Opinieblad Forum 06

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#06/28.03.13

Nederland-Ruslandjaar • Corruptie én kansen • Rijke Russen op koopjesjacht • Polder-Russinnen doen ’t zelf

actueel Energiebelasting: mkb betaalt het gelag 16

actueel Vertrouwen: consument spaart zichzelf in de put 32

wat zeg je me nou?

Ontwikkelingshulp op eigen kosten 28

inhoud #06 Rubrieken

36

4 Opinie vno-ncw • Sanering Cyprus hard, maar onvermijdelijk • Versoepeling kredietregels broodnodig • Meer doen voor buitenlands talent • Compensatie energiebelasting mag niet uitblijven • vno-ncw Noord: Negeer grootste bouwput van Europa niet langer

8 De foto Verdubbelen

14 En zus ‘Laat mij m’n werk maar in stilte doen’

22 Vijf vragen aan Mike Eman, premier van Aruba

23 Uitspraken

22

27 Scheer Net echt

28 Wat zeg je me nou?

‘Thailand gaat betalen voor ontwikkelingshulp’

29 Ondernemerspanel Geef mij maar de vut

30 Buitenland Heimwee naar Schröder?

31 Mohikanen ‘Een spuitje geven klinkt zachter’

36 Buiten beeld Karel Noordzij

37 Vereniging 46 Reacties ‘Als er niets verandert, redden we het niet’ ‘Wie zich opleidt voor de ww moet niet klagen’

47 Overlevers

14

hema

47 Colofon 2

FORUM #06/28.03.13

10

32

rubrieksnaam

Artikelen 10 Zakendoen in Rusland: tricky business?

Maar een paar uur vliegen van Schiphol en toch de andere kant van de wereld. Rusland is een veeleisend land. De corruptie groeit en met de terugkeer van Poetin is een politieke stagnatie ingezet. Desondanks groeit de economie en de handel met Nederland.

16 Blauw betalen aan energiebelasting Het zou allemaal netjes gecompenseerd worden. Maar daar komt door de extra bezuinigingsrondes van het kabinet niets van terecht. Mkb’ers gaan dit jaar tot 30 procent meer belasting betalen over hun energieverbruik. ‘Ik voel me bestolen.’

18 ‘Russen willen winnen’ Voor de liefde kwamen ze naar Nederland. En zijn nu alle drie ondernemer.

Olga Chamova, Rita Nozdrina en Elena Poroschina over de verschillen tussen zakendoen in Rusland en in Nederland. ‘Je moet laten zien dat je wodka kunt drinken.’

24 Goodbye Cyprus, hello Amsterdam?

Jachten, luxe artikelen, vastgoed. De koopkrachtige Russische toerist komt graag winkelen in Nederland. En geeft dan vijf keer meer uit dan de gemiddelde Europese vakantieganger.

Verdienen aan rijke Russen? ‘Het is een snelgroeiende doelgroep.’

32 Sparen, sparen, niks kopen De Nederlandse consument is bang. Hij heeft een vette bankrekening, maar houdt de hand op de knip. Waarom pompt hij niet wat geld in de economie? ‘We pesten onszelf meer dan nodig is.’

42 Quintin Schevernels: ‘Fouten hebben een doel’ Een gesjeesde student (‘gevormd in de praktijk’, zegt hij zelf), maar toch nog goed terecht gekomen. Quintin Schevernels is ceo van technologiebedrijf Layar. Ambitieus, veeleisend en toch relaxt. ‘Fouten zijn bedoeld om je slimmer te maken en een ontwikkeld mens.’

3

FORUM #06/28.03.13

jeroen poortvliet

opinie vno-ncw

Netvlies Hoe belangrijk is het om als Nederlandse onderneming op het netvlies te staan van een buitenlandse regeringsleider?

Tja, de vraag stellen is hem beantwoorden. Een no-brainer zoals ze dat in de Verenigde Staten zouden zeggen. Of ‘best belangrijk’ zoals wij dat dan met gevoel voor understatement brengen. Dat als er plannen worden gesmeed voor een nieuwe luchthaven of een nieuw ziekenhuis men meteen even terugdenkt aan dat Nederlandse bedrijf dat daar alle expertise of spullen voor in huis heeft.

Maar ja, hoe krijg je dat voor elkaar als bedrijf? Het is al niet gemakkelijk om in een vreemd land te opereren, laat staan om toegang te krijgen tot de politieke top. Daarom zijn de rondetafelgesprekken die wij organiseren ook zo’n gouden kans. Dat doen we rond staatsbezoeken van ons koningshuis in het buitenland en rond bezoeken van regeringsleiders aan Nederland. Rechtstreeks zaken aan kunnen kaarten als ceo bij een premier of president kan zaken echt in beweging zetten. Zoals vorige week bij het bezoek van de Turkse premier Erdogan en over ruim een week bij het bezoek van president Poetin aan Nederland.

Dat laatste bezoek staat helemaal in het teken van het NederlandRuslandjaar. Dit Russische initiatief moet zorgen voor een verbreding en verdieping van de eeuwenlange samenwerking tussen onze landen.

Dat daar kansen liggen, is duidelijk. Net als in Turkije groeit ook in Rusland de economie stevig door. Crisis of geen crisis. Reden genoeg om niet bij de pakken neer te zitten, maar gewoon in te springen op de mogelijkheden die er liggen. ‘Nederland is bekend en staat goed aangeschreven, dat merk je overal’, stelt een ondernemer in deze Forum.

Laten we daar gebruik van maken.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees ook ‘In Rusland voel je dat je leeft’ op pagina 10 en verder, ‘From Russia with love’ op pagina 18 en verder, ‘Daar komen de Russen’ op pagina 24 en verder en ‘Verdubbelen’ op pagina 8

Sanering Cyprus hard, maar onvermijdelijk • Financiële sector Cyprus te groot • Sanering was onvermijdelijk • Eurozone moet doorgaan op ingeslagen weg om vertrouwen te herstellen Het was even spannend of het Cyprus-probleem opgelost zou worden, maar gelukkig heeft de gezonde ratio het gewonnen van de emotie. Cyprus en de eurozone hebben na veel gesteggel een akkoord kunnen sluiten over de redding en sanering van de Cypriotische financiële wereld. De kuur is hard. De banken daar, de werknemers en de inwoners gaan dat beslist merken. Maar de maatregelen moesten genomen worden om erger te voorkomen.

Cyprus past in het rijtje eilanden dat te veel leunde op hun bankenwereld. Eerder al grepen Ierland en ijsland naar noodmaatregelen om de uitwassen van een te snel gegroeide en te dominante finan­ ciële sector te beteugelen. De verhouding tussen de banken en de nationale economie was volledig uit het lood geslagen. Herstel­ werkzaamheden waren, en zijn, daarom noodzakelijk.

Makkelijk zullen de Cyprioten het niet krijgen, dat is in de afgelopen week wel duidelijk geworden. Maar wie kijkt naar Ierland en ijsland ziet dat er na de harde ingrepen wel degelijk een toekomst bestaat.

4

FORUM #06/28.03.13

Ierland stapte onlangs voor het eerst na jaren afwezigheid naar de internationale obligatiemarkt voor het uitgeven van een geldlening.

Een duidelijker teken dat het vertrouwen van beleggers tegenover Ierland terugkeert, is er niet.

De eurozone heeft in de afgelopen jaren een moeilijke periode achter de rug. Langzaam maar zeker worden eindelijk de juiste maatregelen genomen om de weeffouten uit het verleden weg te werken. Die moeten ervoor zorgen dat burger en bedrijfsleven weer vertrouwen krijgen in de toekomst van de euro en de eurozone. Vertrouwen zorgt ervoor dat de Europese economieën op termijn beter gaan draaien, waardoor de welvaart stijgt. Het is van groot belang dat de ingezette Europese koers om het Stabiliteits- en Groeipact te versterken verder wordt doorgezet. Het gezond maken van de economie en het op orde brengen van de overheidsfinanciën moeten hoog op de agenda blijven staan.

Maar daarnaast is het belangrijk om te werken aan structurele hervormingen van de Europese economieën, inclusief arbeidsmarkt en de sociale zekerheidsstelsels. Dat moet Europa concurrerender en toekomstbestendig maken. Daarom zijn harde maatregelen soms onvermijdelijk.  www.vno-ncw.nl/eu

opinie vno-ncw

• Nederland dreigt slag om internationale student te verliezen • Overheid en onderwijsinstellingen kunnen tij keren met bedrijfsleven • Economie vaart wel bij toestroom buitenlands talent De concurrentieslag om talent in Europa wordt steeds heftiger. Zo hebben Denemarken en Duitsland gerichte initiatieven ontwikkeld om buitenlands talent aan te trekken. Nederland blijft dramatisch achter. We trekken bij­ voorbeeld een uitzonderlijk laag percentage studenten bètatechniek uit het buitenland aan en dat ligt echt niet aan de kwaliteit van het onderwijs.

Maar met gerichte maatregelen kan dat worden verbeterd.

Om Nederland meer in de kijker te spelen van buitenlands talent kunnen overheid en bedrijfsleven samen maatregelen treffen, vooral gericht op de ondersteuning van de topsectoren. In navolging van Duitsland en Denemarken zou een landelijk programma opgezet moeten worden om toptalent te binden.

In combinatie met strategische werving kan dat de bekendheid en waardering voor het Nederlandse hoger onderwijs en de arbeidsmarkt verstevigen.

De onderwijsinstellingen moeten zorgen voor een scherp geprofileerd onderwijs­aanbod met excellente opleidingen en een goede koppeling met de topsectoren en de arbeidsmarkt. Het bedrijfsleven kan die inspanningen aan­ vullen met het aanbieden van stageplaatsen. De overheid dient een helder beleid te formuleren waarin het duidelijk is dat buitenlandse studenten welkom zijn.

Dit betekent aanpassing van regelgeving voor studenten van buiten Europa, vooral het laten vervallen van de inkomensdrempel van de kenniswerkers­ regeling voor ex-studenten.

Internationale studenten kiezen voor een studie op basis van de carrièreper­ spectieven die excellente opleidingen bieden. De aanwezigheid van internationale studenten en hun binding met Nederland na afloop van hun studie heeft positieve effecten voor Nederland. Buitenlands talent verhoogt de kwaliteit van het onderwijs, het kan bijdragen aan het oplossen van arbeidstekorten en het vergroot het groei- en innovatiepotentieel van de Nederlandse economie. 

Geert Wilders toert momenteel door Nederland om burgers op te roepen in verzet te komen tegen het ‘verschrikkelijke’ kabinetsbeleid. In plaats van belastingverhoging wil hij -verlaging om de economie te stimuleren. In plaats van ‘kapot’ bezuinigen wil hij ‘slim bezuinigen op ontwikkelingshulp, duurzaamheidsgeneuzel, multikul, kunstsubsidies en Brussel’.

5

Wilders richt zich in het land vooral op de hardwerkende Nederlander die volgens hem het gelag betaalt. Hij gaat bewust ook het land in op dagen dat de Tweede Kamer vergadert, om aan te geven dat contact met de burger voor hem net zo goed belangrijk is.

Stemmingen in de Tweede Kamer laat hij echter niet schieten, want zo kan de pvv nog iets van het kabinetsbeleid proberen tegen te houden. De reacties die hij verzamelt, worden vlak voor Prinsjesdag aan het kabinet overhandigd.

FORUM #06/28.03.13

dijkstra

wilders in het verzet

GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren wil van minister Schultz van Infrastructuur en Milieu weten of de aanleg van de A4 MiddenDelfland hinder gaat ondervinden van de ontdekking van zogenaamde zandpalen onder het tracé. Dat zijn gaten in de kleilaag gevuld met zand die zorgen voor de afvoer van regenwater.

Niet dat Van Tongeren nu zo graag wil dat die weg er komt, maar zij maakt zich wel zorgen over de geplande verdiepte inpassing van de weg. Kan die nog wel doorgaan? Volgens Schultz wel: de oplossing die wordt gekozen zal niet leiden tot het niet nakomen van de gemaakte afspraken. De zandpalen maken een gehele verdieping van de weg ook geen interessantere optie, meldt zij desgevraagd aan Van Tongeren.

De minister erkent dat het bestaan van de zandpalen pas vorig jaar bij werkzaamheden aan de A4 boven water kwam. In een rapport uit 1979 bleken de zandpalen al vermeld te zijn.

Schultz weet nog niet wat de kosten van het oplossen van het zandpaalprobleem zijn.

Van Tongeren: paal en perk

www.vno-ncw.nl/onderwijs

wandelgangen

a4 stuit op zandpalen

dijkstra

Nederland moet meer doen voor buitenlands talent

wandelgangen

Wilders: mobilisatie

handelsmissie moet beter uitgelegd De Tweede Kamer wil beter op de hoogte wor­den gehouden van de handelsmissies die bewindslieden ondernemen met het bedrijfsleven.

D66-Kamerlid Kees Verhoeven wees er in een debat met minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking op dat

de Kamer niet alle details hoeft te weten, maar wel wat er gebeurt tijdens zo’n missie en wat zij opleveren. vvd-Kamerlid René Leegte wilde weten wat de overwegingen zijn om wel naar het ene land en niet naar het andere te gaan.

PvdA- en sp-Kamerleden benadrukten dat ook de thema’s van Ontwikkelingssamenwerking aan de orde moeten komen tijdens handelsmissies.

