45 minuten gaar.
Recept Zoete pompoentaart
14
Lees meer over hoe je voor de feestdagen je tafel kan dekken, leuke zelfmakers en andere verrassingen
`
'
mooi linnen tafelkleed toch? Deze zijn van ByMolle
Feesttafel met leuke decoraties -------------Papieren kerstboom, papieren pompons, touw met gouddraad, glazen kerstballen, Led-verlichting, houten tuinbank via Intratuin. Zwart bestek Amefa, bruin gewafeld bord Bahne, zachtbruine borden Anita Le Grelle voor Serax, roze borden van KitchenTrend, vaas Clear van House Doctor, BYGGE tiny houses van Jurianne Matter, linnen plaiden kussens ByMรถlle, porseleinen hart BloomInspiration, servetten Dille & Kamille, wijnglazen HK Living, stoel Fold It House Doctor, verf Amazona Krijtverf
Versieren
Feestelijke tafelstyling De kleuren van deze winter
We kennen natuurlijk de welbekende oranje pompoen en de Butternut. Wij kozen er voor om de pompoenen juist te schilderen en geven het hierdoor net even een andere touch. Het kleurenpalet voor de feesttafel van Oogstfestijn sluit helemaal aan bij de kleurtrend van deze winter: warme aardetinten in combinatie met zachtroze en vergrijsde blauwtinten. De combinatie van kleuren en materialen maakt dat het niet te zoet wordt, maar juist stoerder! Combineer verschillende stoelen met elkaar voor een speels effect. En een bankje met zachte kussens zorgen voor voldoende zitplekken. De linnen kussens van
ByMรถlle passen mooi bij het warme kleurenpalet van deze winter.
ByMรถlle
Vanuit een oude molenaarswoning in Dalfsen ontwerp en maakt ByMรถlle hun slow living collectie. De collectie is duurzaam binnen Europa gemaakt van de mooiste natuurlijke materialen. Zo gebruikt ByMรถlle wol van schapen uit Zweden. Het vlas voor het linnen groeit aan de Atlantische kust. En ze recyclen denim om er zachte ecologische kussens en plaids van te maken. Je vindt de collectie online en in verschillende winkels over heel de wereld. In hun studio in Dalfsen maken ze al hun beddengoed en tafellinnen.
Versieren Pompoen tafeldecoraties
Pompoenen zijn lekker om te eten en mooi voor decoratie. Wij schilderden verschillende kleine pompoenen en kalebassen met Amazona Krijtverf. Het voordeel van krijtverf is dat het snel droogt. De krijtverf van Amazona is ook nog eens ecologsich afbreekbaar. Maar je kunt natuurlijk ook werken met oude verfpotten waarin nog wat verfresten zitten.
Jurianne Matter–Tiny Houses
Bij ontwerpster Jurianne Matter spelen natuur, nordic, poĂŤtisch en Dutch design een belangrijke hoofdrol bij haar ontwerpen. Haar papieren ontwerpen en textiel zijn Eco-friendly en fairtrade geproduceerd. BYGGE is een dorpje van 12 heel diverse huisjes: oud, urban, landelijk, knus en oud maar ook nieuw en modern. Het zijn echte prefab huisjes: voorgestanst en voorgerild. Zelfs de muren binnen zijn al voorzien van behang in een hippe botanische zwart wit print. Het enige wat jij als huizenbouwer nog hoeft te doen is de muren en de daken op de aangegeven plek op elkaar lijmen.
Diy Feestdecoraties maken
Gebruik de geschilderde pompoenen als tafeldecoratie op de gedekte tafel voor het feestelijke diner. Hang er een mooi label aan en schrijf er een persoonlijke boodschap op voor je gasten.
18
Touw met gouddraad, papieren pompons Intratuin, BYGGE - tiny houses van Jurianne Matter, Gouden kerstster vtwonen, zelfgemaakte krans met judaspenning, Ay-Kasa kratjes Milk Tea en Light Grey, de pompoenen en dennenappels zijn geschilderd met Amazona Krijtverf, schaar privebezit
Versieren De pompoenlabels maakten wij speciaal voor deze feesteditie van Oogstfestijn en kun je downloaden om je eigen kadootjes mee te stylen. Het magazine zit dit keer trouwens ook weer bomvol leuke kadootjes en downloads. Het is ook niet voor niets een feesteditie! We hebben bijvoorbeeld leuk kadopapier om je kadootjes mee in te pakken, zie pagina 46. En wat vind je van de leuke pompoenposter met quote ‘My Sweet Pumpkin’? Download de poster en geef ‘m een mooie plek in huis!
