Opinieblad Forum 02

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#02/26.01.12

Duurzaamheidsprofeet Peter Bakker

‘Wie het nu nog niet snapt, heeft de boot gemist’ actueel fnv 2.0: valt er straks nog te onderhandelen? 18

interview Ict-expert Melissa Hathaway: ‘Alle pc’s zijn gehackt’ 23

achtergrond Crisismanagement: wat de vs beter doen dan de eu 26

inhoud #02 Rubrieken

35

4 Opinie vno-ncw • Bedrijfsleven investeert, nu de minister nog • Hoogste tijd voor actie tegen agressieve claimvehikels • lwv: Graag Duitse studenten • Afbouwen nox-emissiehandel jammer maar begrijpelijk • Transparantieregels dringen corruptie niet terug

8 De foto Als de lente komt…

15 Buitenland Kernenergie splijt ondernemend Japan

16 En dochter ‘Wij worden nooit boos’

33 Vereniging • Lageweg: ‘mvo gaat pijn doen’ • Personalia • scp: ‘Marktwerking heeft geleid tot hogere productiviteit ziekenhuizen’ • Bijna kwart meer leden voor Thuiswinkel.org • Heleen Mees: ‘Eén vrouw beter dan geen’ • kvnr: ‘Nederlandse schepen straks enige zonder beveiliging’ • Agenda • Gezond ouder worden, levert economie wat op • Even bellen met Tineke Netelenbos, voorzitter redersvereniging kvnr • Deltalinqs wil snel meer technici voor haven • Opstelten: ‘Veiligheidsbranche gewaardeerde partner’ • Cas Spijkers Trofee voor Emiel Kwekkeboom, student aan de Cas Spijkers Academie • knv: ‘Pas de regels voor doorwerken na 65 aan’

2

32

23 Podium • Vijf vragen aan Melissa Hathaway, topexpert digitale veiligheid • Uitspraken • Vakbeweging 2.0?

29 Scheer Vage kennis

32 Vreemde ogen ‘Genieten van wat je hebt’

41 Groen goed Vuilnisbelt wordt overbodig

15

46 Reacties ‘Sportende werknemers leveren méér op dan geld!’

47 Overlevers Kip Caravans

47 Colofon

FORUM #02/26.01.12

18

rubrieksnaam

30

Artikelen 10 Peter Bakker: wereldverbeteraar?

‘Als ik jou was, zou ik maar gauw stoppen met die onzin van die hongerende kindjes.’ Dat advies kreeg Peter Bakker toegebeten in zijn begintijd als ceo bij tnt. Hij voelde zich niet altijd serieus genomen, zegt de oud-topman nu. ‘Ik ben hier om de wereld te redden.’

18 Lang leve de vakbeweging Opnieuw uitvinden of opstaan en gewoon doorgaan? Het conflict rond het Pensioenakkoord heeft de tweespalt in de vakbeweging tussen een sp- en een PvdA-achterban zichtbaar gemaakt. Wordt het polderoverleg ingeruild voor een ramkoers?

26 Lesje crisismanagement?

Donkere wolken aan de horizon van een torenhoge schuldenlast. Net als Europa worstelen de Verenigde Staten met een hardnekkige schuldencrisis. Maar de Amerikaanse economie lijkt daar niet onder te lijden. Wat heeft Amerika dat Europa mist?

30 ‘Alleen in een ideale wereld is geen toezicht nodig’ Overheid en bedrijfsleven spraken eind vorig jaar af de economie te vergroenen. De Green Deals moeten daarvoor zorgen. Monika Milz gaat erop toezien dat er ook daadwerkelijk iets gebeurt. Als voorzitter van de Green Deal Board. ‘Nu staat er druk op.’

42 Albert Röell houdt iedereen scherp Hij schudt de boel graag een beetje op. Albert Röell is voorzitter van de Raad van Bestuur van kas bank. Niet het type bankier dat zich koest houdt terwijl de financiële crisis door de wereld giert. ‘Je moet de boel in beweging houden. Is dit nou wel waar?’

3

FORUM #02/26.01.12

42

opinie vno-ncw

Je raakt er als krantenlezer een beetje aan gewend. Kijkt u nog op als er in een artikel wordt gesproken over een bedrag van willekeurig hoeveel miljard? Het miljard is het nieuwe miljoen zou je kunnen zeggen.

Helaas is het zo dat de 5 tot 10 miljard die het kabinet vanaf 2013 extra lijkt te moeten gaan bezuinigen, geen abstract bedrag is.

Integendeel, het gaat om harde euro’s. Euro’s die nodig zijn om de overheidsfinanciën weer gezond te krijgen. Zodat we – zoals in Europees verband is afgesproken – op termijn koers kunnen zetten naar een begrotingsevenwicht. Structureel zo’n bedrag op een overheidsbegroting vinden waar al voor 18 miljard in gesaneerd wordt, is echter geen sinecure.

De kop in het zand steken is dan een voorspelbare reactie. Precies wat de drie linkse partijen – sp, PvdA en GroenLinks – onlangs deden.

Samen de crisis te lijf, was de oproep. Wat volgde was een mooi verhaal over het doen van investeringen, maar zonder een letter over waar de miljarden vandaan zouden moeten komen. Ja, uit een solidariteitstarief voor de hoge inkomens. Alsof de 52 procent belasting die deze groep al betaalt daar niet al voldoende uiting van is.

Het voorstel is daarom pure symboliek. Ook bij de sp, PvdA en GroenLinks weten ze dondersgoed dat daar geen miljarden mee te vinden zijn. Laat staan dat het bij zou dragen aan een gezond werken ondernemingsklimaat. Ondertussen weigeren deze partijen, en dan met name de sp, mee te denken over hervormingen die wél de noodzakelijke miljarden opleveren en daarnaast helpen om de ­structuur van de economie te verbeteren.

jeroen poortvliet

Miljarden

Eén ding is zeker, het oude cpn-recept van de lasten en de lonen omhoog, gaat niet werken. Zelfs niet als we Nederland af zouden sluiten van het buitenland – wat natuurlijk het domste is wat we als exportland zouden kunnen doen.

Het wordt tijd dat we in Nederland de ogen openen voor wat de ogenschijnlijk sympathieke ideeën van Roemer en zijn politieke vrienden écht voor Nederland zouden betekenen. Je zou zeggen dat de hoge rentes die collega-lidstaten als Griekenland en Italië op dit moment betalen voor de financiering van hun staatsschuld voldoende waarschuwing zouden zijn.

De échte oplossing voor de schuldencrisis is helder. Nederland moet zijn structurele groeivermogen vergroten. Daarvoor zijn gezonde overheidsfinanciën en slimme hervormingen nodig. Hard maar waar.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw

Bedrijfsleven investeert, nu de minister nog • Plannen van bedrijfsleven voor versterking topsectoren gepresenteerd • Ondernemingen investeren 1,5 miljard • Overheid moet nu snel aangeven hoe zij budget verdeelt Het bedrijfsleven in de topsectoren wil 1,5 miljard euro per jaar inves­ teren in onderzoek en innovatie samen met de Nederlandse kennis­ instellingen. Dat staat in de plannen die de topsectoren begin deze maand presenteerden. Verder zijn voorstellen gedaan voor sector­ doorsnijdende thema’s als ict, nanotechnologie en de bio-based economy. Nu het bedrijfsleven concrete plannen op tafel heeft gelegd hoe zij de topsectoren willen versterken tot wereldspelers, is het de beurt aan de overheid.

Bij dat gemeenschappelijk onderzoek gaat het niet alleen om grote bedrijven, maar gelukkig ook om vele innovatieve, vaak kleine, soms beginnende en snelgroeiende mkb-bedrijven. Een extra afdrachtkor­ ting op de loonbelasting – in plaats van de eerder voorgestelde dubbele aftrek in de vennootschapsbelasting (Vbp) voor samenwerking met kennisinstellingen – zal het voor deze bedrijven interessanter maken om mee te doen met de innovatieprogramma's. Zij genereren vaak nog geen fiscale winst en hebben daarom nog weinig aan die Vbp-aftrek.

4

FORUM #02/26.01.12

Voor een aantal sectoren (zoals logistiek en creatieve industrie) past het huidige stimuleringsinstrumentarium voor innovatie overigens niet bij de manier waarop in deze sectoren wordt geïnnoveerd. In over­ leg zou de minister daarvoor een maatwerkoplossing moeten maken.

Om de ontwikkeling van de topsectoren te versterken, is het noodza­ kelijk dat ze kunnen beschikken over voldoende en goed gekwalifi­ ceerde arbeidskrachten. Om dat te laten slagen moet de vraag van het bedrijfsleven sterker leidend worden bij de profilering van het (beroeps)onderwijs. Door excellentiebeurzen in te stellen, wil het bedrijfsleven voor specifieke sectoren belangrijke opleidingen aan­ trekkelijker maken.

Minister Verhagen kan nu gebruik maken van het momentum en snel maatregelen nemen om het topsectorenbeleid te effectueren. Hiervoor moet hij de komende tijd zorgen dat nwo, tno en de andere departe­ menten ook echt in de topsectoren gaan investeren, op een manier die bij het bedrijfsleven past (programmatisch en vraaggestuurd). Als het bedrijfsleven begin februari helderheid heeft over de financiële midde­ len van de overheid, kunnen in maart de innovatiecontracten afgeslo­ ten worden met kennisinstellingen en de overheid.  www.vno-ncw.nl/topsectoren

wandelgangen

europa van één snelheid vvd-Kamerlid Ard van der Steur wil dat de uitvoering van Europese regels door de verschillende lidstaten afdwingbaar wordt. Dat zei hij in een debat met staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie.

Volgens Van der Steur heeft de Europese Commissie onlangs een aantal besluiten op civielrechtelijk gebied genomen die voor ondernemers van groot belang kunnen zijn.

Het is dan zaak dat die besluiten overal in Europa in hetzelfde tempo worden doorgevoerd.

Van der Steur noemde als voorbeeld de mediationrichtlijn. ‘In Nederland wordt daarover serieus gediscussieerd. In andere landen niet, want die zijn niet van plan er serieus uitvoering aan te geven.’

Volgens Teeven is de Europese Commissie de aangewezen 5

dijkstra

Christenunie-Kamerlid Arie Slob wilde van verkeersminister Schultz van Haegen weten of de economische schade bij de sluis in het Twentekanaal voorkomen had kunnen worden met een tweede sluiskolk. Volgens de minister is de stremming van de sluis een gevolg van onvoorziene omstandigheden (het plotseling neervallen van de sluisdeuren). Met een tweede sluiskolk was de stremming wel minder erg geweest, want dan hadden er nog schepen doorheen gekund. De stremming kost het bedrijfsleven enkele miljoenen euro’s per week, en zorgt voor meer drukte op het wegennet.

De liggende plannen om een tweede sluiskolk aan te leggen, hebben als ‘primair doel’ om de wachttijd voor schepen onder nor-

male omstandigheden te beperken, aldus de minister. Het besluit daarover had eind vorig jaar genomen moeten worden, maar ‘kost iets meer tijd dan voorzien’ en staat nu gepland voor het eerste kwartaal van dit jaar.

Slob wilde weten of de aanleg van de sluiskolk versneld kan worden.

Daar gaat Schultz van Haegen niet in mee. De bouw start volgens het projectenboek in 2014 en het project wordt in 2017 opgeleverd.

Slob: sluiswachter

instantie voor scherper toezicht hierop. Hij erkende dat Nederland regelmatig het braafste jongetje van de Europese klas is, maar wees er op dat ook Nederland wel eens richtlijnen te laat invoert.

dijkstra

nog even wachten voor de sluis

Van der Steur: gelijke monniken FORUM #02/26.01.12

Hoogste tijd voor actie tegen agressieve claimvehikels • Agressieve claimpraktijken ondergraven het ondernemingsklimaat • Nederland steeds aantrekkelijker voor deze claimvehikels • Tijd dat Justitie ingrijpt Bedrijven die door agressieve claimpraktijken tot de rand van de afgrond worden gedreven: in Amerika zijn er talloze voorbeelden van. De claimvehikels die hierachter zitten, opereren meestal vol­ gens het volgende recept. Stap 1: men zoeke een al dan niet reële misstand. Een bedrijfspand waarin mogelijkerwijs ooit asbest is toegepast bijvoorbeeld. Stap 2: men gaat op zoek naar wat potentiële slachtoffers. Zijn er geen oud-medewerkers te vinden die weleens moeten hoesten? Nou dan! Stap 3: men werpe zich op als belangen­ behartiger voor deze ‘gedupeerden’. Stap 4: men spanne een proces aan. Stap 5: men beginne een publicitaire lastercampagne om het bedrijf in kwestie nog eens extra onder druk te zetten. Stap 6: men sluite een dure deal met het bedrijf dat zich geen jarenlange strijd kan veroorloven. De investeerders in het claimvehikel strijken uiteraard een aanzienlijk deel van deze ‘schadevergoeding’ op.

De dreiging van dergelijke massaclaims maakt ondernemen er niet aantrekkelijker op. Het is daarom ook geen situatie waar we in Nederland naartoe zouden moeten willen. Toch lijkt Nederland steeds meer toe te groeien naar deze ongewenste claimcultuur. De Nederlandse rechter is ook steeds ontvankelijker voor buitenlandse claimpraktijken. Dat blijkt uit een uitspraak van het Amsterdamse Hof van vorige week. De rechter verklaarde een schikking tussen twee Zwitserse verzekeraars en een groep benadeelde beleggers, van wie slechts een klein percentage uit Nederland kwam, verbin­ dend. Dit betekent dat de weg vrij is voor andere buitenlandse par­ tijen om hun internationale claimzaken voortaan in Nederland af te wikkelen. Zoals bijvoorbeeld de agressieve claimvehikels.

Hoogste tijd dus dat het ministerie van Veiligheid en Justitie in actie komt om de Nederlandse rechtsmacht voor claims die weinig relatie hebben met Nederland te beperken zodat het Nederlandse recht niet misbruikt kan worden voor internationale commerciële claimpraktijken. Ook moet er vastgehouden worden aan het prin­ cipe dat er echte individuen achter een collectieve claim moeten zitten en dat deze individuen niet alleen delen in de schadevergoe­ ding als de rechter hen in het gelijk stelt, maar ook in de kosten als een claim onterecht blijkt te zijn. Daarnaast moet er een hogere financiële drempel komen om te procederen: de integrale proces­ kosten moeten in rekening kunnen worden gebracht bij verlies van de procedure.

Het uitgangspunt is hierbij niet dat gedupeerden hun recht niet zou­ den mogen halen bij bedrijven: daarvoor staan in Nederland vele mogelijkheden open. Maar een Amerikaanse claimcultuur: nee dank u. 

opinie vno-ncw

• Marktwerking goed instrument voor emissie-doelstellingen • Maar bij nox komt markt niet goed van de grond • Afbouw moet zorgvuldig gebeuren De markt gebruiken voor het behalen van milieudoelen. In theorie is het een geweldig idee. En ook in de praktijk blijkt het een goede oplossing. Door een markt in het leven te roepen voor de rechten op het uitstoten van een bepaalde – ongewenste – emissie bijvoor­ beeld. Vervolgens zorgt marktwerking ervoor dat de milieudoel­ stelling zo efficiënt en zo goedkoop mogelijk gerealiseerd wordt.

Helaas zijn er omstandigheden waaronder een dergelijke markt niet goed van de grond komt. Het nationale systeem van nox-emis­ siehandel voor de industrie is daar een voorbeeld van. De belang­ rijkste oorzaak hiervan is dat het instrument niet is overgenomen door de Europese Commissie omdat veel lidstaten zich daartegen verzetten. Daardoor is er sprake van een te kleine nox-markt in Nederland en komt emissiehandel niet van de grond. Uit onder­ zoek blijkt dat dit ook in de toekomst waarschijnlijk zo zal blijven.

Staatssecretaris Joop Atsma van Infrastructuur en Milieu is daarom tot de conclusie gekomen dat deze handel maar beter beëindigd kan worden.

De staatssecretaris heeft gelijk als hij een niet goed functionerend systeem wil afbouwen. Hoe jammer het ook is dat het in dit geval niet goed van de grond gekomen is. Wel moet hij er zorg voor dra­ gen dat er een deugdelijke overgangsregeling komt. Dat is van belang voor bedrijven waarbij de uitstoot van nox straks weer via de Wabo-vergunning wordt gereguleerd. Het zou goed zijn als Atsma er zorg voor zou dragen dat de administratieve lasten voor het bedrijfsleven daarbij zo laag mogelijk blijven.  www.vno-ncw.nl/wabo

lwv

lwv

Afbouwen noxemissiehandel jammer maar begrijpelijk

Graag Duitse studenten Graag Duitse studenten. Dit was de kop boven een recent artikel in Dagblad de Limburger geschreven door prof. dr. Luc Soete van de Universiteit Maastricht, naar aanleiding van de discussie dat Nederlandse belastingbetalers buitenlandse studenten subsidiëren. Het artikel is me uit het hart gegrepen. De hele discussie is natuurlijk van de zotte.

Moeten we in Rotterdam alleen maar goederen uitladen die zijn bestemd voor Nederland, zoals Dirk Jan van den Berg cynisch opmerkte in zijn diesrede van de tu Delft? Natuurlijk niet. Voor de kenniseconomie die een klein land als Nederland wil zijn en blijven, is het essentieel dat dit een open economie is. Een economie die naast aandacht aan ondernemerschap vooral aandacht geeft aan onderwijs en innovatie. Uit diverse studies, zoals Brainport 2020, blijkt dat we de buitenlandse kenniswerkers in Nederland hard nodig hebben.

Vanwege hun vakkennis én hun culturele kennis van andere regio’s.

Onze welvaart is immers sterk afhankelijk van de export van hoogwaardige producten, met Duitsland en België als belangrijkste handelspartners. Soete schrijft dat er ook op de harde feiten nogal wat is af te dingen. In het Verenigd Koninkrijk studeren namelijk 5.800 Nederlanders, tegenover 1.350 Britten hier. En 4.400 Nederlanders studeren in België, tegenover 2.650 Belgen hier. Voor wat betreft Duitsland liggen de verhoudingen inderdaad anders: 24.750 Duitse studenten hier, terwijl er slechts(!) 2.100 Nederlanders in Duitsland studeren. Gegeven het feit dat Duitsland onze grootste handelspartner is, lijkt het mij goed dat zoveel Duitse studenten ons onderwijs hoog achten. In de kosten-batenanalyse (voor zover die nog echt nodig is) moet ook de bijdrage van de studenten aan onze economie worden meegenomen inzake huisvesting, besteding, bezoek van familie, relatie met buitenlandse hoofdkantoren (in onze regio onder meer sabic Europe, oci Nitrogen, lanxess,canon), et cetera. Limburg – onder meer Maastricht, Sittard/Geleen, maar zeker ook Venlo – heeft hier voordeel van. Bij de diepteanalyse van de feiten zou derhalve een beetje meer Duitse Gründlichkeit van pas komen. Dan blijkt dat de hele discussie een storm in een glas water is. We kunnen beter aandacht besteden aan het hier houden van de buitenlandse studenten na hun studie en het bevorderen van grensoverschrijdend studentenverkeer. Daar zal onze kenniseconomie écht van profiteren!

