Opinieblad Forum 01

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#01/12.01.12

Antony Burgmans

‘Banken zijn dankbare prooi voor de politiek’ actueel Techneuten van eigen kweek: hoe doe je dat? 16

achtergrond Nieuwe groeimarkten: verder kijken dan Europa 28

portret Bart van Olphen (Fishes): ‘Niet duurzaam doen maar voelen’ 42

inhoud #01 Rubrieken

8

4 Opinie vno-ncw • Principes werken beter dan regels voor banken • Geef onderzoek een beetje ruimte • Crisis- en herstelwet verdient langer leven • Loonakkoord moet economie lucht geven • vno-ncw Noord: Meer vertrouwen graag!

8 De foto Applaus

14 En zoon ‘Mijn vader is een doorzetter’

19 Scheer Geldzorgen

33 Vereniging • Hillen tekent voor samenwerking met transportsector • Personalia • Even voorstellen: Vereniging Vrije ­Theaterproducenten • bzw: ‘Investeer in bestaande bedrijventerreinen’ • tln omarmt Duits plan voor tol op Rijn • Rappen tegen pasfraude • Agenda • Thuiswinkel: ‘Webwinkel hoort wél op bedrijventerrein’ • Even bellen met Gerben Hardeman, project manager duurzaam toerisme bij anvr • Veiligheidsbranche breidt uit • School gediplomeerd door loon­ bedrijven • Jenneke van Veen-Verbeterprijs voor Frankelandgroep in Schiedam

2

32

20 Podium • Vijf vragen aan Rhandy Macnack, directeur Cargill Nederland • Uitspraken • Waarop kan Rutte nog bezuinigen?

23 Vreemde ogen ‘Nederland bevalt beter dan Rusland’

32 Groen goed Licht zonder lamp

41 Binnenland

41

‘Extra sluis moet er snel komen’

46 Overlevers Wed. J.P. van Bommel

46 Colofon

FORUM #01/12.01.12

16

rubrieksnaam

Artikelen 10 Antony Burgmans: ‘Bankieren is nóg lastiger geworden’

42

De banken hebben vooruitgang geboekt met het naleven van de code, stelt Antony Burgmans, voorzitter van de Monitoring Commissie. Toch komt de politiek met wetgeving.

‘Nu wordt het hele proces van zelfregulering verstoord.’

16 Doe-het-zelven in de techniek Steeds minder leerlingen die een technische opleiding kiezen, steeds minder scholen die zo’n opleiding nog in huis hebben. Hoe vangen ondernemers de groeiende vraag naar technisch personeel op?

24 Verplicht op de weegschaal?

Overgewicht: werkgevers en werknemers worstelen ermee. Niet voor niets staat afvallen op nummer 1 in de top-10 van goede voornemens. Hoever moeten werkgevers gaan om hun werknemers te stimuleren? Wordt sporten verplicht in het nieuwe jaar?

28 Het is hier fantastisch!

Nederland moet het nog vooral hebben van handel met andere Europese landen. Maar misschien wordt het tijd de blik eens naar groeimarkten buiten Europa te richten. Er zijn nog steeds landen die dubbele groeicijfers schrijven.

42 Bart van Olphen wil rust Een leerzame maar pijnlijke periode noemt hij het. Bart van Olphen, oprichter van het duurzame vismerk Fishes, ging drie keer bijna failliet. De dagelijkse leiding heeft hij inmiddels uit handen gegeven. ‘Ik heb ruimte in mijn kop nodig.’

3

FORUM #01/12.01.12

28

opinie vno-ncw

Wie vindt dat de skyline van Den Haag snel verandert, moet echt eens in de Verenigde Arabische Emiraten en Oman komen kijken.

Vanuit het vno-ncw-kantoor aan de Haagse Bezuidenhoutseweg kan ik vrijwel dagelijks volgen hoe de hoogbouw in het centrum van Den Haag oprukt. Dat is indrukwekkend, maar valt toch in het niet bij wat in de Golfstaten verrijst.

Het is onvoorstelbaar als je ziet wat er in deze hoek van het Arabisch schiereiland uit de grond gestampt wordt. De Emiraten en Oman bruisen van de economische activiteit en kennen groeicijfers waarop Nederland jaloers kan zijn. Het is dan ook terecht dat deze landen zijn uitgekozen voor het vijftigste staatsbezoek van koningin Beatrix, samen met prins Willem-Alexander en prinses Maxima. De golfstaten bieden Nederlandse ondernemers volop kansen, logisch dat er ook een grote economische delegatie met onze vorstin is meegegaan.

Oman en de Emiraten liggen net als Nederland aan zee. De palmeilanden die Dubai (een van de zeven emiraten) een paar jaar geleden voor de kust heeft opgespoten, zijn een al net zo krachtig symbool voor de vae als de Haarlemmermeer voor Nederland. Het is dan ook niet vreemd dat een flink deel van de meereizende handelsdelegatie afkomstig is uit de Nederlandse watersector.

Kansen voor de Nederlandse watersector liggen ook op andere plekken die minder voor de hand liggend zijn. In Mongolië bijvoorbeeld. Dat is een van de drogere landen op aarde, ver weg van welke zee dan ook, maar wel met een enorme behoefte aan goede irrigatiesystemen. En, zoals ook uit deze Forum blijkt, met een enorme economische groei.

Ondernemers zien overal kansen. En die liggen overal, ook in Neder-

jeroen poortvliet

Kansen

land. Een van de grote kansen die we hier in het nieuwe jaar hebben, is de mogelijkheid om ons pensioenstelsel toekomstbestendig te maken. Nederland was een van de eerste landen die goed inspeelde op de vergrijzing door al heel vroeg serieus geld opzij te zetten voor een goed pensioensysteem. De afgelopen jaren bleken de uitgangspunten waarop dat stelsel gebaseerd was niet meer te kloppen waardoor het op termijn onbetaalbaar dreigde te worden.

Het was niet eenvoudig om daar samen met werknemers en de overheid een oplossing voor te vinden, maar uiteindelijk lukte dat toch. Dat pensioenakkoord moet nu een plek zien te krijgen in de meer dan honderd grote cao’s die dit jaar vernieuwd moeten worden. Dat is een operatie die aanmerkelijk minder spectaculair oogt dan wat er op dit moment in de Golfstaten gebeurt, maar voor de Nederlandse economie is het wel van het allergrootste belang.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees ook ‘Varen we weer uit...’ op pagina 28 en verder

Principes werken beter dan regels voor banken • Banken worden overspoeld met regelgeving • Code Banken gaat juist uit van zelfregulering • Dat werkt beter dan afvinken en zoeken naar mazen Afgezien van de eurocrisis ziet de bankensector ook allerlei maatre­gelen op zich afkomen. Nationale maatregelen als de bankenbelasting en internationale maatregelen als de financiële-transactietaks en de afspraken in het kader van Basel III, het overleg van toezichthouders en centrale banken. Nu zijn die laatste afspraken over kapitaaleisen en beter toezicht op zich goed, maar de stapeling van andere maatregelen maakt bankieren onnodig lastig. Banken moeten wel rendement kunnen blijven maken, want zonder rendement geen ruimte om kredieten te verlenen.

Ondertussen ligt er een Code Banken die behoorlijk wordt nageleefd.

Het kan beter, maar de code heeft er dan ook pas één officieel toepassingsjaar opzitten. In de code gaat het over het (weer) centraal stellen van de klant, een goed beheer van de risico’s en het matigen van de beloningen aan de top. Zo moet het vertrouwen van de burger in de bankensector weer worden hersteld.

4

FORUM #01/12.01.12

De code is principle based en niet rule based zoals het Angelsaksische systeem. Daar zie je de neiging om braaf af te vinken en alleen dat niet te doen wat strikt verboden is. Al het andere wordt als toegestaan gezien. Met als gevolg dat in de Verenigde Staten de eerste faillissementen in de financiële sector alweer hebben plaatsgevonden, een paar jaar na de kredietcrisis.

Dan liever zelfregulering via de principes van de code. Maar dan moeten daar niet allemaal andere maatregelen overheen komen. En zeker geen symboolwetgeving vanuit de Tweede Kamer. Want waarom zou je dan nog je best doen om het zelf te regelen?  www.vno-ncw.nl/corporategovernance Zie ook het interview met Antony Burgmans op 10 en verder

Geef onderzoek een beetje ruimte

wandelgangen geplaatst. In de tekst zelf gaat het ook over keukenhulpen en fabrieksarbeiders. Als risicosectoren voor uitbuiting worden naast de land- en tuinbouw, de bouw en de horeca genoemd.

Het geld van de advertentie had beter in een betere handhaving door de arbeidsinspectie kunnen worden gestoken, aldus de cda’ers.

Is Kamp bereid deze advertentiecampagne te stoppen? Ja, antwoordt Kamp. Het was namelijk een eenmalige actie.

cda-Kamerleden Eddy van Hijum en Ger Koopmans vielen onlangs over een advertentie met de kop ‘Hollandse asperges met een romige crème van moderne slavernij’. De advertentie maakt deel uit van een campagne van de Task Force Mensenhandel, en moet het publiek meer informatie geven over ‘aard en verschijningsvormen’ van mensenhandel, waaronder uitbuiting. Het publiek kan vervolgens een rol spelen bij de preventie, signalering en aanpak van het probleem.

Van Hijum en Koopmans wilden van minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten of hij de actie heeft afgestemd met de aspergetelers. Nee, dat heeft Kamp niet. Maar hij vindt niet dat alle aspergetelers hiermee in het verdachtenbankje worden Kamp: geen probleem

cda’er Eddy van Hijum zat niet stil tijdens het kerstreces van de Tweede Kamer. Hij liet, ditmaal samen met cda-collega Myra Koomen, weten het niet eens te zijn met de verhuisplicht die minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil instellen voor mensen met een bijstanduitkering. Kamps redenering: werkenden zijn bereid te verhuizen voor werk, en mensen met een ww-uitkering zijn ook verplicht te verhuizen voor werk.

De cda’ers vinden de maatregel (‘een knuppel in het hoenderhok’) niet nodig en niet effectief.

Gemeenten kunnen mensen al ‘dwingen’ te verhuizen, maar houden daarbij wel rekening met de gezinssituatie en de kosten.

Het probleem voor deze groep 5

is bovendien niet de afstand tot een werkplek, maar überhaupt de afstand tot de arbeidsmarkt, aldus Van Hijum en Koomen. Er is meer nodig dan dreigen met het intrekken van de uitkering. ‘We hebben er niets aan dat gemeenten hun cliënten over de schutting gooien bij andere gemeenten.’

De vergelijking met de ww gaat volgens hen niet op. Daar komt de verhuisplicht pas na een jaar om de hoek kijken.

Van Hijum: afstand van FORUM #01/12.01.12

Op Twitter klinkt het allemaal lichtvoetig. Astronaut André Kuipers (@astro_andre) scheert zwevend zijn hoofd; de tondeuse is vastgemaakt aan een stofzuiger tegen rondzwevende haren. Kuipers speelt met zijn eten, hij geniet van het uitzicht op Nederland en speelt voor loodgieter (verwisselt een urinetank). Maar het gaat tijdens de ruimtevlucht van de Nederlander weldegelijk om serieuze zaken, die ook van belang zijn voor Nederlandse bedrijven. Dat krijg je alleen niet populair in 140 tekens verwoord.

Astronauten in het ruimtestation doen proeven met schuimvorming en smeltende metalen en ze onderzoeken hoe vloeistoffen met verschillende temperaturen mengen. Dat is onderzoek dat bijvoorbeeld oliebedrijven interesseert, maar dat op aarde vrijwel onmogelijk is. Medici verwachten dat ze mede door Kuipers’ ervaringen meer inzicht krijgen in de oorzaken van chronische hoofdpijn en botontkalking en met welke middelen dat te bestrijden is.

De Europese ruimtevaartorganisatie esa bepaalt wie de ruimte in mag en welke onderzoeken de astronauten doen. Het beleid van de esa wordt weer gebaseerd op wensen en suggesties van de leden, daaronder Nederland. Het is gemakkelijk voor te stellen dat enthousiaste leden meer succes hebben dan zeurende krentenwegers.

Nu het Topteam High Tech (inclusief lucht- en ruimtevaart) zijn plannen heeft ingeleverd bij het ministerie van el&i is het van belang dat het Nederlandse enthousiasme niet alleen klinkt op Twitter. Want het gaat er niet om dat er een Nederlander in de ruimte is. En het gaat niet alleen om de 350 miljoen euro die de relatief kleine ruimtevaartsector genereert. Maar buiten de dampkring wordt onderzoek gedaan dat voor de hele Nederlandse economie van belang is.  www.vno-ncw.nl/topsectoren

dijkstra

verhuisplicht is verkeerde knuppel

• Ruimtevaart is een plek voor uniek onderzoek • Ook Nederlands bedrijfsleven profiteert daarvan • Belang van bijdrage aan en enthousiasme voor esa overstijgt sector

dijkstra

niet alle asperge­telers zijn uitbuiters

opinie vno-ncw

• Crisis- en herstelwet heeft nut bewezen • Regeling krijgt eindelijk permanent karakter • Prima als wet uiteindelijk opgaat in Omgevingswet Een permanente status voor de Crisis- en herstelwet. Op de kop af anderhalf jaar geleden pleitten vier Kamerleden van uiteenlopende signatuur (cda, pvv, sgp en vvd) er al voor bij het toenmalige kabinet-Balkenende. En nu lijkt het er echt van te komen. Het kabinet-Rutte wil de tijdelijke ­Crisis- en herstelwet permanent maken. Als het wetsvoorstel dat dit regelt doorgaat, zorgt dat voor continuïteit. Niet alleen bij het bedrijfsleven, maar ook bij bestuursorganen en andere betrokkenen.

De Crisis- en herstelwet werd in maart 2010 ingevoerd en heeft z’n effect niet gemist: een aantal belangrijke hobbels bij de realisatie van bouwprojecten als de aanleg van wegen is weggenomen. Wat toen gold, geldt nu nog steeds: hoe sneller groen licht wordt gegeven voor een project, hoe sneller bedrijven met zo’n project aan de slag kunnen.

Een prima idee ook om de Crisis- en herstelwet uiteindelijk te laten opgaan in de Omgevingswet en de Algemene wet bestuursrecht. Precies zoals vno-ncw anderhalf jaar geleden al bepleitte. Maar volgens het wetsvoorstel mogen overheden ook een vergunning verlenen waarin iets anders wordt vergund dan de ondernemer heeft aangevraagd. Dat leidt vaak tot meer kosten en dat kan niet de bedoeling zijn.

Natuurlijk mogen overheden best meedenken met ondernemers, maar de overheid mag niet kiezen vóór de ondernemer. Er zijn doorgaans meer alternatieven om het doel, dat de ondernemer voor ogen heeft, te realiseren. Meedenken met ondernemers is goed. Als de overheid maar niet op de stoel van de ondernemer gaat zitten.  www.vno-ncw.nl/crisisenherstelwet

vno-ncw Noord vno-ncw noord

Crisis- en herstelwet verdient langer leven

Meer vertrouwen graag!

Het is slecht gesteld met het Nederlandse consumentenvertrouwen. De vraag is waarom we met z’n allen zo pessimistisch zijn. Want we leven in een van de meest gelukkige en welvarende landen ter wereld. Onze werkloosheidscijfers, inflatie en het begrotingstekort horen tot de laagste van Europa. Ondanks dergelijke cijfers zijn we in Nederland vooral geneigd om in te zoomen op risico’s en slecht nieuws. De media spelen hierin een belangrijke rol. Onder het motto ‘goed nieuws is geen nieuws’ stapelen berichten over een verminderd consumentenvertrouwen en dalende beurskoersen zich op. Toen we eind 2011 volgens berekeningen officieel in een recessie verkeerden, was dat ‘brekend’ nieuws. Het leek wel of we blij waren dat het eindelijk zo ver was.

En dat terwijl we er dus objectief gezien niet slecht voor staan. Onze focus op slecht nieuws is vooral een psychologische kwestie. Kijk naar landen om ons heen, die er aantoonbaar minder goed voor staan, maar waar de bevolking aanzienlijk positiever is gestemd. Kijk naar Duitsland, waar het vertrouwen in de economie stabiel blijft en de crisis geen vat lijkt te krijgen op de burgers, die onverminderd blijven consumeren. Het consumentenvertrouwen is cruciaal voor hoe het verder gaat met de economie in 2012.

Als dat vertrouwen steeds wordt ondermijnd, komen we als vanzelf in een neerwaartse spiraal. Doordat de media ons bang maken met negatieve berichten en economen en politici doemscenario’s schetsen, blijft het consumentenvertrouwen dalen en komen de voorspellingen vanzelf uit.

Hoe kunnen we het tij keren? De sleutel ligt bij de regering. Die moet zich deze problematiek aantrekken en hier beleid op voeren. In vergelijking met andere landen heeft Nederland op één belangrijk aspect een afwijkende situatie: onze woningmarkt. Terwijl in andere landen huizen nog betaalbaar zijn, is hier onzekerheid over de betaalbaarheid en zit de woningmarkt stevig op slot. Door deze problematiek écht aan te pakken, bijvoorbeeld door de grondprijzen te verlagen waardoor nieuwbouwhuizen betaalbaarder worden, krijgt het consumentenvertrouwen een belangrijke impuls. De bouw is de smeerolie van de economie en een belangrijk middel om van 2012 een positief jaar te maken. De regering laat het vooralsnog afweten, dus wat mij betreft ligt hier een uitdaging voor vno-ncw om actie te ondernemen en te komen met concrete aanbevelingen.

Bert van der Haar Voorzitter vno-ncw Noord

6

FORUM #01/12.01.12

Loonakkoord moet economie lucht geven

wandelgangen hulp op in en ook Afghanistan ederland is n zelf neemt maatregelen. Knapen: geen naïeve hulpsinterklaas ‘Stabiliteit in Afghanistan is nodig

rosenthal gunt melkert baan Ook pvv-Kamerlid Johan Driessen heeft niet stilgezeten. Aan minister van Buitenlandse Zaken Rosenthal vroeg hij opheldering over de voordracht van Ad Melkert voor de functie van directeur-generaal bij de Internationale Arbeidsorganisatie (ilo). Driessen vindt Melkert niet een man die de ‘sociale dialoog een warm hart toedraagt en in staat is bruggen te slaan’, zoals hij is omschreven. De pvv’er refereert aan Melkerts uitspraken over Pim Fortuyn om het tegendeel te bewijzen.