Ploumen zegde toe de Kamer beter op de hoogte te houden van doelstellingen en resultaten van handelsmissies.

beloofde compensatie energie­belasting mag niet uitblijven • Energieprijzen voor bedrijven in Nederland zijn al relatief hoog • Dankzij hogere energiebelasting gaat er nog een schepje bovenop • Compensatie kan én mag niet uitblijven De hoge energieprijzen vormen voor veel Nederlandse bedrijven al langer een grote kostenpost. Zeker in internationaal perspectief gezien. Dan is het logisch dat geen ondernemer zit te wachten op een verdere verhoging van de energierekening. En dat is nu wel precies wat er gebeurt.

In het Lente-akkoord, het begrotingsakkoord dat na de val van het kabinet-Rutte I april vorig jaar werd gesloten, stond dat de belasting op energie in 2013 omhoog zou gaan. Het kabinet-Rutte ii hield vast aan de in het akkoord vastgelegde belastingverhoging, maar beloofde ondernemers te compenseren. Daarvoor werd zelfs 375 miljoen euro ingeboekt. Compensatie is nog om een andere reden nodig. Energieintensieve bedrijven krijgen ook als gevolg van de co2-emissiehandel een hogere energierekening gepresenteerd.

De compensatie stond gepland voor de jaren vanaf 2014. Maar onder druk van de voortdurende crisis worden blijkbaar alle afspraken vloeibaar. De afgelopen tijd klonk steeds luider door dat de compensatie alsnog aan het bedrijfsleven voorbij zou gaan. Dit vanwege de nieuwe bezuinigingsrondes die nodig zijn om te voldoen aan de Europese begrotingsnorm van 3 procent. Dat zou een (extra) slechte ontwikkeling zijn, want buurlanden als het Verenigd Koninkrijk en Duitsland hebben aangekondigd de energielasten voor hun bedrijfsleven wél te verlichten.

Maar er gloort een sprankje hoop. Inmiddels lijkt het kabinet ervan doordrongen dat veel bedrijven door steeds hogere energiekosten serieus in de problemen komen. Nu maar hopen dat dit leidt tot concrete maatregelen. 

Ploumen: beterschap

wandelgangen

voedselfraudeur is gebeten hond Recente voedselschandalen (paarden- in plaats van rundvlees, ‘biologische’ eieren uit de legbatterij) hebben het politieke denken over de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (nvwa) veranderd. De Tweede Kamer vindt dat de voorgenomen bezuiniging van 4,2 miljoen euro moet worden teruggedraaid, en dat de boetes voor overtredingen van de warenregels moeten worden verhoogd.

D66 wil dat er vijftig extra controleurs worden aangesteld. GroenLinks wil zelfs het tienvoudige.

Dat is volgens Kamerlid Jesse Klaver ter compen­satie van de 52 miljoen euro die de afgelopen jaren op de nvwa is bezuinigd.

Staatssecretaris Dijksma van Landbouw kondigde aan dat de eigen bijdrage van het bedrijfsleven aan de nvwa omhoog zal gaan. Ze laat nog uitzoeken welke wetten er allemaal betrekking hebben op voedselfraude, en of hogere boetes een optie zijn. Minister Schippers van Volks­ gezondheid kondigde alvast een verhoging van de boete op grond van de Warenwet aan: van 4.500 naar maximaal 75.000 euro. Een deel van de Tweede Kamer wil verder gaan en de boete afhankelijk maken van de omzet van bedrijven. dijkstra

wandelgangen

beernink/hh

opinie vno-ncw

www.vno-ncw.nl/energie, zie ook het verhaal ‘Ik weet niet hoe ze dit willen uitleggen’ op pagina 16 en verder Dijksma: paardenmiddel 6

FORUM #06/28.03.13

jeroen poortvliet

opinie vno-ncw

vno-ncw noord

Negeer grootste bouwput van Europa niet langer Noord-Nederland is dé energieregio van Nederland en heeft de ambitie om uit te groeien tot dé energie­regio van Europa. Om dit te bereiken zijn al gigantische investeringen gedaan, met name in de Eems­haven: de grootste bouwput van Europa. Hier vinden tot 2020 verreweg de belangrijkste investeringen plaats van de gehele eu op energiegebied, in totaal circa 25 miljard euro.

Laat dat bedrag eens goed tot u doordringen: 25 miljard euro. Zo bezien is het onbegrijpelijk dat onze premier nog nooit in de Eemshaven op bezoek is geweest. En u waarschijnlijk ook niet. Als er in het Westen ergens een paal de grond in gaat, is iedereen er als de kippen bij, terwijl de weg van Den Haag naar het Noorden altijd langer lijkt dan omgekeerd.

Gelukkig zijn wij noorderlingen nuchter genoeg om ons hier weinig van aan te trekken. Het zijn simpelweg de feiten: Noord-Nederland is de energyport van Nederland. Hier vinden de grootste energieinvesteringen plaats die nodig zijn om onze klimaatdoelstellingen, 16 procent duurzame energie in 2020, te halen. En dat wordt nog ingewikkeld genoeg. Door gebrek aan politieke daadkracht is het inmiddels 5 voor 12. Alle ballen op het Noorden dus, dé energieregio van Nederland.

Maar wat moet er dan gebeuren? Voorop staat dat we moeten blijven inzetten op nieuwe vormen van energie. Vooral op het gebied van offshore windenergie liggen er op korte termijn mogelijkheden om flink meters maken. Tegelijkertijd speelt de vraag hoe we deze duurzame energie het beste kunnen gebruiken. Het grootste probleem met wind- en zonneenergie is dat het aanbod schommelt naar gelang de weersomstandig­ heden. Om energie op de juiste plek op het juiste moment beschikbaar te hebben, is gas van groot belang. Gas kan duurzame energie opslaan en is vervolgens goedkoop om te transporteren en op te slaan.

Wat er verder moet gebeuren op energiegebied en wat hier al gebeurt, is te veel om binnen de ruimte van deze column op te sommen. Kijkt u eens op de website van Energy Valley naar de tientallen grootschalige projecten en laat u overtuigen. Noord-Nederland is dé energieregio van Nederland.

U bent van harte welkom om het eens met eigen ogen te aanschouwen.

Bert van der Haar Voorzitter vno-ncw Noord

Versoepeling kredietregels broodnodig • Financiering van bedrijfsleven staat onder druk • Europese Commissie wil eisen pensioenen en verzekeraars versoepelen • Eindelijk meer aandacht voor versterking economische groei Bedrijfsinvesteringen zijn de motor van onze economie. De laatste tijd staan die investeringen onder druk, maar op enig moment zal de vraag weer aantrekken. Door de verscherpte kapitaal- en liqui­ diteitseisen in de financiële sector worden langlopende leningen nu minder makkelijk aangegaan.

Er gloort licht aan de horizon, zij het dat de eerste signalen nog pril zijn. De Europese Commissie lijkt de verzekeraars en pensioenfondsen meer ruimte te willen geven bij het beleggen in langlopende kredieten. Lijkt, want er is slechts een discussiestuk naar buiten gebracht over langetermijnfinancieringen via een zogenoemd Groenboek. Belanghebbenden kunnen daarop reageren en daarmee de plannen van de Europese Commissie beïnvloeden.

Hoe kan voorkomen worden dat de kapitaaleisen de kredietverlening te veel gaan hinderen, luidt de vraag die de Commissie stelt. Wellicht verhinderen de nieuwe, strenge regels verzekeraars geld te steken in 7

FORUM #06/28.03.13

langlopende obligaties. Als dat zo is dan is versoepeling mogelijk.

Gekeken wordt of de regels voor beleggingen in infrastructuur, securitisaties van hypotheken en leningen voor het midden- en kleinbedrijf verbeterd kunnen worden. Sterker nog, de Commissie wijst erop dat de opeenstapeling van allerlei regels de banken kan hinderen in hun kredietverlening. ‘Dit noopt tot het goed in de gaten houden van de cumulatieve effecten’, schrijft de Commissie.

Bekend is dat het midden- en kleinbedrijf voor de financiering van de kredieten zwaar leunt op de banken. Bekend is ook dat de kredietverlening aan het bedrijfsleven onder druk staat, waardoor er allerlei nieuwe vormen van kredietverlening in de vorm van beursobligaties en kredietunies opduiken.

Het is goed dat Brussel aandacht heeft meer voor het versterken van de economische groei. Door de financiële wereld betere mogelijk­ heden te geven, kan de groeimotor weer op gang worden geholpen.

Niet al het nieuws uit Brussel is negatief, blijkt gelukkig weer.

De open benadering van de Commissie op gebied van investeringen in diverse financieringsvehikels valt zonder meer toe te juichen.  www.vno-ncw.nl/financiering

de foto rubrieksnaam

8

FORUM #06/28.03.13

rubrieksnaam

Verdubbelen Scheveningen, 22 maart – Minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes luisteren naar wat laatste mededelingen. Naast hen de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan en zijn minister van Economische Zaken Zafer Çağlayan. Erdogan bracht een eendaags bezoek aan Nederland en nam deel aan een rondetafelbijeenkomst met vertegenwoordigers van het Turkse en Nederlandse bedrijfsleven in het Scheveningse Kurhaus. De Turkse premier wil de handel met Nederland verdubbelen, gaf hij aan.

Vooral in de energiesector, de gezondheidszorg en het toerisme ziet hij kansen.

Wientjes benadrukte het grote belang van de handelsrelaties met Turkije voor het Nederlandse bedrijfsleven. Als Turkije gastheer wordt van de Olympische Spelen in 2020, kan een beroep gedaan worden op de expertise van Nederlandse bedrijven.

Tekst: Marcia Timmermans | Foto: Freek van den Bergh/Novum

9

FORUM #06/28.03.13

omslag

Nederland Ruslandjaar Met het bezoek van de president van de Russische Federatie, Vladimir Poetin, op 8 april aan Nederland gaat het Nederland Ruslandjaar officieel van start. Op dezelfde dag ook een Netherlands-Russia Business Meet, waar ceo’s van Russische en Nederlandse bedrijven elkaar ontmoeten in aanwezigheid van delegaties van beide overheden. In deze Forum daarom speciaal aandacht voor de eeuwenoude banden tussen Rusland en Nederland.

Met verhalen over zakendoen in Rusland, ondernemende Russinnen en verdient Nederland ook wat aan de rijke Russische toerist? www.nlrf2013.nl

‘In Rusland voel Rusland is een land vol para­doxen. Terwijl de politiek stagneert, de corruptie toeneemt en de duimschroeven onder Vladimir Poetin opnieuw worden aangedraaid, blijft de economie gewoon groeien.

En daar spelen steeds meer Nederlandse bedrijven handig op in.

Maar makkelijk is het niet.

Tekst: Olaf Koens | Foto’s: Chris Mellor/GettyImages

10

FORUM #06/28.03.13

De economie in Rusland groeit nog steeds in tegenstelling tot die in grote delen van Europa.

Dat is ook te zien aan de winkelstraten in hartje Moskou, waar grote groepen voetgangers zich een weg langs etalages banen

je dat je leeft’ De gure wind jaagt over het grote Oktoberplein. Het verkeer staat in alle richtingen vast, voetgangers schuifelen voorzichtig over de gladde sneeuwvloer naar de metro. Bijna niemand let op het enorme Leninbeeld dat nog altijd pontificaal op het plein staat. De sneeuwvlokken striemen de gezichten van de gemeentewerkers die platgelopen sneeuw wegbikken.

Vanuit een café met een goed uitzicht over het plein kijkt Jeroen Ketting naar buiten. ‘Weet je welke fout veel Nederlanders maken? Dat ze bang zijn. Angst is ook in Rusland een slechte raadgever. Er is hier feitelijk niets om bang voor te zijn.’ Hij kan het weten. Al zeventien jaar woont en werkt Ketting in Moskou als oprichter en directeur van Lighthouse, een bedrijf dat internationale ondernemingen helpt bij het veroveren van de Russische markt.

‘De wilde jaren negentig zijn al lang voorbij, het is een stuk minder spannend geworden. Ik ken eigenlijk nauwelijks gevallen van buitenlanders die met gewelddadige misdaad in aanraking komen. Als je je 11

FORUM #06/28.03.13

zaken goed regelt en je goed voorbereidt, kun je in Rusland heel goed zaken doen.’

In tegenstelling tot de meeste delen van Europa groeit de economie in Rusland nog altijd, ondanks de politieke turbulentie, ondanks de crisis in de rest van de wereld. Moskou is maar drie uur vliegen van Schiphol, en toch lijkt het voor veel ondernemers de andere kant van de wereld.

‘En dat is ook zo’, lacht Ketting. ‘De betalingen verlopen anders, de logistiek is een hele kluif, de douaneformaliteiten zijn anders, de certificering gaat hier op een totaal andere manier. En dat is nog maar het begin. Wat dacht je van de wetgeving, de eisen wat de boekhouding betreft, de belastingen? Dat is nog een fout die veel Nederlandse ondernemers maken; denken dat het in Rusland net zo gaat als in Nederland.’

Toch groeit de bilaterale handel tussen Nederland en Rusland, het afgelopen jaar zelfs met 20 procent. Er zijn ruim achthonderd Nederlands-Russische joint ventures actief op de Russische markt, en vol-

omslag

Een medewerker van de gemeente schept de sneeuw weg voor het beeld van Lenin op het Kaluzhskayaplein in Moskou

gens de laatste cijfers hebben tenminste driehonderd Nederlandse bedrijven een vestiging in Moskou, Sint-Petersburg of een van de andere miljoenensteden in het enorme land.

