Opinieblad Forum 02

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#02/31.01.13

Ploumen over hulp en handel

‘Ik ben niet van het vingertje’ achtergrond Kostenpost: Nederland minder diplomatiek 28

actueel eu-begroting: zuinig voor innovatief? 16

actueel Demotie: leeftijd is geen prestatie 22

inhoud #02 Rubrieken

14

4 Opinie vno-ncw • Belofte Timmermans maakt schuld • Nederland heeft eindelijk weer industriebeleid • Loonstijging gevaarlijk voor bedrijfsleven • Beter onderwijs met Bussemaker • vno-ncw West: Kedeng, kedeng…

8 De foto

Oranje boven

14 En zoon

‘Ik mis het geduld’

21 Buiten beeld Ad Melkert

25 Scheer

21

Vrouwenstrijd

26 Ondernemerspanel

Omhoog die lonen?

27 Uitspraken 32 Binnenland

‘Moeten eerst alle wegen maar dicht­ slibben?’

33 Vereniging 40 Vijf vragen aan

33

Markus Beyer, directeur-generaal van businesseurope

41 Mohikanen

‘Mijn zoon raad ik het af’

46 Buitenland

Homohuwelijk goed voor Amerikaanse concurrentiekracht?

47 Overlevers

Koninklijke Brill

47 Colofon

2

FORUM #02/31.01.13

28

rubrieksnaam

Artikelen 10 Lilianne Ploumen heeft geen tijd te verliezen

42

Ze verdiende haar sporen vooral bij ontwikkelingsorganisaties. Lilianne Ploumen is de nieuwe minister van Buitenlandse Handel. Geen tijd te verliezen, zegt ze, want de economie moet ‘een zwengel’ krijgen. Hoeveel hart heeft Ploumen voor ondernemers?

16 Europa: penny wise of pound foolish?

Meer geld naar Europa of juist bezuinigen. Dat is het dilemma waar de Europese regeringsleiders begin februari voor staan. Kiezen ze voor groei of voor stagnatie? Vijf Europarlementariërs over hun verwachtingen van de komende Eurotop.

22 Emoties in het demotiedebat Ouderen zijn te duur, verdienen meer dan ze opleveren en dat moet worden aangepakt.

Ict-bedrijven Logica en Capgemini gooiden onlangs de knuppel in het hoenderhok. Demotie moet bespreekbaar worden, vinden ze. ‘De kwestie heeft duidelijk een zenuw geraakt.’

28 Post retour: snijden in diplomatie Het lijkt onvermijdelijk: Nederland gaat ambassades sluiten in het buitenland. De komende jaren worden er tientallen miljoenen bezuinigd op het postennetwerk. Wie komt er dan nog voor de economische belangen op? ‘Een succesvolle ambassadeur is een beukertje.’

42 Jurgen van Breukelen is geen muurbloempje Geen kapsones, geen verborgen agenda en onafhankelijk. Jurgen van Breukelen is sinds een jaar bestuursvoorzitter van kpmg. Hij leidt het accountancy- en advieskantoor door de eerste reorganisatie in 95 jaar heen. ‘Ik ben van kinds af aan als talent gezien.’

3

FORUM #02/31.01.13

16

jeroen poortvliet

opinie vno-ncw

Vakvrouw En daar stonden we dan vorige week. Op de 62ste verdieping van de Tower Club. Nog even met zijn allen genieten van het wijdse uitzicht over de haven van Singapore, druk bevaren door vrachtschepen, sleepboten en enorme containerschepen. De Nederlandse en Singaporaanse ondernemers die net hadden deelgenomen aan het levendig rondetafelgesprek in Singapore samen met koningin Beatrix, prins Willem-Alexander en prinses Máxima. Inmiddels is het een mooie traditie geworden: met hun aanwezigheid tijdens dit soort gesprekken openen zij deuren voor ondernemers die anders gesloten zouden blijven.

De aankondiging van deze week dat koningin Beatrix op 30 april afstand doet van de troon om het stokje over te dragen aan kroonprins Willem-Alexander kan ik dan ook niet anders dan aangrijpen om mijn grote waardering nog eens uit te spreken voor deze vakvrouw. De ondernemers van Nederland zijn koningin Beatrix dankbaar voor wat zij tijdens haar regeerperiode heeft betekend voor ons land en voor het Nederlandse bedrijfsleven in het bijzonder. Haar rol van ambassadeur voor ondernemend Nederland als onderdeel van haar staatsbezoeken is

van grote waarde geweest voor onze bedrijven en onze internationale, open economie. In die hoedanigheid wordt zij ook overal ter wereld erkend en gerespecteerd, zo heb ik ook tijdens de staatsbezoeken aan Brunei en Singapore weer mogen ervaren. Ik heb al eerder gezegd: als de majesteit geen koningin was, dan was zij vast ceo van een groot internationaal opererend bedrijf geweest.

Ik heb er alle vertrouwen in dat het nieuwe Koningspaar deze rol zal voortzetten. Ook zij hebben de laatste jaren al een grote rol gespeeld bij het versterken van onze economische missies. Deskundig en met flair. Namens alle ondernemers wens ik onze toekomstig koning Willem-Alexander alle mogelijke succes bij de uitoefening van het Koningschap.

Bernard Wientjes Voorzitter VNO-NCW Lees ook over de handelsmissie naar Brunei op pagina 8 en 9

Loonstijging gevaarlijk voor bedrijfsleven en economie • Pleidooi loonstijging biedt geen oplossing • Bedrijven krijgen het nog moeilijker • Herstel van vertrouwen is de sleutel tot de toekomst Een verhoging van de koopkracht helpt de zwakke Nederlandse economie weer op de been. Dat was vorige week de stelling van vicepremier Lodewijk Asscher in een landelijk ochtendblad. ‘Het is niet aan mij om de looneisen te formuleren, maar het zou wel helpen als Nederlanders weer wat meer koopkracht krijgen. Dat kan onder meer via de loonontwikkeling’, verklaarde hij.

Hoe begrijpelijk de uitlating van Asscher misschien ook kan zijn, toch is het geen goed idee om een koopkrachtverhoging via een loonstijging af te dwingen. Het bedrijfsleven kan extra kostenverhogingen op dit moment zeker niet hebben. Dat laat de forse stijging van de werkloosheid met ruim honderdduizend mensen al duidelijk zien. De concurrentiepositie van Nederland in het buitenland zou door meer loonsverhoging verzwakt worden. Ook onze belangrijkste handelspartner en concurrent, de Bondsrepubliek Duitsland, kent over het algemeen nog steeds een gematigde loonontwikkeling. Veel gematigder dan de onze de afgelopen jaren. Een loonsverhoging werkt in deze tijd dus contraproductief, want de export, een sterke motor van onze nationale economie, FORUM #02/31.01.13

gaat beslist haperen. Een loonplus levert eerder een bijdrage aan een verdere verhoging van de werkloosheid en een nieuw record aan faillissementen op.

Dat de Nederlandse economie in een dip zit, zal niemand ontkennen. Dat de bouw en de detailhandel het erg moeilijk hebben, is een feit. Maar het zijn over het algemeen huisgemaakte problemen. De consument houdt de hand op de knip, mede door een gebrek aan vertrouwen in de toekomst. De laatste perikelen over de inkomensafhankelijke zorgpremies hebben zeker niet bijgedragen aan een herstel van vertrouwen. Kostenverhoging bij bedrijven door meer loonstijging zal dat ook niet doen.

Er is gelukkig een uitweg. Regering, vakbonden en werkgevers overleggen momenteel. Geprobeerd wordt een nieuwe sociaal akkoord te sluiten voor Nederland. Gezien de goede wil bij de partijen is het een haalbare zaak. Het zou een overeenkomst kunnen worden waardoor de toekomst er een stuk beter uit komt te zien voor de gemiddelde Nederlander. Het kan een deal worden die voor rust gaat zorgen. Een vertrouwensherstel is dan zeer wel mogelijk. Dan haalt de consument waarschijnlijk zijn hand wél van de knip.  www.vno-ncw.nl/arbeidsvoorwaarden

opinie vno-ncw

• Innovatiebeleid is meer dan topsectoren • Focus ligt op kennisintensieve bedrijven • Ook het mkb komt aan bod Het topsectorenbeleid gaat te veel uit van gevestigde belangen van grote bedrijven, is te veel op sectoren gericht en stimuleert daarmee het Nederlandse innovatievermogen niet. Dat is de kritiek van een aantal economen die de laatste tijd te horen is. De praktijk wijst anders uit. Allereerst staat de basis van het innovatiebeleid open voor alle bedrijven. Het gaat dan vooral om fiscale stimuleringsregelingen, leningen en kredieten. Het midden- en kleinbedrijf profiteert sterk van deze regelingen. Van de loonkostenregeling voor onderzoek en ontwikkeling gaat zelfs 70 procent naar het mkb.

Daarbovenop komt het topsectorenbeleid. Als klein land kun je niet overal tot de wereldtop behoren, je zult keuzes moeten maken. Die keuzes worden niet door de overheid gemaakt, maar binnen het veld van de sectoren zelf.

Aan kennisintensieve bedrijven die internationaal meetellen, wordt gevraagd mee te investeren. Ook hier is het mkb weer vertegenwoordigd.

Innovaties kunnen voortkomen uit de samenwerking van bedrijven uit verschillende sectoren. Ook dat soort dwarsverbanden worden gesteund.

Vaak komen innovaties voort uit combinaties van kennisgebieden waar Nederland al langer goed in is. Dat kun je gevestigde belangen noemen, maar dat is niet meer dan logisch. Innovaties ontstaan doorgaans niet vanuit het niets.

Het topsectorenbeleid is dus wel degelijk goed voor de innovatie in Nederland. Het is nog niet af. Er moet meer duidelijkheid komen over de inzet van middelen, het beleid moet meer vraaggestuurd zijn, en de aansluiting van het mkb kan nog beter. Maar Nederland heeft na jaren eindelijk weer een echt industriebeleid. 

meer geld naar oud dan naar jong De 100 miljoen euro die minister Asscher extra heeft uitgetrokken voor bestrijding van de werkloosheid, gaat vooral naar de ondersteuning van ouderen. De minister voelt niets voor een fiftyfifty-verdeling, aangezien voor de activering van jongeren minder geld nodig is. In februari komt hij met een uitwerking.

Met de toezegging van 100 miljoen wilde Asscher het overleg tussen en met de sociale partners stimuleren. Het geld wordt dit en volgend jaar besteed. Asscher is bereid meer geld beschikbaar te stellen, maar dan moeten de sociale partners ook bijdragen.

De SP vindt dat de minister 1 miljard moet uittrekken voor de aanpak van de jeugdwerkloosheid. Dat geld zou hij kunnen putten uit de opbrengst van de recente telecomveiling. Het kabinet wil dat geld echter gebruiken voor de sanering van de overheidsfinanciën, dus dat zit er niet in. dijkstra

Nederland heeft eindelijk weer industriebeleid

wandelgangen

Asscher: ongelijke monniken

wandelgangen

bel-helemaalniet-register PvdA-Kamerlid Mei Li Vos wil een bel-niet-aanregister in navolging van een bel-me-niet-register. Het succes van dat laatste register zorgt er volgens haar namelijk voor dat de ‘verkoop­ agressie’ zich nu op de voordeur richt.

Minister Kamp van Economische Zaken vindt het een sympathiek plan, maar neemt het toch 5

niet over. Verkoop aan de deur levert beduidend minder klachten op (twaalfhonderd in 2011) dan telefonische (twintigduizend) en internetverkoop (6.500). Daarnaast is verkoop aan de deur lastig te bewijzen. Mensen die er niet van gediend zijn, kunnen beter een sticker op de deur plakken, aldus Kamp. Bij de deurbel, niet op de brievenbus.

D66-Kamerlid Kees Verhoeven vraagt zich af waar het registreren ophoudt. ‘Krijgen we dan ook spreek-me-niet-aan-registers voor verkoop op straat?’

FORUM #02/31.01.13

dijkstra

www.vno-ncw.nl/topsectoren

Vos: aanbelterrreur

opinie vno-ncw

De Tweede Kamer is akkoord gegaan met het voorstel van sp-Kamerlid Henk van Gerven om een ‘biomassaladder’ in te voeren.

Energiecentrales die biomassa verbranden en bedrijven die biodiesel produceren moeten aangeven wat voor materiaal zij gebruiken.

‘Het verbranden van voedsel moet uitzonde-

Belofte Timmermans maakt schuld • Timmermans zegt ambassadenetwerk te willen sparen • Kaasschaaf over diplomatieke posten levert weinig op • Bedrijfsleven heeft diplomaten nodig op vreemde markten Het was een moedige belofte van Frans Timmermans, minister van Buitenlandse Zaken, om zijn uiterste best te doen het netwerk van diplomatieke posten te ontzien. De minister moet de komende jaren 40 miljoen euro bezuinigen op ambassades en consulaten. Daardoor dreigt dit kabinet het kind met het badwater weg te gooien.

De tijd dat ambassades en consulaten zich alleen maar bezig hielden met het onderhouden van regeringscontacten en het helpen van landgenoten in nood, ligt al weer jaren achter ons. Onder de laatste kabinetten is voortvarend werk gemaakt van economische diplomatie: diplomaten die ook helpen de weg vrij te maken voor het Nederlandse bedrijfsleven. Daarin slagen ze aardig, getuige de 8,6 waarmee exporterende bedrijven de ondersteuning waarderen.

Na de bezuinigingsronde van het vorige kabinet is er al heel wat vet van de diplomatieke botten gesneden. Het is tijd voor een pas op de plaats. Om onze (handels)belangen goed te behartigen is het noodzakelijk om een uitgebreid netwerk te hebben van diplomatieke posten.

Niet alleen in de landen waar we nu al mee handelen, maar ook met de landen waarvan verwacht kan worden dat er in de nabije toekomst kansen ontstaan voor het Nederlandse bedrijfsleven.

Misschien dat er nog wat geschoven kan worden, bezuinigd op locaties, personeel. In uiterste gevallen zouden posten ingekrompen kunnen worden tot economische steunpunten, maar grote slagen zijn er waarschijnlijk niet te maken om die 40 miljoen op te brengen. Nu komt het vooral aan op het ‘uiterste best’ van Timmermans om die bezuiniging elders te realiseren. Belofte maakt schuld. 

biomassa. Die agenda staat gepland voor medio dit jaar.

dijkstra

sp: geen voedsel verbranden

ring zijn in plaats van regel’, aldus Van Gerven. ‘We vullen liever monden dan motoren.’

Op de ladder staan vijf treden: voedsel voor mensen, voor dieren, mest voor de landbouw, groene bouwstof en – onderaan – brandstof voor energie. Volgens Van Gerven heeft de invoering van de ladder ook als consequentie dat er een pas op de plaats wordt gemaakt met het bijmengen van biomassa in brandstoffen. Staatssecretaris Mansveld zal de ladder opnemen in haar Duurzaamheidagenda, waarin zij haar visie geeft op het gebruik van

Van Gerven: restmateriaal

wandelgangen

hsl/fyra in de beklaagdenbank D66 en het cda willen een parlementaire enquête naar het ‘rampdossier’ Hsl/Fyra. D66Kamerlid Stientje van Veldhoven wil weten hoe de concessieverlening aan de ns en de aanbesteding van de treinen precies in zijn werk is gegaan. Ook het schrappen van de directe verbinding tussen Den Haag en Brussel moet worden meegenomen. ‘Een enquête is een zwaar middel, maar in dit dossier is fout op fout gestapeld. De onderste steen moet boven’, zegt Van Veldhoven. Een enquête maakt het volgens haar mogelijk om mensen onder ede te horen en financiële stukken in te zien, en biedt lessen voor de toekomst. De coalitie is vooralsnog tegen het zware middel. Volgens vvd-Kamerlid Betty de Boer ‘gaat er geen trein meer of minder rijden van een enquête’. Die kost geld en tijd, en gaat ten koste van onderzoek dat nu al kan worden gedaan, meent zij. De houding van de coalitiepartijen weerhoudt D66 en het cda er niet van om hun voorstel uit te werken en voor het zomerreces in te dienen. dijkstra

wandelgangen

www.vno-ncw.nl/buitenlandse handel en investeringen Lees ook ‘Snijden in diplomatie’ op pagina 28 en verder Van Veldhoven: ontspoord FORUM #02/31.01.13

jeroen poortvliet

opinie vno-ncw

vno-ncw west

Kedeng, kedeng…

De Britse premier David Cameron denkt met zijn oproep voor een Europa ‘à la Carte’ en een referendum in het Verenigd Koninkrijk Europa onder druk te zetten. Koren op de molen voor uiterst rechts en uiterst links in Nederland. Ons kabinet houdt gelukkig vast aan het grote belang van Europa voor Nederland. En dat is goed voor ondernemend Nederland. Natuurlijk moeten we continu kritisch blijven; zorgvuldig kijken naar welke zaken wel en welke niet in Brussel op de agenda moeten komen. Stringente Europese regelgeving over tandenborstels en scheerapparaten is te zot voor woorden. De Nederlandse overheid moet scherp blijven en nauwe contacten onderhouden met Brussel en haar beslissers.