Bloemen kroonluchter
Maak je eigen droogbloemenhanger voor boven de feesttafel of guirlande aan de muur. Gebruik hiervoor droogbloemen, grassen en groene eucalyptus taken. Of kijk wat je nog in de tuin hebt staan, Diy Feestdecoraties maken
een mooie hortensia doet het ook altijd goed. De bolhortensia’s zorgen voor volume en drogen ook mooi op. Op tuinderij Eyckenstein hangen wij graag ook bloemen te drogen in de oranjerie. We doen dit om de zaden te drogen en voor volgende moestuinseizoen weer uit te kunnen zaaien. Ook laten we uitgebloeide bloemen staan voor voer voor de vogels in de wintermaanden, zoals bijvoorbeeld de zonnebloemen. Droogbloemen zorgen ook voor een warme en natuurlijke sfeer. En van aankleding met natuurlijke materialen en vooral droogbloemen worden we erg blij! 20
Pompoen kadolabels
downloaden
Versieren Voor de droogbloemenhanger gebruikten we een metalen ring en bonden er ijzerdraad kruislings omheen zodat er als het ware een wiel ontstaat. Hierdoor kun je er gemakkelijker de taken en bloemen aan binden. Hang de droogbloemenhanger met touw boven je eettafel voor een groots effect. En hang er ‘Dip-dye ballen gevuld met bloemen’ in verschillende hoogtes aan.
Groene eucalyptus guirlande
Net even anders dan een dennenboomguirlande, maar net zo leuk en simpel te maken. Deze guirlande kun je voor de kachel hangen of zoals wij deden: als versiering op de muur. Ook in deze guirlande passen de ‘Dip-dye ballen gevuld met droogbloemen’. Nodig: touw, ijzerdraad, snoeischaar, kniptangetje en groen.
Diy Feestdecoraties maken
Knip een stuk touw af, lang genoeg om op de plek te bevestigen waar je de guirlande wilt hangen. Meet voor de zekerheid de afstand op. Gebruik lange eucalyptus takken, knip evt. wat zijtakken weg, Deze kun je perfect gebruiken ter opvulling, dus gooi nog niet weg. Knip stukjes ijzerdraad van ong. 5 cm af en bevestig de takken aan het touw door het ijzerdraad eromheen te wikkelen. Herhaal deze stappen net zolang tot de guirlande mooi gevuld is. Knoop vervolgens beide uiteinden van het touw af met een lus zodat je het touw kunt ophangen aan een spijker of haak op de muur of schouw. Als het touw goed bevestigd is kun je de guirlande nog verder versieren met leuke feestdecoratie, bv met de Dipdye ballen gevuld met droogbloemen’. 22
Papieren pompons, touw met gouddraad, Led-verlichting Intratuin. Zwart bestek Amefa, zachtbruine borden Anita Le Grelle voor Serax, vaas Clear van House Doctor, BYGGE tiny houses van Jurianne Matter, linnen tafelkleed ByMรถlle, servetten Dille & Kamille, wijnglazen HK Living, pompoenen geschilderd met Amazona Krijtverf
Wij gebruikte n gedroogde bloemetjes, be ssentakjes en blaadjes uit de tuin
Versieren
Dip dye ballen
Materialen Glazen kerstballen Gedroogde bloemen Amazona Krijtverf Verfroerstaaf Touw Schaar Krantenpapier Schragen Maak de kerstballen voorzichtig open door het kroontje te verwijderen. Vul de kersbal met een paar gedroogde bloemen, richt de bloemen een beetje naar boven en doe het kroontje er weer op. Roer de verf goed door in de pot en dip de kerstbal er in. Zorg ervoor dat de verf niet de hele bal bedekt. Hang een touwtje tussen twee schragen op waaraan je de ballen kunt ophangen om te drogen. Leg er een oude krant onder om de verfdruppels op te vangen. Laat de bal drogen en geef ‘m een mooi plekje!