Vindt Rosenthal ook niet dat ‘al

woz-waarde bedrijf niet openbaar Staatssecretaris Weekers van Financiën wil de woz-waarde van woningen openbaar maken om meer begrip te kweken voor de taxatie voor ‘een van de minst ­populaire belastingen’. Woning­ 7

om vreedzame ontwikkeling te stimuleren. Daarmee wordt ook het Nederlands belang gediend.’ En omdat dit een langetermijnbetrokkenheid vereist, blijft Nederland Afghanistan voorlopig financieel bijstaan. dijkstra

• Centraal akkoord lijkt opnieuw nodig • Looneisen vakbonden zijn onrealistisch

Knapen: koersvast

veel te veel oud-politici van de PvdA aan lucratieve baantjes zijn geholpen’? Nee, de minister vindt Melkert een ‘goede kandidaat’ en wijst erop dat de sociale partners nauw betrokken zijn geweest bij de voordracht, en deze steunen. dijkstra

De pvv-Kamerleden Johan Driessen en Louis Bontes willen dat Nederland per direct alle hulp voor de ‘Islamitische Republiek Afghanistan’ beëindigt, behoudens bilaterale noodhulp. Aanleiding daarvoor zijn berichten over corruptie in Afghanistan. Volgens Integrity Watch zou in 2009 meer dan een miljard dollar aan smeergeld zijn betaald.

Wie hulpgeld blijft geven, is een ‘naïeve Hulpsinterklaas’, aldus de Kamerleden.

Staatssecretaris Knapen van Buitenlandse Zaken erkent in zijn beantwoording dat corruptie in Afghanistan een serieus probleem vormt. Nederland zet daar met

Driessen: asociaal

bezitters kunnen zo de woz-waarde van hun huis vergelijken met die van anderen. In tegenstelling tot berichten in de media geldt de openbaarmaking niet voor de wozwaarde van bedrijfspanden. Die kan namelijk iets zeggen over het rendement van bedrijven en is daarmee concurrentiegevoelige informatie.

FORUM #01/12.01.12

Bij de vorige crises werkte het goed. Eind 2008, nog geen vier weken na de val van Lehman Brothers, spraken werkgevers, werknemers en overheid een serie maatregelen af die Nederland makkelijker door het aanstormende zware weer zouden helpen. Zo beloofde het kabinet een aangekondigde verhoging van de btw weer van tafel te halen waardoor de koopkracht van burgers niet onnodig zou afnemen. De sociale partners spraken af dat ze loonstijging in de hand zouden houden waardoor ondernemers meer lucht kregen.

Jarenlang was een centraal akkoord dé manier waarop de Nederlandse sociale partners en de overheid samen het bedrijfsleven door moeilijke tijden probeerden te helpen. Wat begin jaren tachtig begon met het fameuze akkoord van Wassenaar dat een einde maakte aan de algehele economische malaise van die tijd, bleek ook op andere momenten te werken. De exacte invulling verschilde, maar of het nu de kredietcrisis was of de dotcomcrisis (2002/03), het principe was steeds hetzelfde. Op landelijk niveau sloten de vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers een deal die hun achterbannen in de verschillende sectoren en bedrijven konden omzetten in cao-afspraken.

Begin 2012 lijkt zo’n aanpak opnieuw hard nodig. De economische verwachtingen zijn niet gunstig. Vooralsnog verwacht het Centraal Planbureau voor dit jaar een schamele 1 procent groei, maar alle tekenen lijken er al op te wijzen dat dat straks te rooskleurig blijkt.

Tegelijkertijd gaat het cpb er van uit dat de lonen zo’n 2 procent zullen stijgen. Een kind kan zien dat dat niet houdbaar is, maar de vakcentrales doen dat nog niet. In een tijd dat iedereen moet inleveren, eisen zij minimaal koopkrachtbehoud. Het cnv noemt geen exacte percentages, de fnv wil 2,5 procent meer plus nog eens 300 euro per werknemer om koopkrachtverlies door het kabinetsbeleid te compenseren.

In meer dan honderd sectoren en grote bedrijven moeten dit jaar nieuwe cao’s gesloten worden. Voor in totaal zo’n twee miljoen werknemers worden nieuwe afspraken over arbeidsvoorwaarden gemaakt. Om het die bedrijven niet moeilijker te maken dan ze het toch al hebben, zou het goed zijn als de lonen niet verder stijgen.

Om dat mogelijk te maken moeten werkgevers, werknemers en overheid op centraal niveau opnieuw de koppen bij elkaar steken om te kijken of er een nieuw centraal akkoord kan worden afgesproken. Gezien de interne problemen bij de fnv zal dat lastiger worden dan in andere jaren. Maar gezien de donkere lucht die op ons afkomt en de voortdurende onduidelijkheid over de euro, is zo’n centraal akkoord harder nodig dan ooit.  www.vno-ncw.nl/arbeidsvoorwaarden

de foto rubrieksnaam

Applaus Dubai, 9 januari – Ze neemt het applaus met open armen in ontvangst. Het jacht waarmee ze door Dubai Port World heeft gevaren, verlaat koningin Beatrix op een wat ongewone manier.

Via de Koninklijke weg was door het lage tij niet mogelijk. Maar nadat het schip met de achtersteven naar de wal was gemanoeuvreerd, kon de vorstin alsnog van boord.

Het bezoek aan de haven maakte deel uit van een staatsbezoek aan de Verenigde Arabische Emiraten. In het kielzog van koningin Beatrix, prins Willem-Alexander en prinses Maxima haalden vertegenwoordigers van Nederlandse bedrijven onder leiding van vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes de banden aan met hun Arabische collega’s. Tijdens het staatsbezoek liet skeika Lubna bint Khalid, minister van buitenlandse handel, weten dat Nederland een belangrijke partner is van de Emiraten. Ze pleitte voor meer samenwerking, vooral op het gebied van herbruikbare energie en duurzame technologie.

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Robin Utrecht/anp

8

FORUM #01/12.01.12

rubrieksnaam

9

FORUM #01/12.01.12

omslag

‘Symboolwetgeving helpt banken niet’ De banken hebben ‘behoorlijke vooruitgang’ geboekt in het naleven van de code die moet helpen het vertrouwen in de sector te herstellen, stelt Antony Burgmans, voorzitter van de Monitoring Commissie. Jammer dat de politiek nu dat proces verstoort met wetgeving, zegt hij. ‘Banken zijn een dankbare prooi.’

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Jeroen Poortvliet

‘Bankieren is nóg lastiger geworden.’ Eurocrisis of geen eurocrisis, de financiële sector heeft de naleving van de Code Banken niet op het tweede plan gezet, zegt Antony Burgmans, voorzitter van de Monitoring Commissie Code Banken. Er is een behoorlijke vooruitgang geboekt, vindt hij. Maar lastiger is het allemaal wel geworden.

Eerst een kredietcrisis, die de aanleiding was voor het maken van de Code. Kwam daar ook nog eens een eurocrisis overheen, die de banken net als de vorige raakt. Ondermeer door leningen die zij verstrekten aan Zuid-Europese landen. Wat ook niet helpt, is de neiging van de politiek om zich voortdurend met de banken te bemoeien en met wetgeving te 10

FORUM #01/12.01.12

komen, terwijl de sector net met zelfregulering is begonnen. Symboolwetgeving, vindt Burgmans.

De politiek moet zich er niet mee bemoeien?

‘Er worden allerlei dingen verzonnen die banken in hun rol als kredietverlener beïnvloeden, zoals de bankenbelasting en de financiële transactietaks. Die stapeling van maatregelen helpt natuurlijk niet. Maar het is politiek blijkbaar erg interessant om banken in het vizier te nemen. Niemand in de samenleving neemt het momenteel voor ze op. Uiteindelijk betalen we daar allemaal wel de prijs voor, want een sterke financiële sector is in ieders belang.’

11

FORUM #01/12.01.12

omslag

‘de politiek verstoort het hele proces van zelf­ regulering’

Even tot tien tellen was verstandiger geweest volgens u?

‘Als wij nou als commissie hadden gevonden dat de banken er een potje van maken, dan had ik kunnen begrijpen dat de politiek wil ingrijpen. Nu wordt het hele proces van zelfregulering verstoord. Waarom zou je het als banken zelf ter hand nemen als er toch wetgeving, die minder effectief is, overheen komt?’

‘Ik verwacht meer symboolwetgeving. Het beloningsbeleid zal verder gereguleerd worden, net als het productgoedkeuringsproces dat banken hanteren voor nieuwe financiële producten. Dat zijn nou precies twee zaken die de sector aardig op orde heeft, en waar dus helemaal geen wetgeving nodig is.’

‘Het is bovendien tegen de belofte van de minister van Financiën in. Die zei bij de instelling van de code dat hij de eerste drie jaar geen wetgeving zou introduceren.’

Wat is het probleem van de politieke bemoeienis dan?

‘Banken zijn een intermediair tussen partijen die geld hebben en partijen die geld nodig hebben. Er zit nu spanning in de driehoek van de klant centraal stellen, risicomanagement en rendement. Als banken minder rendement 12

bieden, wordt het moeilijker om geldverstrekkers aan te trekken, en vervolgens geld uit te lenen.’

Banken gaan minder krediet verstrekken?

‘Ik voorzie vooral problemen voor innovatieve bedrijven. Die hebben ruim krediet nodig om te kunnen groeien. Als ze niet bij de banken terechtkunnen, zullen ze hun toevlucht zoeken bij andere financiers, zoals investeringsfondsen en privaat vermogen. Zo wordt een sector die gereguleerd is en waarop wordt toegezien kleiner, en een sector zonder regulering en toezicht juist groter. Daar is geen code die risico’s beheersbaar moet maken en moet zorgen dat de kredietcrisis zich niet herhaalt.’

De commissie is tevreden over de voortgang die de onderzochte 44 banken hebben geboekt. De naleving is nog niet over de hele linie honderd procent, maar dat werd ook niet verwacht na het eerste officiële rapportagejaar. De code is ook niet zaligmakend, benadrukt oud-Unilever-topman Burgmans. ‘Als wij rapporteren dat alles perfect in orde is, is het vertrouwen in de financiële sector dan hersteld? Nee, natuurlijk niet, er is meer FORUM #01/12.01.12

nodig. Bankbestuurders moeten de dialoog met de samenleving opzoeken. Zij moeten duidelijk maken dat zij het algemeen belang boven het persoonlijk belang stellen, dat zij de boodschap van de burger hebben begrepen. Klanten moeten weer kunnen zeggen: als ik bij die bank mijn geld stal, hoef ik me geen zorgen te maken.’

Maart vorig jaar merkte Burgmans in een interview in Forum nog op dat er bij bank­ bestuurders niet altijd het besef was van de ontzetting in de samenleving over de gevolgen van de kredietcrisis. Bedrijfsblindheid noemde hij dat. ‘Alsof het allemaal toch niet zo erg was geweest. Nou, er zijn tientallen miljarden overheidssteun in de banken gestoken. Dat is in de Nederlandse geschiedenis niet eerder gebeurd.’

Komt u nog bedrijfsblindheid tegen?

‘De sector is er wel achter dat de samenleving negatief en kritisch is over de banken, en dat die kritiek begrijpelijk is. Als bedrijfsblindheid nog voorkomt, is dat nu uitzondering.’

Stellen de banken de klant al centraal?

‘Het is een weerbarstig thema. Banken zijn er wel mee bezig, maar zoeken nog naar de juiste

Nederlandse belasting of Europese taks?

Medio dit jaar moet er een bankbelasting in werking treden als het aan het kabinet ligt.

Een bijdrage van de bankensector aan de miljardensteun die het kabinet tijdens de kredietcrisis heeft verleend, wordt het genoemd. Hoewel niet alle banken steun hebben gekregen, vindt het kabinet de belasting wel gerechtvaardigd: ook die banken baat hebben gehad bij het behoud van de financiële stabiliteit.

Banken gaan straks meer belasting betalen over kortlopende dan over langlopende schulden. En als de variabele beloning van bestuurders hun vaste beloning overstijgt, moeten banken nog meer belasting betalen. Of de timing gelukkig is, valt te betwijfelen: banken zijn juist goed op weg met hun beloningsbeleid. Bovendien verwacht De Nederlandsche Bank dat de kredietverlening met 500 miljoen euro zal afnemen als gevolg van de ­bankenbelasting.

Ook Europa heeft plannen voor een taks, de zogenoemde financiële transactietaks (ftt).

Die moet bijdragen aan een stabielere financiële sector in Europa. Maar volgens het Centraal Planbureau is de belasting niet gericht op de problemen die aan het nemen van overmatige risico’s ten grondslag liggen. Pogingen om onder de belasting uit te komen, kunnen zelfs leiden tot de opkomst van nieuwe complexe financieringsvormen. Het cpb verwacht verder dat vermogensbeheer, aandelenhandel en derivatenhandel na invoering wel eens uit Nederland kunnen vertrekken. Staatssecretaris Frans Weekers van Financiën noemde het Europese voorstel in eerste instantie ‘helemaal niks’. Een heffing zou alleen zin hebben als die mondiaal zou worden ingevoerd. Bovendien moeten ftt en bankenbelasting niet samen bestaan. PvdA, sp en GroenLinks zijn wel voor de taks.

weg. Het maakt nogal verschil hoe groot een bank is, en wat de doelgroep is. Het concreet maken van dat begrip ‘klant centraal’ moet elke bank voor zichzelf doen, daar gaan wij niet over. Wij kijken wel naar de uitkomst daarvan. Zo zie je bijvoorbeeld de invoering van klanttevredenheidsonderzoek en de instelling van klantenpanels voor het toetsen van nieuwe financiële producten. De klant moet erop kunnen rekenen dat een product of dienst doet wat het of zij belooft. In die zin is het goed dat uit de rapportage blijkt dat er nu minder, eenvoudigere en transparantere producten zijn.’

Vorig jaar was u nog teleurgesteld over de naleving van het beloningsbeleid.

‘De code schrijft voor dat de variabele beloning van bestuurders niet hoger mag zijn dan het vaste salaris. Dat wordt nageleefd. Op het niveau van handelaren, die niet onder de code vallen, is zeshonderd keer een hogere bonus uitbetaald, waarvan vierhonderd in het buitenland. Bij dat werk hoort een andere manier van belonen, vooral in Azië en Noord-Amerika. Daar ligt het vaste salaris lager en speelt de variabele beloning een grotere rol. Als je in die gevallen de strikte Nederlandse normen 13

hanteert, zou dat er wel eens toe kunnen leiden dat je als bank zulke activiteiten moet beëindigen in die landen.’

En die tweehonderd in Nederland dan?

‘Die vormen een kleine minderheid op het totaal aan bankpersoneel. Ook in Nederland zijn nog wat gebieden waar agressiever wordt betaald. Ons eindoordeel is dat de banken zich met hun beloningsbeleid redelijk aan de code houden, en dat de beloningspraktijk in Nederland zelf acceptabel is.’

De commissie kan ook leven met sommige afwijkingen van de code. Zoals de regel dat bestuurders aandelen die zij als beloning krijgen vijf jaar moeten aanhouden. Na een paar jaar moeten zij echter belasting betalen over die aandelen. Burgmans: ‘Ze moeten dan geld vrijmaken om die belasting te betalen. In zulke gevallen vinden we het acceptabel dat bestuurders daarvoor een deel van de aandelen verkopen. Anders zouden ze bijvoorbeeld geld moeten lenen. Dat wil je ook niet.’

U wilt een actievere raad van commissarissen.

‘Zes vergaderingen per jaar, het reguliere aantal, is niet genoeg voor een complex bedrijf als FORUM #01/12.01.12

een bank. In Engeland is de president van de raad drie tot vier dagen per week betrokken bij het bedrijf. Dat betekent overigens niet dat de banken daar niet in de problemen zijn gekomen, maar een Britse president-commissaris is wel beter op de hoogte dan een Nederlandse.’

Moeten we naar een one tier-model?

‘Dat zou kunnen, maar het kan ook binnen het huidige two tier-model van bestuurders en commissarissen. Eén ding is duidelijk: het huidige bestuurssysteem is honderd jaar geleden ingevoerd. In die tijd zijn de banken enorm veranderd. Ik ben er bijna zeker van dat het bestuurssysteem daar geen gelijke tred mee heeft gehouden.’

‘Het meer betrekken van commissarissen bij de organisatie is effectiever dan ze een of andere examentje laten afleggen, zoals nu net in een wet is vastgelegd in de Tweede Kamer.

Dat is typisch een voorbeeld van de dames en heren in de Tweede Kamer die wel de klok hebben horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt.’  www.vno-ncw.nl/corporategovernance

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam activiteit vestingsplaats aantal medewerkers nieuwe eigenaar oude eigenaar

14

FORUM #01/12.01.12

Beerze Bulten Camping, wellness Beerze (bij Ommen) Veertig vast (180 in hoogseizoen) Gerrit-Jan Hagedoorn Jan Hagedoorn

‘Mijn vader is een doorzetter’ Jaren duurde het voordat Jan Hagedoorn de Beerze Bulten kon overnemen van de vorige generatie. ‘Ik heb altijd gezegd: ik doe het niet zoals mijn moeder.’ Begin deze maand deed hij zijn camping over aan zoon Gerrit-Jan. Tekst: Jan Buevink | Foto’s: Jeroen Poortvliet en familie Hagedoorn

Jan Hagedoorn (62)

Gerrit-Jan Hagedoorn (32)

‘Eens per twee jaar gaan we er samen op uit. Naar alle wk’s en ek’s waaraan Nederland sinds 1996 meedeed, zijn we geweest. Twee jaar geleden zaten we tien dagen in Zuid-Afrika. Daar zijn we echte supporters met een voetbalshirt, een sjaaltje, een toeter en een glas bier.

Dan voelt het niet meer alsof we vader en zoon zijn, maar zijn we veel meer broers.’