Opmerkelijk, want Rusland is nog altijd een van de meest corrupte landen ter wereld. In de jaarlijkse ranglijst van Transparency International staat het land op de 133ste plaats, gedeeld met Iran, Honduras en Kazachstan. Uit cijfers van de overheid blijkt dat de hoeveelheid corruptiezaken afneemt, maar de hoogte van de gemiddelde steekpenning is de afgelopen jaren enorm gegroeid.

corruptie ‘In de jaren negentig werd je nog vaak gestopt door de verkeerspolitie die dan probeerde je geld af te troggelen’, legt Ketting uit. ‘Dat is praktisch verleden tijd. Overal in Moskou zijn nu verkeerscamera’s, de boete wordt gewoon naar huis gestuurd.’ De corruptie is in veel gevallen geïnstitutionaliseerd. Het wemelt in Rusland van de kleine dienstverlenende bedrijfjes die ‘helpen’.

‘Een goede customsbroker was vroeger douanebeambte, een ervaren belastingadviseur werkte vroeger bij de belastingdienst. Iets wat je trouwens ook in Nederland ziet, waar goede accountants jaren bij de belastingdienst hebben gewerkt.’

De oplossing ligt niet in een envelopje met dollars, de oplossing ligt in het inschakelen van een bureau of een partner die ervaring heeft met corruptie. ‘Wanneer je bij de Russische douane tegen situaties aanloopt waarin het lijkt dat een betaling onder de tafel de oplossing is, moet je gewoon een ervaren customsbroker inschakelen. Wanneer er problemen van juridische of belastingtechnische aard zijn, moet je een 12

FORUM #06/28.03.13

goede Russische jurist inschakelen.’ Het is een van de vele paradoxen van Rusland. Omdat de corruptie en de bureaucratie zo goed ingebed zijn, zijn organisaties als de belastingdienst en zelfs rechtbanken erg terughoudend de regels met voeten te treden. ‘Als je goed weet wat je rechten zijn, kom je een heel eind’, legt Ketting uit. ‘Wij raden onze klanten altijd ten zeerste af betalingen onder de tafel te verrichten. Het is veel beter met een goed netwerk van dienstverleners te werken, Russische bedrijven die streetwise zijn en van de hoed en de rand weten.’

Bas Godska, de ceo van Acrobator.com werkt al jaren in de internet- en e-commerce-sector in Rusland. ‘Ik kom in het dagelijks handelsverkeer zelden corruptie tegen, digitalisatie is het beste medicijn – alles is transparant. In de mediasector pakken mensen soms smeergeld aan, maar het valt me op hoe correct veel ambtenaren zich zijn gaan gedragen.’ Godska, die al jaren in Rusland werkt, de taal vloeiend spreekt en een voorliefde voor mooie auto’s heeft, komt des te vaker corrupte verkeersagenten tegen. ‘Onlangs had ik geen contant geld bij me om een politieagent af te schepen. Ik zat in de fout, want ik had mijn rijbewijs niet bij me. Ik heb hem een promocode voor mijn internetwinkel gegeven, daarmee kon hij voor zijn vrouw – of minnares – online schoenen kopen. Zo gaan de Russische corruptie en de Nederlandse handelsgeest toch nog door één deur – hij was in zijn nopjes en ik heb meer omzet.’

positief Volgens de Russische overheid was de bilaterale handel afgelopen jaar goed voor ruim 63 miljard euro. Bij het cbs liggen er andere cijfers;

kirill kudryavtsev/anp

‘je moet in rusland bovenop je zaken zitten’

daar staat de onderlinge handel voor iets meer dan 25 miljard euro in de boeken. De Nederlandse ambassade in Moskou bevestigt dat het Nederlandse cijfer dichter bij de waarheid ligt. ‘Maar het is natuurlijk altijd positief dat de Russen ons zo hoog incalculeren’, lacht een medewerker. ‘Ze denken goed over ons, dat is altijd positief.’

Dat weet ook René Kremers, een agrarisch ondernemer die al jaren in Rusland komt. ‘Nederland is bekend en staat goed aangeschreven, dat merk je overal’, legt hij uit. Samen met collega’s en concurrenten runt Kremers Plus for Progress, een organisatie die de banden tussen Nederland en Rusland in de agrarische sector aanhaalt. ‘We sturen veel studenten van de landbouwuniversiteit naar Rusland; voor een stage of tijdelijk werk. Het grappige is, de Russen laten onze jongens niet gaan.

We moeten altijd uitleggen; als je eenmaal naar Rusland gaat, is de kans groot dat je niet meer terug wilt.’

Het is bovendien goed ondernemen. De Russen zijn duidelijk, recht voor de raap en draaien er niet om heen. ‘Je ziet hier maar weinig van het ja zeggen, nee doen’, legt Kremers uit. ‘Soms lukken er bepaalde zaken niet of gaat er iets fout, maar dan is er altijd wel een duidelijke reden voor.’

Ook het beeld dat de Russen een stug en chagrijnig volkje zijn klopt niet. ‘Stel je eens voor, midden in mei – dat is de belangrijkste maand in de sector. Daar gaat bij ons alles voor opzij. Maar in Rusland is dat niet zo. Wanneer ze iets te vieren hebben, dan vieren ze het. Ze gaan die maand gerust op vakantie. Daar moet je rekening mee houden.

Wanneer de Russen op zaterdag een feestje geven, wil dat niet altijd zeggen dat iedereen op maandag weer vrolijk aan het werk is.’

Met de terugkeer van Vladimir Poetin als president is in Rusland een 13

FORUM #06/28.03.13

politieke stagnatie ingezet. De duimschroeven worden aangedraaid, de oppositie krijgt steeds minder bewegingsvrijheid. Dat is geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten of uit Rusland weg te blijven.

Want economisch gezien gaat het voorzichtig de andere kant op. De middenklasse groeit, officieel gezien is de werkeloosheid lager dan ooit, op de lange termijn heeft dat ook politieke consequenties.

rijkdom en schoonheid ‘Ik denk dat het uiteindelijk wel de goede kant op gaat’, legt Kremers uit. ‘Het kan eigenlijk alleen nog maar de goede kant op gaan.’ Rusland blijft bovendien fascineren, weet Godska. ‘De rijkdom van de Russische taal waarin nog altijd subtiliteiten besloten liggen, de schoonheid en charme van de Russische vrouw. De 24-uurs economie in Moskou, de leuke informele manier van zakendoen. De winters blijven lang en koud, dat zal wel nooit veranderen. Het is het allemaal waard.’

Maar wat is het echte geheim? René Kremers denkt lang na. ‘Weet je wat het is? Je moet persoonlijke relaties opbouwen. Je kunt niet in Nederland blijven en in Rusland een bedrijf runnen, men wil je toch gewoon even zien.’ Ketting kan het alleen maar beamen. ‘Je moet in Rusland bovenop je zaken zitten. Je moet er wonen, of tenminste zeer regelmatig komen.’ En, het belangrijkste – je moet het in Rusland naar je zin hebben. Rusland is een lastig, ingewikkeld en vermoeiend land.

Ketting: ‘Wanneer je als een boer met kiespijn door Rusland reist, zul je de broodnodige relaties niet aan kunnen knopen. Je moet elke dag net dat stapje extra willen zetten. Dit is een veeleisend land waar je elke minuut voelt dat je leeft. Als je die energie hebt, is dit de ideale plek om zaken te doen.’ 

& zus Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam Van Kessel Wegenbouw activiteit Grond-, weg- en waterbouw vestigingsplaats Geldermalsen aantal medewerkers Twintig opgericht 1961 eigenaren Barend van Kessel, Dicky van Versendaal-van Kessel

14

FORUM #06/28.03.13

‘Laat mij m’n werk maar in stilte doen’ Hij had toneelspeler willen worden, zij misschien wel verloskundige. Maar uiteindelijk belandden Barend van Kessel en zijn zus Dicky beiden in het ouderlijk aannemingsbedrijf.

‘Ik voel me de Chinees die al die bordjes in de lucht houdt.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Ton Poortvliet, familie Van Kessel

Dicky van Kessel (57)

Barend van Kessel (51)

‘De interesse voor het bedrijf is er altijd geweest. Ik weet nog dat ik in mijn jeugd al op m’n fietsje naar het werk ging kijken. Die machines, bouwmaterialen, dat vond ik leuk. Ik was niet zo’n poppenmeisje.

Ik ben hier op mijn 18de begonnen. En ik ben nooit meer weggegaan.

Ik heb er eigenlijk nooit serieus over nagedacht wat ik had willen doen als ik niet in het bedrijf was gegaan. Als ik tóch iets anders had moeten kiezen, was ik waarschijnlijk verloskundige geworden.’

‘Ik ben verantwoordelijk voor de boekhouding, Barend doet de acquisitie. Die scheiding van taken werkt goed. Ik blijf graag op de achtergrond.

Laat mij maar in stilte mijn werk doen. Hij vindt het leuk om meer op de voorgrond te treden. Dat komt goed uit, want met een rol op de achtergrond haal je geen werk binnen. Barend is geen echte cijferaar.

Voor een begroting draait hij zijn hand niet om. Maar met de boek­ houding heeft hij minder. Ik denk dat hij binnen een maand gillend tegen de muur zou aanvliegen als hij mijn werk zou moeten doen.’

‘Als ik over een straat rijd die wij hebben aangelegd, geeft me dat een goed gevoel. Een gevoel van trots over wat wij hebben gemaakt. Het is nu geen geweldige tijd. Bij aanbestedingen wordt werk aangenomen tegen prijzen die niet kunnen. Ik zeg weleens: ‘Als een klus onvoldoende oplevert, kunnen we beter hier met z’n allen een partijtje gaan volleyballen. Dan weet je te tenminste wat het kost.’ Ik kan nog steeds goed tegen de stress, maar de rek is er wel wat sneller uit dan vroeger.

Barend kan heftiger reageren. Ach ja, ieder verwerkt het op zijn eigen manier. En dat is prima.’

‘Ik heb er wel moeite mee dat we geen opvolger in de familie hebben.

Want je wilt toch graag dat het bedrijf in goede handen terechtkomt.

Barend mag dan allerlei bestuurlijke dingen hebben waar hij druk mee is, ik denk dat het hem ook niet koud laat. Ik vind het overigens wel goed dat de kinderen zelf een bewuste keuze hebben gemaakt. Ik heb liever dat mijn dochter bij de Albert Heijn achter de kassa zit en gelukkig is, dan dat ze in het familiebedrijf zit en ongelukkig is. Want dan kun je nog beter zeggen: Het is klaar, we draaien de deur op slot.’

‘Eigenlijk wilde ik iets doen in de sociale hoek. Ik heb zelfs nog met het idee rondgelopen om toneelspeler te worden. Maar mijn vader voorspelde me dat dit op niets zou uitlopen. Ik moest maar aannemer worden, dan kwam ik er nog het dichtste bij. Hij deed zelf immers ook elke dag aan toneelspel. Toen ik begin jaren tachtig in het bedrijf kwam, was de vorige crisis op z’n hoogtepunt. Het werd me direct duidelijk wat het betekent als een organisatie te groot is opgetuigd. Ik zag het ene na het andere bedrijf omvallen. En nu gebeurt dat weer. Maar met een bedrijf van onze omvang overleef je het wel als het eens wat minder gaat.’

‘De relatie met m’n zus is prima. Ze is ongelofelijk geëngageerd, heel erg stipt, correct. Dat zijn eigenschappen die haar goed van pas komen in haar werk. Ik zou de boekhouding niet van haar kunnen overnemen.

Ik heb het een keer noodgedwongen een week gedaan, maar het ligt me niet. Laat mij maar in de rol van vrije middenvelder. De spilfunctie vervullen, dingen aan elkaar knopen. Ik voel me weleens de Chinees in het circus die al die bordjes in de lucht houdt. Vandaag ben ik acquisiteur, morgen ben ik uitvoerder, overmorgen in gesprek met de accountant.’

‘Dicky zal zich ongetwijfeld weleens afvragen of ik niet te veel hooi op m’n vork neem. Ze heeft het gevoel dat ik werkelijk overal in zit. Maar dat doe ik al m’n hele leven. Op m’n 16de zat ik al in het bestuur van een spelweek. En sinds februari ben ik lid van het dagelijks bestuur van brancheorganisatie Bouwend Nederland. Het bestuurswerk motiveert me om in het eigen bedrijf verder te gaan. Een werknemer kan na vijf jaar tegen zijn baas zeggen dat hij wat anders gaat doen. Maar die mogelijkheid hebben mijn zus en ik niet.’

‘Je moet een keer durven zeggen dat je je beste tijd in het bedrijf hebt gehad. We hebben allebei kinderen, maar daar zitten geen opvolgers bij.

Ik heb er geen moeite mee dat het bedrijf straks overgaat in andere handen. Ook niet als dit betekent dat het onder een andere naam verder gaat. Ik zou er overigens nog wel twee keer over nadenken voordat ik dat deed. Van Kessel is een sterke merknaam, dus ik zou zeggen: Die houden we er in.’ 

15

FORUM #06/28.03.13

actueel

‘ik weet niet hoe ze dit willen uitleggen’ Tot 30 procent meer belasting betalen voor je energie.

Dat is de realiteit voor veel mkb-bedrijven dit jaar. De hard bevochten compensatie voor deze groep bedrijven uit het regeerakkoord is ondertussen geofferd in het kader van nieuwe bezuinigingen. ‘Laat de overheid eerst eens kijken waar ze zelf nog kan snijden.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto: iStockphoto

Zijn bedrijf scoorde als op een na beste in Europees onderzoek naar het energieverbruik van bierbrouwerijen. Maar van zijn inspanningen op het gebied van energie-efficiency ziet hij niets terug als hij kijkt naar zijn energienota. Harry Meens, directeur-eigenaar van Alfa Brouwerij in het Zuid-Limburgse Schinnen, voelt zich bestolen. ‘Eerst vraagt de overheid ondernemers om groene energie in te kopen en zuinig om te springen met energie.