Deze dip diye ballen kun je hangen in je kerstboom, of hang ze boven je feesttafel! Diy dip dye ballen met gedroogde bloemen 25
Hummus
van kikkererwten en pompoen
s i s u m De hum e d t e m t k a a m e g ! n e o p m o p t u n r butte
Smullen maar
Hummus met pompoen Oogst & shoppinglist 1 kleine Butternut pompoen (ongeveer 500 gr) 2 teentjes knoflook ½ citroen, geperst 2 el tahinepasta 1 tl gemalen komijn 1 blik kikkererwten olijfolie peper & zout
Snij pompoen doormidden verwijder het vruchtvlees en de pitten. Verwarm de oven voor op 200˚. Schil de pompoen en snij in blokjes. Leg de pompoen op een bakplaat, sprenkel en pers de knoflook erboven uit. Besprenkel met wat olijfolie en een snufje zout. Bak de pompoen in ongeveer 20 minuten zacht. Laat afkoelen. Doe de pompoen in een keukenmachine voeg het citroensap, tahinapasta, komijn en kikkererwten toe. Breng op smaak met peper & zout en meng tot een smeuïge pasta – voeg meer olijfolie toe als de hummus te dik is. Serveer met een pitabrood en lekker met rode en gele paprika.
Recept Hummus met pompoen
27
Pompoensoorten
poster downloaden
In de moestuin
Alles over pompoenen! Op tuinderij Eyckenstein staat er altijd een vak vol met pompoenen. We telen hier veel van de bekende oranje Hokkaido pompoenen, en dan vooral de rassen Uchiki Kuri en de Orange Summer. Deze oranje exemplaren kan je eigenlijk voor alles gebruiken: voor het maken van soep, maar ook voor curry, zoete en hartige taart, risotto, en pannenkoeken. En deze oranje pompoenen hoef je niet schillen! Dan hebben we de groene variant van de hokkaido pompoen, en die heet ook gewoon Groene Hokkaido. Daarnaast telen we de Butternut pompoen, die hebben het dit jaar overigens uitzonderlijk goed gedaan door de warme zomer. De butternut pompoen heeft een wat langere groeiperiode dan de oranje en groene Hokkaido, door het warme voorjaar en zomer, deden ze heel goed. Dan hebben we nog de sweet dumpling, een kleine pompoensoort, met donkergroene strepen en diepe ribben. Mijn favoriet voor pompoen risotto (met salieboter!). De mooiste pompoen is de Marina di Chioggia, de zwaarste was dit jaar dan 10 kilo. De Marina di Chioggia heeft een soort krokodillenhuid, ziet er prachtig uit en is erg lekker!
In de moestuin Pompoen zaaien
Op Tuinderij Eyckenstein zaaien we alle pompoenen voor in potten. Dat is even een klusje, maar je bent wel zekerder met kiemen. Bij op de volle grond zaaien, zijn we altijd bang dat de muizen een deel van het zaad opsmikkelen of dat het wegrot als het te nat is. Half april starten we met het zaaien van de Butternut pompoen,en eind april de rest van de pompoenen.
Orange Summer De Orange Summer produceert veel vruchten, die rond de 1 Ă 2 kilo zijn. smaak Licht
zoet van smaak schil Egaal oranje van kleur, met een dunne schil bakken Goed om mee te koken, lekker om te gebuiken in gebak. Ook heerlijk om soep van te maken. tip Je
hoeft deze pompoen niet te schillen, juist lekker om mee te koken.
We hebben dan ruim 600 pompoenplanten in de opkweek staan. Afhankelijk van het weer. planten we ze half mei uit op de volle grond. Als het nog dan nog koud en nat is, wachten we met uitplanten. Als het warm is en er geen koude nachten meer zijn, planten we de planten eventueel eerder uit.
De drie gezusters
Pompoenen worden vaak tussen andere gewassen geteeld. Het principe, de drie gezusters is een oude Indiaanse combinatie. Men kweekt maĂŻs, bonen en pompoen naast elkaar. De mais ondersteunt de klimbonen, de bonen leveren stikstof aan de grond en daar geniet de pompoen weer van. De pompoen beperkt op zijn beurt de groei van onkruid. In het zuiden wordt vaak nog een vierde zuster toegevoegd: de zonnebloem.
In de moestuin Zelf zaaien
◊ Binnen of in een kasje kun je pompoen voorzaaien in begin april. ◊ Buiten in de volle grond kun je pompoen zaaien vanaf half mei. ◊ Pompoenplanten kruipen over de grond en hebben daardoor veel ruimte nodig. ◊ Zaai de zaden op een diepte van 3 tot 5 cm en met een afstand van 150 tot 200 cm uit elkaar. Wanneer je dichter op elkaar zaait is het belangrijk om de zaailingen later uit te dunnen, zodat de planten alsnog voldoende ruimte krijgen.