‘Gerrit-Jan heeft economie gestudeerd en daar ben ik best trots op. Van de havo is hij via de heao naar de universiteit gegaan. Vervolgens heeft hij een half jaar in Engeland gewerkt en daarna twee jaar bij de Rabobank. Ik heb altijd wel gedacht dat hij hier zou komen. Toen we drie jaar geleden moesten reorganiseren, heeft hij dat ook gedaan. Meteen ook met het idee om het binnen niet al te lange tijd over te nemen.’

‘Ik heb altijd gezegd dat ik het niet op dezelfde manier zou doen als mijn moeder. Toen ze eindelijk besloot om de zaak aan mij over te dragen, was ze tien jaar ouder dan ik nu. Het was moeilijk voor haar om het bedrijf los te laten en dat kan ik me nu ook wel voorstellen. Ze was nog geen 50 toen mijn vader overleed. We hadden toen nog een bakkerij in Almelo waar we ook de catering voor Heracles verzorgden. De camping was iets voor erbij in de zomer. Het overdragen was een zware opgave voor haar, ze wist niet precies wat ze wilde. De ene dag leken we eruit, de dag erop wilde ze het toch weer anders. Een keer zijn we zelfs samen naar de notaris geweest, maar we kwamen afzonderlijk weer thuis.’

‘Mijn financiële toestand wil ik altijd op een A-viertje hebben en dan het liefst in jip-en-janneketaal. Aanvankelijk vond Gerrit-Jan dat niks.

Volgens hem kon je daar geen bedrijf op leiden. Ik zei: ‘Zo heb ik het anders altijd goed kunnen doen.’ Nu doet hij het ook op basis van dat ene velletje dat ’s woensdags van de administratie komt. Hij werkt heel gestructureerd, veel meer dan ik. Ik was niet zo van het overleg. Soms deed ik dat drie maanden lang vrij geregeld, vervolgens deed ik het een hele tijd weer niet. Hij pakt dat anders aan.’

‘Mijn vader heeft een enorm doorzettingsvermogen. Hij was een nakomertje en heeft zich altijd zelf moeten zien te redden. Nadat hij op de mulo was blijven zitten, heeft zijn moeder hem van school gehaald onder het motto ‘als je niet wilt leren, ga je maar werken’.

Daardoor is hij helemaal met dit bedrijf opgegroeid en kan hij het runnen op basis van een A-viertje met financiële informatie dat hij elke week krijgt. Na één blik, weet hij al hoe wij er voor staan. Elke maand laten we ook een veel uitgebreider rapport maken met een balans en een winst- en verliesrekening, maar volgens mij kijkt hij daar niet eens naar. Ik vind dat wel belangrijk. Als er iets met ons gebeurt, moet alles zo inzichtelijk zijn dat een interim de boel meteen kan overnemen.’

‘Bij nieuwe dingen wordt mijn vader heel snel enthousiast terwijl ik vaak ook duidelijk de minpunten zie. Ik denk meer na, mijn vader is impulsiever en doet meer op zijn gevoel. Van overleg met agenda’s, notulen en actielijsten, is hij niet. Hij loopt rond, drinkt met iemand koffie en dan is het: wat vind jij ervan, wat vind ik ervan en hup weer aan het werk. Toen ik op de heao zat, dacht ik al: dat gaat anders dan ik het leer. Maar als ik hem daar op aansprak, zei hij: ‘Dat is niks voor mij’.

Sinds ik in de directie ben gekomen, voeren we wel functioneringsgesprekken, maar mijn vader vindt dat moeilijk. Laatst hadden we afgesproken om samen zo’n gesprek te voeren, alleen op het moment dat het moest gebeuren, was hij er niet. Van mijn moeder hoorde ik dat hij met de hond was gaan wandelen. Ja, toen knetterde het wel even.’

‘Mijn vader is een goede onderhandelaar. Als hij met vertegenwoordigers aan tafel zit die hem een offerte geven, laat hij zich soms letterlijk van de stoel vallen zodat ze meteen weten hoe laat het is. Als hij iets wil kopen, hoor ik hem soms een prijs noemen die in mijn ogen belachelijk laag is. In het begin voelde ik me daar nogal ongemakkelijk bij en dacht ik: hoe durf je dat te doen? Maar vaak ligt de uiteindelijke prijs dan niet eens zo veel hoger.’ 

15

FORUM #01/12.01.12

actueel

techneuten kweken? doe het zelf Op scholen lijken complete technische opleidingen te verdwijnen. Hoe vangen ondernemers de groeiende vraag naar technisch personeel dan op? Zelf maar opleiden?

Tekst: Frank den Hoed, foto’s: Jeroen Poortvliet

De kerstpakketten staan al klaar. Maar het is in de aanloop naar de feestdagen nog even aanpoten in het opleidingsbedrijf van InstallatieWerk Noord-Holland in Beverwijk. Jongeren in overalls zijn in een grote hal bezig met de installatie van verwarmingsketels. Ze brengen de kort daarvoor opgesnoven theorie direct in de praktijk. Onder deskundige begeleiding.

En als ze het werk eenmaal in de vingers hebben, kunnen ze er mee aan de slag bij hun werkgever. Elektrotechnische bedrijven, maar ook bedrijven in andere sectoren zitten te springen om goed geschoold technisch personeel. Oók nu de economie er minder goed voor staat. Wat ze van school krijgen aangeleverd is niet voldoende: het aantal niet en de kwaliteit ook niet. Dus trekken ondernemers alle registers open om die vakmensen dan maar zelf te kweken. Zoals in Beverwijk dus bij InstallatieWerk.

goede boterham Steeds minder leerlingen die voor een technische opleiding kiezen, steeds minder scholen die zo’n opleiding nog in huis hebben. Dat zijn de scenario’s waar de technische branches tegenaan kijken: hoe moeten ze de groeiende vraag naar goed opgeleid en deskundig technisch personeel opvangen? ‘We hebben een imagoprobleem’, constateert Theo den Blanken, directeur van InstallatieWerk Noord-Holland. ‘Ik zou willen dat we dat nu hier aan tafel konden oplossen.’ Dat ouders hun kinderen niet meer automatisch pushen toch vooral te kiezen voor een algemeen vormende opleiding als de havo.

Er is genoeg werk in de techniek, zegt Den Blanken. ‘De hoeveelheid werk is in tien jaar tijd verdubbeld en daarvoor zijn nieuwe mensen ­nodig.’ Er 16

FORUM #01/12.01.12

valt ook een goede boterham mee te verdienen. Maar kennelijk trekt dat de jongeren niet over de streep. Hoe krijg je ze dan zover dat ze voor techniek kiezen? Enthousiasme, daar draait het om, zegt Den Blanken.

Je moet als branche laten zien wat je allemaal te bieden hebt. ‘Gisteren stond het hier helemaal vol met kinderen. Die komen met hun leraar kijken.’ Maar ze kunnen ook snuffelstage lopen bij InstallatieWerk. Of naar open dagen. ‘Dan hebben we hier zomaar honderden kinderen met hun ouders over de vloer. We nodigen leerlingen uit om een middagje stage te lopen. Dan kunnen ze kennismaken met alle technische vakgebieden.’

En ook de leerlingen die al een opleiding volgen, worden niet vergeten.

Speciaal voor hen organiseert InstallatieWerk kampioenschappen. Op 20 december was er weer een editie. Met een grote beker en publiciteit voor de winnaar. Blanken: ‘En afgelopen jaar zijn we met een groep leerlingen naar Ethiopië geweest. Daar hebben we een project gedaan op het gebied van zonne-energie.’

Inmiddels hebben zich zo’n drieduizend bedrijven aangesloten bij InstallatieWerk, waarvan rond 680 bij de Noord-Hollandse tak. Daarbij zitten eenmanszaken, maar ook echt grote bedrijven. En de resultaten mogen er zijn: de instroom van nieuwe leerlingen is drastisch omhooggegaan en de vroegtijdige uitval sterk verminderd.

in eigen handen Opleidingen van instellingen als vmbo’s sluiten vaak minder goed aan op de praktijk, oordeelt Den Blanken. ‘De bedrijven krijgen leerlingen van 17

FORUM #01/12.01.12

school die minder kunnen dan zij verwachten. En de leerlingen merken dat ze nog veel moeten leren. Niet echt motiverend. Gevolg is dat bijna de helft van hen er het eerste jaar al de brui aan geeft. Deze mensen zijn gelijk verloren voor de branche.’

Een groep installatiebedrijven besloot daarom een aantal jaren geleden het heft in eigen hand te nemen. Zij bundelden hun krachten in InstallatieWerk. Het opleidingsbedrijf verzorgt voor de aangesloten bedrijven het hele traject: van de promotie van het vak, tot aan de werving, selectie, opleiding en plaatsing van leerlingen. Zaken waarvoor een doorsnee bedrijf de mankracht en kennis vaak niet in huis heeft.

Voor de kosten hoeven werkgevers het niet te laten. ‘De leerlingen zijn in dienst van InstallatieWerk. De bedrijven hoeven alleen de gewerkte uren af te rekenen, de risico’s van ziekte, verlet en dergelijke zijn voor onze rekening. En het lukt ons beter om bijvoorbeeld scholingssubsidies van het Europees Sociaal Fonds in de wacht te slepen. Kom daar als individueel bedrijf maar eens om.’

De economische dip lijkt redelijk aan het opleidingsbedrijf voorbij te gaan. ‘Het is wel wat lastiger om mensen te plaatsen, maar er is nog steeds iets meer vraag dan aanbod. Gisteren meldde zich nog een bedrijf bij me dat vier mensen kon plaatsen. Ik heb beloofd dat ik voor hen op zoek ga, want ik heb ze niet voorhanden.’ Jongeren die bij InstallatieWerk de opleiding verlaten met een diploma op zak, gaan normaal gesproken één op één door naar de bedrijven. ‘Lukt dat een keer niet, dan begeleiden we ze naar een alternatief. En dat gaat ons ondanks de tegenvallende economische omstandigheden verrassend gemakkelijk af.

actueel

Help, de techniek verzuipt Koude rillingen lijken ouders en leerlingen ervan te krijgen: de combinatie van vmbo en techiek. Het aantal leerlingen in de techniek is de laatste jaren spectaculair gedaald. En als het zo doorgaat, zullen complete technische afdelingen binnen het vmbo verdwijnen. Terwijl de vraag naar technisch personeel de komende jaren alleen maar groeit.

Begin december luidden vno-ncw en mkb-Nederland daarom de noodklok met het manifest Toekomst voor Techniek. In 2014 is er een tekort aan 38.400 technische vmbo’ers en 23.100 technische mbo’ers. Dat tij moet gekeerd worden. Bijvoorbeeld door betere voorlichting aan docenten en ouders in het basisonderwijs en toevoeging van een praktische component aan de cito-toets (die zwaar meetelt bij de keuze van een vervolgopleiding). Ook zou er een meldpunt moeten komen waar scholen dreigende sluiting van vmbo-opleidingen kunnen melden, zodat op tijd een oplossing kan worden gevonden.

Wat Installatiewerk op grote schaal doet via vestigingen verspreid over heel Nederland, doen kleinere groepjes bedrijven op regionale of zelfs lokale schaal. Zoals in het Overijsselse Rijssen. Daar werken bedrijven uit diverse sectoren samen in het regionale instituut voor elektro- en ­metaalopleidingen remo.

De Van Dam Groep verzorgde z’n elektrotechnische en installatietech­ nische opleidingen in eigen huis. Maar toen remo ze in het opleidingenpakket opnam, hevelde het bedrijf die activiteiten over naar dat instituut. ‘Wij zijn hier in staat om mensen in korte tijd veel bij te brengen’, vertelt Jan Brinks, directeur van de Van Dam Groep en bestuurslid van remo. ‘Een opleiding waar normaal twee jaar voor staat, doorlopen ze hier in anderhalf jaar. Dat betekent dat we sneller kunnen beschikken over volwaardige monteurs.’ Volgens Brinks is het succes voor een deel te danken aan de manier waarop leerlingen bij remo worden klaargestoomd voor hun opleiding. ‘We hebben ze hier eerst zes weken binnen om te kijken wat er aan bijscholing nodig is. Na die zes weken hebben ze een basis waarmee ze aan de slag kunnen. Daarna maken ze de keuze bij welk bedrijf ze aan de slag willen. En daar blijven ze normaal gesproken dan ook.’ ihc Merwede laat zien wat er binnen een grotere onderneming mogelijk is op het gebied van opleidingen. Het bedrijf, bouwer van onder meer baggerschepen en offshore schepen, heeft een eigen technisch opleidingscentrum. Vorig jaar werd zelfs nog nieuwbouw in gebruik genomen. ‘We zijn een modern bedrijf met technisch hoogwaardige producten. Dat willen we ook graag laten zien in een omgeving die daarbij 18

FORUM #01/12.01.12

past’, vertelt Victor Tollens, manager van het opleidingscentrum. De opleidingen die het bedrijf aanbiedt, beperken zich allang niet meer tot vervolg­opleidingen en cursussen voor mensen op vmbo-niveau. Zo kunnen hbo-opgeleiden terecht op de ihc Management School. Net als bij de overige bedrijfsopleidingen is de verbinding tussen theorie en praktijk bij die opleiding nadrukkelijk aanwezig. Specialisten uit eigen huis verzorgen de lessen. Zo neemt de president-directeur de lesmodule strategie voor zijn rekening en de financieel directeur de module financiën.

Die manier van werken pakt voor beide partijen goed uit. Cursisten leren spelenderwijs of ze in de wieg zijn gelegd voor een managementfunctie binnen het bedrijf. En de leiders van het bedrijf komen op een informele manier te weten wat voor vlees ze in de kuip hebben, zegt Peter Wemmers, concernmanager opleidingen bij het bedrijf. De ervaringen met de hbo-training zijn zo positief dat ihc Merwede inmiddels ook werkt aan een mbo-variant.

persoonlijk Leerlingen sneeuwen bij ons niet onder in het geweld van zoiets als een roc met een paar duizend leerlingen, zegt Den Blanken (InstallatieWerk).

‘We houden continu een vinger aan de pols. Verzuimt een leerling? Dan wordt hij nog dezelfde dag met dat verzuim geconfronteerd. Gaat hij niet naar school? Dan maken we van die dag die normaal wordt doorbetaald een onbetaalde dag. Nou, dat komt aan. Mooi dat ze de week erna gewoon weer op school zitten!’

Geldzorgen

Ook bij remo geen vrijblijvendheid. Dat betekent dat het beginsignaal op de theoriedagen op hetzelfde moment gaat als in de bouw – dus vroeg in de ochtend. Je kunt er maar alvast aan gewend zijn. Brinks: ‘Het klinkt allemaal heel streng, maar je krijgt er heel gemotiveerde jongeren voor terug.’ En de kruisbestuiving tussen theorie en praktijk stimuleert enorm, stelt Wemmers (ihc Merwede). ‘We halen de school in het bedrijf en dan zie je dat mensen wel degelijk bereid zijn cursussen te volgen. Omdat ze direct ervaren wat ze ermee kunnen. We steken ook veel energie in de ontwikkeling van de softe skills: sociale vaardigheden, kwaliteitsbewustzijn en dergelijke. Want je kunt wel veel tijd besteden aan technische vaardigheden, maar als je de andere kant van het verhaal niet brengt, haal je nog geen maximaal rendement.’

Misschien kan opleiden buiten de deur goedkoper, maar voor de diverse ervaringsdeskundigen staat vast dat hun koers het beste uitpakt.

Wemmers (ihc Merwede). ‘Wij hebben in al die jaren dat we bezig zijn met opleiden altijd meebewogen met de golven. In tijden dat het slechter ging, hadden we een kleinere leerschool, in tijden dat het beter ging een grotere. Maar opheffen, dáár hebben we nooit over gedacht.’  www.vno-ncw.nl/onderwijs

Tussen kerst en oud en nieuw was ik in Londen en heb ik de geneugten van de euro weer eens mogen proeven. Of anders gezegd: de nadelen van het hebben van verschillende munten. Voor ik het wist, had ik een dikke portemonnee vol klein muntgeld, want je wilt niet bij elke aankoop minutenlang je buitenlandse muntenverzameling aan een inspectie onderwerpen. Nog een geluk dat je tegenwoordig kunt pinnen.

Aan het eind van mijn verblijf moesten die munten toch mijn portemonnee uit, want thuis kun je ze niet inwisselen, en ik kom niet wekelijks in Engeland. Eindigen ze weer ergens in een ongebruikt koffiekopje in de kast. Dus stond ik vlak voor vertrek mijn munten uit te tellen in een supermarkt op het station. De caissière keek zuchtend en met rollende ogen toe. Hoorde ik naderhand van mijn dochter, want ik was zelf te druk in de weer met tellen.

Terug in Nederland trof ik een mailbericht aan waarin ik erop werd gewezen dat mijn creditcardgegevens mogelijk openbaar waren gemaakt als gevolg van een hackersactie. Het betrof de website van Stratfor, een Amerikaans bedrijf dat politieke en militaire informatie verstrekt. Meestal delete ik dat soort berichten omdat het spam betreft, maar in dit geval had ik in de krant net het relaas gelezen van een correspondent die slachtoffer was geworden.

Het punt was alleen dat ik nog nooit van Stratfor had gehoord, laat staan er een account had. De Nederlandse afzender van de waarschuwingsmail bleek zowaar echt te bestaan, maar kon me ook niet verder helpen. Uiteindelijk was het bericht dat allerlei namen en nummers door elkaar waren gegooid en dat mijn creditcardgegevens (dus?) niet openbaar waren gemaakt. Voor de zekerheid had ik de card wel geblokkeerd.

Aangewakkerd door mijn zorgen opende mijn vrouw thuis een mail van de bank. Zo’n nepmail die ze normaliter als spam delete, maar nu toch serieus nam. Dus moesten we vervolgens de pc door de virusscanner halen om te checken of we niets engs hadden binnengehaald met het openen van de mail.

Zo zie je maar, elektronisch betalen is ook niet alles. Met biljetten en munten weet je tenminste waar je aan toe bent. Ondanks deze betalingsproblemen hoop ik op een goed financieel 2012. Je moet toch optimistisch blijven.