En als ze er dan aan het einde van het jaar achter komen dat ze daardoor minder geld hebben binnengehaald, verhogen ze doodleuk de energiebelasting. En compensatie, ho maar.’

op losse schroeven Alle belastingschijven voor energiegebruik zijn vanaf 2013 fors verhoogd. Deze belastingverhoging was een belangrijk onderdeel van 16

de afspraken uit het Kunduz-akkoord (ook wel bekend als het Lente-akkoord), het begrotingsakkoord dat na de val van het kabinetRutte I in april vorig jaar werd gesloten. Ook in het regeerakkoord van het nieuwe kabinet Rutte-Asscher kwam de belastingverhoging weer terug. Wel werd toen vastgelegd dat het bedrijfsleven voor die verhoging zou worden gecompenseerd – overigens pas vanaf 2014.

Voor die compensatie werd 375 miljoen euro uitgetrokken. Maar deze door het bedrijfsleven hard bevochten compensatie is met de nieuwe bezuinigingsrondes weer op losse schroeven komen te staan.

De belofte destijds was dat de opbrengst van de energiebelasting zou worden gebruikt om andere belastingen te verlagen. Onder het kopje ‘milieubelastingen’ op de website www.rijksoverheid.nl staat ook nu nog optiFORUM #06/28.03.13

mistisch vermeld dat de energiebelasting wordt gecompenseerd door een verlaging van andere belastingen. Er wordt zelfs expliciet gemeld over wélke belastingen dat gaat: die op arbeid en winst, zoals de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting.

nieuwe melkkoe Meens verwoordt de gevoelens van veel mkb’ers die nieuwe, fors hogere belasting­ tarieven op energie voor hun kiezen hebben gekregen. Die liegen er namelijk niet om.

Althans voor wat betreft het gasverbruik dan.

Ook de energiebelasting over elektriciteits­ gebruik stijgt, maar met niet meer dan de inflatie zo ongeveer. Bij het gasverbruik wordt de belasting berekend over het aantal kubieke meters. Net als bij de inkomstenbelasting gebeurt dat via een systematiek met schijven,

rubrieksnaam

Rekenvoorbe

eld voor ga sverbruik

-----------

-----------

-----------

-----Zone Jaar G ebruik Ta rief Bedra 1 2012 g 5.000 0,1667 833 2 2012 ,50 165.000 0 ,1443 23.8 09,50 Totaal

24.643 -----------------------------------1 2013 170.000 0 ,1862 31.6 54 ------------------------------Verschil te -----n opzichte van 2012: 7.011 euro, ongeveer 30 procent mee ----------r dus --------------------------

die om in energietermen te blijven verbruikszones zijn genoemd. De oude eerste en tweede verbruikszone zijn samengevoegd.

En het tarief van die ene vervangende verbruikszone is fors verhoogd. Dat levert voor alle bedrijven een hogere energierekening op, met de hoogste uitschieters bij de kleinere bedrijven.

Meens schuift twee rekeningen van zijn energieleverancier over tafel. Met een gele stift heeft hij gemarkeerd waar voor zijn bedrijf de pijn zit. Door de nieuwe tariefstructuur is hij ineens veel duurder uit. Zijn bedrijf, voor mkb-begrippen energie-intensief, schiet met een jaarverbruik van 600.000 kuub ruim over de grens van de eerste verbruikszone (170.000 kuub). Dat komt ‘m in 2013 te staan op 18 procent meer energiebelasting (8.000 euro extra). Maar het kan erger. Een onderne17

mer die precies valt binnen de grenzen van de basisschijf, betaalt bijna 30 procent meer belasting, zo rekent hij voor. Een extra verrassing was er dit jaar in de vorm van de opslag duurzame energie (ode). Een nieuwe melkkoe voor de overheid, vreest Meens.

alsnog compenseren Voorlopig moeten mkb-ondernemers nog maar zien hoe ze de schade door de hogere energiebelasting weten op te vangen. Meens vreest het ergste. Hij vindt dat de overheid eerst eens kritisch zou moeten kijken naar wat ze zelf uitgeeft, voordat ze weer bij het bedrijfsleven aanklopt. ‘Als de omzet van je bedrijf terugloopt, zal je moeten kijken of je de kosten kunt drukken. Waarom zou de overheid dat niet doen?’

Inmiddels lijkt ook de overheid ervan te zijn FORUM #06/28.03.13

doorgedrongen dat zij met de verhoging van de energiebelasting ‘een beetje uit de bocht is gevlogen’. In de ministerraad is weer gesproken over compensatie. Maar concrete afspraken hierover zijn er nog niet gemaakt. Meens – en met hem vele anderen – hoopt oprecht dat het daar alsnog van komt.  www.vno-ncw.nl/energie

achtergrond

From Russia with love De liefde bracht hen naar Nederland. Ze zijn inmiddels gescheiden, nog steeds of opnieuw getrouwd, maar geen van drieĂŤn kozen ze voor een bestaan als huisvrouw.

Russen zijn namelijk ondernemende types, en Russinnen misschien nog wel het meest. Olga, Rita en Elena over de verschillen tussen Nederland en Rusland, in zaken en daarbuiten.

Tekst: Walter Devenijns, Paul Scheer | Foto’s: Rob Overmeer

18

FORUM #06/28.03.13

olga chamova (vjatka)

‘Goede veranderingen komen langzaam’ ‘Nederland is een klein land, maar de verschillen tussen noord en zuid zijn groot. Dat is wel raar’, vertelt Olga Chamova (38).

Chamova komt uit de Russische stad Kirov (tot 1934: Vjatka), zo’n 1.000 kilometer ten noordoosten van Moskou gelegen. Ze woont en werkt in Groningen. ‘Kirov is één nacht reizen met de trein vanuit Moskou’, aldus de winkelierster. Ergens moet ze lachen als Nederlanders haar vertellen over hun ‘verre’ reizen in eigen land. ‘Dan moeten ze hier soms twee uur reizen om een familielid te bezoeken. Dat vinden ze al een grote reis.’

‘De liefde’ zorgde ervoor dat ze veertien jaar geleden naar de Groningse hoofdstad kwam. Ze bezit momenteel een supermarkt met Russische en Oost-Europese producten. ‘Vjatka (haar winkel; red.) opende ik met de hulp van mijn toenmalige man, na de geboorte van mijn eerste kind en na het volgen van veel taallessen’, legt ze midden in haar winkel uit. Het plafond is rood geschilderd, een reusachtig hamer- en sikkelembleem van het oude Sovjetregime hangt achter in de langgerekte supermarkt.

Niet dat ze een aanhanger is van het oude Rusland hoor. Veel aandacht voor de politiek heeft ze echter niet. De winkel, sinds kort verrijkt met een onlineshop, en het privéleven slokken alle tijd op.

19

FORUM #06/28.03.13

Ze gaat nog regelmatig terug naar Kirov: ‘Ik zie grote verschillen ten opzichte van vroeger. De mensen lachen er meer. Als je vroeger bij een kassamedewerkster stond, werd je weggekeken.

Nu niet meer. De mensen zijn meer relaxed. Natuurlijk, de moeilijkheden zijn er nog steeds groot, maar goede veranderingen komen langzaam nietwaar’, glimlacht ze.

Ze merkt dat Nederlanders ook anders tegen Rusland aankijken: ‘Er is wat meer positivisme rondom het land. Vroeger werd alles met een donkere bril bekeken. Je ziet het in de berichtgeving. Ik merk het ook aan mijn klanten. Bedrijven hebben in dit Ruslandjaar ook meer interesse en komen hier kijken. Het is leuk om deze nieuwe ontwikkelingen te zien’, vindt de onderneemster.

Ondanks de vooruitgang daar is Nederland toch haar thuisbasis.

Ze werkt hard. Zes dagen in de week is de winkel open, de website moet verzorgd worden, terwijl ze ook nog een alleenstaande moeder is van twee kinderen. Gelukkig krijgt ze af en toe hulp van een vriendin. ‘Het is niet altijd gemakkelijk om ondernemer- en moederschap te combineren, maar ik wil me ontwikkelen. Niemand doet het anders voor je; je moet het zelf doen.’

achtergrond

elena poroschina (rusproject)

‘Russen willen winnen’ Twee keer per jaar komt Elena Poroschina (36) nog in SintPetersburg, de stad die zij dertien jaar geleden inruilde voor Nederland. ‘Ik wist in het begin niet eens waar dat lag.’ Echt heimwee heeft ze niet. ‘Na al die jaren past de Nederlandse cultuur beter bij me dan de Russische. Ik ben hier vrijer en heb het gevoel dat ik meer kan bereiken. In Rusland heb je bij geboorte een bepaalde status.’

Op vakantie in Europa deed ze ook Nederland aan en werd ze verliefd op haar inmiddels ex-man. De keuze om in Nederland te blijven, was snel gemaakt, ‘want zo denk je als je verliefd bent’. Na een jaar Nederlandse les begon ze aan haar eerste baan. Zo’n zes werkgevers later besloot ze voor zichzelf te beginnen. ‘Ik moest in mijn laatste baan een groep Russen bij elkaar zoeken in Nederland. Toen dat niet snel lukte, bedacht ik dat het mooi zou zijn als daar een speciaal bureau voor was.’

Haar bedrijf RusProject huist in een klein kantoor in Hilversum waar een samovar en een grote matrjoshka-pop voor de Russische sfeer zorgen. RusProject werft en selecteert Russen die in Nederland wonen voor Nederlandse en andere bedrijven die in Rusland zakendoen, en voor Russische bedrijven die in Nederland zakendoen. Zij kennen zowel de Nederlandse als de Russische bedrijfscultuur, en die kan nogal verschillen.

20

FORUM #06/28.03.13

Poroschina: ‘De grootste fout die Nederlandse bedrijven maken, is dat ze niet eerst investeren in de relatie met hun handelspartner. Russen hebben geen vertrouwen in de instanties als het misgaat, en willen daarom van tevoren weten of die Nederland betrouwbaar is. Dus moet je eerst met ze uit eten en laten zien dat je wodka kunt drinken. Het zakendoen komt later.’ Nederlandse ondernemers moeten er ook rekening mee houden dat Russen meerdere dingen tegelijk doen, terwijl Nederlanders zich meer op één ding tegelijk richten. ‘Russen nemen tijdens een gesprek gerust hun mobiel op. Ze denken er niet bij na dat dat irritatie kan opwekken bij de gesprekspartner.’

Meer in het algemeen zijn Nederlanders volgens haar individualistischer en relaxter dan Russen. ‘Die zijn assertiever en hebben een winnaarsmentaliteit. Dat heeft onder meer te maken met het verschil in welvaartsniveau. Vooral Russische vrouwen onderscheiden zich daarin. Ze streven naar materieel succes en gebruiken daarvoor wat ze in huis hebben, inclusief hun uiterlijk.’ Nederlandse bedrijven kunnen die instelling waarderen. ‘Ze vragen mij expliciet om vrouwelijke kandidaten voor een functie. Daar kunnen ze van op aan.’

‘Sotsji is een bijzondere plek. Het is mijn geboorteplaats aan de Zwarte Zee. Het klimaat is er subtropisch, maar in de nabij gelegen bergen kun je lekker skiën’, Rita de Vries-Nozdrina (37), eigenaresse van het adviesbureau i-trust uit het Friese Wolvega, vertrekt elke zomervakantie met haar kinderen naar de woonplaats van haar ouders. ‘Als ik daar ben, krijg ik nieuwe energie’, zegt ze. Moeders heeft er een hotel, dat na bemiddeling van dochterlief, geboekt is door de Nederlandse schaatsploeg als uitvalbasis voor de Olympische winterspelen van 2014. Nozdrina woont zeventien jaar in Nederland. Ze was 21 en zwanger toen ze met haar Nederlandse man Rusland verliet en naar het Friese Wolvega trok. Ze voelt zich in hart en nieren een Russische vrouw. Vooral het vrouwzijn vindt ze belangrijk, want de verschillen tussen man en vrouw zijn in Nederland bijna verdwenen. ‘In Rusland geven mannen je jas nog aan’, verklaart ze. Toch woont ze prima in Nederland, of beter gezegd in Friesland. Ze leerde Nederlands spreken en Fries verstaan, want haar aangetrouwde familie is zo Fries als het maar zijn kan. Nederland of Rusland? Dat maakt me niet zoveel uit, vertelt ze. ‘Ik ken geen grenzen.

Voor mijn kinderen is Nederland hun moederland. Rusland komt op de tweede plaats in hun hart.’ Nozdrina volgde, zoals

veel immigranten, een bijzonder carrière-pad. Ze begon in de schoonmaak, richtte daarna een kledingatelier op, maar stapte over naar het bedrijfsleven. Bij Friese bedrijven die exporteerden naar Rusland vond ze een eerste baan. Nu bezit ze een eigen adviesbureau dat bemiddelt tussen Nederlandse en Russische bedrijven. De cultuurverschillen zijn groot: ‘Nederlandse bedrijven gebruiken gauw mailverkeer. Russen willen persoonlijk contact. Je moet als onderhandelaar het ijs breken, vertrouwen winnen. Dan kun je zaken doen met Rusland.’ En ja, drinken hoort erbij. ‘Als je met Russen aan het eten bent dan hoort alcohol erbij. Als je zegt: ‘Ik drink niet’, dan wordt de sfeer ijzig.’ Ze is, zegt ze, nergens bang voor.

‘Russen leven tussen hemel en aarde. Gaat het mis dan zien ze wel weer. Plannen is zo typisch Nederland. Saai.’

Ze is trots op Rusland. Het land is een hot item. Rijk aan grondstoffen, én heel erg groot. Maar ze is ook trots op Nederland. ‘Nederland is maar 300 bij 200 kilometer. En toch zijn we een van de grootste exporteurs ter wereld.’ Het schakelen tussen twee werelden is soms vermoeiend, zegt Nozdrina. ‘Het geluk is dat ik met Russen contact kan houden.