Daarom is het onbegrijpelijk dat er niet langer een internationale treinverbinding is tussen onze hofstad en de centrale Europese Commissie.

Juist nu nauwe banden, precieze afstemming en goede samenwerking van groot belang zijn, heeft Nederland al haar internationale treinverbindingen verloren. De rechtstreekse verbinding tussen Den Haag en Brussel, het centrum van de Europese macht, is per 9 december 2012 opgeheven en tot overmaat van ramp rijdt de internationale hogesnelheidstrein (Fyra) helemaal niet meer.

Den Haag: internationale stad van recht en vrede, van ambassades en grensoverschrijdende organisaties en bovenal regeringscentrum. Vanuit die stad kun je niet meer rechtstreeks met de trein naar Brussel. Dat geloof je toch niet? Den Haag is de enige regeringsstad op het Europese vasteland die dit ontbeert. Je bent bij wijze van spreken sneller in Brussel vanuit Rome, Madrid, Wenen en Berlijn dan vanuit Den Haag, de stad die slechts 175 kilometer van Brussel ligt. Niet alleen verslechtert hierdoor de unieke positie en aantrekkingskracht van Den Haag voor internationale organisaties, ook de meer dan dertigduizend expats, ambtenaren en medewerkers van internationale bedrijven en overheidsinstellingen zijn de dupe. Zal Jeroen Dijsselbloem, nu hij voorzitter van de Eurogroep is geworden, voortaan per helikopter gaan? vno-ncw Den Haag voert samen met wethouder Smit van Den Haag een actieve lobby om staatssecretaris Mansveld (Spoor) te bewegen ruimte op het spoor beschikbaar te stellen voor een verbinding Den Haag-Brussel en de gemeente de kans te geven deze te exploiteren. Dat lijkt door de aanhoudende problemen met de Fyra en het openbreken van de concessie met de ns mogelijk te worden. Snelheid is geboden; de snelheid van de hsl.

René Klawer Voorzitter vno-ncw West

Beter onderwijs met Bussemaker • Minister stippelt nieuwe koers hoger onderwijs uit • Wetsvoorstel bevat veel goede elementen • Alleen gelijktrekken titels is brug te ver Twee weken geleden stuurde minister Bussemaker van Onderwijs haar wetsvoorstel over het hoger onderwijs naar de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel Kwaliteit in verscheidenheid is de vertaling van de maatregelen uit de strategische agenda Hoger onderwijs en onderzoek. Het wetsvoorstel van Bussemaker sluit aan bij het rapport van de commissie-Veerman. Kern van die publicatie uit 2010 is dat het hoger onderwijs snel beter moet. Alleen dan lukt het Nederland een plek te veroveren in de top-5 van meest concurrerende economieën in de wereld. Met dit wetsvoorstel doet de bewindsvrouw een aantal stappen in de goede richting. Positief dat ze met het wetsvoorstel toewerkt naar meer differentiatie, profilering en excellentie in het onderwijsaanbod. Het hoger onderwijs krijgt de mogelijkheid om een hoger collegegeld te vragen voor excellente opleidingen. Dat stimuleert hen om aparte trajecten te ontwikkelen voor goede studenten en geeft meer mogelijkheden het beste uit mensen te halen. Iets waar het bedrijfsleven later de vruchten van plukt. En waarom de topsectoren ook vragen.

7

FORUM #02/31.01.13

Goed is ook het streven om studenten een meer bewuste studiekeuze te laten maken. Dit verkleint de kans op tussentijdse wisseling van studie of – erger nog – het voortijdig stoppen met een studie. Een van de manieren om dat te bereiken, is een aanpassing van het voorlichtingsmateriaal van hbo-opleidingen; daar moet duidelijker dan nu in terugkomen hoe groot de kans is om aan werk te komen dat aansluit op de opleiding. Dat de associate degree, een verkorte, tweejarige hbo-opleiding, definitief een plaats krijgt binnen het hoger onderwijs, is goed. De opleiding, die tot nu toe alleen op proef werd verzorgd, heeft zich de afgelopen tijd in de praktijk bewezen. Met name in het midden- en kleinbedrijf. Nu is het zaak dat dit type opleiding nadrukkelijker onder de aandacht wordt gebracht van ouders, studenten en docenten in het voortgezet onderwijs en mbo. Eén element uit het wetsvoorstel verdient geen schoonheidsprijs: het gelijktrekken van de titulatuur van bachelors voor bepaalde opleidingen in wo en hbo. Daardoor vervaagt het onderscheid tussen hogere beroepsopleidingen en wetenschappelijke opleidingen. En dat maakt het voor werkgevers lastiger om de verschillen tussen die opleidingen te ontdekken. Niet doen dus.  www.vno-ncw.nl/onderwijs

rubrieksnaam de foto

8

FORUM #02/31.01.13

rubrieksnaam Oranje boven Brunei, 22 januari 2013 – Hij veroorzaakt nogal wat wind, de stijgende helikopter. Het gezelschap op de grond grijpt naar hoed of ander hoofddeksel.

Een enkeling buigt om de wind te slim af te zijn.

Aan boord van de helikopter bevinden zich koningin Beatrix, prins Willem-Alexander en prinses Máxima.

Tijdens het staatsbezoek vorige week aan Brunei en Singapore, brachten zij ook een bezoek aan Brunei Shell Petroleum. Olie en gas zijn de belangrijkste inkomstenbronnen van het sultanaat, maar er wordt ook gezocht naar andere manieren om de economie draaiende te houden. In het kielzog van de koninklijke familie reisden ceo’s mee van Nederlandse bedrijven voor een handelsmissie onder leiding van vno-ncwvoorzitter Bernard Wientjes.

Tekst: Marcia Timmermans Foto: Robin Utrecht

9

FORUM #02/31.01.13

omslag

10

FORUM #02/31.01.13

‘Hulp en handel gáán samen’ Ze is de eerste minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Met hart voor handel én hulp, zegt Lilianne Ploumen. Ook al telt haar cv geen bedrijfsleven-ervaring. ‘Ik ben niet van het opgeheven vingertje.’

Tekst: Remko Ebbers | Foto’s: Christiaan Krouwels Ze was koud benoemd tot minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking of ze ging al op reis. Lilianne Ploumen stapte 5 november, meteen na haar beëdiging door de Koningin, op het vliegtuig voor haar eerste handelsmissie. Naar Turkije.

Vorige week ging ze voor de derde keer op weg, deze keer als onderdeel van een staatsbezoek naar Brunei en Singapore. Ze heeft geen tijd te verliezen, zegt ze. De economie moet ‘een zwengel’ krijgen. Daarbij kan ze op handelsreizen beter horen wat ondernemers willen dan als ze in Nederland achter haar bureau blijft zitten, denkt ze. De nieuwe bewindsvrouw verdiende haar sporen bij ontwikkelingshulporganisaties Mama Cash, Plan Neder­land en Cordaid. Ervaring in het bedrijfsleven staat niet op haar cv anders dan haar drie jaar durende ondernemerschap met adviesorganisatie Ploumen Projecten.

Begrijpt u ondernemers wel?

‘Daarom vind ik het belangrijk om veel te rei11

FORUM #02/31.01.13

zen. Of wij nog wel het goede doen kom ik het best te weten door te praten met ondernemers, bijvoorbeeld op een handelsmissie. Ik heb me voorgenomen om de komende jaren veel, veel te reizen.’

Vereist buitenlandse handel geen andere aanpak dan ontwikkelings­ samenwerking?

‘Met alle respect, maar dat is natuurlijk een versimpelde versie van de werkelijkheid.

Neem een land als Kenia. In Kenia zitten veel Nederlandse bedrijven die rozen produceren.

En er zijn veel lokale bloemenproducenten.

Maar we hebben ook een relatie met Kenia omdat we organisaties ondersteunen die werken aan mensenrechtenissues. En met organisaties die zich inzetten voor een goed ondernemersklimaat. Die werelden zijn daar ook niet meer gescheiden. Dat betekent dus dat mijn agenda wél is om hulp en handel samen te laten gaan.’

omslag Oude wens ging in vervulling Voor het bedrijfsleven was het een oude wens: een minister voor Buitenlandse Handel. In dit kabinet kwam het er eindelijk van. De nieuwe minister kwam niet bij Economische Zaken terecht, zoals het bedrijfsleven hoopte, maar de portefeuille werd samengevoegd met Ontwikkelingssamenwerking en ondergebracht bij Buitenlandse Zaken. Aan het hoofd van deze combiploeg kwam PvdA-coryfee en ex-partijvoorzitter Lilianne Ploumen.

U kunt koopman én dominee zijn.

‘We moeten niet blijven doen alsof daar gescheiden belangen zijn. Neem nou de Nederlandse textielsector. Die heeft zich zeer ingespannen om de hele keten in beeld te krijgen om verbeteringen aan te brengen conform de oeso-richtlijnen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Tegelijk zien ze, ik ben daar natuurlijk over in gesprek, dat niet iedereen in de keten dat even goed doet.

Zij zijn ook gebaat bij een dialoog die er in dat land is over bijvoorbeeld kinderarbeid. Er is geen verschillend belang.’

Opdrachten aan het bedrijfsleven en sociale misstanden kunnen aan dezelfde tafel worden besproken?

‘Ik ben niet zo van het opgeheven vingertje.

De relatie met een land bouw je op vanuit een wederzijds respect en vandaaruit is niets moeilijk. Wat dat betreft is Nederland een prachtig voorbeeld met ons poldermodel. Dat is een model dat ook in een land als Bangladesh tot oplossingen kan leiden. Ik denk dat het heel belangrijk is om te laten zien dat we met vereende krachten issues aankaarten, want dat nodigt de andere kant uit om dat ook 12

te doen. Dat is ook een onderwerp waar ik zeer veel meerwaarde zie.’

Hoe pakt u zoiets concreet aan?

‘Hmm, nou, kijk, waar ik mij tegen teweer wil stellen is dat het tegengestelde belangen zijn. Het bedrijfsleven heeft er ook belang bij dat er op een fatsoenlijk manier geproduceerd wordt. Ik denk dat het heel belangrijk is om dat gesprek niet te problematiseren. Dat deze portefeuille er is, laat zien dat we heel verantwoord omgaan met het handelsbelang van Nederland én met het belang dat we met zijn allen hebben om ervoor te zorgen dat de aarde ook voor onze kinderen een tijdlang leefbaar blijft. Dat gaat hand in hand.’

U bent er niet bang voor dat Nederland ‘klanten’ verliest? Omdat het met Chinezen makkelijker zaken doen is: die kopen gewoon zonder een morele schrobbering.

‘Vergist u zich niet: ook in ontwikkelingslanden is een groeiende middenklasse die zelf verantwoordelijkheid neemt om misstanden aan te pakken. Daar heb je economische groei voor nodig. Dat zie je nu in India. Het is geen FORUM #02/31.01.13

klein groepje landen meer dat over internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen spreekt. Dat is echt een gedeelde verantwoordelijkheid.’

Met haar achtergrond wordt Ploumen in staat geacht een bezuiniging van een miljard door te voeren op ontwikkelingssamenwerking, een post waar nu 4,3 miljard euro per jaar naar toe gaat. Wie wil weten wat er concreet in het vat zit voor het bedrijfsleven moet wachten tot maart, zegt Ploumen. Dan levert zij een beleidsnota in bij de Tweede Kamer met haar plannen voor haar ministerie. Voorlopig praat ze binnenskamers met bedrijfsleven, ngo’s en andere belanghebbenden. In het regeerakkoord was al afgesproken dat er een revolverend fonds komt voor exportkredieten waar deze kabinetsperiode jaarlijks 250 miljoen euro in wordt gestort.

250 miljoen euro is niet veel op 4,3 miljard. Wat kunnen ondernemers van u verwachten?

‘We hebben een mooi en goed instrumentarium om het bedrijfsleven te ondersteunen in zijn wens om te exporteren. Ik ga dat instru-

Wie is Lilianne Ploumen?

1983 Sociaal cultureel werker in Rotterdam-Crooswijk 1985 Projectleidster onderzoek bij het Instituut voor

Psychologisch Marktonderzoek 1990 Manager marketing en onderzoek bij Foster Parents Plan

in Amsterdam 1993 Over naar plan, de koepelorganisatie van Foster Parents,

in Londen 1995 Ploumen Projecten (marketingonderzoek en idee-

ontwikkeling voor (non-)profit opdrachtgevers) 1995 Coördinator fondswerving voor Mama Cash 1996 Directeur van Mama Cash 2001 Hoofd kwaliteit en strategie Cordaid 2004 Directeur internationale programma’s Cordaid 2007 Voorzitter van de PvdA 2012 Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelings-

samenwerking

mentarium wel onder de loep nemen. Is het toegankelijk genoeg? Kunnen ook mkbbedrijven er mee uit de voeten? Het revolverend fonds zijn we nu aan het uitwerken.

Gericht op het mkb hier en het mkb in het buitenland. Daarvan heb ik al wel gezegd: Het fonds moet wat mij betreft in elk geval aan de voorwaarde voldoen dat het voor projecten is met een hoog risicoprofiel. Het midden- en kleinbedrijf dat actief is in gebieden die minder geordend zijn dan de Nederlandse economie vinden het vaak risicovol om daar partnerships aan te gaan. Maar dat moet. En er moet geïnvesteerd worden in een goed ondernemingsklimaat.’

Wat gaat u nu concreet doen voor ondernemers?

‘Het is belangrijk om te exporteren, maar het is ook belangrijk dat buitenlandse bedrijven investeren in Nederland. Dat betekent binnenlandse banen, bijdragen aan onze knowhow en aan ons innovatief vermogen. Ook daar gaan we nadrukkelijk op inzetten. Tot slot gaan we de import uit ontwikkelingslanden bevorderen. Dat is ook belangrijk, daar komen hulp en handel heel erg samen.’

13

Dat klinkt alsof u gewoon verder gaat op de ingeslagen weg.

‘Wat goed werkt, moet je in stand houden, maar moet je wel optimaliseren. Er liggen wellicht ook andere mogelijkheden. Zijn er nieuwe instrumenten die passen bij die nieuwe rol van hulp en handel? Mijn voorganger heeft daar onderzoek naar laten doen.

Daaruit blijkt dat Nederland een beetje achterblijft bij andere landen met de faciliteiten voor exportfinanciering. De vraag of we daar wat aan kunnen doen staat heel hoog op mijn lijst.’

Wanneer hebt u dat geregeld?

‘Ik wil wel heel goed kijken wát het beste instrumentarium is om concurrerender te blijven of concurrerender te worden. Wat past het beste bij wat het bedrijfsleven nodig heeft? Daar gaan we geen maanden over doen.’

krijgen op wat die andere landen nu precies doen en wat wij niet doen.’

Wordt u geremd door de angst dat enige vorm van steun aan het bedrijfsleven in ontwikkelingslanden verdacht is?

‘Taboes zijn er om te slechten. Er is natuurlijk een reden waarom ik minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking ben. Het heeft een meerwaarde als je vanuit die twee perspectieven kijkt en ze met elkaar verbindt. Dat betekent dat er schotten doorbroken of afgebroken moeten worden.

Maar onderschat niet wat er de afgelopen jaren op dat gebied is gebeurd. Tien, vijftien jaar geleden hadden bedrijven en ngo’s nauwelijks contact met elkaar. Ze zagen niet dat ze een gedeeld belang hadden. Dat is nu echt veranderd.’  www.vno-ncw.nl/buitenlandsehandel, www.vno-ncw.nl/ontwikkelingssamenwerking

Waar bent u bang voor?