Paul Scheer

19

FORUM #01/12.01.12

jeroen poortvliet

column scheer

podium vijf vragen aan

rhandy macnack

‘Branches kunnen schap niet vervangen’ Als de product- en bedrijfschappen worden afschaft, is dat een gemis voor het bedrijfsleven. Dat vindt

naar wat bedrijven individueel kunnen doen en zijn ons gaan focussen op taken waar we een duidelijke meerwaarde hebben zoals de collectieve belangenbehartiging.’

directeur Rhandy Macnack van Cargill Nederland. Hij pleit ervoor dat het kabinet niet klakkeloos de mening van een Kamer­meerderheid volgt.

Was u verbaasd dat de Kamer net voor Kerst voor afschaffing van de product- en bedrijfschappen stemde?

‘Vooraf wisten we natuurlijk wel zo ongeveer hoe de verhoudingen lagen. Dat er een meerderheid te vinden was voor de vvd-motie voor afschaffing heeft ons niet verbaasd. Wel waren we teleurgesteld. Ik kan niet voor alle schappen spreken maar het productschap waar wij onder vallen, doet prima werk voor het bedrijfsleven.’

Hoort u dan geen klachten over de hoge heffingen die ondernemers moeten betalen?

‘Die klachten ken ik ook en voor sommige schappen zullen ze zeker opgaan. Die hebben niet tijdig geschakeld en kunnen best nog efficiënter werken. Ik ben nu zo’n negen jaar vicevoorzitter van het Productschap voor margarine, vetten en oliën en in die tijd is het aantal medewerkers teruggebracht van zo’n 25 naar zestien. We hebben goed gekeken 20

Kan dat niet ook gedaan worden door brancheverenigingen?

‘Dat denk ik wel, maar ik verwacht niet dat die dat beter, goedkoper of efficiënter doen.

In een schap zitten alle partners in de ketens: grondstoffenleveranciers, handelaren, producenten. Daardoor heb je een infrastructuur die je in staat stelt om heel snel te schakelen. De afgelopen jaren zijn we druk bezig geweest met de samenstelling van voedingsvetten. Transvetzuren, die niet goed zijn voor de gezondheid, zijn nu bijna helemaal uit de Nederlandse winkels verdwenen, het aandeel onverzadigde vetzuren is toegenomen. Dat is een uitgebreid proces geweest met veel overleg met overheden en consumentenorganisaties. Als individueel bedrijf of branchevereniging kun je daarbij lang niet zo slagvaardig optreden als wanneer je in een schap om tafel zit met alle betrokkenen.’

Andere landen kunnen toch ook prima zonder schappen?

‘Nederland heeft een unieke positie. Na de Tweede Wereldoorlog werden de schappen opgericht. Zeker in de agrofoodsector zijn ze nog steeds een belangrijk onderdeel van de FORUM #01/12.01.12

maatschappelijke infrastructuur en dragen ze bij aan de vooraanstaande rol die Nederland wereldwijd op dit terrein speelt. Cargill heeft vestigingen in meer dan zestig landen en voor zover ik weet, bestaan daar geen schappen. Ik hoor wel eens dat ondernemers in het buitenland met jaloezie naar het Nederlandse systeem kijken, maar anderzijds zie ik ook dat ze daar prima zonder schappen kunnen functioneren.’

Wat moet het kabinet nu doen?

‘Het kabinet moet een eigen standpunt bepalen en beslissen of het de Kamer volgt. Ik vind dat het daarbij moet luisteren naar de partijen in de verschillende schappen. Als die zeggen dat de schappen een duidelijke functie vervullen, moet je ze niet opheffen. In de agrofoodsector zou dat ook juist tegen de trend in gaan. Je merkt dat het publieke belang er steeds groter wordt. Consumenten willen meer over hun voedsel weten: waar komt het vandaan, hoe wordt het geproduceerd? De overheid krijgt daardoor een steeds grotere rol te spelen waarbij ze prima gebruik kan maken van publiekrechtelijke organisaties als de schappen. Dan is het toch raar om juist nu te besluiten om ze af te schaffen.’  Tekst: Jan Buevink | Foto: Cargill Incorporated

podium uitspraken

‘Soms denk ik ’s avonds in bed ook weleens: laat ik eens een kwartiertje rechts zijn. Zalig!’

Schrijver Geert Mak, nrc Handelsblad van 3 januari

‘We hebben straks meer toezichthouders op dierenwelzijn dan mensen die de veiligheid en gezondheid van werknemers moeten waarborgen.’ fnv-bestuurder Leo Hartveld, de Volkskrant van 6 januari

‘Van tevredenheid word je lui.’ sp-voorman Emile Roemer, Vrij Nederland van 17 december

‘Politici hebben goede adviseurs nodig. Mensen die hen op enig moment herinneren aan de realiteit.’ ser-voorzitter Alexander Rinnooy Kan, hp/De Tijd van 23 december

‘Lang leve de mensen met de handjes. Zij doen het echte werk.’

Econoom Ewoud Jansen, nrc Handelsblad van 22 december

‘We willen een overheid die niet als een geluksmachine over de mensen heen rolt.’

Premier Mark Rutte, de Volkskrant van 31 december

‘De vs hebben wel wat internetbedrijven waar een hoop lawaai omheen wordt gemaakt, zoals Twitter en Facebook.

Maar daarmee ga je niet overleven als wereldmacht.’

De Franse politicoloog Franck Biancheri, hp/De Tijd van 6 januari

‘Ik zou willen dat het niet zo was, maar mijn imago is thans een gegeven. Ik moet dat onder ogen zien.’

Maxime Verhagen, Elsevier van 7 januari

‘Ik heb niks met ideologie. In de kernrakettendiscussie heb ik weleens gezegd: zet ze maar in mijn achtertuin.’

PvdA-coryfee Willem Vermeend, Financieele Dagblad van 7 januari

21

FORUM #01/12.01.12

podium belrondje

Waarop kan Rutte nog bezuinigen?

Het Centraal Planbureau moet de definitieve groeiverwachtingen van de Nederlandse economie nog publiceren, maar vrijwel iedereen in Den Haag gaat er vanuit dat er nog eens 6 tot 10 miljard extra bezuinigd moet worden. Waar moet Rutte dat geld vandaan halen?

Tekst: Jan Buevink | Foto’s: Christiaan Krouwels

Giel Braun / ProfCore (detacheerder procesindustrie) / Geleen

‘Onderwijs, ww en eigen bijdragen’ ‘Er worden in Nederland nog altijd veel mensen opgeleid voor beroepen waar helemaal geen vraag naar is. Dat moet je als overheid niet meer willen financieren. Dat levert niet alleen geld op, maar zorgt er ook voor dat meer jongeren kiezen voor sectoren als de techniek, waar nog altijd personeelstekorten zijn. Ook op de ww valt flink te bezuinigen.

Mensen die twee keer verwijtbaar werkloos worden,

moeten het recht op een uitkering verliezen. We hebben hier zo’n vijfhonderd man in dienst en elk jaar zitten er wel weer tien tussen die alleen maar een paar maanden willen werken om ww-rechten op te bouwen. De maximale ww-duur kan terug naar een jaar, waardoor je ook weer meer mensen de arbeidsmarkt op krijgt. Ook ontkom je niet aan meer eigen bijdragen in de zorg en een afbouw van de hypotheekrenteaftrek. Voor huizen tot 5 ton laat je hem gewoon bestaan, boven de miljoen schaf je hem af en voor de categorie daar tussenin beperk je de aftrek tot maximaal 42 procent.’

Anja Kanters / Donkergroen (hoveniersbedrijf) / Sneek

‘Wacht definitieve cijfers af’ ‘Ik zou zeggen: wacht eerst de definitieve cijfers af en probeer vervolgens niet het braafste jongetje van de klas te zijn, maar het slimste. Kijk wat de maximale staatsschuld is die je van Europa mag hebben en gebruik die ook.

Dit kabinet bezuinigt nu al flink en als je reorganisatie op reorganisatie stapelt, geef je geen positief signaal dat goed is voor het vertrouwen van burgers en ondernemers.

Mensen zijn op dit moment vooral bang om hun baan te

Hans van den Berg / Olijslager Verf / Emmen

‘Arbeidsvoorwaarden veel te riant’ ‘Er wordt in Nederland veel geld uitgegeven aan zaken zonder veel toegevoegde waarde: grote overheidsgebouwen bijvoorbeeld. Als ondernemer ben je gewend om kritisch te kijken naar je kosten per kubieke meter en vraag je je echt af hoe dat allemaal uit kan. Ook onze arbeidsvoorwaarden zijn veel te riant geworden. Haal de 40-urige werkweek maar weer terug en de 25 vakantie­ dagen. Ook kunnen we wel een jaar of vijf, zes de lonen

22

verliezen en daar moet je wat aan doen. Duitsland doet dat met maatregelen die wij bij de vorige crisis ook ingevoerd hadden, maar inmiddels al weer hebben afgeschaft.

Als we uiteindelijk toch flink extra moeten bezuinigen, moet het gaan om maatregelen die ook structureel iets opleveren, zoals een soepeler ontslagrecht of een beperking van de hypotheekrenteaftrek. De overheid zal de noodzaak daarvan helder moeten uitleggen en dat hoeft echt niet zo ingewikkeld te zijn. Via een eenvoudig rekensommetje kun je al laten zien wat we meer moeten betalen aan rente zodra we onze aaa-status verliezen.’

bevriezen. Als we met zijn allen een stapje terug doen, worden we als land weer competitiever. Toch haal je hier waarschijnlijk geen 5 tot 10 miljard mee binnen. Daarvoor zul je ook op Defensie moeten bezuinigen, buitenlands beleid, overheidsorganisatie en hypotheekrenteaftrek.

Daar moeten we ook realistisch naar kijken: we hebben een idioot riant subsidiestelsel opgetuigd voor eigen woningbezit en daar zullen we van afmoeten. Misschien kan dat het beste via een bigbang-scenario: in een klap er vanaf en mensen compenseren via een lagere inkomstenbelasting.’

FORUM #01/12.01.12

vreemde ogen

‘Nederland bevalt beter dan Rusland’

Prasanna Gunawardena (42) Nationaliteit: Sri Lanka (en Rusland) Functie: verkoopmanager Europa en cis-landen bij Global Star Auto Traders Hier sinds: 2011

‘Ik waardeer het dat Nederlanders uitgesproken zijn, maar soms is dat niet productief.

Nederlanders houden er bijvoorbeeld niet van om te onderhandelen. Als je probeert te onderhandelen over de prijs van een tweedehands auto, is en blijft het antwoord ‘nee’. Dat kan ertoe leiden dat uiteindelijk niemand je auto koopt.’

‘Ik kom oorspronkelijk uit Sri Lanka, maar ben op mijn 21ste naar Rusland gegaan om milieu­ kunde te studeren, en ben daar gebleven.

Waarom Rusland? Ik wilde me afzetten tegen mijn vader, die bij de Amerikaanse ambassade in Sri Lanka werkte, en kon een Russische studiebeurs krijgen. Wat me aan Nederland bevalt in vergelijking met Rusland, is de vriendelijkheid en de tolerantie. Niet dat ik daar ooit in de problemen ben gekomen, maar je voelt dat ze achter je rug over je praten. Het meest irritante is dat ik, als Russisch staatsburger, steeds mijn paspoort moet laten zien.’

23

‘Mijn Russische vrouw en drie kinderen zijn nog in Moskou. De derde is net geboren. Het is de bedoeling dat zij hierheen komen als de papieren zijn geregeld.’

‘Dit is mijn tweede keer in Nederland. Tien jaar geleden heb ik een jaar in Leeuwarden gestudeerd. Het was niet moeilijk om aan Nederland te wennen na al die jaren in Moskou. Het is hier in elk geval een stuk minder koud. Ik heb in meerdere Europese landen gewerkt en gewoond, maar ben altijd van plan geweest om naar Nederland terug te gaan. Die mogelijkheid kwam toen het bedrijf waarvoor ik werk, een Japanse exporteur van tweedehands auto’s en onderdelen, een kantoor in Nederland opende.’

‘Mijn oudste dochter van 13 zal naar een internationale school gaan. De twee jongsten gaan naar een Nederlandse school. Thuis spreken we dan Russisch. Ik wil hier wel een aantal jaren blijven. Daarna zou ik een tijdje met mijn gezin naar Sri Lanka willen gaan. Als boom sta ik nu FORUM #01/12.01.12

in Nederland, maar mijn wortels liggen daar. Ik mis vooral mijn ouders en de rest van de familie, en families zijn groot in Sri Lanka. Daarnaast mis ik het eten. Het weer in Sri Lanka zal wel wennen zijn voor mijn gezin.’

‘Ik wil niet definitief terug. De periode van de burgeroorlog is dan wel voorbij, maar daar is corruptie voor in de plaats gekomen. Nederlanders zijn wat dat betreft gedisciplineerd. Als ik iets gedaan wil krijgen, ga ik gewoon naar de desbetreffende instantie. Ik hoef niet extra te betalen of een tussenpersoon in te schakelen.’  Tekst: Paul Scheer Foto: Erik van der Burgt

achtergrond

dik is

Het staat op nummer 1 in de top-10 van goede voornemens voor 2012: afvallen.

Hoever moeten werkgevers gaan om hun werknemers te stimuleren gezond te leven?

Tekst: Michèle de Waard | Foto: Ton Poortvliet/hh

Graeme Ivision was er kapot van toen hij plotseling werd ontslagen omdat hij te dik was. De 27-jarige Graeme werkte bij de Britse kerncentrale Sellafield. Maar hij kon zijn werk niet meer ‘naar behoren’ doen, liet zijn baas weten. Hij was zo dik geworden, dat hij niet meer door de beveiligingspoortjes kon en hij paste ook niet meer in zijn ontsmettingspak.

Zover mag het in Nederland niet komen, meent Paul Rosenmöller. De voormalige politicus van GroenLinks en reizend tv-reporter is voorzitter van het Convenant Gezond Gewicht, een samenwerkingsverband van 27 groeperingen. Overheid, bedrijfsleven, bonden, jongerenen onderwijsorganisaties willen het thema ‘overgewicht’ hoog op de maatschappelijke agenda zetten.

meer te zwaar Het aantal zware mensen stijgt alarmerend. Eén van de twee Nederlanders is te zwaar. Ze hebben overgewicht volgens de maatstaf van de Body Mass Index (bmi, het lichaamsgewicht gedeeld door twee keer de 24

FORUM #01/12.01.12

duur lichaamslengte). Hun bmi ligt tussen de 25 en 30, terwijl 20 tot 25 normaal is. Nog eens 12 procent is veel te zwaar en lijdt aan obesitas (bmi boven 30).

Dik is duur – voor de samenleving vanwege de zorgkosten en voor werkgevers. De gezondheidsschade is hoog, schrijft de Raad voor de Volksgezondheid (rvz) in een vorige maand gepubliceerd rapport Preventie van welvaartsziekten. Overgewicht en obesitas vormen in toenemende mate een risico voor de gezondheid, stelt de raad. Ze leiden onder andere tot gewrichtsziekten, hart- en longklachten, suikerziekte, diabetes, artrose en hoge bloeddruk.

Deze chronische ziekten – veroorzaakt door roken, ongezonde voeding, overmatig alcoholgebruik, te weinig beweging – vormen liefst 27 procent van de totale ziektelast. Ook voor werkgevers vormen zware mensen een risico. Dikke mensen zijn minder productief, ze verzuimen vaker en ze kunnen arbeidsongeschikt worden, blijkt uit onderzoek.

Alleen al de kosten van verzuim door overgewicht kosten werkgevers 600 miljoen euro per jaar, becijferde vno-ncw. ‘De stijgende trend 25

FORUM #01/12.01.12

van overgewicht en obesitas moet worden gekeerd’, zegt Rosenmöller.

Dat is in ieders belang, ook in dat van werknemers en werkgevers.

aanspreken lastig Lange tijd vonden werkgevers dat ze werknemers niet konden aanspreken op een ongezonde leefstijl. Dat werd als persoonlijke inmenging in iemands privéleven gezien. Het convenant heeft daarin verandering gebracht.

Werkgevers vinden dat bestrijding van overgewicht in elk geval een prominente plaats hoort te hebben in het gezondheidsbeleid van een onderneming.

Wordt daarmee sporten door de baas verplicht gesteld? En kunnen dikkerds of rokers door hun werkgevers worden afgestraft voor verzuim van een gezonde levensstijl? ‘Welnee’, zegt Rosenmöller. ‘Lifestyle is ieders eigen verantwoordelijkheid. Wij pleiten wel voor een werkplek die uitdaagt tot een gezonde levensstijl’, aldus de voorzitter van het Convenant Gezond Gewicht.

achtergrond

Vakbondsman Jaap Jongejan van cnv Vakmensen zegt: ‘Het mag natuurlijk nooit zover komen dat er bij een sollicitatiegesprek een dna-profiel wordt geleverd; is de werknemer wel of niet gezond.’ En wat betekent ‘bewegen op de werkplek’ voor mensen met zittende beroepen zoals vrachtwagenbestuurders of buschauffeurs, vraagt Wim van Veelen zich af, fnv-beleidsmedewerker. Het begrip welvaartsziekten vindt hij misleidend. Veel en lekker eten duidt op welvaart, maar veel goedkoop en vet eten doen vooral laagopgeleiden met een kleine beurs.

gevaarlijk Een aantal bedrijven gaat het probleem van overgewicht inmiddels serieus te lijf. ‘Gezonde medewerkers zijn productiever’, zegt Bert van der Sluis ronduit, hr-directeur bij maritiem dienstverlener ihc Merwede in Sliedrecht.

Een jaar geleden trok Van der Sluis een gezondheidsmanager aan die een vitaliteitbeleid heeft ontwikkeld. Met succes. Honderddertig werknemers nemen deel aan programma’s voor gezond afvallen en stoppen met roken. Nog eens 250 mensen doen aan fitness. De gezondheidsmanager is ook nauw betrokken bij re-integratietrajecten voor werknemers die langdurig verzuimen, zegt Van der Sluis.