Dat is mijn geestelijke lifeline.’ 

rita nozdrina (i-trust)

‘Ik ken geen grenzen’

21

FORUM #06/28.03.13

vijf vragen aan

mike eman

‘Aruba is de brug naar Zuid-Amerika’ Aruba moet de economische draaischijf worden tussen Nederland en LatijnsAmerika. Daar wordt begin mei de conferentie Europe meets the Americas over georganiseerd. De Arubaanse premier Mike Eman streeft naar een duurzame relatie: ‘Aruba zoekt ingenieurs, architecten.’

Waarom moet Aruba een draaischijf worden?

‘Het eiland heeft een enorm potentieel.

Dat gaan we versterken. Waar zit de meerwaarde tussen het Caraïbische deel en het Europese deel van het Koninkrijk? Daar is nooit goed naar gekeken. Aruba ligt strategisch ten opzichte van de Latijns-Amerikaanse eco­nomieën die het heel goed doen. Europa en Nederland hebben veel expertise op het gebied van duurzame landbouw, mijn­bouw of de energie- en waterwerken. Maar Nederlanders spreken meestal geen Spaans.

Ze kennen de handelscultuur niet, maar er is een eiland dat Aruba heet. Aruba heeft een uitstekende relatie met Zuid-Amerika, én met Nederland. Als we nu die bijzondere positie zouden gebruiken als brug naar die markten. Dat is goed voor ons eiland en goed voor Nederland.’

22

Gaat u de concurrentie aan met Curaçao waar al veel Nederlandse bedrijven zijn gevestigd?

‘Iedereen zoekt een niche. Curaçao heeft al heel lang een sterke positie in financiële offshore-wereld, de ‘papieren’ bedrijven. Aruba wil echte bedrijven aantrekken uit Nederland of Europa die vanuit hier naar Zuid-Amerika gaan. Dat is toch een andere benadering.

Aruba zoekt ingenieurs, architecten. Philips en Unilever kunnen door hun omvang wel zonder Aruba. We mikken op het mkb, dat niet zo’n groot netwerk heeft. En misschien komen de Philipsen en Unilevers van deze wereld wel naar ons eiland.’

U ziet kansen in Latijns-Amerika?

‘De ontwikkelingen zijn pas begonnen. Kijk maar wat er nu in Brazilië gebeurt. Dat land moet de komende jaren achthonderd lucht­ havens bouwen of verbouwen. Columbia wil ook miljarden investeren in infrastructuur en waterwerken. Er is een inhaalslag gaande.

Daardoor ontstaat er een enorme behoefte aan steun en dienstverlening. Dat zal de komende 25 jaar alleen maar groeien. tno heeft al een vestiging op Aruba en bereikt daardoor makkelijker de nieuwe markten.

Aruba heeft een managementcontract met Schiphol. Dat bedrijf zou deskundigheid kunnen leveren aan Zuid-Amerika. En ook GasUnie wordt binnenkort actief op Aruba.’

Heeft Aruba nog andere ambities?

‘Aruba leeft van het toerisme. In de afgelopen 25 jaar steeg het aantal toeristen van twee­ honderdduizend naar 1,5 miljoen. Het aantal hotelkamers verviervoudigde zich tot achtduizend. Maar er is een grens. Dit is een klein eiland met een lengte van maar 30 kilometer.

Ons eiland moet niet de nadruk leggen op een hoge economische groei van 5 tot 10 procent, maar kijken naar een verbetering van de leefkwaliteit. Twintig procent van onze energie wordt met windmolens opgewekt. Er komt nog een windmolenpark bij. De zon levert 5 procent aan energie op. Het streven is om in 2020 volledig te draaien op groene energie.

Om dat te bereiken, werken we samen met tno en tu Delft, Carbon War Room van ondernemer Richard Branson en de Amerikaanse Harvard Universiteit. Het ‘groene’ zeiljacht van Wubbo Ockels zie ik hier vanuit mijn werkkamer in de haven liggen. Hij geeft lessen over duurzaamheid op onze scholen.’

Hoe goed draait de Arubaanse economie?

‘Drie jaar geleden bedroeg de werkloosheid 10 procent, maar door de hoge investeringen in stedelijke- en wijkvernieuwing, de infrastructuur en de groei in toerisme is dat percentage verlaagd naar 7. Dat niveau hopen we de komende twee jaar verder te verlagen tot 4 à 5 procent.’  Tekst: Walter Devenijns | Foto: Aruba Government

FORUM #06/28.03.13

uitspraken

‘Ik ben een veelpleger. Maar tot nu toe ben ik nooit berispt.’

Deken van de Orde van Advocaten Germ Kemper, hp/De Tijd van 13 maart

‘Cyprus is een kleine ontsteking in het gezicht van Europa.

Dat moeten we snel oplossen.’

Europarlementariër Wim van de Camp, cda-persbericht van 13 maart

‘Economen zien de eurocrisis als een loodgietersprobleem.

Eurobonds hier, bankentoezicht daar: als al die buizen en kranen er zijn, komt het goed. Ik denk van niet.’

Hoogleraar financiële geografie Ewald Engelen, hp/De Tijd van 13 maart

‘Of ik competent ben of niet, laat ik aan u over.’

Eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem, nrc Handelsblad van 21 maart

‘Twintig jaar overleg met werkgevers en kabinet heeft ons meer vernieling dan vernieuwing opgeleverd.’

Henk van der Kolk, scheidend voorzitter fnv-Bondgenoten, De Telegraaf van 16 maart

‘Een vliegende Fyra die als een molensteen om de nek hangt van de Nederlandse belastingbetaler.’ sp-Kamerlid Van Dijk over de jsf, De Telegraaf van 14 maart

‘Ik zeg vaak nee. Dan heb ik mijn hoofd wel weer genoeg gezien op televisie.’ seo-directeur en ser-kroonlid Barbara Baarsma, De Telegraaf van 16 maart

‘Als ik in de schoenen van de premier stond, zou ik het niet aandurven vier jaar lang in zoveel onzekerheid te leven.’ cda-senator en Bouwend Nederland-voorzitter Elco Brinkman over de vraag of de Senaat omstreden wetsvoorstellen van het kabinet aan een meerderheid zal helpen, Elsevier van 15 maart

‘De kabinetsformatie van 2012 is nimmer afgelopen.’

Oud PvdA-politicus Ed van Thijn, Elsevier van 16 maart 23

FORUM #06/28.03.13

achtergrond

daar komen

24

FORUM #06/28.03.13

de russen!

De hoofdstedelijke P.C. Hooftstraat leert een aardig woordje Russisch bij. En in tegenstelling tot de jaren tachtig zijn we blij met Russen in Nederland. Ze komen voor diamanten, boten en om te shoppen. Vooral Amsterdam mag zich in de belangstelling van de koopkrachtige Russische toerist verheugen.

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Donald Weber/VII Network/hh

Bij de Bijenkorf proberen ze het de Russische toerist zo gemakkelijk mogelijk te maken.

Gastheren en -vrouwen begeleiden Russen in hun eigen taal door de winkel. ‘Russen zijn, net als Brazilianen en Chinezen overigens, een voor de Bijenkorf belangrijke en snelgroeiende doelgroep’, zegt Michel Bos van de Bijenkorf. ‘Het is een groep klanten voor wie we het winkelen willen faciliteren met premium service. De hosts maken de Russen wegwijs in de winkel en helpen met vertaalproblemen. Het is nu eenmaal zo dat veel Russen slecht Engels spreken. Verder kunnen ze in onze winkels met hun eigen creditcards in hun eigen valuta afrekenen als ze dat willen. We roepen ook om in het Russisch en wijzen hen op de mogelijkheid om belastingvrij in te kopen.’

Russen geven het meest uit op de afdelingen accessoires, sieraden, mode en speelgoed.

Hoeveel ze spenderen wil Michel Bos ‘uit principe’ niet zeggen. Het koopgedrag is simpel en effectief, vertelt een verkoopster in een van de luxe winkels op de benedenetage van de Bijenkorf: ‘Ze weten wat ze willen en vra25

FORUM #06/28.03.13

gen meteen naar de duurste spullen.’ In de horeca doen Russen hetzelfde. Ze gaan graag uit, willen dan ook spenderen, maar dan moet je wel hebben wat ze vragen. Of het gerecht op de kaart staat, doet helemaal niet ter zake.

De meer glamoureuze Russen laten zich naar de P.C. Hooftstraat brengen, de luxe winkelstraat in Amsterdam met onder andere winkels van Armani, Hugo Boss, Hermès, Tiffany & Co, Bulgari en Chanel. Daar geven ze tot vijf keer meer uit dan de gemiddelde toerist uit een eu-land.

Ook de Amsterdamse grachtenpanden lijken meer en meer belangstelling te krijgen van Russen. Niet zo verwonderlijk, legde makelaar Elize Bosveld uit op bnr radio. ‘Amsterdam is een kleine wereldstad. Binnen de grachtengordel wordt niet meer bijgebouwd.

Grachtenpanden zijn historisch en waardevast. Het is een vaste investering omdat je er ook geld mee kan verdienen door short stay verhuur.’ Russen gaan snel te werk, zegt Bosveld. ‘Ze hebben geld en willen snel handelen.

Ook wordt veel met cash geld betaald.’

achtergrond De gewone Russische toerist Jaarlijks gaan bijna dertig miljoen Russen naar het buitenland voor zaken of vakantie. Daar geven ze 20 miljard euro uit volgens de unwto, de handelsorganisatie van de Verenigde Naties.

Driekwart van die reisjes is vakantie. Russische toeristen vormen 1 procent van de totale markt in Nederland met nog geen 150 duizend mensen. Meer dan de helft verblijft in vier- en vijfsterren­ hotels. Bijna 60 procent van de Russen die Nederland bezoekt, komt voor vakantie, een kwart om zaken te doen en de rest bezoekt vrienden of familie. Het aantal zakelijke bezoekers zou wel eens hoger kunnen zijn omdat de neiging bestaat op ‘vakantie’ te gaan omdat dat makkelijker is bij het krijgen van visa. De meeste Russen verblijven in en om Amsterdam, daar waren in 2011 94 duizend Russische hotelgasten. Russen gaan vaak, maar kort op vakantie en richten zich vooral op evenementen zoals festivals en beurzen.

Bron: Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen

De superrijken gaan op zoek naar één van de paradepaardjes van het Nederlandse bedrijfsleven. Zij kopen een jacht. En dan hebben we het niet meer over de hiswa. Nederland heeft een aantal jachtenbouwers, zoals Amels en Feadship, die gespecialiseerd zijn in privéjachten en zich richten op de kapitaalkrachtigen uit opkomende landen als Rusland en China. Het is ook de wereld met dikke gesloten deuren. ‘Dat is, naast het vakmanschap dat we hebben, één van de redenen waarom rijke klanten bij ons komen’, vertelt Francis Vermeer van Feadship vriendelijk doch beslist.

niets zeggen We hebben het niet over dure jachten, maar over héél dure, zegt Vermeer bijna trots. ‘Wij zeggen nooit iets over onze klanten, zelfs niet hun nationaliteit. Wij bouwen ongeveer vijf jachten per jaar, dan is het snel te achterhalen over wie we het hebben. Het is inmiddels bekend dat wij de bouwers zijn van de Venus (het naar verluidt 105 miljoen euro kostende jacht van de overleden Apple-oprichter Steve Jobs; red.), maar dat hebben wíj zeker niet naar buiten gebracht.’

26

Eenzelfde attitude geldt in de diamanthandel, ook een topper voor Russen met een dikke bankrekening. Ja, er wordt zaken gedaan met Russen. Natuurlijk kan er meer over gezegd worden, laat uw telefoonnummer maar achter dan wordt u teruggebeld. Niet dus. Aandringen heeft geen zin, er wordt liever niet gepraat over (vermogende) klanten. Discretie boven alles.

wereldklasse dj’s En dan de beelden van de rijke Russen feestend aan de stranden in Zuid-Frankrijk en de Spaanse Costa’s. Daar moet Nederland toch ook iets van mee kunnen pikken? Dat is eigenlijk helemaal niet zo raar gedacht, zegt Mirik Milan, producer en nachtburgemeester van Amsterdam. Vooral niet als wordt gemikt op de kapitaalkrachtige trendy Rus en Russin.

Milan: ‘Russen houden van festivals. De doorsnee-Rus gaat naar grote festivals in Midden-Europa. Maar Nederland heeft festivals van wereldklasse, met wereld-dj’s zoal Armin van Buuren. Sensation is bijvoorbeeld een hele grote, daarvoor komen mensen met de auto uit Spanje en Frankrijk. Afstand en tijd zijn dus geen groot bezwaar.’

FORUM #06/28.03.13

‘Concurreren met Marbella moeten we niet willen’, zegt de nachtburgemeester, ‘dat winnen we nooit.’ Al was het alleen maar vanwege het abominabel lage aantal zonuren in Zandvoort. Toch valt er veel belangstelling te kweken voor de Nederlandse dance, en daaraan vast Nederland als toeristische bestemming, zegt Milan. Voorzichtig beginnen met feesten in Rusland en als de belangstelling is gewekt, komen ze wel hierheen, denkt hij.

‘Maar let op het cultuurverschil. Wie geld heeft, bepaalt. De maatschappij zit heel anders in elkaar. Ik hoor van bevriende dj’s dat ze voor veel geld worden geboekt in bijvoorbeeld Sint-Petersburg, maar als de geldschieter de muziek niet leuk vindt, staan ze na een half uur weer buiten. Wel betaald, dat wel.