‘Ik ben nergens bang voor. Angst is ook een slechte raadgever. Maar ik sta nog aan het begin. Ik zou het liefst de meest optimale oplossing op tafel leggen. Ik wil goed grip FORUM #02/31.01.13

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam activiteit

vestigingsplaats aantal medewerkers opgericht eigenaren

14

FORUM #02/31.01.13

Eurol Lubricants Productie van onder meer smeermiddelen en technische vloeistoffen Nijverdal 140 1977 Johan en Martijn Pfeiffer

‘Ik mis het geduld’ Eurol-directeur Martijn Pfeiffer studeerde bedrijfskunde. Vader Johan, oprichter van de olieproducent uit Nijverdal, leerde het vak in de praktijk, tussen de auto- en motorhandelaren. ‘Afspraak is afspraak, dat heb ik daar wel geleerd.’

Tekst: Frank den Hoed, | Foto’s: Ton Poortvliet, familie Pfeiffer

Johan Pfeiffer (69)

Martijn Pfeiffer (39)

‘Vijftien jaar geleden was ons huidige bedrijfspand klaar. Ik moest er mensen bij hebben. Toen heb ik Martijn gezegd: ‘Ik wil graag dat je er bij komt.’ Hij is de uitdaging aangegaan. En ik ben blij dat hij dat heeft gedaan. Het werkt goed. We hebben allebei onze sterke kanten. Dossiers lezen kan hij bijvoorbeeld veel beter dan ik. Daar heb ik geen geduld voor.’

‘Hij is ook tactischer. Als ik het met iemand niet meer leuk vind, ben ik er ook echt klaar mee. Ik herinner me een voorval uit de jaren tachtig. Kwam een voorman bij me klagen over een medewerker die om de haverklap op de wc zat. Toen ik de man daarmee confronteerde, werd hij boos. Ik heb hem toen bij kop en kont gepakt en hem er uit gegooid.’

‘Ik heb ook weleens een paar pompen teruggehaald die ik aan een garagehouder in bruikleen had gegeven. Die man weigerde ze terug te geven. Stapte ik daar binnen, leren jack aan, gereedschapskist in de hand. Ze dachten dat ik onderhoudsmonteur was. Totdat ik met de pompen onder m’n arm de zaak uitwandelde. Zulke dingen zou ik nu niet meer doen. Maar toen ik jong was wél.’

‘Martijn heeft meer theoretische bagage. Ik ben een man van de praktijk. Ik ben op de markt opgegroeid, heb veel geleerd van auto- en motorhandelaren. In Apeldoorn en Utrecht liep niet altijd het fijnste volk. Ik heb daar wel een zekere hardheid door gekregen. Afspraak is afspraak, dat heb ik daar wél geleerd.’

‘Vroeger lukte het me prima om een klant te paaien met een sigaret of een sigaartje. Dan zei ik: ‘Hier, neem er een van mij.’ En dan had ik meestal wel een order. Martijn komt daar niet meer mee weg. Tegenwoordig moet je meer doen om iemand over de streep te trekken.

Goed weten aan wat voor product er behoefte is, zorgen voor een passend advies.’

‘Ik kan niet alleen goed verkopen, maar ook scherp inkopen. Alleen al bij de bouw van ons huidige pand heb ik bijna een half miljoen euro bespaard op de eerste offertes. Ik vind het leuk als zoiets me lukt. Martijn zou er in de onderhandelingen misschien wat meer verbale finesse in gooien. Ik ben meer van take it or leave it. Want aannemers proberen je toch vaak uit.’

‘De merknaam Eurol is een toevalstreffer. M’n vader stond voor een verkeerslicht naast een vrachtauto met daarop ‘transport door heel Europa’. Hij had al langer het idee dat hij wat met Europa moest doen.

Het werd Europa Olie, samengevoegd tot Eurol. Die naam is in de dik 35 jaar dat het bedrijf bestaat een begrip geworden. Inmiddels zijn we actief in 65 landen. Vijftien jaar geleden was dat wel anders. Toen moesten we ervoor vechten om überhaupt ergens op gesprek te mogen.’

‘Ik heb de ontwikkeling van het bedrijf bewust meegemaakt. Het eerste pand, de eerste afvulmachine… Ik heb er veel tijd doorgebracht.

Flessen op de afvullijn gezet, doppen erop gedraaid. En in de weekenden ging ik met mijn vader op pad. Ons product promoten. Eigenlijk ging dat allemaal vanzelf. Toch ben ik pas laat, zo’n beetje tegen het einde van mijn middelbareschooltijd, bewust gaan nadenken over de stap naar het familiebedrijf.’

‘We werken nu bijna vijftien jaar samen. Toen ik in het bedrijf kwam, stond er al een geoliede machine. M’n vader was in het begin blij met elke order. Logisch, hij heeft ervoor moeten vechten om het bedrijf te maken tot wat het nu is. Ik denk dat hij daardoor ook nu nog blij kan zijn met een kleine order. Ik heb dat wat minder. Niet gek, als je bedenkt dat er hier dagelijks containers vol de deur uitgaan.’

‘Ik heb wat meer theoretische achtergrond. Mijn vader is een selfmade man, heeft veel zelf moeten ontdekken. Ik heb van hem geleerd mijn boerenverstand te gebruiken. Hij kan nogal direct reageren, soms ook emotioneel. Ik denk eerst nog even na en reageer dan pas. Het botst weleens. Maar dat vind ik geen probleem. Het is zelfs wel goed; zo stel je de zaak weer even goed scherp.’

‘De overdracht is geleidelijk gegaan. Zeker in het begin bemoeide mijn vader zich nog met de dagelijkse gang van zaken. Maar dat is nu al veel minder. We sparren nog wel veel. Voordeel is dat hij de markt goed kent. Hij is nu 69 jaar, maar jong van geest. Ik denk dat hij nog lang betrokken wil blijven bij het bedrijf. Logisch, het is zijn kindje. Ik verwacht wel dat hij het een keer rustiger aan wil gaan doen. Maar dat zal niet zijn voordat de nieuwbouw is afgerond.’ 

15

FORUM #02/31.01.13

actueel

en bedrijvigheid? Of kiest ze voor

Het ambitieuze plan van eu-commissaris Neelie Kroes om de komende zeven jaar ruim 9 miljard euro te investeren in breedbandinternet sneuvelt op de komende Eurotop in Brussel. De regeringsleiders van de 27 eu-landen zullen het bedrag waarschijnlijk halveren. Ook het plan van de Europese Commissie om tientallen miljarden extra in innovatie en onderzoek te steken, gaat grotendeels de prullenbak in. Door op die posten flink te bezuinigen, wordt per saldo het eu-budget toch verlaagd, maar hoeft er niet gesneden te worden in de traditionele eu-sectoren zoals landbouw en de regiofondsen. Dat verwachten Nederlandse Europarlementariërs van de vijf belangrijkste politieke partijen. Forum vroeg ze naar hun ideeën over de komende Eurotop.

Zeven en 8 februari onderhandelen de regeringsleiders van de 27 eu-landen over de hoogte van de meerjarenbegroting. Die gaat over de periode tussen 2014 en 2020. Het is de tweede poging om tot een akkoord te komen, maar deze keer zal er wel een deal komen, verwacht Bas Eickhout, lid van de GroenLinksfractie in het Europees Parlement. ‘Ik vrees dat er een worstcasescenario uit zal rollen, waarbij de nettobetalers zoals Nederland en het Verenigd Koninkrijk de hoogte van het eu-budget gaan bepalen, terwijl Oost- en ZuidEuropa de prioriteit van het budget mogen vaststellen. Er vindt dus geen modernisering van het eu-budget plaats.’

stagnatie?

Meer geld naar Brussel?

Tekst: Walter Devenijns | Foto: GettyImages

Een flinke streep door de rekening voor iedereen die hoopte op een impuls om de economische groei in de eu aan te jagen en de concurrentiepositie op de wereldmarkt te versterken. Door fors te bezuinigen op de aanleg van breed-

Begin februari valt de beslissing.

Dan bepalen de 27 regeringsleiders hoe de Europese begroting eruit zal zien. Steekt Europa haar geld in het aanjagen van economische groei

16

FORUM #02/31.01.13

Gaat Europa vaart maken? bandinternet én innovatie en onderzoek, wordt dát streven van de Europese Commissie sterk verzwakt. Zo gaat nu nog veel onderzoeksgeld naar de Nederlandse tu’s en de kennisparken als Brainport, terwijl glasvezelprovider Reggefiber met Europese steun netwerken aanlegt in Nederland.

Maar meer geld naar Brussel? Dat was voor Noordelijke lidstaten als Nederland en het Verenigd Koninkrijk ook niet acceptabel. Hoe moet je aan de kiezer in eigen land uitleggen dat Brussel meer geld wil, terwijl er thuis wordt bezuinigd? Na de eerste onderhandelingsronde werd dus duidelijk dat er bezuinigd gáát worden. Hoe groot de bezuiniging zal zijn en waar de klappen precies zullen vallen, wordt begin februari besproken. Makkelijker worden de onderhandelingen dan niet. Veel zuidelijke en Oost-Europese landen vinden het onacceptabel als er gesneden wordt. Noordelijke lidstaten willen minder en niet méér uitgeven. Thijs Berman, Europarlementariër van de PvdA: ‘Waar ik bang voor ben, is een compromis, waarbij innovatie moet inleveren.

Ook op buitenlands beleid zal waarschijnlijk gekort worden. Dat zijn juist die sectoren die werkgelegenheid opleveren.’

Of miljarden bezuinigen?

Ook Jan Mulder, vvd-vertegenwoordiger binnen het Europees Parlement, twijfelt of het voorstel de eindstreep ongeschonden haalt. ‘Er zijn lidstaten die niet willen korten op de landbouwuitgaven. Over mijn lijk, wordt er dan gezegd. En weer anderen zeggen: Kom niet aan de regiofondsen.’

Juist die sectoren die de economische groei kunnen aanjagen, worden straks waarschijnlijk zwaar getroffen door het snoeimes, oordeelt Gerben Jan Ger17

FORUM #02/31.01.13

brandy van de Europese tak van D66. ‘De bezuinigingen treffen die terreinen waarvan ik zeg: Dat zijn nu juist die gebieden waar Europa zich meer op zou moeten gaan richten.’ cda’er en Europoliticus Wim van de Camp daarentegen breekt een lans voor het behoud van het Europese landbouwbudget. Het cda heeft sterke belangen in de agrarische wereld, en daar maakt Van de Camp dan ook geen geheim van: ‘Als je aan mij vraagt of het initiatief van Kroes ten koste zou mogen gaan van het landbouwbudget dan is mijn antwoord nee.’

Hij houdt rekening met een totale bezuiniging van 100 miljard, waardoor de eu-begroting uiteindelijk onder de 1.000-miljardgrens zal zakken. Een dergelijk ingreep heeft consequenties. Het breedbandproject van Kroes Connecting Europa zal vele tientallen miljarden moeten leveren, verwacht hij.

Een lichtpuntje gloort nog. Het Europees Parlement moet stemmen over de afspraken die de ministers op de Eurotop hebben gemaakt. De voorgestelde bezuini­gingen kunnen gewijzigd worden áls een meerderheid van het parlement dat wil. Maar het is onzeker of dat gebeurt, melden de Europarlementariërs. De druk vanuit het thuisfront om de afspraken maar goed te keuren, is groot. vvd’er Mulder: ‘Als er een akkoord is tussen de lidstaten dan zijn de telefoontjes vanuit Den Haag, Parijs of Berlijn niet van de lucht. Dan worden de Europarlementariërs onder enorme druk gezet.’ www.vno-ncw.nl/europa

actueel

êgerben jan gerbrandy (d66)

‘Deze bezuinigingen zijn nadelig ‘Er wordt straks bezuinigd op die gebieden die voor Nederland heel belangrijk zijn. Kortingen op innovatie of breedbandinternet zijn nadelig voor ons land. Dat hebben we aan onszelf te danken. Ik weet dat Nederland de modernisering van het budget ook op zijn verlanglijstje heeft staan, maar pas op plaats 10. Op 1 tot en met 9 staat: we willen minder, minder en nog eens minder geld aan Brussel overmaken. Als je dat voortdurend roept dan is iedereen gestopt met luisteren.’

‘Het Europees Parlement vindt dat de eu meer eigen inkomstenbronnen moet krijgen om terugkerend gehakketak over de begroting te voorkomen. En er moet echt iets veranderen aan de regeldrift. Heel veel bedrijven doen niet meer de moeite om mee te dingen bij Europese tenders. Je hebt als bedrijf een paar werknemers nodig om te voldoen aan al die Europese audits, controles en tussentijdse accountantsverklaringen. Dat levert een vicieuze cirkel van wantrouwen op.’

êbas eickhout (groenlinks)

‘Alleen hameren op het budget helpt niet’

groenlinks

‘Nederland kan straks thuis zeggen: ‘We hebben gewonnen bij het korten op de eu-begroting.’ Maar het verdelen van het geld de komende zeven jaar is weer behoorlijk ouderwets. Er zal wel iets naar innovatie gaan en breedbandinternet (Connecting Europe), maar veel geld blijft bestemd voor traditionele sectoren als landbouw en regiofondsen. De Polen houden hun regiosteun en de Fransen hun geld voor de landbouw.

Dat neem ik Nederland kwalijk. Altijd hameren op de hoogte van het Europese budget, maar niet bezig zijn met het moderniseren van de Europese begroting die Nederland ook geld kan opleveren.’

‘Als mijn worstcasescenario uitkomt, zullen de Groenen in het Europees Parlement tegenstemmen. Want dan moet de eu werken met een uitgekleed budget. De vraag is wat de andere politieke partijen gaan doen. De ervaring leert dat als het puntje bij het paaltje komt de Christendemocraten en de Sociaaldemocraten vóór zullen stemmen.’

18

FORUM #02/31.01.13

koen suyk/anp

voor Nederland’

êthijs berman (pvda)

‘We houden elkaar in een

lex van lieshout/anp

houdgreep’

êjan mulder (vvd)

‘Europa levert

‘Ik ben doodsbenauwd dat we straks juist die eu-onderdelen die banen scheppen moeten inleveren, zoals innovatie. Dat is slecht voor de positie van Europa in de wereld.

Weet je dat het eu-budget relatief eigenlijk heel klein is?

Maar 1 procent van de Europese economie. Eigenlijk is dat niks. Zet dat dan maximaal in op innovatie en onderzoek om de economische- en klimaatcrisis te bestrijden.’

‘Je bestrijdt de crisis overigens niet met dat kleine beetje geld van de eu. Daarvoor heb je meer nodig. Maatregelen die werkgelegenheid opleveren zoals het moderniseren van de arbeidsmarkt, inclusief goede arbeidsvoorwaarden in de hele eu. Dan komt de consumptie ook weer op peil.’

‘Alleen, eu-ministers staan tegenover elkaar, partijen in het Europees Parlement ook. Zo houden we elkaar in een houdgreep. Terwijl er door anders te kiezen extra geld te verdienen is. Ook met Europees buitenlands beleid waarop waarschijnlijk ook bezuinigd zal worden. Elke euro ontwikkelingshulp zorgt op de lange termijn voor meer handel.’

‘Nederland verdient aan Europa. We verdienen zelfs aan regiofondsen die hun geld investeren in arme, vooral Oost-Europese landen. Ik was onlangs in Roemenië. Nederland is de grootste investeerder, werd me verteld. We spelen een rol bij de aanleg van wegen, ziekenhuizen en vliegvelden. Dat levert ons een heleboel op. In Polen hoorde ik hetzelfde verhaal.’

‘De laatste tien jaar stegen de begrotingen van de lidstaten gemiddeld met 68 procent. De begroting van de eu met maar 38 procent.

Ondanks het feit dat we er twaalf nieuwe leden bij hebben gekregen. En de zo veel besproken landbouwbegroting is nog net zo hoog als toen de eu nog vijftien lidstaten had.’

‘Ik vind dat de huidige begroting gehandhaafd moet worden, maar wel mag stijgen om de inflatie bij te houden. Dat is een ander standpunt dan de vvd hanteert in Den Haag, maar dat weten ze daar ook.’

19

FORUM #02/31.01.13

koen suyk/anp

Nederland geld op’

actueel

êwim van de camp (cda)

‘Meer Europees geld naar ‘De eu krijgt steeds meer taken toebedeeld, maar het mag geen geld kosten. Dat vind ik een beetje schijnheilig. Maar ik begrijp ook wel dat als er in eigen land bezuinigd wordt, je als eu moeilijk met een begroting op de proppen kan komen die een stijgende lijn laat zien.’