‘Sancties zijn lastig.’ Tegen overmatige rokers of drinkers die niet willen deelnemen aan de lifestyle-programma’s kan de baggeraar weinig ondernemen. ‘Maar zodra we zien dat overgewicht het werk belemmert, voeren we een indringend gesprek’, zegt Van der Sluis.

‘Het is in sommige situaties gevaarlijk om met zwaar overgewicht te

‘wordt sporten door de baas verplicht gesteld?’

26

FORUM #01/12.01.12

functioneren.’ Een vraag die hem bezighoudt, is wat hij wel en niet kan accepteren. Daarover is hij in gesprek met deskundigen en medewerkers.

De grens tussen vrijwilligheid en dwang is delicaat. Toch ziet een meerderheid van de werkgevers het als hun taak om ongezond gedrag bij werknemers in relatie met het werk aan de orde te stellen, blijkt uit onderzoek van het bureau MarketConcern.

De deelnemers aan het convenant zien meer in een vrijwillige aanpak.

Voor Rosenmöller moet bewustwording hand in hand gaan met concrete acties. Hij komt bij scholen en bedrijven over de vloer om de boodschap van gezond leefgedrag uit te dragen en om te informeren wat er aan gedaan wordt.

Ook bij McDonald’s. Daar viel hem op dat op de placemat de calorieën staan, die in het eten zitten. ‘Waarom krijg je die niet onder ogen voordat je iets bestelt?’, zei hij tegen de directie. Inmiddels is het vitaliteitbeleid bij de hamburgerspecialist ‘volop in ontwikkeling’, zegt een woordvoerder. Hoe het eruit gaat zien, maakt McDonald’s dit jaar bekend.

meer actie Ondanks diverse inspanningen, laten volgens tno ‘voeding en bewegen’ in het werk nog te wensen over. Zo’n 30 procent van de bedrijven is actief bezig om overgewicht en obesitas te bestrijden. Grote ondernemingen zoals Shell, dsm, Unilever en de ns zijn koplopers. Er ligt gezonde voeding in de kantines, er zijn fitnessvoorzieningen, lunchwandelen wordt gestimuleerd, en werknemers kunnen een

health check krijgen. Een stap in de goede richting, vindt Rosenmöller, maar het is veel te weinig.

Voor Vincent Hildebrandt, teamcoördinator Bewegen & Arbeid bij tno in Leiden, staat het sein op oranje. Uit tno-onderzoek blijkt dat het aantal bedrijven dat zich inspant voor voldoende bewegen sterk afneemt – van 42 procent in 2008 naar 34 procent in 2010.

De overgrote meerderheid van de bedrijven kent geen gezondheidsbeleid. ‘Bij de meeste werkgevers ontbreekt de sense of urgency dat ‘welvaartsziekten’ een bedreiging vormen voor de productiviteit van de bv Nederland. Dat is zorgelijk’, aldus Hildebrandt. ‘Wil je de stijgende trend van overgewicht en obesitas beïnvloeden, moet er nu gehandeld worden.’ Hij wijst op de explosieve stijging van obesitas in de Verenigde Staten van 23 procent in 1990 naar 34 procent nu. In Nederland ligt het percentage met 12 procent veel lager, maar in twintig jaar is het aantal mensen met obesitas wel verdubbeld.

De tno-onderzoeker verwacht dat de stijgende trend in Nederland doorzet. ‘Waarom? Omdat werknemers structureel steeds minder energie verbruiken op het werk als gevolg van technologische vernieuwing’, zegt hij. ‘Mensen zitten uren stil achter de computer. En veel zwaar werk is door machines overgenomen waardoor werknemers minder bewegen.’ Tegelijkertijd wijst hij erop dat de porties voedsel steeds groter zijn geworden, in de vs maar ook in Nederland. ‘Het is een dubbel probleem.’

Bewegingsarmoede is volgens de tno-onderzoeker een modern arbeidsrisico geworden. ‘We zijn het erover eens dat een bouwvakker

www.vno-ncw.nl/overgewicht

27

elmer van der marel/hh

joyce van belkom/hh

langer werken

niet meer dan 25 kilo mag tillen. Maar iemand die acht uur per dag stil zit achter zijn computer heeft op termijn een verhoogd risico op overgewicht en bijvoorbeeld diabetes, hart- en vaatziekten en verminderde inzetbaarheid, zelfs als hij in de vrije tijd veel sport. Dat is een sluipend gevaar voor die werknemer, maar ook voor zijn werkgever.’

Werknemers zijn verantwoordelijk voor hun eigen leefstijl, maar werkgevers hebben hier ook een verantwoordelijkheid omdat ze veelal medeveroorzaker zijn van de toenemende bewegingsarmoede, zegt Hildebrandt. Zij hebben bovendien een direct belang bij aanpak van het probleem in verband met dreigende tekorten op de arbeidsmarkt.

‘Werkgevers willen gezonde en fitte werknemers die langer doorwerken en geen werknemers die uitvallen omdat ze op latere leeftijd chronische ziekten krijgen.’ fnv’er Van Veelen merkt dat werkgevers liever investeren in een lifestyle-beleid dan in arbeidsomstandigheden. ‘Maar het debat moet niet alleen over vervanging van vette kroketten in de kantine gaan, als werknemers tegelijkertijd acht uur per dag stof staan te happen of permanent onder hoge druk werken. De werkgever heeft de plicht voor een gezonde werkomgeving te zorgen.’

Als de werkgever een medewerker ‘alleen aanspreekt met eurotekens in zijn ogen’ gaat het de verkeerde kant op, zegt cnv-bestuurder ­Jongejan. Ook werknemers moeten werkgevers kunnen aanspreken als hun gezondheid in het geding is. ‘Dan blijven rechtszaken tegen werkgevers, die dikke mensen proberen te ontslaan een uitzondering.’ 

FORUM #01/12.01.12

achtergrond

varen we weer uit...

28

FORUM #01/12.01.12

Het mag Europa economisch niet voor de wind gaan, er zijn nog steeds landen die dubbele groeicijfers schrijven. Daar valt voor Nederlandse ondernemers vast handel mee te drijven. Tijd om nieuwe windstreken te verkennen?

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Maria Austria Instituut/hh

De beurswaarden zagen er in 2011 uit als de hartslagmeter van een stervende patiënt.

Ratingkantoren deden niets anders dan dreigen met afwaarderingen van banken, landen en zelfs hele stukken eurozone. In de laatste week van 2011 daalde de euro naar de laagste waarde van dit jaar. Goed voor de exportkansen wellicht, een goedkope euro zorgt dat Nederlandse producten goedkoper worden. Ware het niet dat het merendeel van de Nederlandse uitvoer naar andere eu-landen gaat met diezelfde euro als betaalmiddel.

Misschien moeten Nederlandse bedrijven zich meer gaan richten op groeimarkten buiten Europa, concludeerde het Economisch Bureau van ing in een rapport van half december. En is het tijd om de bakens te verzetten. ‘We zeggen niet dat Nederland de uitvoer naar omringende landen moet laten liggen’, zegt Dimitry Fleming van ing, ‘maar opkomende markten moeten een groter aandeel in ons exportpakket krijgen. Zij groeien veel harder dan de ontwikkelde economieën en worden steeds belangrijker in de wereld.’

In Europa mag de economische groei sterk onder druk staan, er zijn nog steeds landen waar dubbele groeicijfers worden geschreven. Brazilië, Rusland, India, China, ZuidAfrika (de brics). Allemaal landen waar de groei maar niet lijkt op te kunnen. Fleming (ing): ‘De consument daar wordt steeds kapitaalkrachtiger.’ En dat biedt kansen voor Nederlandse ondernemers.

Het deel van de Nederlandse export dat naar de zogenoemde brics gaat is nog steeds relatief klein, vergeleken bij de handel binnen Europa. Maar het bedrijfsleven is niet rustig op zijn stoel blijven zitten, terwijl groeimarkten als Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika groter en machtiger werden. Toch is volgens ing meer focus nodig op de wereld buiten Europa. Dat er relatief weinig naar Afrika, Azië of Latijns-Amerika wordt geëxporteerd, betekent volgens ing-man Fleming niet dat er geen vraag is. ‘Misschien maken wij wel de ‘verkeerde’ producten en blijft daarom het aandeel van sommige snel groeiende landen in onze export achter. Denk aan China. Duitsland exporteert daar veel meer dan Nederland naartoe. Dit kan te maken hebben met het exportpakket.’

In november gingen premier Rutte en minister Schultz van Haegen nog op handelsmissie naar Rusland met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Staatssecretaris Bleker ging in november met bedrijven naar Brazilië en in mei ging minister Verhagen met ondernemers naar China. Het Topgebiedenbeleid dat het ministerie van el&i heeft ontwikkeld met de bedrijven is er voor een belangrijk deel op gericht om de exportkansen te vergroten. Verder leggen ambassades met economische diplomatie een zwaarder accent op het bevorderen van handelscontacten.

Uiteindelijk gaan ondernemende bedrijven gewoon daar naartoe, waar ze handel zien. In Europa, maar ook in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Welke sterren blinken er in het Westen, het Oosten en het Noorden? www.vno-ncw.nl/buitenlandsehandel

29

FORUM #01/12.01.12

achtergrond

…op zoek naar nieuwe handel?

Groeiers gezocht

Bron: Presentatie van José Manuel Barroso, de voorzitter van de Europese Commissie.

10% of meer 6% - 10% 3% - 6% 0% - 3% minder dan 0% geen data

istockphoto

De economische crisis loopt schuin over de aardbol: van Canada en de vs via de eu en de Noord-Afrikaanse landen naar Australië en Nieuw-Zeeland. Daar krimpt de economie of groeit die heel beperkt.

Terwijl Zuid-Amerika, Sub-Sahara Afrika en Azië nog mooie groeicijfers laten zien. Dat moet handel kunnen opleveren voor ondernemers.

Groeicijfers zijn een schatting van de verwachte economische groei over 2011

Groeten uit Peru De economie groeit hier jaarlijks met meer dan 6 procent. Nederlandse bedrijven, waarvan veel in de agrarische sector, investeerden in 2010 voor ruim 1,3 miljard dollar in Peru. Daarmee neemt Nederland de vierde plaats in op de ranglijst van buitenlandse investeerders. Groothandel makro is bijvoorbeeld bezig met het opzetten van 25 groothandelssupermarkten, een investering van 200 à 300 miljoen dollar. apm Terminals, hoofdkantoor in Den Haag, gaat 750 miljoen dollar investeren in de haven van Lima/Callao.

‘Wij zijn in juli begonnen met de exploitatie van de Multipurpose North Terminal in de haven van Callao’, zegt Henrik Kristensen, managing director van apm Terminals. ‘Het is ons doel om deze haven te veranderen in een regionale draaischijf. Er is gekozen voor Peru vanwege de grote economische ontwikkeling in de laatste tien jaar. Dit land is de vierde economie van Zuid-Amerika. Verder ligt de haven heel gunstig en is er de mogelijkheid om zo diep te dreggen dat ook grote zeeschepen kunnen aanlegen. De afgelopen twintig weken hebben we 20 miljoen dollar geïnvesteerd, voornamelijk in personeel en havenkranen. Dat is nog buiten de 750 miljoen gerekend die bij de concessie hoort. Verder zijn we samen met de regionale overheid een aantal sociale projecten begonnen op het gebied van educatie, gezondheidszorg en milieu.’

Oppervlakte (km2)

Nederland Peru

30

bbp

Economische groei

Inwoners

(in miljarden dollars)

41.543

16.847.007

676,9

1,7 procent

1.285.216

29.248.943

275,7

8,4 procent

FORUM #01/12.01.12

istockphoto

Groeten uit Nigeria

Het land lijdt nogal onder het slechte imago dat de internetoplichters Nigeria bezorgden, maar het is goed zakendoen in dit Afrikaanse land. De economie groeide in 2010 met 8,7 procent. Nigeria is de belangrijkste handelspartner van Nederland op het Afrikaanse continent. Waarom zaken doen met Nigeria? Dat antwoord is simpel. Nigeria is een zeer dynamisch land en met 160 miljoen ­inwoners de grootste markt op het Afrikaanse continent. Het is zeker niet het meest eenvoudige land: ­corruptie komt veel voor en in sommige regio’s laat de veiligheidssituatie te wensen over. Ondanks deze obstakels zijn Nederlandse ondernemers soms al meer dan zestig jaar met veel succes actief in Nigeria. Heineken heeft er januari vorig jaar nog vijf brouwerijen aangekocht. Andere bedrijven met vestigingen en investeringen in Nigeria zijn Friesland Campina, Van Oord en Boskalis. Anno 2012 liggen er (grote) kansen in velerlei sectoren, zoals agrofood, de bouw en logistiek.

Cacao-verwerker Theobroma uit Amsterdam kocht in 2007 een oude, overwoekerde fabriek in Ogun State. De Nigeriaanse cacao-industrie lag in die jaren op zijn gat door de olie-boom en in het land stonden diverse verwaarloosde fabrieken te koop. Het was voor het Nederlandse bedrijf een logische stap om naar Nigeria te gaan: het land produceert zo’n 300 duizend ton cacao en is daarmee de vierde producent ter wereld, maar de productie per hectare is relatief laag.

Theobroma wil zich dan ook inzetten voor het verhogen daarvan. De koopprocedure begon in 2004 en nam drie jaar in beslag, mede omdat er zes banken bij betrokken waren. Daarvan zijn er twee failliet gegaan in de tijd dat de fabriek leeg stond. Het management van het Nederlandse bedrijf had ook alle wilskracht nodig om de druk van de Nigerianen te weerstaan om de koop snel te sluiten. Inmiddels is deze fabriek volledig opgeknapt en sinds het derde kwartaal van 2008 wordt er cacaoboter, -massa en -cake geproduceerd.

Oppervlakte

bbp

(km2)

(in miljarden dollars)

41.543

16.847.007

676,9

1,7 procent

923.768

155.215.573

377,9

8,8 procent

Nederland Nigeria

Economische groei

Inwoners

Groeten uit Mongolië

Oppervlakte Nederland Mongolië

31

FORUM #01/12.01.12

(km2)

bbp

Inwoners

(in miljarden dollars)

Economische groei

41.543

16.847.007

676,9

1,7 procent

1.564.116

3.133.318

11,02

6,1 procent

bron: the world factbook/cia, 2010

ren junchuan

/hh

Mongolië verandert van een land waar Nederland vooral een ontwikkelingshulprelatie mee heeft, in een land waarin bedrijven investeren. Triodos participeert heel succesvol in de bankensector en onlangs heeft ook ing hier een kantoor geopend. Mongolië heeft een enorme rijkdom aan bodemschatten. Die moeten nog ontgonnen worden en dus zijn er grote kansen voor de mijnbouw. Maar ook voor alle activiteiten die daaraan vast zitten zoals wegenbouw, transport en logistiek. Verder is het een droog land dus de watersector heeft hier een enorme kans (irrigatie). De Mongolen moeten vrijwel al hun voedsel importeren, dus ook de voedingsindustrie kan hier flink groeien.

‘Dit is een groot land, met weinig inwoners, vol belangrijke grondstoffen als goud, uranium, koper en steenkool. En het is omringd door twee snelgroeiende economieën: China en Rusland’, verklaart Howard Lambert, vertegenwoordiger van ing in Mongolië, de interesse van de bank in het Aziatische land. ing is de enige buitenlandse bank met een vestiging in Mongolië.

‘In de grond bevinden zich 62 elementen van de tabel van Mendelejev, waarop alle 118 scheikundige elementen staan. Er is hier een enorme financieringsbehoefte. Om bedrijven te beginnen, maar ook om infrastructuur aan te pakken, vliegvelden en elektriciteitscentrales. Omdat hier zo weinig mensen wonen, zal Mongolië voor internationale banken zoals ing een investeringsmarkt blijven, geen consumentenmarkt. Het was een logische stap om ons hier te vestigen. Mongolië volgt hetzelfde economische pad als andere landen die van een communistisch geleide economie naar een vrije markteconomie gaan. Daar hebben wij ervaring mee opgedaan in China, Rusland en Oekraïne’

groen goed

Licht zonder lamp

bedrijf: Dura Vermeer innovatie: Reflecterend asfalt Iedereen kent wel zo’n plek waar eigenlijk een beetje meer licht zou moeten zijn: een onoverzichtelijke bocht buiten de bebouwde kom, een fiets- of voetgangerstunneltje onder het spoor of aan de rand van een bedrijventerrein. Weinig of geen straatlantaarns om de zaak een beetje bij te lichten. Terwijl dat eigenlijk wel prettig zou zijn. De gebruikelijke reactie is dan: toch maar volhangen met lampen? Alleen, dat kan niet overal. En bovendien, het loont ook niet altijd.

Drie jaar geleden begon Dura Vermeer daarom met de ontwikkeling van reflecterend asfalt. In eerste instantie om openbare verlichting te reduceren. Overheden kunnen behoorlijk besparen als ze minder lantaarnpalen hoeven te plaatsen. Maar het gaat ook om veiligheid, vindt Dura Vermeer. In gevaarlijke bochten kan reflecterend asfalt de zichtbaarheid van de weg verbeteren. En in donkere tunneltjes en duistere hoekjes kan het een groter gevoel van veiligheid geven omdat de omgeving als lichter wordt ervaren.

‘In plaats van donkere steentjes met zwart bitumen, gebruiken wij witte steentjes met blank bindmiddel’, verklaart Robbert Naus het principe van reflecterend asfalt. Naus is innovatiemanager van Dura Vermeer divisie Infra. ‘Het unieke zit hem ook in de structuur die we in de oppervlakte maken. Die kaatst het licht van straatlantaarns of autolampen weer terug. Het is dus meer dan alleen gekleurd asfalt.’

‘Reflecterend asfalt kan theoretisch al het gewone asfalt vervangen, maar vanwege de extra kosten lijkt me dat niet zinvol. Daarvoor is het te duur. We hebben nu op de A35 een paar proefvakken liggen.

Als blijkt dat de levensduur langer is dan van conventioneel asfalt of dat we het als dunne toplaag kunnen gebruiken, wordt het financiële plaatje wel gunstiger.’

