Opinieblad Forum 15

rubrieksnaam

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#15/15.08.13

Holle bolle Cheng

Slurpt China alles op? actueel Start-ups en downs: kasplantje of -succes? 16

interview CDA’er Eddy van Hijum zoekt nieuwe Piet Krediet 20

buiten beeld Nout Wellink: ‘Ik wilde eerder weg bij DNB’ 27

inhoud #15 Rubrieken 4 Opinie VNO-NCW • Accijnsverhoging kost alleen maar geld • Ruimte voor kredietunie is broodnodig • VNO-NCW West: De knuppel in het hoenderhok

10 De foto Met de snelheid van het licht

14 En broer ‘Mijn broer was altijd al een echte ondernemer’

20 Tien vragen aan

37

CDA Kamerlid Eddy van Hijum

25 Scheer Sardines

28

26 Ondernemerspanel Kruipen we uit het dal?

27 Buiten beeld Nout Wellink

28 Mohikanen ‘Ik ben er nog niet klaar mee’

29 Vereniging 37 Vijf vragen aan Judith van Lier, AllesToegankelijk

42 Buitenland Hoe normaal is seks op de Keniaanse werkvloer?

43 Overlevers Koninklijke Hulshof

43 Colofon

14 2

FORUM #15/15.08.13

10

rubrieksnaam

16

Artikelen 10 The sucking sound of China Energie, grondstoffen, transport en hightech. China investeert volop in strategische sectoren.

Ook in Nederland. Slokt China dadelijk al onze kennis op? Of zorgt het alleen maar voor meer handel met Nederlandse bedrijven?

16 Overleven in the valley of death Een slimme uitvinding, bedrijfje starten en ondernemingsplanwedstrijd New Venture winnen. Dat lukt nog wel, maar dan? De start-ups en downs van een nieuwe en een ‘oude’ winnaar. ‘Je denkt dat je de markt kent. Mooi niet.’

38

22 Tweemaal is scheepsrecht Op herhaling: innovatieve initiatieven komen soms pas de tweede keer echt van de grond.

Of niet. Van elektrische deelauto, hogesnelheidstrein tot vliegende auto. Wordt het nu wel een succes?

38 Joost Nauta: ‘What you see, is what you get’ Thuis was hij misschien een papkind geworden, zegt hij. Joost Nauta groeide op in internaten en tehuizen. De zorgondernemer is sinds zijn geboorte bijna volledig verlamd. Hij startte Joost Zorgt uit frustratie over de manier waarop hij zelf werd verzorgd. ‘Werken heeft me gered.’

22 3

FORUM #15/15.08.13

jeroen poortvliet

opinie vno-ncw

Niet schieten Eindelijk lijkt het dan weer eens tijd voor goed nieuws.

Na tijden waarin we het vooral hadden over dip, dubbele dip en driedubbele dip, zijn er nu weer prille tekenen van herstel te zien.

Ondernemers en consumenten in Europa hebben weer meer vertrouwen. Ik zie de eerste zwaluwen. Niet alleen in Europa, ook in de Verenigde Staten. Langzaam ontstaat er weer een gevoel van optimisme.

Ik weet wel: één zwaluw maakt nog geen zomer. Maar toch, het is hoopgevend. En dat positieve gevoel moeten we zien vast te houden.

Dat geldt voor de consument, die in Nederland toch al niet bijster veel vertrouwen heeft. Na de Grieken zijn Nederlanders het meest pessimistisch over de economie en hun eigen portemonnee. Iedereen houdt de hand op de knip. En blijft dat doen ook door negatieve berichten. Neem alleen al de paniek die telkens uitbreekt over het wel of niet afstempelen van pensioenen. Daar word je als consument toch ook onzeker van.

Daarom is het zo belangrijk welke keuzes het kabinet nu maakt. Voor Prinsjesdag moet er een financieel verantwoorde begroting liggen voor 2014. Dat is een enorme opgaaf, zeker. Maar mijn grote zorg is dat het

kabinet de oplossing zoekt in verdere verhoging van de lasten. En dat is nou precies wat we níet moeten doen. Lasten verhogen komt neer op de groei in de kiem smoren. Dat het positieve gevoel dat net weer een beetje lijkt terug te komen in een klap weer wordt weggevaagd. Wie wordt daar nou beter van?

De zomer is een periode waarin we persoonlijk een beetje gas terug nemen: op vakantie, rust nemen en alles nog eens overdenken. Dat wens ik het kabinet ook toe: een zomer van bezinning. Laten we nou eens ophouden met voortdurend ander beleid en juist zorgen voor rust in de tent. De komende maand is cruciaal. Want hoe het kabinet de begroting invult, zal van invloed zijn op de kansen die de Nederlandse economie krijgt. Kiest het voor nieuwe lastenverhogingen of snijdt het juist in eigen vlees. Een zwaluw maakt geen zomer. Maar als je hem neerschiet breekt de zomer helemaal nooit aan.

Bernard Wientjes Voorzitter VNO-NCW

Ruimte voor kredietunies is broodnodig • Kredietunies zijn nuttig • Startplannen worden gehinderd door een juridisch vacuüm • Goed dat CDA-parlementariërs een uitweg zoeken Extra ruimte scheppen voor alternatieve vormen van kredietverlening is broodnodig. En dat vinden niet alleen ondernemers. Parlementariërs Eddy van Hijum en Agnes Mulder (CDA) dienden een initiatiefnota ‘Ruimte voor Kredietunies’ in. Daarmee willen ze de kredietunies, waarvan er zich al vier langs de lijn warm lopen, een duw in de rug geven. En dat is een goed idee. Het proces loopt nu te traag door een juridisch vacuüm, waardoor de toezichthouders voorzichtig opereren, schrijven ze. En dat moet anders.

De nieuwe Europese regels op het gebied van toezicht die waarschijnlijk in 2014 worden ingevoerd, bieden tot nu toe geen ruimte voor deze alternatieve financiers. Dat willen de CDA’ers vlottrekken en daar doen ze verschillende juridische voorstellen voor. Of hun poging succes zal hebben, moet nog blijken. Maar zelf zijn de indieners optimistisch.

De kredietunies kunnen, zij het op een bescheiden niveau, 4

de geldhonger van het mkb stillen. Het is een sector die het economisch niet makkelijk heeft, waardoor banken terughoudend zijn. Dat is jammer, want het mkb is dé banen­motor van de Nederlandse economie. Die motor heeft olie nodig. Daarom is het goed als er meer ruimte komt voor alternatieve vormen van kredietverlening via de krediet­unies. Overigens zou het nog mooier zijn als óók de banken meer de ruimte krijgen. De opeenstapeling van regelgeving en de invoering van de bankenbelasting hinderen alleen maar.

Worden met het kredietunie-voorstel alle geldproblemen van het mkb opgelost? Nee, natuurlijk niet. Dit voorstel richt zich op een niche. In andere landen zoals de VS, Ierland, het Verenigd Koninkrijk of Polen functioneren ze al. Maar elk initiatief dat de financieringsdruk een beetje meer oplost, is welkom. Een kredietunie is niet zo’n slecht idee.  www.vno-ncw.nl/financiering Lees ook Acht vragen aan Eddy van Hijum op pagina 20 en verder

FORUM #15/15.08.13

opinie vno-ncw

jeroen poortvliet

wandelgangen

transportcriminaliteit blijft speerpunt PvdA-Kamerlid Ahmed Marcouch maakt zich met Transport en Logistiek Nederland zorgen over de aanpak van de transportcriminaliteit (ladingdiefstallen) onder de paraplu van de Nationale Politie. Hij heeft daarover vragen gesteld aan minister Opstelten van Veiligheid en Justitie.

Marcouch verwijst naar het ‘succesvolle’ Landelijk Team Transportcriminaliteit dat is opgegaan in de Nationale Politie. Moest dat nou? Opstelten meldt dat transportcriminaliteit voortaan vanuit de Landelijke Eenheid ‘programmatisch’ wordt aangepakt met een ‘gerichte informatiepositie’.

Transportcriminaliteit is als ‘speerpunt’ ondergebracht bij de dienst Infrastructuur, die zich richt op onveiligheid, afwijkend gedrag en ‘criminogene’ (misdaadbevorderende) fenomenen binnen de infrastructuur. Dat moet Marcouch geruststellen.

VNO-NCW West

De knuppel in het hoenderhok

dijkstra

Op het moment dat uit de eurozone de eerste signalen over economisch herstel komen is het ondernemers- en consumentenvertrouwen in Nederland het laagst van de gehele zone. De consument houdt de hand op de knip. Ondernemers zijn terughoudend in investeringen.

En als de elkaar voortdurend tegensprekende economen het over één onderwerp eens zijn, dan is het: voor herstel van de Nederlandse economie moet het vertrouwen terugkeren.

Ik hoop dat de leden van het kabinet tijdens de vakantieperiode hebben nagedacht hoe zij dat vertrouwen nu echt een positieve wending kunnen geven.

Dat zij beseffen dat een oplaaiende discussie over nog eens 6 miljard euro bezuinigingen, in werkelijkheid gewoon lastenverzwaringen, precies de verkeerde richting is. Er moet nu echt in eigen vlees gesneden worden. De collectieve uitgaven zijn de laatste jaren met nog eens 40 miljard euro gestegen. Om nu ondernemer en consument, als een kip zonder kop, nog eens op te zadelen met extra lastenverzwaringen zal het prille herstel van de economie de nek omdraaien.

Oud-minister van Financiën en voormalig IMF-topman Witteveen heeft een briljante knuppel in het hoenderhok gegooid met het voorstel voor een investeringsimpuls van 10 tot 12 miljard euro door een Maatschappelijk Investeringsfonds op te richten. De pensioenfondsen en de overheid nemen gezamenlijk een belang en zorgen voor een afgewogen oordeel over de financieringsrisico’s. Dit fonds zou aangewend moeten worden voor duurzame grote projecten: een Deltaplan energie, een Deltaplan bouw en een Deltaplan ter verdediging van de kust.

De timing van het plan van Witteveen is uitstekend en het kabinet zou er als de kippen bij moeten zijn hieraan een serieus gevolg te geven.

Niet de discussie over verdere belasting van ondernemer en consument waardoor de economie kapot bezuinigd wordt, maar stimuleren van de economie met deze Deltaplannen zal het vertrouwen moeten herstellen.

En het zou de hoofdmoot moeten zijn van de eerste troonrede van Koning Willem Alexander op de derde dinsdag in september.

Marcouch: wegwijs

wandelgangen

op tax free tour met de sp De SP organiseert 24 augustus een Tax Free Tour per touringcar door Amsterdam. Kamerlid Arnold Merkies wil dan laten zien ‘waar al die bedrijven zitten die nauwelijks belasting betalen. Ik vertel je alles over de brievenbusfirma’s en trustkantoren waar belasting ontweken wordt.’ De SP stelt dat burgers en kleine bedrijven opdraaien voor de belasting die grote bedrijven niet betalen.

Volgens Merkies hebben veel mensen geen idee om hoeveel bedrijven het gaat en waar die precies zitten. Hij zal tijdens de tour worden bijgestaan door partijleider Emile Roemer en Europarlementariër Dennis de Jong. Op die dag wordt ook een actieplan tegen belastingontwijking door multinationals gepresenteerd.

5

René Klawer, Voorzitter VNO-NCW West

FORUM #15/15.08.13

video

Kantoor Brussel: schakel tussen ondernemer en politiek Hoe werkt dat nou: de belangenbehartiging door VNO-NCW en MKB-Nederland in Brussel? Ondernemers én europarlementariërs geven een inkijkje in de praktijk van het lobbyen. ‘Ik kan niet werken zonder lobbyisten.’

Bekijk de video op www.vno-ncw.nl/brussel

opinie vno-ncw

advertentie

NU EEN KLEINE KLAS, STRAKS ’N GROTE CARRIÈRE?

DE KRACHT VAN AANDACHT ONTDEK HET VOORDEEL VAN EEN KLEINE KLAS Geen enkel kind is hetzelfde. Op Winford werken we met kleine klassen van 6 tot 12 leerlingen waardoor ieder kind de aandacht krijgt die het verdient. Hiermee komen doelen die uit het zicht verdwenen leken opeens weer dichterbij. Ezra, Berend en Nunzia maken hun ambities waar op Winford. Ligt uw kind om wat voor reden dan ook niet helemaal op koers? Kies voor het grote voordeel van een kleine klas.

KIJK OP WWW.WINFORD.NL ad_forum_Winford_185x126 2

11-06-13 12:33

Accijnsverhoging kost alleen maar geld • Nederland verliest een miljard door accijnsverschillen • Consument geeft geld in buurlanden uit • En dat kost ondernemers en schatkist geld Zouden ze ons dankbaar zijn, de ministers Schäuble (Duitsland) en Geens (België)? Nederlandse automobilisten uit de grensstreek gooien massaal hun tank vol bij de buren. En dat kost de Nederlandse overheid geld. De schatkist loopt daardoor meer dan een miljard accijnseuro’s per jaar mis, volgens berekeningen van organisaties als de BOVAG. Geld dat de ooster- en zuider­buren wél innen.

Accijnsverhoging lijkt zo aantrekkelijk om snel meer belasting te innen. Maar in feite kost accijnsverhoging alleen maar geld. Niet alleen omdat Nederlanders hun tank volgooien bij de buren. Ze doen steeds vaker boodschappen over de grens. En hoe groter de verschillen zijn in btw en accijns, hoe verder je wilt omrijden om voordeel te halen. De grens begint al zo’n beetje bij Utrecht, berekende Forum 7

FORUM #15/15.08.13

vorige maand. Je kunt consumenten moeilijk ongelijk geven, als ze voordeliger kunnen winkelen in België of Duitsland. Maar het wrange is dat een belangrijk deel van die prijsverschillen op het conto komt van belastingen en accijnzen. Het dagje uit, wordt zo een dagje gemiste inkomsten voor Nederlandse ondernemers en de schatkist.

Een beetje meer aandacht voor de ‘grensgevallen’ zou de rekenmeesters van het kabinet sieren. Grenzen zijn niet meer de obstakels die ze twintig jaar geleden waren, burgers zijn mobieler dan ooit. De korte slag van extra inkomsten door belastingverhoging wordt tenietgedaan door het langzame verlies van inkomsten aan het buitenland. Dat is jammer. Want het kost niet alleen geld, het kost ook banen. Het kabinet zou geen dief van de eigen portemonnee moeten zijn en de accijnzen dus in elk geval niet verder moeten verhogen zoals het nu van plan is. Dat is goed voor de economie. En beter voor de begroting.