‘Dat de kortingen op het budget voor een deel worden afgewenteld op innovatie en Connecting Europe vind ik moeilijk. Ik betreur het dat het eu-budget niet gemoderniseerd wordt. Er zou meer Europees geld naar Wageningen of naar een waterinstituut als Wetsus uit Leeuwarden moeten gaan. Maar ik weet uit ervaring dat allerlei instanties heel goed bezig zijn. Onze technische universiteiten, maar ook kennispark Brainport bij Eindhoven halen echt wel miljoenen euro’s binnen.’

‘Nederland is sceptisch over Europa. Ik zou het prettiger vinden als Nederlandse overheden iets positiever over Europa zouden communiceren.’ 

Wat gebeurt er op de Eurotop?

Wanneer 7 en 8 februari Hoofdonderwerp Hoeveel geld mag de Europese Commissie de

komende zeven jaar uitgeven? En waaraan?

Voorstel budget 1.083 miljard euro (vorige periode: 925 miljard,

stijging 7 procent) Waarvan • 80 miljard voor het stimuleren van innovatie en

onderzoek, een stijging van 30 miljard ten opzichte

van de vorige periode

• 50 miljard voor het versterken van de infrastructuur

en de aanleg van supersnel internet onder de project- naam Connecting Europe

• 390 miljard voor landbouw

• 338 miljard voor regiofondsen

• en de rest voor buitenlands beleid, personeel, et cetera Procedure De Europese ministers van de 27 lidstaten (Europese

Raad) overleggen op de Eurotop over het voorstel. Na

een akkoord op de Eurotop wordt het besluit ter

goedkeuring naar het Europees Parlement gestuurd.

Zegt het parlement ‘Nee’, dan wordt er opnieuw

onderhandeld tussen een delegatie van het

parlement en de ministers.

20

FORUM #02/31.01.13

phil nijhuis/anp

Nederlandse instituten’

buiten beeldaan vijf vragen

‘Internationale kijk delen’

Ad Melkert (56) Was: Is:

partijleider PvdA, vn-gezant Irak adviseur, voorzitter PvdA-commissie

‘Je zou kunnen zeggen dat ik door omstandigheden in het buitenland ben terechtgekomen, maar zo zie ik het zelf niet. Het lag in de rede dat ik ooit internationaal actief zou worden. In mijn studententijd hield ik me al meer met Brussel dan met Den Haag bezig.’

‘Mijn standplaats blijft Amerika, waar ik voor de Wereldbank en het United Nations Development Programme heb gewerkt na mijn vertrek in 2002. Ik ben tegenwoordig zzp’er.

Als adviseur op het gebied van social responsibility wissel ik pro deo- en commerciële opdrachten af. Zo help ik Oman bij het opzetten van een overlegstructuur met sociale partners. In Nederland ben ik voorzitter geworden van een PvdA-commissie die zich buigt over de oplossing van de internationale economische crisis. Daarnaast heb ik me hier

21

ingeschreven bij sprekersbureau Assemblee, omdat ik mijn internationale kijk wil delen.

Het is goed om uit te dragen waar Nederland zijn bread & butter vandaan haalt: het buitenland.’

‘Als u spreekt over 2002, is mijn analyse nog steeds dat problemen op het gebied van maatschappelijke integratie op één hoop werden gegooid met de beleidsprestaties van de Paarse kabinetten, terwijl die Nederland juist sterker hadden gemaakt. Het was de wereld op z’n kop. Maar ik wil niet teruggaan naar die tijd. Dat is een afgesloten hoofdstuk voor mij. Ik ben geïnteresseerd in het nu en de toekomst.’

‘Over het huidige kabinet: ik heb altijd het vertrouwen gehad dat de Nederlanders zich op een moment zouden realiseren dat het maatschappelijk compromis in het midden het land sterker maakt. Dat staat het debat en ruimte voor extreme posities niet in de weg.

Signalen uit die hoek moeten op hun waarde worden geschat en soms verinnerlijkt door de partijen in het midden.’

‘Een voorbeeld daarvan is de houding tegen-

FORUM #02/31.01.13

over de Europese Unie. Alle zeilen moeten worden bijgezet om de bevolking betrokken te houden bij het Europese project. Burgers moeten vragen kunnen stellen en antwoorden daarop krijgen. Maak duidelijk waar de meerwaarde van Europa ligt voor hen.’

‘We zouden iets kunnen leren van hoe de volksvertegenwoordiging in Amerika loopt: rechtstreeks via het Huis van Afgevaardigden en de eigen identiteit via de Senaat. Wat mij verder aan Amerika opvalt, zijn de omgangsvormen in het publieke domein, en het intense debat over de toekomst, met een inbreng van thinktanks en onderzoeksjournalistiek. Van mijn tijd in Irak, waar dagelijks bommen vielen, sommige dichtbij, heb ik geleerd dat het de opgave van de politiek is om een draagvlak voor stabiliteit te creëren.

Dat betekent het wapengeweld terugdringen en zorgen dat afspraken en procedures van de grond komen.’  Tekst: Paul Scheer | Foto: Joost van Daal

actueel

Demotie: rumoer in het loongebouw Demotie is terug op de agenda, ditmaal dankzij Capgemini. Blijft het bij een emotionele oprisping, of is dit het startsein om het loongebouw te hervormen?

Minder naar leeftijd, meer naar prestatie belonen.

Tekst: Paul Scheer | Foto: B2M Productions

22

FORUM #02/31.01.13

Het was de bedoeling om ict-bedrijf Logica, onlangs overgenomen door het Canadese cgi, te rebranden als grootste Canadese werkgever in Nederland. Maar voor bestuursvoorzitter Ron de Mos het wist, zat hij midden in een brede maatschappelijke discussie over demotie. Een woord dat niet voor niets grotendeels uit emotie bestaat.

De Mos had in Het Financieele Dagblad verteld dat het bedrijf zijn arbeidsvoorwaardenbeleid op de schop zou nemen. De beloning moet meer worden gebaseerd op prestatie en minder op leeftijd. Daarmee sloot hij aan op het voornemen van branchegenoot Capgemini om de salarissen van een aantal dure – oudere – werknemers aan te passen aan de veranderde markttarieven.

In de media werd dat aangeduid met demotie, terwijl dat in feite niet het geval was. Bij demotie gaat het immers om de overstap naar een minder belastende functie, die dan ook minder wordt betaald.

Bij cgi Nederland, zoals Logica nu heet, is er iets anders aan de hand dan bij Capge23

mini. De Mos: ‘We hebben verschillende redenen om het loongebouw te hervormen.

Ons moederbedrijf, waar de oprichter nog aan het roer staat, streeft naar een optimale binding tussen bedrijf en members, zoals de medewerkers worden genoemd. Dat gebeurt onder meer door winstdeling. Een deel van het salaris wordt dan afhankelijk gemaakt van de winst van bijvoorbeeld de businessunit of de landelijke vestiging.

Daarnaast kunnen medewerkers een aandeel nemen in het bedrijf. Bij cgi heeft inmiddels bijna 90 procent van de medewerkers aandelen.’ cgi Nederland heeft de overname ook aangegrepen om in te spelen op sociaaleconomische thema’s als de vergrijzing en de verhoging van de pensioenleeftijd. De Mos: ‘Straks zijn 65-jarigen nog gewoon aan het werk. Die kun je als werkgever flexibiliteit bieden in hun werktijden, in ruil voor minder loon. Aan de andere kant van het spectrum heb je jong talent dat na een jaar of drie onrustig wordt. Die kun je als werkgeFORUM #02/31.01.13

ver niet laten vertrekken als je net een paar jaar in ze hebt geïnvesteerd. Dus moet je ze de mogelijkheid geven om sneller door te groeien.’

De eerste reacties die hij heeft ontvangen, zijn wisselend. Er is bij een deel van de medewerkers, de groep met verworven rechten, onrust ontstaan. Volgens De Mos is dat vooral het gevolg van de kop boven het artikel in het fd: Ook Logica zint op loonoffer. Maar hij krijgt ook positieve reacties van medewerkers die het goed vinden dat deze discussie wordt gevoerd. Met de ondernemingsraad wil hij een taskforce vormen om de plannen verder uit te werken. En daarbij zoveel mogelijk buiten de emotie te blijven.

weggezet Het blijft een beladen onderwerp. Demotie doet denken aan degradatie en demotivatie, aan het tegenovergestelde van promotie.

Op papier is sprake van een win-winsituatie: de werknemer kan het op oudere leef-

actueel

Alleen Franse ouderen zijn duurder

Frankrijk

200 180

Nederland

160

Duitsland Verenigde Staten

140

Noorwegen 120

Verenigd Koninkrijk Japan

80 25-29

bron: oeso

100

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64 jr

Gemiddeld salaris per leeftijdsgroep (25-29-jarigen = 100) Landen die in de groep ouderen hoog scoren, hebben of hadden vaak regelingen voor vervroegd uittreden. Landen die laag scoren, belonen meer naar prestatie en bieden minder ontslagbescherming

tijd wat kalmer aan gaan doen, de werkgever betaalt minder loon en behoudt een productieve werknemer. Maar in de praktijk kunnen werkgever en werknemer er slecht mee uit de voeten. De oudere werknemer ervaart demotie als een brevet van onvermogen en voelt zich weggezet als minder productief en flexibel; de vooroordelen over ouder personeel.

De werkgever brengt het thema liever niet ter sprake omdat hij bang is de werkrelatie te verstoren.

Tegelijkertijd wordt demotie een steeds logischer optie. We moeten langer doorwerken, dus wordt het voor werkgevers zaak om ouderen langer – gezond en productief – aan het werk te houden. De pensioenregeling hoeft ook geen sta-in-de-weg meer te zijn.

Een pensioen gebaseerd op het laatstverdiende loon maakte het onaantrekkelijk voor werknemers om in de eindfase van hun werkzame leven minder te gaan verdienen. Met een pensioen gebaseerd op het middelloon is dat probleem verholpen.

Mensen werken ook niet meer hun hele leven bij één baas. Het loongebouw dat daarbij hoorde, ging uit van elk jaar een treetje hoger 24

op de salarisschaal, en zo nodig de stap naar een hogere schaal. Hoe ouder je werd, hoe meer je ging verdienen. Dan accepteerde je als jongere dat je naar verhouding wat minder kreeg. De beloning lag in het verschiet.

Niet meer dus. Dienstverbanden worden korter, contracten flexibeler. Jongeren willen niet meer wachten op de uiteindelijke beloning, ze willen nú op hun prestaties worden beoordeeld en betaald. Ze zitten in een fase van hun leven – auto, huis, gezin – waarin ze het geld goed kunnen gebruiken. En anders gaan ze weg, misschien wel naar het buitenland, waar meer naar prestatie wordt beloond. Met de vergrijzing is de oude verdeelsleutel ook niet meer op te brengen; de relatieve overbetaling van ouderen wordt dan simpelweg te duur.

remotie De nieuwe rekensom zou kunnen zijn: ouderen krijgen minder betaald, jongeren meer.

Maar wat werkgevers het liefst willen, is een loongebouw dat gebaseerd is op prestatie, productiviteit en het bedrijfsresultaat. In goede tijden deelt het personeel zo mee in de winst, in slechte tijden of bij ondermaats FORUM #02/31.01.13

presteren wordt pas op de plaats gemaakt of zelfs minder verdiend.

Zover is het echter nog niet. In veel cao’s ontbreekt nog een passage over demotie. De vakbonden willen er niet aan. Van de 385 caoakkoorden van vorig jaar hebben er maar zes een expliciete afspraak over demotie, meldt awvn.

Misschien moet demotie voortaan functieherindeling worden genoemd, om het taboe er een beetje vanaf te halen, oppert , de werkgeversorganisatie die bedrijven adviseert bij het sluiten van cao’s.

Vakbond cnv spreekt liever van instauratie, wat hernieuwing of wederoprichting betekent. Dat klinkt positief, maar het ligt niet echt lekker in de mond.

In België, waar demotie ook een gevoelig thema is, heeft adviseur Tanja Verheyen het begrip remotie geïntroduceerd. Ze is mede­ auteur van het boek Remotie: een stap terug is een stap vooruit. Verheyen: ‘Het is absoluut nog taboe in België. Werkgevers passen het wel toe als alternatief voor ontslag van medewerkers, maar ze hangen dat niet aan de grote klok. Statusverlies speelt nog een te grote rol

column scheer

jeroen poortvliet

‘de kwestiecapgemini heeft duidelijk een zenuw geraakt’

Vrouwenstrijd Op het Rotterdamse Filmfestival werd de eerste door een Saoedische vrouw gemaakte film vertoond. Een heuglijk feit, dat alleen niet in Saoedi-Arabië zelf kan worden gevierd, want daar is de film verboden.

Centraal staat Wadjda, een 10-jarig meisje dat een fiets wil om daarmee tegen haar buurjongen te kunnen racen. Maar meisjes mogen niet fietsen in Saoedi-Arabië. Een land dat in vele opzichten modern oogt, maar in de behandeling van vrouwen een ouderwetse indruk maakt.

Vrouwen mogen zich binnenshuis modern kleden en gedragen zolang er geen vreemde man in huis is. Buiten moeten zij zich gesluierd in lange zwarte gewaden hullen en zich laten rondrijden door een man. Zelfs de koning schijnt ervoor te zijn dat vrouwen zelf mogen autorijden, maar de wil van de kerk is heilig. Zonde van al die vrouwelijke talenten, denk je met een westerse blik.

voor werknemers. Demotie betekent in hun ogen dat zij de job niet meer aankunnen.’

Volgens haar moeten werkgevers een bedrijfscultuur creëren waarin falen niet meteen wordt afgestraft. Coaches zouden oudere werknemers kunnen bijstaan in het demotietraject. Het valt Verheyen op dat veel werkgevers gefixeerd zijn op het vaste salaris. ‘Je zou naar andere beloningsvormen kunnen kijken.

Niet alleen naar variabele beloning, maar ook naar extra vrije dagen voor zowel oudere als jongere werknemers.’

Ron de Mos van cgi Nederland is zeker van plan om het allemaal mee te nemen in het nieuwe arbeidsvoorwaardenbeleid. Maar over het hoe, wat en voor wie kan hij nog niks zeggen. In het fd gaf hij nog het voorbeeld van 80 procent vast salaris en de rest gekoppeld aan de individuele prestatie en de bedrijfswinst. Daar laat hij het voorlopig even bij. De hervorming van de arbeidsvoorwaarden zou wat hem betreft door de hele ict-sector moeten worden opgepakt, en landelijk door de sociale partners. ‘De kwestie-Capgemini heeft duidelijk een zenuw geraakt.’ 

25

Wadjda krijgt er in toenemende mate mee te maken. Thuis luistert ze naar westerse popmuziek. Ze mag niet meezingen; stel dat buiten een man haar vrolijke stem hoort. Ze draagt het liefst een spijkerbroek en sneakers onder haar zwarte gewaad. Als ze op de meisjesschool te horen krijgt dat ze net als iedereen zwarte schoenen moet dragen, verft ze haar sneakers zwart.

Van haar ouders krijgt ze geen fiets. Daarom besluit ze mee te doen met een koranwedstrijd op school: wie kan het best teksten uit de koran reciteren? Ze wint de wedstrijd zowaar, maar is zo dom (of zo eerlijk) om te vertellen wat ze met het geld gaat doen. De schoolleiding besluit het geld over te maken naar ‘onze broeders in Palestina’.

Zo lijkt Wadjda op jonge leeftijd te leren wat het betekent om als vrouw op te groeien in een streng-islamitisch land. En anders moet ze maar naar haar – modern ingestelde – moeder kijken. Die wordt door haar man op een zijspoor gezet omdat zij hem geen zoon kan baren. Hij neemt daarom een tweede vrouw. Ze had nog wel een mooie jurk willen kopen om hem op andere gedachten te brengen. Met dat geld koopt ze alsnog de fiets voor Wadjda.

Sisters are doing it for themselves.

Paul Scheer

FORUM #02/31.01.13

ondernemerspanel

Omhoog die lonen?

In een interview met Het Financieele Dagblad zei minister Asscher van Sociale Zaken het een goed idee te vinden als de lonen stijgen. Want meer koopkracht is goed voor de economie. Salarisverhoging dé oplossing voor de crisis?