Jan Zuidam Voorzitter Limburgse Werkgevers Vereniging

6

FORUM #02/26.01.12

Transparantieregels dringen corruptie niet terug

wandelgangen samen snel bodem saneren

• Corruptie moet worden aangepakt • Nieuwe Europese regels dragen daar niet aan bij

dijkstra

Atsma wil dat uiteindelijk ook wel, maar hij wil nu vooral opschieten.

Bepalingen tegen freeriders wil hij De bodemsanering zit in een imeventueel opnemen in de nieuwe passe. Staatssecretaris Atsma van Milieu wil daarom het wetsvoorstel Omgevingswet die in 2014 van voor de aanpak van verontreiniging kracht wordt. van het diepere grondwater zo snel mogelijk invoeren. Het gaat daarbij om verontreiniging die onder bedrijfsterreinen is uitgespoeld en waarvan niet duidelijk is waar precies de bron van de vervuiling ligt. Niet alle betrokken bedrijven zijn om die reden bereid om mee te betalen aan sanering. Terwijl ze daar wel van profiteren.

De linkse oppositiepartijen willen dat deze bedrijven worden gedwongen om mee te betalen.

Atsma: nu even niet

voor eigen rekening komt), verliest het recht op bijstand.

Van Nieuwenhuizen en De Krom Er zijn momenteel twee vvd’ers waarschuwden elkaar tijdens een bezig met een wetsvoorstel dat de beheersing van het Nederlands Kameroverleg ‘onnodig werk’ te verplicht stelt voor het krijgen van doen. PvdA-Kamerlid Mariëtte Hamer bespeurde zelfs een een bijstandsuitkering. Kamerlid Cora van Nieuwenhuizen is al sinds ‘wedstrijdje’ onder de vvd’ers: wie het eerst met een wet komt. Zij begin 2010 met een initiatiefvindt bovendien dat gemeenten wetsvoorstel bezig, getiteld Geen Neder­lands, geen bijstand. Momen­ bijstandsgerechtigden al genoeg onder druk kunnen zetten. teel sleutelt zij er nog aan op De Krom was het daar niet mee advies van de Raad van State. Ze hoopt dat de wet op 1 januari 2013 eens. Gemeenten hebben nu de kan ingaan. Het is de bedoeling dat bevoegdheid om bijstandsgerechtigden aan te spreken. Hij bijstandsgerechtigden pas na anderhalf jaar hun uitkering verliezen. verzwaart dat tot een verplichting Eerst worden zij per halfjaar gekort van de mensen zelf. als zij niet aan de slag gaan met het Nederlands.

Staatssecretaris De Krom wil zijn wetsvoorstel voor de zomer indienen. Net als Van Nieuwenhuizen wil hij mensen verplichten tot het spreken en lezen van Nederlands of het zo snel mogelijk leren daarvan.

Zonder het machtig zijn van de taal is een baan vinden moeilijk, aldus De Krom. Wie daar niet in investeert (hij wil dat de taalles Van Nieuwenhuizen: spreekgebod 7

FORUM #02/26.01.12

dijkstra

taalstrijd onder vvd’ers

Ontwikkelingslanden zouden een stuk beter af zijn zonder corrup­ tie. Heel veel geld dat goed gebruikt kan worden voor onderwijs, infrastructuur of een versterking van hun economie, verdwijnt in de zakken van ambtenaren en bestuurders die vooral hun eigen bankrekening willen spekken. Daarom is het goed dat ook overhe­ den in landen die zelf nauwelijks last hebben van corruptie naden­ ken over de vraag hoe ze andere landen kunnen helpen. Dat moet dan natuurlijk wel zoden aan de dijk zetten. De nieuwe transparan­ tieregels die de Europese Commissie hiervoor wil inzetten, lijken dat niet te doen.

Als het aan de Commissie ligt, moeten Europese bedrijven die grondstoffen winnen of actief zijn in de bosbouw voortaan in elk land waar ze zitten, voor elk project afzonderlijk aangeven hoeveel geld ze ervoor overmaken aan de overheid. Dit zogenoemde country by country reporting moet zorgen voor meer openheid waar­ door bewoners van corrupte landen hun overheden makkelijker op het matje kunnen roepen.

Nu is het natuurlijk zo dat inwoners van corrupte landen al lang weten dat hun overheidsapparaat onbetrouwbaar is. Een grotere openheid zal hen dus weinig verder helpen. Daarbij komt nog eens dat de Europese bedrijven, waarvoor deze regels gaan gelden, wereldwijd nou juist tot de minst corrupte behoren. Transparancy International, de onafhankelijke internationale waakhond tegen corruptie, zet de Europese landen bovenaan in zijn index van landen die het minste smeergeld betalen. Nederland neemt daarin zelfs de toppositie in.

De Europese Commissie lijkt dit zelf ook te snappen en zegt dat country by country reporting eigenlijk wereldwijd zou moeten wor­ den ingevoerd. Omdat dit kennelijk niet tot de mogelijkheden behoort, komt ze nu maar met haar eigen Europese variant. Een armoedebod dus, met nog eens forse nadelige consequenties. Veel landen zullen de deur voor hen verder dichttrekken omdat ze er niets van moeten hebben dat dit soort cijfers gepubliceerd wordt.

Concurrenten uit andere werelddelen zullen zich juist vol op dit cij­ fermateriaal storten omdat het een schat aan bedrijfsgevoelige informatie kan opleveren.

Als de Europese Commissie de corruptie in landen buiten Europa wil aanpakken, kan ze dat beter doen door het versterken van de sociale en juridische infrastructuur in die landen zelf. Zo zal het hel­ pen opbouwen van een betrouwbare en efficiënte belastingdienst veel meer zoden aan de dijk zetten dan deze transparantieregels die ook nog eens honderden miljoenen aan extra administratieve lasten opleveren. 

de foto rubrieksnaam

Als de lente komt …

Amsterdam, 21 januari – Kinderen plukken tulpen tegen het decor van het Paleis op de Dam. De pluktuin met ruim tweehonderd­ duizend tulpen was aangelegd ter gelegenheid van de Nationale Tulpendag. Het zorgde voor een lenteachtig tafereel in hartje Amsterdam. Burgemeester Eberhard van der Laan van Amsterdam gaf het startsein voor de promotieactie. Het publiek mocht daarna zelf of met hulp van medewerkers van FloraHolland een eigen bosje samenstellen. Onder het motto ‘als de lente komt, schenk ik jou: tulpen uit Amsterdam’. Naar schatting tienduizend mensen maakten daar gebruik van. De Nationale Tulpendag is een initiatief van Tulpen Promotie Nederland, in samenwerking met bloemenveiling FloraHolland en Bloemenbureau Holland. En past mooi bij de inspanningen van de tuinbouwsector om zich te profileren als topsector.

Tekst: Frank den Hoed, foto: wfa/Rein van Zanen

8

FORUM #02/26.01.12

rubrieksnaam

9

FORUM #02/26.01.12

omslag

‘Ik ben hier om de wereld te redden’ Achter zijn rug werd hij weggezet als een ceo die zijn prioriteiten niet helemaal op een rijtje had. Peter Bakker, de idealistische oud-topman van tnt, voelde zich niet altijd serieus genomen. Zijn plannen voor een duurzame aarde zijn echter alleen maar groter geworden. ‘Het gaat gewoon niet erg goed met de wereld.’

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto’s: Peter Boer/hh

‘Als ik jou was, zou ik maar eens gauw stop­ pen met die onzin van die hongerende kind­ jes.’ Dat advies kreeg Peter Bakker, in zijn begintijd als topman van tnt, tijdens een nieuwjaarsreceptie van koningin Beatrix toe­ gebeten door een collega-ceo. Maar Bakker zette door met de ondersteuning door tnt van het World Food Programme en staat inmiddels een stuk minder geïsoleerd als het gaat om het denken over duurzaamheid bin­ nen het bedrijfsleven.

Toch nam hij vorig jaar mei afscheid van het leven als topman. Sinds 1 januari is hij dage­ lijks te vinden in een landhuis in een rustige buitenwijk van het Zwitserse Genève. Daar is zijn ‘hoofdkantoor’ sinds zijn benoeming tot president van de World Business Council on 10

Sustainable Development (wbcsd). Een organisatie waarvan tweehonderd ceo’s van grote vooruitstrevende bedrijven lid zijn om – zoals ze zelf zeggen – een duurzame toe­ komst te creëren voor ondernemers, de samenleving en het milieu.

In zijn kamer staan de ramen wagenwijd open, al is het begin januari. Overal op de vloer en de wanden zijn woorden en zinnen geschreven in verschillende kleuren. Aan elkaar verbonden met pijlen en strepen. Alsof ze pas hebben gebrainstormd in zijn kamer en het papier was op. ‘Dat klopt ook’, zegt Bak­ ker. ‘Er komt hier toch nieuwe vloerbedek­ king en de wanden worden binnenkort geverfd. Dus we dachten: waarom niet?’ Het werkt wat vervreemdend om de man die tot FORUM #02/26.01.12

januari vorig jaar een groot, internationaal bedrijf als tnt met zo’n 160 duizend mede­ werkers leidde in deze omgeving te zien. Als de ‘baas’ van een denktank waar zo’n zestig mensen werken. ‘Heel overzichtelijk. Ik heb ze allemaal uitgenodigd om bij mij thuis te komen eten. Leer ik ze meteen goed kennen en zij mij.’

Meneer Bakker, u had ook weer ceo kunnen zijn.

‘Ik ben tien jaar ceo geweest bij tnt. Dat kunstje had ik nog eens zoveel jaar kunnen doen, alleen dat wilde ik niet. Ik heb al een hele tijd het idee dat het niet erg goed gaat met de wereld. Niet als het om het klimaat gaat, niet als het om bestrijding van honger gaat of

11

FORUM #02/26.01.12

omslag

overbevolking. Dan kun je ervoor kiezen een chagrijnige krantenlezer te worden, die elke dag moppert en verder gewoon zijn ding doet. Dan was ik ergens ceo geworden of iets anders in het bedrijfsleven gaan doen. Of je besluit er zelf wat aan te doen.’

Hebt u de overstap naar een milieu- of ontwikkelingsorganisatie overwogen?

‘Jawel, maar daar ben ik het type niet voor. Ik ben geen activist, die zegt dat het bedrijfs­ leven slecht is en als die mensen zich nu maar eens zouden gedragen alles vanzelf wel goed komt. Ik kom uit het bedrijfsleven en heb bij tnt ook gezien wat voor veranderingskracht je in beweging kunt zetten.’

Als ceo draai je aan de knoppen?

‘Dat is zo. Bij een progressief bedrijf of als progressieve ceo kun je best dingen doen die een verschil maken voor de wereld. Dat heb ik in mijn tien jaar als ceo bij tnt ook gedaan met het werk voor het World Food Pro­ gramme, programma’s om klimaatverande­ ring tegen te gaan als Planet me. Maar het heeft zijn beperkingen. In een bedrijf zijn er

ook veel tegenkrachten: je bent er om waarde te creëren voor aandeelhouders, winst te maken of welk ander economisch gedreven motief je maar wilt noemen.’

Voelde u zich als ‘progressieve ceo’ wel serieus genomen?

Bakker valt even stil. ‘Nee, niet altijd. Ik weet nog dat ik in de rij stond op een nieuwjaars­ receptie van Hare Majesteit. Eenenveertig jaar, net ceo en begonnen met de hulp aan het World Food Programme. Komt er een collega-ceo op me af – nee, ik noem geen namen – die me zegt: ‘Ik ben je enige vriend hier. Als ik je een advies mag geven: als ik jou was zou ik maar eens gauw stoppen met die onzin van die hongerende kindjes en je gewoon concentreren op de winstgevend­ heid van je bedrijf.’ Hij was in elk geval iemand die het tegen me zei. De meesten praten achter je rug om. Ik ging toch naar huis met het gevoel van ‘Jezus, zie ik het dan zo verkeerd?’ Maar heb doorgezet gelukkig.

Nu zie ik allerlei mensen van mijn generatie ceo worden. Paul Polman bij Unilever, Feike Sijbesma bij dsm, Frans van Houten bij

‘praten over duurzaamheid is gelul als je failliet bent’

12

FORUM #02/26.01.12

­ hilips en ga zo maar door. Die denken pre­ P cies zo over duurzaamheid als ik.’

Hebt u ze geïnspireerd?

‘Ik wil oppassen te denken dat ze zonder mij nooit hetzelfde hadden gedaan. Dat geloof ik niet. Maar ik weet wel dat er een heleboel mensen binnen tnt en door tnt geïnspi­ reerd zijn geraakt.’

U had als ceo toch juist meer macht om dingen in gang te zetten?

‘Ik ben er trots op dat tnt een van de duur­ zaamheidkampioenen is van de Dow Jones Sustainability Index en dat ik daarin een rol heb gespeeld. Maar laten we eerlijk zijn: als ceo ben je vooral bezig met je eigen bedrijf.

De club waarvoor ik nu werk praat, duwt, trekt aan een heleboel bedrijven tegelijk. Ik heb toegang tot tweehonderd grote bedrijven die over de hele wereld zijn gevestigd. Dan hebben we het wel over bedrijven als Shell en Toyota, hè: de echt grote jongens die er toe doen. En ik heb ook nog eens toegang tot de leden van onze 62 regionale netwerken, die verspreid zijn over de hele wereld. Elk hebben

zij ergens tussen de 120 en achttienhonderd leden. Dus ik kan op tienduizenden bedrijven invloed uitoefenen. Al die bedrijven zijn niet zomaar lid geworden van de wbcsd. Dat zijn ze geworden uit de overtuiging dat wie een bijdrage levert aan de verslechtering van het klimaat, ook een onderdeel moet zijn van de oplossing.’

U lijkt me een doener. Is een praatclub als de World Business Council wel iets voor u?

‘Over twee jaar kom ik je wel vertellen of ik totaal gefrustreerd ben omdat ik denk: ‘Was ik maar ceo van een bedrijf geworden, dan had ik toch zoveel sneller tot resultaat kunnen komen.’ Het zal best lastig zijn en soms ook ingewikkelder dan als ceo van een bedrijf. Bij tnt had ik nog het voordeel dat de meeste mensen die ik moest overtuigen van het belang van sustainability bij mij op de payroll stonden. Daar kon ik nog tegen zeggen: ‘Hoor eens, ik ben je baas, dus zo gaan we het doen.’

Die macht heb ik hier niet. Maar wat ik nu al heb gemerkt, is dat al die tweehonderd bedrij­ ven verschrikkelijk hard willen gaan.’

Een denktank is toch vooral bezig met nadenken en mooie rapporten schrijven.

‘Wat ik wil, en dat heb ik ook gezegd bij mijn aantreden hier, is deze club omvormen van een think tank in een think-do tank. De wbcsd heeft een grote rol gespeeld bij het ontwikke­ len van awareness. Dat is wel gelukt: onder­ nemers zijn zich bewust van het belang van maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo). En degene die het nu nog niet snapt, die heeft gewoon de boot gemist. Daar ga ik niet aan trekken.’

‘Wat ik mezelf heb afgevraagd is: als ik nu alle mvo-plannen van alle bedrijven ter wereld bij elkaar optel, is dat dan genoeg om de wereld te redden? Dan is mijn antwoord: nee, bij lange na niet. Daar ligt dus onze taak. In 2050 leven er meer dan 9 miljard mensen op deze wereld. Wat wij willen, is dat die allemaal een goed leven hebben binnen de grenzen van deze planeet. Dat is duurzaam en dat is waar­ mee we aan de slag moeten.’

Is dat de taak van het bedrijfsleven?

‘Bedrijven moeten dat niet alleen doen. Maar ik heb altijd gezegd – ook al in mijn tijd bij

tnt – er is geen enkele organisatievorm die zo krachtig op een veranderende omgeving kan inspelen als het bedrijfsleven. Daar zit de cre­ ativiteit, de vernieuwingskracht. In mijn tijd bij tnt was ik vernieuwend bezig. Door als eerste bedrijf samen te werken met een ngo, door programma’s op te zetten om onze eco­ logische voetafdruk te verkleinen. Dat doet iedereen inmiddels.’

‘Nu is een bedrijf als Unilever alweer bezig met de volgende stap. In 2020 wil dat bedrijf de uitstoot van co2, het gebruik van water en de hoeveelheid afval met de helft hebben teruggebracht in de hele keten. Ondertussen wordt de omzet verdubbeld, is de bedoeling.

Of het de doelstelling gaat halen, kan ik niet voorspellen. Maar als het dat voor elkaar krijgt, zul je zien dat andere bedrijven het ook gaan doen en zelfs nog een beetje beter. Zo werkt de green race. Een sneeuwbaleffect dat uiteindelijk niet meer te stoppen is.’

Wat gaat u concreet doen?

‘Ons credo was altijd ‘dedicated to make a ­difference’. Dat vond ik veel te vaag. Bij mijn aantreden heb ik gezegd: dat moet anders.

World Business What?

Dit jaar bestaat de organisatie twintig jaar, opgericht aan de vooravond van de Rio Earth Summit om de stem van het bedrijfsleven te laten horen tijdens wereldwijde (milieu)conferenties. Zo is de World Business Council on Sustainable Development (wbcsd) ook aanwezig op de klimaatconferentie in Rio de Janeiro in juni van dit jaar. Het doel van de organisatie is om met vooruitstrevende bedrijven het internationale bedrijfsleven te prikkelen een duurzame toekomst voor het bedrijfsleven, de maatschappij en het milieu te creëren. En het beleid te veranderen ten gunste van duurzame ontwikkeling. De wbcsd heeft inmiddels wereldwijd tweehonderd leden, waaronder Shell, AkzoNobel, Unilever en tnt.

13

FORUM #02/26.01.12

omslag

Ons credo is nu ‘Business solutions for a sustainable world’. Dat is precies wat we moeten doen. Proberen oplossingen te bedenken samen met de grote bedrijven, die op schalen en presenteren bij de beleidsmakers van de wereld. Onder het motto: dit kunnen wíj doen, wat gaat ú nu doen om ons te helpen?’

‘Ik weet niet of het ons lukt om de wereld in 2050 duurzaam te maken. Maar het is heel simpel: als we niet tot het uiterste gaan, dan redden we het zeker niet. Dat gaan we dus van hieruit organiseren.’

Hoe ziet dat er dan uit?

‘Ik zit hier net twaalf dagen, dus ik heb nog niet alle plannen kant-en-klaar liggen. Maar wat ik in elk geval voor 2020 gerealiseerd wil hebben, zijn nieuwe accounting standards. De financiële prestaties van bedrijven worden tot achter de komma gemeten en verantwoord.