Klinkt toch niet slecht?  www.vno-ncw.nl/belastingen

rubrieksnaam de foto

8

FORUM #15/15.08.13

rubrieksnaam

Met de snelheid van het licht Zandvoort, 8 augustus - Het Nuon Solar Team is klaar voor zijn laatste testrondjes met de Nuna 7 op Circuit Park Zandvoort. In oktober neemt een groep studenten van de TU Delft met hun zelf ontwikkelde zonneauto deel aan de World Solar Challenge in AustraliĂŤ, een monsterrit van 3.000 kilometer tussen Darwin en Adelaide. Voor de TU-studenten is het de uitdaging om te tonen wat er mogelijk is op het gebied van efficiĂŤnt energieverbruik en vooral ook om te laten zien wat Nederland hiervoor aan innovatieve technologie in huis heeft. Nuon, hoofdsponsor van het eerste uur, hoopt met de deelname aan de World Solar Challenge de interesse voor techniek te stimuleren. De verwachtingen van het Nuna 7-team zijn hooggespannen. Verrassend is dat niet. In vier eerdere edities gingen de TUstudenten als winnaars over de streep, twee keer werden ze tweede.

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Rein van Zanen/WFA

9

FORUM #15/15.08.13

omslag

China investeert flink in strategische sectoren in het buitenland. Ook in Nederland. Moeten we ons zorgen maken over het wegzuigen van onze kennis naar het machtige land van de draak? Of levert dat ons alleen maar meer handel op? ‘Vergis je niet, Chinezen gaan door tot ze gewonnen hebben.’ Tekst: Paul Scheer | Foto: Sabine Joosten / HH | Beeldbewerking: Link Design 10

FORUM #15/15.08.13

neemt China holle bolle cheng

alles over?

Begin juli werd bekend dat IHC Merwede, een van de laatste scheepswerven die we nog hebben, in Nederlandse handen blijft. Grote klanten als Van Oord en Boskalis slaakten een zucht van verlichting; het bedrijf werd niet overgenomen door Chinezen. Daar waren ze namelijk bang voor. Piet van Oord vreesde het ‘weglekken van technologische kennis’ en de ‘ondermijning van onze marktpositie’, zo zei hij in het Financieele Dagblad. Peter Berdowski, de baas van Boskalis, noemde IHC Merwede een ‘onmisbaar deel van het kenniscluster waterbouw’.

IHC Merwede (drieduizend werknemers wereldwijd) bouwt schepen in nauw overleg met de klant. Van Oord en Boskalis zien bedrijfsgevoelige informatie in handen vallen van Chinese concurrenten in geval van een Chinese overname. Hoe groot is dat gevaar?

Dat is gissen. Van Oord en Berdowski hebben weinig behoefte om nog iets aan hun woorden toe te voegen. IHC Merwelde zelf en Indofin, de investeringsmaatschappij van de huidige grootaandeelhouder Cees de Bruin, houden zich ook op de vlakte. IHC Merwedebestuursvoorzitter Goof Hamers heeft nog wel laten weten dat het bedrijf ‘meer patentrechtzaken heeft lopen in Europa dan in China’. Met andere woorden: het valt wel mee 11

FORUM #15/15.08.13

met het weglekken en kopiëren van techno­ logische kennis.

niet naïef Toch zijn buitenlandse investeringen een onderwerp dat op de politieke agenda staat.

Onlangs kwamen vertegenwoordigers van politiek en bedrijfsleven samen op uitnodiging van de Nationaal Coördinator Terrorisme­ bestrijding en Veiligheid. Zij spraken over de economische veiligheid van Nederland, waarbij ook de risico’s van buitenlandse investeringen aan de orde kwamen. MKB-Nederlandvoorzitter Hans Biesheuvel was een van de deelnemers. Hij wil niet veel over de bijeenkomst kwijt, want vertrouwelijk van aard, maar wijst er wel op dat het thema van economische veiligheid wat hem betreft hoger op de politieke agenda mag. ‘Er is te weinig aandacht voor de bescherming van de vitale economische belangen van Nederland, zoals Schiphol en de energiesector.’

Tegelijkertijd is hij als oud-ondernemer voor de vrije marktwerking. Het zou niet zo moeten zijn dat de overheid bedrijven kan verbieden met wie – bijvoorbeeld een Chinees bedrijf – zij in zee gaan, vindt hij. ‘Tegelijkertijd moet je niet naïef zijn. In opkomende landen als China en Rusland is de factor over-

omslag

heid dominanter. Overheid en bedrijfsleven zijn meer met elkaar verweven. Dat zou in Nederland ook meer moeten gebeuren, in de vorm van publiek-private samenwerking.’

Om grip te houden op de vitale sectoren, zouden overheid en bedrijfsleven criteria kunnen opstellen voor overnames. ‘De vier banken die we nog hebben, mogen bijvoorbeeld niet allemaal in Chinese handen vallen.’

Het is een bezorgde toon die vooralsnog niet op het ministerie van Economische Zaken is te horen. ‘Overnames zijn een zaak tussen bedrijven onderling. Chinese investeringen zijn net zo welkom als andere investeringen, zolang de bedrijven zich aan de Nederlandse regels houden’, zegt een woordvoerder van het ministerie.

We moeten het gegeven paard niet te veel in de bek kijken, lijkt de leidraad van EZ. Buitenlandse bedrijven zijn goed voor 31 procent van de omzet en 33 procent van de private investe-

protectionisme Nederland onderscheidt zich met die relatief open en positieve houding ten opzichte van andere westerse landen, stelt Bas Karreman, een econoom van de Erasmus Universiteit Rotterdam die zich met internationale marktordening bezighoudt. ‘China maakt daar graag gebruik van. Het huidige vijfjarenplan, dat tot en met 2015 loopt, staat in het teken van een versnelde invoering van het go global-beleid.

Dat staat voor het investeren in strategisch belangrijke sectoren in het buitenland, zoals energie, grondstoffen, transport en hightech.’

Geld is daarbij het probleem niet. Azië heeft 60 procent van de buitenlandse valutareserves in handen, waarvan China 40 procent voor zijn rekeningen neemt.

De Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) wil de angst voor China nadrukkelijk wegnemen. In een advies van eind vorig jaar wordt geconstateerd dat China zich nu richt op het ontwerpen en uitvinden, nadat eerst de Europese marktindustrie voor een deel naar China is verplaatst. Dat gaat volgens de AWT niet gebeuren met de

Giant sucking sound China is op rooftocht, is het beeld dat wel eens wordt geschapen. De maak­ industrie verdwijnt naar China, het land maakt zich meester van de grondstoffen die het zelf niet heeft, en probeert nu ook door middel van overnames om de aanwezige kennis in het buitenland op te slokken. De rest van de wereld hoort een ‘giant sucking sound’. Een term die de Amerikaanse presidentskandidaat Ross Perot ooit bedacht voor de North American Free Trade Agreement. De Nafta zou gepaard gaan met het slur­ pende geluid van Amerikaanse banen die naar Mexico gingen. In het geval van China ligt een vergelijking met het geluid van het binnen slurpen van noedels voor de hand.

r&d-afdelingen van Nederlandse bedrijven.

Chinese bedrijven zoeken de samenwerking met Nederlandse bedrijven, willen van ze leren. ‘Het gaat niet om technologie die je zomaar even kunt strippen en meenemen naar China’, zegt econoom Karreman. ‘De technologie zit in mensen en processen. Het heeft voor Chinese eigenaar meer zin om die bedrijven intact te houden en zich te verdiepen in het technisch proces, het management en de klantenwerving. Ik denk ook niet dat Nederlandse bedrijven bang zijn om als lege

Corbis

‘wegvluchten in protectionisme schaadt eigen belangen’

ringen in research & development in Nederland. ‘Ze zijn gemiddeld genomen productiever, winstgevender en innovatiever dan Nederlandse bedrijven. Met kapitaal, kennis, ideeën en energie prikkelen ze Nederlandse bedrijven om beter te presteren.’ Dan ga je niet moeilijk doen als een buitenlands bedrijf zich meldt voor een overname.

Een topman van de Chinese communistische partij, Zhang Dejiang (tweede van rechts), bezoekt een laboratorium van een (overigens Chinese) fabriek 12

FORUM #15/15.08.13

Wachten op antwoord uit China Het (voorheen) Nederlandse kabel­ bedrijf Draka heeft zo zijn eigen ervaringen met ‘de Chinezen’. In de overname­strijd won uiteindelijk het Italiaanse Prysmian het van het Chinese Xinmao. Dat haakte officieel af wegens tijdgebrek om de deal rond te krijgen.

Het bedrijf moest nog van een aantal Chinese autoriteiten toestemming krijgen voor de overname. Wat een illustratie is van de verwevenheid van overheid en bedrijfsleven in China.

Xinmao liet weten dat de toestemming zeker zou komen, maar kon niet zeggen wanneer. Draka besloot daarop akkoord te gaan met het officiële bod van Prysmian. Ook al was dat lager dan dat van Xinmao.

13

huls achter te blijven, maar dat ze gewoon onvoldoende weten van zo’n Chinese over­ name­kandidaat.’

De AWT onderzocht zeven Nederlandse bedrijven die de afgelopen jaren door een Chinese investeerder zijn overgenomen. De bedrijven kunnen het Chinese kapitaal goed gebruiken, en krijgen zo toegang tot de gigantische Chinese markt. ‘Wegvluchten in protectionistische maatregelen zou onze eigen belangen schaden’, aldus het advies. ‘En als de Chinezen het niet van ons leren, dan leren zij het wel ergens anders en komende de voordelen van Chinese investeringen ook elders terecht.’

Andere landen zijn minder geneigd de rode loper uit te leggen. De Verenigde Staten vinden dat zij Chinese overnames kunnen dwarsbomen zolang China dat zelf doet ten opzichte van Amerikaanse bedrijven. In de VS kijkt de Committe on Foreign Investment in the US of buitenlandse overnames een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Zo gaf de CFIUS een negatief oordeel over het voornemen van het Chinese telecombedrijf Huawei om het Amerikaanse softwarebedrijf 3LeadSystems over te nemen. Huawei trok daarop de investering terug.

De Amerikanen zijn gespitst op technology theft. Onlangs werden drie Chinese weten-

schappers van de New York University School of Medicine in staat van beschuldiging gesteld. Zij zouden zijn omgekocht om onderzoeksresultaten te delen met hun écht werkgevers: een onderzoeksinstituut en een bedrijf in medische technologie in China. De Chinese overheid is actief op zoek naar kennis. Voor Chinezen met kennis die willen terugkeren, worden wetenschapsparken opgericht. In transfercentra wordt de buitenlandse kennis omgezet en bruikbaar gemaakt voor toepassing in China.

Zonder risico’s is de Amerikaanse handelswijze niet. De Chinese overheid heeft de VS naar aanleiding van de Huawei-affaire beschuldigd van discriminatie en het belemmeren van de vrije handel. Ter vergelding zouden Amerikaanse bedrijven tegengewerkt kunnen worden. Dat is een risico dat de VS zich wat makkelijker kunnen veroorloven dan een klein land als Nederland. Dan wordt het algauw David tegen Goliath. Dat verklaart mogelijk de terughoudendheid om vrijuit over dit onderwerp te spreken.

‘We moeten ons geen illusies maken’, waarschuwt Hans Biesheuvel van MKB-Nederland.

‘Op basis van mijn ervaring met zakendoen in China kan ik zeggen dat Chinezen doorgaan tot ze gewonnen hebben. Het is alles of niets, en ze hebben geen medelijden met je. Een gelijk spel op z’n Nederlands zit er niet in.’  www.vno-ncw.nl/buitenlandsehandel

FORUM #15/15.08.13

& broer Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam Telstar Media/Telstar Uitgeverij activiteit Digitaal drukken en groot formaat printen/

uitgeven lokale kranten vestigingsplaats Pijnacker/Pijnacker en Hellevoetsluis aantal medewerkers Zeven/38 opgericht 1985 eigenaren Marcel Soeterbroek (links op het hoofdbeeld) / Erhard Soeterbroek

en een aandeelhouder

14

FORUM #15/15.08.13

‘Mijn broer was altijd al een echte ondernemer’ Broer Marcel betrapt zich er nog wel eens op te praten in de wij-vorm. Alsof de krant nog van hen beiden is. Maar na de splitsing in een printbedrijf en een uitgeverij runnen de broers Erhard en Marcel Soeterbroek ieder een eigen bedrijf. ‘Ik moet daar nog wel aan wennen.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Jeroen Poortvliet, familie Soeterbroek

Erhard Soeterbroek (39)

Marcel Soeterbroek (42)

‘Ik heb lang gedroomd van een eigen café, restaurant of broodjeszaak.

Maar toen ik tijdens mijn opleiding aan de slag ging in de horeca, kwam ik er al snel achter dat mijn beeld van het werk in de sector iets te romantisch was geweest. Vooral de onregelmatige werktijden braken me op.’

‘Onze ouders hadden na de verkoop van hun kroeg een lokale krantenuitgever overgenomen. Toen de vertegenwoordiger van het bedrijf ziek werd, vroegen ze mij of ik zijn werk een tijdje wilde overnemen. Het beviel me zo goed, dat ik nooit meer ben weggegaan. Ik heb tot vorig jaar intensief met Marcel samengewerkt. Om ruimte te maken voor de groei van de uitgeverij hebben we het familiebedrijf toen opgesplitst in twee aparte bv’s. Sindsdien zijn we ieder wat meer bezig met onze eigen toko. Maar we hebben nog steeds regelmatig contact. Ook buiten het werk trekken we veel met elkaar op. We hebben ook dezelfde vrienden.’

‘Hij is een echt familiemens, die altijd voor iedereen klaar staat. Dat zie je terug in zijn bedrijf: ook daar probeert hij een familiaire sfeer te creëren. Hij kan weleens te lief zijn, te sociaal, ook naar zijn medewerkers.

Ik ben veeleisender, harder. We zitten samen snel op één lijn. Toen we na de splitsing van het bedrijf onze omgeving duidelijk wilden maken waar beide bedrijven voor staan, hadden we aan een half woord genoeg om onze strategie te bepalen. Dat is het voordeel als je elkaar door-endoor kent en weet dat je elkaar kunt vertrouwen.’