Het zou in Nederland of elders in WestEuropa nooit voorkomen dat een geldschieter zich zo bemoeit met de muziek.’ 

jeroen poortvliet

sergei chirikov/anp

column scheer

Net echt De mens is een raar wezen, dat het vooral zichzelf moeilijk weet te maken. Neem bijvoorbeeld het fenomeen van flexibel werken.

Eerst moet je regelmatig thuis werken. Dat scheelt reistijd en kantoorruimte, en is goed voor de combinatie van werk en privé.

Vervolgens moet je weer op kantoor komen werken, want je aanwezigheid wordt toch node gemist, en alleen is ook maar alleen.

Onlangs liet Yahoo-ceo Marissa Mayer zo’n bericht uitgaan. Communicatie en samenwerking verlopen volgens haar toch het best als je naast elkaar zit. Goede ideeën ontstaan in de wandelgangen en aan de lunchtafel, als je nieuwe mensen ontmoet en spontaan bij elkaar kunt komen voor overleg. Je kunt natuurlijk een videoconference beleggen met mensen op verschillende plaatsen, maar dat kost tijd en werkt toch wat ongemakkelijk. Dus terug naar die goeie ouwe tijd van constante aanwezig- en beschikbaarheid.

Snelle doorstroom visa Het Amerikaanse bedrijf Suitable Technologies heeft een tussen­ vorm bedacht: de Beam. Dat is een soort Segway met een beeldscherm op ooghoogte. Daarop zie je het pratende hoofd van een collega die thuis of op een andere plek op de wereld vertoeft.

De Beam kan van afstand worden bestuurd en zo van vergaderruimte naar werkplaats rijden. De rijrobot is uitgerust met camera, microfoon en speakers.

In eerste instantie dacht ik dat het een internetgeintje was om de discussie over flexibel werken belachelijk te maken. Maar ik geloof dat het apparaat toch echt wordt gemaakt. Een nieuwe stap in de verdwazing van het moderne leven, als je het mij vraagt. De robot is bovendien duur (meer dan 12.000 euro per stuk), moeilijk te besturen en zelfs stuurloos als er een slechte internetverbinding is. Een trap kan de Beam ook niet nemen. Ik zie al een frontale botsing tussen twee Beams op de gang voor me.

Voor Russen geldt een visumplicht. Het is belangrijk dat visumafgifte door de Nederlandse consulaten geen remmende werking heeft op bezoek naar ons land, of liever: een stuwende werking heeft.

Dit is belangrijk aangezien onderzoek uitwijst dat de bestedingen van dit type bezoekers het hoogste zijn in de buurt van waar ze landen. Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (nbtc) pleit dan ook voor een soepele verwerkingsprocedure, een grotere capaciteit op piekmomenten en extra locaties verspreid door Rusland. Volgens het nbtc kan Nederland zo een voorkeurspositie krijgen ten opzichte van andere Europese landen. Dat kan zorgen voor een aanpassing van het reisschema waarbij de reis in Nederland begint of verblijf in Nederland het langst is.

Bij Suitable Technologies geloven ze er natuurlijk wel in. ‘De Beam geeft je die casual interaction die je gewend bent’, aldus de folder.

Op sommige dagen bestaat de helft van de 25 werknemers uit robots. Ze schuiven zelfs aan bij de lunch. ‘Wat heb jij erop?’ Eten ze thuis een broodje mee, en komen ze samen op fantastische ideeën. Zoals de Beam.

Paul Scheer

27

FORUM #06/28.03.13

wat zeg je me nou?

‘Thailand gaat betalen voor ontwikkelingshulp’ moet flink snijden gezien de bezuinigingen op Ontwikkelingssamenwerking. Als je dan als organisatie toch wilt groeien en uitbreiden, moet je op zoek naar andere bronnen.’

Wie? Thijs van Praag (62), directeur pum Netherlands

senior experts

Wat zeg je me nou? Een ontwikkelingsland dat betaalt voor hulp?

‘Ja, we hebben een overeenkomst gesloten met de National Science and Technology Development Agency van Thailand, zeg maar een soort tno. Zij gaan 50 procent van de kosten op zich nemen van de pum-missies. Het gaat om 150 missies naar het midden- en kleinbedrijf in de komende drie jaar.

Volgens ons gebruikelijke recept: we koppelen vrijwilligers met jarenlange ervaring in het bedrijfsleven twee weken aan een lokale ondernemer om concrete problemen in de bedrijfsvoering op te lossen.’

Maar waarom zou Thailand daar nu ineens voor gaan betalen?

‘Het komt voort uit de situatie hier. We krijgen als organisatie nooit méér geld en het wordt waarschijnlijk zelfs minder. Minister Ploumen

28

En Thailand had daar wel begrip voor?

‘De wereld verandert. Vroeger was alles buiten de Westerse wereld ontwikkelingsland.

Nu zijn er grote verschillen. Opkomende landen als Thailand, Colombia en ZuidAfrika willen zichzelf ook niet meer als ontwikkelingsland zien. Daarom vinden ze het geen probleem om bij te dragen. Ze zijn zelf ook bezig met het ontwikkelen van hun midden- en kleinbedrijf. Ze zien de noodzaak om concurrerender te worden. En dan hebben wij zoveel kennis en ervaring in huis dat we toegevoegde waarde kunnen leveren.’

Gaan er nog meer landen zelf meebetalen?

‘In Kazachstan loopt al iets. Ze willen graag hun mkb kwalitatief verbeteren zodat ze kunnen gaan exporteren. Maar dat moeten dus nog meer landen worden. Ons doel is om een kwart van ons budget uit andere bronnen dan Buitenlandse Zaken te halen. Dan hebben we het over 2,5 miljoen euro. Voor de échte ontwikkelingslanden kloppen we ook aan bij internationale donoren. Denk aan de Wereldbank. Maar we hebben ook een deal met de Argidius Foundation van de Brenninkmeijers.’

Wordt pum daarmee niet een soort consultancybureau?

‘We zíjn ook een soort consultancybedrijf.

Maar we zullen bijvoorbeeld nooit meedoen aan een aanbesteding voor technische ondersteuning voor het midden- en kleinbedrijf.

We blijven aan de onderkant van de markt waar het voor een gewoon consultancy­ bedrijf niet loont.’

FORUM #06/28.03.13

pum doet dus niet aan oneerlijke concurrentie?

‘We gaan niet het level playing field verstoren. Op heel veel terreinen bestaat trouwens helemaal geen consultancy. Denk aan de metaalindustrie, de zaadtechnologie, de chemische sector, drukkerijtechnologie. Iets anders is het als het gaat om boekhouden of accountancy, maar ook dan zijn bureaus vaak alleen geïnteresseerd in de grotere projecten.

Kleine projectjes zijn voor hen gewoon te duur.’

Leveren al die pum-projecten Nederlandse bedrijven nog wat op?

‘Zeker. Wij hebben een businesslink-programma. Daarmee brengen we lokale bedrijven in contact met Nederlandse bedrijven.

Als dat soort contacten zijn gelegd, komt daar vaak handel uit voort. Bijvoorbeeld in zaadgoed of een goede tweedehandsmachine. We hebben uitgezocht dat dit jaarlijks zo’n 5 miljoen aan business oplevert.’

Nooit last gehad van het taboe op hulp in combinatie met handel?

‘We hebben het altijd gedaan, maar sloegen er niet over op de trommel. Het lag ook zo voor de hand bij ons. Onze experts komen zelf uit het bedrijfsleven. Dus als die zien dat dat machineparkje nog een zaagmachine mist, dan bellen ze even met wat collega’s of die er misschien nog eentje hebben staan.

Daar is ook niks mis mee. Je brengt wat en er komt ook wat terug. Volkomen logisch vinden ze ook in dat soort landen. Juist als je zegt dat je alleen maar komt helpen en het niets kost, is het wantrouwen groot. Kennis weggeven om niet vinden ze eigenlijk krankjorum. Pas als je uitlegt dat we er ook wat voor terugkrijgen, snappen ze het.’  Tekst: Karin Bojorge | Foto: Arenda Oomen

ondernemerspanel

Doe mij maar de vut De vut moet terug, vindt fnv Bouw. De snel stijgende werkloosheid onder jongeren kan ermee bestreden worden. Lijkt een goed idee. Toch?

Tekst: Walter Devenijns, Marcia Timmermans | Foto’s: Nout Steenkamp, Christiaan Krouwels

Karin Teluy / Sovov (arbeidsmarktadvies) / Wijk bij Duurstede

‘Goed idee’ ‘Op zich is het goed om de vut weer in te voeren, maar niet als verworven recht. Bekijk het per geval. Ontsla ik een 30-jarige of laat ik een 63-jarige met de vut gaan?

Dat mensen die zelf nooit gebruik gaan maken van deze regeling wel mee moeten betalen, vind ik niet zo erg.

Het zou fantastisch zijn voor de solidariteit om zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden.’

Wim Van Blijswijk / Mastermate (groothandel ijzerwaren) / Hoevelaken

‘Geen goed plan’ ‘Ik denk dat het bedrijfsleven die kosten niet kan dragen.

Het is een behoorlijke lastenverhoging voor de ondernemingen. Daar zitten we echt niet op te wachten. Vroeger was het zo dat werkgever en werknemer meebetaalden aan de vutregeling. Dat geld werd in een apart fonds gestopt. Die betaling was per cao geregeld.’

‘De vutregeling is een jaar of zes of zeven geleden

afgeschaft. De leeftijdsgrens werd stukje bij beetje verhoogd, waardoor minder snel mensen van de vut gebruik konden maken. In onze cao van de technische groothandel bestaat de vut helemaal niet meer. Toen­ tertijd met de hoge werkloosheid was het een goed instrument, maar het heeft zichzelf overleefd. We moeten nu allemaal langer werken. Dat is op macro-economisch terrein voor ons beslist. Dat was en is een goed idee. Om, nu de werkloosheid stijgt, op korte termijn de regeling weer in te voeren, is volgens mij geen goed plan.’

Piet Mosterd / awl Techniek (geautomatiseerde lasmachines) / Harderwijk

‘Word er niet goed van’ ‘fnv staat weer op de barricades met een vut-eis.

Daar word ik effetjes helemaal niet goed van. Wij vinden dat oudere werknemers fit for purpose moeten blijven.

Ik heb hier een man al 49 jaar in dienst. Hij wordt dit jaar 65 en is nog zo fit als een hoentje. Hij is altijd begeleid en bijgeschoold. Als goede werkgever moet je ervoor zorgen dat ze met de ontwikkeling van het bedrijf mee kunnen

29

‘Bedrijven op bijvoorbeeld een industrieterrein kunnen beter samenwerken om werknemers kansen te geven.

Kijk niet zozeer naar de ervaring in een bepaalde branche, maar naar het soort mensen dat je zoekt. Geef ze als ze bevallen een opleiding om te zorgen dat ze wél passen binnen je bedrijf. Als je dan iemand van 63 hebt die eruit kan, betaal dat dan met zijn allen. Zo zorgen we er ook voor dat anderen aan het werk blijven. Mijn ervaring is dat het samenwerken van bedrijven meer oplevert dan zoeken naar mensen via uwv of uitzendbureau.’

FORUM #06/28.03.13

groeien. Dan blijven ze lekker aan de gang ‘ ‘awl is gek op iedere vakman. Het is van belang dat je vak-personeel zo lang mogelijk vasthoudt. Dat idee om de vut her in te voeren was afkomstig van fnv Bouw.

Maar de bouw is een andere wereld; veel zpp’ers en projecten die snel af moeten. Daar denken ze er niet aan om samen een ontwikkelingspad in te gaan. Of samen te innoveren. In de bouw past de vut wel, in ons wereldje niet.’

buitenland

xxxx

Sociaaldemocraat Gerhard Schröder maakte Duitsland competitief

Heimwee naar Schröder?

Tien jaar geleden gooide toenmalig bondskanselier Schröder het roer in Duitsland om. Zijn ‘Agenda 2010’ zorgde voor de grootste sociale veranderingen sinds de oorlog. Hervormt Duitsland verder of niet?

Tekst: Maurits Kuypers | Foto: Maurizio Gambarini/anp

‘Duitsland wordt aan alle kanten voorbij­ gelopen.’ Als het niet verder hervormt tenminste. Dat voorspelde ondernemer en president Hans-Heinrich Driftmann van de Duitse Kamer van Koophandel onlangs.

Tien jaar na de hervormingen van de re­gering-Schröder staat Duitsland voor de keus. Moet het verder hervormen, of kan het rustig achteroverleunen?

Het is een vraag die vrijwel alle Duitsers met ‘Nee’ zullen beantwoorden. En het is het grootste verwijt aan Angela Merkel. Ze heeft de euro­crisis goed gemanaged, maar bij het verbeteren van de binnenlandse sociale en economische structuren hopeloos gefaald.

Aan grootse hervormingsplannen ontbrak het de regering-Merkel niet. Ze zou het belastingsysteem vereenvoudigen, meer investeren in onder­wijs, de bureaucratie 30

aanpakken en de gezondheidszorg klaar­ stomen voor een toekomst met grote be­volkingskrimp en vergrijzing. Maar daarvan is (vrijwel) niets terecht gekomen.

Vooral in het bedrijfs­leven wordt steeds vaker weemoedig teruggedacht aan tien jaar geleden toen ‘nota bene’ sociaaldemocraat Gerhard Schröder kwam met een van de meest ingrijpende hervormingsprojecten ooit. Het omvatte maatregelen waar in Nederland nóg tegenaan wordt gehikt.

Zo werd de ww beperkt tot twaalf maanden en het ontslagrecht versoepeld. Ook de regels voor flexwerk werden verruimd en de pensioenleeftijd verhoogd. Vrijwel iedereen is het erover eens dat Schröders Agenda 2010 Duitsland competitief heeft gemaakt.

