Robuust Spoor

Voor de groei van het reizigers- en goederenverkeer moet ruimte worden gemaakt op het Nederlandse spoorwegnet. Dat gebeurt door aanleg van extra sporen, maar ook door andere maatregelen, waaronder het verwijderen van wissels. In dit artikel beschrijft ProRail het hoe en waarom van de aanpak van capaciteitsvergroting.

In de afgelopen decennia is de capaciteit op het spoorwegnet flink gegroeid door de aanleg van nieuwe spoorlijnen, spoorverdubbelingen en andere uitbreidingen in de infrastructuur. Toch zijn dat niet de enige instrumenten die worden ingezet voor meer capaciteit. Het klinkt tegenstrijdig, maar de spoorcapaciteit wordt ook vergroot door infrastructuur weg te halen. Ook is het noodzakelijk om meer integraal te kijken naar infrastructuur, dienstregeling, materieel en exploitatie. Die noodzaak weegt het zwaarst als de druk hoog is of als de budgetten krap zijn.

In dit artikel beschrijven we geschiedenis, aanleiding, noodzaak en uitwerking vanuit de blik van de infrastructuurbeheerder. De aanleiding hiervoor was een bericht over de wisselsaneringen in Wolfheze. Tijdens het schrijven hierover bleek dat de bredere context ook belangrijk is om uit te leggen. Het verwijderen van wissels is niet alleen bedoeld om het aantal storingen te laten afnemen of om de kosten te reduceren, zoals vaak wordt gedacht. Het verwijderen van wissels is noodzakelijk om de capaciteit op baanvakken en emplacementen te vergroten om zo ruimte te maken voor groei van reizigers- en goederenverkeer.

Een terugblik op de afgelopen vijftig jaar

In het verleden kwamen emplacementen bij reizigersstations min of meer organisch tot stand: er waren toeleidende baanvakken, een aantal perrons, spooraansluitingen, een goederenloods, een depot voor locomotieven en opstelgelegenheid voor wagens en treinstellen, enzovoort. De sporen werden met elkaar verbonden door lange wisselstraten, het liefst rechtstreeks om te voorkomen dat treindelen moesten worden uitgehaald.

Bediening van wissels en seinen vond plaats in seinhuizen met een beperkt bediengebied. De treindienst was nog niet intensief en er was voldoende tijd om alle bewegingen af te wikkelen, ook al moest een trein het hele emplacement oversteken. Onderhoud vond plaats om de treinbewegingen heen. Er werd soms een tweede parallelle wisselstraat

Desiro-treinstellen

MR 08586 (‘Trainbow’) en 08563 van de reeks MR08 verzorgen trein 1966 van lijn S1 van het Gewestelijk Express Net (GEN) van Brussel. Op hun weg van Nivelles (Nijvel) naar AntwerpenCentraal stoppen zij in het Waals-Brabantse Braine-l’Alleud (Eigenbrakel; lijn 124); 4 juli 2023.

Foto: Gwenaël Piérart.