‘Marcel is een echte techneut. Ik ben meer van de commercie. Personeelszaken laat ik als het even kan over aan anderen. Functioneringsgesprekken en dat soort theoretische exercities zijn geen hobby van me; daar moet ik me echt toe zetten. Ik vind het veel leuker om na te denken over de krant van de toekomst. Ik wil ervoor zorgen dat wij een van de makers van huis-aan-huisbladen zijn die overleven. Met steun van onze nieuwe aandeelhouder moet ons dat lukken. Nee, ik heb nooit terugverlangd naar het ideaal van een eigen horecazaak. Dat idee heb ik snel uit mijn hoofd gezet.’

‘In de tijd dat m’n ouders hun kroeg nog hadden, leek het Erhard wel leuk om wat te doen in de horeca. Hij heeft daar destijds ook een opleiding voor gevolgd. Ik ben na mijn grafische opleiding rechtstreeks in het nieuwe bedrijf van mijn ouders gerold. Maar heb zelf nooit wat met de krant gehad. Leuk dat het iets van de familie was, maar daar hield het ook wel mee op. Erhard is vanaf het moment dat hij in het bedrijf kwam met de krant bezig geweest.’

‘In de nieuwe opzet heb ik niets meer van doen met de uitgeverij. Daar moet ik nog wel een beetje aan wennen. Ik betrap me er nog met regelmaat op dat ik praat in de wij-vorm. Alsof de krant nog van mij is. Maar dat is dus niet meer zo. Ondanks de opsplitsing van het bedrijf werken we nog steeds veel samen. We spiegelen nog steeds veel ideeën aan elkaar, vragen regelmatig aan elkaar wat we van bepaalde dingen vinden. En waar mogelijk spelen we elkaar werk toe.’

‘Ik heb altijd wat met de techniek gehad. De commercie sprak me minder aan. Maar in de nieuwe situatie krijg ik daar wél steeds meer mee te maken. Ik moet er nu gewoon aan geloven. En ik begin het eerlijk gezegd ook steeds leuker te vinden. Erhard is altijd al een echte ondernemer geweest. Hij is constant op zoek naar nieuwe mogelijkheden. En hij laat het niet bij praten alleen; hij gaat er ook echt mee aan de gang. Het komt goed uit dat hij een netwerker is. Hij zoekt graag de samenwerking en weet altijd de juiste mensen om zich heen te verzamelen.’

‘Erhard is erg bezig met de bedrijfsresultaten. Ik veel minder. Ik wil mezelf geen verzamelaar noemen, maar ik heb altijd wel een lijstje paraat met mooie machines die ik graag wil hebben. In het verleden kon dat ook gemakkelijk. Ik kocht zo’n apparaat en het kwam wel vol.

Maar dat is niet meer zo. Ik moet nu veel serieuzer nadenken voordat ik investeer. Natuurlijk gaat er ook nu nog wel eens iets mis. Dat we ergens met een iets te roze bril naar kijken en ons in een avontuur storten dat niet brengt wat we er van hadden verwacht. Maar gelukkig kunnen we daar dan op een volwassen manier over praten.’ 

15

FORUM #15/15.08.13

actueel

Start-ups op basis van briljante ideeĂŤn zijn er genoeg. Super innovatief, maar waar blijft de Nederlandse Apple?

Of de nieuwe TomTom? Tekst: Remko Ebbers | Foto: Zen Rial / Getty

16

FORUM #15/15.08.13

Wie redt start-ups van de valley of death?

‘Het is de bedoeling dat we binnen een jaar een project hebben met het verbinden van grote diameter composietleidingen. We zoeken dus een launching customer’, zegt Wouter Riedijk. Samen met Peter Madlener vormt hij de start-up MOCS, een bedrijf dat een manier ontwikkelt om composietmaterialen te verbinden. MOCS is één van maar een paar bedrijven, die daar wereldwijd mee bezig zijn. Onder andere DSM en Damen Shipyards zijn geïnteresseerd in de technologie.

De twee jonge ondernemers wonnen deze zomer de businessplanwedstrijd New Venture. Resultaat: een bedrag van 20.000 euro en een boel aandacht. ‘Uiteindelijk willen we een bedrijf worden dat halffabricaten in elkaar zet en de techniek voor het verbinden ook in licentie verkoopt. Voorlopig proberen we zoveel mogelijk alles zelf te financieren.

Met externe investeerders raak je de controle kwijt. Een groot bedrijf wil misschien een kant op, die jij niet wilt.’

Riedijk en Madlener, beiden Delft-ingenieurs, waren al tijdens hun studietijd op zoek naar een product om een eigen bedrijf rond te bouwen.

17

FORUM #15/15.08.13

Een businessplancompetitie zette hen op het spoor van incubator YES!Delft en binnen een paar maanden besloten Riedijk en Madlener er een kantoortje te huren. Riedijk: ‘Ineens zaten we in een omgeving waar je van alles kunt leren over sales en zo. Maar het voornaamste is dat we in een omgeving kwamen met een netwerk van ondernemers en coaches. Daar zwermt een pool investeerders omheen, maar dat is voor ons niet zo belangrijk.’

Voor start-ups is een incubator een manier om meer kritische massa te krijgen. Contacten met universiteiten komen samen met allerlei andere bedrijfjes met gelijksoortige problemen en creatieve oplossingen daarvoor. ‘Incubatoren zitten dichtbij rolmodellen voor de studenten’, zegt Marco Waas, acht jaar geleden één van de grondleggers van incubator YES!Delft en nu lid van de raad van commissarissen. Waas is sinds een jaar directeur research, development, innovatie en technology bij AkzoNobel. ‘De Jeroenen van der Veers van deze wereld staan ver af van waar start-ups mee bezig zijn, maar in en om incubatoren zitten

rubrieksnaam

bedrijfjes die net een paar stappen verder zijn. Het zijn ook ideale plekken voor investeerders om af en toe eens te komen kijken, zij zien in één keer een heleboel interessante bedrijfjes.’

geen spielerei Businessplanwedstrijden zoals New Venture zijn meer dan spielerei.

Volgens Waas zijn het heel belangrijke momenten die start-ups niet mogen missen. Niet voor niets krijgen nieuwe YES!Delft-huurders een A4tje met wedstrijden om aan deel te nemen. ‘Tijdens die wedstrijden wordt je idee getoetst door deskundigen uit verschillende sectoren’, zegt Waas. ‘Je leert in korte tijd je verhaal te vertellen. Als je wint, geeft het legitimiteit aan je plannen. Als je wordt afgekraakt, moet je nadenken wat er verkeerd is: het idee of de presentatie. Daar word je elke keer beter van.’ MOCS van Riedijk en Madlener won in 2012 ook de Ready to Start-up-wedstrijd van YES!Delft en het duo doet nu mee aan het Climate-KIC programma van de EU. De afgelopen jaren is er veel veranderd om het innovatieklimaat op te peppen. Marco Waas kan zich nog herinneren dat de TU Delft drie starters per jaar had en daar best tevreden mee was. Nu zijn dat er twaalf tot vijftien per jaar. ‘Tot en met de eerste investeringsronde is het innovatieklimaat in Nederland nu zeker zo goed als in de VS. Maar bij de tweede investeringsronde, als het gaat om bedragen van 40 tot 100 miljoen, zijn er nog nauwelijks mogelijkheden. Niet in Nederland en ook niet in de omringende landen. De EU probeert al jaren een fonds op te tuigen dat zulke investeringen kan doen, maar nog zonder resultaat. Daar moet echt iets gebeuren.’

HH

‘de jeroenen van der veers van deze wereld staan ver af van waar start-ups mee bezig zijn’

18

FORUM #15/15.08.13

dode hoek Volgens Waas ligt hier ook een kans voor de grotere bedrijven. ‘Het zou geweldig zijn als uit de start-ups van bijvoorbeeld New Venture een nieuwe Tomtom rolt. In de praktijk is het zo dat de meeste succesvolle bedrijfjes iets bedenken voor de binnenlandse markt en doorgroeien naar een man of tien, twintig personeel. Dan moeten ze opschalen om het product in het buitenland te verkopen Alleen, we hebben het over techneuten die de neiging hebben om, als ze hun omgeving hebben voorzien, terug te gaan naar het lab om daar een nieuw product te bedenken. Maar dat is het perfecte moment om overgenomen te worden door een groot bedrijf. ‘ Voor bedrijven zitten start-ups in de ‘dode hoek’ en dat is slecht voor hun innovatiekracht, vindt Waas. ‘Doordat ze meedoen aan allerlei businessplanwedstrijden, kun je de ontwikkeling van start-ups goed bijhouden. Na een paar jaar heb je een klassieke business case: de techniek is ontwikkeld en de markt heeft zich bewezen. Het is voor bedrijven de ideale manier om doeltreffend te innoveren op onbekend

New Venture New Venture werd in 1998 opgericht door McKinsey & Company en het ministerie van Economische Zaken.

Sinds 2000 is de organisatie van de competitie in handen van de Baak, Management Centrum verbonden met VNO-NCW. In tien jaar tijd zijn meer dan achthonderd ondernemers ‘naar de start geholpen’. Deelnemers krijgen coaching vanuit het bedrijfsleven, feedback op het businessplan en worden in contact gebracht met investeerders. De keuze voor een competitie was (en is) een bewuste: deze aanpak moet de kwaliteit en interactie ten goede komen. Succesvolle oud-winnaars zijn Senz Umbrellas die de stormparaplu ontwikkelde en Greenchoice, de leverancier van groene energie.

rubrieksnaam

gebied. Daarin heeft Nederland, Europa, zeker nog een andere cultuur dan de VS.’ De blinde vlek en de voorzichtigheid van grote bedrijven bij start-ups, is al langer een probleem. De vooraanstaande internetondernemer Boris Veldhuijzen van Zanten zei vorig jaar in Forum: ‘Een paar jaar geleden had je de 1-procentsregeling voor kunst. Zoiets zou je ook kunnen vastleggen voor een bepaald deel van de winst: 1 procent moet je besteden aan het kopen van een start-up. Ook als dat je geen extra winst oplevert, haal je nieuwe ideeën en technieken binnen van nieuwe mensen met een ondernemende instelling. Ik ben er van overtuigd dat zo’n regeling uiteindelijk meer rendement oplevert dan geld in eigen r&d stoppen. Het zegt ook tegen dotcom-ondernemers: Ga je gang, doe wat moois, wij belonen je als het lukt.’

grote broer Hoe belangrijk de massa van een groter bedrijf is voor de doorontwikkeling van een bedrijf, daar weet Han Limburg alles van. Samen met

Commercieel versus non-commercieel Incubators zijn er in soorten en maten. Er zijn commerciële broeikassen, waar investeerders geld stoppen in kansrijke kasplantjes, en er zijn aan universiteiten gelieerde verzamelplaatsen voor beginnende ondernemers. De onafhankelijkheid van de laatste soort is voor YES!Delft-bestuurder Marco Waas heel belangrijk voor grensverleggende innovaties. ‘Je kunt je voorstellen dat de relatie met onze bedrijfjes heel anders wordt als we er geld in hebben gestoken of er elke maand een huurbedrag van moeten hebben.’

19

FORUM #15/15.08.13

Ronald Koomans was hij in 2000 een van de winnaars van New Venture. Hun bedrijf Medusa Explorations levert bodeminformatie volgens een – zeker toen – nieuw systeem. ‘New Venture zegt absoluut niet dat goede techniek zichzelf verkoopt. Wij dachten dat we dat begrepen, maar we kwamen er achter dat dat helemaal niet zo was.

Volgens mij geldt dat voor bijna alle start-ups: je denkt dat je de markt helemaal kent, daar heb je immers onderzoek naar gedaan. Mooi niet.’

Hoewel iedereen enthousiast was over de kwaliteit van hun informatie, was Medusa in 2003 bijna ter ziele. Limburg: ‘We snapten er eerst niets van. Nadat we een jaar in business waren, kwamen we er achter dat milieuonderzoek volgens bepaalde protocollen moet. Anders kan en mag je er niets mee doen. Wisten we niet. Pas toen we rond 2005 een deel van het bedrijf verkochten aan een groot ingenieursbureau ging het sneller. We hadden gewoon een grote broer nodig die ons kon uitleggen hoe de wereld in elkaar zit en waar we naartoe moesten.

Techneuten hebben nu eenmaal de neiging vooral aan productontwikkeling te doen en weinig aan de ontwikkeling van een bedrijf. Dat product is echt wel goed, zorg dat je het kunt verkopen.’

Je baby afstaan is moeilijk, beseft Limburg. ‘Maar dat moet wel tussen de oren komen. Na de start-up-fase is het zaak dat je bedrijf een regulier plekje vindt op de markt. Het moet van een hightech en soms wat vreemd esoterisch clubje naar een echt bedrijf worden omgebouwd.

Het is maar de vraag of de mensen van het eerste uur dat altijd moeten doen. Dat zijn vaak van die uitvinders, niet de mensen die zo’n verandering kunnen of willen doorvoeren. Zo’n afweging vergt zelfkennis.’

Nog een oproep aan de overheid van Han Limburg: ‘Gedraag je meer als launching customer. De overheid in de VS is heel terughoudend met subsidies, maar is heel gemakkelijk in het uitproberen van nieuwe technieken. Dáár help je een innovatief bedrijf mee.’  www.vno-ncw.nl/innovatie

acht vragen aan

Kredietunies kunnen steun gebruiken, vindt CDAKamerlid Eddy van Hijum.

Hij maakt zich zorgen over de kredietverlening aan bedrijven. Samen met collega Agnes Mulder schreef hij een marsroute om de trage start van de unies te versnellen. ‘Er is nu een soort vacuüm.’

eddy van hijum

‘Kredietunies zijn een goed alternatief ’ 20

FORUM #15/15.08.13

Tekst: Walter Devenijns Foto: Frans Paalman

Wie is Eddy van Hijum?

Eddy van Hijum (1972) is sinds september 2003 Tweede Kamerlid voor het CDA. Hij is nu woordvoerder op het terrein van Financiën en Rijksuitgaven. Daarvoor was hij raadslid en fractievoorzitter voor het CDA in de gemeenteraad van Zwolle en werkzaam als organisatieadviseur.

U maakt zich zorgen over de krediet­ verlening aan bedrijven?

‘Bij alle werkbezoeken aan bedrijven in de regio kom ik het onderwerp kredietverlening tegen. De algemene klacht is dat ondernemers geen of nauwelijks krediet meer krijgen. Ik spreek ook met de banken hierover. Ze vertellen dat het slecht gaat met de economie, dat de ondernemers simpelweg minder krediet opnemen en dat ze mede door de crisis scherper op de risico’s moeten letten. Maar als je naar de analyse van DNB kijkt, zie je dat de banken zelf ook aan de rem trekken bij het verstrekken van leningen.’