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Dura Vermeer

32

FORUM #01/12.01.12

rubrieksnaam

tln

Hillen tekent voor samenwerking Bouwend Nederland: met transportsector ‘Spies moet scheef­ wonen aanpakken’ Mensen met een relatief hoog inkomen wonen vaak goedkoop, zo blijkt uit onderzoek in opdracht van oud-minister Donner van Binnenlandse Zaken. Bouwend Nederland wil dat er snel wat aan dit scheefwonen wordt gedaan.

V.l.n.r. Jeroen Meulendijks (vtl), Peter Sierat (soob), Defensieminister Hans Hillen, luitenant-generaal Willem van de Water

Een soepele overgang van personeel naar een nieuwe baan. Dat is het doel van de samenwerkingsovereenkomst die het ministerie van Defensie en de sector transport en logistiek op 19 december in Den Haag hebben ondertekend.

Door de reorganisatie bij Defensie zullen zesduizend defensiemedewerkers de organisatie gedwongen moeten verlaten. Het departement probeert deze mensen zoveel mogelijk te bemiddelen van werk naar werk. In de overeenkomst zijn voor 2011 en 2012 afspraken gemaakt over bijvoorbeeld de kosten, aanvullende opleidingen en stagemogelijkheden.

33

De overeenkomst richt zich niet alleen op overtollig Defensiepersoneel, maar ook op personeel dat de organisatie via de reguliere uitstroom verlaat. Als gevolg van de vergrijzing verwacht de sector transport op korte termijn ernstige tekorten aan personeel. Vandaar dat zij al eerder aangaf dat Defensiemensen welkom waren.

Namens het bedrijfsleven tekende de Stichting Opleidings- en Ontwikkelings­ fonds Beroepsgoederen­vervoer (soob). Het Platform Defensie Bedrijfsleven (met daarin vno-ncw) speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van de samenwerking. www.tln.nl

FORUM #01/12.01.12

Van de 2,6 miljoen huurders heeft zo’n 29 procent een inkomen boven de 33.614 euro. Het overgrote deel daarvan heeft zelfs een inkomen boven de 43.000 euro. Het leeuwendeel van de 2,6 miljoen gereguleerde huurwoningen is bedoeld voor mensen die moeite hebben om voor hun eigen huisvesting te zorgen. Woningcorporaties mogen hoogstens 10 procent van de vrijkomende sociale huurwoningen toewijzen aan huishoudens met een hoger inkomen. De overige moeten zelf op zoek naar een woning in het koop- of duurdere huursegment. Dat gebeurt veel te weinig, zo wordt nu bevestigd door het onderzoek dat in opdracht van oud-minister Donner van Binnenlandse Zaken werd gedaan.

Bouwend Nederland pleit er al langer voor dat het zogenoemde scheefwonen in de huursector moet worden aangepakt. De huidige minister van Binnenlandse Zaken, Liesbeth Spies, moet hier snel werk van maken. Want scheefwonen verstoort de woningmarkt, zo stelt de sector. Gevolg is dat honderdduizenden woningen te koop blijven staan, de nieuwbouwproductie sterk krimpt en tegelijkertijd de wachtlijsten in de sociale huur­ sector groeien. www.bouwendnederland.nl

vereniging rubrieksnaam

personalia

Per 1 januari is Ewald van Hal benoemd tot directeur van de vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek. knb is de nieuwe brancheorganisatie voor de gehele keramische procesindustrie in Nederland. Van Hal was directeur van de stichting Verenigde Keramische Organisaties (vko) en secretaris van zowel het Koninklijke Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten,

Ewald van Hal

De raad van commissarissen van Grontmij heeft bekend gemaakt dat Michiel Jaski wordt voordragen als voorzitter van de raad van bestuur en ceo van Grontmij. Dit is voor een periode van vier jaar.

roy beusker

even voorstellen Branche: Vereniging Vrije Theaterproducenten (vvtp) Voorzitter: Erwin van Lambaart Aantal leden: Zestien Lid van vno-ncw sinds: 1 augustus 2011

Wat doet de Vereniging Vrije Theaterproducenten?

‘Hierin zijn zijn de belangrijke theater- en live-entertainment producenten verenigd. Ongeveer 65 procent van alle theatervoorstellingen in Nederland wordt door onze leden geproduceerd. Dat wordt zonder subsidie gedaan en voor eigen risico. Het zijn echte culturele ondernemers.’

U was niet zo blij met de btw-verhoging op kaartjes.

‘Absoluut niet! Bijna alle toegangskaarten verkopen wij rechtstreeks aan de consument. Een prijsverhoging van 13 procent leidt meteen tot minder vraag. Terwijl de vraag al daalde door de huidige economische situatie. Wij klagen daar niet over, want we weten dat we als ondernemers in mindere tijden de tering naar de nering moeten zetten. Maar je vraagt veel van een ondernemer.’

34

FORUM #01/12.01.12

Voorafgaand aan de benoeming is Jaski per 19 december in dienst getreden bij Grontmij. Hij volgt Sylvo Thijsen op die 27 jaar bij de organisatie werkzaam was, waarvan tien jaar in de raad van bestuur. Hiervoor was Jaski onder andere lid van de raad van bestuur van advies- en ingenieursonderneming arcadis.

Ruud Zoon, ceo van energieproducent gdf Suez e&p Nederland is benoemd tot voorzitter van de Nederlandse Olie & Gas Exploratie en Productie Associatie (Nogepa).

Hij volgt Gilbert van den Brink op.

Jim Craig, ceo van Centrica Energy, is benoemd tot vicevoorzitter.

Aarnout Voogel treedt per 1 februari in dienst als lid van de raad van bestuur van tbi Holdings, concern in vastgoed, bouw en

techniek. Hij wordt verantwoordelijk voor de portefeuille financiën en ict. Voogel vervulde hiervoor uiteenlopende financiële en directiefuncties bij onder andere Enrichment Technology Company, Imtech en nem. tbi

de Algemene Vereniging voor de Nederlandse Aardewerkindustrie als de Nederlandse Keramische Dakpannenfabrikanten Corporatie.

De nieuwe organisatie staat onder voorzitterschap van Dick Tommel, voormalig staatssecretaris van het ministerie van vrom en eerder voorzitter van vko. vko

Begin 2012 treedt Rens Knegt aan als directeur van Netbeheer Nederland. Knegt heeft hiervoor verschillende functies binnen de energiewereld bekleed, waaronder die van directeur van de business­ unit new energy en de divisie business to business bij Eneco.

Daarnaast is hij vertegenwoordiger van de Nederlandse regering op Aruba geweest.

Aarnout Voogel

Ronald Prince wordt de nieuwe voorzitter van de Algemene Kokswaren- en Snackproducenten Vereniging (aksv). Hij volgt Hans Vermeulen op. Prince is algemeen directeur van Smilde Foods, onderdeel van het familiebedrijf Royal Smilde.

Bent u daarom lid van vno-ncw geworden?

‘Dat is een van de redenen. Daarnaast is onze sector ontzettend ­belangrijk in Nederland. Het is een arbeidsintensieve sector waar veel banen mee gemoeid zijn en waar veel Nederlandse toeleverings­bedrijven van afhankelijk zijn. Het is letterlijk allemaal mensenwerk en dat moet veel duidelijker worden. Met steun van vno-ncw kunnen we veel misverstanden uit de weg nemen. Het feit dat het overgrote deel van de voorstellingen door vrije ondernemers wordt geproduceerd, was tot voor kort in Den Haag niet bekend.’

Wat speelt er nog meer bij u?

‘We willen onder andere graag over Arbozaken praten. Het Arboconvenant voor de Podiumkunsten heeft de afgelopen tien jaar zwaar op onze sector gedrukt. Daardoor komen vooral reizende voorstellingen financieel onder druk te staan. Zij moeten zich aan veel extra verplichtingen en regelgeving houden. Die regels worden vaak vanuit een theoretisch model bedacht en niet vanuit de praktijk van de sector. Neem het ballet: een danser zou een danseres niet op mogen tillen, want Arbowetgeving bepaalt dat het maximum tilgewicht 25 kilo is. En een danser is gemiddeld 50 kilo.

Dit wordt wel gedoogd, maar hier moet je eigenlijk specifieke regel­ geving voor maken.’ www.vvtp.com

rubrieksnaam

In de rubriek Even bellen met in het vorige ­nummer van Forum is Philip den Ouden per abuis aangeduid als voorzitter van de fnli. Den Ouden Tekst is urldirecteur van deze organisatie.

bzw: ‘Investeer in bestaande bedrijventerreinen’ dirk kreijkamp

directeur fnli Kop

alles op het web Alle activiteiten van het Verbond van Verzekeraars op het gebied van financiële educatie zijn onder­ gebracht op een speciale website. Scholieren, docenten, ouders en verzekeraars vinden op www.fixjerisk.nl onder meer een online game, foto’s en filmpjes. Ook kunnen ze er een gastles aanvragen. De crisis onderstreept volgens het Verbond het belang van financiële educatie. Het Verbond wil zo werken aan een beter inzicht in en – daardoor – een meer verantwoorde keuze van financiële producten. www.verzekeraars.org

V.l.n.r. Peter van der Meij (bzw), Jan van Vroenhoven, Chris Rutten (beide KvK) en Bert Pauli en Yves de Boer (gedeputeerden)

geketend Van alle Nederlandse hotelkamers is 61 procent gebonden aan een keten. Dit blijkt uit onderzoek van Horwath htl. De ketengebondenheid ligt in ons land aanzienlijk hoger dan het Europese gemiddelde van 35 procent. De ontwikkeling gaat bovendien snel. Ongeveer tien jaar geleden was nog maar 35 procent van de hotels onderdeel van een keten. In Nederland zijn vijftig hotelketens actief met 63 hotelmerken. Gezamenlijk zijn zij goed voor 57.800 van de 95 duizend hotelkamers. www.khn.nl

onverantwoord Drinking-roulette en het Biertrechterspel: als iemand een fout antwoord geeft, moet er iets worden gedronken. Deze spellen blijken in winkels te liggen waar ook veel cadeaus voor jongeren te koop zijn. Cees-Jan Adema, directeur Nederlandse Brouwers, vindt dat ongepast. ‘Een product dat met zorg wordt gebrouwen, verdient consumenten die hier bewust en op een verantwoorde manier van genieten. Dergelijke spellen zijn ­onverantwoord en hebben niets meer te maken met genieten van het product bier’, aldus Adema. www.nederlandsebrouwers.nl

35

Het overheidsbeleid voor bedrijventerreinen moet op de schop. Dat vinden Brabantse ondernemers. Hoe de verandering er uit moet zien, staat in een document dat op 21 december werd gepresenteerd.

De provincie staat op het punt om met gemeenten afspraken te maken over de verbetering van bestaande en de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen. Vooral in dat laatste schieten de ambities te ver door, vinden de ondernemers. Er zijn teveel hectares voor nieuwe terreinen gepland. Uit het onderzoek Ondernemersvisie Brabantse Bedrijventerreinen van onder meer de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) blijkt dat de meeste ondernemers niet zitten te wachten op zoveel nieuwe terreinen. Zij blijven liever op hun eigen stek en willen dat het overheidsgeld in die bestaande terreinen wordt gestoken. Wegbezuinigen van verbeteringen van bestaande bedrijventerreinen is killing voor de economie, aldus de ondernemers. En teveel nieuwe terreinen leiden tot verpaupering van de bestaande terreinen en waardevermindering van grond en gebouwen.

Aandacht voor bestaande terreinen betekent niet dat de geplande hectares ineens moeten worden geschrapt. Procedures duren vaak lang en het is daarom verstandig om nu al nieuwe ruimte te reserveren. Maar die nieuwe terreinen moeten pas worden uitgegeven als er vraag naar is, vinden ondernemers. Ook moet worden gekeken waar de vraag vandaan komt. Ruim 80 procent van de vraag komt van lokale bedrijven. Het beleid moet daar dus op zijn gericht. De ondernemers vinden verder dat Brabantse gemeenten ook meer regionaal moeten denken. Vaak spelen lokale politieke motieven een hoofdrol in de besluitvorming over bedrijventerreinen, terwijl het belang van de regionale economie voorop moet staan. Gemeenten moeten bereid zijn om ruimteproblemen samen op te lossen, waarbij het niet zou mogen uitmaken wáár. Kosten en opbrengsten zouden samen moeten worden gedeeld. www.bzw.nl

FORUM #01/12.01.12

vereniging rubrieksnaam

tln omarmt Duits plan voor tol op Rijn De Duitse verkeersminister Ramsauer wil een einde maken aan de uitzonderings­ positie van de binnenvaart voor het betalen van belastingen. Terecht, vindt tln.

Ramsauer komt jaarlijks zo’n 500 miljoen euro tekort voor het beheer en onderhoud van de Rijn, Elbe en Donau. Hij vindt dat de gebruiker van die vaarwegen moet opdraaien voor deze kosten, net als bij andere transportvormen. Maar daarvoor moet wel de Acte van Mannheim worden gewijzigd.

In dit verdrag uit 1868 is namelijk geregeld dat in het stroomgebied van de Rijn de binnenvaart is vrijgesteld van belastingen, tol en andere heffingen.

sekseneutraal

Onlangs bood de eu de lidstaten de ruimte om het wegtransport extra heffingen op te leggen voor milieuvervuiling en geluidsoverlast. tln vindt dat andere vervoervormen niet buiten schot mogen blijven. De angst dat een tolheffing voor de binnenvaart leidt tot een verschuiving van lading naar de weg is ongegrond. De invoering van de tol voor vrachtauto’s in Duitsland betekende 4 miljard euro extra kosten voor het wegvervoer. Maar het vervoer met de binnenvaart nam er niet door toe. Omgekeerd zal dat dus ook niet gebeuren. www.tln.nl

Verzekeraars mogen bij nieuwe contracten geen onderscheid meer maken op basis van geslacht.

Dat blijkt uit richtsnoeren die de Europese Commissie eind december goedkeurde naar aanleiding van de uitspraak in de zaak TestAchats. Het Europese Hof van Justitie oordeelde in maart dat het berekenen van verschillende premies voor mannen en vrouwen discriminatie is op grond van geslacht. De richtlijnen zijn tot stand gekomen na overleg met nationale overheden, verzekeraars en consumenten en geven praktische aanbevelingen over de gevolgen van de uitspraak. De sekseneutrale tarieven gelden alleen voor nieuwe contracten. www.verzekeraars.org

minder schade norbert waalboer

Rappen tegen pasfraude

De televisiebeelden deden misschien anders vermoeden, maar de viering van oud en nieuw lijkt toch echt minder schade te hebben opgeleverd. Het Verbond van Verzekeraars houdt voorlopig ­rekening met een schade van 10 miljoen euro, ­tegen bijna 12 miljoen het jaar ervoor. De organisatie schrijft de daling toe aan het hardere optreden van politie en Justitie en de preventieve maatregelen die in veel gemeenten waren genomen. De 10 miljoen is overigens exclusief de schade aan bedrijven, overheidseigendom, scholen en letselschade. www.verzekeraars.org

beter afgehandeld

Ali B rapt met leerlingen van het Orion College in Amsterdam, de winnende school van een zogenoemde lipdubwedstrijd van de Nederlandse Vereniging van Banken (nvb).

Het swingende schoolfeest van Ali B and friends (onder meer Yes-r, Keizer en Darryl) werd bijgewoond door de ongeveer 250 jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar. Zij vallen in de kwetsbare doelgroep voor zogenoemde geldezelpraktijken: criminelen die jongeren ronselen om – al dan niet tegen een vergoeding – hun betaalpas en pincode uit te lenen.

Ali B, ambassadeur van de campagne Pas op je pas van de nvb, had speciaal voor deze campagne de rap ArmRijk geschreven waar een tiental scholen een lipdub van heeft gemaakt; verschillende leerlingen playbacken ieder een regel uit de rap waardoor een zeer dynamische videoclip ontstaat.

De Nederlandse Vereniging van Banken voert sinds juni dit jaar de campagne Pas op je pas tegen het groeiende aantal geldezels. Dat gebeurt samen met de politie Amsterdam-Amstelland.

www.nvb.nl 36

FORUM #01/12.01.12

Levensverzekeraars hebben vorig jaar de klachtafhandeling sterk verbeterd. Dat blijkt uit onderzoek van het Verbond van Verzekeraars onder bijna veertienduizend klanten van levensverzekeraars in Nederland. 65 Procent van de klanten zegt tevreden te zijn over de klachtafhandeling, tegen 40 procent het jaar ervoor. In de sector schadeverzekeringen bedroeg de tevredenheidscore 45 procent, bij de zorgverzekeringen 80 procent.

Levensverzekeraars hebben minder vaak contact met hun klanten dan andere verzekeraars.