Waar ik naartoe wil, is dat ook de niet finan­ ciële prestaties van bedrijven op een uni­ forme manier worden gemeten en verant­ woord. Er is bijvoorbeeld geen internationale standaard voor de rapportage van co2-uit­ stoot. Dat vind ik raar. De eerste stap is om

afspraken maken over de manier waarop we de milieu-impact gaan rapporteren. Dat gaat nog niet ver genoeg. De volgende stap is om de definitie wanneer een bedrijf goed pres­ teert te veranderen. Met andere woorden: het kan niet zo zijn dat we water gebruiken en co2 uitstoten alsof het niets kost. Dat zou het winstcijfer dus moeten beïnvloeden.’

‘Daar ga ik over praten met bedrijven, men­ sen als Hans Hoogervorst, de hoogste man van de International Accounting Standard Board in Londen. En ik ga praten met inves­ teerders: hoe gaan zij hierop hun investe­ ringsbeleid aanpassen?’

Wat moet het metaalbedrijf op de hoek hiermee? Dat is nu vooral bezig het hoofd boven water te houden.

‘Praten over duurzaamheid is gelul als je fail­ liet bent. Dus natuurlijk richt je je dan eerst op de korte termijn. Maar onderschat niet wat elke ondernemer zelf kan doen. Dat kun­ nen kleine dingen zijn, die geen geld kosten of zelfs geld opleveren zoals besparing op brandstofgebruik. Verbeter de wereld, begin bij jezelf.’

‘Ik denk wel dat grote bedrijven de lead moe­ ten nemen. Zij gaan nieuwe technologieën bedenken, uitontwikkelen en op grote schaal beschikbaar stellen. Nieuwe standaarden ont­ wikkelen. Daar kan ook het metaalbedrijf op de hoek van profiteren.’

Is het niet voldoende als bedrijven de regels van de overheid naleven?

‘Dat gaat veel te langzaam. Overheden reage­ ren per definitie traag. Alleen als er een grote ramp gebeurt, is de regelgeving er morgen.

Kijk maar na wat er gebeurde na de ineenstor­ ting van Enron. Binnen twee maanden was Sarbanes Oxley er. Maar we willen toch niet wachten op een klimaatramp? Het bedrijfsle­ ven zal de kar moeten trekken.’

Ziet u zichzelf als een sustainabilityapostel? Een idealist?

‘Toen ik hier binnenkwam heb ik gezegd: ‘Ik ben hier om de wereld te redden’. Niet in een keer en alles tegelijk, maar ik ben hier om de wereld te redden.’  www.vno-ncw.nl/duurzaamondernemen

peter bakker

1961 1984 1991 1993

Geboren in Dieren Diverse functies bij ts Seeds Diverse functies bij ptt Post Financieel directeur pakketservice ptt Directeur financial controller kpn Cfo tnt Ceo tnt Vrijwilligerswerk voor het World Food Programme President World Business Council on Sustainable Development

1996 1997 2001 2011 2012

14

FORUM #02/26.01.12

buitenland

Na de ramp in Fukushima is de stemming onder de Japanse bevolking over kernenergie totaal omgeslagen

Kernenergie splijt ondernemend Japan Het borrelt in Keidanren, de grote-zusterorganisatie van vno-ncw in Japan. En wel om de vraag of kerncentrales wel of niet gewenst zijn. Lijdt de werkgeversorganisatie aan een fall out?

Tekst: Judith Stalpers | Foto: Torin Boyd/Polaris/hh

Het is eind januari, tien maanden na de aard­ beving en de kernramp. Van Japans 54 kern­ reactoren zijn er nog slechts vijf aan het net.

De redenen zijn bekend: drie reactoren in de centrale Fukushima Daiichi zijn doorge­ smolten, een vierde is total loss. Nog steeds lekt er radioactiviteit uit. Andere reactoren werden stil gelegd vanwege een te groot aardbevingsrisico of omdat ze een check-up moesten ondergaan. Is een reactor eenmaal stop gezet, zo besloot de Japanse regering na de ramp, dan moet hij een stresstest onder­ gaan en aan strengere – nog niet vastgelegde – normen voldoen. Over drie maanden zijn ook de laatste vijf reactoren aan hun beurt toe. Japan is dan atoomstroomvrij, wanneer de regering niet snel de herstart van centrales mogelijk maakt.

Slecht voor de Japanse industrie, zegt Kei­ 15

danrens bestuursvoorzitter, en president van Sumitomo Chemicals, Hiromasa Yonekura.

‘Elektriciteit wordt schaars en duur.’ Keidan­ ren pleit dan ook officieel voor een snelle her­ start van goedgekeurde kerncentrales.

‘Maar dit is geenszins een unaniem stand­ punt’, verkondigt Keidanrens bestuurslid Masayoshi Son, oprichter en directeur van het succesrijke software-, internet- en telecom­ muncatiebedrijf Softbank. Na de kernramp profileerde hij zich als de meest uitgesproken voorstander van alternatieve energie. En heeft een grote groep ondernemers, academici en lokale bestuurders om zich heen verzameld om Japans corrupte, machtige, monopolisti­ sche elektriciteitsindustrie te dereguleren.

Hiroshi Mikitani is met zijn firma, Japans grootste i-commerceplatform Rakuten, zelfs uit Keidanren gestapt.

FORUM #02/26.01.12

Ook de voorzitter van de andere onde­r­ nemersvereniging, Keizai Doyukai, is tegen kernenergie. Yasuchika Hasegawa, voorzit­ ter van Keizai Doyukai en ceo van farma­be­ drijf Takeda, wil de kerncentrales ontmante­ len. Met 600 vierkante kilometer land dat radioactief besmet is, vijftigduizend huis­ houdens die moesten evacueren en de enor­me imagoschade voor Japan zijn de kos­ ten van een kernramp eigenlijk niet te ver­ antwoorden, vindt hij. Precies het standpunt dat de overkoepelende vakbond Rengo sinds kort ook inneemt. Tot de ramp was Rengo pro atoomkracht; een machtig deel van de achterban werkt immers in de elektriciteits­ industrie. Maar de stemming onder de Japanse bevolking is na de kernramp totaal omgeslagen.

Voor een deel geldt dat dus ook voor onder­ nemers. De scheidslijn lijkt te liggen tussen de oude, traditionele industrie en de nieuwe, ict- en bio-industrie. Die laatste groep neemt het heft in eigen handen. Zo wil Son (Soft­ banks) 200 megawatt zonnecentrales in Japan neerzetten. Hij blijft wel lid van Kei­ danren. Het is beter van binnenuit de push naar een duurzame samenleving te organise­ ren dan van buitenaf, redeneert hij. Maar zo denken lang niet alle leden van de onderne­ mersorganisaties erover. 

& dochter Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam activiteit vestigingsplaats aantal medewerkers eigenaar vorige eigenaar

16

FORUM #02/26.01.12

Venezia IJskiosk en ijskarverhuur Utrecht 32 (parttimers) Romana de Lorenzo Italo de Lorenzo

‘Wij worden nooit boos’ Toen hij zelf kind was, stuurden zijn ouders hem het grootste deel van het jaar naar Italië zodat zij dag en nacht in hun ijssalon konden werken. Aanvankelijk deed Italo de Lorenzo hetzelfde met dochter Romana, maar daar kwam hij al snel op terug.

‘Ik had enorme heimwee.’

Tekst: Jan Buevink | Foto’s: Jeroen Poortvliet, Mia deLorenzo

Italo de Lorenzo (72)

Romana de Lorenzo (43)

‘Eind 1989 was er een documentaire op televisie over ijsmakers in Nederland waarvoor ze opnames gemaakt hadden in de salon van mijn vader. Daar hoorde ik Romana voor het eerst zeggen dat het haar wel wat leek om mijn zaak over te nemen. Laatst zag ik dat terug op dvd en het viel me weer op hoe blij ik toen keek, maar ook hoe verbaasd. Ik had het natuurlijk wel gehoopt, maar we hadden er nooit over gespro­ ken. Het moest uit haar zelf komen, ik wilde haar niet in een bepaalde richting duwen.’

‘Mijn vader was in 1928 de eerste Italiaan die in Nederland een ijssalon begon. Hij heeft mij in Italië naar school gestuurd. Toen ik 14 was, vond hij dat ik de opleiding voor boekhouder moest doen. Dat was nuttig als ik later zijn bedrijf zou overnemen. Ik zei hem niet te weten of ik het wel van hem wilde overnemen. Hij dacht dat ik het misschien nog niet wist, maar hij al wel. Toen ik uit militaire dienst kwam, ben ik met hem gaan samenwerken, maar na acht jaar ging dat niet meer en ben ik voor mezelf begonnen. Twee kapiteins op een schip is natuurlijk altijd moeilijk. En hij was ook nog eens heel paternalistisch. Toen Romana de zaak van mij overnam, heb ik gezegd dat ik me er niet meer mee zou bemoeien. Als ze ergens mijn mening over wilde hebben, zou ze er echt om moeten vragen.’

‘Van mijn drie dochters lijkt Romana het meest op mij. Ze kan goed plannen en als er iets mis gaat, blijft ze rustig en houdt ze overzicht.

Dan lacht ze een beetje en probeert ze meteen een oplossing te vinden.

In de tijd dat zij nog voor mij werkte, heb ik haar van alles proberen te leren. Niet zozeer door dingen uit te leggen maar vooral door ze voor te doen. Als ondernemer moet je niet de baas willen zijn van je medewer­ kers, maar de eerste onder gelijken. Je bent wel de baas maar je doet hetzelfde als iedereen en je probeert het goede voorbeeld te geven. Ik was nooit te beroerd om zelf een dweil te pakken. En als het toilet kapot was, ging ik dat ook zelf repareren. Je moet nooit boven anderen willen staan.’

‘Mijn vader heeft mijn zusje en mij twee zomers naar de nonnen in Italië gestuurd. Dat was toen heel normaal voor kinderen van ijsverko­ pers, die in het hoogseizoen keihard moesten werken. Ik was een jaar of 5. Mijn zus, die iets ouder was, vond het geweldig: de hele dag in de bergen lopen en veel kinderen om mee te spelen. Ik had enorme heim­ wee. Het was vooral op aandrang van opa en oma dat hij dit deed. Opa was echt een man van zijn generatie. Hij was zeven dagen in de week open van 8 uur ‘s ochtends tot 12 uur ‘s avonds. Om keihard te kunnen werken, stuurde hij zijn kinderen in Italië naar een kostschool. Later besloot mijn vader dat anders te doen. Toen we jong waren, ging hij al om 7 uur ‘s avonds dicht en op zondag was hij gesloten zodat hij din­ gen kon doen met zijn gezin. Mijn opa vond dat erg onverstandig, want bij hem was de zondag de drukste dag van de week. Ik vond het een prima keuze.’

‘Als kind vond ik het erg leuk dat mijn ouders een ijssalon hadden. Nu is ijs eten heel gewoon, maar in mijn jeugd was dat nog niet zo. Altijd waren er wel vriendjes die wilden komen spelen en als mijn zusjes of ik ziek waren, maakte mijn vader een speciale smaak. Als meisje van 7 hielp ik al mee. Ik kon goed rekenen en mocht al vroeg achter de kassa zitten. Omdat de stoel te laag was, zette mijn vader er dan een kratje onder.’

‘Mijn vader had het nooit over personeel, maar over medewerkers.

Veel van mijn vrienden hebben ooit als vakantiebaantje in zijn zaak gewerkt. Laatst vertelde iemand nog dat als mijn vader wilde dat het terras schoongemaakt werd, hij dat zo kon brengen dat de schoonma­ ker het gevoel had dat hij zelf op het idee was gekomen. Mijn vader kreeg altijd veel dingen voor elkaar zonder over anderen heen te lopen.

Mij lukt dat ook. Net als hij word ik ook nooit boos. Mijn man verbaast zich daar wel eens over en vraagt me dan waarom ik niet kwaad word als er iets mis gaat. Dan denk ik: dat heeft toch geen enkele zin.’ 

17

FORUM #02/26.01.12

actueel

Lang leve

de vakbond De fnv probeert zichzelf opnieuw uit te vinden. En het cnv moet de boel bij elkaar zien te houden.

Werkgevers maken zich zorgen over de uitkomst. Worden zij straks overstelpt met acties en stakingen?

Tekst: Paul Scheer | Foto: Jeroen Poortvliet

18

FORUM #02/26.01.12

Een groep van 75 actievoerende schoonmakers kwam twee weken geleden verhaal halen bij vnoncw-voorzitter Bernard Wientjes. Zij wachtten hem op in de centrale hal van de Haagse Malietoren en overhandigden een gouden ontstopper, ‘om de schoonmaakmarkt te ontstoppen’. De schoonmakers eisten een hoger salaris en een lagere werkdruk. Wientjes drukte hen op het hart terug te keren naar de cao-tafel.

De actievoerders verlieten daarop netjes het pand. Maar dat zou in de nabije toekomst wel eens kunnen veranderen. Al jaren groeit er een tweespalt binnen de vakbeweging tussen een spen een PvdA-achterban. En het is maar de vraag of dat nog goed komt. In dat geval zal de – groeiende – sp-tak inzetten op het opkomen voor verworven rechten door middel van acties en stakingen. Zeg maar de tegenbeweging. De meer gematigde PvdA-achterban, die openstaat voor vernieuwing en modernisering van de arbeids-

Kwartiermakers Jetta Klijnsma wordt in haar opdracht bijgestaan door vier – relatief onbekende – insiders uit de vakbeweging. Drie van hen werken (Tuur Elzinga) of werkten (Marjan van Noort, Frank Bluiminck) bij de FNV, de vierde (Michel Donners) is parttime bestuursadviseur bij het CNV. Elzinga is ook lid van de Eerste Kamer van de SP. Hij bedient daarmee de SP-achterban van de FNV, waar Klijnsma de PvdAachterban bedient.

markt, zal steeds kleiner worden. En daarmee het draagvlak voor het bestaande overlegmodel, waarin werkgeversorganisaties en de vakbeweging op centraal niveau afspraken maken die op lokaal niveau hun vertaling krijgen aan de onderhandelingstafel.

Bij de fnv is die tweespalt tot uiting gekomen in het conflict rond het Pensioenakkoord. fnv Bondgenoten en AbvaKabo, die samen meer dan de helft van de fnv-leden vertegenwoordigen, zijn tegen het akkoord van de vakcentrale en het cnv. Het conflict heeft geresulteerd in de aanstelling van vijf ‘kwartiermakers’ die in mei een conceptplan moeten indienen voor de Nieuwe Vakbeweging, zoals de werktitel luidt.

Eerste kwartiermaker is PvdA-Kamerlid en voormalig staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Jetta Klijnsma. Naar eigen zeggen ‘geen vakbondsmeisje’, maar wel begaan met het aan het werk helpen en houden van 19

mensen. Daarbij is een sterke vakbeweging onontbeerlijk.

versnippering Klijnsma is als altijd enthousiast van start ge­­ gaan en baseert zich daarbij op het advies dat oud-PvdA-senator Han Noten en oud-ser-voorzitter Herman Wijffels eind vorig jaar in opdracht van de fnv hebben opgesteld. De fnv moet terug naar de werkvloer en zich meer organiseren langs de lijnen van beroepsgroepen en sectoren. Leden moeten zich weer kunnen herkennen in hun bond, en niet-leden moeten het nut inzien van aansluiting, aldus Noten en Wijffels.

De vraag is of dat gaat lukken. De kwartiermakers moeten twee tegenstrijdige groepen bij elkaar brengen: enerzijds de zittende leden die hun vaste baan en verworven rechten niet willen kwijtraken, en anderzijds mensen die moeite hebben om een plaats op de arbeidsmarkt te FORUM #02/26.01.12

verwerven, zoals jongeren, zzp’ers en uitkeringsgerechtigden. Zij hebben nu niet het idee dat de fnv iets voor hen doet. Het gevolg is dat slechts een kwart van de beroepsbevolking lid is van een vakbond, terwijl 80 procent onder een cao valt.

En daar gaan de vakbonden over.

Als het niet lukt om de krachten te bundelen, kan de fnv uiteenvallen in vele kleine bonden, die vooral met acties en stakingen hun gelijk proberen te halen. Wordt de algemeen verbindend verklaarde cao straks ingeruild voor cao’s per bedrijf en ook nog eens per beroepsgroep?

Herman Wijffels denkt niet dat het zo’n vaart zal lopen. ‘Je zult straks niet een bond voor secre­ taresses of voor boekhouders krijgen, om maar wat te noemen. Aparte bonden voor onderwijspersoneel of de politie liggen meer voor de hand, maar die zijn er nu ook al.’ Hij ziet ook nog wel een rol weggelegd voor centraal overleg.

‘Onderlinge solidariteit zal van belang blijven,

actueel

Op de barricaden?

In Nederland waren we goed

Kwartiermakers

overleg gewend tussen werkgevers

Jetta Klijnsma wordt in haar opdracht bijgestaan door vier – relatief onbekende – insiders uit de vakbeweging. Drie van hen werken (Tuur Elzinga) of werkten (Marjan van Noort, Frank Bluiminck) bij de fnv, de vierde (Michel Donners) is parttime bestuursadviseur bij het cnv.

Elzinga is ook lid van de Eerste Kamer voor de sp. Hij bedient daarmee de spachterban van de fnv, waar Klijnsma de PvdA-achterban bedient.

en werknemers. Maar ‘de polder’ staat inmiddels op losse schroeven.

Misschien wordt die ingeruild voor het model dat we regelmatig in het buitenland zien: op de barricaden!

Totdat werknemers en vakbonden iets hebben bereikt. Wat betekent

net als de macht van het getal. De Nieuwe Vakbeweging zal klein zijn waar mogelijk en groot waar nodig.’

Ook fnv Bondgenoten-voorzitter Henk van der Kolk verwacht niet dat het ieder voor zich wordt.

Maar dan moet er niet te veel op basis van beroepsgroepen worden gereorganiseerd. ‘Want dan krijg je versnippering van bonden. Je kunt nog wel wat differentiëren in sectoren als het openbaar vervoer en de detailhandel. En ik zie het ook wel voor me dat bij grote bedrijven als dsm en Akzo aparte bedrijfsbonden ontstaan.’

De komende maanden zal duidelijk worden of die verwachtingen uitkomen. Inmiddels is het ook gaan rommelen bij collega-vakcentrale cnv.

Daar heeft de politiebond aangekondigd uit de centrale te stappen, en overweegt de bond voor defensiepersoneel hetzelfde te doen. De beide bonden herkennen zich niet meer in de lijn van de vakcentrale en willen hun eigen weg gaan.

Mogelijk vinden zij onderdak bij de Nieuwe Vakbeweging.