Verwijt u dat de banken?

‘Het is voor banken momenteel niet interessant om geld uit te lenen aan delen van het midden- en kleinbedrijf. Vooral bij aanvragen van 50.000 tot 500.000 euro verloopt de kredietverlening moeizaam, blijkt uit een onderzoek van Economische Zaken. De verwachting is ook dat als de economie aantrekt er een creditcrunch zal ontstaan, omdat de groei niet snel genoeg gefinancierd kan worden.’

Zijn kredietunies een reëel alternatief?

‘De grote vraag is hoe krijg je die kredietverlening weer op gang. Dat begint natuurlijk bij het versterken van de bankbalans zelf. Je hoopt dat als de banken weer financieel sterker zijn, de financiering van het bedrijfsleven weer beter gaat lopen. Anderzijds moet je op zoek gaan naar een alternatief, en dat zijn de kredietunies; coöperaties waarbij de leden geld uitlenen aan andere leden om nieuwe activiteiten te financieren.’

U pleit voor een introductie van de bank­ coöperaties van vroeger?

‘Heel veel landen kennen al kredietunies. Je hebt ze in de Verenigde Staten, maar ook in 21

het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Polen. In Nederland is het nog een onbekend fenomeen, maar er staan in dit land vier proef­ projecten op stapel. Los van die vier zouden er nog eens tachtig nieuwe unies gepland zijn. Het sterke van het kredietuniemodel is dat ze de kennis van de branche benutten door aan elke kredietaanvraag een coach te koppelen. Dus de bakker die geld wil lenen, krijgt een ondernemer toegewezen met ervaring uit de bakkersbranche. De unies zorgen er ook voor dat de garantie op terugbetaling hoger is dan gemiddeld in de financiële sector. Dat laten de voorbeelden in de andere landen ook zien.’

Goed idee, doen! Maar waarom komt het niet van de grond?

‘Je zou zeggen dat zo’n simpel idee makkelijk uitgewerkt kan worden. Ik ben er zelf enthousiast over. Ik spreek de mensen die ermee bezig zijn. Die geloven er heel erg in. Maar het proces om in dit land kredietunies op te starten verloopt erg traag.’

‘Begin volgend jaar worden in ons land nieuwe Europese toezichtregels ingevoerd. In de huidige implementatievoorstellen staat niets over hoe kredietunies moeten functioneren. Er is dus een soort juridisch vacuüm. Ik krijg de indruk dat de nationale toezichthouder, De Nederlandsche Bank (DNB), daarom voorzichtig opereert. Ik kan me daarbij overigens wel wat voorstellen; DNB wil misbruik voorkomen. Ons voorstel is om snel duidelijke regels voor de unies in te bouwen in het wetsvoorstel. Dan bestaat er waarschijnlijk vanaf 2014 duidelijkheid over de regelgeving.

Is er geen discussie meer. Daarmee kun je in de praktijk aan de gang en dan is het toetsingskader voor de DNB ook helder.’

FORUM #15/15.08.13

Voor wanneer moeten kredietunies wat u betreft een vlucht hebben genomen?

‘De wet om de Europese regels in te bouwen in de Nederlandse wetgeving wordt na het zomerreces besproken in de Kamer. Ons voorstel is er een Nederlands hoofdstuk aan toe te voegen waarbij de regels voor kleine, maar ook grotere kredietunies worden vastgelegd.

Kleine kredietunies hebben geen toezichthouder nodig. De unieleden en de commissarissen houden toezicht. Het depositogarantiestelsel is hier ook niet van toepassing. Het kost de maatschappij dus geen geld als het toch mis gaat. Bij de grotere unies – vanaf bijvoorbeeld een balanstotaal van 100 miljoen – zou er met toezichtregels op maat gewerkt kunnen worden. Linksom of rechtsom; voor 2014 moet er duidelijkheid komen. Als dat gebeurt, informeren we ook Brussel en vragen we om erkenning van de aanpassing van hun richtlijn. Dat kan best. Ierland en Polen bijvoorbeeld hebben al een uitzonderingsregeling voor hún unies.’

Uw initiatiefnota telt bijna vijf dichtgedrukte A4-tjes. Zo simpel is het blijkbaar niet?

‘Op een gegeven moment had ik het gevoel dat ik in een juridisch moeras zwom. Ik baal er ergens van dat je een enorm juridisch document moet optuigen om die kleine unies te helpen en Brussel te laten zien dat je niets onverantwoords doet.’

U zit in de oppositie. Krijg uw idee straks wel voldoende steun?

‘Ik merk dat het kabinet en de ministeries van EZ en Financiën mee willen denken. Minister Kamp heeft al eens eerder gezegd dat hij de voorstellen van het CDA serieus zal nemen. Het is een constructief voorstel van ons; de houding van het kabinet is ook constructief. Ik hoop dat we langs deze lijn zaken kunnen doen.’ 

achtergrond

top, flop of high potential

De geschiedenis herhaalt zich

22

FORUM #15/15.08.13

Thomas Schlijper / hh

Vooruitstrevende plannen, vernieuwende ideeën. Van Witkar tot vliegende auto.

Sommigen strandden ‘op de tekentafel’ of na een korte periode in de praktijk. Andere duiken ineens weer op. Om alsnog van de grond te komen (of niet). Tweemaal is scheepsrecht?

Tekst: Frank den Hoed

Weg met de eigen auto Idee Witkar (deelauto voor de stad) Introductie 1968 Nazaat Car2Go Introductie 2011

anp

23

Ruim een kwart eeuw na het einde van zijn Witkar-project rijden er weer elektrisch aangedreven deelauto’s door Amsterdam.

Voor oud-provo Luud Schimmelpennink moet dat een goed gevoel hebben gegeven. Bij de perspresentatie van Car2Go in november 2011 was er volop aandacht voor het project van de industrieel ontwerper en (oud-)politicus. De eerste Witkar maakte in mei 1968 een rit door Amsterdam. De elektrisch aangedreven driewielers, met hun karakteristieke witte carrosserie en panoramische ruiten, konden door abonnees worden geleend.

Het project kwam nooit echt van de grond.

FORUM #15/15.08.13

TOP!

GEFLOPT?

Na dik tien jaar experimenteren werd in 1986 de stekker eruit getrokken. Waar het Witkar-project nog bleef steken in de probeerfase, halen de initiatiefnemers achter Car2Go alles uit de kast om van dit deelautoproject wél een succes van te maken. Zo zijn in één keer driehonderd elektrisch aangedreven Smartjes op straat gezet. Voor Schimmelpennink is dit pas het begin. Mr Witkar zei bij de introductie van Car2Go dat hij het liefst ziet dat het project vaste voet aan de grond krijgt in de hele regio rond Amsterdam. Want volgens hem is het pas dan echt interessant voor mensen om zo’n deelauto te pakken.

achtergrond Marco Okhuizen / hh

Supersnel met de trein anp

Idee TEE (hogesnelheidslijn) Introductie 1957 Nazaat Fyra Introductie 2012

!

TOP

Op het hoogtepunt van de Fyra-ellende zal de directie van de NS nog wel eens met weemoed hebben teruggedacht aan de soepele introductie van de Trans Europ Express (TEE). Toenmalig NS-directeur Frans den Hollander was zijn tijd ver vooruit toen hij in 1953 kwam met het idee voor een Europees netwerk van snelle en comfortabele treinen. Hij hoopte zo de concurrentie van auto en vliegtuig te pareren. Nederlanders en Zwitsers besloten voor de TEE gezamenlijk een nieuwe trein te ontwikkelen. De bouw vond plaats bij Nederlandse en Zwitserse bedrijven. In oktober 1955 werden de treinen besteld en nog geen twee jaar later in gebruik genomen. De TEE-treinen haalden een snelheid van 140 kilometer per uur en

24

FORUM #15/15.08.13

GEFLOPT?

H? HOTIEG NTIAL P

waren geschikt om zonder aanpassingen over de landsgrenzen te gaan. Een halve eeuw later dacht NS dit nog eens over te doen. Samen met de Belgische spoorwegen werden hogesnelheidstreinen besteld voor een treindienst tussen Amsterdam en Brussel. Maar wat de Nederlanders en Zwitsers met de TEE wĂŠl lukte, mislukte nu. Het Italiaanse AnsaldoBreda stelde de levering van de treinen keer op keer uit.

En toen de eerste treinen vijf jaar te laat alsnog op weg gingen, bleken ze zoveel problemen op te leveren dat de Fyradienst al snel helemaal werd gestaakt. Tot nu staan de vrijwel ongebruikte treinen op een rangeerterrein bij Amsterdam. En of ze ooit nog gaan rijden‌

column scheer

jeroen poortvliet

PAL-V / wfa

Sardines Met de nieuwe tweedehands auto die we van premier Rutte moesten kopen, zijn we vertrokken naar Portugal. Vliegen was sneller geweest, maar we zijn niet van die vliegers. Mijn vrouw vindt het niet milieuvriendelijk om binnen Europa te vliegen, en ik blijf het een gek idee vinden dat zo’n zwaar metalen ding vol mensen in de lucht blijft hangen.

Ter land, ter zee en G E F L !

O PT? TOP in de lucht?

Als je het vliegtuig neemt, moet je bovendien ter plaatse transport en accommodatie regelen, en dus vroeg boeken. Wij zijn het echter niet gewend om in de winter al aan de zomer te denken.

We gooien de tent en de ANWB-campinggids in de auto en we zien wel.

HIGTIAHL? POTEN

Idee Curtiss Autoplane (vliegende auto) Introductie 1917 Nazaat PAL-V Introductie 2012 Vorig jaar maakte hij z’n eerste proefvluchten. Maar als we de ontwikkelaars van de PAL-V mogen geloven gaat deze puur Nederlandse vliegende auto al in 2015 in serieproductie. Dat is wél bijna een eeuw na de eerste (mislukte) pogingen van Glenn Curtiss om met zijn Curtiss Autoplane het luchtruim te kiezen.

De PAL-V werkt met de techniek van een gyrocopter, een variant op de helikopter. Het verschil zit in de aandrijftechniek: de rotor wordt niet in beweging gebracht door een motor, maar door een luchtstroom. De stuwkracht wordt geleverd door een achterin geplaatste, opvouwbare propeller. Een startbaan van 165 meter is voldoende om het apparaat te laten opstijgen, voor de landing volstaat zelfs een luttele dertig meter. En zowel op de weg als in de lucht is een kruissnelheid van dik 180 kilometer per uur mogelijk. Jammer dat de huidige luchtverkeerswet voorschrijft dat je alleen op daarvoor aangewezen vliegvelden mag opstijgen of landen. Anders zou je met de PAL-V gemakkelijk aan een file kunnen ontsnappen. Een allemansvriend zal de vliegende auto niet snel worden. Niet alleen vanwege zijn prijs van zo’n 275.000 euro, maar vooral ook omdat voor het besturen ervan een vliegbrevet nodig is.  25

FORUM #15/15.08.13

We hadden er natuurlijk ook voor kunnen kiezen om níet naar Portugal te gaan. Want los van de afstand is het economisch en politiek op dit moment niet zo’n stabiel land. In de regel ga ik liever niet op vakantie naar landen waar het bestaansniveau lager is dan dat van Nederland. Dan voel ik me daar toch wat ongemakkelijk. Maar dan vallen er meteen wel veel landen af.

Misschien kan de crisis in Portugal ons juist voordeel opleveren.

Het schijnt dat campings in het eveneens geplaagde Spanje met prijzen stunten om toch maar zoveel mogelijk euro’s te verdienen.

Ik kan me ook voorstellen dat de prijzen juist opgeschroefd worden om die reden. Zullen ze die noordelingen uit het land van Dijsselbloem even een flinke poot uitdraaien. Als ze ons maar niet voor Duitsers aanzien, want dat betalen we helemaal het gelag.

Waarom wilden we eigenlijk naar Portugal? Omdat het ons bijstond als een puur en relaxed land, op basis van vakanties in de jaren negentig. Met in het zwart geklede weduwen langs de kant van de weg. En sardines met aardappelen en sla eten aan het strand. Simpel, maar overheerlijk.

Zo zijn we eens met een touringcar in 35 uur naar Lissabon gereden. En dat was zelfs zonder de Royal Class-stoel die ik gezien mijn lengte had aangevraagd. Dus dan moet het toch zeker lukken met z’n vieren in een ruime gezinsauto.

Paul Scheer

ondernemerspanel

Kruipen we uit het dal?

In Europa waren voor het eerst sinds lange tijd de inkoopmanagers optimistischer over de toekomst. De opdrachten stromen weer meer binnen dan in de jaren ervoor. Is het einde van de malaise al zichtbaar voor ondernemers?

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: Hans Stakelbeek, Christiaan Krouwels, Nout Steenkamp

Huibrecht Bos / Move Next (websites, hosting) / Leiden

‘Optimistischer dan vorig jaar’ ‘Ik heb wel de indruk dat iedereen een beetje de bodem voelt. Het gevoel is dat de economie niet veel verder wegzakt.’

‘Er zijn nog geen grote, nieuwe impulsen te ontdekken op economisch- en automatiseringsgebied, maar je ziet wel hier en daar nieuwe ontwikkelingen ontstaan. In mijn sector (it) was er lange tijd veel meer aanbod dan vraag.

Een besluit om een opdracht te geven kon gemakkelijk

Phuong Do / Layergloss (app-software) / Amsterdam

‘Geen last van crisis’ ‘Ons bedrijf heeft niet zo veel last gehad van de crisis.

Layergloss maakt software waarmee je apps kunt bouwen. Als we keukens zouden verkopen dan was het natuurlijk een heel ander verhaal. De app-markt groeit alleen maar.’

‘Layergloss begon in 2010 als start-up met twee mensen, onder wie ik. Nu werken we met zijn veertienen. Als Europa er beter voor komt te staan, zullen we daar zeker extra van

profiteren. Nederland is onze eerste markt.’

‘Voor toekomstige groei kijken we toch eerder naar de VS en Latijns-Amerika. Daar zijn de culturele- en taal­ verschillen niet zo groot als in Europa. Kijk maar naar de verschillen tussen Nederlanders en Vlamingen. Dan hebben we het nog niet over Duitsland en Frankrijk gehad. In Latijns-Amerika heb je het over het verschil tussen Spaans en Portugees. Dat is een stuk makkelijker voor een ondernemer. De culturele diversiteit is voor Europa een pluspunt, voor het zakendoen echter een minpunt.’