Verzorging
◊ Pompoenen houden van humusrijke, waterdoorlatende grond. ◊ Belangrijker dan de grondsoort is de bodemtemperatuur, Cucurbita houdt van een warm bed. ◊ Zorg er daarom voor dat je de zaden zaait op een zonnige plek. ◊ Zodra er pompoenen aan de plant verschijnen kun je de vruchten op een laagje stro leggen, zo verminder je de kans op rotting.
Oogsten
◊ Afhankelijk van de soort kun je pompoenen van de zomer tot de late herfst oogsten. ◊ Rond de maanden september en oktober kunnen de meeste
Moestuin Alles over pompoenen!
Butternut Squash Flespompoen, ook wel bekend als de butternut is een kleine tot middelgrootte pompoensoort met een fles of peerachtige vorm. smaak De
flespompoen heeft een zachte zoete/nootachtige smaak. vrucht Deze pompoensoort word vaak gebruikt omdat het vruchtvlees geen draden bevat en daarom goed te verwerken is in vele gerechten. bakken Als je deze pompoen in de oven bereidt komt de zoete nootachtige smaak van deze pompoen het meest tot zijn recht.
pompoenen geoogst worden. ◊ Een rijpe pompoen herken je daarbij aan de steel. Zodra de steel rimpels en groeven vertoond is de vrucht klaar. ◊ Oogsten doe je met een scherp en schoon mes. Door de steel op een minimale lengte van 5 cm te houden verleng je de houdbaarheid van de pompoen.
Onkruid
Schoffel het vak waar de pompoenen staan, voordat het dichtgroeit, zodat er weinig onkruid tussen kan groeien. Als in augustus het loof van de pompoenen begint af te sterven, knalt op een gegeven moment het onkruid er weer door heen. Maar dan kunnen we ook alle pompoenen goed zien liggen! Overal liggen dan oranje bolletjes.
31
In de moestuin Bloemen en pitten
Wist je dat de bloemen van de pompoen net als de courgettebloemen eetbaar zijn? Bereid de bloemen: Was ze zonodig heel voorzichtig en open de bloemen. Neem de stampers en meeldraden eruit en controleer of er insecten in zitten. Dan goed laten uitlekken en voorzichtig droogdeppen. Heerlijk gefrituurd en gevuld met geitenkaas of ricotta en verse kruiden uit de tuin. De pompoenpitten kun je roosteren en door de sla gebruiken. In Spanje en Mexico eten ze geroosterde pompoenpitten met zout. Spreid verse pitten over een bakplaat, bestrooi zelicht met zout en bak ze twintig minuten op 190 ˙C.
De pompoenpitten kunnen ook verwerkt worden tot pompoenpitolie. De olie wordt verkregen uit geroosterde pompoenpitten. In Midden en Oost- Europa wordt pompoenpitolie veel gebruikt in de keuken. In Oostenrijk wordt het als een delicatesse ervaren. Sommige pompoenen kunnen met schil en al worden verwerkt. Pompoenen worden zowel gebruikt in zoete gerechten (taarten), als in soepen of stoofpotten als in parten, geroosterd of gegrild.
Oranje Hokkaido Hokkaido pompoenen, ook wel Uchiki Kuri of Japanse pompoenen genoemd, zijn de smakelijkste pompoenen om te eten of soep van te maken. schil De
schil is zacht en de Hokkaido kun je dan ook eten zonder eerst te schillen vrucht Het vruchtvlees is geeloranje en buitengewoon rijk aan vitamines en mineralen smaak Nootachtige smaak bakken Dit kleine pompoentje kun je prima gebruiken in pompoensoep maar ook gesmoord of gebakken in de oven is deze pompoen heerlijk. tip Kan
lang bewaard worden waarbij smaak en voedingswaarde verbeteren.
Moestuin Alles over pompoenen!
32
In de moestuin Pompoenen bewaren
Afhankelijk van de kwaliteit en de soort pompoen, twee tot zes maanden bij pakweg 10 ˙C, is de kelder een geschikte plek. Zorg er dan wel voor dat de pompoen rijp, onbeschadigd en schoon is en dat de steel er nog aan zit. Een flink stuk steel, dus zo’n 5 cm. Deze droogt in en “verkurkt”. Een korte steel of een steelloze pompoen is gedoemd te bederven. Je zou kunnen zeggen dat de steel de kurk op het vruchtvlees is.
Sweet Dumpling Sweet Dumpling is een oppvallend en heerlijk zoete pompoentje. schil De
Sweet dumpling is wit met donkergroene strepen/stippen met diepe ribben vrucht Oranje vruchtvlees smaak Zoetig van smaak bakken De pompoen is wat kleiner dan een gewone oranje of groene pompoen, is goed te gebruiken om te vullen met andere ingrediënten. tip Lekker met courgette, tomaatjes en
geitenkaas in de oven gebreid.