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto’s: Sam Rentmeester, Hans Stakelbeek, Nout Steenkamp

Anja Jesserun / Norway Coatings / Utrecht

‘Dubbel gevoel’ ‘Als ondernemer zeg ik: ‘Wat een beroerd idee.’ Maar aan de andere kant is het wel nodig de negatieve spiraal te doorbreken. Een positief signaal kan de angst bij consumenten misschien een beetje wegnemen. Zorgen dat zij weer wat meer vertrouwen krijgen. Dus in die zin heb ik een beetje een dubbel gevoel.’

‘Ik lever speciale coatings voor de bouw. Die zijn altijd

Wolter Smit / Topdesk (softwarebedrijf) / Delft

‘Slimmer zijn’ ‘Het is allemaal leuk en aardig om de binnenlandse koopkracht te willen verbeteren, maar volgens mij kunnen we ons beter concentreren op de vraag hoe we meer aan het buitenland kunnen verdienen. Duitsland heeft dat heel goed begrepen en kijk eens hoe die economie draait.

Hogere lonen kúnnen je concurrentiepositie dan juist om zeep helpen.’

‘Nu kun je je natuurlijk afvragen of je op lonen moet

concurreren met het buitenland of op slimheid. Kies je voor dat laatste – en dat doe ik met mijn bedrijf – dan is de hoogte van de lonen minder belangrijk. Ik heb laatst meegedaan aan een werkgeversonderzoek van nrc Handelsblad en ik bleek op nummer 2 te staan qua verbetering van arbeidsvoorwaarden in 2012. Ik wil maar zeggen: goede mensen hebben een prijs. Nu kunnen we er makkelijker aankomen en dat doen we dus ook. Want als ik het beter wil doen dan het buitenland, heb ik slimme koppen nodig.’

Harry Meens / Alfa Bier / Schinnen

‘Belachelijk’ ‘Lonen laten stijgen zonder dat de productiviteit stijgt?

Een belachelijk voorstel. Dat werkt echt niet. En het zou heel veel bedrijven de kop kosten. Nee, als je echt iets wilt doen, moet je zorgen dat de één miljoen mensen die nu aan de kant staan worden ingezet. Zet ze in bij bedrijven. Ik heb 25 à dertig man aan het werk in de brouwerij.

Als ik 1,5 fte extra zou hebben, geeft dat lucht. Dan kan ik

26

gewild, ook nu er een malaise is in de bouw. Toch geldt ook voor mij dat het terugloopt. Dus als je me vraagt of ik op loonsverhogingen zit te wachten? Nou, niet echt. Ik kijk eerder waar ik nog kan bezuinigen en dat geldt voor meer ondernemers nu.’

‘Als de bouw gestimuleerd wordt, er weer wordt gekocht én verkocht, dat zou pas een goede impuls geven aan de economie. Niet alleen de bouw profiteert daarvan of mijn bedrijf. Het zorgt voor heel veel bedrijvigheid waar veel meer sectoren voordeel van hebben.’

FORUM #02/31.01.13

mijn mensen in de watten leggen, stijgt de productiviteit en uiteindelijk ook hun salaris.’

‘Voor die één miljoen die nu thuis zitten, is het ook goed.

Die krijgen hun arbeidsritme terug en uiteindelijk betaald werk. Er is werk genoeg bij bedrijven. Kijk naar de Duitsers. Die hebben het ook zo aangepakt en hebben een supergezonde economie. Het is gewoon een kwestie van gezond boeren verstand: als we met zijn allen de schouders eronder zetten, krijgen we Nederland er weer bovenop.’

uitspraken

‘Zalig zijn de digibeten. Zij erven straks de echte wereld.

De rest de virtuele.’

Jules Deelder, hp/De Tijd van 16 januari

‘Ouder worden is geen uitdaging. Het gebeurt gewoon.’

Sociaal geograaf Carlo van Praag, Elsevier van 19 januari

‘Een werknemer is geen kostenpost, geen fte, maar een mens van vlees en bloed die een relatie aangaat met een werkgever.’ cnv-voorman Jaap Smit, Het Financieele Dagblad van 18 januari

‘Je kunt niet bezuinigen zonder te bezuinigen.’ vvd-Kamerlid Ton Elias, NU.nl van 24 januari

‘Argumenten doen er niet toe. De euro is een geloofsovertuiging.’

Econoom en eurocriticus Arjo Klamer, hp/De Tijd van 16 januari

‘In de praktijk werkt demotie vooral zeer demotiverend.’

Andries Bongers, Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement, Het Financieele Dagblad van 19 januari

‘Anonieme kubieke meters maken niet gelukkig.’

Bouwend Nederland-voorzitter Elco Brinkman over eenheidsworst in de bouw, Het Financieele Dagblad van 21 januari

‘Moeten we een provinciegrens handhaven die alleen is getrokken omdat een graaf en de paus ooit ruzie hadden?’

Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken over de kritiek op herindelingen, de Volkskrant van 24 januari

‘Politiek is het mooiste wat er is, omdat je echt iets kunt veranderen. Het is ook het afschuwelijkste wat er is, omdat het een soort reallifesoap is.’

Oud-PvdA-Kamerlid Paul Tang, ad van 26 januari

‘Dijkgraven zeggen altijd: geef ons heden ons dagelijks brood en af en toe een kleine watersnood.’

Minister Schultz, de Volkskrant van 26 januari 27

FORUM #02/31.01.13

achtergrond

Alle Nederlandse ambassadeurs gaan op de foto met ministers Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken en Lilianne Ploumen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking tijdens de Ambassadeursconferentie van dit jaar

De komende jaren gaat het mes in het postennetwerk.

Tientallen miljoenen worden er bezuinigd op ambassades en consulaten. Wat komt er dan nog terecht van economische diplomatie?

Tekst: Remko Ebbers | Foto: David van Dam/hh

28

FORUM #02/31.01.13

snijden in diplomatie:

wie moet er hangen?

‘Ik doe niet anders dan economische diplomatie. Dat is honderd procent mijn werk.’ Kom bij Simone Filippini niet aan met het vooroordeel van immer borrelende diplomaten. De druk twitterende consul in Miami heeft wel wat beters te doen. Filippini lijkt weinig op het hautaine prototype diplomaat. Ze is enthousiast, op het drukke af, alsof ze geen tijd te verliezen heeft. ‘Een succesvolle consul of ambassadeur is een beukertje, proactief, on the ball en praktisch.’

Toen ze in 2011 voor het eerst in Miami op haar stoel ging zitten, heeft ze zich hardop afgevraagd: ‘Wat zijn mijn verantwoordelijkheden? Ik heb twee medewerkers en zeven onbezoldigde honorair consuls in een gebied van Florida tot en met Texas. Hoe kan ik een deuk in een pakje boter slaan? Wat wil Nederland en waar is Nederland goed in? Behalve het aanbod uit Nederland, moet er natuurlijk ook vraag zijn uit de vs.’

En dus houdt Filippini de activiteiten van het Amerikaanse bedrijfsleven goed in de gaten. Ze bezoekt beurzen die interessant kunnen zijn

29

FORUM #02/31.01.13

voor Nederlandse bedrijven. Op die manier stuitte ze tijdens de grote pretparkbeurs iaapa op een stand van De Efteling. ‘Brabant lijkt economisch wel wat op Orlando vind ik, dus heb ik geholpen om beide regio’s samen te brengen. In oktober is een samenwerkingsverband ondertekend tussen Midpoint Brabant en Orange County Orlando.

Dat gaat niet alleen over themaparken, maar ook over medische simulatietechniek, belangrijk in de ouderenzorg. Wij hebben er veel aan gedaan om Orlando bij de les te houden, want tussentijds kwam er een ander bestuur.’

Welke deuren een officiële vertegenwoordiging van Nederland kan openen, blijkt uit een verhaal over drijvende woningen. Een Nederlands bedrijf zag een mogelijkheid om die innovatieve woningen te bouwen in Florida. De wet- en regelgeving was op die plek zo streng dat eigenlijk helemaal niets mocht. Een tegenvaller. Filippini zocht in de vs andere belanghebbende bedrijven om samen bij de overheid te

achtergrond

pleiten voor aanpassing van de regels. ‘Ik ben naar Tallahassee, de hoofdstad van Florida, gegaan en heb gezegd: ‘Deze jongens bouwen dezelfde huizen op de Maldiven. Daar is de strengste milieuwetgeving ter wereld. Dan moet het hier toch ook kunnen.’ Kijk, ik kan de wetgeving niet veranderen voor het Nederlandse bedrijfsleven, maar ik kan wel gelijkgestemde partners zoeken. Ik weet wat er leeft.’

gold rush Wie zaken wil doen in Angola kan zeker niet zonder de ambassadeur ter plekke. Het land is booming en gaf zijn voormalige kolonisator Portugal in 2011 ‘ontwikkelingshulp’. In het voormalige communistische Angola is de overheid alomtegenwoordig.

Hoeft Filippini zich in de vs nauwelijks te bekommeren om consulaire zaken, dat wordt centraal geregeld vanuit Washington, in Angola doet ambassadeur Susanna Terstal af en toe ‘ambassadeurskleren’ aan.

‘Maar mijn aanpak is in grote lijnen hetzelfde’, zegt Terstal. ‘Ondernemers weten mij wel te vinden. Dat moet ook wel. Angola is een heel ingewikkeld land, bijna niemand spreekt er Engels. Je kunt er niets beginnen zonder toestemming van de overheid. De ondernemers die er zitten, zitten er al heel lang, ze hebben contacten waar ik jaloers op ben en toch kloppen zij ook nog wel eens bij mij aan.’

30

FORUM #02/31.01.13

De cijfers van de Angolese economie doen denken aan een gold rush.

Het land is vooral afhankelijk van olie en diamanten, die in groten getale worden geëxporteerd. Met alle gevolgen voor de prijsontwikkeling: zes tomaten voor 15 dollar. ‘Alles wordt geïmporteerd. Er is nauwelijks landbouw’, zegt Terstal. En daar ligt natuurlijk een kans voor Nederlandse ondernemers. ‘Mijn functie is dan: wat zijn de problemen die bedrijven tegen kunnen komen? Is het de wetgeving die boeren belemmert de grond te gebruiken of liggen er zoveel mijnen in de grond dat niemand het land durft te bewerken?’

Dat Angola voornamelijk met China handel drijft en Chinezen alomtegenwoordig zijn, is volgens Terstal niet zo dramatisch. ‘Daar ben ik niet bang voor. Zij doen wegenbouw en huizenbouw. Dat is iets heel anders dan de sectoren waar Nederlandse bedrijven goed in zijn. Chinezen hebben hun niche en de rest laten ze gaan.’

vechten Nederland moet dus niet al te lichtvaardig omspringen met zijn verkenners in het buitenland. De post in Nicaragua wordt aan het einde van dit jaar opgeheven en tijdelijk zaakgelastigde (voor zo’n korte tijd wordt geen ambassadeur benoemd), Reina Buijs, probeert alles netjes achter te laten. Ook voor het bedrijfsleven. ‘Als een vertegenwoordi-

gettyimages

ging echt dicht gaat, zonder alternatief, is dat behoorlijk dramatisch.

Het openen of heropenen van een ambassade is niet gemakkelijk. Je bent dan de new kid on the block en moet je overal tussen vechten.’

In Nicaragua wordt ze opgevolgd door een honorair consul, een zakenman met goede contacten bij de Nicaraguaanse regering, zegt Buijs.

‘Hij heeft goede ingangen bij bedrijven en de politiek en daarbij kent hij Nederland ook. Als je een post sluit is het belangrijk dat je iemand zoekt die een rol kan blijven spelen. Daar moet je op tijd mee beginnen. Er komt een website speciaal gericht op bedrijven die zaken willen doen in Nicaragua. Wie zijn daar de belangrijke mensen om langs te gaan? Welke bedrijven willen zaken doen met Nederland?’

Buijs benadrukt de rol die ontwikkelingssamenwerking heeft gespeeld. Die moet je imago-technisch niet uitvlakken, vindt ze.

‘Ontwikkelingshulp was de core business van de ambassade in Nicaragua. Daardoor hebben we een heel goede naam gekregen waar Nederland op kan voortbouwen. Het is jammer dat we nu sluiten terwijl er meer mogelijkheden in Nicaragua komen. Het land groeit economisch en vooral voor het mkb is dit soort landen erg interessant.’

Het belang van een vertegenwoordiging is dus groot, al lijkt dat voor een buitenstaander niet zo en is die soms gebaseerd op vooruitdenken.

Filippini en Terstal leggen hun honorair consuls in de watten. Filippini

laat ze uitgebreid delen in de successen die ze behaalt en Terstal houdt nauw contact met haar honorair consul op een eilandje voor Angola.

‘Het is een eilandje uit een reclame: palmen en witte stranden. Ik kom er heel graag. Maar het is ook belangrijk dat wij er een vertegenwoordiger hebben. Ook daar zijn bodemschatten ontdekt en als die ontwikkeling van de grond komt, heeft Nederland al een steunpunt. ‘

concurrenten De aangekondigde bezuinigingen op het postennetwerk is een gegeven, vinden alle drie de diplomaten. Maar daar moet de politiek niet te gemakkelijk mee omspringen. Filippini: ‘Als een vertegenwoordiging alleen maar de gang van zaken hoeft te volgen, kun je volstaan met laptopdiplomatie. Business is een langetermijnkwestie. Daarvoor moet je contacten hebben en follow ups kunnen doen.’ Het proefballonnetje van het vorige kabinet om samen te werken met ambassadeurs van andere landen, wordt met zorgelijke blikken ontvangen. Als het gaat om wet- en regelgeving kan Nederland wel het een en ander uitbesteden aan gelijkgezinde landen. ‘Maar bij economische dienstverlening zijn we elkaars concurrenten’, zegt Terstal.  www.vno-ncw.nl/buitenlandsehandel

Hoeveel wil Timmermans bezuinigen?

Het eerste kabinet-Rutte haalde voor de periode 2010-2015 voor 55 miljoen euro weg bij het postennetwerk. Rutte II schrapt nog eens 40 miljoen euro op het postennetwerk en 60 miljoen op het Haagse ministerie. vno-ncw en mkb-Nederland, en ook individuele ondernemers zoals Kommer Damen van het gelijknamige scheepsbouwbedrijf, hebben het kabinet al opgeroepen geen posten te sluiten. Ook Rutte I bezuinigde namelijk al op de buitenlandse vertegenwoordigingen. Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken beloofde twee weken geleden, tijdens de jaarlijkse ‘terugkomdag’ voor diplomaten in het buitenland, zijn uiterste best te doen om alle ambassades open te houden. Renée Jones-Bos, topambtenaar op het ministerie, ziet echter niet veel in de kaasschaafmethode. Dat zei ze onlangs tegen weekblad Vrij Nederland. De Tweede Kamer discussieert binnenkort op initiatief van D66 over de bezuinigingen.

31

FORUM #02/31.01.13

binnenland

Mathieu Wijnands (Van der Weegen Bouwgroep): ‘ Wat het mij kost, heb ik maar niet uitgerekend. Dat levert alleen frustratie op’

‘Moeten eerst alle wegen maar dichtslibben?’

De levensader van Brabant en Zeeland, de A58, moet worden opgeknapt. Erover gepraat wordt er wel, maar gedaan nog niets. Bouwondernemer Mathieu Wijnands: ‘Jaarlijks 30 miljoen euro schade door files, dat laten we toch niet gebeuren?’

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Jeroen Poortvliet Mathieu Wijnands, directeur van de Van der Weegen Bouwgroep in Tilburg, wordt er een beetje droevig van. ‘Ik zat vanmorgen om 7 uur op kantoor. Maar ik zag ook iemand over tienen binnenkomen. Die man was twee uur later hier dan hij had gewild. Moet je eens kijken wat dat kost.’

Het gaat niet goed met de A58. Door de economische tegenwind lijkt het op veel Nederlandse snelwegen wat rustiger. Maar op misschien wel de belangrijkste snelweg van Brabant en Zeeland zijn files dagelijkse kost. En dat kost weggebruikers veel extra tijd. Er circuleren berekeningen dat bij ongewijzigd beleid in 2020 2,5 miljoen reisuren verloren gaan. Kosten: jaarlijks 30 miljoen euro. Zijn eigen kosten heeft hij maar niet uitgerekend. ‘Dat levert alleen maar negatieve energie en frustratie op.’