Het cnv dat overblijft, zal zijn eigen koers blijven varen. ‘Samenvoeging met de fnv is niet aan de orde’, zei cnv-voorzitter Jaap Smit in Trouw. Hij wil zich niet blindstaren op verworven rechten.

‘Ik heb niks met een club die overal ‘teugen’ is.’

Dat is bemoedigend voor werkgevers, maar het cnv zingt niet het hoogste lied in vakbondsland.

Als de ramkoers binnen de fnv wordt voortgezet, wordt het poldermodel ingeruild voor het model dat we regelmatig in het buitenland zien. Waar centraal niet meer wordt overlegd en vakbonden en werknemers de barricaden opgaan totdat ze iets hebben bereikt. Met alle negatieve economische gevolgen van dien.  20

dat concreet voor ondernemers in de Verenigde Staten, Italië en het Verenigd Koninkrijk?

Italië Fanatiek tegen vernieuwing Het zijn de diehards onder de Italiaanse vakbonden. De leden van de metaalbond fiom verklaarden ruim een jaar geleden de oorlog aan bestuursvoorzitter Sergio Marchionne van Fiat. Die wilde best investeren in de Italiaanse Fiat-fabrieken, maar alleen als het personeel zou instemmen met versobering van de arbeidsvoorwaarden zoals kortere pauzes en een meer flexibele inzetbaarheid. Dat alles in een specifiek voor het bedrijf opgestelde arbeidsovereenkomst waarvoor Fiat zelfs uit de werkgeversorganisatie Confindustria moest stappen, omdat die ook niet wilde dat de grootste private werkgever van het land zo zijn eigen gang gaat. Marchionne kreeg zijn zin, want met de dreiging dat Fiat anders steeds meer modellen in Polen, Servië, de Verenigde Staten of Zuid Amerika zou gaan maken, moest het personeel wel instemmen met zijn eisen. fiom bleef als enige bond echter tegen, organiseerde actie na actie en sprak van groot onrecht dat het Italiaanse Fiat personeel en Italianen in het algemeen wordt aangedaan. Net als moederbond cgil, die het fanatiekst strijdt voor het behoud van verworven arbeidsrechten in Italië. Silvio Berlusconi is er de afgelopen jaren in geslaagd een wig te drijven tussen de drie immer samen optrekkende vakbonden van het land: cgil en de wat gematigder bonden csil en uil. Hij kreeg de laatste twee aan zijn zijde bij bijvoorbeeld de massaontslagen om vliegmaatschappij Alitalia te redden. cgil-voorzitter Susanna Camusso had geen

FORUM #02/26.01.12

op ambtenarenpensioen en paul ellis/anp

-salarissen krijgen nog veel aandacht in het Verenigd Koninkrijk

Verenigd Koninkrijk Platleggen of meedenken ‘De vakbonden dreigen een links hersenspinsel te worden. Ze pleiten voor een Utopia gebaseerd op een achterhaalde ideologie.’ Zo haalde een oud-Labour-minister en oud-vakbondsman deze maand uit naar de Britse bonden voor hun harde aanval op de partij. Reden voor de furie van de bonden: Labour kan eenmaal terug aan de macht niet alle bezuinigingen van de huidige regering ongedaan maken als daar geen geld voor is, en de steun voor de beperkte loonstijging van 1 procent voor ambtenaren.

Labour-leider Ed Milliband, door de pers vaak ‘Red Ed’ genoemd omdat hij zijn verkiezing in 2010 aan de stemmen van de vakbonden te danken had, waarschuwt de bonden sinds zijn aantreden om zich niet te laten verleiden tot massale stakingen tegen de harde bezuinigingen van de regering. Oud-Labourleider Tony Blair: ‘De bonden moeten moderniseren.

goed woord over voor ‘bunga bunga Berlusconi’ met wie ze weigerde te praten. De andere vakbondsleiders lieten zich wel ontvangen op het regeringspaleis. Met Mario Monti als premier is het slechts gedeeltelijk anders geworden. De bonden zien in hem zeker zo’n grote vijand als Berlusconi.

Monti probeert de verdeel-en-heerspolitiek van Berlusconi richting de bonden voort te zetten door ze – inclusief cgil – altijd apart te ontvangen.

Met verdeeld succes. In december organiseerden de drie bonden voor het eerst in zes jaar weer gezamenlijk een nationale staking. En begin dit jaar presenteerden ze samen een voorstel hoe Italië weer kan groeien. cgil heeft nog steeds de grootste moeite met de hervormingen die het zakenkabinet voorstelt zoals liberalisering van markten, het snijden in pensioenen en de afschaffing van ontslagbescherming. Het meest fanatiek pleit voorzitter Camusso voor landelijke collectieve arbeidsovereenkomsten naast bedrijfs-cao’s voor de details, maar de andere bonden willen vooral duidelijk krijgen wat de werkelijke intenties van Monti zijn. Zij zien meer in inbinden vanwege de crisis dan de ramkoers van cgil. Die bond moet alleen een fanatieke achterban bedienen, zoals fiom. De bond die het gehate Fiat- management via een handtekeningenactie dwong tot een nieuw referendum over het arbeidscontract. Zelfs Fiat-baas Marchionne krijgt de fanatiekste vakbond dus niet stil.

Tekst: Maarten Veeger

21

FORUM #02/26.01.12

luca zennaro/anp

Alleen acties tegen kortingen

Ze moeten begrijpen hoe snel de wereld aan het veranderen is, en zich openstellen voor het proces van verandering.’

De Winter of discontent van eind jaren zeventig ligt voor veel mensen nog vers in het geheugen. Toen werd het land door wijdverspreide stakingen grotendeels platgelegd. Labour verloor de verkiezingen en Margaret Thatcher bracht de bonden in de jaren tachtig vervolgens op hun knieën.

Sinds die tijd is het aantal vakbondsleden meer dan gehalveerd tot 5,5 miljoen. Nog maar één op de zes werknemers in de private sector is lid van een bond. Over slechts een derde van de lonen in de private sector wordt nog collectief onderhandeld. Werknemers hebben bonden vaak niet meer nodig om voor hun rechten op te komen, en er zijn nu werknemersraden. De acties van het personeel van British Airways zorgen soms nog wel voor tientallen miljoenen schade voor de luchtvaartmaatschappij, maar vakbonden tellen eigenlijk alleen nog maar in de publieke sector waar gemiddeld 72 procent van de werknemers lid is. Dankzij hun organisatiegraad kunnen metrobestuurders het openbaar vervoer grotendeels ontregelen. Een Organising Academy moet helpen om leden te mobiliseren, terwijl het Partnership Institute de dialoog aangaat met werkgevers. Bonden organiseren allerlei projecten om werknemers verder op te leiden. Op aandeelhoudersvergaderingen stellen zij zich actief op in discussies over salarissen aan de top. De huidige bezuinigingen geven de vakbonden een platform om naar voren te treden. Zij willen met de regering meedenken over de aanpak van de economische problemen. Ze stellen zich op als voorvechters voor het brede publiek, tégen de uitholling van belangrijke overheidsdiensten, en vóór werknemersrechten en goede arbeidsomstandigheden. Ze willen af van het oude beeld van de vijandige bonden. Het zijn echter de acties tegen kortingen op ambtenarenpensioenen en -salarissen die de meeste publieke aandacht krijgen.

Tekst: Maaike Veen

December vorig jaar organiseerden de drie Italiaanse bonden voor het eerst sinds zes jaar weer een gezamenlijke staking

spencer platt/anp

actueel

Er wordt nog wel gestaakt in de Verenigde Staten tegen nieuwe regels van de ‘baas’ bijvoorbeeld, maar de steun voor vakbonden is sterk afgebrokkeld

Verenigde Staten Uit de markt geprijsd Indiana had er economisch veel beter voor kunnen staan volgens de Kamer van Koophandel daar. Als het tenminste – net als Wisconsin en andere door de Republikeinen gedomineerde staten – eerder de wet had ingevoerd die deze maand op de agenda staat: de right-to-work legislation. Die wet moet het mogelijk maken dat werknemers niet langer verplicht zijn een financiële bijdrage te betalen aan een vakbond die hun belangen behartigt, ook als zijn ze er geen lid van. ‘Een kwart tot de helft van de bedrijven, die banen willen creëren, blijft weg uit staten waar die wetgeving niet geldt’, zegt Brian Bosma, woordvoerder van de Republikeinen in Indiana in the New York Times.

‘Daar moeten we wat aan doen.’

Het mag de enige manier zijn in de Verenigde Staten om arbeidsrelaties te regelen, de vakbond staat er steeds meer onder druk. ‘Begrijpelijk’, vindt John Sampson, voorzitter van de economische ontwikkelingsgroep Northeast Indiana Regional Partnership in the New York Times. Want, zo legt hij uit, de lonen zijn niet alleen een stuk hoger bij bedrijven waar de vakbond dominant aanwezig is, bedrijven zijn ook minder flexibel om kosten te besparen.

En dan blijven ze dus liever weg.

Officieel hebben werknemers het recht om ad hoc een vakbond te beginnen. Zodra een minimum van 30 procent van de handtekeningen van de werknemers is bereikt, organiseert de overheid binnen negentig dagen een stemming. Is de meerderheid van de werknemers vóór, dan is de vakbond officieel. Maar de Amerikaanse

22

vakbonden verliezen al jaren gestaag terrein: nog maar 7 procent van de werknemers is lid. Het verdwijnen van fabrieksarbeid speelt daarbij een rol, de belangrijkste reden is echter dat vakbonden zich uit de markt hebben geprijsd. Volgens econoom Barry Hirsch van Georgia State University, ondermeer omdat de lonen in ondernemingen waarin collectief wordt onderhandeld gemiddeld 20 procent hoger zijn dan in bedrijven zonder vakbonden.

Omdat er praktisch geen verschillen zijn in productiviteit kunnen die kosten alleen maar worden afgewenteld op de klant. Vroeger was dat nauwelijks een probleem, aangezien de sectoren waarin de vakbeweging het meest actief was, gedomineerd werden door een klein aantal grote ondernemingen met vergelijkbare loonkosten. Maar dat is wel veranderd sinds de concurrentie ook van buiten de vs toenam. Juist die ondernemingen konden vaak niet de flexibiliteit opbrengen om op de veranderingen in te spelen en gingen failliet. Kijk maar naar de Amerikaanse auto-industrie: de ‘grote drie’ hadden bij het uitbreken van de financiële crisis in 2008 zulke lasten aan pensioenen ziektekostenverplichtingen opgebouwd dat overleven zonder staatsteun niet mogelijk was.

Sinds de recessie is de steun voor vakbonden nog verder afgebrokkeld. Met een hardnekkige werkloosheid van rond de 9 procent weegt voor menig werknemer het voordeel van een vakbond niet op tegen de risico’s van een faillissement van de werkgever.

Tekst: Jeroen Ansink

FORUM #02/26.01.12

belrondje

Vakbeweging 2.0?

De fnv gooit het roer om. De grootste vakcentrale van Nederland ‘heft zichzelf op’ en de komende maanden gaat een commissie onder leiding van Kamerlid Jetta Klijnsma nadenken over wat ervoor in de plaats kan komen.

Wat moet die nieuwe vakbeweging gaan doen?

Tekst: Jan Buevink | Foto’s: Christiaan Krouwels /fmax

Joris van der Waart / Gleijm & Van der Waart (communicatie) / Eindhoven

‘Niet rollebollend over straat’ ‘Mijn beeld is dat de bonden nogal eenzijdig zijn samengesteld met een oververtegenwoordiging van oudere, blanke mannen. Om serieuzer genomen te worden, zullen ze meer vrouwen, jongeren, allochtonen en gehandicapten moeten verleiden om lid te worden. Door het aanbieden van zaken als verzekeringen, opleidingen, inkoopvoordelen en juridisch advies kunnen ze aantrekkelijker worden voor die groepen.

Esther Raats-Coster / Zzp’er / Den Haag

‘Meer gaan coachen’ ‘Werknemers willen steeds meer zelfredzaamheid en de bonden moeten daar op inspringen. Ze moeten dus niet meer alleen wat brullen over verworven rechten, maar ook een coachende rol willen spelen. Daarbij moeten ze differentiëren tussen verschillende groepen als kenniswerkers, handwerkers en leeftijdscategorieën. Voor oudere leden zal het vooral gaan over de vraag hoe ze gemotiveerd kunnen blijven en aantrekkelijk voor werkgevers. Voor jongeren ligt de nadruk

meer op wat ze nodig hebben voor een optimaal functioneren. Dat gaat verder dan de traditionele arbeidsomstandig­ heden: een kind van 10 heeft tegenwoordig vaak al een pc met meer mogelijkheden dan de gemiddelde werknemer.’

‘De bonden moeten jongeren ook een steviger positie geven in de pensioendiscussie. Als zij nu niet volop mee kunnen praten, mogen ze straks de rekening betalen. Voor zzp’ers zie ik geen plek in de nieuwe vakbeweging. Mensen die voor eigen rekening en risico werken, zijn ondernemers en verschillen fundamenteel van mensen die in loondienst zijn.’

John Martens / Martens & Zoon (rioleringen en leidingsystemen) / Oosterhout

‘Vaker naar lange termijn kijken’ ‘De vakbonden hebben een duidelijke achterban die belangen heeft waar je als ondernemer op de een of andere manier toch wel mee te maken krijgt. Dat die individuele belangen op een hoger niveau bij elkaar komen, is alleen maar goed. Dan zijn de ergste emoties eraf en kun je makkelijker afspraken maken. Het is handiger om met één partij over loonsverhogingen te vechten dan wanneer je honderden verschillende

23

Sommige vakbonden doen dat al, maar het kan meer en ze moeten het beter uitdragen. Ze moeten echt het maatje van de werknemer worden.’

‘Om de bonden hangt nu nog te vaak een wat negatieve geur: stakingen, barricades, het neigt allemaal een beetje naar het agressieve. Ik zeg absoluut niet dat de nieuwe vakbeweging nooit meer mag staken, maar als ze het doet, moet ze wel klip en klaar aantonen dat het om een echte misstand gaat.

Waar ze in elk geval mee moeten ophouden, is rollebollend met elkaar over straat gaan.’

FORUM #02/26.01.12

minigevechtjes moet voeren.’

‘De nieuwe vakbeweging zal wel verder moeten kijken dan de wensen van het traditionele ledenbestand: de blanke 50-plusmannen. Dat heeft ze de laatste jaren te weinig gedaan waardoor ze een van de meest conservatieve bewegingen is geworden die zo’n beetje tegen elke vernieuwing was. Daardoor werd ze ook minder aantrekkelijk voor nieuwe doelgroepen. Versoepeling van het ontslagrecht gaat misschien in tegen het belang van de oudere werknemer, maar het is wel beter voor de jongere voor wie het belangrijk is dat de Nederlandse economie sterkt blijft.’

vijf vragen aan

melissa hathaway

‘Verwacht ­ geen digitale veilig­heid van overheden’ Nederland heeft sinds 1 januari dan wel een landelijk expertisecentrum voor digitale criminaliteit, maar daarmee is die criminaliteit niet gestopt. Dat zegt Melissa Hathaway, de Amerikaanse topexpert op het gebied van digitale veiligheid. ‘Goede beveiliging is een taak voor het bedrijfsleven.’

Is het gevaarlijk op het internet?

‘Heel erg gevaarlijk. Criminelen zijn veel te goed, die kun je als bedrijf niet tegenhou­ den. Ik ga er vanuit dat elke computer op één of andere manier is gehackt. Je moet daarom niet alleen kijken naar wat je binnenhaalt (aan virussen bijvoorbeeld; red.). Daar wordt doorgaans ook wel aan gedacht. Veel belang­ rijker is om te monitoren welke informatie je ‘lekt’ naar buiten. Als een bedrijf bedrijfsge­ gevens via internet toegankelijk wil maken, weet dan dat ík er ook bij kan. Ik zou als be­ drijf daarom vaststellen wat mijn belangrijk­ ste informatie is en me heel bewust afvragen: moet die wel online?’

Waarom is software zo hackbaar?

‘Er is een markt voor imperfectie. Dat komt omdat er geen duidelijke consequenties zijn verbonden aan falende databeveiliging. De 24

enige oplossing is transparantie. In de vs moeten bedrijven sinds kort alle, maar dan ook echt álle, beveiligingsdoorbraken mel­ den. Dat zal bedrijven aanzetten om hun softwareleveranciers op de huid te zitten, want elke inbraak doet afbreuk aan hun re­ putatie. Een hack bij het Amerikaanse retail­ bedrijf tj Maxx in 2006 heeft de winkelketen 1 miljard dollar gekost. Hackers kregen via gestolen gegevens van 45 miljoen klanten toegang tot het betalingsverkeer.’

Internetcriminaliteit is grensoverschrijdend.

Toch verwacht u niet veel van de overheden.

Waarom niet?

‘Wereldwijd zijn er maximaal 26 bedrijven die de internettoegang controleren. Daar kun je sneller afspraken mee maken dan met 158 landen. Bedrijven en hun vertegenwoordi­ gende organisaties zouden daar op aan moe­ ten dringen. Ik zou voor mijn veiligheid niet wachten op actie van overheden. In de vs zijn sinds 2009 meer dan vijftig wetsvoor­ stellen ingediend om de digitale veiligheid te verbeteren. Niet een ervan is aangenomen.’

Hoe veilig is het Nederlandse net?

‘Hier gaat het behoorlijk goed. Nederland is de pionier van Europa op het gebied van be­ veiliging van internet. Jullie waarschuwings­ organisatie govcert is één van de beste in zijn soort in Europa en misschien wel ter we­ FORUM #02/26.01.12

reld. Nederland is het eerste land dat de aan­ bevelingen van de eu over digitale veiligheid omgezet heeft in actie. Het goede is dat over­ heid en bedrijfsleven als partners samenwer­ ken in het Nationaal Cybersecurity Centrum.

Die werkwijze zit blijkbaar in jullie dna.’

Is een cybersecurity centrum voldoende?

‘Het probleem is niet weg nu er een cyber­ security centrum is dat gegevens over hacks en lekken verzamelt. Er moet echt meer transparantie komen over datalekken en gestolen gegevens. Dat is niet leuk, maar de overheid moet het bedrijfsleven soms on­ prettige dingen laten doen.’

‘Uiteindelijk zijn bedrijven verantwoorde­ lijk voor hun data, niet de softwarefabrikant of de internetprovider. Dat principe moet in­ ternationaal afgestemd worden en daar kan Nederland een heel belangrijke rol in spelen.

Andere landen zullen zich niet snel bedreigd voelen als Nederland zoiets voorstelt. Het gaat er niet om dat elk land dezelfde regels krijgt, dat is niet praktisch. Maar principeaf­ spraken wel. Vergelijk het met verdragen: er zijn verdragen die ervoor zorgen dat de post internationaal correct wordt bezorgd, terwijl de posterijen niet overal ter wereld gelijk ge­ organiseerd zijn. Zoiets moet ook kunnen voor internetveiligheid.’  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Justin Sullivan/hh

uitspraken

‘Vrouwen die hun erotisch kapitaal benutten verdienen 10 tot 20 procent meer.’