Saskia Geraets / FinQ (coaching en training)/ Vught

‘Crisis is ook goed’ ‘Ik ben psycholoog en ondernemer. Ik merk niet zo vreselijk veel van een dalende of een groeiende economie. Het is vrij constant. Het is niet zo dat mensen zeggen als ze een probleem hebben: ‘We kunnen het niet betalen, dus laten we het even uitstellen.’ Wat ik wel merk is dat mensen beginnen te kantelen in hun mening over de crisis. In het begin dachten ze nog: ‘Dit is iets tijdelijks, dit varkentje wassen we wel even.’ Nu denken ze dat de

26

uitgesteld worden met een aarzelende markt achter de rug. Dat wordt minder.’

‘Opdrachten komen meer binnen. Want ja, als je je besluit om te automatiseren uitstelt dan laat je ook kansen liggen.

Of kun je de besparingen op kosten niet zo makkelijk doorvoeren.’

‘Nee, als ik zo om me heen kijk, ben ik wel iets optimistischer dan zeg maar een jaar geleden.’

FORUM #15/15.08.13

crisis iets permanents zou kunnen zijn. Dat de maatschappij toch wel anders gestructureerd zou moeten worden. De economie was zo opgeblazen.’

‘Het is wel goed dat de rotte appels eruit gehaald worden. De crisis versterkt de angst om niet genoeg te hebben. Die hijgerigheid waarmee gevraagd wordt: ‘Is de crisis al voorbij? Kunnen we weer omhoog?’ Dat opgeblazen gedoe zie ik afnemen. Je ziet mooie andere initiatieven ontstaan, bijvoorbeeld huizenruil. Dan heb je beiden een vakantie maar het kost je niks.’

buiten beeld

‘Schip door wereldstorm’

Nout Wellink (70) Was: president De Nederlandsche Bank (DNB) Is: commissaris Bank of China, voorzitter raad van toezicht Universiteit Leiden

‘Ik had geen duidelijke plannen toen ik op mijn 68ste met pensioen ging. Maar ik wilde niet meer actief zijn in de financiële sector in Nederland. Ik zou het ongemakkelijk vinden om vanuit zo’n functie met mijn oud-collega’s van DNB te moeten overleggen.’

‘Voor het commissariaat bij de Bank of China ben ik gevraagd, vermoedelijk op basis van mijn voorzitterschap van Basel III (internationale bankeisen; red.). China heeft me altijd al gefascineerd, of het nu om de geschiedenis, het porselein of de cultuur gaat. De Bank of China is in personeelsomvang groter dan de hele Nederlandse financiële sector, en is bezig zich aan te passen aan de regels van de markteconomie. Je kunt natuurlijk van alles vinden van de Chinese mensenrechtensituatie, de

27

corruptie en het milieuprobleem, maar ik vind het fascinerend om te zien hoe zo’n groot land met 1,5 miljard mensen zichzelf optilt en werkt aan verandering.’

‘Ik reis zo’n acht keer per jaar naar China, steeds voor zo’n vijf dagen. Daarnaast reis ik de wereld rond voor lezingen. Maar ik spreek ook op de lagere school van mijn kleinzoon, over wat geld is en waarom je moet sparen.

Dat is het leukst om te doen.’

‘Als het aan mij had gelegen, was ik al eerder bij DNB vertrokken. Op mijn 60ste, want op die leeftijd kun je nog iets anders doen. Maar met de fusie met de Pensioen- en Verzekeringskamer in het verschiet leek mij dat geen goed moment. Vijf jaar later, in de zomer van 2008, kreeg ik een mooi – ook financieel – aanbod van een bank. Dat was mijn laatste kans. Maar in korte tijd vertrokken drie andere bestuursleden van DNB, onder wie degenen die met het toezicht waren belast. Ondertussen kreeg ik het sterke vermoeden dat het niet goed ging met Fortis. Ik kon dus voor mijn gevoel niet weg en ben met stiff upper lip gebleven.’

‘Toen kwam de crisis en kreeg ik de schuld van

FORUM #15/15.08.13

veel wat was misgegaan, terwijl mijn collega’s en ik het Nederlandse financiële schip door een wereldstorm probeerden te loodsen. Als toezichthouder wil je voorkomen dat banken in de problemen raken, in plaats van dat je ze later moet redden.’

‘Ik wil de crisis in Nederland niet relativeren, maar wijs er wel op dat de landen om ons heen ook in grote problemen zijn gekomen.

Iedereen zat er naast met het voorspellen van de crisis. Laten we dat nu eerlijk bekennen in plaats van schuldigen aan te wijzen, en gezamenlijk zoeken naar een manier om een volgende crisis te voorkomen.’ 

Tekst: Paul Scheer | Foto: Sam Rentmeester

mohikanen

‘Ik ben er nog niet klaar mee’

‘Nog

25

in Nederland’

beroep: fotolaborant Er zijn mensen die de analoge camera niet weg hebben gedaan. Zij – en met hen elk bedrijf en instituut dat nog negatieven in het archief heeft – moeten steeds meer moeite doen om hun foto’s te laten ontwikkelen en afdrukken.

‘Ik doe dit werk al sinds 1976 en ik ben er nog 28

niet klaar mee’, zegt fotolaborant Peter Svenson. ‘Toen de digitale fotografie doorbrak, was de analoge foto op het hoogtepunt van zijn technisch kunnen. Door een speciale techniek kan ik nu een 3D-effect geven aan een foto.’

Svensons klanten zijn fotokunstenaars en fotohobbyisten, maar ook de gewone consument die vasthoudt aan zijn oude camera-met-rolletje.

FORUM #15/15.08.13

‘Zwart-witfoto’s ontwikkel ik nog ambachtelijk in bakken met chemicaliën. Voor kleurenafdrukken hebben we een machine. We kunnen tot 1,4 bij 2 meter afdrukken. Die machines zijn duur, maar een jaar of zeven geleden werden ze massaal voor bijna niets aangeboden.’  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

vereniging ‘Vakmanschap wordt ondergewaardeerd’

30 mens

evert elzinga

• Personalia • Brancheprijs voor TUI-voorman

31 branche • ‘Aantal overvallen op maaltijdbezorgers moet omlaag’ • Ook veiligheidsbranche voelt de crisis • Kennisnetwerk Greenport van start • Verzekeraars tegen dubbele advieskosten • Chemie blij met verlenging Betuweroute • Even bellen met Fleur van Eck, directeur Fraudehelpdesk.nl • ‘Bussemaker moet buitenlandse student verleiden’ • Groothandel nog niet terug op koers

Dankzij vakmanschap welvaartsgroei? Ja, is de conclusie van de enquête over vakmanschap onder ondernemers, praktijkopleiders, schoolbestuurders en studenten van de middelbare beroepsopleidingen. Minister Bussemaker van onderwijs nam het rapport in de Amsterdamse Hermitage in ontvangst.

Het belang van vakmanschap voor economie en export is zeer groot. Dat stelt de meerderheid van de geënquêteerden (ondernemers, praktijkopleiders, schoolbestuurders en studenten van de middelbare beroepsopleidingen). Volgens hen is er een causaal verband tussen goed ontwikkeld vakmanschap, productinnovatie en economische groei. Goed vakmanschap geeft voorsprong, voorsprong geeft concurrentievoordeel en concurrentievoordeel geeft winst.

Maar vakmanschap wordt maatschappelijk onvoldoende gewaardeerd en er wordt onvoldoende geïnvesteerd in de ontwikkeling van het vakmanschap, gaven de bevraagden aan.

Minister Bussemaker van Onderwijs nam deze resultaten in ontvangst tijdens de opening van de bijzondere scholenexpositie Peter de Grote als mbo-student in museum de Hermitage Amsterdam. Het museum wil met dit project aandacht geven aan de ontwikkeling en innovatie van Nederlands vakmanschap tegen de achtergrond van de ambachten die Peter de Grote in de zeventiende eeuw in Nederland leerde. Hij introduceerde die ambachten in Rusland en voerde daarmee ingrijpende hervormingen door.

Studenten van zeven mbo-scholen presenteren op de tentoonstelling hun vakgebieden, die ook in de tijd van Peter de Grote belangrijk waren. De presentaties zijn vrij toegankelijk tot 13 september. Het project kwam tot stand in samenwerking met de MBO Raad en Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven. De enquête kwam tot stand met medewerking van VNO-NCW, MKB-Nederland, kenniscentrum voor technisch vakmanschap Kenteq en onderzoeksbureau Ipsos Synovate. www.vno-ncw.nl, www.mboraad.nl 29

FORUM #15/15.08.13

35 regio • Soepeler grensverkeer helpt Noorden • ‘Geen aanvullende regels bij aanbestedingen’

36 duurzaam • ‘Blok, neem een voorbeeld aan de Britten’ • ‘Chemie essentieel voor duurzaamheid’ • Positieve reacties op Energieakkoord

vereniging mens

personalia

cbrb

Robert Kasteel

Ton van der Giessen is benoemd tot voorzitter van BRBS Recycling.

Hij neemt de hamer over van Jan Schuttenbeld, die de afgelopen zes jaar voorzitter was. Van der Giessen is in het dagelijks leven directeur van Van Werven te Oldebroek.

Job Cohen is voorgedragen als nieuwe voorzitter van Cedris, de brancheorganisatie van de sociale werkvoorzieningsbedrijven. Hij volgt Iris van Bennekom op die haar functie neerlegde per 1 juli. De benoeming moet nog wel worden voorgelegd aan de algemene ledenvergadering van Cedris op 20 augustus. Job Cohen was onder meer staatssecretaris voor Justitie, Tweede Kamerlid voor de PvdA en burgemeester van Amsterdam.

Ralph Hamers volgt per 1 oktober Jan Hommen op als bestuursvoorzitter van ING Group. Hamers is nu ceo van ING Belgie en werkt al sinds 1991 bij de bank.

periode van ruim drie jaar terugtreedt als cfo. Jager is al sinds 2008 werkzaam bij TenneT. tennet

Tot het bestuur van BRBS zijn verder Gerd Gerdes, directeur van Rouwmaat Groep Groenlo en Ramon Janssen, directeur van AVG Recycling Heijen toegetreden.

ing group

Robert Kasteel is aangesteld als de nieuwe directeur van het Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart (CBRB) .

Hij volgt Robert Tieman op, die een functie heeft aanvaard bij Deltalinqs. Kasteel was eerder bestuurslid van het CBRB en hij vervulde managementfuncties bij Interstream Barging en Vopak.

Otto Jager Ralph Hamers

Sinds 1 augustus is Jose Meijer toegetreden tot het bestuur van pensioenfonds ABP. Zij neemt de plaats is van Xander den Uyl. Meijer was al lid van het dagelijks bestuur van het pensioenfonds als afgevaardigde van Abvakabo FNV. Otto Jager is sinds 1 augustus benoemd tot chief financial officer van TenneT Holding. Daarmee treedt hij tevens toe tot de raad van bestuur. Hij volgt Eelco de Boer (59) op die na een geplande

Sinds 1 augustus is Mattijs ten Brink algemeen directeur van Transavia.com. Ten Brink was hiervoor werkzaam bij KLM Cargo en heeft daar verschillende functies bekleed. Hij volgt hiermee Bram Gräber op, die is benoemd tot executive vice president passenger strategy voor AIR FRANCE KLM. Ellen van Poorten is sinds 1 juni algemeen directeur van USG HR professionals. Zij werkte hiervoor bij Inter Access, ING en Randstad Nederland.

Oud-Arke-directeur Ferdinand Fransen (85) overhandigt Steven van der Heijden, ceo van TUI Nederland, de Reiskoffer. Van der Heijden kreeg de onderscheiding op 24 juli uitgereikt vanwege zijn verdiensten voor de Nederlandse reisbranche.

Na jaren als ANVR-bestuurslid de belangen van zijn branche te hebben gediend, aanvaardde Van der Heijden in 2008 het voorzitterschap van de brancheorganisatie van reisondernemingen. Precies in een tijd dat de branche te maken kreeg met de gevolgen van de nog steeds voortdurende economische recessie.

De Reiskoffer is een idee van Ferdinand Fransen; dit jaar was het precies dertig jaar geleden dat het eerste exemplaar werd uitgereikt. De onderscheiding is bestemd voor een persoon of organisatie die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de reisbranche.

www.anvr.nl

30

FORUM #15/15.08.13

theo de reus, travmagazin

Brancheprijs voor TUI-voorman

vereniging branche

‘Aantal overvallen op maaltijdbezorgers moet omlaag’ KHN

Justitieminister Opstelten, Koninklijke Horeca Nederland, verschillende maaltijdbezorgers, het platform Samen Veilig Ondernemen, de Nationale Politie en het Centrum voor Criminaliteitspreventie & Veiligheid zetten 8 juli hun handtekening onder een intentieverklaring. Bezorgers van pizza’s en andere maaltijden worden voortaan vaker uitgerust met een mobiel pinautomaat om daarmee de kans op overvallen te verkleinen, kondigde minister Opstelten aan.

Dat deed hij samen met de directeuren van Domino’s pizza, New York pizza, Spare Rib Express en de Bezorgbeer. Maaltijdbezorgers zijn nog te vaak slachtoffer van een overval. In 2011 waren er 100 overvallen op de maaltijdbezorgers, in 2012 waren dit er nog steeds 68. Bovendien werd bij een groot aantal van de overvallen een wapen gebruikt. Reden voor de verschillende partijen om de handen ineen te slaan en een aantal acties af te spreken om het aantal overvallen nog verder naar beneden te brengen.

www.khn.nl

apk dreigt voor motoren Grotere caravans, aanhangwagens en motoren moeten in de toekomst periodiek worden gekeurd, vindt het Europees Parlement. Argument is dat de verkeersveiligheid is gebaat bij zo’n APK-keuring. Volgens de BOVAG zijn lang niet alle lidstaten gecharmeerd van het plan; zij zouden de bureaucratie en de kosten voor consumenten en bedrijven vrezen. Er volgen nog onderhandelingen tussen Brussel en de lidstaten over hoe de periodieke keuring in het vat gegoten moet worden. In september moet duidelijk zijn of de keuring er ook echt komt. www.bovag.nl

milde daling autoverkopen De autoverkopen zijn in juli 0,8 procent langer uitgekomen dan in dezelfde maand het jaar ervoor. Er werden 30.666 nieuwe personenauto’s op naam gesteld. Dit blijkt uit cijfers van RAI Vereniging en BOVAG. De echt kleine auto’s waren in juli wat minder in trek. Bestsellers waren vrijwel zonder uitzondering auto’s van het kaliber Volkswagen Golf. De relatief bescheiden daling van de verkopen in juli kon het leed van de maanden ervoor niet goedmaken. Over de eerste zeven maanden van het jaar gerekend werden 241.675 nieuwe personenauto’s geregistreerd, 33,3 procent minder dan in dezelfde periode het jaar ervoor. www.bovag.nl, www.raivereniging.nl

31

FORUM #15/15.08.13

Ook veiligheidsbranche voelt de crisis De economische crisis heeft ook vat gekregen op de veiligheidsbranche. Dit blijkt uit de Branchescan 2012, een marktonderzoek van De Nederlandse Veiligheidsbranche.