32

Wijnands woont in Eindhoven en werkt in Tilburg. De veelgebruiker van de A58 merkt gewoon dat die snelweg veel drukker is geworden. ‘Je staat nu om de haverklap vast. Op de meest onverwachte momenten. En de overheid versterkt die ontwikkeling door het verkeer zoveel mogelijk van de secundaire wegen naar de hoofdwegen te dirigeren. Gek is dat de problemen eerst zo groot moeten worden dat de wegen aan alle kanten dichtslibben, voordat we gaan nadenken over een oplossing.’

Er wordt gezegd dat onder de huidige economische omstandigheden wel wat terughoudendheid past bij uitbreiding van wegcapaciteit.

Maar juist nu is mobiliteit belangrijk, stelt Wijnands. ‘In deze regio is veel werk. Neem Eindhoven met z’n hightech campus. De bedrijvigheid neemt nog steeds toe. En dus ook het FORUM #02/31.01.13

woon-werkverkeer. Je ziet dat aanpassingen aan wegen werken. Magnifiek wat is bereikt bij de rondweg Eindhoven. Het verkeer rijdt daar weer door. Maar dat is maar één van de knelpunten.’

Helaas is er geen geld voor een snelle aanpak van alle knelpunten. Wijnands hoopt daarom dat de overheid het plan voor een publiekprivate aanpak van de Stichting A58 (met daarin onder meer de bzw) omarmt. Want dankzij dit InnovA58 gedoopte plan is snel ingrijpen wél mogelijk. Hij benadrukt dat het geen simpel plan is voor alleen de aanleg van wat meters extra asfalt, maar een totaalaanpak. Het biedt ook mogelijkheden voor innovatie: de introductie van hoogwaardige technologie op het gebied van verlichting, doorstroming en dergelijke. Als de verwachtingen uitkomen, leidt de publiekprivate aanpak zelfs tot inkomsten, bijvoorbeeld uit de exploitatie van bewaakte parkeerplaatsen voor vrachtverkeer en installaties voor duurzame energieopwekking. Een geslaagde aanpak van de A58 kan ook de opmaat zijn voor veel moois elders in Nederland én daarbuiten. Wijnands kan niet wachten totdat de eerste spade de grond in gaat. ‘Nu niets doen is funest voor de economie. Voor die van Brabant en Zeeland, maar ook van Nederland.’  www.bzw.nl

rubrieksnaam

vereniging

35 jaar vrijwillige hulp en handel jeroen poortvliet

34 mens • Personalia • Kees Schmalz overleden • Landbouwministers proeven bij bedrijfsleven • vno-ncw-bureau Brussel viert het nieuwe jaar

36 branche • ‘Dynamische inhaal­ verboden noodzakelijk’ • Uitzenders: ‘Wanneer pakt Asscher schijnconstructies aan?’

• Even bellen met Richard Weurding, algemeen directeur Verbond van Verzekeraars • Havenondernemers zetten in op duurzame groei Na zijn welkomstwoord maakt vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes plaats voor pumdirecteur Thijs van Praag. Minister Lilianne Ploumen (tweede van rechts) is ook een van de sprekers

38 regio

Met een minister die zich ‘minister van pum’ verklaarde en de wetenschap dat aid and trade al decennialang praktijk is bij de organisatie, kon het jubileumfeest van pum vrijdag 18 januari niet meer stuk.

• ‘Maak geld vrij voor ombouw Zeeuwse kolencentrale’ • ‘Werk-naar-werk is een succes’

Ter gelegenheid van de 35ste verjaardag van pum waren niet alleen de Nederlandse ambassadeurs in pum-landen uitgenodigd. Ook hun buitenlandse collega’s die gezeteld zijn in Den Haag en Brussel waren aanwezig.

De helft van de 150 aanwezigen bestond uit ambassadeurs, de andere helft uit pum’s landencoördinatoren, zodat er op landenniveau genetwerkt kon worden. vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes verwelkomde de gasten in zijn hoedanigheid als voorzitter van het pum-bestuur.

Minister Lilianne Ploumen voor Internationale Handel en Ontwikkelings­ samenwerking stelde in haar toespraak dat het bij ontwikkelings­samen- werking te vaak alleen om geld gaat, terwijl talent en vaardigheden er net zo toe doen. ‘Bedrijven hebben uitstekende kennis en vaardigheden in huis die kunnen helpen bij het bouwen van sterke economieën over de hele wereld.’ www.pum.nl

33

FORUM #02/31.01.13

39 duurzaam • ‘Energielabel goed voor duizenden banen’ • Reders vragen milieusteun overheid

vereniging mens

personalia

sap

Pieter van Geel

Harry Hendriks is met ingang van 1 januari benoemd tot voorzitter van de raad van commissarissen en alle daaraan verbonden rechtspersonen van zorgverzekeraar cz.

Hij was eerder verantwoordelijk voor public & government affairs bij Philips. Per dezelfde datum treden Dick Dees en Ad Smits terug uit de raad van commissarissen.

De stichting Nationale en Internationale Wegvervoer Organisatie heeft per 1 januari Gerrit Jan Olthoff benoemd tot directeur.

Sinds december 2011 was Olthoff al op ad interim-basis als directeur aan het werk.

vicevoorzitter van het bestuur van de Technologiestichting stw.

Arno Visser is per 15 januari lid van het College van de Algemene Rekenkamer. Hij volgt Gerrit de Jong op, die per 1 december met pensioen is gegaan. Hiervoor was Visser wethouder in de gemeente Almere.

nieuw bestuurslid vno-ncw Caspar Joustra

Marianne de Visser en Margot Weijnen zijn per 1 januari benoemd tot lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. De Visser is hoogleraar neurologie aan het Academisch Medisch Centrum en is daarnaast onder andere lid van het algemeen bestuur van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.

Weijnen is hoogleraar proces- en energienetwerken aan de tu Delft.

Daarnaast is zij onder andere

Willem Huisman, voorzitter van de raad van bestuur van Dow Benelux, is per 1 januari lid van het dagelijks en algemeen bestuur van vno-ncw. Hij volgt Gerard van Harten op. Huisman is lid van het dagelijks bestuur namens vnci en lid van het algemeen bestuur namens Dow Benelux.

Willem Huisman

Kees Schmalz overleden

Landbouwministers proeven bij bedrijfsleven

Op 11 december is op 68-jarige leeftijd Kees Schmalz overleden. Schmalz was jarenlang voorzitter ncw kring Drenthe en vanaf 1997 tot aan zijn pensionering voorzitter vno-ncw Drenthe. Onder zijn voorzitterschap werd gewerkt aan collectieve beveiliging van industrieterreinen en de afschaffing van de malusregeling. Schmalz was financieel directeur bij De Boer Winkelbedrijven in Hoogeveen, later De Boer Unigro en nog later Laurus. Hij slaagde erin om in een groeiend bedrijf voeling te houden met wat er op de werkvloer leefde.

Lekkernijen bij de start van de internationale landbouwbeurs Grüne Woche die twee weken geleden werd gehouden in Berlijn. De Duitse minister van Landbouw Ilse Aigner (midden) en de Nederlandse staatssecretaris van Landbouw (Economische Zaken) Sharon Dijksma (midden voor) proeven een kalfsvleescappuccino bij de stand van de VanDrie Group. De Nederlandse chef-kok Olivier van der Staal serveerde kalfsbouillon met peterselieschuim in cappuccinokopjes en een boterham met kalfsrollade. Aansluitend presenteerden twee junior slagers, deelnemers aan de Europese slagerswedstrijden young booster, hoe de botten vakkundig uit de kalfsbout verwijderd worden zonder het vlees aan te tasten.

Nederland was dit jaar partnerland van de Grüne Woche.

34

FORUM #02/31.01.13

vandrie group

Pieter van Geel is per 1 januari benoemd tot nieuwe voorzitter van de Nederlandse branchevereniging Frisdranken, Waters, Sappen. De voormalig staatsse-

Caspar Joustra is per 1 januari managing director van sap Nederland. In deze functie is hij onder meer verantwoordelijk voor het versterken van de marktpositie en de verdere groei van sap in Nederland. Hij volgt Angélique de Vries op, die hoofd pre-sales van sap emea wordt.

dow benelux

Per 1 maart wordt Martin Favié de nieuwe voorzitter van Bogin, de Bond van de Generieke Geneesmiddelenindustrie Nederland. Hij volgt Frank Bongers op, die de functie heeft vervuld sinds 2002. Favié was tot 2004 voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Pharmacie en bekleedt momenteel verschillende functies binnen en buiten de gezondheidszorg.

cretaris en cda-fractievoorzitter neemt bij de branchevereniging het stokje over van Bob Grijpstra. fws

Deutsche Bank wil Kees Hoving benoemen tot ceo van Deutsche Bank Nederland. De benoeming is afhankelijk van de goedkeuring van De Nederlandsche Bank en van instemming van de ondernemingsraad van de bank. Daarnaast wordt hij ook hoofd global transaction banking Nederland.

Hij volgt Harold Leenen op, die een andere functie krijgt binnen db Nederland.

vereniging mens

vno-ncw-bureau Brussel viert nieuwe jaar De jaarwisseling is doorgaans een relatief rustige periode in Brussel. Een goed moment voor Europarlementariërs en belangenbehartigers van het bedrijfsleven om eens informeel bij te praten tijdens de Nieuwjaarsborrel van het gezamenlijke kantoor in Brussel van vno-ncw en mkb-Nederland. vno-ncw werd vertegenwoordigd in het ing Cultural Centre - Hôtel Coudenberg door algemeen directeur Niek Jan van Kesteren. Voorzitter Bernard Wientjes was mee met een handelsmissie naar Brunei en Singapore.

Foto’s: Ivan Verzar

Europarlementariër Peter Pex (Christendemocraten) praat bij met Jeroen Steeghs, lid van de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland in Brussel

Wim van de Camp (l), Europarlementariër voor het cda, wordt begroet door Niek Jan van Kesteren, algemeen directeur van vno-ncw. In het midden Joke van den Bandt, het hoofd van het bureau Brussel van vno-ncw en mkb-Nederland

Christiaan Weiland van pr-bureau Fleischmann-Hillard (rechts) en Sebastiaan Vos van lobbybureau fipra

Rutger Goethart van Heineken (rechts) luistert naar Het was een gezellige drukte in de twee zalen van het ing Cultural Centre - Hôtel Coudenberg 35

FORUM #02/31.01.13

Hans Biesheuvel, voorzitter van mkb-Nederland

miran de groot

vereniging branche

tln

‘Dynamische inhaalverboden noodzakelijk’

Verkeersminister Schultz wil meer inhaalverboden voor vrachtauto’s op snelwegen met twee rijstroken per rijrichting. Vervoerders en verladers verenigd in tln en evo kunnen daar mee leven. Maar niet met de keuze voor statische – dus vaste – verboden. tln en evo betitelen de keuze van de minister voor statische inhaalverboden als een gemiste kans. Ze stellen dat een inhaalverbod niet is bedoeld om chauffeurs te hinderen, maar om de doorstroming te bevorderen. Daarom zou zo’n verbod alleen moeten gelden als het druk is. Zo wordt de doorstroming bevorderd zonder dat chauffeurs worden belemmerd in de uitvoering van hun werk. Statische inhaalverboden leiden volgens tln en evo tot een gevaarlijk neveneffect. Uit onderzoek blijkt dat inhaalverboden leiden tot colonnevorming, waarbij vrachtauto’s in een lange stoet achter elkaar aan rijden. Dit kan tot onveilige situaties leiden bij onder meer op- en afritten, doordat deze nauwelijks bereikbaar worden voor het overige verkeer. tln en evo zijn blij met het plan van de minister om op wegen met minimaal drie rijstroken per rijrichting géén inhaalverbod in te stellen. Daarmee sluit ze aan bij een wens van de organisaties. Al jaren wijzen zij er op dat een inhaalverbod op dergelijke wegen geen positief effect heeft op de doorstroming. www.tln.nl, www.evo.nl

felicitaties voor koningin In de week dat koningin Beatrix haar 75ste verjaardag viert én haar aftreden bekend maakt, prijkt op de Malietoren – thuisbasis van VNO-NCW en MKBNederland – een felicitatieboodschap voor de koningin. En niet voor niets. De band tussen het koningshuis en beide organisaties is hecht. Kort voor haar verjaardag (op 31 januari) toonde de vorstin nog maar eens haar waarde als wegbereider voor ondernemend Nederland.

Samen met prins Willem-Alexander en prinses Máxima bezocht ze Brunei en Singapore. Met in haar kielzog een delegatie van het Nederlandse bedrijfsleven.

Uitzenders: ‘Wanneer pakt Asscher schijnconstructies aan?’

De Algemene Bond Uitzendondernemingen (abu) wil dat internationale schijnconstructies op de arbeidsmarkt beëindigd worden. Daarom roept de brancheorganisatie minister Asscher van Sociale Zaken op maatregelen te nemen.

Het Europees vrij verkeer van diensten leidt ertoe dat steeds meer buitenlandse uitzendondernemingen actief zijn op de Nederlandse uitzendmarkt. De abu vindt dat op zichzelf geen bezwaar mits deze concurrentie op een gelijk speelveld gebeurt. En dat is in toenemende mate niet het geval, zeggen de uitzenders. Daarom stuurden zij minister Asscher van Sociale Zaken een brief om hun zorgen aan te kaarten en om een aantal voorstellen te doen. Er komen steeds meer complexe beloningsroutes en detacheringsconstructies die soms door verschillende Europese lidstaten heen lopen, stelt abu. Hierdoor zijn werknemers onvoldoende verzekerd voor pensioen, ziekte en werkloosheid en lopen Europese lidstaten belastinginkomsten mis. Bovendien zijn de buitenlandse uitzenders maar 36

FORUM #02/31.01.13

in beperkte mate gehouden aan de in Nederland geldende collectieve arbeidsvoorwaarden. Hierdoor worden Nederlandse uitzendondernemingen geconfronteerd met oneigenlijke concurrentie uit andere Europese lidstaten. De abu roept minister Asscher op paal en perk te stellen aan deze internationale schijnconstructies en doet daarvoor een aantal voorstellen. Zo zou een wetswijziging nodig zijn om buitenlandse uitzendondernemingen ertoe aan te zetten Nederlandse arbeidsvoorwaarden toe te passen. Bovendien zou afdracht van sociale premies in het vestigingsland strenger gehandhaafd moeten worden. Een betere samenwerking en informatie-uitwisseling tussen publieke en private handhavers over de grens zou ook helpen, aldus abu. De abu roept de minister ook op, met het oog op het vrij verkeer van Roemeense en Bulgaarse werknemers dat per 1 januari 2014 van kracht wordt, lering te trekken uit de ervaringen tot nu met het vrij verkeer van werknemers en tijdig met zijn Bulgaarse en Roemeense collega’s tot afspraken te komen. www.abu.nl

verzekeraars

vereniging branche

even bellen met…

Richard Weurding, algemeen directeur

Aftreden en aantreden. Het Rotterdamse wtc was 21 januari het podium voor een wisseling van de wacht bij havenorganisatie Deltalinqs. Wim van Sluis nam afscheid als voorzitter en Steven Lak trad aan in aanwezigheid van vertegenwoordigers uit havenbedrijfsleven en landelijke politiek.

Verzekeraars

U bent de nieuwe Joop van den Ende?

‘Zo dramatisch is het niet. Het is cul­tuureducatie.’

Waarom maken verzekeraars een musical voor 12-jarigen?

‘Wij doen van alles op het gebied van financiële educatie. We hadden al een spel Fix your Risk, dat je via onze website kunt krijgen. De groepen 8 van de basisscholen zijn zo ongeveer verplicht om aan het einde van het jaar een musical te doen, dus hebben wij een musical gemaakt. Het verbond heeft iemand in dienst voor educatie die ook nog eens uit het onderwijs komt. Daar kun je zo’n project wel aan toevertrouwen.’

En toen bent u beiden met opgestroopte mouwen aan de slag gegaan.

‘Ha ha, nee hoor. Daar zijn professionals aan te pas gekomen. Wij hebben alle rechten van tekst en muziek afgekocht, het is voor scholen helemaal gratis. Er zit een muziekband bij

37

en een dvd met regie-instructies van een acteur van de jeugdserie Spangas, Ricardo Blei.’

Is het onderwerp verzekeringen niet verschrikkelijk saai voor een musical?