‘Het wordt hoog tijd voor een Agenda 2020’, zei Driftmann onlangs tegenover de krant FORUM #06/28.03.13

Bild. Hij is tevens eigenaar van familiebedrijf Peter Kölln en noemt als voorbeeld de zogenoemde Energiewende. ‘Als we niet oppassen dreigt het besluit om over te schakelen van kernenergie naar groene energie een blok aan het Duitse been te worden’, zegt de ondernemer. Een uittocht van industriebedrijven valt niet uit te sluiten.

Anton Börner, eigenaar van de gelijknamige technisch dienstverlener en president van de vereniging voor groot- en klein­ handel bga, heeft hetzelfde probleem met het gebrek aan hervormingen door deze regering. Duitsland is volgens hem in ‘toe­nemende mate overgereguleerd’.

Economen wijzen ondertussen op het pensioen­stelsel en de gezondheidszorg die nog onvoldoende ingesteld zijn op de enorme demografische veranderingen die Duitsland te wachten staan.

Met de parlementsverkiezingen in september voor de boeg houdt de regering-Merkel zich tot nu toe erg op de vlakte waar zij heen wil. De linkse oppositie roert zich veel meer.

Hen gaat het er vooral om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen door de invoering van een algemeen minimumloon, reduceren van deeltijdwerk en een hogere belasting voor rijken. Uiteindelijk is het de kiezer die bepaalt waar Duitsland in 2020 heen gaat. 

mohikanen

‘Een spuitje geven klinkt zachter’

‘Nog maar

beroep: Paardenslager ‘Ik ben de enige gespecialiseerde paardenslager in Nederland’, zegt Jan van de Veen. Hij begon er twintig jaar geleden mee omdat er vraag was naar een mogelijkheid om waardig afscheid te nemen van paarden. ‘Vroeger werkten de paarden voor de mens, nu werkt de mens voor het paard.’

31

1

Hoewel het tegenstrijdig klinkt, doet Van de Veen zijn werk vooral uit respect voor paarden.

‘Een spuitje geven klinkt zachter, maar volgens mij lijdt een paard dan veel meer. Ik had laatst nog een dierenarts die zijn eigen paard liet schieten. Dat zegt wel genoeg. Ik rijd zelf ook paard. Als het moet, schiet ik mijn eigen paarden. Een aaitje over het bolletje. Dan plof en ze zijn weg.’

FORUM #06/28.03.13

in Nederland’

Het slachten van een paard verschilt een klein beetje van het slachten van een koe. De huid is bijvoorbeeld dunner. ‘Je moet het leren. Maar als je een koe kunt slachten, leer je het snel.’  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

actueel

We sparen ons de crisis in‌ 32

FORUM #06/28.03.13

U en ik, we hebben er geen vertrouwen in. We geloven niet dat het op korte termijn nog goed komt met de economie. Want zegt niet iedereen dat het crisis is? We hebben wél een recordbedrag op onze spaarrekeningen staan. Waarom doen we daar eigenlijk niets mee?

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Bobby Model/GettyImages

Alleen in Griekenland is het consumentenvertrouwen lager. Met het vertrouwen van de consument in de Nederlandse economie is het droevig gesteld. Al jaren. En nu is er een historisch dieptepunt bereikt. Het is crisis, dus dat is logisch zou je zegen. Maar zo hopeloos is het ook weer niet. ‘We pesten onszelf veel meer dan nodig is’, zei cpb-directeur Coen Teulings twee weken geleden bij de presentatie van de ramingen voor de Nederlandse economie voor 2013 en 2014.

De koopkracht zit op het niveau van medio jaren negentig. Zo’n beroerde tijd was dat toch niet? Zeker niet vergeleken met de jaren tachtig waar werkloosheid en woningnood de agenda voor de toekomst leken te bepalen. En hoewel de woningmarkt helemaal op slot zit, zijn de vooruitzichten niet dramatisch. Er is weinig leegstand. Als de doorstroming weer op gang komt, zal de vraag snel aantrekken. Van de meer dan 7 miljoen woningen in Nederland staat ongeveer 6 procent leeg. Dat komt neer op zo’n 420 duizend woningen waar volgens de officiële registraties niemand woont. Bijna tachtigdui-

33

FORUM #06/28.03.13

zend leegstaande woningen kunnen niet bewoond worden omdat ze voor andere doeleinden worden gebruikt: als kinderdagverblijf, praktijkruimte of vakantiewoning van iemand die niet in Nederland woont. Van 290 duizend woningen is zeker dat ze leeg staan. Deze woningen staan in typische toeristengebieden als de Waddeneilanden en andere kustplaatsen.

In Schiermonnikoog staat bijna 11 procent van de woningen leeg. Een deel van deze woningen wordt waarschijnlijk verhuurd aan vakantiegangers. Verder staan in de binnensteden van grotere gemeenten veel woningen boven winkels leeg.

tussen de oren Hoe komt het dat we het nu beroerder vinden dan in de donkere jaren tachtig toen punk en krakers hoogtij vierden en de werkloosheidscijfers zich uitsmeerden over alle sectoren van de economie? ‘Leid hem maar op voor de ww’, antwoordde een vader van een klasgenoot toen hem werd gevraagd naar een geschikte opleiding voor zijn zoon.

actueel

…hoe komen we uit dat dal?

‘Hier is iets geks gaande’, zei cpb-directeur Coen Teulings. ‘Het consumentenvertrouwen heeft zich in Nederland buitengewoon slecht ontwikkeld. De Nederlandse consument houdt de hand op de knip en dat is iets wat aandacht behoeft.’

José Bloemers doet onderzoek naar consumentenvertrouwen voor de Radbouduniversiteit. ‘Het consumentenvertrouwen is het gevoel dat mensen hebben’, legt ze uit. ‘Degene die het zonnig inziet, heeft net zoveel gelijk als degene die het gevoel heeft aan de rand van de afgrond te staan. Je kunt niet tegen iemand zeggen: zo moet je de werkelijkheid ervaren.’

Het zit, kortom, allemaal tussen de oren. Maar daarmee is het geen flauwekulverhaal.

Het consumentenvertrouwen daalde volgens het cbs in februari met 9 punten naar -44, het laagste niveau sinds de start van de seizoengecorrigeerde reeks in april 1986. Consumenten zijn vooral pessimistischer over hun eigen financiële situatie. Toch staat er inmiddels gemiddeld 20 mille op de spaarrekening van elke Nederlander, van baby tot en met 110-jarige.

Door het steeds afnemende consumentenvertrou-

Hoe komen we uit dat dal?

Onze bankrekening is goed gevuld

Met de woningmarkt komt het wel goed

Sinds de jaren negentig zijn we steeds meer gaan sparen. Inmiddels begint het spaargeld in Nederland zelfs een recordhoogte aan te nemen.

Natuurlijk, op dit moment zit de woningmarkt helemaal op slot. Maar er is weinig leegstand. Als de doorstroming weer op gang komt, hoeven we niet eerst een voorraad lege huizen weg te werken voordat de prijzen stijgen.

Totaal spaargeld in januari:

Leegstand per gemeente: < 3% 3 - 4% 4 - 5% 5 - 7% > 7%

1993

€93,8 mld

2013

2003

€323,6 mld

€167,8 mld

Vooral tijdens de eerste jaren van de crisis hebben we massaal gepot.

Aantal stortingen in januari: 35.529 36.356 29.895 17.434

17.818

2007

2008

2009

34

2010

2011

20.258 20.850

2012

2013

FORUM #06/28.03.13

wen, blijven mensen geld oppotten als appeltje voor de dorst. Je weet nooit wanneer je het nodig hebt. Geld dat niet in de economie wordt doorgegeven. Dat is een forse extra rem.

Sparen is goed, daar zullen weinig mensen het mee oneens zijn. Maar er is een verschil tussen een buffer en zoveel geld onttrekken dat je de economie afremt. Volgens een rekenhulp van het Nederlands Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) heeft een gezin van twee volwassenen, twee kinderen en een koophuis een buffer nodig van 5.000 euro. Daar zijn we met z’n allen dus al zestien keer overheen. Niet omdat we het nodig hebben, maar omdat we bang zijn. Waarom wil dat consumentenvertrouwen maar niet omhoog?

Als dat beter wordt, worden er weer huizen, goederen en diensten aangeschaft. Dan gaat het land weer draaien.

eerlijk en transparant José Bloemers onderzoekt nu al een aantal jaren welke factoren van belang zijn voor het consu-

mentenvertrouwen. En dan gaat het vooral over eerlijkheid en betrouwbaarheid. Bloemers: ‘Burgers vragen zich af of de overheid competent is, heeft ze kennis van zaken. Ze willen stabiliteit en continuïteit. Verder moeten mensen het gevoel hebben dat de politici integer en transparant zijn in hun acties. Dus ook eerlijk over de gevolgen van maatregelen.’

Daar schort het dus aan. Het is crisis en de politiek laat niet zien dat ze weet wat ze doet. ‘De burger zit te wachten op het beeld waar we naar toe gaan. Wáárom moeten we bezuinigen. Er wordt maar niet verteld hoe die bezuinigingen helpen. Als er een plaatje wordt geschetst van Nederland in 2018 kan steeds uitgelegd worden waarom een maatregel genomen moet worden.

Dat blijft onaangenaam, maar past in een stappenplan naar herstel. Elke stap is dan toch een vooruitgang.’

De politiek concentreert zich teveel op de technische kant van bezuinigen en rijgt daarbij blunders aan elkaar die het vertrouwen van de Nederlan-

ders alleen maar verminderen. ‘De overheid speelt niet bepaald een goede rol’, vindt Bloemers. ‘Eerst maatregelen lanceren en die dan weer terugtrekken. Dat is gebeurd met de aanpak van de ziektekosten en het woonakkoord. Als je dan bij elke maatregel die je neemt zucht en steunt dat het zo erg is, praat je jezelf wel de put in.’

Tussen de regels door lijkt cbp-baas Teulings het wel met Bloemers eens. Teulings: ‘Ik denk dat we al een heel eind op de goede weg zijn en langzamerhand komt de tijd dat we ook de vruchten kunnen plukken van de kracht van de Nederlandse economie, die goed functionerende exportindustrie. Ik denk dat het beleid daarbij aansluiting zou moeten vinden en de basis daar voor zou moeten leggen.’

Wij van wc-eend adviseren wc-eend heeft geen zin. Maar kijken naar de feiten wel.  www.vno-ncw.nl/conjunctuur

Er zijn nog steeds sectoren waar personeelstekorten zijn Tussen alle crisisverhalen en berichten over oplopende werkloosheid, zijn er sectoren waar wanhopig naar personeel wordt gezocht.

(Verwachte) personeelstekorten in de technologische sector:

Banen die in de zorg beschikbaar komen:

35.000

2013

2012-2015

54.000

155.000

2016

Consumenten klimmen uiteindelijk wel uit het dal Het consumentenvertrouwen is lager dan in 1987 (het vorige dieptepunt). En dat terwijl onze koopkracht op het niveau van midden jaren negentig ligt. In die periode steeg ons vertrouwen juist. Dus dat kan nu toch ook?

Index consumentenvertrouwen - gemiddeld saldo positieve en negatieve consumenten over de economie: 20

1987

0 -20 1993 -40

2003

2013

Infographic: Ymke Pas

35

FORUM #06/28.03.13

buiten beeld

‘Luisteren ís niet slap’

Karel Noordzij (66) Was: president-directeur ns, voorzitter pensioenfonds pggm Is: voorzitter raad van toezicht Nederland Distributieland

‘Na mijn afscheid bij pggm zou ik onder normale omstandigheden voor een nieuwe voltijdsbaan hebben geopteerd. Maar mijn vrouw werd ziek. Later bleek dat kanker te zijn. Ze heeft een lang ziekbed gehad, waarbij we steeds tussen hoop en vrees leefden.

Ik verzorgde haar thuis, op het laatst ook samen met de kinderen. Het was een vermoeiende, droevige, maar toch ook mooie tijd, als je dat woord kunt gebruiken.’

‘Na haar overlijden heb ik niet meer voor een vaste baan gekozen. Ik ben onlangs als toezichthouder teruggekeerd bij Nederland Distributieland, dat ik ooit heb helpen oprichten. Transport loopt als een rode draad door mijn cv: de marine, Schiphol, tln, ns en htm, waar ik de afgelopen jaren commissaris

36

ben geweest. pggm was wat dat betreft een uitstapje. Transport roept bij mij een Oranjegevoel op. Vracht is een vreugd voor de Nederlandse economie.’

‘In de tussentijd heb ik een boek geschreven over nieuw leiderschap. Niet als betweter, maar vanuit mijn eigen vallen en opstaan.

In de 21ste eeuw moeten managers zich anders gaan opstellen om talent aan te trekken en te behouden. Macht op basis van hiërarchie verdwijnt. Het gaat straks veel meer om persoonlijk gezag van de leiding in de ogen van de medewerkers.’

‘Nederlandse bedrijven zijn te weinig bezig met schouderklopjes voor medewerkers.

De houding is tot nu toe vaak: ‘Doe maar gewoon, stel je niet aan. Hier wordt geen ‘medewerker van de maand’ gekozen.’

Aandacht geven aan medewerkers wordt nog wel eens gezien als slap management. Maar je moet juist sterk in je schoenen staan om je kwetsbaar op te stellen door te luisteren naar je mensen.’