Vorig jaar liep de omzet in de particuliere beveiliging flink terug (-7 procent). Ook de werkgelegenheid in de branche daalde aanzienlijk (-6 procent). Het onderzoek brengt in beeld dat opdrachtgevers het moeilijk hebben: door bezuinigingen, faillissementen en het Nieuwe Werken loopt het aantal nieuwe opdrachten terug en neemt de omvang van bestaande opdrachten af.

De vooruitzichten voor 2013 zijn divers. De grote aangesloten bedrijven verwachten een verdere daling van de omzet, terwijl de kleinere leden uitgaan van een stabilisatie en misschien zelfs groei van de omzet. Gemiddeld genomen verwachten de leden van De Nederlandse Veiligheidsbranche in 2013 een verdere daling van de omzet met 3 procent.

Onderzoek onder de aangesloten particuliere onderzoeksbureaus laat zien dat het aantal onderzoeken niet te lijden heeft gehad onder de crisis: het aantal opdrachten dat de bureaus uitvoerden, bleef op een gelijk niveau. www.veiligheidsbranche.nl

vereniging branche

flip franssen/hh

Verzekeraars tegen dubbele advieskosten Het is ontoelaatbaar dat sommige adviseurs klanten dubbel laten betalen voor hun dienstverlening. Dat zegt het Verbond van Verzekeraars in een reactie op berichten van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

AVAG

Sinds januari geldt een provisieverbod voor complexe financiële producten. Een adviseur die een klant advies geeft over bijvoorbeeld een hypotheek, ontvangt sindsdien geen provisie meer van de verzekeraar.

In plaats daarvan moet hij de kosten rechtstreeks in rekening brengen bij de klant. Er geldt een overgangsregeling. Voor producten die vóór 2013 zijn gesloten is nog wel provisie toegestaan. Een adviseur die voor 1 januari al provisie heeft ontvangen en die dit jaar vragen krijgt van de afnemer van het product, moet hem dus kosteloos blijven helpen. Maar volgens de AFM zijn maar weinig consumenten van deze regel op de hoogte. En een aantal adviseurs maakt daar misbruik van. Het Verbond sluit zich aan bij het oordeel van de toezichthouder en spreekt van ontoelaatbaar handelen. De organisatie juicht het dan ook toe dat de AFM werk wil maken van het onterechte dubbele betalen. www.verzekeraars.nl

Kennisnetwerk Greenport van start Loek Hermans (Greenport Holland), Ron van der Helm (provincie Zuid-Holland), vertegenwoordigers van gemeentebestuurders en onderwijsinstellingen uit Barendrecht, Lansingerland en Westland en vertegenwoordigers van bedrijven hebben hun handtekening gezet onder de afspraak partner te worden van de Greenport Horti Campus. Dit kennisnetwerk moet ervoor zorgen dat de greenport de toonaangevende, internationale positie kan behouden. Greenport-voorzitter Loek Hermans sprak vol lof over het initiatief dat naast een meldpunt stages ook innovatie- en demonstratiecentra zal opleveren. www.avag.nl 32

FORUM #15/15.08.13

Chemie blij met verlenging Betuweroute Duitsland heeft besloten de Betuweroute door te trekken op zijn grondgebied. De Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI) reageert blij. Het nieuwe, derde spoor moet ervoor zorgen dat er straks drie keer meer goederentreinen over de Betuweroute kunnen rijden dan nu het geval is.

Over het derde spoor werd al sinds begin jaren negentig gesproken.

Dankzij dat spoor kan de Nederlandse chemische industrie straks meer stoffen over het spoor exporteren. De VNCI hoopt dat het aantal afsluitingen van de grensovergang bij Emmerich tijdens de bouw van het nieuwe spoor tot een minimum beperkt blijft en dat voor chemietransporten vanuit de regio Rotterdam gebruik kan worden gemaakt van de grensovergangen bij Oldenzaal en Venlo. Dat vraagt volgens de organisatie om een soepele omgang met de afspraken uit het zogenoemde Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen. Volgens die afspraken is de Betuweroute de hoofdverbinding met Duitsland voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het is de vraag of de alternatieve routes voldoende capaciteit hebben. De Nederlandse overheid zou dit probleem moeten oplossen door op deze sporen tijdelijk meer vervoer toe te staan dan in het Basisnet is afgesproken, aldus de VNCI. www.vnci.nl

nieuwe tuinbouwbeurs De internationale tuinbouwwereld krijgt met het nieuwe HortiTech Amsterdam een tweejaarlijkse vakbeurs die zich richt op de hele tuinbouwketen. Dat melden Amsterdam RAI en brancheorganisaties AVAG en Fedecom, die samenwerken aan deze beurs. De eerste editie vindt plaats van 10 tot en met 12 juni 2014 in Amsterdam RAI. De nadruk ligt bij deze beurs op productietechnologie voor voedingstuinbouw en sierteelt, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de hele Nederlandse tuinbouwsector.

En daarmee moet HortiTech Amsterdam zich volgens de initiatief­ nemers onderscheiden van andere tuinbouwbeurzen. www.avag.nl

vereniging branche

fraudehelpdesk.nl

Even bellen met Fleur van Eck, directeur Fraudehelpdesk.nl keningnummer. Ik heb niet goed in beeld of deze vorm van fraude echt vaak voorkomt.

Maar het is zeker de moeite waard om alert op te zijn.’

Hoe kunnen ondernemers zich hiertegen wapenen?

‘Altijd checken, goed lezen, googlen. Als je iets raars vindt, iets tegenkomt dat je niet bekend voorkomt, moet je al oppassen, waakzaam zijn. En in geval van twijfel is het zaak direct contact te zoeken met de Fraudehelpdesk.’

‘Nieuwe fraudevorm: echte factuur, vals rekeningnummer’. Die melding op een website van een brancheorganisatie brengt in beeld dat criminelen nieuwe wegen blijven zoeken om ondernemers te flessen. ‘Ik vergelijk het effect met het strooien van vlooienpoeder: de vlooien springen daarna alle kanten op’, zegt Fleur van Eck, directeur van Fraudehelpdesk.nl.

Zij ondernemers echt van die eitjes die overal in trappen?

‘Zo hard zou ik het niet willen stellen. Maar ik denk dat ze wel veel beter kunnen opletten en zich kunnen afvragen of een nota wel bij hen op het bureau belandt. Of het nu gaat om een nota voor een advertentie die zou zijn geplaatst of om een nota voor de levering van een softwarepakket. Dat betekent de administratie goed bijhouden.’

Maar in dit geval gaat het om post van een vertrouwde afzender.

‘Door de publiciteit die wordt besteed aan fraude, moeten de criminelen vaker op zoek naar nieuwe wegen om hun broodwinning veilig te stellen. In dit geval gaat het om onderschepte post, waar criminelen stickers op hebben geplakt met hun eigen bankre-

33

En als het ondanks alle voorzorgsmaat­ regelen toch misgaat?

‘Tja, als een factuur er bij de boekhouding eenmaal doorheen is geglipt, kun je niet zoveel meer doen. Als je eenmaal hebt betaald, zegt de bank: je bent er zelf bij geweest, dus het is jouw verantwoordelijkheid.

Dus check altijd vóór betaling of iets oké is.

Kijk of de bankrekening en de tenaamstelling bij elkaar horen. Eventueel door het bedrijf dat de factuur stuurt even te bellen.

Meld dit soort incidenten in elk geval bij de Fraudehelpdesk. Al was het maar om anderen te waarschuwen wat er speelt.’

En daarmee is de kous af?

‘Nee, we denken serieus na over verdere acties. Dat zou dan moeten gebeuren in samenwerking met onder meer banken en justitie. Je moet dan denken aan het bevriezen van bankrekeningen, beslag leggen op tegoeden van criminelen, enzovoorts. Alles om de schade zoveel mogelijk te beperken en mogelijkheden te creëren om slachtoffers schadeloos te stellen. Maar zover is het nu nog niet.’

En tot dat moment is het dus een typisch gevalletje van pech.

‘Tja, helaas is het niet anders.’ www.fraudehelpdesk.nl

FORUM #15/15.08.13

nieuwe medicijnen Het aantal geneesmiddelen met een nieuwe werkzame stof dat door de registratieautoriteiten is toegelaten tot de markt neemt toe. Dit blijkt uit een internationale publicatie. Vorig jaar keurden de autoriteiten in de Verenigde Staten 39 nieuwe middelen goed, tegen 37 in Europa. Dat was het hoogste aantal sinds topjaar 1996, toen de Food and Drug Administration (FDA) meer dan vijftig nieuwe middelen registreerde. Analisten verwachten dat de middelen die in 2012 zijn toegelaten in 2017 een omzet vertegenwoordigen van 17 miljard dollar. De groei van het aantal veelbelovende nieuwe middelen is goed nieuws voor patiënten. Maar het is ook een opsteker voor de farmasector, aldus Nefarma, zeker nu nogal wat octrooien van geneesmiddelen verlopen en mede daardoor de omzetten onder druk staan. www.nefarma.nl

digitaal loket voor slapend geld Banken stellen volgend jaar een digitaal loket in voor zogenoemde slapende tegoeden. Dit meldt de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Het loket moet het nabestaanden gemakkelijker maken na te gaan of een overleden familielid nog een spaartegoed heeft bij een bank. De banken zeggen met het loket consumenten op een klantvriendelijke en laagdrempelige manier tegemoet te willen komen. De zoektocht naar slapende tegoeden verloopt nu doorgaans via de notaris en een ingewikkeld administratief systeem. Het loket wordt ondergebracht bij de NVB. www.nvb.nl

vereniging branche

peter hilz/hh

‘Bussemaker moet buitenlandse student verleiden’ Bedrijven in de maritieme maakindustrie verwachten dat het aanbod van studenten niet voldoende zal zijn om aan hun vraag te voldoen.

Instroom van buitenlandse studenten is daarom hard nodig, zegt brancheorganisatie HISWA Vereniging.

Als buitenlandse studenten na hun studie langer in Nederland blijven, is dat goed voor de economie en goed voor de Nederlandse schatkist, becijferde het Centraal Planbureau (CPB) onlangs. En minister Bussemaker van Onderwijs heeft de sleutel om studenten hiertoe te verleiden in handen aldus HISWA Vereniging. Eind juli sprak zij met de werkgeversorganisaties over een breed actieplan.

Volgens HISWA Vereniging is het van belang voor bedrijven in de maritieme maakindustrie dat studenten worden aangemoedigd om zo snel mogelijk aan het werk te gaan in Nederland, het liefst in een combinatie van leren en werken. Zo kunnen bedrijven studenten verleiden na hun studie bij hen aan het werk te gaan. En mocht een student toch terugkeren dan is in elk geval een professioneel netwerk opgebouwd in Nederland, waarvan zowel student als bedrijven kunnen profiteren.

Volgens het CPB kan er elk jaar, alleen al door de overheid, zo’n 740 miljoen euro verdiend worden als een op de vijf buitenlandse studenten nog even in Nederland blijft na de studietijd. Vorig jaar studeerden er ongeveer 56 duizend studenten uit een ander land a an een Nederlandse hogeschool of universiteit. www.hiswa.nl

keurmerk wekt vertrouwen

Groothandel nog niet terug op koers De Nederlandse groothandel heeft moeite om het succesvolle groeipad uit het recente verleden te hervinden. Dit stelt ING Economisch Bureau in het kwartaalbericht groothandel dat op 31 juli is gepubliceerd.

Nadat het handelsvolume vorig jaar afnam met dik een procent, stevent de sector ook dit jaar af op een min, nu van een procent. Maar de onderzoekers verwachten dat de groothandel het tij met een aantrekkende uitvoer in het tweede halfjaar langzaam moet kunnen keren. Volgend jaar moet de sector dan weer een groei kunnen realiseren van iets meer dan een procent. ING betitelt dat groeipercentage overigens wel als ‘ondermaats’. Dat de wederuitvoer naar verwachting sterker groeit, pakt voor de groothandel gunstig uit. www.nvg.nl

34

FORUM #15/15.08.13

Het Thuiswinkel Waarborg komt vertrouwenwekkend over. Dit valt op te maken uit onderzoek van TNS NIPO. Van de consumenten koopt 72 procent eerder bij een webwinkel met het keurmerk, dan bij een winkel zonder. Ruim een kwart vindt het ontbreken van het Thuiswinkel Waarborg-logo een reden om niet via die webwinkel te kopen. Het Thuiswinkel Waarborg heeft gewonnen aan bekendheid: 90 procent van de ondervraagden zegt te weten waar het keurmerklogo voor staat, de helft kent het keurmerk bij naam. Meer dan 50 procent noemt veiligheid als belangrijkste doel van het Thuiswinkel Waarborg. www.thuiswinkel.org

motorverkoop gestegen Na een stroeve start van het jaar lijkt de markt voor nieuwe motorfietsen zich te herstellen. In mei werden 1.137 motorfietsen verkocht, in juni 1.166. Dat is 9 respectievelijk 16 procent meer dan in dezelfde maanden het jaar ervoor. Dit blijkt uit cijfers van BOVAG en RAI Vereniging. De verkoop over het eerste halfjaar vertoont nog een kleine min van bijna 5 procent ten opzichte van dezelfde periode het jaar ervoor. BOVAG en RAI Vereniging schrijven dat onder meer toe aan de lang aanhoudende kou. www.bovag.nl

vereniging regio

Soepeler grensverkeer helpt Noorden luuk van der lee/hh

De grensoverschrijdende infrastructuur moet beter. Dat zeggen VNO-NCW Noord, Wirtschaftsverband Emsland en de Duits/ Nederlandse ondernemersvereniging VNDU in een brief aan de verantwoordelijke Nederlandse en Duitse bewindslieden.