‘Ik denk het niet. Het verhaal gaat over een schoolklas die geld inzamelt om een popster op te laten treden. Dat geld raken ze kwijt. Wat nu? Het gaat over risico’s en wat je er tegen kunt doen. Maar er zit ook een multicultureel element in en liefde en verdriet. Ik heb in het kader van de Week van het Geld ook twee keer les gegeven en het viel me op dat er gevoel is voor risico’s bij kinderen. Wat kan je doen om ze tegen te gaan? Moet je alles verzekeren of kun je preventief dingen doen?’

Hebt u de musical al gezien?

‘Nee. Ik denk niemand, hij is vers van de pers. We hebben wel een school gevonden die delen heeft gerepeteerd.

Die staan ook op de dvd. We staan nu op een grote beurs voor lesmateriaal en daar krijgen we goede reacties op het materiaal. Een leraar uit Woudsend zei tegen een van onze medewerkers daar: ‘Het is echt een musicalpakket dat bedacht is vanuit de leraar, niet vanuit de producent of de uitgever.’

Dat vind ik een mooi compliment.’ www.verzekeraars.nl

FORUM #02/31.01.13

Lak nam de gelegenheid te baat om het Deltalinqs Programma 2013-2015 Excelleren in groei te presenteren.

Lak: ‘Het past bij Deltalinqs om te kiezen voor ambitie en een imago dat mensen boeit, uitdaagt en aan ons bindt.

Vandaar ook de inzet van Deltalinqs op de arbeidsmarkt en het onderwerp innovatie. Daar liggen kansen voor onze leden. Ook Maasvlakte II gaat zijn invulling krijgen.

Deltalinqs zet in op een verdere duurzame economische ontwikkeling en het benutten van de transitiekansen.’

Ook wil Deltalinqs een volgende stap zetten om de veiligheid in Mainport Rotterdam te vergroten, kondigde Lak aan. Met de introductie van een digitaal veiligheidspaspoort, een smartcard met standaard biometrie en borging van gezamenlijke veiligheidsinstructies, wil de organisatie bijdragen aan het betrouwbaar en efficiënt organiseren en uitvoeren van het onderhoudswerk.

‘Alleen de mensen met de juiste kwalificaties krijgen toegang tot de bedrijfsterreinen in Mainport Rotterdam en kunnen veilig aan de slag.’

lenny suvaal

Verbond van

Kinderen die zingen over verzekeringen. Is dat leuk? Heel leuk, denkt Richard Weurding, algemeen directeur van het Verbond van Verzekeraars. Het verbond heeft een musical gemaakt voor basisschoolleerlingen van groep 8.

‘De eerste reacties van onderwijzers zijn goed’, zegt Weurding.

Havenondernemers zetten in op duurzame groei

Deltalinqs-voorzitter Steven Lak (links) overhandigt het ‘eerste Digital Safety Pasport’ aan premier Rutte

vereniging regio

bzw

‘Maak geld vrij voor ombouw Zeeuwse kolencentrale’

‘Werk-naarwerk is een succes’ In negen proeven waarbij bedrijven samen met de vakbond werknemers naar ander werk hebben begeleid, heeft 60 procent van de met ontslag bedreigde werknemers ander werk gevonden. Dit blijkt uit de Eindrapportage Experimenten Van Werk Naar Werk, die minister Asscher van Sociale Zaken presenteerde.

Acht Zeeuwse organisaties ondertekenden 15 januari een manifest waarmee ze geld willen loskrijgen voor de ombouw van de kolencentrale in Borssele tot een volledig op biomassa gestookte stroomfabriek. Een uniek project volgens de Brabants Zeeuwse Werkgeversorganisatie.

Het plan om de kolencentrale in Borssele tot een volledig op biomassa gestookte stroomfabriek om te bouwen, wordt breed gesteund. Niet alleen de Zeeuwse overheid, maar ook het bedrijfsleven en een belangrijke milieuorganisatie onderschrijven de mogelijkheden die dit project biedt voor een ondernemend, innovatief en duurzaam Zeeland. Acht Zeeuwse organisaties ondertekenden een manifest, waarin zij de politiek oproepen subsidie mogelijk te maken voor dit ‘unieke duurzame project’, onder wie Dow Benelux, havenschap Zeeland Seaports, bzw, zmf, provincie Zeeland en de gemeente Borsele. Als de ombouw daadwerkelijk wordt gerealiseerd, groeit de productie van duurzame elektriciteit ineens met maar liefst 20 procent, zo stellen de ondertekenaars van het manifest. En daarmee kan Nederland dus in een keer een flinke stap vooruit zetten. Ook de snelheid is een voordeel: in 2016 kan de biomassacentrale functioneren, aangezien alle infrastructurele voorzieningen al aanwezig zijn. Maar zonder subsidie is het onmogelijk de ombouw voor elkaar te krijgen, aldus de ondertekenaars. De acht Zeeuwse organisaties hopen nu de politiek te kunnen overtuigen van het belang om subsidie beschikbaar te stellen voor de grootschalige opweking van elektriciteit met biomassa. www.bzw.nl

minder starters In Noord-Nederland zijn in 2012 ruim 10 procent minder ondernemers van start gegaan. Dat blijkt uit onderzoek van de Kamer van Koophandel.

Desondanks werden er tienduizend nieuwe bedrijven opgericht. Het aantal starters binnen de dienstensector blijft onverminderd hoog: 62 procent van de starters is actief in deze sector. De bouw is goed voor 9 procent van de starters.

Desondanks kromp de bouw met ongeveer een derde. Het aantal zzp’ers groeide flink: 95 procent van de starters is een zzp’er. www.vno-ncwnoord.nl

38

FORUM #02/31.01.13

Tijdens de werkgeversbijeenkomst Mobiliteit en ontwikkeling op de regionale arbeidsmarkt in Arnhem presenteerde minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Eindrapportage Experimenten Van Werk Naar Werk. Een belangrijke succesfactor van werknaar-werk-begeleiding blijkt de actieve betrokkenheid van de vakbond, zo blijkt uit de eindrapportage. Die geeft vertrouwen door onzekerheid weg te nemen bij werknemers én werkgevers.

Verder is de kans van slagen het grootst bij bestaande, goedlopende samenwerkingsverbanden, zoals sectorfondsen en de samenwerking tussen sociale partners. Zij werken samen door bijvoorbeeld werknemers te scholen voor een andere baan. Een medewerker die op de ene plek boventallig is kan zo ergens anders een vacature vervullen. Minister Asscher vindt de resultaten hoopgevend: ‘Een resultaat dat laat zien dat er genoeg mogelijkheden zijn voor werk mits we blijven investeren om gezond, gemotiveerd en goed geschoold aan het werk te zijn en te blijven.’

Twee jaar geleden zijn negen experimenten van start gegaan om te onderzoeken of werkgevers en werknemers een directe rol kunnen spelen bij het van-werk-naar-werk helpen van werknemers.

In totaal hebben 680 werknemers deelgenomen aan de projecten, het gaat vooral om oudere werknemers. Werkgevers en werknemers kregen een financiële bijdrage van maximaal 2.500 euro per werknemer voor de begeleiding naar nieuw werk en moesten zelf minimaal net zoveel investeren als ze aan subsidie kregen. Minister Asscher heeft de resultaten van de experimenten naar de Tweede Kamer gestuurd. www.vno-ncwmidden.nl

vereniging duurzaam

De Vereniging voor de Bakkerij- en Zoetwaren­ industrie (vbz) is samen met has Hogeschool gestart met de mvo Expeditie. Een praktisch begeleidingstraject voor ondernemers om maatschappelijk verantwoord te gaan ondernemen. vbzdirecteur Ton Baas is enthousiast over de expeditie: ‘De deelnemende bedrijven worden echt op weg geholpen met de ontwikkeling en implementatie van mvo-beleid.’ De komende vijf maanden wordt gewerkt aan een mvo-bedrijfsmodel voor de hele zoetwarenindustrie. Dit zal in september worden gepresenteerd tijdens het vbz Platform Duurzaam Ondernemen. www.vbz.nl

‘Energielabel goed voor duizenden banen’ Extra energiebesparende investeringen in bestaande gebouwen, leveren duizenden banen op in de bouw- en installatiebranche. Dat blijkt uit een studie in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. uneto-vni roept het kabinet op nu snel werk te maken van een krachtig energiebesparingsbeleid.

Uit het onderzoek van seo Economisch Onderzoek en ce Delft blijkt dat een minimum energielabel voor woningen tot 2020 gemiddeld tienduizend extra banen per jaar kan opleveren. uneto-vni vestigt al langer de aandacht op de positieve effecten van het energielabel. ‘Dit onderzoek onderschrijft onze visie’, stelt voorzitter Titia Siertsema van de installateursvereniging. ‘Investeringen in energiebesparing kunnen de bouw- en installatiesector de komende tijd een forse impuls geven. Dat is hard nodig gezien de forse vraaguitval in de branche.’

Een energiebesparing van 2 procent per jaar tot 2020 vraagt volgens het onderzoek zo’n 20 miljard euro aan extra investeringen. Bij een hoger tempo van energiebesparing lopen de benodigde extra investeringen op tot 33 miljard. Siertsema: ‘Dankzij deze investeringen worden huishoudens minder kwetsbaar voor stijgende energieprijzen. Vooral bewoners van slecht geïsoleerde woningen betalen op dit moment een te hoge energierekening.’

De investering zal grotendeels door huishoudens en bedrijven gefi­nan­­cierd moeten worden. uneto-vni lanceerde onlangs samen met een aantal andere partijen een plan voor een Nationaal Energiebesparings­ fonds, waarbij deze energiebesparing de aflossing en rente vormt van een lening voor verduurzaming. www.uneto-vni.nl 39

FORUM #02/31.01.13

Reders vragen milieusteun overheid kvnr

groene bakkerij

kvnr-voorzitter Tineke Netelenbos overhandigt de milieuvisie Groen en krachtig varen aan Siebe Riedstra, secretaris-generaal van het ministerie van Infrastructuur en Milieu

Nederlandse reders werken er hard aan om de milieubelasting van hun schepen terug te dringen. Wat ze willen bereiken én hoe, staat in de milieuvisie Groen en krachtig varen. kvnr-voorzitter Tineke Netelenbos overhandigde die 16 januari.

Innovaties zijn goed voor het milieu en het fors terugdringen van het brandstofverbruik verlaagt de operationele kosten van reders fors, stelt Netelenbos. Maar Groen en krachtig varen vereist wel dat reders milieu-investeringen kunnen blijven betalen en dat investeringen renderen. En daar zit volgens haar het probleem. ‘De sector verkeert in zulk zwaar weer dat veel reders de financiering voor gewenste of noodzakelijke milieuinvesteringen niet rond krijgen.’

De overheid zou volgens Netelenbos in elk geval reders moeten ondersteunen die willen investeren in een zogenoemde scrubber (installatie om brandstof te ontzwavelen) of in bijvoorbeeld lng. Ze wijst er op dat andere landen zoals Finland en Duitsland dit al doen. ‘Voor veel reders is het geen kwestie van niet willen investeren, maar simpelweg van niet kunnen.

Zij vragen van de overheid tenminste dat er een garantieregeling komt voor milieu-investeringen.’ www.kvnr.nl

vijf vragen aan

markus beyrer

‘Europa moet concurrerender worden’ De Oostenrijker Markus Beyrer is net aangetreden als directeur-generaal van de Europese werkgeversorganisatie businesseurope. Hij breekt een lans voor herindustrialisatie, want dat maakt economieën sterker. ‘De landen met veel

pen waarin de industrie kan groeien. De banken blijven noodzakelijk om de industrie te bedienen. Het moet geen strijd tussen de verschillende sectoren zijn. Het moeilijkste is om dat streven naar herindustrialisatie om te zetten in de praktijk, denk ik. Zaken die dat mogelijk maken moeten hoog op ons prioriteitenlijstje staan.’

industrie konden de crisis het beste aan.’

Wat gaan Nederlandse ondernemers van u merken?

‘Europa moet nog concurrerender worden.

Dat zal mijn hoofdboodschap zijn. Als we dat niet zijn dan verliezen we de strijd wereldwijd. Onze organisatie heeft veel contact met de eu-commissarissen om deze boodschap over te brengen. Ook voeren we een stevig pleidooi voor herindustrialisatie van Europa.

De crisis heeft de voordelen van een industriële natie duidelijk gemaakt. De landen met veel industrie konden de crisis het best aan.

Dat hebben Nederland, Duitsland, Denemarken en Oostenrijk bewezen. Oostenrijk is een industrieel land. Niet de landbouw of het toerisme nemen het grootste deel van onze economie voor hun rekening, maar de industrie.

Tot wel 20 procent van de economie.’

U bedoelt: we hebben minder banken en meer industrie nodig?

‘Nee, nee. Ons doel is een omgeving te schep40

Waarin moet Europa volgens u investeren? ‘businesseurope vindt dat er geld gestoken moet worden in innovatie en onderzoek, en de Connecting Europe Facility (cef), waardoor grote infrastructurele werken uitgevoerd en de aanleg van breedbandinternet gestimuleerd worden. Het is cruciaal om te investeren in de juiste sectoren. Geld moet vloeien naar de sectoren die de concurrentiekracht van Europa kunnen versterken. Dat zorgt er ook voor dat de concurrentiekracht van het Europese midden- en kleinbedrijf verbetert, want dat vinden we als belangenorganisatie ook heel erg belangrijk.’

Wat is uw achtergrond?

‘In het begin van de jaren negentig heb ik diverse posities in Brussel gehad. Dat was in de periode van de integratie van Oostenrijk met de Europese Unie. Daarna keerde ik terug naar Wenen en werd onder andere de topadviseur op economisch gebied voor de toenmalige Oostenrijkse premier Wolfgang Schüssel.

FORUM #02/31.01.13

Het was de tijd van de hervormingen en privatiseringen. Zo werd in mijn tijd de belasting voor het bedrijfsleven flink verlaagd. In 2004 werd ik gevraagd om de Oostenrijkse industrie organisatie te leiden. Dat heb ik zeven jaar gedaan. Daarna stapte ik over naar de Österreichische Industrieholding ag (öiag) die de staatsbelangen van de deels geprivatiseerde bedrijven controleert. Een zo’n deelneming is de oliemaatschappij omv die een omzet kent van maar liefst 34 miljard euro.’

Vanwaar de overstap naar businesseurope?

‘Tijdens mijn periode bij de öiag werd ik gevraagd of ik directeur-generaal van de in Brussel gevestigde werkgeversorganisatie businesseurope wilde worden. Ik ben gegaan, want ik werk graag op Europees niveau. In de jaren dat ik voorzitter was van de Oostenrijkse industrie organisatie werkte ik al veel samen met de Europese werkgeversorganisatie. Als vertegenwoordiger van de Oostenrijkse industrie zat ik al in de bestuursraad van businesseurope.’  www.businesseurope.eu

Tekst: Walter Devenijns | Foto: businesseurope

mohikanen

‘Mijn zoon raad ik het af’

‘Nog geen

beroep: Schachtenmaker Een schachtenmaker maakt de schoen die een orthopedisch schoenmaker heeft aangemeten.

Daarmee is de schachtenmaker dus eigenlijk de schoenmaker en de ‘schoenmaker’ eerder een voetmeter. René Klerks is een van de weinige schachtenmakers in Nederland.

Orthopedische schoenmakers hebben de laatste 41

jaren gezamenlijk fabrieken opgezet in lage­lonen­ landen en daar veel werk naartoe verplaatst.

Maar de trend keert, zegt Klerks: ‘Zeker als het een beetje ingewikkeld wordt, komen ze weer naar ons. Zelfs vanuit België. De kwaliteit zit toch echt in Nederland.’

De kerende trend maakt nog geen bloeiende business. Klerks kan een goede boterham verdienen, voor nieuwkomers is het geen vetpot. Als je FORUM #02/31.01.13

10

in Nederland’

je naam hebt gemaakt, kan het prima. Als je moet beginnen, is het moeilijk. ‘Mijn zoon had interesse om de zaak over te nemen, maar ik heb het hem toch afgeraden. Ik zei: Ga een stapje verder en word orthopeed.’  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

portret

jurgen van breukelen

‘ik ben niet de luidruchtigste’ Zonder verbaal geweld of verborgen agenda’s is Jurgen van Breukelen (43) vorig jaar bestuursvoorzitter van kpmg geworden.