Catherine Hakim in Opzij van februari 2012

‘Ik zeg geen nee in noodgevallen.’

Staatssecretaris Henk Bleker (cda) over de vraag of hij partijvoorzitter wil worden, nrc Handelsblad van 18 januari

‘De PvdA is links. Laten we daar niet ingewikkeld over doen.’

PvdA-partijvoorzitter Hans Spekman, de Volkskrant van 23 januari

‘Het kan niet zo zijn dat je door de belastingbetaler overeind wordt gehouden en van zijn centen bonussen uitkeert.’

GroenLinks-Kamerlid Bruno Braakhuis, Het Financieele Dagblad van 18 januari

‘Vroeger dacht ik altijd: alle mensen met een uitkering willen eigenlijk graag werken. Nou, dat geldt misschien maar voor 80 procent.’

Andrée van Es, Vrij Nederland 14 januari 2012

‘De cda’er die met 86 poten in het bedrijfsleven stond en wist wat er speelde, is er niet meer.’

Zeeuws Commissaris van de Koningin Karla Peijs, de Volkskrant van 23 januari

‘Mark Rutte, als onder jouw verantwoordelijkheid dagelijks ruim tweehonderd mensen werkloos worden, dan wordt het tijd dat je zelf ontslag neemt.’

PvdA-leider Job Cohen, de Volkskrant van 23 januari

‘De grootste ramp die een columnist kan overkomen is een ramp. Want wat kun je daar nou nog aan toevoegen?’

Columnist Rob Hoogland, Vrij Nederland van 21 januari

‘Van subsidies worden mensen maar lui.’

Timo Huges, directeur FloraHolland, Elsevier van 21 januari

25

FORUM #02/26.01.12

achtergrond

amerika versus europa

Wie verslaat de crisis het best?

26

FORUM #02/26.01.12

De Verenigde Staten kampen net als de Europese Unie met een torenhoge schuldenlast. Maar anders dan in Europa lijkt de economie er niet onder te lijden. Amerikaans lesje crisismanagement?

Tekst: Jeroen Ansink | Foto’s: Black Star/hh

Het gaat de goede kant op met de Ameri­ kaanse economie. Dat zei president Barack Obama begin januari naar aanleiding van de nieuwste economische cijfers. Daaruit blijkt dat de werkloosheid is gedaald tot 8,5 pro­ cent, het laagste niveau sinds februari 2009.

‘Sinds 2005 zijn er niet meer zo veel banen geschapen in de private sector als in het afge­ lopen jaar.’ Ook de cijfers over de laatste zes weken van 2011 waren positief. De Ameri­ kaanse economie verbeterde in alle regio’s, vooral dankzij sterke verkopen rond de feest­ dagen, zo meldde de Federal Reserve.

En dat allemaal ondanks een groeiende staats­ schuld, politiek gekrakeel dat structurele her­ vormingen vertraagt, en een afwaardering van een triple-A naar een double-A+ status.

De Amerikaanse economie lijkt er niet onder te lijden.

Net als Europa worstelen ook de Verenigde Staten met een hardnekkige schuldcrisis.

Maar Amerika is haar perfecte krediet­status vooral kwijtgeraakt omdat het door Repu­bli­ 27

FORUM #02/26.01.12

keinen gedomineerde Congres aanvankelijk weigerde om het schuldplafond te verhogen.

Wel hebben de Verenigde Staten het pro­ bleem dat de federale overheid haar huis­ houdboekje maar niet op orde kan brengen.

Het begrotingstekort bedraagt momenteel 7 procent, waardoor de schuldberg binnen een jaar of tien Italiaanse proporties kan aanne­ men.

Ondanks die donkere wolken aan de horizon zien beleggers het land nog steeds als een vei­ lige haven. Dat vertaalt zich in goedkoop Amerikaans schatkistpapier: de federale over­ heid kan voor minder dan 2 procent een tien­ jarige lening afsluiten, een fractie van de rente die bijvoorbeeld Italië en Griekenland moeten ophoesten. Bovendien lijkt de Amerikaanse economie zelf weinig last te hebben van de schuldcrisis, terwijl bijvoorbeeld Nederland terug dreigt te vallen in recessie. Wat hebben de Verenigde Staten dat Europa ontbeert? Vijf lessen.

achtergrond

Een fiscale unie Het grootste verschil tussen Amerika en Europa is dat de Verenigde Staten een fiscale unie vormen. Geld van belastingbetalers in New York vloeit hierbij zonder problemen via Washington naar werklozen in bijvoorbeeld Michigan. Overheidsuitgaven kunnen daarnaast gefinancierd worden door obligaties die de federale overheid garandeert. In Europa bestaat een vergelijkbare eurobond nog niet: de Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Sarkozy hebben dat idee zelfs categorisch verworpen.

Amerika’s fiscale integratie blijkt bovendien extra stabiliteit te verschaffen aan de afzonderlijke staten, die hun eigen obligaties kunnen uitgeven. Zo blijken beleggers het dreigende bankroet van bijvoorbeeld Californië als een afzonderlijk probleem te beschouwen. De Griekse schuldenberg daarentegen zorgt er juist voor dat ze een domino-effect vrezen. Anders dan bij de euro is het kennelijk onvoorstelbaar dat de dollarunie uiteen zou kunnen vallen.

Soepel schakelen tussen overheid en centrale bank Oud-president Bill Clinton stipt het in zijn nieuwe boek Back to Work nog even aan: de vs wisten eind 2008 een complete instorting van het financiële stelsel alleen te voorkomen door een snel en grootschalig ingrijpen van het ministerie van Financiën en de Amerikaanse centrale bank. De Federal Reserve (Fed) reserveerde 1.200 miljard dollar om het bankenstelsel te steunen en het Congres autoriseerde daarnaast nog eens 700 miljard dollar om giftige kredietderivaten op te kopen.

Dergelijke een-tweetjes zijn in Europa momenteel ondenkbaar. Omdat elke lidstaat zich laat leiden door een binnenlandse agenda is er geen vergelijkbare centrale autoriteit die het algemeen belang boven alles stelt. De Europese Centrale Bank (ecb) heeft daarnaast een strikt mandaat dat zich bijna alleen richt op het beteugelen van de inflatie, een prioriteit die gedeeltelijk is ingegeven door de hyperinflatie die Duitsland trof na de Eerste Wereldoorlog. De Fed ziet het echter ook als haar taak om de economie te stimuleren, en kan daar gemakkelijk geld voor laten bijdrukken. Zo heeft de bank via kwantitatieve verruiming al honderden miljarden dollars in de economie gepompt, iets waaraan de ecb zich tot nog toe niet gewaagd heeft.

Sluitende staatsbudgetten en geen bailouts Pakweg 175 jaar geleden worstelden de vs met eenzelfde schuldencrisis als Europa nu. Investeringen van voornamelijk Europese financiers in de katoenindustrie hadden tot een speculatieve zeepbel geleid die tijdens een periode van economische achteruitgang in het Verenigd Koninkrijk uiteenspatte. De paniek van 1837 ontketende een van de diepste recessies in de geschiedenis van de vs en leidde tot een golf van wanbetalingen van staten. Het beleggersvertrouwen werd zo aangetast dat zelfs de federale overheid, die tot dan toe een onberispelijke kredietscore had, 28

FORUM #02/26.01.12

haar obligaties niet meer aan Europa kwijt kon. Aan de paniek kwam pas een eind toen Washington besloot om geen bailouts meer toe te staan. Het gebrek aan een vangnet dwong de noodlijdende deelstaten tot structurele hervormingen. Vandaag de dag zijn de meeste staten verplicht om een sluitend budget te hebben en voorrang te geven aan de belangen van obligatiehouders. De weinige keren dat een lokale overheid wél uit de brand wordt geholpen, zoals New York City in 1975, zijn extreem pijnlijk. De stad moest diep snijden in haar uitgaven, bezuinigingen die vele malen zwaarder waren dan die in Griekenland nu.

En daarna bleef New York nog jaren onder curatele. Die harde lijn lijkt in Europa vooralsnog te ontbreken.

Geen stammenstrijd De Verenigde Staten zijn niet alleen in economisch opzicht meer geïntegreerd dan Europa, maar ook op sociaal en cultureel vlak. Ondanks een veelvoud aan landen van afkomst hebben Amerikanen een duidelijke identiteit met een gemeenschappelijke taal en een gedeelde geschiedenis. De arbeidsmobiliteit is hoog: Amerikanen hebben weinig moeite om hun boeltje op te pakken voor een betere baan in een staat aan de andere kant van het continent. Europa is daarentegen nog steeds een lappendeken van volkeren die in tijden van crisis een neiging tot navelstaren tonen. In Griekenland steekt zelfs het nationalisme de kop op: ziedende demonstranten hebben de Duitse bondskanselier Merkel al vergeleken met een nazi. Daarbij vergeleken ondergaan de Amerikaanse lidstaten de crisis opmerkelijk gelaten: de weigering van president Obama om het bijna failliete Californië financieel bij te springen leidde twee jaar geleden bijvoorbeeld nauwelijks tot protesten. Laat staan dat de president voor een nazi werd uitgemaakt.

amerika lijkt beter te gedijen door het openzetten van de geldkraan Geen pardon voor sceptici Het gebrek aan slagkracht in Europa doet denken aan de dagen dat Amerika nog een confederatie was. Voordat het land een grondwet had werden de dertien staten geregeerd door de Articles of Confederation, een tandeloos document dat het centrale gezag niet de mogelijkheid gaf om onafhankelijk belastingen te heffen. Omdat deze situatie de kredietwaardigheid van het piepjonge land in gevaar bracht, werd besloten om het document te verstevigen. Net als in Europa was het probleem dat een grondwetswijziging alleen mogelijk was met unanimiteit van stemmen. Hoewel de meeste staten akkoord gingen, bleef met name Rhode Island dwarsliggen met eenzelfde hardnekkigheid als het Verenigd Koninkrijk tegenwoordig in Europa. De confederatie had echter geen tolerantie voor een ‘Amerika van twee snelheden’ en voerde de druk genadeloos op. Rhode Island ging pas overstag toen de staat uit de vrijhandelszone dreigde te worden gezet.  www.vno-ncw.nl/eurocrisis

Wacht eens even…

Nu lijkt de Amerikaanse economie beter te gedijen door het openzetten van de geldkraan. De geluiden over de economische prestaties van de vs zijn (voorzichtig) positief, terwijl het licht voor Europa op rood staat of op zijn minst oranje: minder groei of zelfs stilstand. Maar wie op lange termijn beter af is, Europa of de Verenigde Staten, moet nog blijken. Dat de ecb zich niet aan kwantitatieve verruiming van honderden miljarden euro’s heeft gewaagd zoals de Federal Reserve, is een bewuste keuze. Want onbeperkt de geldkraan openzetten, daar gelooft Europa niet in: ooit breekt de dag aan dat de verruiming ‘ongedaan moet worden gemaakt’. Slaagt de Federal Reserve erin dat tijdig te doen of niet? De toekomst zal uitwijzen of Europa lessen had moeten leren van de Verenigde Staten of dat het precies andersom zal zijn.

29

FORUM #02/26.01.12

Vage kennis In de nieuwsbrief van de Erasmus Universiteit Rotterdam, mijn ouwe universiteit, wordt melding gemaakt van een proefschrift over zelfcontrole. Het stoppen met roken wordt daarin vergeleken met het beginnen met sporten. Voor de juiste timing (goede voornemens) had de promotie beter in december kunnen plaatsvinden.

Promovendus Benjamin de Boer stelt vast dat stopcontrole draait om niets doen (je ziet af van roken, vet eten of alcohol drinken) en dat startcontrole juist draait om iets doen (sporten, vroeg opstaan, achterstallige klusjes). Niet echt wereldschokkend, maar het wordt erger.

Mensen met een hoge mate van stopcontrole roken en drinken minder. Mensen met een hoge mate van startcontrole sporten meer. En van dat laatste word je blijer dan van het eerste, want daar heb je hooguit minder last van dan voorheen.

De Faculteit der Sociale Wetenschappen heeft dit proefschrift laten passeren, en dan weet je het eigenlijk wel. In de sociale hoek wordt vaker gepromoveerd op onderwerpen die worden gekenmerkt door open deuren en nietszeggendheid.

Cabaratier Youp van ’t Hek wijdde een deel van zijn oudejaarsconference aan een ander onderzoek, ook van de Erasmus Universiteit. Dat ging over de psychologie achter het gebruik van winkelmandjes en -wagentjes. Mensen met een winkelmandje zijn geneigd eerder snoep te kopen, luidde de samenvatting van Youp, die het onderzoek grote onzin vond.

Volgens onderzoeker consumentengedrag Bram van den Bergh heeft de cabaretier zijn onderzoek echter ‘totaal uit zijn verband getrokken’. Dat ging namelijk over het verschil tussen handelingen met gebogen (mandje) of met gestrekte (wagen) arm. Met gebogen armen zijn mensen meer ontvankelijk en op de korte termijn gericht. Met gestrekte arm wijs je af en kijk je verder.

Jaja.

Van langer geleden herinner ik me een proefschrift over gedrag dat mensen op een terras van een café vertonen. De promovendus had dat onderzocht door langdurig op een terras te zitten en rond te kijken. Zo lust ik er nog wel één. Als het niet echt was gebeurd, was het een leuke studentengrap geweest.

Er wordt wel eens geklaagd over wetenschappelijke kennis die op de plank blijft liggen en het bedrijfsleven niet bereikt. Die kennis kan niet worden toegepast en krijgt geen maatschappelijk nut.

Soms is dat niet erg.

Paul Scheer

jeroen poortvliet

column scheer

tien vragen aan monika milz

‘Nu staat er druk op’ Overheid en bedrijfsleven maken sinds vorig jaar afspraken om de economie te vergroenen: de Green Deals. Monika Milz gaat erop toezien dat er ook echt iets van de grond komt. Zij is voorzitter van de Green Deal Board. ‘Zichtbaarheid is geen doel op zich.’

Tekst: Remko Ebbers Foto: Christiaan Krouwels

30

FORUM #02/26.01.12

Monika Milz De van oorsprong Duitse Monika Milz (54) heeft sinds 1980 verschillende functies gehad bij abn Amro en de Rabobank Groep. Bij de laatste bank was ze onder andere directeur grootbedrijf, directeur mkb en directeur communicatie. In 2010 nam ze een sabbatical. Milz is bestuursadviseur en toezichthouder bij onder andere de Duits-Nederlandse Handelskamer, de Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel, de Hogeschool van Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam en Conquaestor.

Wat gaat u eigenlijk doen? Als een leerplichtambtenaar alle projecten langs om te kijken of iedereen wel hard werkt?

‘Och hemel nee. Het gaat heel belangrijk wor­ den om contacten te leggen, ook tussen de deelnemers aan verschillende projecten. Ze kunnen van elkaar leren, terwijl de projecten nog in ontwikkeling zijn. Hoe dat in de prak­ tijk gaat, zal natuurlijk ook afhangen van de manier waarop de leden van de Green Deal Board dat zelf willen doen. Ik stel me voor dat ze zich – naast het volgen van het totaal – alle­ maal verdiepen in twee of drie projecten die het dichtst bij hun eigen interesses liggen.’

Uw benoeming kwam in november, in februari hoopt u de complete Green Deal Board voor te stellen. Wat hebt u de afgelopen tijd gedaan?

‘De afgelopen tijd heb ik gebruikt om mezelf in te werken en in te lezen. Verder heb ik nagedacht over de samenstelling van de board en mensen gesproken waarvan ik dacht dat die daar misschien bij zouden passen.’

U bent onder meer bestuurslid van de Nederlands-Duitse Handelskamer. Is dit voorzitterschap anders?

‘De Green Deal gaat over een maatschappelijk veranderingsproces met verschillende par­ tijen. Dat is heel wat anders dan toezicht hou­ den op een organisatie. Minder in de achter­ uitkijkspiegel kijken, meer met een holistische blik op het hele proces. De board moet door actieve betrokkenheid iedereen vooruit drij­ ven en ervoor zorgen dat de partijen niet blij­ ven hangen in moeizaam gerealiseerde com­ promissen. Een compromis is het resultaat van weerstand. Consensus is iets gezamen­ lijks, dat is beter.’

31

Wilt u een duidelijk zichtbare board of één die achter de schermen werkt?

‘Zichtbaarheid is geen doel op zich. Ik hoop dat de leden hun werk geïnspireerd doen. De één zal wat meer zichtbaar zijn dan de ander, dat ligt vooral aan zijn of haar netwerk. Het is anders dan bij de afm, die is er ter bescher­ ming. Die moet zichtbaar zijn ter versterking van het vertrouwen in de financiële instellin­ gen. De Green Deal Board is er om hordes weg te nemen die opdoemen tijdens de ontwikke­ ling van de initiatieven.’

Waarom bent u eigenlijk nodig? Een succesvol project bewijst zichzelf toch?

‘De partijen die betrokken zijn bij de koepel­ deal Groene Groei hebben zelf bedacht dat er een Green Deal Board moest komen. Het helpt om de boel de goede kant op te lokken.

Alleen in een ideale wereld is geen toezicht nodig op maatschappelijke veranderingspro­ cessen. Het kan ook wel zonder, maar nu staat er druk op.’

Van Green Deals is gezegd dat het oude wijn in nieuwe zakken is. Kunt u er nieuwe wijn van maken?

‘Dat de initiatieven niet helemaal nieuw zijn, vind ik niet zo heel erg interessant. Door het Green Deallabel zijn de intenties concreet gemaakt en vertaald naar actie. Vervolgens wordt gevolgd of de intenties ook werkelijk worden uitgevoerd. Daardoor kan worden vastgesteld welke projecten niet vooruit zijn gegaan en waarom wel of niet.’

mensen wordt, die zijn werk geïnspireerd doet. Niet dat de leden denken: ‘O God, nu moet ik weer naar die Green Deal Board.’ Ten tweede als de board ongeacht veranderingen in de politiek de komende jaren intact blijft.’

Wat verwacht u van uw medebestuursleden?

‘Ik hoop dat ze zich kunnen blijven concen­ treren op wat ze willen bereiken. Ze moeten er geen debating-forum van maken.’

De board gaat een gemêleerd gezelschap worden. Waar verwacht u dat leden tegenover elkaar komen te staan?

‘Het is niet de bedoeling dat zoiets gebeurt.

Wij zijn eerder het luisterend oor waar je naar toe gaat als een initiatief vast dreigt te lopen.

We gaan niet de conflicten van de partners uit de deal overnemen, maar helpen met het vin­ den van een oplossing. Dat vraagt creativiteit, maar ook liefde voor het onderwerp en voor de partijen die het even niet met elkaar kun­ nen vinden.’