Met dank aan: Luuk Schouten, Velt.nl Pompoenzaden kopen: www.vreeken.nl
Kabocha Kabocha is een Japanse pompoensoort die sinds een paar jaar ook in Nederland wordt geteeld, hoe kleinder de pompoen, hoe lekkerder de smaak. schil Matgroen
met lichtere strepen, het mooie van deze pompoen is dat de schil ook lekker is. vrucht Hoe langer je ze bewaart, hoe zoeter en dus lekkerder ze worden bakken Lekker om te grillen of roosteren, of om een zoete pompoentaart mee te bakken. tip Goed
alternatief voor zoete aardappel.
Moestuin Alles over pompoenen!
33
Leuke kleurtjes toch? bekijk hoe wij deze leuke pompoentjes hebben geschilderd
Versieren
Pompoenkandelaar
Materialen Kleine pompoentjes Mesje Lepel Verf Kwast Waxine lichtjes
Maak de pompoen schoon en snij met een mesje een rondje om de steel. Haal het ‘dekseltje eraf’ ol de pompoen voldoende uit H om er een waxinelichtje in te plaatsen. Snij eventueel de onderkant van de pompoen af, zodat die stevig staat. Let op: dan is de pompoen wel minder lang houdbaar! Verf de pompoen in een mooie kleur.
zet er een kaarslicht je in en steek ‘m aan!
Diy Pompoenkaarsen 35
Versieren
Pompoenwindlicht
Materialen Pompoenen Mesje Lepel Boor Natuurazijn Verf Kwast Waxine lichtjes
Maak de pompoen schoon en snij met een mesje een rondje om de steel. Haal het ‘dekseltje eraf’. ol de pompoen helemaal uit, H en maak de binnenzijde van de pompoen schoon met azijn (ivm de houdbaarheid). Maak met een stift een patroon en boor vervolgens gaten in de pompoen. childer de pompoen in een S mooie kleur.
Klaar! Zet er een kaarsje in en steek ‘m aan!
Diy Pompoenkaarsen 36
poster downloaden
Pompoensalade
met bieten en geitenkaas
Deze feestelijke salade is gedecoreerd met komkommerkruid. De blauwe bloemen geven een mooi contrast bij de oranje pompoen.
Smullen maar
Pompoen-bieten salade Oogst & shoppinglist 2 Sweet Dumplings (ong. 500 gr pompoen) 3 voorgekookte rode bieten 3 tenen knoflook geitenkaas walnoten rucola Dressing 3 el honing 3 el olijfolie 2 el balsamico azijn 1 flink el mosterd peper & zout
Meng alle ingrediĂŤnten voor de dressing en zet deze apart. Maak vervolgens de pompoen schoon. Snij het doormidden en verwijder het vruchtvlees en de pitten. Snij de pompoen vervolgens in kleine parten en haal met een dunschiller de schil eraf. Leg de pompoen op de bakplaat. Pers de teenjes knoflook er overheen, en bak het geheel in ongeveer 20 minuten gaar. Snij de bietjes in kleine partjes. Verdeel de rucola over de borden en verdeel hierover de pompoen en bietjes. Brokkel de geitenkaas erover en garneer met walnoten en de dressing.
Recept pompoen-bieten salade 39
Winterklussen Er is nog volop te doen in de moestuin: van zaaien, uitplanten, oogsten tot onderhoud.
In de winter ligt het werk in de moestuin grotendeels stil. Toch zijn er nog volop winterklusjes in de tuin te doen. Tijdens de wintermaanden kun je de bodem van je moestuin bedekken met compost, (verteerde) stalmest van koeien of paarden of afgevallen bladeren.
Winterrogge
Bodembedekking verbetert de structuur van je bodem. En het zorgt ervoor dat onkruidzaden verstikken en geen kans hebben om te groeien. Bodembedekking houdt ook het vocht vast in de bodem en is een schuilplaats voor veel nuttige insecten. Of om de bodem te verbeteren kun je winterrogge inzaaien. Ook kun je een tuinplan maken voor het volgend moestuinseizoen. Lees ook de column van tuinder Luuk over winterrogge en zijn voorbereidingen van het tuinplan voor en nieuwe moestuinseizoen.