Doorgaans wordt één keer geclaimd. De tevredenheid over het proces van claimen en uitbetalen is wisselend. www.verzekeraars.org

rubrieksnaam

agenda 30/1 Arnhem-Nijmegen

30/1

9/2 s-Hertogenbosch

12/1 West

Lagerhuisdebat

Borgenbijeenkomst Groningen

Bijeenkomst mvo in de praktijk

Nieuwjaarsreceptie

1/2 Twente

1/2

Spreker is Maikel Scheffers,

16/1 Drechtsteden

Lezing Bedrijfsleven en veiligheid

AIESEC Congres

wereldkampioen rolstoeltennis

Nieuwjaarsreceptie

9/2 Achterhoek

6/2

18/1 Oostland

Bedrijfsbezoek Staalkat International

Statebijeenkomst Friesland

Huiskamerbijeenkomst

9/2 Rivierenland

15/2

Timemanagement

Bijeenkomst Innovatie

Havezatebijeenkomst Drenthe

1/2 Amsterdam

15/2 Flevoland

16/2 jno

Startbijeenkomst discussieclub

Bedrijfsbezoek abc Arkenbouw

Inleiding Duurzaamheid

7/2 Jong Oostland

15/2 Stedendriehoek

21/2

Bedrijfsbezoek Ipse de Bruggen

Bedrijfsbezoek Rechtbank Zutphen

Bedrijfsbezoek Astron

Maikel Scheffers

en workshops

16/2 Eemland en Valleiregio

Kijk voor meer informatie op

Kijk voor meer informatie op

14/2 Noordwest Holland

Themabijeenkomst

www.vno-ncwnoord.nl

www.bzw.nl

Bedrijfsbezoek bejo

21/2 Utrecht

15/2 Drechtsteden

Bedrijfsbezoek kwr Watercycle

bzw

lwv

Bijeenkomst havenvisie 2030

Research Institute

16/1

1/2 Roermond

Kijk voor meer informatie op

23/2 Twente

Entrepreneurial Lectures

Kennismakingsbijeenkomst

www.vno-ncwwest.nl

Bijeenkomst met Jong Management

19/1 Eindhoven

Kijk voor meer informatie op

Kijk voor meer informatie op

Nieuwjaarsbijeenkomst

www.lwv.nl

www.vno-ncwmidden.nl

1/2 Zeeuws-Vlaanderen

vno-ncw Midden 17/1 IJsseldelta en

bzw

vno-ncw West

Ledenvergadering

Noordoost-Overijssel

vno-ncw Noord

Voorlichtingsbijeenkomst

17/1

Ledenvergadering

Informal investment

Bedrijfsbezoek Stichting

8/2 Helmond

18/1 Twente

Engineering Noord

Lunchbijeenkomst

Nieuwjaarsbijeenkomst

24/1 jno

9/2 Eindhoven

18/1 Rivierenland

Themabijeenkomst Corporate

Bedrijfsbezoek ‘t Techniekhuys

Nieuwjaarsbijeenkomst

Governance

7/2 Midden- en Noord-Zeeland

Thuiswinkel: ‘Webwinkel hoort wél op bedrijventerrein’ De rechtbank van Den Bosch besliste vorige week dat de Axsys Group van een bedrijventerrein in Schijndel moet verdwijnen. De uitspraak is volgens Thuiswinkel.org niet alleen schadelijk voor de betreffende webshop. Het raakt de hele sector.

De uitspraak werd gedaan in een zaak van de Slijtersunie tegen de Brabantse gemeente Schijndel. De gemeente vond dat het bedrijf wel gevestigd kon zijn op het bedrijventerrein. Volgens de belangenorganisatie voor webwinkels Thuiswinkel.org maakt de uitspraak duidelijk dat gemeenten hun bestemmingsplannen moeten moderniseren.

In de actuele situatie is niet alleen meer sprake van de traditionele detaillist.

Het toepassen van de definitie dat detailhandel het leveren van goederen aan consumenten is, is niet meer van deze tijd, oordeelt Wijnand Jongen, directeur van Thuiswinkel.org. ‘Natuurlijk zijn ook webwinkels in deze definitie detailhandel. Maar zij hebben een ander karakter en een 37

FORUM #01/12.01.12

ander afzetgebied dan klassieke winkels. Webwinkels hebben meestal geen fysieke etalage, geen klantenbezoek en zijn niet gericht op de lokale markt. Daarom moet met deze bedrijven anders worden omgegaan dan met hun fysieke collega’s.’ Jongen pleit voor een omslag in denken.

‘Als alle gemeenten gaan kijken of webwinkels in het bestemmingsplan passen op de manier waarop de Bossche rechter dat heeft gedaan, dan kunnen veel beginnende webwinkels hun deuren wel meteen sluiten.

Of ze moeten zich vestigen tussen de traditionele winkels. Maar dat kan toch niet de bedoeling zijn?’ www.thuiswinkel.org

vereniging rubrieksnaam

even bellen met…

Gerben Hardeman, projectmanager duurzaam toerisme anvr Medio december zijn negentig Tanzaniaanse touroperators getraind in duurzaam toerisme. Reisbranche­ organisatie anvr deed dat met een agentschap van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (cbi) en het Initiatief Duurzame Handel. Geen veredelde zonvakantie, zegt Gerben Hardeman, projectmanager duurzaam toerisme bij anvr, die erbij was.

Wat heeft u allemaal gedaan dan?

‘Er is in twee dagen een basis gelegd voor een actieplan. We hebben vooral uitleg gegeven wat Europese reisorganisaties verwachten bij duurzaamheid en wat een duurzame aanpak kan betekenen voor de bestemming, de lokale reisorganisatie en de reiziger. Het is een grote kans om je op een aantrekkelijke manier te onderscheiden. Verder hebben we de lokale touroperators handvatten gegeven om hun eigen organisatie onder handen te nemen. Een half jaar eerder kregen Keniaanse tour­ operators eenzelfde soort scholing.’

Training en uitleg? Dat klinkt niet zo concreet als gescheiden afval inzamelen.

‘Gescheiden afval inzamelen heeft alleen maar zin als het ook gescheiden verwerkt wordt. Als alles weer op één bult komt, kun je het net zo goed laten.’

‘De insteek was dat de mensen in Tanzania en Kenia zelf aan de slag kunnen met een nulmeting van hun eigen organisatie en het ontwikke-

Stremming kanaal ramp voor binnenvaart De blokkade van het scheepvaartverkeer in het Twentekanaal door de kapotte sluis bij Eefde is volgens verladersorganisatie evo en binnenvaartorganisatie Koninklijke Schuttevaer een ramp voor schippers en bedrijven die afhankelijk zijn van het Twentekanaal.

De organisaties roepen de politiek op snel een besluit te nemen over een tweede sluiskolk. Dit is nodig om het probleem van de lange wachttijden voor de scheepvaart bij de sluis te verminderen.

Volgens planning moet het besluit in 2012 worden genomen, wil de bouw van de nieuwe sluiskolk in 2016 beginnen. Maar het geld voor de uitvoering van het plan is (nog) niet voorhanden. evo en Schuttevaer willen dat de overheid hier snel een oplossing voor zoekt. www.schuttevaer.nl | www.evo.nl

38

FORUM #01/12.01.12

len van een actieplan dat bij ze past. Hoe ze accommodaties, excursies en safari’s kunnen controleren op duurzaamheid.’

Zijn ze in landen als Tanzania en Kenia al wel toe aan het verduurzamen?

‘Duurzaamheid is nu nog een apart labeltje, maar over een paar jaar zit het integraal in de standaardovereenkomsten die wij vanuit Europa afsluiten. Dat is nu eenmaal de toekomst. De mensen daar zien dat ook.

Zij zijn heel trots op hun land en imago is heel belangrijk. Het heeft in Nederland ook jaren geduurd voor wij papier en glas gingen scheiden.

Wij hebben interactieve sessies gehouden, waarbij de lokale mensen zelf aangaven wat ze graag wilden veranderen, hoe ze duurzaamheid kunnen checken en ook hoe ze de vakantieganger erbij kunnen betrekken om verantwoorde keuzes te maken.’

En hoe nu verder?

‘Wij hebben een online managementtraining ontwikkeld op het gebied van duurzaamheid. Daarmee kunnen de deelnemers zich verder informeren over verschillende aspecten van duurzaam toerisme. Over een paar maanden houden we een follow-upsessie om te inventariseren wat er is gedaan, welke problemen ze zijn tegengekomen en wat wij er aan kunnen doen om ze te helpen die obstakels uit de weg te ruimen. Op termijn zullen ze in gesprek moeten gaan met overheden, hotelorganisaties en dergelijke. Daar kunnen wij misschien bij helpen. Uiteindelijk moet je het met elkaar doen om duurzamer te worden. Individueel een probleem benoemen en dan wegdraaien, is geen oplossing’. www.anvr.nl

Veiligheidsbranche breidt uit De Nederlandse Veiligheidsbranche heeft het servicepakket uitgebreid met een sectie Evenementen- en horecabeveiliging. Die moet de belangenbehartiging van bedrijven in dit segment voor z’n rekening gaan nemen.

Evenementen- en horecabeveiliging is een gespecialiseerde vorm van particuliere beveiliging. Het aantal grootschalige evenementen in Nederland blijft groeien. Daarom ziet de Nederlandse Veiligheidsbranche goede mogelijkheden om in overleg met de burge­meesters en onder de regie van de politie een grotere rol te gaan spelen bij het handhaven van de orde binnen en buiten het evenemententerrein.

De Nederlandse Veiligheidsbranche vertegenwoordigt de markt van particuliere beveiliging, recherche en geld- en waardetransport. Leden van de branche zijn volgens eigen zeggen gezamenlijk goed voor meer dan 90 procent van de totale omzet van 1,48 miljard euro. www.veiligheidsbranche.nl

rubrieksnaam

School gediplomeerd door loonbedrijven

branchebrede tucht Kop

vbo Makelaar heeft samen met kwaliteitsregister Stichting Certificering Voor Makelaars en taxateurs Tekst de stichting Tuchtrechtspraak Makelaardij Nederland opgericht. Beide organisaties hebben url hun klachtenbehandeling ondergebracht bij het uitvoerend orgaan van deze stichting. vbo Makelaar verwacht dat het branchebrede tuchtcollege zorgt voor eenduidigheid in de uitspraken.

De organisatie hoopt dat andere partijen in het vastgoed zich bij het initiatief aansluiten. www.vbo.nl

webwinkels de dupe De service van webwinkels lijdt onder het schrappen van de bezorgplicht van post op maandag.

Dat zegt Thuiswinkel.org in reactie op een plan van staatssecretaris Bleker van Economische Zaken. De bewindsman heeft in de Kamer nog geen meerderheid voor zijn plan. Maar mocht het er alsnog van komen, dan verwacht Thuiswinkel.org dat Postnl de kostenbesparing doorgeeft aan de klant. www.thuiswinkel.org

miljoenenstorm De storm die op 3 januari over Nederland raasde, heeft voor zeker 4 miljoen schade aangericht. Dat heeft het Centrum voor Verzekeringsstatistiek (cvs), onderdeel van het Verbond van Verzekeraars, becijferd. Veel schade was er in het noorden van het land, onder meer door omgewaaide bomen en rondvliegende dakpannen. De schatting van de totale schade is gebaseerd op het stormmodel van het cvs. Het cvs heeft dit model ontwikkeld op basis van cijfers over stormschades van particulieren en bedrijven sinds 1987. www.verzekeraars.org

geen gevarentaks Een gevarentaks voor risicovolle bedrijven kan niet rekenen op de steun van de bzw. Dat zegt de organisatie in reactie op een voorstel van burgemeester Klijs van Moerdijk. Het is begrijpelijk dat de gemeente niet alleen wil en kan opdraaien voor alle kosten van het opvangen van incidenten, maar de bzw vindt het niet juist dat op basis van een op zichzelf staand incident maatregelen worden genomen die een hele bedrijfstak belasten. Het instellen van een gevarentaks leidt bovendien weer tot nieuwe bureaucratie, vreest de organisatie. www.bzw.nl

39

Hannie Zweverink, directeur bij Cumela Nederland, zette trots een handtekening onder het certificaat: ‘Onze bedrijven hebben al heel veel kwaliteitscertificaten. Het is mooi dat wij nu eens een dergelijk diploma mogen overhandigen.’ Volgens directeur Rein van der Wal van het Prinsentuin College had de certificering de nodige voeten in de aarde. ‘Het was voor ons ook een leerproces. We moesten wennen aan het overleggen met het bedrijfs­leven om vast te stellen welke vaardig­heden een leerling moet hebben.’

Het plan voor een CumelaAcademie – waarmee scholen op vrijwillige basis kunnen laten zien dat ze kwaliteit leveren – ontstond in mei 2008. In eerste instantie riep het plan veel weerstand op, maar scholingsadviseur Dick Klop van Cumela Nederland merkt dat steeds meer scholen zien dat een kwaliteitswaarmerk ook voordelen biedt.

Een school moet een adviesraad samen-

cumela

Het Prinsentuin College in Andel heeft 22 december als eerste opleiding in Nederland het predikaat CumelaAcademie gekregen. De school leidt volgens ondernemers leerlingen op die passen in het Cumelabedrijf, het vroegere loonbedrijf.

Directeur van het Prinsentuin College, Rein van der Wal en Hannie Zweverink, directeur van Cumela Nederland, tekenen het keurmerk voor de eerste Cumela goedgekeurde opleiding

stellen bestaande uit regionale Cumelaondernemers. Samen met deze groep worden de voorwaarden opgesteld waar je als school aan moet voldoen. De school moet aantonen dat aan deze voorwaarden wordt voldaan. Pas als de adviesraad het er over eens is dat de school de gevraagde kwaliteit levert, wordt het certificaat afgegeven.

Cumelabedrijven zijn de bedrijven die actief zijn in groen, grond en infra. Voor zover bekend is dit de eerste keer dat een brancheorganisatie een opleiding een kwaliteitskeurmerk verleent. www.cumela.nl

Nefarma: ‘Niks mis met steun patiëntenverenigingen’ Er is niets mis met sponsoring door farmaceutische bedrijven van initiatieven die patiënten ten goede komen. Voorwaarde is wél dat de onafhankelijkheid van organi­ saties gewaarborgd blijft. Dat zegt Nefarma in een reactie op berichten van rtl Nieuws. rtl Nieuws maakte eind vorig jaar bekend dat bedrijven in 2010 1,7 miljoen euro hebben uitgetrokken voor steun aan patiëntenorganisaties. Zonder een dergelijke steun konden projecten niet worden gerealiseerd, stelt Nefarma. De organisatie benadrukt dat de onafhankelijkheid van de patiëntenvereniging niet in het geding mag zijn en dat het voortbestaan niet mag ­afhangen van de bijdrage van een enkel bedrijf. Verder vindt zij het belangrijk dat zowel de patiëntenverenigingen als de bedrijven open zijn over hun financiële relaties. Bedrijven zijn volgens regels van de vereniging verplicht op aanvraag van derden inzicht te geven in de contracten. Veel ondernemingen publiceren de met sponsoring gemoeide bedragen op hun websites. www.nefarma.nl

FORUM #01/12.01.12

vereniging rubrieksnaam

de prijs vgn

Jenneke van Veen-Verbeterprijs vvt 2011

Het team van de Frankelandgroep werd in de bloemetjes gezet en kreeg een schilderij van Marita Goudsblom met als thema ‘Je thuis voelen’

Winnaar… …Is de Frankelandgroep in Schiedam. De groep is geen rechtspersoon maar een verzamelnaam voor vijf regionale stichtingen in de zorg, waar­ onder zorgcentrum Frankeland.

Beloond met… …De Jenneke van VeenVerbeterprijs vvt 2011. De prijs is een initiatief van branche­ organisaties vgn, ActiZ, Platform vg en loc Zeggenschap in Zorg.

Met deze jaarlijkse prijs wordt afwisselend de kwaliteitsverbetering in de sector verpleging, verzorging en zorg thuis en de gehandicaptenzorg gestimuleerd en beloond. De prijs is vernoemd naar de inmiddels gepensioneerde hoofdinspecteur chronische en langdurende zorg.

Uitgereikt tijdens… …Een feestelijke bijeenkomst op 20 december. De prijs werd in ontvangst genomen door het winnende zorgteam.

Reden… …Het project van de Frankelandgroep rond complexe

40

wondzorg is volgens de jury de beste kwaliteitsverbetering in de langdurende zorg.

Goede instructies en een goede overdracht zijn de basis voor effectieve wondverzorging.

Binnen de Frankelandgroep wordt het hele behandelproces van complexe wonden in foto’s vastgelegd met korte instructies van de praktijkverpleegkundige.

Juryoordeel… … ‘De bewoners ervaren de meerwaarde van dit project omdat alle verzorgenden de wonden eenduidig verzorgen en hierdoor vertrouwen hebben in hun deskundigheid, zich veilig voelen en heel tevreden zijn.

Juist in die meerwaarde voor de cliënt zit de grote kwaliteitsverbetering. Daarnaast wordt het project breed gedragen in de organisatie. Het fotograferen van handelingen is heel erg simpel, iedereen kan het. En omdat het zo simpel is, kan het heel snel in de organisatie worden uitgerold.

Dit maakt het project succesvol en winnaar van de Jenneke van Veen-Verbeterprijs.’

FORUM #01/12.01.12

Chemie: ‘Continu aandacht voor veiligheid nodig’ Na de brand bij ChemiePack in Moerdijk, nu een jaar geleden, heeft de chemische industrie niet stilgezeten, stelt vnci-directeur Colette Alma. ‘Het incident heeft ons weer duidelijk gemaakt dat we continu aandacht moeten blijven besteden aan veiligheid.’

Alma wijst op het actieplan Veiligheid Voorop, dat de industrie samen met vno-ncw heeft opgesteld. Via diverse acties moet dit plan de veiligheid verder verbeteren in bedrijven die op grote schaal werken met gevaarlijke stoffen. ‘De veiligheid bij de chemiebedrijven is over het algemeen goed’, constateert Alma. ‘We richten ons dan ook vooral op bedrijven die nog niet de hoogste veiligheidsstandaard hebben bereikt. Die moeten veiliger worden.’ Om dat te bewerkstelligen richt Veiligheid Voorop zich specifiek op de veiligheidscultuur in bedrijven. De sector doet er volgens Alma alles aan om een incident als Moerdijk te voorkomen. En samenwerking met de overheid is daarbij essentieel. Net als een realistische inspectiedruk. ‘Inspectie en handhaving moeten gericht zijn op grote veiligheidsrisico’s. Daarbij is een goede balans tussen streng toezicht enerzijds en partner in veiligheidsbevordering anderzijds van groot belang’, aldus de vnci-directeur. www.vnci.nl

High Tech sector maakt toekomststrategie bekend De topsector High Tech Systemen en Materialen (htsm) heeft 23 december roadmaps gepresenteerd. Daarin staat hoe bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid gaan samenwerken.

In de roadmaps staan strategieën beschreven waarmee bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid willen samenwerken aan innovaties in de hightech sector. Deze maken deel uit van het Topsectorenbeleid van het ministerie van el&i. ‘Partijen uit de hele keten hebben zich inhoudelijk en financieel verbonden. Zo’n zevenhonderd bedrijven hebben de steun toegezegd. Meer dan 470 letters of intent zijn in het bezit van het topteam.