U kunt niet straffen bij wanprestatie. Is dat niet jammer?

‘Aandacht kan ook impact hebben. Iedereen maakt liever deel uit van een succes dan van een mislukking. Ik zie dit niet als toezicht houden, dat klinkt te negatief. Ons werk zal bestaan uit welwillende aandacht, applaus en hier en daar opmerken: stel je niet aan, pak door. Het is net als met sport: succes moet in de persoon zitten, niet in geld of straf.’  www.vno-ncw.nl/greendeal

Wanneer bent u geslaagd als voorzitter van het Green Deal Board?

‘Als de board een groep positief ingestelde FORUM #02/26.01.12

vreemde ogen

‘Genieten van wat je hebt’

Gabriella Rolli (47) Nationaliteit: Italië Functie: programmadirecteur

vaccins bij Crucell Hier sinds: 2011

‘De situatie in Italië was niet mijn eerste reden om naar het buitenland te gaan, maar heeft zeker meegespeeld. Ik was geen supporter van Berlusconi en ben blij dat hij van het politieke toneel is verdwenen. De technische regering die nu is aangesteld, heeft nog veel werk te doen.’

‘Ik heb me altijd onzeker gevoeld in Italië, met alle bureaucratie en gebrek aan service. Wat mij in Nederland zo aanspreekt, is de organisatiegraad en een hoog niveau van beschaving, respect en vrijheid. Ik ben nog steeds verbaasd als ik voorrang krijg in het verkeer. Ik kom tenslotte uit Italië. Nederlanders hebben een sociale houding die Italianen missen. Italianen zijn meer individualistisch.’

‘Maar als mensen kritiek hebben op Italië, voel ik me wel aangesproken. Er zijn ook veel goede Italianen. Het is niet alleen spaghetti-­maffiamandolino. Het is altijd makkelijk om kritiek te 32

hebben zonder dieper in te gaan op de situatie. Nederland is ook niet alleen maar tulpen en marihuana.’

‘Ik had twee sollicitaties lopen: één in Nederland en één in België. Het werd Nederland vanwege het bedrijf, de mensen die er werken en de waarden die het uitdraagt. Zoals het helpen van mensen in ontwikkelingslanden. Mijn man, een Brit, werkt ook bij een farmaceutisch bedrijf. Dat is in Zwitserland gevestigd. Hij is zo vaak mogelijk hier, bij mij en onze zoon van 4, een adoptiekind uit China. We zijn een gemengd gezin en dat vind ik leuk. Van elke cultuur kun je iets leren.’

‘We zijn hier pas een half jaar, maar het plan is nu te blijven. Ik houd van de manier van leven hier. Tijdens mijn sollicitatiegesprek in februari was het grijs, regenachtig en mistig. Ik kon niets van het land zien. Maar Nederlanders leven hun leven, wat er ook gebeurt. Zelfs in de regen en FORUM #02/26.01.12

als het donker is gaan ze winkelen en fietsen. Ze genieten van wat ze hebben.’

‘Het valt me ook op dat oudere mensen nog zelfvoorzienend zijn. Je ziet oude vrouwtjes op een scootmobiel met hun hondje in het mandje. Toen mijn ouders over waren, heb ik scootmobiels gehuurd. Dat zou in Italië niet mogelijk zijn.’

‘Ik kan niks negatiefs noemen, of het moet het eten en de taal zijn. En dan woon ik ook nog een keer in Oegstgeest, met een dubbele ‘g’. Aan de directheid moest ik wennen. Soms reageren Nederlanders agressief als je ergens anders over denkt dan zij. Ze zien dat als kritiek, terwijl het er mij om gaat dat niet alles zwart of wit is.

Ik denk dat er veel nuances zijn.’  Tekst: Paul Scheer Foto: Erik van der Burgt

rubrieksnaam

mvo nederland/the social company

Lageweg: ‘mvo gaat pijn doen’

Maatschappelijk verantwoord ondernemen is niet meer weg te denken uit het reguliere bedrijfsleven. vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes zat vooraan bij het nieuwjaarsevenement van mvo Nederland

Het gaat goed met maatschappelijk verantwoord ondernemen, concludeert Willem Lageweg, directeur van mvo Nederland.

Maar het gebruik van grondstoffen moet nog veel verder omlaag en er moeten nieuwe verhoudingen komen tussen werkgevers en werknemers. Dat gaat soms pijn doen, voorspelt hij.

Ruim zeshonderd geïnteresseerden kwamen af op de nieuwjaarsbijeenkomst van mvo Nederland in de Van Nelle Ontwerpfabriek in Rotterdam. Het thema was dit jaar ‘Mvo in de versnelling’. Het evenement werd georganiseerd door mvo Nederland samen met het Initiatief Duurzame Handel, vno-ncw en mkb-Nederland.

Tijdens het nieuwjaarsevenement presenteerde Lageweg het trendrapport ‘Blik op mvo’ over de trends voor 2012. Die komen er op neer dat maatschappelijk verantwoord ondernemen ingebed wordt in de dagelijkse bedrijfsvoering van ondernemingen, ook omdat klanten daar meer op gaan letten. Kosten voor duurzaamheid worden dan ook steeds minder gezien als extra’s, maar als onderdeel van het productieproces.

Lageweg was positief, maar hij plaatste de ontwikkelingen wel in perspectief. ‘We zien dat mvo doorzet bij het bedrijfsleven, ook in tijden van crisis en een terugtredende overheid’, aldus Lageweg. ‘Het is een onderwerp dat niet meer van de agenda zal gaan. Maar we hebben 33

FORUM #02/26.01.12

nog een lange weg te gaan voor we in balans zijn met wat de aarde ter beschikking stelt. Want dat is het referentiepunt. Wij staan nog maar aan het begin van een lange ontwikkeling. In sommige gevallen zal de voetafdruk van bedrijven 90 procent kleiner moeten.’

Oud-premier Lubbers erkende tijdens zijn toespraak voor de verzamelde gasten dat hij iets helemaal fout had gedaan. Hij heeft als premier niet in de gaten gehad hoe desastreus de financiële wereld bezig was.

Volgens Lubbers zijn we nog niet klaar met het ‘casinokapitalisme’. De oud-premier stelde voor om aan de drie p’s van people, planet, profit nog een vierde p toe te voegen: die van pneuma. Daarmee duidden de oude Grieken spiritualiteit aan. Het gaat niet alleen om geld verdienen, volgens Lubbers. Maar er is een aparte dimensie waar je kracht uit kunt putten door even afstand te nemen.

Behalve plenaire sessies met sprekers (onder wie vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes), was er een groot aantal interactieve sessies, workshops en masterclasses. De idee daarachter was dat de deelnemers van elkaars kennis te kunnen profiteren en zo de adoptie van innovaties en nieuwe inzichten versnellen. Niet iedereen hoeft het wiel opnieuw uit te vinden. www.mvonederland.nl

vereniging rubrieksnaam

personalia

Martijn van der Woerdt

Renée Jones-Bos is benoemd tot secretaris-generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Zij is ambassadeur in Washington en was eerder ambassadeur Mensenrechten en directeur-

Nieuwe bestuurs­ leden vno-ncw

Op 1 februari treedt Rob Kars als directeur in dienst van de branche­organisatie voor de woonmeubelindustrie en interieurbouwbedrijven cbm. Hij is de opvolger van Harry Nieuwenhuis die per 1 maart afscheid neemt wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Kars was de laatste drie jaar algemeen directeur van De Unie, vakorganisatie voor veelal leidinggevenden in het midden en hoger kader.

Per 1 januari is Pieter Hofstra, voorzitter van de vereniging Afvalbedrijven, namens de sector Afval en Recycling toegetreden tot het dagelijks bestuur van vnoncw. Dit is op een nieuw in te stellen zetel.

cbm

vereniging afvalbedrijven

Marco Diekstra is per 1 januari de nieuwe secretaris-generaal van de Stichting Sigarettenindustrie, ssi. Hiervoor was hij werkzaam voor de papier- en kartonindustrie.

van mensen met kanker. Sinds mei 2011 is hij bestuurslid van de ncv.

Marco Diekstra

Pieter Hofstra

Frank Schreve is benoemd tot lid van de raad van commissarissen van Fugro voor een periode van maximaal anderhalf jaar.

Gerben Plasmeijer, voorzitter van Independent Dutch Eventmarketing Association (idea), is per 1 januari toegetreden tot het algemeen bestuur van vno-ncw op een per 2012 nieuw in te stellen verenigingszetel voor idea.

Frank Pierik is de nieuwe voorzitter van de Nederlandse Cosmetica Vereniging (ncv). Hij volgt Pieter Maarleveld op. Pierik was hiervoor general manager van Coty Benelux. Hij is al jaren actief betrokken bij de ncv, onder andere door zijn lidmaatschap van de Groep Intensieve Distributie (gid) en als bestuurslid van Look good Feel better, de Stichting die zich richt op de uiterlijke verzorging

Rob Kars

Annemieke Nijhof verlaat advies- en ingenieursbureau Grontmij, waar zij lid van de raad van bestuur is. De datum van vertrek wordt nog nader bepaald.

Nijhof, verantwoordelijk voor de portefeuille water en energie, het Verenigd Koninkrijk, Midden- en Oost-Europa en duurzaamheid, heeft in goed overleg besloten haar functie neer te leggen.

idea

sodexo

Martijn van der Woerdt is gestart als cfo bij Sodexo Nederland.

Hij volgt Nico Wervers op die besloten heeft de organisatie te verlaten. Van der Woerdt trad in 1997 in dienst bij Sodexo en heeft sindsdien diverse functies vervuld waaronder divisie controller, eerst bij Sodexo Altys en meer recent bij Food Services.

generaal voor Regiobeleid en Consulaire Zaken. Jones-Bos volgt Ed Kronenburg op, die is benoemd tot ambassadeur in Parijs.

ssi

Margriet Spijker is aangesteld als algemeen directeur van uitzendorganisatie Timing. Zij volgt hiermee Annemarie Laan-van Dongen op, die deze functie sinds 1994 bekleedde. Spijker was voorheen werkzaam als operationeel directeur. Paul Haarhuis gaat naast zijn functie van commer­ cieel ­directeur ook de functie van adjunct-directeur vervullen.

Gerben Plasmeijer

scp: ‘Marktwerking heeft geleid tot hogere productiviteit ziekenhuizen’ De inspanningen van ziekenhuizen op het gebied van kwaliteit en doelmatigheid hebben effect. Dit blijkt uit het rapport Waar voor je belastinggeld van het Sociaal Cultureel Planbureau (scp). De vereniging van ziekenhuizen nvz is blij met die uitkomst.

Gereguleerde marktwerking heeft volgens het scp geleid tot een hogere productiviteit. Maar een productiviteitsstijging mag niet ten koste gaan 34

van de kwaliteit. Volgens de onderzoekers van het planbureau is dat ook niet gebeurd. Zij schrijven dat 80 procent van de Nederlanders vindt dat de kwaliteit hoog of zeer hoog is. De onderzoekers constateren ook dat de arbeidsproductiviteit is gestegen, vooral door werkverlichtende technische ontwikkelingen. Daarmee is het ook mogelijk gebleken om het beroep van de ziekenhuizen op de krappe arbeidsmarkt te beperken.

Volgens de nvz ondersteunt het scp-rapport het FORUM #02/26.01.12

pleidooi dat de ziekenhuizen moeten doorgaan op de ingeslagen weg. En dat men moet blijven investeren in mensen, opleidingen en medische technologie. De vereniging van ziekenhuizen hoopt dat onder meer zorgverzekeraars en overheid deze boodschap onderschrijven. www.nvz-ziekenhuizen.nl

rubrieksnaam

De hiswa Groep was al langer bezig met verhuisplannen. Maar nu gaat het er ook echt van komen.

De ndsm-werf in Amsterdam-Noord wordt de Tekst nieuwe standplaats. Kantoor, verenigingsactiurl viteiten en beurs worden daar bijeengebracht.

De hiswa te water vindt dit najaar al plaats in Amsterdam. De eerste paal voor de nieuwe jachthaven gaat in februari het IJ in. De haven is per 1 juli operationeel. De oplevering van het kantoor van hiswa Groep annex havenkantoor en havenrestaurant staat gepland voor voorjaar 2013. De nieuwe stek van de watersportorganisatie moet uiteindelijk uitgroeien tot een nautisch centrum. www.hiswa.nl

lekkerste broodje Bjorn van Kesteren, werkzaam bij Het Paleis Schiphol, won op 10 januari tijdens de vakbeurs Horecava in Amsterdam de vakwedstrijd Lekkerste Broodje van Nederland 2012, categorie Catering. Van Kesteren scoorde met zijn creatie New Destination, een rijk belegd ciabattabroodje.

Hij ging naar huis met een wisseltrofee en een geldprijs. Lekkerste Broodje Catering is een initiatief van stichting de Lekkerste Wedstrijden.

De wedstrijd wordt georganiseerd samen met Koninklijke Horeca Nederland en marktpartijen in de horeca en moet de creativiteit stimuleren in lunchrooms, restaurants, catering en overige horeca. www.khn.nl

duurzame hovenier Van der Tol Hoveniers en Terreininrichters is uitgeroepen tot Duurzaamste hovenier 2011. De jury sprak vol lof over de bevlogenheid waarmee het Amsterdamse bedrijf het thema duurzaamheid invult. Veel waardering was er voor de door Van der Tol ontwikkelde eco-check voor aanleg- en onderhoudswerk. Daarnaast was de jury onder de indruk van de ontwikkelde vier duurzame tuin­ modellen; de vogeltuin, kringlooptuin, natuurtuin en vlindertuin. www.vhg.org

35

Geld voor Jeugdsportfonds Zuid-Holland michel porro

nieuwe stek Kop

Veel belangstelling voor de nieuwjaarsreceptie van vno-ncw West in de Malietoren

Jeugdsportfonds Zuid-Holland heeft een schenking gekregen uit het Fonds 100 jaar vno-ncw. Directeur Niek Jan van Kesteren overhandigde de cheque ter waarde van 22.650 euro.

De overhandiging vond plaats tijdens de nieuwjaarsreceptie van vno-ncw West, op 12 januari in Den Haag. En dat was geen toeval. De schenking was namelijk gedaan op voordracht van de regionale vereniging. Het Jeugdsportfonds Zuid-Holland biedt kinderen van minder draagkrachtige ouders de mogelijkheid te sporten. Via dit fonds kunnen kinderen tot 18 jaar in aanmerking komen voor ondersteuning. Het fonds betaalt dan bijvoorbeeld de contributie van een sportclub, de sportkleding of andere benodigdheden. Het Fonds 100 jaar vno-ncw is in 1999 opgericht ter gelegenheid van het 100-jarig ­bestaan van de ondernemingsorganisatie met geld dat door bedrijven is bijeengebracht. De schenkingen gaan afwisselend naar een organisatie die ondernemerschap bevordert en een organisatie die een sociaal-maatschappelijk doel nastreeft. www.vno-ncwwest.nl

Bijna kwart meer leden voor Thuiswinkel.org Thuiswinkel.org telde eind 2011 1.449 leden, 21 procent meer dan het jaar ervoor. Dat meldde Ed Nijpels, voorzitter van Thuiswinkel.org, op de nieuwjaarsreceptie van zijn organisatie.

Opvallend veel kleinere webwinkels zochten aansluiting bij Thuiswinkel.org. Nijpels: ‘Als we de aspirant-leden meetellen, heeft 48 procent van alle Thuiswinkel.org-leden een omzet van minder dan 100.000 euro en 80 procent van alle leden een omzet van minder dan 1 miljoen euro. De ­leden van onze belangenvereniging vormen daarmee een goede afspiegeling van de markt.’ Ook voor dit jaar verwacht Thuiswinkel.org een groei van het aantal leden. Nijpels: ‘We bevinden ons in een dynamische en groeiende markt met veel kansen voor startende ondernemers. In tijden van economische crisis noteert onze branche keer op keer zwarte cijfers. Ook de werkgelegenheid in de sector neemt toe. In die markt biedt Thuiswinkel.org webwinkels die zich willen onderscheiden een veilige thuishaven.’

Thuiswinkel.org wil haar rol als belangenbehartiger verder uitbouwen. Nijpels: ‘We hebben te maken met een nieuwe sector waarin veel nog niet is uitgevonden en vastgelegd. Zo zetten wij ons al jaren in voor een deugdelijk betaalsysteem. Mede door onze inzet is ideal geworden tot wat het nu is; het meest gebruikte online betaalmiddel.’ www.thuiswinkel.org FORUM #02/26.01.12

vereniging rubrieksnaam

Heleen Mees: ‘Eén vrouw beter dan geen’ lindsay van herk

‘Vrouwen moeten niet wachten tot ze worden gevraagd voor een commissariaat.’ Econoom Heleen Mees was er tijdens een bijeenkomst van het vrouwennetwerk van vno-ncw West, op 13 januari in Leiden, duidelijk over.

‘Kunnen jullie niet een monitorgroep oprichten die bedrijven vraagt actie te ondernemen?’

Mees vertelde over haar strijd voor meer vrouwen aan de top. Ze gaf aan zich nu meer te concentreren op andere zaken.

Maar ze hoopt dat anderen zich blijven inzetten voor meer vrouwen aan de top. Het streefquotum voor vrouwen zoals dat er nu ligt, is wat haar betreft een begin. Liever had ze gezien dat er een wettelijk quotum was gekomen. Maar ze is realist genoeg om in te zien dat dit in de huidige politieke situatie niet haalbaar was.

Wetenschappelijk onderzoek toont volgens Mees aan dat het percentage vrouwen hoger dan 28 procent moet zijn, om vrouwen goed te laten functioneren binnen een raad van bestuur of raad van commissarissen.

‘Maar één vrouw is altijd beter dan geen.

En natuurlijk heb ik wel een voorkeur voor Nederlandse vrouwen, maar waarom kun-

nieuwe bijen

halfvol glas Heleen Mees: ‘Misschien moeten we beginnen met een old girls network’

nen buitenlandse vrouwen geen wegvoorbereiders zijn?’

Mees gaf aan dat een gezin in Nederland moeilijk is te combineren met een topfunctie. Dat is in haar huidige standplaats in de States wel anders. ‘We hebben in ons land geen persoonlijke dienstverlening die je in New York wel hebt. Je hoeft daar weinig zelf te doen. Ik heb al twaalf jaar geen gloeilamp ingedraaid.’ www.vno-ncwwest.nl

kvnr: ‘Nederlandse schepen straks enige zonder beveiliging’ Duitsland komt met een wettelijke certificeringregeling om inzet van private bewapende beveiligers aan boord van koopvaardijschepen toe te staan.

Redersvereniging kvnr pleit voor eenzelfde aanpak door de Nederlandse overheid.

De wetgeving regelt de certificering van private beveiligingsbedrijven die bewapende beveiligers leveren aan schepen onder Duitse vlag die varen in gebieden waar piraten actief zijn.