Kleinfruit
Frambozen kunnen gescheurd worden en uitgeplant. Snoei de afgedragen stengels van de braam tot tegen de grond weg. Tot 15 december kun je nog rabarber planten op een zonnige plek in goed waterdoorlatende grond. Reken per plant op 1 m².
In de moestuin Aanplanten van kleinfruit
Rode, witte, blauwe en zwarte bessen, bosbessen en ook bramen en frambozen noemen we ‘kleinfruit’. Kleinfruit aanplanten doe je het best van oktober tot begin december. In het najaar is de kans op aanslaan het grootst. Het is dan vaak vochtig en de grond is nog relatief warm waardoor de plant snel nieuwe wortels vormt. Ook vanaf december tot maart kun je planten, tenzij het vriest. Geef de struik na het planten veel water, zodat de aarde goed rondom de wortels komt. Zorg ook in het eerste seizoen dat de plant voldoende water krijgt. Heb je ruimte voor meerdere bessenstruiken? Plant dan vroege en late rassen, zo geniet je nog langer van de oogst.
in je tuin, zorg dan voor zure grond door zo nodig tuinturf door de bodem te werken. Bramen doen het goed op bijna iedere grond, van droge en natte tot neutrale en kalkhoudende grond. Frambozen krijgen op een te kalkrijke grond vaak last van geelverkleuring of chlorose van het blad. Door de zuurtegraad bij te sturen en met wat extra meststof krijg je de plant meestal weer gezond.
Zorg voor een goede bodem
Let bij kleinfruit aanplanten op een goede bodem. De meeste bessenstruiken groeien het best op een licht vochtige, goed bemeste grond. Werk dus wat bodemverbeteraar of gedroogde mest door de grond voordat je het kleinfruit aanplant. En geef in het voorjaar voldoende meststoffen. Op lichte zandgrond hebben veel bessen last van kaliumtekort, daarom is bijmesten in het voorjaar nuttig, vooral bij rode en witte bessen. Wil je een blauwe bes
Moestuin Winterklussen
42
In de moestuin en Japanse wijnbes is het het beste om de takken gelijk aan spandraden, een klimrek, muur of schutting te binden. Zo voorkom je een wirwar van takken en blijft de groei overzichtelijk.
‘Schoon’ maken
Elk najaar en winter zijn we op tuinderij Eyckenstein bezig om de bessenstruiken weer ‘schoon’ te maken, dat betekent onkruid weg halen tussen de struiken en de ‘spiegel’ rondom de struik schoon maken. Vervolgens doen we er compost bij en in het vroege voorjaar nog wat potstalmest. Niet bij de blauwe bessen, want die houden niet van compost en mest, bij de blauwe bessen hebben we een laag bladstrooisel van eik en beuk gedaan.
Wintergroenten Hoe meer zonlicht hoe zoeter
De meeste bessen houden van een zonnig plekje, maar verdragen ook halfschaduw. In de regel geldt: hoe meer zonlicht, hoe voller en zoeter de smaak van de bessen. Sommige bessen, zoals de zwarte bes, zijn gevoelig voor schimmels wanneer ze in de schaduw staan. Na het planten van kleinfruit zoals bramen, frambozen
Moestuin Winterklussen
Savooiekool, spruitjes, prei, boerenkool en schorseneren zijn klassieke wintergroenten. Om schorseneren, pastinaken en aardappelen in de winter uit de grond te krijgen, kun je de grond het beste met een mulchlaag beschermen. Van de volle grond kunnen we boerenkool, groenlof, andijvie, savooiekooltjes en prei oogsten. Bescherm de peterselie tegen de vorst met plastic, dan kun je deze blijven oogsten tijdens de winter.
43
In de moestuin Veldsla en andijvie
Veldsla en andijvie kunnen in de winter in de moestuinbedden blijven staan. Vooral veldsla kan aardig wat vorst verdragen. Bedek bij strenge vorst met wat stro of droog blad. Om te voorkomen dat de tere bladeren van je andijvie door de kou beschadigd worden, wordt aangeraden de andijvie vanaf half november met stro of rieten matten te beschermen. Bij strenge vorst zul je andijvie moeten rooien.
Winterpostelein
Deze groente heeft een friszure smaak en zit vol vitamine C en ijzer. De plant, met zijn mooie, ruitvormige blaadjes, is volledig winterhard. Dat maakt dat je verschillende keren kunt oogsten. Laat, net als bij snijsla, het hart van de plant ongemoeid bij het afsnijden.