Leuk werk en goede mensen om hem heen zijn voor hem voldoende. ‘Het gaat hier om inhoud, niet om uiterlijk.’

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Jeroen Poortvliet

Toen hij als stagiair bij kpmg binnenkwam, zagen anderen al: die gaat het ver schoppen. ‘Ik ben van kinds af aan als talent gezien’, zegt hij zelf. ‘Dat bleef zo toen ik ging werken. Iedereen vindt het natuurlijk plezierig als hij gewaardeerd wordt, maar dat hele aura van toekomstig bestuursvoorzitter is iets dat meer om je heen gebeurt dan dat je er zelf zo mee bezig bent. Ik heb echter nooit gedacht dat ik het werk of de verantwoordelijkheid niet aankon.’

Inmiddels is Jurgen van Breukelen de hoogste baas van kpmg Nederland. Dat betekent niet dat hij nu op zijn lauweren kan rusten. Het zijn geen makkelijke tijden voor een accountancy- en adviesbureau. Voor het eerst in 95 jaar moet worden gereorganiseerd. Daarnaast is kpmg als accountant betrokken bij Vestia, de woningcorporatie die in financiële problemen is gekomen als gevolg van derivatenhandel. En met de verhuizing naar een nieuw onderkomen enkele kilometers van het oude pand, is kpmg symbool geworden van de leegstand in de kantorensector. Het bedrijf handelde niet snel en daadkrachtig in deze affaires, zo luidde de kritiek.

U moet het beter doen.

‘Dat is wat overdreven gesteld. De termijn van mijn voorganger liep af en hij wilde iets anders gaan doen; de afgelopen jaren hadden een zware wissel op hem getrokken. Het lag voor de hand dat er voor de opvolging ook naar mij werd gekeken als vicevoorzitter van de raad van bestuur. Daarbij is de helft van de 180 partners geraadpleegd. Ik heb geen campagne gevoerd in de zin van: kijk eens hoe geweldig ik ben, maar wel een aantal lastige issues besproken. Er was unaniem draagvlak voor mijn benoeming.’

Over Vestia en de nieuwbouw kunt u niet zeggen: ‘Dat was voor mijn tijd.’

‘Dat klopt, want ten tijde van Vestia zat ik al in de raad van bestuur.

Misschien kan ik het wel zeggen ten aanzien van de nieuwbouw, maar dat vind ik niet zo relevant. Als zich een probleem voordoet, moet je daar als bestuursvoorzitter mee dealen. Het is een slap excuus om te zeggen dat je er niet bij was, want daarmee gaat het probleem niet weg.’

42

FORUM #02/31.01.13

43

FORUM #02/31.01.13

portret

Voelt u zich medeverantwoordelijk?

‘Daar zitten gradaties in. In de raad van bestuur behandel je niet elke klant. En een zaak komt pas op als het fout gaat. De les van Vestia is dat de woningbouwsector veel complexer is dan tien jaar geleden. Dat betekent dat je die sector ook op een andere, strengere manier moet controleren als accountant. En ondertussen open moet zijn naar de buitenwereld. Je kunt tegenwoordig niet meer zeggen dat je geen commentaar geeft over klanten.’

‘Er is nu veel meer kritiek op alles wat establishment is: accountants, bankiers, notarissen, politici. Als een bedrijf omvalt, wordt meteen de vraag gesteld waar de accountant was. Op borrels en partijen word ik vaak aangesproken over Vestia. Ik ga dan niet zeggen dat mensen het helemaal verkeerd zien. Het heeft helemaal geen zin om in de ontkenning te gaan. Je moet iets doen met die kritiek.’

Geldt dat ook voor de verhuizing?

‘Ja. We werken nu mee aan de herbestemming van het oude pand. Dat hadden we veel eerder moeten doen, dan hadden we de discussie voor kunnen zijn. kpmg wilde een aantal kantoren in de buurt samenvoegen. Het oude hoofdkantoor was daar te klein voor. De gemeente Amstelveen, waar we de grootste werkgever zijn, wilde ons houden.

Dus werd het nieuwbouw in de buurt. Als je weet dat je daarna zoveel kritiek krijgt, kun je je afvragen of dat het waard is. Maar we hebben die nieuwe stenen nu eenmaal, laten we er het beste van maken. Het is per slot van rekening een fantastisch pand.’

Hij praat liever over de succesvolle fusies en overnames die hij namens kpmg heeft begeleid. Dat begon al in zijn stagetijd, toen hij betrokken werd bij de advisering van de Nederlandse Staat over de overgang van 44

FORUM #02/31.01.13

NedCar van Volvo naar Mitsubishi. Meer recentelijk begeleidde hij de splitsing van ing in een bank- en een verzekeringspoot. ‘Ik weet niet of ik kan zeggen dat ik daar trots op ben, want vanuit het perspectief van de bv Nederland kun je daar niet echt van spreken. Ik voel wel voldoening bij het helpen van de klant. In dit soort trajecten werk je heel intensief samen. Met sommige mensen heb ik nog steeds contact.’

Van Breukelen komt uit een hard werkend gezin. Zijn vader werkte in de bouw, zijn moeder was huisvrouw. ‘Mijn zus en ik werden gestimuleerd om ook hard te werken. Op jonge leeftijd had ik al een zelfstandige geest. De keuze voor het gymnasium kwam van mij vandaan.

Maar mijn ouders stonden er wel achter. Ik moest met mijn hoofd doen wat zij met hun handen deden.’

Onafhankelijkheid, geen kapsones en geen verborgen agenda. Dat waren de waarden die hij meekreeg. ‘Het komt nooit voor dat ik een andere agenda heb dan ik uit. Ja, dat kan ook als bestuursvoorzitter.

Sterker: het is een bepalend element dat heeft gemaakt dat ik hier nu zit. De andere partners hebben blijkbaar genoeg vertrouwen in mij om de organisatie te leiden.’

Geen kapsones, maar wel lid van het corps geweest.

‘In het corps zit een zekere mate van flair, van uitgesprokenheid. Dat heeft mij niet zo gedreven in mijn keuze. Het ging mij vooral om de hechte vriendschappen die ik eraan over heb gehouden. Ik ben ook niet het meest luidruchtige type. Misschien een beetje bescheiden, maar ook weer geen muurbloempje aan de kant. Een bedrijf als kpmg heeft meer behoefte aan een meewerkend voorman dan aan een luidruchtige leider. Het zijn hier allemaal professionals die meer naar de inhoud luisteren dan op het uiterlijk afgaan.’

Drie stellingen

Is zolang bij één bedrijf werken niet uit de tijd?

‘Ik moet me kunnen blijven ontwikkelen en het leuk vinden met de mensen om mij heen. Wat dat betreft heb ik hier aan uitdaging geen gebrek. Genoeg om niet in te gaan op aanbiedingen van buitenaf. Werken in het buitenland leek me ook wel wat, maar kpmg was me steeds te snel af in het maken van keuzes.’

Zijn enige andere werkervaring deed hij op als student. In het vierde jaar van zijn studie was hij door zijn vakken heen en ging hij een halfjaar naar China om daar economie te doceren aan de universiteit. Hij heeft er een band met het land aan overgehouden. ‘Het is fascinerend om dat stuk van de wereld te blijven volgen. In het gebied in Shanghai dat toen uit louter rijstveld bestond, wordt nu een complete Zuidas per week opgeleverd. kpmg neemt jaarlijks 2.500 afgestudeerden aan in China, meer dan de helft van alle Nederlandse medewerkers.’

‘Als je China als een bedreiging ziet, ben je ten dode opgeschreven. Dat is een gevecht dat je niet gaat winnen. Nederland moet juist gebruik maken van zijn sterke punten en zorgen dat het marktleider blijft met de vestiging van de Europese hoofdkantoren van Aziatische bedrijven.’

Als bestuursvoorzitter reist hij regelmatig die kant op. Dan gaan de hardloopschoenen mee. ‘Vliegtuig uit en even hardlopen. Het is een uitstekend middel tegen een jetlag. Ik loop drie keer per week. Voor geestelijke belasting moet je lichamelijk fit zijn. Als ik loop, kan ik mijn geest leegmaken.’

Hebt u nog tijd voor een privéleven?

‘In elk geval ben ik vrijdagavond en het weekend thuis. En dan ga ik niet op de bank liggen. Het klinkt duf, maar ook thuis ben ik gestructureerd. Ik haal mijn belangrijkste levensvreugde uit mijn gezin. Op zaterdag ben ik taxibedrijf Van Breukelen, dan rij ik naar de hockey met mijn kinderen van 12, 10 en 9.’

‘Mijn vrouw werkt drie dagen per week als fondswerver bij een medische instelling. Als twee mensen van elkaar houden, moet je een werkbare constructie vinden. Zij laat er veel voor om het mogelijk te maken dat ik 24/7 kan werken. Dat is een offer dat ik erg waardeer. Je moet oppassen dat je dat als automatisme aanneemt.’

Tot zijn nevenactiviteiten behoren een adviesfunctie bij het Nationaal Kinderoncologisch Centrum en toezicht op de Stichting Alzheimer Nederland. ‘Een collega van mij heeft alzheimer gekregen op zeer jonge leeftijd. Toen ben ik me daarin gaan verdiepen. Vorig jaar heb ik 100.000 euro opgehaald voor alzheimeronderzoek door deel te nemen aan de marathon van New York.’

‘Alzheimer is een massale ziekte die je associeert met oud en grijs. Kinderkanker is het tegenovergestelde. Het is een zeldzame, aaibare ziekte.

Mensen hebben er snel iets mee. Het maakt mij een rijker mens door me in te leven in deze ziektes en er iets mee te doen. Als je een groot bedrijf leidt, heb je toegevoegde waarde voor de samenleving. Ik ben financieel specialist en weet hoe je grote, complexe vraagstukken moet oplossen en organisaties moet leiden. Daar kunnen anderen iets aan hebben.’ 

45

FORUM #02/31.01.13

Nederlandse clubs hebben niets te zoeken in de Champions League ‘Volstrekt niet mee eens. Met minder naïviteit en het behoud van opleidingen kunnen ze ver komen. Talent moet je een kans geven, maar je moet tegen Real Madrid niet hetzelfde spelen als tegen rkc.’

Politici zijn amateurs ‘Dat is zeker niet zo. De politici en ambtenaren die ik ken, weten absoluut waarover ze praten en verwoorden wat in de samenleving speelt.’

Ouderen moeten minder verdienen, jongeren meer ‘Ik vind het logisch om het automatisme te doorbreken dat je elk jaar in inkomen een treetje omhoog gaat, zonder dat er gekeken wordt naar wat je toevoegt voor de organisatie. Het is goed dat dit soort heilige huisjes nu tegen het licht wordt gehouden.’

jurgen van breukelen 1969 Geboren in Soest 1987 Studie bedrijfseconomie in Rotterdam 1994 kpmg Corporate Finance 2000 Partner bij kpmg 2003 Voorzitter Corporate Finance 2007 Bestuurslid kpmg 2012 Bestuursvoorzitter kpmg

buitenland

Amerikaanse werkgevers in staten waarin mensen van hetzelfde geslacht niet mogen trouwen, zijn er ongelukkig over dat het homohuwelijk bij hen niet is toegestaan. ‘Dat levert ons concurrentienadeel op’

Homohuwelijk goed voor concurrentiekracht vs?

Werkgevers in de Amerikaanse staat Illinois spreken zich uit vóór het homohuwelijk. Dat leidt volgens hen tot een beter personeelsbestand en een aantrekkelijker investeringsklimaat. ‘We worden momenteel gezien als een achterlijk gebied.’

Tekst: Jeroen Ansink | Foto: Alex Wong/anp Howard Tullman kan het niet vaak genoeg zeggen: het moet maar eens afgelopen zijn om het homohuwelijk als een heet religieus of politiek hangijzer te zien. Volgens de ceo van de particuliere Tribeca Flashpoint Academy voor digitale kunsten in Chicago is de strijd voor gelijke rechten juist een economische kwestie. ‘Staten waarin mensen van hetzelfde geslacht niet mogen trouwen ondervinden een concurrentienadeel. Wij worden momenteel gezien als een achterlijk gebied. Buurstaten als Iowa en Minnesota hebben het homohuwelijk inmiddels al ingevoerd of staan op het punt dat te doen. Dan ga je als bedrijf toch liever daar naartoe?’

Tullman behoort tot een groep van tientallen werkgevers uit de Amerikaanse staat Illinois die met een open brief het homohuwelijk 46

gelegaliseerd probeert te krijgen. Volgens bedrijven als Google, Orbitz en Groupon leiden gelijke rechten tot een beter personeelsbestand en een aantrekkelijker investeringsklimaat. ‘In een globaliserende wereld hebben talentvolle werknemers steeds meer opties om zich te vestigen’, stelt Sunil Garg, chief innovation officer van energiebedrijf Exelon.

‘Er is een voortdurende strijd tussen staten en steden om de meest intelligente, creatieve en ambitieuze mensen aan te trekken. Om concurrerend te blijven moet onze staat een omgeving creëren waarin iedereen welkom is en met waardigheid en respect wordt bejegend.’

Een dergelijk klimaat ontbreekt momenteel in Illinois, waar homostellen bijvoorbeeld geen recht hebben op de ziektekostenverzekering FORUM #02/31.01.13

van de partner en ze elkaar ook niet kunnen opzoeken in het ziekenhuis. ‘Dat zijn geen onderwerpen die je wilt aansnijden als je mensen probeert aan te nemen’, zegt Tullman, die in de aanloop naar legalisering van het homohuwelijk de partners van álle medewerkers meeverzekert. ‘Welke relatie ze ook met elkaar hebben.’

Het gebrek aan gelijke rechten schrikt daarnaast ook klanten af, aldus Tullman. ‘Wij richten ons voor een belangrijk deel op volwassenen die zich willen laten bijscholen, of de overstap willen maken van de analoge wereld naar de digitale wereld. Dat zijn mensen die bereid zijn om voor hun carrière te verhuizen. Voor die leeftijdsgroep speelt het homohuwelijk veel meer dan voor jongeren die net de arbeidsmarkt op komen.’

Toch deelt niet iedereen het economische argument voor gelijke rechten. Illinois kent een krachtige lobby van katholieken, moslims, mormonen en conservatieve protestanten die het homohuwelijk willen verbieden.

Zij zijn bang dat gelijke rechten voor werkgevers juist tot extra kosten leiden, zoals hogere ziektekostenpremies. Tullman kan zich in deze redenering niet vinden: ‘Alleenstaanden zijn goedkoper, dat klopt. Maar in dat geval zouden religieuze werkgevers ook tegen het traditionele huwelijk moeten zijn.’ 

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Koninklijke Brill opgericht in 1683 wat Wetenschappelijke

uitgeverij (voorheen o.a. drukkerij en

boekhandel) Monnikenwerk, zeker niet geschikt voor ongeduldige types. In de zetterij van Koninklijke Brill worden letters, spaties en andere tekens stuk voor stuk, regel voor regel op een zethaak geplaatst. Na een regel of drie legt de zetter ze op zijn kop en in spiegelbeeld op een metalen plaat. Het klosje touw gebruikt hij waarschijnlijk om het zetwerk bijeen te houden. Want wie heeft er nou zin om alle gevallen lettertjes weer uit te zoeken.

Met wortels in de Gouden Eeuw is Brill de oudste uitgeverij van Nederland. Gespecialiseerd in wetenschappelijk werk en ooit academiedrukker van de Universiteit Leiden. Maar soms glipt er tussen de zware kost weleens een frivoler werkje doorheen. Rond 1883 rolde het succesvolle meisjesboek Stijfkopje van de Duitse schrijfster Emmy von Rhoden van de Leidse persen. Toch heel wat anders dan de Dode Zeerollen en de digitalen producten van nu.  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Koninklijke Brill 1950

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

47

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Olaf Koens (Moskou), Maurits Kuypers (Duitsland), Michel Maas (Indonesië), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Joost van Mierlo (Verenigd Koninkrijk), Hans Moleman (België), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Remko Tanis (China), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië)

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Aan dit nummer werkten mee: Joke van den Bandt, Linda van Beek, Alfred van Delft, Thomas Grosfeld, Angélique Heijl, Paul van Kempen, René Klawer

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Christiaan Crouwels

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

FORUM #02/31.01.13

Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

rubrieksnaam

48

FORUM #02/31.01.13