Reders krijgen hierdoor rechtszekerheid. De kvnr stelt dat Nederlandse reders door het uitblijven van een vergelijkbare regelgeving steeds meer op achterstand komen te staan.

De redersvereniging zou graag zien dat ook Nederlandse reders gecertificeerde private bewapende beveiligers mogen inzetten. De militaire teams die nu worden ingezet, kunnen te weinig schepen beschermen. Dat betekent volgens de kvnr dat nu veel Nederlandse schepen onbeschermd door piraterijgebied moeten varen. www.kvnr.nl 36

Jonge ondernemers en beginnende bedrijven in de ict-sector kunnen nu voor contacten en inspiratie terecht bij Newbeez, het startersnetwerk van brancheorganisatie ict~Office. Newbeez werd gelanceerd tijdens de Big Improvement Day op 17 januari. Het netwerk is bedoeld voor jonge ondernemers en ondernemingen in de ict-sector en hieraan verwante sectoren zoals multimedia en creatieve industrie. Newbeez slaat een brug tussen nieuwe initiatieven in de markt en de gevestigde ict-bedrijven, die steun kunnen bieden bij het verder ontwikkelen van ideeën van jonge ondernemers. www.ictoffice.nl | www.newbeez.nl

FORUM #02/26.01.12

De Nederlandse Cosmetica Vereniging (ncv) en het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven (cbd) zijn optimistisch over de economische positie van hun achterban. Ook het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik was afgelopen najaar positief, namelijk over het certificeringsysteem in de drogisterijbranche. Voor de branche een belangrijke stimulans om de ingezette weg in kwaliteitszorg bij de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen te vervolgen. ‘Het glas is niet half leeg, maar half vol’, vond ncv-voorzitter, Frank Pierik. Volgens hem is het goede nieuws dat er groei is in de branche, maar het slechte nieuws is dat het maar een beperkte groei van 0,7 procent is. www.ncv.nl | www.wcb.nl

meer kwaliteit Spoedeisende hulpafdelingen zullen de komende jaren verder professionaliseren. Dit stelt de vereniging van ziekenhuizen nvz. De organisatie steunt dan ook de oproep van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (igz) om de kwaliteitsnormen verder aan te scherpen. De nvz stelt dat er binnen de ziekenhuizen draagvlak is om het kwaliteitsysteem en het zorgbeleidsplan verder te verbeteren. www.nvz-ziekenhuizen.nl

rubrieksnaam

agenda 1/2 Twente

vno-ncw Noord

8/2 Helmond

1/2 Amsterdam

Lezing Bedrijfsleven en veiligheid

30/1

Lunchbijeenkomst

Startbijeenkomst discussieclub

9/2 Achterhoek

Borgenbijeenkomst Groningen

Spreker is Bert Pauli, gedeputeerde ez

7/2 Jong Oostland

Bedrijfsbezoek Distilleries Group

1/2

en Bestuur provincie Noord-Brabant

Bedrijfsbezoek Ipse de Bruggen en

Toorank

aiesec Congres

workshops

9/2 Rivierenland

6/2

9/2 Rotterdam

Bijeenkomst Innovatie

Statebijeenkomst Friesland

Bouwpower studiereis naar Londen

15/2 Midden

15/2

14/2 Noordwest-Holland

Bijeenkomst Werk Geven

Havezatebijeenkomst Drenthe

Bedrijfsbezoek Bejo Zaden

15/2 Stedendriehoek

16/2 jno

15/2 Drechtsteden

Bedrijfsbezoek Rechtbank Zutphen

Inleiding Duurzaamheid

Bijeenkomst Havenvisie 2030

15/2 Flevoland

21/2

16/2 Noordwest-Holland

Bedrijfsbezoek abc Arkenbouw

Bedrijfsbezoek Astron

Kick-off hr netwerk

16/2 Noordoost-Overijssel

Kijk voor meer informatie op

9/2 Eindhoven

26/2 Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

Bedrijfsbezoek Recreatiecentrum

www.vno-ncwnoord.nl

Bedrijfsbezoek ’t Techniekhuys

Kansen voor Kunstbeleving in

Beerze Bulten

­Gorinchem

16/2 Eemland en Valleiregio

lwv

28/2 Rijnland

Themabijeenkomst Verwerving

1/2 Roermond

1/3 Oost

Bijeenkomst Geen toekomst zonder

en distributie kleding binnen

Kennismakingsbijeenkomst

Bedrijfsbezoek De Ideeënfabriek

duurzaam vervoer

Defensie

Kijk voor meer informatie op

6/3 Midden- en Noord-Zeeland

Kijk voor meer informatie op

21/2 Utrecht

www.lwv.nl

Lunchbijeenkomst

www.vno-ncwwest.nl

Bedrijfsbezoek kwr Watercycle

vno-ncw Midden

Research Institute

bzw

bzw

vno-ncw West

Bert Pauli

9/2 ’s-Hertogenbosch Bijeenkomst mvo in de praktijk

7/3 Zeeland Culturele activiteit: Pasión de Bueno

23/2 Twente

1/2 Zeeuws-Vlaanderen

Vista; Legends of Cuban Music

30/1 Arnhem-Nijmegen

Bijeenkomst met Jong Management

Ledenvergadering

Kijk voor meer informatie op

Bijeenkomst De provincie als

Kijk voor meer informatie op

7/2 Midden- en Noord-Zeeland

www.bzw.nl

­belegger in Gelderse bedrijvigheid

www.vno-ncwmidden.nl

Ledenvergadering

Het aloude adagium ‘voorkomen is beter dan genezen’, werkt nog steeds in de gezondheidszorg. Dat blijkt tenminste uit onderzoek van gezondheidseconoom Marc Pomp naar investeren in kennis over Healthy Ageing.

Het Healthy Ageing-onderzoek bestudeert de gevolgen van levensstijl, voedingspatroon en omgevingsfactoren op de ontwikkeling van gezondheid en het verouderingsproces. Als optimaal rekening wordt gehouden met al die factoren zouden de zorguitgaven in 2050 beperkt kunnen worden tot 18 procent van het bruto binnenlands product. Dat is minder dan de 24 procent die het Centraal Plan Bureau (cpb) becijferde. Bovendien kan de arbeidsparticipatie dan oplopen met ruim 150 duizend extra krachten in 2050. Pomp deed onderzoek in opdracht van het Universitair Medisch Centrum Groningen (umcg).

Het is de bedoeling dat het Healthy Ageing in Groningen een belangrijk Europees medisch cluster wordt. vno-ncw voorzitter Bernard Wientjes ontving Pomps rapport Gezond en actief ouder worden. De Frans Jaspers (rechts), bestuurslid van het Universitair Medisch Centrum Groningen maatschappelijke baten van Healthy Ageing 19 januari in perscentrum overhandigde de conclusies over onderzoek naar gezond ouder worden aan Bernard Nieuwspoort in Den Haag.

Wientjes 37

FORUM #02/26.01.12

universitair medisch centrum groningen

Gezond ouder worden levert economie wat op

vereniging rubrieksnaam

even bellen met…

kvnr

Tineke Netelenbos, voorzitter redersvereniging kvnr Steeds meer jongeren schrijven zich in bij de Nederlandse zeevaartscholen, blijkt uit een inventarisatie van redersvereniging kvnr. Toch zitten reders nog steeds krap in hun personeel. ‘Scholen moeten echt zorgen dat leerlingen de eindstreep halen’, zegt kvnr-voorzitter Tineke Netelenbos.

Waarom heeft de redersvereniging onderzoek gedaan naar de zeevaartscholen?

‘Dat doen we elk jaar. Het is belangrijk dat Nederlandse reders voldoende zeevarenden hebben. Dus is het belangrijk dat er Nederlandse jongeren zijn die de zee op gaan. Het aantal inschrijvingen stijgt, maar de ongediplomeerde uitval blijft erg hoog. Ongeveer de helft van de scholieren op hbo-niveau stapt op zonder diploma. Dat is veel te veel.

De scholen moeten zich echt aanpassen. Het zijn jongeren die praktisch zijn ingesteld en die op school te lang vastzitten in theorieonderwijs. Er moeten meer simulators komen en ze moeten sneller naar zee.’

Zegt de stijging van het aantal inschrijvingen iets over de populariteit van de zeevaart?

‘Dat denk ik wel. De aanmeldingen voor scholen die deelnemen aan onze voorlichtingscampagnes stijgen spectaculair. Het aantal snuffelstages aan boord van een koopvaardijschip ging van 36 in 2010 naar 118 in 2011. Vorig jaar wilden vierhonderd basisscholen een zeevarende te gast om te vertellen over zijn beroep, dit jaar hebben zich vijfhon-

derd scholen ingeschreven. Daar hebben we ook hard aan gewerkt met allerlei campagnes. Wij bieden nog steeds een stage- en baangarantie voor gediplomeerden en je kunt relatief goed verdienen. Dat moeten wij de jongeren zelf zeggen.’

Komen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt nu een beetje in evenwicht?

‘Nee, nee. Ik zou het liefst een verdubbeling van het aantal inschrijvingen zien. Gelukkig steunen we ook een zeevaartschool op de Filipijnen in samenwerking met het ministerie voor Infrastructuur en Milieu. Dat klinkt misschien raar, maar we moeten wel. In Nederland en Europa kunnen we niet voldoende personeel vinden. Zonder Filipijnen ligt de hele scheepvaart plat. Laten we er dan voor zorgen dat ze niet alleen als matroos kunnen te werken, maar ook als officier. Jaarlijks levert die school 250 cadetten af die stage gaan lopen op de Nederlandse vloot.

Ze worden opgeleid volgens Nederlandse kwaliteitseisen, inclusief de Nederlandse mondigheid.’

Gaat de kvnr de Nederlandse zeevaartscholen nu hard aanpakken om zich te verbeteren?

‘We zeggen al jaren dat het onderwijs de krachten moet bundelen, oog moet houden voor spreiding over het hele land, de kwaliteit moet opschroeven en de ongediplomeerde uitstroom naar beneden moet brengen. Er loopt inmiddels een traject bij het ministerie van Onderwijs om dat aan te pakken.’ www.kvnr.nl

Deltalinqs wil snel meer technici voor haven Bedrijfsleven, onderwijs en gemeenten in het Rijnmondgebied moeten snel afspraken maken om de tekorten aan technisch opgeleiden aan te pakken. Daarvoor pleit Wim van Sluis, voorzitter van havenondernemersorganisatie Deltalinqs.

Volgens Van Sluis is er in het Rotterdamse haven- en industriegebied jaarlijks behoefte aan zo’n vierhonderd nieuwe technici, waaronder ruim honderd procesoperators. Maar helaas kunnen de regionale onderwijsinstellingen ze op dit moment niet leveren. Van Sluis deed zijn oproep op 16 januari tijdens het Deltalinqs-jaardiner in de Rotterdamse Beurs/ het wtc. Vijfhonderd havenondernemers en topbestuurders, onder wie 38

FORUM #02/26.01.12

minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, waren daarbij aanwezig.

In zijn jaarrede hield Van Sluis ook een pleidooi voor de generatie Z, jongeren die zijn geboren in het digitale tijdperk. ‘Waar wij nog gewend zijn informatie voor ons zelf te houden, is er een nieuwe generatie die informatie vrijelijk deelt. Dat delen van informatie komt tegenwoordig overeen met het vermenigvuldigen van kennis. Dat is tegelijk een geweldige uitdaging én een enorme kans om onze concurrentiepositie te verstevigen. Wij, de babyboomers, hebben de Maasvlakte-2 aangelegd, generatie Z gaat er een succes van maken.’ www.deltalinqs.nl

rubrieksnaam

plantenvoorlichting Veel jongeren weten weinig of niets over plantenteelt Tekst en plantveredeling, terwijl dit de basis is van de productie van groenten, landbouw- en url sierteeltgewassen. Brancheorganisatie Plantum staat aan de basis van een lesmodule die hierin verandering moet brengen. De laatste jaren wordt het onderwerp plant summier behandeld in de biologielessen in het voortgezet onderwijs. De lesmodule biedt biologiedocenten de kans om er op een gemakkelijke en leuke manier meer aandacht aan te besteden. Plantum hoopt zo meer jongeren voor werk in de (top)sector te interesseren. www.plantum.nl

les in dode hoek kbo-Brabant gaat zijn leden vertrouwd maken met de gevaren van de dode hoek van vrachtauto’s in het verkeer. De belangenorganisatie van senioren doet dit samen met Transport en Logistiek Nederland (tln) en Veilig Verkeer Nederland (vvn). De voorlichting vindt plaats in het kader van het lesprogramma Veilig op weg. tln en vvn zetten dit programma al vijftien jaar in voor leerlingen van basisscholen, en nu dus voor het eerst voor senioren. De initiatiefnemers hopen op die manier de verkeersveiligheid voor deze kwetsbare groep weggebruikers te verbeteren. www.tln.nl

Opstelten: ‘Veiligheidsbranche gewaardeerde partner’ De ruimte voor informatie-uitwisseling tussen politie en particuliere beveiligers is groter dan men vaak denkt. Die boodschap bracht minister Opstelten van Veiligheid & Justitie tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Nederlandse Veiligheidsbranche, op 12 januari in Wassenaar.

Opstelten sprak positieve woorden over de Nederlandse Veiligheidsbranche en de samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. Een veiliger samenleving kan in zijn ogen alleen worden bereikt door een gezamenlijke inspanning van overheden, burgers en bedrijfsleven.

‘De particuliere veiligheidsbranche is daarbij een gewaardeerde partner waarmee we zo doelmatig mogelijk willen samenwerken.’

Belangrijk is volgens hem wel dat de regie in handen van de politie blijft. Als het doel van de gegevensuitwisseling tussen politie en particuliere beveiligers van tevoren zorgvuldig is vastgelegd, is er op dat vlak veel mogelijk, aldus de minister. Om daar gelijk aan toe te voegen dat privacy niet ten koste mag gaan van veiligheid en veiligheid niet ten koste van privacy. ‘Het gaat om de juiste balans.’

De minister meldde dat hij zeer binnenkort laat weten wat de mogelijkheden zijn van de zogenoemde winkelboa, een beveiliger die beschikt over extra bevoegdheden. Hij gaat ervan uit dat de winkelboa de politie kan ontlasten bij de aanpak van winkelcriminaliteit. www.veiligheidsbranche.nl

Privaat onderwijs sluit akkoord met staatssecretaris nrto

Kop

aandacht voor zon Steeds meer consumenten en bedrijven maken gebruik van zonne-energie om te voorzien in in elk geval een deel van hun energievoorziening.

Maar van uneto-vni mag dat nog wel wat meer.

Vandaar dat de organisatie van installateurs dit jaar meedoet met de campagne Solar Days.

Tijdens de campagne, van 5 tot en met 13 mei, vinden verspreid over Nederland diverse evenementen plaats met zonne-energie in de hoofdrol. Solar Days is een Europese campagne die bedrijven, overheden en particulieren informeert over het gebruik van de zon als belangrijke en aantrekkelijke energiebron. www.uneto-vni.nl

39

Private aanbieders van hoger onderwijs verenigd in de nrto hebben afspraken gemaakt met de overheid over hun bijdrage aan de uitwerking van de strategische agenda hoger onderwijs, onderzoek en wetenschap van staatssecretaris Zijlstra. De afspraken zijn vastgelegd in een hoofdlijnenakkoord.

Het akkoord, dat op 13 januari werd getekend, bevat afspraken over de bijdrage die de 33 private overeenkomst hogescholen aangesloten bij de Nationale Raad voor Training en Opleiding (nrto) gaan leveren, zoals het bevorderen van het aanbod van associate-degreeprogramma’s. Het is de bedoeling dat in 2020 achtduizend studenten zo’n onderwijsprogramma volgen. Afspraken zijn er ook gemaakt over zaken als de borging van de onderwijskwaliteit, kwaliteit van docenten en voorlichting aan studenten. Volgens de nrto wordt met dit akkoord een basis gelegd voor een toekomstbestendig hoger onderwijs waarin studenten meer worden uitgedaagd en docenten met enthousiasme onderwijs van hoge kwaliteit geven. www.nrto.nl Staatssecretaris Zijlstra (ocw) en Eric Fischer (nrto) met de

FORUM #02/26.01.12

vereniging rubrieksnaam

de prijs

Staal: ‘Banken dragen bij aan stabiliteit en zekerheid’ koninklijke horeca nederland

Cas Spijkers Trofee

Een trotse Emiel Kwekkeboom met zijn (nog verpakte) trofee

Winnaar… …Emiel Kwekkeboom, student aan de Cas Spijkers Academie van het Regionaal opleidingencentrum (roc) in Twente.

Beloond met… …De Cas Spijkers Trofee, een wisselprijs vernoemd naar de recent overleden topkok Cas Spijkers. De trofee – een kreeftenmes ontworpen door de topkok – staat voor vakmanschap, gedrevenheid en inzet.

Daarnaast kreeg Kwekkeboom een koksbuis.

Juryoordeel… …‘Emiel is zeer gedreven en gemotiveerd en heeft het laatste jaar een ontzettende groei doorgemaakt. Hij volgt de opleiding Gespecialiseerd kok op niveau 4. De vooropleiding op niveau 3 voltooide hij in één jaar in plaats van de reguliere twee jaar. In september was Emiel leidinggevende tijdens een heel groot culinair project waar bijna vierhonderd couverts werden bereid en uitgeserveerd. Koken is zijn passie.’ www.khn.nl

Uitgereikt tijdens… …De horecavakbeurs Horecava, op 12 januari in het rai-tentoonstellingscomplex in Amsterdam.

Reden… …Kwekkeboom is volgens de jury de meest opmerkelijke student van de twee Cas Spijkers Academies die Nederland rijk is.

40

FORUM #02/26.01.12

‘In deze economisch moeilijke tijden heeft de samenleving behoefte aan stabiliteit en zekerheid. Banken kunnen hieraan bijdragen.’ Dat zei Boele Staal, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken (nvb), tijdens de nieuwjaarsreceptie van zijn vereniging.

We zitten nog middenin een eurocrisis die in de kern een politieke leiderschapscrisis is, aldus Staal. ‘Begrotingsdiscipline in de eurolanden is noodzakelijk en dient afdwingbaar te zijn. Alleen dat brengt de financiële markten tot rust. Europa kent vele meningen maar we kunnen niet steeds langs het randje blijven lopen.’

Hoewel Nederland tot de sterkere eurolanden behoort, is ons land geen toonbeeld van politieke stabiliteit, vindt de nvb-voorzitter. ‘De politiek heeft zichzelf in de houdgreep. Dat is vooral zichtbaar als het gaat om noodzakelijke hervormingen, zoals op het gebied van de woningmarkt.’

Banken hebben lessen geleerd, zei Staal. ‘Die erkenning krijgen we nu ook.