Goede verbindingen tussen Noord-Nederland en Niedersachsen zijn volgens de organisaties een voorwaarde voor de ontwikkeling van het grensoverschrijdend ondernemen. Ze verwachten dat het daardoor voor werknemers gemakkelijker wordt om ‘over de grens’ te werken. Ook denken ze dat het goed uitpakt voor onderwijs en scholing.

De organisaties vinden dat met name wat moet gebeuren aan de snelweg E233 tussen Emmen en het Duitse Cloppenburg en de spoorverbinding tussen Groningen en Bremen. Ze stellen dat voor de eerste noodzakelijke verbeteringen in het noorden geld voorhanden is. Maar voor verdere stappen is steun van de Nederlandse overheid en de deelstaat Niedersachsen nodig. www.vno-ncwnoord.nl

‘Geen aanvullende regels bij aanbestedingen’ De nieuwe Aanbestedingswet is bedoeld om administratieve lasten te bestrijden en bedrijven eerlijker kansen te geven op overheidsopdrachten. Maar door de manier waarop gemeenten er mee omgaan, dreigt dit te mislukken, waarschuwt de BrabantsZeeuwse Werkgeversvereniging (BZW).

Getriggerd door de nieuwe wet neemt een aantal gemeenten het inkoop- en aanbestedingsbeleid op schop. En de kans is groot dat dit leidt tot aanvullende regels. Volgens de BZW is dat in strijd met de doelstelling van de nieuwe wet om bedrijven gelijke kansen te geven op een opdracht van de overheid en zou dit dus niet moeten gebeuren.

De BZW wil verder dat gemeenten maximale openheid van zaken geven over gemeentelijke 35

investeringen en uitgaven. Ook zouden ze hun inkoopbeleid moeten afstemmen met dat van de omliggende gemeenten. Dit om te voorkomen dat ondernemers die diensten leveren aan verschillende gemeenten telkens aan verschillende voorwaarden moeten voldoen.

Als het gaat om duurzaamheid zou in het aankoopproces het uiteindelijke resultaat leidend moet zijn. Vooraf stellen van te gedetailleerde en technische eisen of de keuze voor de laagste kostprijs leidt volgens de BZW niet altijd tot de beste aankoopbeslissing op langere termijn en belet innovatie. Initiële meerkosten voor duurzame, innovatieve producten blijken in de praktijk vaak prima terugverdiend te kunnen worden, stelt de organisatie. www.bzw.nl

FORUM #15/15.08.13

vno-ncw en mkb noord samen De bureaus van VNO-NCW Noord en MKB-Nederland Noord zijn samengevoegd. De beide organisaties werkten al intensief samen. Volgens directeur Lambert Zwiers waren de resultaten van die samenwerking zo bevredigend, dat dit een logische vervolgstap is.

Hoewel VNO-NCW Noord en MKBNederland Noord nu zo veel mogelijk onder een gemeenschappelijke vlag opereren, blijven zij met een eigen label in de markt. Ook bestuurlijk blijven de organisaties zelfstandig. Zwiers verwacht door de integratie van de bureaus de kwaliteit van de dienstverlening te kunnen versterken. www.vno-ncwnoord.nl

vereniging duurzaam

Wat de Britten kunnen, kan minister Blok voor Wonen en Rijksdienst ook. Dat stelt het Nederlands Verbond Toelevering Bouw.

Met het Help to buy-programma wordt daar met renteloze leningen de woningbouw gestimuleerd.

Het Nederlands Verbond Toelevering Bouw (NVTB) wil dat het kabinet een voorbeeld neemt aan het Verenigd Koninkrijk. De Britse woningmarkt kruipt weer uit het dal dankzij het zogenoemde Help to buy-programma.

De overheid helpt daar huizenkopers een eind op weg door ze voor vijf jaar een rente-

loze lening aan te bieden tot 20 procent van de aankoopprijs. De steun geldt alleen voor nieuwbouwwoningen en in totaal wordt er 14 miljard pond aan uitgegeven door het Britse kabinet. Als de ingezette stijging van het aantal woningtransacties doorzet, worden er dit jaar tot 15 procent meer nieuwbouwwoningen verkocht, schatten bouwers in het Verenigd Koninkrijk.

Het NVTb wil dat er in Nederland een eigen variant komt in de vorm van een premie E regeling, een tegemoetkoming in de kosten van energiezuinige nieuwbouwwoningen.

Dan kan gelijktijdig ook duurzaamheidswinst

‘Chemie essentieel voor duurzaamheid’ CO2-uitstoot en eindigheid van fossiele grondstoffen. Dat zijn volgens VNCIdirecteur Colette Alma de uitdagingen die moeten worden aangepakt om te komen tot een duurzame maatschappij. De chemie kan daarbij een belangrijke rol spelen.

VNCI-directeur Colette Alma zei dit op 5 augustus tijdens een uitzending van het Radio 1-programma Villa VPRO, dat in het teken stond van duurzaamheid. Biomassa biedt de chemische industrie kansen om te verduurzamen, hoewel dit volgens Alma een proces van lange adem zal zijn. ‘Fossiele grondstoffen zijn in de loop van miljoenen jaren gemaakt uit plantenmateriaal. De overstap op biomassa betekent niet meer die lange cyclus gebruiken die fossiele grondstoffen nodig hebben, maar kortcyclisch werken met planten.’ Alma ziet ook een grote rol weggelegd voor het zogenoemde circulair produceren. ‘Chemie staat aan het begin van producten, en moet dus een belangrijke rol spelen bij het hergebruik hiervan voor grondstoffen.’ www.vnci.nl

meer cao-afspraken over wajongers Dankzij het Sociaal Akkoord dat het kabinet in april sloot met werkgevers en werknemers, is het aantal cao-afspraken over Wajongers gestegen. Dat zegt werkgeversvereniging AWVN. Voor het Sociaal Akkoord stonden in 20 procent van de cao’s afspraken om arbeidsongeschikte jongeren aan stage- en arbeidsplaatsen te helpen. Inmiddels is dit percentage gestegen tot 31 procent. Dat blijkt uit de maandelijkse voortgangsrapportage van werk­geversvereniging AWVN. De werkgeversvereniging verwacht dat het aantal afspraken over zogenoemde Wajongers de komende maanden nog verder zal stijgen. www.awvn.nl

36

FORUM #15/15.08.13

demotix/hh

‘Blok, neem een voorbeeld aan de Britten’

behaald worden, aldus de NVTB. www.nvtb.nl

Positieve reacties op Energieakkoord Bouwend Nederland en de glasbranche­ organisatie zijn blij met het Energieakkoord dat in juli werd bereikt. Dit akkoord laat zien dat er draagvlak is om Nederland te verduurzamen, hierop langjarig in te zetten en er stabiel beleid voor te ontwikkelen, melden zij.

Volgens Bouwend Nederland zal het Energieakkoord ervoor zorgen dat duizenden banen in de bouw behouden blijven. Vooral de maatregelen om woningisolatie te stimuleren, zullen hiertoe leiden verwacht de brancheorganisatie. Met een gunstige financieringsconstructie, een label dat inzicht geeft in de energieprestaties van een woning en het geld dat corporaties krijgen om verbetering van sociale huurwoningen te realiseren, wordt dit mogelijk volgens de bouwers.

Voor de glasbranche liggen er ook kansen in de te realiseren energiebesparing in de gebouwde omgeving, aldus glasbrancheorganisatie GBO. Hoogwaardige isolatie, door het plaatsen van hoog rendement glas, draagt bij aan energiebesparing en daardoor ook aan minder uitstoot van CO2. www.glasbrancherorganisatie.nl, www.bouwennederland.nl

vijf vragen aan

judith van lier

‘Maak Nederland toegankelijker’ Zeker 15 procent van alle Nederlanders heeft een beperking. Dat biedt ondernemers kansen. Wie zijn zaak beter toegankelijk maakt, krijgt er een trouwe groep bezoekers bij. ‘Als je goed behandeld wordt, kom je vaker terug’, zegt Judith van Lier, projectleider van AllesToegankelijk.

U maakte een nieuwe brochure ‘Toegankelijkheid’. Waarom?

‘In de vele gesprekken die we voerden met brancheorganisaties en ondernemers hoorden we steeds: ‘Het is natuurlijk heel belangrijk dat je zaak goed toegankelijk is, maar over hoeveel mensen hebben we het nu eigenlijk?

Waar zitten de grootste knelpunten? Wat moeten we doen?’ Dus hebben we gegevens verzameld en ontdekt dat zeker 15 procent van de Nederlanders één of meerdere beperkingen heeft. Dat kunnen mensen zijn met een lichamelijke of verstandelijke beperkingen, of met een niet-aangeboren hersenletsel. Door de vergrijzing groeit die groep ook nog. Als je verbeteringen aanbrengt in je zaak, of je personeel opleidt om met een dergelijke groep meer rekening te houden, kun je nieuwe klanten krijgen én vasthouden. In de brochure laten we mooie voorbeelden zien hoe het ook kan.’

37

Kunt u een geslaagd voorbeeld noemen?

‘Een filiaal van Albert Heijn is gevestigd naast een centrum voor doven. Ze wilden het filiaal geschikt maken voor deze klanten, maar hebben niet het hele filiaal verbouwd. Dat was niet haalbaar. Ze leiden hun personeel op om doven en slechthorenden beter te begeleiden door duidelijk te spreken en ze daarbij aan te kijken. De woorden moeten als het kan ondersteund worden met gebaren. Zoiets vind ik een supermooi voorbeeld.’

Een winkel of restaurant aanpassen aan gehandicapten is toch een dure zaak?

‘Je hoeft niet meteen de hele zaak te verbouwen. Kleine aanpassingen kunnen al helpen.

Ik zeg altijd: ‘Er is heel veel tussen nul en honderd.’ Uit onze onderzoeken blijkt steeds weer dat het niet zozeer om de fysieke toegankelijkheid gaat. Het gaat vaak om het sociale aspect; de gastvrijheid dus. Het gaat om het moment dat als je ergens niet goed binnen kan komen, het personeel dat opmerkt en vraagt of ze je kunnen helpen. Je verandert dus de cultuur van je bedrijf. Voordeel is dat het relatief weinig kost.’

U hebt een positieve boodschap voor ondernemers?

‘Ik zie veel belangenorganisaties voortdurend op de fouten en de misstanden wijzen.

FORUM #15/15.08.13

De nadruk wordt sterk gelegd op alles wat er mis gaat. Dan denkt zo’n bedrijf toch ook van: ‘Goh, daar héb je ze weer.’ Als je dat nou eens omdraait. Wijs op de zaken waar het wel goed gaat. Daar kunnen collega-ondernemers van leren. Dat werkt gewoon veel beter.’

Waarom werd AllesToegankelijk opgericht?

‘Het VN-verdrag voor de rechten van mensen met beperkingen wordt naar verwachting in 2015 door Nederland geratificeerd. Toegan­ kelijkheid is één van de vier grondslagen uit dit verdrag. Wat leg je nu vast in de nationale wet over toegankelijkheid van goederen en diensten, en wat niet? Alle partijen die bij dit dossier zijn betrokken, bedrijfsleven, overheid en belangenorganisaties, werden op initiatief van de toenmalige staatssecretaris Bussemaker gevraagd om op basis van zelf­ regulering alvast te werken aan een toegan­ kelijker Nederland.’  www.allestoegankelijk.nl/winstvooriedereen Tekst: Walter Devenijns Foto: AllesToegankelijk

portret

joost nauta

‘ik ben een geboren optimist’ Bijna volledig verlamd én ondernemer. Joost Nauta startte acht jaar geleden zijn eigen onderneming Joost Zorgt. Uit frustratie over de manier waarop hij zelf werd verzorgd.

Nu zorgt hij voor zichzelf én anderen. ‘Ik wil geen stumperd zijn voor wie een ander alles betaalt.’

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto’s: Jeroen Poortvliet

Ooit zat Lumax er, dat de propaganda drukte voor de Katholieke Arbeidersvakbond. De naam staat nog op het gebouw, maar verder verraadt niets dat hier ooit een drukkerij zat. Het is doodstil in het bedrijfsverzamelgebouw waar het hoofdkwartier van zorgondernemer Joost Nauta (41) is gevestigd. De schuifdeur van de spreekkamer wordt opengemaakt door zijn assistent en rustig komt hij binnenrijden. Telkens schuift er een buisje naar zijn mond, suist even en slaat met een zachte tik af. ‘Zou je wel willen weten he wat er naar binnen gepompt wordt.’

Hij trekt een gein-gezicht. ‘Misschien wel drugs.’ Maar zo spannend is het niet: het is gewone buitenlucht die om de zoveel woorden in zijn longen wordt gepompt.

Nauta lijdt al vanaf zijn geboorte aan een spierziekte. Zitten, kruipen, lopen heeft hij nooit gekund. Maar met praten heeft hij geen enkele moeite. Verder kan hij alleen zijn duimen nog bewegen. ‘Een beetje in mijn neus pulken, is er niet bij.’ Acht jaar geleden startte Nauta het bedrijf Joost Zorgt uit frustratie over de manier waarop hij zelf werd verzorgd. Hij was zelf zijn eerste klant. Inmiddels stuurt hij een staf van 25 man en zo’n vijfhonderd verpleegkundigen en verzorgers aan.

Een zorgbehoevende die zelf zorgondernemer wordt. U wilde het voor uzelf beter regelen?

‘Integendeel. Nou ja, ook. Werken heeft me gered. Je hebt als gehandicapte een behoorlijk grote kans om heel egocentrisch te worden. Je bent alleen maar met jezelf bezig. Ik was ook vooral op mezelf gericht.

Mensen in een isolement dreigen vanzelf meer zorg te vragen, want dat is de vertrouwde manier om aandacht te krijgen. Daar kom je alleen maar uit als je je wereld verruimt, gaat werken en zorgt dat een ander jou nodig heeft. Die omslag heb ik gemaakt toen ik ging werken. Er bleek ineens iemand te zijn die op mij zat te wachten.’

Het huidige systeem zorgt volgens Nauta alleen maar voor een groeiend leger beroepsgehandicapten. De afhankelijkheid wordt steeds groter, terwijl je juist de zelfredzaamheid moet stimuleren, vindt hij. ‘Ik wil zelf keuzes kunnen maken en niet totaal overgeleverd zijn aan de

38

FORUM #15/15.08.13

Het is nog wat koud, maar ‘liever’ een longontsteking dan een jas aan.