Driekwart komt van het mkb en is daarmee uitstekend vertegenwoordigd’, aldus Amandus Lundqvist, boegbeeld van de topsector High Tech Systemen en Materialen. Sinds de presentatie van de rapporten over de topsectoren in september is door bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid samengewerkt om vijftien strategieën uit te werken. Van semiconductor equipment tot ruimtevaart en van nanotechnologie tot hightech materialen. De roadmaps bestrijken de hele kennisketen: van fundamenteel- tot toegepast onderzoek. De topsector High Tech bestaat uit nauw met elkaar verweven maakindustrieën: de machine- en systeemindustrie, automotive, de lucht- en ruimtevaart en de productie van ruwe materialen, waaronder staal. Deze kapitaalsintensieve industrie investeert gezamenlijk meer dan 2,3 miljard euro per jaar aan eigen onderzoek en ontwikkeling. www.htsm.nl

binnenland

Gerco Linthorst: ‘Eerlijk gezegd heb ik er niet zoveel vertrouwen meer in’

‘Extra sluis moet er snel komen’ Een onwillige sluisdeur van het sluizencomplex in Eefde zorgt voor een blokkade van het hele Twentekanaal. Ondernemers tot aan Enschede hebben er last van. ‘Als het tegenzit kost dit grapje ons tonnen.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Emile Willems

Met een indrukwekkende klap kwam vorige week een van de 90 ton zware hefdeuren van de sluis bij Eefde – de toegang tot het ­Twentekanaal – naar beneden. ‘Een geluk dat er op dat moment geen schip de sluis uitvoer’, zegt Gerco Linthorst, algemeen directeur van Combi Terminal Twente (ctt). ‘Je moet er niet aan denken wat er was gebeurd als een schipper die deur op z’n stuurhut had gekregen.’

Nu de eerste schrik achter de rug is, dringt de realiteit door tot de ondernemers in de regio.

De nog geen twee jaar geleden gerenoveerde sluis is in één klap onbruikbaar geworden.

Met als gevolg dat de scheepvaart op het Twentekanaal stilligt. Halverwege vorige week lagen er zeker dertig binnenvaartsche41

pen ‘boven’ de sluis in de wacht. En niemand weet hoe lang het nog gaat duren. ctt is voor de aan- en afvoer van goederen afhankelijk van het Twentekanaal. Normaal gesproken pendelen er dagelijks drie tot vijf binnenvaartschepen tussen de haven van Rotterdam en de terminal van het Hengelose bedrijf. De containers die daarmee worden vervoerd, moeten nu over land.

Voorlopig gaat de vracht vanuit Rotterdam via het spoor naar Nijmegen, Coevorden en zelfs naar Emmerich, net over de grens. En vervolgens over de weg naar de eind­ bestemming.

Linthorst hoopt dat de stremming niet te lang gaat duren. ‘Dit grapje kost ons zeker een ton per week.’ En ctt is niet het enige FORUM #01/12.01.12

bedrijf dat extra kosten moet maken om z’n goederen te vervoeren. Een bedrijf als Akzo is voor de afvoer van z’n zoutproductie afhankelijk van het Twentekanaal. Maar ook zand- en grindbedrijven, recyclingbedrijven en bierbrouwer Grolsch kunnen niet zonder.

De problemen van nu brengen maar weer eens in beeld hoe kwetsbaar de vaarverbinding tussen Eefde en Enschede is. Ondernemers uit de regio vragen al jaren om opwaardering van het Twentekanaal. Per jaar passeren zeker vijftienduizend schepen de sluis bij Eefde. Daarmee is de rek er wel uit.

‘Er gaat zoveel lading over het kanaal, dat we niet afhankelijk zouden moeten zijn van één sluis. Er moet gewoon een tweede kolk komen. Valt er dan een keer een deur uit, zoals nu, dan kan er nog wel worden geschut.

Maar zoals het er nu naar uitziet is die tweede kolk er niet voor 2017.’

Linthorst zou ook graag zien dat het Twentekanaal volledig geschikt wordt gemaakt voor de huidige generatie, grotere binnenschepen. ‘Nu is alleen het stuk tussen Zutphen en Delden verbreed en verdiept. Maar het stuk van Delden naar Enschede en de zijtak naar Almelo moeten nog worden aangepakt.

Ook die klus staat pas op de rol voor 2017. En ik moet nog zien dat het er dan ook echt van komt.’ 

portret

bart van olphen

‘ik hoef niet de groenste te zijn’ Bart van Olphen (41) is oprichter van het duurzame vismerk Fishes. Tegenwoordig bewaakt hij het merk en het groene imago.

De dagelijkse leiding heeft hij uit handen gegeven, nadat de stormachtige groei van het bedrijf hem bijna de das om deed. ‘Ik heb ruimte in mijn kop nodig.’

‘Ik ben erachter gekomen dat rust belangrijk is om te kunnen ondernemen. Je hebt ruimte in je kop nodig. In de tijd dat ik voor Fishes tachtig uur per week maakte, ging ik hyperventileren en dacht ik een burnout te hebben’, zegt Bart van Olphen. Casual gekleed in schipperstrui en spijkerbroek maakt hij een ontspannen indruk in het grand café waar het interview plaatsvindt. Hij heeft weer ruimte in zijn kop.

Het is sinds 2002 hard gegaan met Fishes, dat tot twee jaar geleden bestond uit vijf viswinkels en een visgroothandel. De groothandel is inmiddels verkocht en het management van de winkels heeft hij overgedragen. Van Olphen ‘bewaakt’ als oprichter het merk en onderhoudt de contacten met een aantal grote klanten, zoals Albert Heijn.

Daarnaast schrijft hij boeken over duurzame visserij, kookt hij vis in het tv-programma Koffietijd, en werkt hij aan een documentaireserie over vissers.

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Erik van der Burgt U was slachtoffer van uw eigen succes?

‘Zo zou je het kunnen noemen. Het contrast tussen jongensboekavontuur en de groei naar 10 miljoen euro omzet was te groot. We kregen te maken met vissers die binnen één dag betaald wilden krijgen en afnemers die hun betalingstermijn juist verlengden van zestig naar negentig dagen. Net toen we dollars hadden ingekocht, klapte die munt in elkaar. Dan was er weer een tonnetje weg. Drie keer zijn we bijna failliet gegaan. Het was een leerzame maar pijnlijke periode.’

Met Fishes maakte hij naam als Duurzame Nederlander. Daar was het hem oorspronkelijk niet om te doen. ‘Ik hoef niet de groenste Nederlander te zijn. In eerste instantie ging het ons om het neerzetten van een goed vismerk. Ik ging een keer naar de afslag omdat ik wilde weten waar de vis van mijn winkels vandaan kwam. Daar zag ik gigantische boten, drijvende fabrieken die op een monsterlijke manier vis vangen.

Was dit de vis die ik verkocht? Dat wilde ik niet. Toen werd ik bewust.

Het is net als mijn zoon die op zijn 7de tegen me zegt: waarom laat je de kraan lopen tijdens het tandenpoetsen?’

42

FORUM #01/12.01.12

43

FORUM #01/12.01.12

portret

Normaal zegt een vader dat tegen zijn zoon.

‘Zo zie je maar: dat is de nieuwe generatie die het gaat bepalen. Zo is de cirkel weer rond.’

Maar hoe duurzaam bent u nu?

‘Dat ik alleen nog maar duurzame vis wil verkopen, kun je zien als marketing, maar het is in elk geval niet geforceerd. Bedrijven die wel duurzaam doen maar het niet voelen bestaan over tien jaar niet meer.’

Kunt u een voorbeeld noemen?

(Stilte) ‘Ja, heel veel, maar ik wil niet met het vingertje wijzen. Er zijn bedrijven die aan greenwashing doen. Ik heb wel eens een advertentie van Hummer gezien waarin het tussen de groene blaadjes over een roetfiltertje gaat. Maar we weten allemaal dat dat geen duurzame auto is. Duurzaamheid moet heel normaal zijn. Wil jij dat je kinderen het straks net zo goed hebben als jij? Zo simpel is het. Het is niet: kijk eens hoe goed ik bezig ben, maar: als je het niet doet, dan ben je slecht bezig.’

‘Bij Fishes hebben we vier jaar geïnvesteerd in reizen over de wereld om een relatie op te bouwen met onze leveranciers. Ik ging dan twee weken mee met vissers om te kijken hoe zij werken en hoe zij de toekomst zien. Ik ben een paar weken in Alaska geweest, zonder internet, tv en telefoon. Na drie dagen ben je daar helemaal los van. Het pure, met beide benen op de grond staan, bevalt me wel aan de visserij. Mannen die in de natuur op eten jagen terwijl hun vrouwen zorgen dat het thuis goed is geregeld.’

44

FORUM #01/12.01.12

Iets voor u?

‘Misschien, als je het op mijn 18de had gevraagd. De haven, de boot, de wildernis. Ruige kerels die schuine moppen vertellen. Maar ik houd ook wel van het goede leven. Even een dagje heen en weer naar Parijs om goed te eten, lukt niet als je visser bent.’

U had ook profvoetballer kunnen worden.

Lacht: ‘Wie heeft dat gezegd? Nee, dat is overdreven. Tot mijn 17de was ik alleen maar met voetbal bezig, had ik geen belangstelling voor meisjes. Ik had naar psv gekund, maar wilde niet verhuizen. Bovendien is psv mijn club niet, want ik kom uit Amsterdam. Ik heb nog een proefwedstrijd gespeeld voor de amateurs van Ajax. Maar ik zat toen al op de hotelschool en kreeg nota bene last van kramp. Uiteindelijk was ik niet hard genoeg. Ik had een bepaalde zachtheid over me.’

‘Ik was als kind wel idolaat van Cruijff. Zijn moeder woonde in Betondorp en stond gewoon in de telefoongids. Met een vriendje heb ik haar een keer gebeld met vragen als: wat geeft u Johan te eten? Hoe laat gaat hij naar bed? We hebben een uur aan de telefoon gezeten. We mochten van Johan ook altijd bij de training kijken.’

Na te zijn uitgeloot voor de School voor de Journalistiek koos hij voor de hotelschool. Want van lekker eten had hij altijd al gehouden en een restaurantje in Frankrijk leek hem wel wat. Het werd een ‘vreselijke’ tijd. ‘Ik vind groepsgedrag als vorm eng. Je móest daar zo ongeveer lid worden van de studentenvereniging. Dat heb ik waarschijnlijk uit onzekerheid gedaan. Na de eerste dag ontgroening ben ik gestopt. Ik begrijp het principe van mensen binden, maar waarom moet dat op die corporale manier?’

Waar komt die weerzin vandaan?

‘Ik weet het niet. In mijn middelbareschooltijd kwam ik altijd langs Nijenrode, en daar fietste ik met een grote boog omheen. Misschien heeft het ermee te maken dat ik als kind heel verlegen was. Als de juf iets vroeg, kreeg ik al een rood hoofd. Ik was een laatbloeier.’

‘Ook de opleiding zelf beviel niet. Je werd opgeleid tot eenheidsworst: zo hoort het. Daar word je star van. Individualiteit maakt het juist mooi. Toch heb ik die vier jaar voltooid, want als ik ergens aan begin, wil ik het afmaken.’

‘Ik heb de school nog wel in de maling genomen bij mijn afstuderen.

Ik had geen zin in een managementstage bij het Hilton en hoorde van een vader van een vriend dat er zo’n tekort aan cateringservice was in Hongarije. Toen heb ik daar een cateringbedrijf opgericht en mezelf ingehuurd als stagiair. Op een gegeven moment had ik tachtig man in dienst. Alles ging daar met cash geld in koffertjes. Uiteindelijk is dat avontuur met een gijzeling afgelopen. Twee mooie vrouwen wilden koffie met me drinken in een café. Eenmaal binnen verdwenen ze, gingen de gordijnen dicht en ben ik urenlang vastgehouden. Ik had alleen niks bij me en heb ook niets betaald. Maar op dat moment dacht ik het niet te overleven.’

‘Van Boedapest ging ik naar Parijs, om te werken in het beste restaurant ter wereld. Ik wilde weer koken. Dat begon met aardappels schillen voor nul euro, maar het was machtig om een kijkje te nemen in de keuken van een chef-kok.’

Daar kan het er toch ook hard aan toe gaan?

‘Ja, maar als een chef-kok mij afblaft omdat ik iets niet goed heb gedaan, kan ik daar vrede mee hebben. Zolang hij het maar niet puur vanuit zijn positie doet.’

Na Parijs werd hij directeur van restaurant VakZuid in het Olympisch Stadion in Amsterdam. Daar ontstond het idee voor Fishes. Zo’n beetje iedereen verklaarde hem voor gek toen hij ermee kwam, maar dat sterkte hem alleen maar. ‘Ik denk niet vanuit de veilige modus van de generatie van mijn ouders. Die vonden het vooral belangrijk dat ik een goede baan zou vinden. Maar ik doe dingen die anderen niet zouden doen. Misschien is dat geldingsdrang’, zegt hij. ‘Ik heb ondertussen wel geleerd dat ervaring ook belangrijk is.’

Privé heeft hij ook de nodige lessen geleerd. Tien jaar geleden ging de relatie met de moeder van zijn zoon uit, en latere relaties duurden nooit langer dan drie jaar. Het werk heeft daar zeker een rol in gespeeld, zegt hij. ‘Als ik een doel heb dan moet ik daarmee aan de slag. Ik kan niet iets laten liggen tot morgen. Ben ook geen planner.’

‘Misschien zat de juiste vrouw er wel tussen, maar door de drukte in mijn hoofd heb ik me dat destijds niet gerealiseerd. Nu ben ik rustiger en kan ik me iets voorstellen bij hardwerkende mensen die met pensioen gaan en binnen een maand een hartaanval krijgen.’

Met zijn ex-vriendin deelt hij de zorg voor zoon Bo, net als hij een kind van gescheiden ouders. ‘Hij was 1, ik 7. Het zal ongetwijfeld iets met je doen, maar ik ben mij daar nooit zo bewust van geweest. Je kunt je later voornemen zelf niet te gaan scheiden, maar dat heb je toch niet in de hand. Je kunt niet bij elkaar blijven als het niet werkt.’ 

45

FORUM #01/12.01.12

Drie stellingen Ajax wordt landskampioen ‘Ja. Zelfs als we dertien punten achter staan of bijna failliet zijn, redden we het nog. Ik geloof altijd in ja.’

Nederland verdient meer ­driesterrenrestaurants ‘Ik zou niet weten welk restaurant.

De Nederlandse gastronomie is wel gigantisch vooruitgegaan. Toch bevalt eten in Frankrijk of Spanje beter, maar dat komt ook door het sfeertje daar.

Veel Nederlandse horeca is gemaakt, mist iets eigens. En de bediening is dramatisch.’

Crisis? Welke crisis?

‘Juist in crisistijd kun je mogelijkheden zien. We moeten weer creatief zijn, ietsje verder denken. De crisis hoeft ook niet ten koste te gaan van duurzaamheid. Want dat is gewoon beter omgaan met de spullen die je hebt.’

bart van olphen

1970 1992 1996 1999

Geboren in Amsterdam Hotelschool Den Haag Cateringbedrijf in Boedapest Algemeen directeur ­restaurant VakZuid in Amsterdam 2002 Oprichting Fishes 2009 Groothandel overgenomen door Kennemervis Groep 2011 Boek Het Nederlands viskookboek

art van Olphen is niet B ­getrouwd en heeft een zoon van 10 jaar

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Wed. J.P. van Bommel opgericht in 1734 wat Fabrikant van schoenen

Zelfs prinsessen dragen ze: Van Bommels.

‘Een paar multi-colore sandaaltjes met brede kurkzool.’ Zo worden de chique schoentjes van Prinses Juliana beschreven, die ze bij haar verloving in 1936 droeg. Echte Van Bommels dus. Wat een contrast met de schoenen van een paar jaar later. Bij gebrek aan leer worden tijdens de Tweede Wereldoorlog biezen schoenen met houten zool gemaakt. En als de directie weigert overschoenen voor de Duitse troepen te maken, wordt zelfs de vergunning voor het aankopen van biezen ingetrokken.

De werknemers op de foto kunnen gelukkig weer met leer werken. Zoemende naaima­ chines in de stikkerij op waarschijnlijk een zomerse dag. Twee mensen bij het raam dragen een zonnebril. Zou dat uit protest zijn omdat de gordijnen niet dicht mogen van de andere collega’s? Nu maar hopen dat ze de stukjes leer recht aan elkaar naaien…  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Van Bommel, 1976

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Jan Buevink, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

46

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië)

e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Aan dit nummer werkten mee: Milo Bakker, Jan van den Broek, Guusje Dolsma, Ap Fraterman, Bert van der Haar, Ton Schoenmaekers

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Jeroen Poortvliet

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351,

FORUM #01/12.01.12

Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Word ook BEGELEIDER! Word ook COORDINATOR!

Nederland kan nog ondernemender worden en u kunt daarbij helpen!

Vindt u het belangrijk dat jongeren geënthousiasmeerd worden voor het ondernemerschap?

Dat onderwijs en praktijk beter op elkaar aansluiten? En wilt u dat kennis en ervaring van het bedrijfsleven gedeeld wordt met de nieuwe generatie? Word dan coördinator of begeleider!

Help Jong Ondernemen, word begeleider of coördinator!

Meer informatie: www.hartvoorjongondernemen.nl

Jong Ondernemen is sinds 1990 actief op het gebied van ondernemerschap in het onderwijs. De stichting biedt programma’s voor alle typen onderwijs: van basisonderwijs tot aan de universiteit, waarin deelnemers zelf een bedrijf opstarten en runnen. Alle programma’s zijn gebaseerd op het principe ‘learning by doing’.

1984 - junior medewerkster 1986 - algemeen medewerkster 1987 - assistent manager 1992 - executive manager 1997 - financieel directeur 2002 - algemeen directeur

WIL JE JE GRENZEN NOG VERDER VERLEGGEN? Word vrijwilliger bij PUM. Al meer dan 30 jaar adviseren de vrijwilligers van PUM bedrijven in ontwikkelingslanden en opkomende markten. Van logistiek tot lastechniek, van horeca tot houtbewerking. Heeft u 30 jaar ervaring als ondernemer, manager of vakspecialist? En wilt u uw kennis en ervaring inzetten voor een betere wereld?

Meld u dan aan op www.pum.nl

e n t re p re n e u rs fo r en trepren eu rs