Dat we prooi waren voor media en politiek had zijn reden. Met zelfregulering zijn we op koers gekomen. We hebben nog aan goodwill te winnen, maar intussen mogen we ook aandacht vragen voor de feiten, dus ook erkenning voor wat er is veranderd.’ www.nvb.nl

knv: ‘Pas de regels voor doorwerken na 65 aan’ De wil om 65-plussers in te zetten is er, maar de huidige wetgeving zorgt ervoor dat taxi- en touringcarbedrijven er toch vaak van afzien.

Dat is de boodschap van Koninklijk Nederlands Vervoer (knv). De organisatie roept minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op de regels aan te passen.

Het taxi- en touringcarvervoer biedt 65-plussers veel extra werkgelegenheid. Het werk leent zich volgens knv bij uitstek voor oudere werknemers, die over het algemeen liever parttime willen werken. Uit een inventarisatie van de organisatie blijkt dat bij werkgevers ook veel animo is voor het behoud van de meer ervaren werknemers. Maar de huidige wetgeving zorgt voor praktische problemen. knv noemt het hogere risico op arbeidsongeschiktheid van oudere werknemers. Verkleining van dat risico door te werken met arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd is geen oplossing. Want het aansluitend aanbieden van dergelijke contracten zonder pauze van zeker drie maanden, leidt alsnog tot een overeenkomst voor onbepaalde tijd. Ook de verplichting tot loondoorbetaling bij ziekte gedurende 104 weken met bijbehorend opzegverbod is een sta-in-deweg. Net als de verplichting om 65-plussers na arbeidsongeschiktheid te laten re-integreren. knv hoopt dat minister Kamp op alle punten met versoepelingen komt. De organisatie vindt dat passen bij de ambitie uit het regeerakkoord om ervoor te zorgen dat vrijwillig doorwerken na het bereiken van de aow-gerechtigde leeftijd aantrekkelijk blijft. www.knv.nl

groen goed

Vuilnisbelt wordt overbodig bedrijf: innovatie:

Desso Herbruikbaar tapijt

Over acht jaar moet zijn bedrijf helemaal cradle to cradle zijn. Zo ziet Stef Kranendijk van tapijtfabrikant Desso het tenminste. Dat betekent dat in 2020 van oud Desso-tapijt op een milieuvriendelijke manier nieuw tapijt kan worden gemaakt zonder dat er iets op de vuilnisbelt belandt. En daar is hij behoorlijk fanatiek in.

'Ik zag in 2007 de dvd van het vpro-programma Tegenlicht 窶連fval is Voedsel', zegt Kranendijk, 'en ik was totally flabbergasted. Ik wist meteen: dat moeten we doen. Dus heb ik direct Michael Braungart (ﾃｩﾃｩn van de propagandisten van cradle to cradle; red.) benaderd. Zijn team heeft bij ons een workshop gegeven en het bedrijf helemaal doorgelicht.'

Het voornemen van Desso werd niet meteen van harte omarmd. 'Onze manufacturing-mensen dachten: wat gebeurt er nu? Grondstoffenleveranciers snapten niet dat we echt 0,000 procent schadelijke stoffen in onze producten wilden. Ze voldeden aan alle eu-regels, dat was toch genoeg?

We hebben een paar die niet met ons mee wilden, lekker laten zitten en zijn verder gegaan met de rest. Ook in de raad van bestuur was er iemand die zei dat ik mijn hobby niet naar mijn werk moest meenemen. Maar toen hij zag dat cradle to cradle goede winstcijfers oplevert, heb ik niets meer gehoord.'

Inmiddels wordt al tapijt geleverd dat is gemaakt van oud tapijt. Maar het gaat verder. 'We hebben bijvoorbeeld vloerbedekking dat licht reflecteert.

Daardoor is er minder verlichting nodig. Uiteindelijk doen we dit omdat ik denk dat bedrijven die cradle to cradle werken de winnaars van morgen zijn. Wie dat niet doet, blijft hangen in de middenmoot of wordt een loser.'

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Merlin Daleman

41

FORUM #02/26.01.12

portret

albert röell

‘zelf je keuzes maken’ Als bestuursvoorzitter lijkt hij de beursgenoteerde effectenbank kas bank koersvast en ontspannen door de storm van de financiële crisis te sturen. Dit is een unieke tijd, drukt hij zijn studerende kinderen op het hart. Albert Röell: ‘Leidinggeven heb ik nooit moeilijk gevonden.’

Tekst: Karin Bojorge | Foto’s: Erik van der Burgt

Een traditietje hier en daar. Albert Röell neemt ze niet al te serieus, maar is er wel aan gehecht. Zoals aan dienstfiets nr. 1 van kas bank, exclusief voor de voorzitter. ‘Daar kwam ik ook pas na jaren achter hoor. Maar we houden hem er wel in.’

Misschien komt het door zijn verleden als lid van het Utrechtse stu­ dentencorps, waar hij naar eigen zeggen veel plezier beleefde. Ook aan de tradities en de flauwekul. Of is het zijn adellijke afkomst? ‘Een non-issue’, wuift hij de suggestie weg. ‘De Röells zijn als zand aan zee, de grootste adellijke familie van Nederland. Bovendien heb je de ‘nette’ tak, die wat dichter bij het koninklijk huis staat, en de lange tak.

Daar hoor ik bij zoals je ziet.’ Toch prijkt op zijn visitekaartje voor het mr. van zijn rechtenstudie ook de titel jonkheer. ‘Als je dan toch met titels begint, hoort de familie er wel bij. Maar hij staat niet op mijn Engelse kaartje.’

Een rijzige gestalte, maar zeker niet stijfjes. Sinds zes jaar is Röell bestuursvoorzitter van kas bank. Een bank die als effectendienst­ verlener minder bekend is bij het grote publiek, maar wel een geschie­ denis heeft van meer dan tweehonderd jaar. De bank is al sinds 1915 gevestigd aan de Spuistraat in hartje Amsterdam. Binnen een impo­ sante hal met een enorme overkapping met glas in lood en marmeren zuilen. Trots: ‘Een paar maanden geleden zaten we hier aan een lunch over governance met Kofi Annan als spreker.’

kat op spek Albert Röell is niet het type bankier dat zich koest houdt nu de finan­ ciële crisis voor de tweede keer in korte tijd door de wereld giert. Hij gaat graag het debat aan, schrijft columns voor het Financieele Dagblad en wil kunnen uitleggen en verantwoorden waar hij mee bezig is. ‘Wij brengen de waarde en risico’s in beeld van het vermogen van pensi­ oenfondsen, verzekeraars en andere vermogensbeheerders. Daarom hebben we een aantal jaren terug al onze asset management en private banking activiteiten verkocht. Je kunt niet tegelijkertijd je eigen beleg­ gingsbeleid voor klanten voeren en dit ook gaan beoordelen, dat is de kat op het spek binden. Qua model waren wij daarom al vóór de crisis klaar voor de crisis.’

42

FORUM #00/00.00.11

43

FORUM #02/26.01.12

portret

Geen centje pijn voor kas bank dus?

‘Nou, Madoff was indirect een klant van ons en de val van Lehman Brothers had ook een forse impact. Dat heeft ons 10 tot 15 miljoen gekost. Maar uiteindelijk hebben we maar één jaar verlies geleden en hebben we nooit hulp van de overheid nodig gehad.’

Hoe ging dat er hier in deze kamer aan toe tijdens die crisis?

‘Het onderling vertrouwen viel eind 2008 weg. Gelukkig werken hier veel zelfstandige mensen die begrijpen wat er in zo’n situatie moet gebeuren. Dan vorm je een crisisteam, je spreekt af wie wat gaat doen, en anderhalf uur later kom je weer bij elkaar. Een enorm gestress, maar het is wel waarvoor ik word betaald als bestuursvoorzitter.’

Mensen in uw omgeving omschrijven u als zeer ambitieus.

Iemand die altijd al wist dat hij op een dergelijke post wilde belanden.

‘Is dat zo? Volgens mij is dat niet waar. Ik wist juist helemaal niet wat ik wilde. Na mijn studie rechten was ik aangenomen bij een van de top­ advocatenkantoren in Den Haag. Maar ik twijfelde, vond mezelf op mijn 22ste nog te jong voor de maatschappij.’

Röell zegde de baan uiteindelijk af en vertrok naar Zuid-Amerika. Na een maand in Argentinië met een vriend trok hij er alleen op uit, met als einddoel Boston. ‘Een geweldige tijd was dat. Met 3 dollar per dag

44

FORUM #02/26.01.12

rondkomen, op een vrachtschip naar de Galapagos. Je leert er waanzin­ nig veel van. Maar toen ik terugkwam, wist ik nog steeds niet wat ik nou wilde. Een staffunctie of toch maar de lijn in?’

Zijn moeder bracht uitkomst. ‘Ze had een oom en die zocht nog een secretaris van de directie bij een verzekeringsmaatschappij. En omdat notuleren alleen een beetje weinig was, werd ik tegelijkertijd baas van de herverzekeringen.’ Zes jaar later zat hij in de directie.

Was u niet een beetje jong om meteen leiding te geven?

‘Leidinggeven heb ik nooit moeilijk gevonden. Vanuit mijn studie heb ik heel goed geleerd om af te wegen. Daarnaast heb ik altijd geprobeerd het vak te leren. Dus als 23-jarige zat ik zelf ook ’s avonds autopolissen te schrijven. Niet dat ik daar heel goed in was, maar mensen zagen wel dat ik daar mijn best voor deed. Dan krijg je ook je omgeving beter mee. En ik ben een harde werker.’

Dat hij van nature meer een leider is, merkte hij ook bij McKinsey, zijn volgende werkgever. ‘Eigenlijk namen ze daar alleen maar bèta’s aan, maar omdat ze net Nationale-Nederlanden als klant hadden gekregen, kreeg ik een kans. Dan ben je dus adviseur, maar ik was niet goed genoeg, vond ik zelf. Er zaten daar mensen die veel slimmer waren in probleemanalyse.’

‘In die zin ben ik misschien een klassiek leider. Ik hoef niet de beste te

zijn. Wat ik nu doe – effecten – beheers ik ook niet tot in detail. Maar wel genoeg om te kunnen staan voor deze winkel. Waar het om draait, is mensen om je heen verzamelen die op hun vakgebied toppers zijn.

Die moet je vrijheid geven, maar ook uitdagen. Mensen moeten zich afvragen of ze wel echt tot het gaatje zijn gegaan.’

Drie stellingen De banken moeten veel strenger ­aangepakt worden ‘We neigen nu in paniek naar het Angel­­ saksische model met heel veel regeltjes en een afvinkcultuur. Terwijl die benadering nu juist de oorzaak is geweest van alle ­ellende. Ik geloof zelf meer in principle based regulation. Maar ik geef iedereen gelijk die zegt: dat hebben jullie de laatste vijf jaar niet altijd goed gedaan.’

U neemt dan bepaald geen blad voor de mond, zeggen uw vrienden.

‘Mensen die mij beter kennen, vinden dat leuk en uitdagend. Het houdt ze scherp. Je moet de boel in beweging houden. Altijd maar weer opschudden: ‘Is dit nou wel waar?’ Mensen moeten wel wakker blijven.’

Niet kiezen voor de gebaande paden, is iets wat Röell van huis uit heeft meegekregen. ‘Mijn ouders waren er erg voor dat we de wereld zelf zouden ontdekken. We mochten ook niet in Leiden gaan studeren. Dat was teveel om de hoek, want we woonden in Oegstgeest.’

Verder heeft hij een ‘heel normale Hollandse opvoeding gehad’, vindt hij. ‘We waren met vijf jongens thuis, ik was de middelste. Mijn vader was civiel ingenieur. Hij heeft nog een tijdje in de mijnen gezeten.

Later is hij bouwheer in Leiden geworden. Mijn moeder was arts. Haar carrière heeft ze na de oorlog laten schieten voor haar gezin. Toen de jongste wat ouder was, is ze weer les gaan geven aan psychiatrisch ver­ pleegkundigen. Best traditioneel allemaal.’

Toch noemt hij zijn opvoeding redelijk liberaal. ‘Het was thuis nooit zo van de verboden. Roken en softdrugs, het is voor jongeren natuur­ lijk fantastisch om daarmee te experimenteren. Of ik dat ook heb gedaan? Oei, ik heb even een Chiracje.’

Cultuur is geen staatszaak ‘Uiteindelijk klopt dat. Maar zoals wij onze kathedralen beschermen, moeten we ook de top van de cultuursector beschermen. Daaronder moet je niet teveel regelen. Het is een beetje uit de hand gelopen met al dat subsidiëren.’

Adel verplicht ‘Adel van de geest verplicht. Het is te gemakkelijk om je in een condominium achter de muren te verschuilen in je privézwembad. Het is onze verantwoordelijkheid om ons in te zetten voor de samenleving, en als het nodig is een tegengeluid te laten horen.’

engeltje Zelf heeft Röell inmiddels ook een groot gezin. ‘Zes kinderen en een engeltje zeggen we thuis.’ Zijn zoon Johan overleed negen jaar geleden op 8-jarige leeftijd aan kanker. ‘Een vreselijk zware periode voor ons allemaal, maar voor mijn vrouw nog vele, vele malen erger’, stelt Röell.

‘Mannen gaan weer jagen, verschuilen zich achter hun bureau.’

Röell werkte in die tijd op de Zuidas bij ing. ‘Daar vandaan kon ik iedere dag meteen door naar het amc. Ik kreeg ook veel support vanuit het bedrijf, dat heeft veel geholpen.’

‘Tijdens die periode – Johan is vier jaar ziek geweest – ben ik ook nog van baan veranderd. In Utrecht heb ik het vak van zakenbankier opge­ pakt. Misschien had ik dat ook wel nodig als afleiding. In het laatste jaar ben ik een paar weken met Johan in New York geweest, voor een operatie die hier niet mogelijk was. Maar het houdt een keer op, daar ben ik ook wel heel rationeel in.’

Terugkijkend is Röell trots dat zijn kinderen er op een goede manier uit zijn gekomen. ‘Er zijn geen ontsporingen geweest.’ Of het hemzelf heeft veranderd? ‘Heel misschien mijn relativeringsvermogen. Ik zit elk jaar bij de bedrijfsarts. Die verbaast zich erover dat mijn gezond­ heid zo stabiel blijft ondanks de crisis. Nu heb ik vroeger veel mara­ thons geschaatst, zelfs drie keer een Elfstedenkruisje gehaald. Dat geeft een ijzersterke basis. Maar de dingen in perspectief zien, ook dat zal een beetje bijdragen.’  45

FORUM #02/26.01.12

albert röell 1959 Geboren te Heerlen 1977 Rechten, Universiteit van Utrecht 1983 Assistant general manager nog Verzekeringen 1989 Consultant bij McKinsey & Company 1994 Verschillende managementfuncties bij ing 2002 Statutair directeur CenE Bankiers 2005 Voorzitter Raad van Bestuur kas bank

reacties Brieven van lezers (de redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten)

‘Sportende werknemers leveren méér op dan geld!’

De kosten van overgewicht zijn groot, ook voor werkgevers.

Maar hoever moeten zij gaan om hun werknemers te stimuleren gezond te leven? Daarover ging het artikel ‘Dik is duur’ in Forum van 12 januari. Eric van der Veen van Sport & Zaken breekt een lans voor bedrijfssport.

‘Moet de baas haar werknemers verplichten te sporten?’ Dat is de vraag die in het artikel ‘Dik is duur’ wordt gesteld. Nee, natuurlijk niet! Hij kan het slechts mogelijk maken en stimuleren, zoals ook terecht in het artikel wordt gesteld.

Om werkgevers daarbij een handje te helpen is er Sport & Zaken, een stichting die de sportparticipatie onder werknemers wil verhogen.

Founder van Sport & Zaken is vno-ncw. Belangrijk voor bedrijven die aan de slag willen, is dat het bedrijfssportprogramma voldoet aan de eisen en wensen van de medewerkers zelf. Inzicht in de behoeften vóór de start van het programma is cruciaal. Met het juiste sportaan­ bod spreek je een grotere groep aan en dien je uiteindelijk meerdere (bedrijfs)doelen.

Een groot aantal werknemers wil ook via het bedrijf sporten.

Stichting Sport & Zaken heeft de behoefte onder ruim tienduizend werknemers onderzocht en hieruit blijkt dat 61 procent de intentie heeft meer te gaan bewegen, de rest vindt dat ze al voldoende bewegen.

46

FORUM #02/26.01.12

Sportende werknemers kunnen werkgevers veel opleveren, zoals ook wordt gesteld in het artikel. pwc berekende dat als werknemers meer gaan sporten en bewegen, de bv Nederland 380 tot 930 miljoen euro per jaar kan verdienen. Als alle werknemers de fitnorm halen, dus drie keer per week 20 minuten sporten, levert dat bijna 1 miljard op door minder verzuimkosten. Het tegenovergestelde is ook het geval: te weinig bewegen is een concreet arbeidsrisico en levert meer verzuim op. Maar sport en bewegen met collega’s levert méér op: het is aantrekkelijk voor toekomstige werknemers en zorgt voor een betere sfeer op de werkvloer. Sport verbindt!

Eric van der Veen Programma manager Bedrijfssport, Sport & Zaken www.sportenzaken.nl/bedrijfssport

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Kip Caravans opgericht in 1934 wat Fabrikant van caravans

Ze zouden niet misstaan in de collectie van een pluimveehouder: Leghorn, Kuiken, Kriel­ kip, Wyandotte, Minikip, Kemphaan. Maar dit zijn toch echt modellen van Kip caravans.

Wie krijgt er geen nostalgisch gevoel bij het horen van de naam Kip? Een bedrijf dat voor een deel ontstaan is uit liefde. Jan Kip uit Hoogeveen krijgt verkering met een meisje uit Amsterdam. Omdat ze zo ver uit elkaar wonen, bouwt hij een caravan die hij op de Veluwe neerzet. Dat wordt hun ontmoetings­ plaats.

Die ene caravan groeit in de jaren zeventig uit tot een productie van ruim tienduizend cara­ vans per jaar. En omdat niet iedereen een trek­ haak op zijn auto heeft, monteren de heren van Kip ze – indien gewenst – ter plekke onder je wagen. De instructies halen ze uit een werkplaatsboekje waarin tekeningen staan voor de verschillende autotypes. Maar wat belangrijker is: is het meisje uit Amsterdam uiteindelijk mevrouw Kip geworden?  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Kip Caravans, 1952

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Jan Buevink, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

47

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Linda van Beek, Frits de Groot, Thomas Grosfeld, Jan Klaver, Jeroen Lammers, Jos Rijkhoff, Jan Zuidam Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail:

FORUM #02/26.01.12

steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschaps­ zaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Peter Boer/hh Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

rubrieksnaam

48

FORUM #02/26.01.12

rubrieksnaam

49

FORUM #02/26.01.12