Laatste knoflook uitplanten
Eind november kun je de laatste knoflook planten. Knoflook in een koude bak betekent dat je al heel vroeg in het voorjaar wat van het groen kunt oogsten. De smaak van het loof (en van de verse knoflookbolletjes) is milder dan van gedroogde knoflook. Wil je volgroeide bollen om te drogen, dan kun je de knoflook beter buiten in de volle grond planten.
Wintertips ◊ Spit de laatste bedden om en haal het onkruid eruit. ◊ Maak de zaaibakjes, potjes en trays schoon en zet ze klaar voor gebruik. ◊ In december kun je prei, wortel, rode biet en knolselderij nog inkuilen. ◊ Oogst spruitjes regelmatig en ondersteun de wat zwaardere planten. ◊ Maak altijd je tuinmateriaal en gereedschap schoon en repareer of vervang wat stuk is. ◊ Laat de tuinslang leeglopen en berg hem op. Sluit de waterleiding af. ◊ Controleer ook de regenton en zorg dat deze niet kapot vriest. ◊ Controleer steunpalen bij fruitbomen en struiken. ◊ Snoei je druivenplant in de kerstvakantie.
Moestuin Winterklussen 44
Ovenschotel
met kippenbouten en pompoen
Wist je dat j e de Hokkaido pompoen voor de soep niet hoeft te schil len?
Smullen maar
Pompoenovenschotel Oogst & shoppinglist 4 kippenbouten 1 Hokkaido pompoen (ongeveer 500 gr) 3 rode uien 3 tenen knoflook 4 el olijfolie 2 el balsamico olie 2 tl Ras el Hanout kruiden 2 takjes salie peper & zout
Kruid de kip met de Ras el Hanout kruiden, peper en zout. Bak de kip van te voren in een bakpan rondom aan. De kip moet langer garen dan de pompoen. Daarom is het handig om de kip eerst even aan te braden. Maak ondertussen de pompoen schoon, snij het doormidden en verwijder het vruchtvlees en de pitten. Snij de pompoen vervolgen in kleine parten en snij met een dunschiller de schil eraf. Leg de pompoen op de bakplaat. Pel de ui, snij in dunne partjes en verdeel ook over de bakplaat bij de pompoen. Maak de olie door de salie fijn te snijden. Doe de olijfolie met de balsamico-olie in een kom. Voeg de fijngesneden salie toe en pers de teentjes knoflook er boven uit. Klop dit met olie door elkaar en breng op smaak met peper en zout. Voeg de kip toe aan de pompoen, rode ui en besprenkel met de olie. Bak in de oven in ongeveer 40 minuten gaar. Lekker met aardappelpuree en een groene salade.
Recept Ovenschotel met pompoen en kippenbouten 46
Voor de winterkrans gebruikten we een sierpompoentje
Versieren
Winterkrans Schilder eerst de pompoentjes in een mooie kleur en laat ze drogen. De krijtverf van Amazona Krijtverf droogt snel. Zet de pompoentjes te drogen op een 2-tal sateprikkertjes. nip de takken en gedroogde K bloemen in kleinere stukjes, groot genoeg om te binden. ind de takjes elk met een stukje B ijzerdraad vast aan de ring, prik een stevig stuk ijzerdraad in de pompoen en bevestig de pompoen op de krans.
Materialen Metalen ring Gedroogde bloemen of giskruid Groene takken (bijv. eucalyptusblad) Stevig ijzerdraad/ binddraad Snoeischaartje 2 Kleine pompoentjes Amazona Krijtverf Verfkwast Sateprikkers Touw of lint
Bind vervolgens een touw of mooi lint aan de krans, en leg er een knoop of strik in en hang de krans op.
Tip: maak meerdere kransen en varieer door de ring helemaal te versieren of een deel te versieren met groen. Diy Winterkrans met pompoentjes
48
Gebruik gedroogde bloemen of bloemen uit de tuin ter versiering.