Het strand bij Kijkduin is Nauta’s favoriete plek om na te denken 39

FORUM #00/00.00.13

portret

grillen van het zorgcircuit. Een ander bepaalde wanneer ik mocht eten, wanneer ik aangekleed werd, de krant kon lezen en al die dagelijkse dingen. Maar ik werk nu. Dus als ik ‘s morgens eerder op mijn werk wil zijn, moet een zorgverlener mijn zakelijke verplichtingen kennen en daar rekening mee houden.’ En dat is ook zijn bedrijfsfilosofie: zorg op maat verlenen. Dat bevordert de zelfredzaamheid.

In tehuizen opgroeien heeft wel zijn sporen achtergelaten, maar het heeft hem ook sterk gemaakt. ‘Thuis was ik misschien een papkind geworden.’ In feite straalde zijn hele omgeving uit dat hij niets kon bereiken. Dat merkte Nauta al toen hij als kind moeilijk kon spelen.

Alleen in zijn fantasie kon hij alles. ‘Ik negeerde daarmee het idee dat ik niets zou kunnen.’

Zorg op maat klinkt duur. Is dat wel vol te houden als er bezuinigd moet worden op de zorg?

‘Nou ja, ik hou mijn hart vast. Als ik zie hoe snel er veranderingen en bezuinigingen worden doorgevoerd… Toch ben ik ervan overtuigd dat het uiteindelijk beter en in elk geval niet duurder is.’

‘Kijk, ik had ook gewoon thuis kunnen blijven zitten, mijn bek – pardon ik bedoel mond – niet open kunnen trekken en dan had ik gewoon geld gekregen. Toeslagen, subsidies, een Wajong-uitkering. Maar ik wil geen stumperd zijn voor wie een ander alles betaalt. Ik heb het allemaal opgezegd. En nu lever ik de maatschappij iets op, in plaats van dat ik geld kost. En ik ben er trots op dat ik belasting betaal.’

‘Uiteindelijk wil je gerespecteerd worden in de samenleving. Wat denk je dat dat doet met het zelfrespect van iemand op een rolstoel als hij op een feestje kan zeggen: ‘Ik heb een baan.’ Je kunt ergens over praten met anderen, hebt sociale contacten in plaats van tot een soort subcultuur te horen van mensen met een beperking. Die de hele dag thuis piekeren of een beetje zitten te spelen op een playstation. En dat kan ik niet eens.’

Bent u niet woedend dat uw omgeving u afschreef?

‘Er is geen wrok of zo. Ik heb contact met mijn beide ouders en laat ik het zo zeggen: we houden van elkaar. Ze hebben met hun mogelijkheden – met de problemen die ze hadden – bepaalde keuzes gemaakt. Voor jonge ouders is dat ook heel moeilijk.’

Hij groeide op zonder een stabiel gezin om zich heen. Zijn ouders scheidden toen hij kleuter was en vanaf zijn 3de woonde Nauta in internaten en tehuizen. ‘Ik zou maar 5 jaar worden.’ Inmiddels is hij 41.

40

FORUM #15/15.08.13

Kom, dat zult u toch niet altijd zo hebben gezien?

‘Nee, maar iedereen heeft bagage. En iedereen heeft iets te dealen met zichzelf. Nou en? Ik vind het zonde van je tijd als je daar na je 30ste nog mee bezig bent. Dan word je een beetje zielig.’

En zielig zijn, mag niet.

‘Iedereen heeft wel eens een zwak moment. Ik ook. Maar hoor eens, voer je huidskleur of je handicap niet aan om te zeggen dat je kansloos bent. Ik zeg wel eens: ‘Jij zit misschien in een rolstoel, maar de mijne is groter.’ Als ik kansen heb kunnen creëren, dan kun jij dat dus ook.’

‘Ik heb mezelf altijd voorgehouden: ‘Alle dromen die ik heb, ga ik realiseren.’ Dus alles wat ik als mens zonder beperkingen – ik heb echt schijt aan al die termen – zou kunnen doen, wil ik ook. Een vrouw, een huis, een baan. Het moet allemaal waar worden. Anders heeft het geen zin om te leven.’

Het kost hem meer moeite dan een ander om te leven, dan kan het maar beter de moeite waard zijn, zegt Nauta. ‘Voordat ik uit bed ben, een pak aan heb, dat duurt wel even. Dan heb ik het over iets simpels.

Als ik ziek ben, dan ben ik echt heel ziek. Ik lag vroeger elk jaar wel op de intensive care. Nu ben ik een stabiele man. Ik ben getrouwd, heb een huis en een baan.’

Hij noemt zichzelf een topsporter. Elke dag is hij bezig om een persoonlijk record te vestigen. ‘Kijk, gestigmatiseerd ben ik al. Je kunt aan me zien dat ik iets mankeer. Maar ik wil een reden hebben om uit bed te komen.’

Drie stellingen In de zorg kan nog veel meer bezuinigd worden ‘Natuurlijk. Als je ons vergelijkt met de Centraal Afrikaanse Republiek bijvoorbeeld dan is alles relatief. Ik ga je een saai antwoord geven: ik ben een ondernemer in een politiek bestel. Het is niet aan mij. Maar ik denk wel dat het een teken van beschaving is als je zorgt voor de zwakkeren in de maatschappij.’

Wat hebt u te verliezen?

‘Niets, maar wel een plek in de maatschappij te winnen. Ik ben een geboren optimist. Als kind was ik al opgewekt. Dat betekent niet dat ik de andere kant niet ken. Ik was heel onzeker als kind. Zocht ‘mijn familie’ een tijdlang buitenshuis. Op straat doe je dan heel belangrijk, terwijl je eigenlijk gewoon onzeker bent.’

Humor houdt me in leven ‘Pijnlijke dingen worden door humor gerelativeerd. Dus ja, humor is noodzakelijk. Het is het beste lachen met je vrienden, met wie je ook je leed kunt delen. Het zorgt voor contact en verbinding. En dat kun je altijd gebruiken.’

Zijn studie maatschappijleer hielp hem om daaruit te komen. ‘Ik was de perfecte testcase voor mezelf. Pim Fortuijn had het destijds over een maatschappelijke dienstplicht voor jongeren. Ik ben toen gaan inzien dat dat eigenlijk heel goed is, omdat jongeren dan ineens zien dat ze ertoe doen.’

‘Ik had ook het verkeerde pad op kunnen gaan. Ik snap dat mechanisme heel goed. Dat praat ik niet goed hoor. Je moet er keihard tegen optreden. Maar die jongen die ‘s nachts inbreekt om aan geld te komen, die snap ik wel.’ Hij grijnst: ‘Maar breek niet bij me in. Ik heb wel eens ruzie gehad met iemand op straat. Die man zei iets tegen mijn nicht dat ik niet leuk vond. Dus dan reageer ik heel primair. Hij zei dat ik blij mocht zijn dat ik in een stoel zat. ‘Mafkees’, zei ik tegen die vent, ‘Jíj mag blij zijn dat ik in een stoel zit, anders had ik je bakstenen laten eten.’ Ik ben nu rustiger hoor, hoef niet meer zo nodig iets te bewijzen.’

Wat had u te bewijzen?

‘Dat ik ertoe doe. Ik ben ooit met de Bordercross Foundation begonnen.

Daarmee organiseer ik topsportkampen voor jonge gehandicapten. Om ze weerbaar te maken. Zulke kinderen hebben, net als ik vroeger, een slecht zelfbeeld. Ik weet wat dat is, dus ik wil ze helpen. Om te overleven.’

Voor de stichting zoekt hij nu een voorzitter die het stokje kan overnemen. Hij wil er zelf alleen nog als founding father bij betrokken zijn, fondsen werven en als ambassadeur het gedachtengoed uitdragen.

‘Het is goed geweest. Iemand anders mag het naar een hoger plan trekken.’ Maar bij Joost Zorgt is hij nog niet klaar.

Jeuken uw handen niet om zelf de politiek in te gaan?

‘Nou nee. Ik hou echt niet van politiek. Ik ben neutraal, mezelf en probeer het zo goed mogelijk te doen. In de politiek moet je teveel compromissen sluiten.’

Dat moet u als ondernemer toch ook?

‘Jawel, maar de gevolgen zijn veel overzichtelijker. Bovendien, authenticiteit is voor mij heel belangrijk en in de politiek is daar geen ruimte voor. Ik ben wie ik ben met mijn geschiedenis en ik doe me niet anders voor. What you see, is what you get.’  41

FORUM #15/15.08.13

Nederlanders zijn verwend ‘Tja, we hebben wel een beetje een volgevreten, verzadigde consumptiemaatschappij. Ik chargeer uiteraard. Dat maakt dat we soms niet meer de honger hebben om echt iets te veranderen.

Maar we zullen toch de broekriem moeten aanhalen, nu de snelle jongens van de Zuidas er een kapitaal doorheen hebben gedraaid en ons gas bijna op is.’

joost nauta

1971 Geboren in Amsterdam 1988 Mavo Den Haag 1992 Mdgo Den Haag 1996 Hbo-opleiding maatschappelijk werk 2001 Oprichting Stichting Bordercross Foundation 2006 Oprichting Joost Zorgt 2010 Winnaar actief burgerschap award 2012 Gazelle award van het Financieele Dagblad

buitenland

Vrouwen aan het werk in het allereerste callcenter in Kenia. Hoe zouden zij aan hun baan zijn gekomen?

Hoe normaal is seks op de Keniaanse werkvloer?

Een goede cv is bijzaak. Keniaanse ondernemers kijken liever naar het lichaam van een vrouwelijke sollicitant.

En verwachten wel iets terug als ze wordt aangenomen.

‘Ik heb tenslotte een goed woordje voor je gedaan.’

Tekst: Frans van den Houdt | Foto: Sven Torfinn / HH Anastacia Makau (26) was net afgestudeerd en had al meteen een baantje te pakken bij een reclamebureau in Nairobi. Superblij was ze toen de accountant haar aan het eind van de maand naar zijn kantoor riep voor haar eerste salaris. Plagerig stond de man met haar cheque te zwaaien en in al haar naïviteit dacht ze dat het de bedoeling was de cheque uit zijn vingers te grissen.

Niet dus. Het geld zou ze pas die avond krijgen, nadat ze eerst ‘samen gezellig iets hadden gedronken’. ‘Ik heb tenslotte ook een goed woordje voor je gedaan bij de baas. Je denkt toch niet dat je deze baan anders gekregen zou hebben?’

Een klacht bij haar vrouwelijke afdelingschef hielp niet. ‘Wees blij dat hij alleen wat met je 42

wil drinken.’ De chef deed niks. Haar geld kreeg ze pas drie maanden laten en sindsdien kijkt ze heel anders naar collega’s die nooit financiële problemen hadden.

Vrouwen in Kenia staan de hele dag door bloot aan seksuele intimidatie, ongewenste intimiteiten en seksuele blackmail op de werkvloer.

Niet zelden worden ze aan een lichamelijke keuring onderworpen. Door de baas. In bed.

Een mooie CV is bijzaak. Zo staat de eigenaar van een gerenommeerd tv-station erom bekend geen enkele vrouw aan te nemen als ze niet eerst seks met hem heeft.

Hoezo verwerpelijk? Daarna krijgt ze een goed salaris, een mooie auto van de zaak en misschien zelfs wel een leuk flatje, verweert de man zich altijd.

FORUM #15/15.08.13

Op die seksistische Keniaanse werkvloeren staan bovendien de hele dag radio’s te blèren om de werknemers via call-in programma’s te amuseren met wat de mannelijke presentatoren ‘kantoor-romances’ noemen. Er is voor vrouwen kortom geen ontkomen aan.

Met hun klachten kunnen ze nergens terecht.

‘Mijn vrouwelijke opzichter insinueerde dat ik het beste kon ingaan op de seksuele avances van de directeur’, zegt Mandy Kariuki (34). Na voor de zoveelste keer te zijn betast, nam ze ontslag en begon voor zichzelf. De enige manier om eraan te ontkomen.

En wie nog even de illusie had een beroep te kunnen doen op het justitiële apparaat, werd onlangs met de neus op de feiten gedrukt toen adjunct-opperrechter Kalpana Rawal – zelf vrouw – meldde dat vrouwen binnen de gerechtelijke macht ook op grote schaal slachtoffer zijn. ‘We gooien de boel open, we willen kwesties van seksuele aard openlijk ter discussie stellen. Alle getroffen vrouwen moeten zich nu melden.’ Vrouwen reageerden verheugd. Maar realistisch. Haantje de voorste, weten ze, geeft zich niet zomaar gewonnen. 

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Koninklijke Hulshof

opgericht in 1876 wat Leerfabriek

De haren zijn er al van af, maar de vleesresten moeten nog worden verwijderd van de runder­ huiden. De mannen van leerlooierij Hulshof nemen de zware klus voor hun rekening. Ze

Colofon

heten vlezers en ze staan diep gebogen over een ietwat bolle stenen tafel. Met een scherp mes schrapen ze de laatste resten vlees van de zware huiden. Het zal er vast flink hebben gestonken. Achterin staan eikenhouten trom­ mels waar de huiden straks in worden gelooid, zodat ze niet meer kunnen bederven.

De leerlooierij komt voort uit vleeswaren­ fabriek H. Hulshof & Zoon. De oudste zoon van de eigenaar looit er de huiden van de Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Frans van den Houdt (Kenia), Olaf Koens (Moskou), Maurits Kuypers (Duitsland), Michel Maas (Indonesië), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Joost van Mierlo (Verenigd Koninkrijk), Hans Moleman (België), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië)

Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (BZW) en de Aan dit nummer werkten mee Hubert van Breemen, WouLimburgse Werkgevers Vereniging (LWV). Voor managers ter Brookman, Guusje Dolsma, René Klawer tot veertig jaar is er Jong Management.

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 25 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement Forum op internet www.vno-ncw.nl kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn. (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

43

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@

FORUM #15/15.08.13

geslachte runderen. Het leer wordt in die tijd vooral geleverd aan de schoenenindustrie.

De hardwerkende vlezers moesten eens weten dat het leer vandaag de dag voor peper­ dure Ferrari’s, vliegtuigen en jachten wordt gebruikt. 

Tekst: Marcia Timmermans Foto: Hulshof, datum onbekend

vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto White Rock / Getty Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort