Trams in Maastricht

PAUL VAN DEN BOORN

Terwijl de directeur Gemeentewerken en de Maastrichtse gemeenteraad zich in de jaren 1893-’96 druk maakten over de aanleg van de gastram, klopten de Belgische buren bij de stad aan met een plan voor een tweede internationale tramlijn. De NMVB wilde een tramlijn Tongeren – Riemst – Vroenhoven – Lanaken – Tournebride2 –Mechelen – Eisden – Maaseik aanleggen. Maar de gemeenten in het Belgische Maasdal weigerden mee te betalen als er niet ook een aftakking van Tournebride naar Maastricht kwam, de stad waarop hun inwoners economisch georiënteerd waren. De besprekingen tussen de NMVB, de Maasdalgemeenten en Maastricht begonnen al in 1890 maar sleepten zich voort tot 1896. De stad verzekerde zich van een groter aandeel in de opbrengst: 38 % van de winst, 10 % meer dan bij de lijn naar Glons.

Trams naar Maaseik en Tongeren

Op 15 mei 1897 kon de lijn op Belgisch gebied in gebruik worden genomen. Maastricht legde de aftakking naar het grensdorp Smeermaas langs de Brusselseweg weer in eigen beheer en op eigen kosten aan, in totaal vijf kilometer; de NMVB zorgde voor de resterende twee kilometer naar Tournebride. Op 7 januari 1898 ging de lijn naar Tournebride open. In Maastricht sloot de nieuwe lijn niet bij station Boschpoort op de bestaande lijn aan, maar bij de halte Brusselse Poort. Daar had de NMVB in 1894 een groot tramstation gebouwd dat ging functioneren als het knooppunt van de Belgische tramlijnen in Maastricht. Steeds minder personentrams reden door tot het eindpunt Boschpoort, maar voor het goederenvervoer werd dit traject van steeds groter belang (zie onder). In 1913 vervoerden de trams naar Maaseik bijna 90.000 reizigers, die naar Glons 65.000.

Er ontbrak nu nog één belangrijke verbinding met het Belgische achterland: een rechtstreekse lijn met zusterstad Tongeren. De onderhandelingen over de aanleg van een verbindingslijn tussen Maastricht en het punt waar de lijn uit Maaseik bij Vroenhoven de Tongersesteenweg bereikte (Vroenhoven-Aftakking/Bifurcation), sleepten zich echter voort. Door het geaccidenteerde terrein waren dure ophogingen en ingravingen nodig op het traject tussen de halte Tongerse Poort en de grens bij Wolder (2,5 kilometer). Uiteindelijk legde de NMVB de lijn op kosten van de stad aan. Vanaf het Cannerplein, waar de nieuwe lijn de bestaande lijn vanuit Kanne naar station Brusselse Poort kruiste, liep de lijn pal ten

1 Vervolg op OdR 2023-1. Daarin zijn ook twee kaarten opgenomen. 2 Tournebride betekent letterlijk ‘het omdraaien van de teugels’. Als verklaring van deze naam vindt men vaak ‘omdat hier het eindpunt van de paardentram was’. Dit is niet juist: in Tournebride heeft nooit een paardentram gereden. Rails verschenen er pas in 1897 met de komst van de stoomtram. De naam gaat terug tot de achttiende eeuw, toen er postkoetsen reden van Tongeren naar Maaseik over Maastricht (met dank aan Jean Maenen, Gossu-Lanaken).

NVBS, PASSIE VOOR SPOOR !

Nieuwsgierig geworden naar de rest van de inhoud van dit nummer van Op de Rails? Denk er dan eens aan om lid te worden van de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS)

De NVBS-leden ontvangen maandelijks het blad in de bus, maar de NVBS biedt veel meer!

In alle delen van het land worden bijeenkomsten belegd waarop presentaties gehouden worden over trein en tram in binnen- en buitenland De Stichting NVBS Excursies organiseert reizen Er is ook een afdeling Jongeren

In de NVBS Winkel kun je boeken en dvd’s over railverkeer kopen En voor wie zich wil documenteren zijn er de NVBS-Bibliotheek en de Stichting NVBS Railverzamelingen De winkel, de bibliotheek en de documentatiecentra zijn gevestigd in NVBS Centraal in het stationsgebouw van Amersfoort

Afdelingen

Op diverse plaatsen zijn er afdelingen die maandelijks een bijeenkomst houden, waar leden door middel van presentaties informatie met elkaar uitwisselen Deze avonden bieden een uitgelezen kans om andere spoorhobbyisten te ontmoeten De agenda voor de komende periode is in Op de Rails of op de NVBSwebsite te vinden

Excursies

De aangeboden excursies variëren van een eendaagse binnenlandse trip tot een reis van vier weken in het buitenland Voorbeelden: bezoeken aan werkplaatsen en remises, meerdaagse treinreizen door landen in en buiten Europa, maar ook dagbezoeken aan Nederlandse spoor- en trambedrijven. En elk jaar een Oliebollenrit!

Documentatie

De Stichting NVBS-Railverzamelingen beheert een grote verzameling krantenknipsels, dienstregelingen, vervoersbewijzen en andere documenten In de bibliotheek staan meer dan elfduizend boeken en vele ingebonden jaargangen tijdschriften De bibliotheek heeft ook abonnementen op vele binnen- en buitenlandse tijdschriften op spoor- en tramweggebied Bureau Railatlas en Bureau Materieeltekeningen bezitten topografische kaarten en schematische tekeningen van sporen en materieel

Winkel

In de NVBS Winkel worden boeken, tijdschriften en dvd’s verkocht Er is een uitgebreide tweedehandsafdeling Bestellingen via internet of per post zijn mogelijk.

Beeldmateriaal

Het filmarchief, de diatheek en het fotoarchief bezitten een enorme collectie historische en actuele films, dia’s, prentbriefkaarten en foto’s Leden kunnen zich abonneren op een fotorondzending Tienmaal per jaar wordt een pakket foto’s, door leden gemaakt, rondgestuurd

Afdeling Jongeren

Ook jongeren voelen zich thuis bij de NVBS De NVBS-afdeling Jongeren organiseert speciaal voor leeftijdgenoten bijzondere activiteiten: een wedstrijd treintrekken bijvoorbeeld, een rondje per trein in het nabije buitenland of een bezoek aan een bouwproject

Op de Rails

Het magazine Op de Rails verschijnt maandelijks Elk nummer bevat berichten over spooractualiteiten en over de vereniging, over nieuw verschenen boeken en dvd’s (die in de winkel te koop zijn) en aankondigingen van excursies Daarnaast zijn er langere artikelen over spoor- en tramwegen in binnen- en buitenland Het maandblad dat door vrijwilligers wordt gemaakt, is full colour en vrij van advertenties www facebook com/OpdeRails

Lid worden?

Nieuwsgierig geworden en meer willen weten, een proefnummer van Op de Rails ontvangen of lid worden? Een lidmaatschap kost 55 euro per jaar, ben je jonger dan 25? Dan betaal je slechts 28 euro voor een heel jaar!

Meer weten? Bezoek ons op http://www nvbs com