s ’ u a e d a c e j Versier l e b a l o d a k k u met een le ! n j i t s e f t s g o van O
Pompoen inpakpapier
downloaden
Pompoenmousse
Mascarpone en Amaretti-koekjes , je t e to r e k k le n e E e t n a v jk li e k k a m die je r a a w e b , n e k a m voren kan t e m r e e v r e s n e koel Ameretti-koekjes
Smullen maar
Pompoenpuree Oogst & shoppinglist 400 gr Butternut pompoen olijfolie
Verwarm de oven voor op 200Ëš. Schil de pompoen en snij in blokjes. Leg de pompoen op een bakplaat, sprenkel er wat olijfolie over en een snufje zout. Bak de pompoen in ongeveer 20 minuten zacht. Hussel halverwege de pompoen even zodat deze niet aanbakt. Pureer de pompoen met staafmixer. Nu je de pompoenpuree hebt gemaakt kan je gaan beginnen aan de mousse, check ook het recept voor de spicy kruidenmix
Recept Pompoen mascarpone-mousse
52
Smullen maar
Pompoenmousse Oogst & shoppinglist 2 el biologische suiker 250 gr mascarpone op kamertemperatuur 3 verse eieren 1 zakje vanillesuiker 4 el pompoenpuree 1 theelepel spicy pompoenkruidenmix (zie recept Spicy Pumpkin Chai Latte) Amaretti-koekjes kaneelpoeder
Ook lekker: drenk de n e e in s je k e o k i t t e Amar f o r ie n r a M d n a r G beetje Amaretto
Splits de eieren en zet de eiwitten apart. Klop vervolgens eerst de mascarponeroom. Voeg de mascarpone en suiker toe aan de eierdooiers en klop met een garde tot een romige massa. Voeg vier flinke eetlepels pompoenpuree en een theelepel Spicy kruidenmix toe aan de mascarponeroom en meng goed door elkaar. Doe de eiwitten in een glazen of metalen schaal. Zorg dat de schaal en garde goed schoon zijn. Ontvet de schaal en je mixer en garde eventueel met citroensap. Voeg een zakje vanillesuiker geleidelijk toe en klop de eiwitten stijf. Ga door met kloppen tot het mengsel helemaal wit is en er aan het eind van de garde pieken ontstaan. Voeg vervolgens de mascarponeroom toe aan de eiwitten en spatel er luchtig doorheen. Verdeel over 4 glazen en voeg er Amarettikoekjes aan toe. Meng mascarpone met wat vanillesuiker en doe een flinke dot room op de mousse. Strooi er wat kaneelpoeder op.
Recept Pompoen mascarpone-mousse
53
Wintertijd Van verse boerenkool van het land, warme chocomelk drinken tot paddenstoelen plukken in het wild!! Veel tuinderijen en moestuinen houden in de wintermaanden een rustperiode en zijn gesloten voor publiek. Toch is er nog van alles te beleven. Ga warme chocomel drinken in het theehuis van zorgboerderij Eekhoeve, of volg een leuke workshop winterkransen maken of paddenstoelen plukken.
54
Naar buiten
Winterse adressen & workshops Tuinderij Eyckenstein
Eekhoeve
landgoedgroenten.nl
Landwinkel: maandag tot zaterdag van 9:00 tot 17:00 Theehuis woensdag tot zaterdag van 9:30 tot 17:00
Prachtige historische moestuin van landgoed Eyckenstein Dorpsweg 264, Maartensdijk
De Ommuurde tuin
Historische moestuin op Landgoed Oranje Nassau’s Oord tussen Wageningen en Renkum aan de Kortenburg tegenover nr 11 van mei t/m november op woensdag en zaterdag van 10.00 tot 17.30 geopend ommuurdetuin.nl
Landwinkel, theehuis en zorgboerderij Dijkstraat 115, Veenendaal
eekhoeve.nl
Moestuin Leyduin
Workshop winterkrans maken de Leijweg 11, Vogelenzang Zondag 17 december, â‚Ź 35,inclusief materialen, hapjes, drankjes reserveren per mail monique@atelierbotanica.com
Tuinderij Elzenkamp
Biologische tuinderij en veldwinkel Wikselaarseweg 18,Voorthuizen De Veldwinkel is van mei t/m november, elke vrijdag van 13.00 tot 17.30 elzenkamp.nl
Adres winterse adressen
Wildplukwandelingen
Door Groene avonturen Elke maand in Groningen en Friesland en door het hele land Check hier de agenda: groeneavonturen.nl 55
Colofon
Oogstfestijn pompoeneditie Opmaak & vormgeving: Bente van Gent Concept & fotografie: Suzanne Paap Art Direction: Ralph Koridon Illustraties: Marloes Veelenturf (marloesveelenturf.blogspot.com) Met dank aan:
Tuinderij Eyckenstein ByMĂślle Oldenhof Jurianne Matter Amazona Krijtverf Oogstfestijn is onderdeel van oogstuiteigentuin www.oogstuiteigentuin.nl info@oogstuiteigentuin.nl
ÂŽ
sensitieve communicatie
Kleine Koppel 38, 3812 PH Amersfoort info@zinnenprikkelend.com 033 - 737 00 09