‘Ik trek ook parallellen met carnaval, ge­baseerd op de negen jaar dat ik prins was in Den Bosch. Leidinggevenden moeten

FORUM #06/28.03.13

bijvoorbeeld een hofnar – een vriend, een coach – aanstellen die af en toe zegt dat de keizer geen kleren aan heeft, in plaats van de jaknikkers waarmee succesvolle managers zich bewust of onbewust omringen. Helaas zie ik dat het systeem van checks and balances in toenemende mate buiten het eigen geweten wordt geplaatst, in de vorm van codes.’

‘Zelf ben ik af en toe coach. Verder houd ik lezingen over maatschappelijk verantwoord ondernemen en dienend leiderschap. Politiek interesseert me ook wel. Maar ik ben nooit gevraagd. Ik vind dat er meer mensen uit het bedrijfsleven in de politiek zouden moeten komen. Op de functie van minister van Verkeer en Waterstaat had ik daarom wel ‘Ja’ gezegd. Aan de andere kant: wanneer ben je geschikt voor de politiek? Als je de wijsheid in pacht hebt. Maar dan is je leven eigenlijk al vervuld.’  Tekst: Paul Scheer | Foto: Sam Rentmeester

vereniging

jerry lampen/anp

vno-ncw en mkb-Nederland zetten volgende stap

38 mens • Heleen Dura zakenvrouw van het jaar • Even voorstellen: nfv

39 branche • Even bellen met Jan Meerman, voorzitter cbw-mitex • ‘Samen optrekken leidt tot sterkere lobby’

40 regio mkb-Nederland-voorzitter Hans Biesheuvel en vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes

Twee nieuwe directeuren en een complete samenvoeging van de werkorganisatie.

Dat besluit hebben vno-ncw en mkb-Nederland genomen als nieuwe stap in de samenwerking tussen beide organisaties.

De samenwerking tussen de twee ondernemingsorganisaties startte in 2009 met de vorming van één gezamenlijk beleidsbureau. Doel was om te komen tot één lobbyorganisatie voor de belangen van ondernemingen op lokaal, regionaal, landelijk en Europees niveau. Tegelijkertijd werd gekozen voor behoud van beide verenigingen, elk met hun eigen identiteit, eigen voorzitter en eigen bestuursstructuur.

De samenwerking is een succes gebleken, zo constateerden beide besturen afgelopen jaar. De nieuwe werkwijze is efficiënt en leidt tot positieve lobbyresultaten en goede zichtbaarheid in de media.

Daarom is nu besloten om een volgende stap te zetten. Die houdt in dat een aantal afdelingen die nog apart van elkaar opereerden worden samengevoegd. Ook zal de huidige directeur van mkb-Nederland, Leendert-Jan Visser, benoemd worden tot directeur Verenigingszaken van vno-ncw en mkb-Nederland. Een andere aanpassing van de gezamenlijke directie is de benoeming van een directeur Communicatie.

Deze functie zal per 1 juni van dit jaar vervuld worden door Sigrid Verweij, momenteel teammanager van het beleidsteam Regelgeving, Marktwerking en Consumentenbeleid.

Aanleiding voor deze nieuwe directiepost is dat communicatie en het vinden van partners bij lobby-onderwerpen steeds belangrijker worden. Bij deze functie hoort daarom ook de organisatie van de politieke contacten en de branche-specifieke lobby.

Ook het vormgeven van het thema maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt onderdeel van de functie. De gezamenlijk bureau­organisatie blijft onder leiding staan van algemeen directeur Niek Jan van Kesteren.

37

FORUM #06/28.03.13

• Meldpunt vastgelopen bouwprojecten in de lucht • Profiel: Jacco Vonhof, voorzitter vno-ncw Midden

41 duurzaam • Koningin steekt handen uit de mouwen • ‘Kabinet moet led-verlichting stimuleren’ • ‘Grote ondernemers onderscheiden zich door visie’

vereniging mens

Heleen Dura zakenvrouw van het jaar dq&a

Minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport maakte 18 maart in Huis ter Duin in Noordwijk bekend dat Heleen Dura-van Oord (rechts op de foto) is uitgeroepen tot Zakenvrouw van het jaar 2013, ook wel bekend als de Prix Veuve Cliquot. Vorig jaar won Jacqueline Zuidweg van Zuidweg & Partners (links op de foto) de prijs.

Dura richtte in 2001 dq&a Media Group op. Daarnaast is zij medeoprichtster en partner bij investeringsmaatschappij Peak Capital. Ook was ze betrokken bij de oprichting van de Leading Online Entrepreneur of the Year Awards (loey). Verder zit Dura in diverse raden van bestuur en is zij bestuurslid bij de stichting Jong Ondernemen. Zij werd in 1972 geboren als dochter in de ondernemersfamilie van baggeraars Van Oord. En is getrouwd met Bart Dura uit de bouwersfamilie van Dura Vermeer.

Links naast Jacqueline Zuidweg is jurylid Bernard Wientjes, voorzitter van vno-ncw, te zien.

nfv

even voorstellen Organisatie: Nederlandse Franchise Vereniging nfv Directeur: Jos Burgers Aantal leden: ca. 207 franchisegevers en ca. vijftig adviseurs en geassocieerde leden Lid van vno-ncw sinds: 1 maart 2013

De nfv is geen brancheorganisatie?

‘Nee, wij zijn een belangenorganisatie voor eigenaren van franchise­ formules, de franchisegevers. Er zijn wel honderd verschillende branches waarin zo’n formule kan worden opgezet. Wij kunnen niet van al die branches verstand hebben. Wel hebben we verstand van franchise als vorm van samenwerking tussen zelfstandige ondernemers. Ons belangrijkste doel is het bevorderen van een betrouwbare, professionele en daardoor succesvolle franchise. Wij zijn een clubje dat op kwaliteit let.’

Kan iedereen lid worden?

‘Als je lid wilt worden moet je wel aan een aantal kwaliteitseisen voldoen.

Als iemand bijvoorbeeld een goede sportwinkel heeft en deze wil uitrollen met franchise, dan kijken wij onder meer naar zijn prestaties in de markt. Wij vinden pas dat je geschikt bent om met je concept te gaan franchisen als je bij de twintig beste van de branche hoort. Ook kijken we naar de verdiencapaciteit. Je moet bovengemiddeld presteren.

Dan pas heb je kans dat jouw concept succesvol wordt. En als je een goed concept hebt krijg je doorgaans goede franchise ondernemers.’

38

FORUM #06/28.03.13

Waar bent u momenteel druk mee?

‘Met internetverkoop. Binnenkort houden wij een uitgebreide enquête onder onze leden. We willen inventariseren of en hoe er gebruik wordt gemaakt van verkoop via internet. Loopt het, is het winstgevend, hoe is de match tussen online en offline? Dit willen we per branche inzichtelijk maken en er ons voordeel mee doen. Daarnaast gaan we samenwerken met de Belastingdienst. Naar aanleiding van de fraude bij een aantal franchisenemers van het voormalige Super de Boer wil staatssecretaris Weekers weten of dit ook bij andere franchiseketens speelt. Het belangrijkste doel is niet de jacht op fraude maar het sluiten van convenanten met de franchisegevers als vorm van horizontaal toezicht. Onze taak ligt vooral in voorlichting naar de franchisegevers.’

Waarom bent u lid van vno-ncw geworden?

‘Als kleine organisatie kan het toch lastig zijn om richting politiek de zaken goed te regelen. Daarom vinden wij het belangrijk om voor de belangenbehartiging in Den Haag maar ook in Brussel de krachten te bundelen.’

Hoe doorstaan uw leden de crisis?

‘Ze merken er natuurlijk wel wat van, maar het blijkt dat in recessietijd de samenwerkingsvorm franchise tegen een stootje kan. Als je er met zijn allen de schouders onder zet, sta je toch sterker.’ www.nfv.nl

even bellen met…

Jan Meerman, voorzitter cbw-mitex Ach ja, parkeertarieven. Daar is alles toch wel over gezegd zou je denken. Toch is cbw-mitex een campagne begonnen om gemeenten te bewegen de tarieven omlaag te brengen. Het is geen revolutionair onderwerp, erkent Jan Meerman, voorzitter van cbw-mitex. ‘Maar het loopt nu de spuigaten uit.’

Iedereen vindt de parkeertarieven al jaren te hoog.

‘Voor de retail is het nu super actueel. Zelfs in de Tweede Kamer vinden ze dat er iets moet gebeuren. Winkels krijgen 20 procent minder klanten dan voor de crisis. Eén van de oorzaken daarvan is het hoogst irritante gevoel dat je voor parkeren steeds meer moet betalen.

patrick siemons fotografie

vereniging branche

Daarnaast heb je vaak een onveilig gevoel in parkeergarages, dan wil je niet meer naar de stad. De gemeente moet een klimaat creëren waardoor mensen het leuk vinden om naar de binnenstad te gaan’ Gemeenten zullen zeggen: ‘Wij willen die auto’s juist úit de binnenstad. Het gaat hartstikke goed.’

‘Ik pleit er niet voor om alle auto’s maar in het stadscentrum te laten komen. Maar zorg dan wel voor voldoende betaalbare en aantrekkelijke plekken net buiten die zone. En ik snap ook wel dat bijvoorbeeld Amsterdam duurder is dan Zoetermeer. Het moet alleen wel in verhouding blijven. Vooral omdat het parkeergeld niet per se gaat naar het verbeteren van de parkeergelegenheid.’

De actie is een paar weken geleden begonnen. Hebt u al veel reacties ontvangen?

‘We hebben een brief geschreven naar onze leden van de kleding- en woonbranche om te protesteren tegen de parkeertarieven bij hun gemeente. Maar ik krijg ook reacties uit andere branches. Van een manager van elektronica-

keten bcc kreeg ik een brief met een steun­ betuiging die echt uit het hart gegrepen was.’

Dit is de tweede campagne in korte tijd na Plet de woz. Is dit de nieuwe aanpak?

‘Wij gaan wel wat assertiever worden. Ik vind dat we te lief zijn voor de overheid. Ik hoor van ondernemers dat ze echt teleurgesteld zijn over wat er uit Den Haag komt. Er is geen enkele compassie voor de detailhandel, alleen maar lastenverhoging. Ik snap wel dat er niet echt een alternatief is voor dit kabinet, maar in het algemeen wordt nu een wollen deken over alles heen gelegd. We moeten niet alle kritiek verpakken in roze strikjes.’ www.cbwmitex.nl

Wat zijn de do’s en don’ts van het lobbyen in Brussel. Daarover spraken vertegenwoordigers van brancheverenigingen vorige week woensdag op de jaarlijkse netwerkbijeenkomst van vno-ncw en mkb-Nederland in de Belgische hoofdstad. Annemarie Muntz van uitzendconcern Randstad benadrukte: ‘Zorg dat je een paar, heldere prioriteiten hebt en zorg dat je je stakeholders in Brussel goed kent.’

In de daarop volgende discussie werd benadrukt hoe belangrijk het is dat er Nederlandse parlementariërs in de voor het bedrijfsleven relevante commissies in het Europees Parlement zitten. Tijdens de lunch was er voor de deelnemers ruimte om te netwerken met elkaar en met de aanwezige Nederlandse Europarlementariërs en Euroambtenaren en. Na de lunch werd door Jeroen Terstegge (privacy commissie vno-ncw en mkb-Nederland, op de foto rechts tegen de muur) en Wouter van Ballegooijen (adviseur Groene Fractie in het Europees Parlement) gekeken naar de lobby in het dataprotectie dossier. Belangrijke les: het is belangrijk om te zoeken naar allianties. Samen optrekken leidt tot een sterkere lobby.

39

FORUM #06/28.03.13

jean-jaques de neyer

‘Samen optrekken leidt tot sterkere lobby’

vereniging regio

Meldpunt vastgelopen bouwprojecten in de lucht Leden van Bouwend Nederland, particulieren en opdrachtgevers kunnen sinds kort terecht bij een meldpunt om vastgelopen bouw- en infraprojecten te melden. Bouwend Nederland wil met betrokkenen aan tafel gaan om te kijken of die projecten weer vlotgetrokken kunnen worden.

Het gaat slecht met de bouw- en infrasector. Tegelijkertijd gaan tal van projecten niet door vanwege stroperige besluitvorming en onduidelijke, kostbare procedures en regelgeving, constateert Paul Laudy van Bouwend Nederland regio Randstad Zuid. Volgens hem blijft er daardoor nu een hoop geld liggen dat bedoeld is voor de bouw en infra. ‘Alleen al in Zuid-Holland gaat het om meer dan een miljard euro. Daardoor staan in de regio achtduizend banen op de tocht.’ Als voorbeelden noemt hij de Blankenburgtunnel en grote woningbouwprojecten zoals de Zuidplaspolder bij Waddinxveen. Maar Laudy benadrukt dat het probleem ook speelt bij kleine projecten, waarvan er veel meer zijn. In totaal wordt in Zuid-Holland dit jaar de helft minder bouwvergunningen verstrekt dan in 2011. En zelfs het bouwen van een enkele woning blijkt in veel gevallen ‘hopeloos moeilijk’. Bijvoorbeeld omdat gemeenten te strikt vasthouden aan bestemmingsplannen. ‘Leg als wethouder maar eens uit aan die failliete ondernemer dat je de mogelijkheden niet hebt benut om in te grijpen en banen te behouden’, verzucht hij. www.bouwendnederland.nl

profiel

Jacco Vonhof, voorzitter vno-ncw Midden vno-ncw midden

Het twitteraccount van Jacco Vonhof verraadt veel: de cijfers vliegen je om de oren. De nieuwe voorzitter van vno-ncw Midden twittert de stand bij de wedstrijden van pec Zwolle nauwgezet door. Vonhof is een echte Zwollenaar en dat laat hij merken.

‘Jacco kan goed communiceren’, zegt Elbert Jan Hesse. Hesse heeft de dagelijkse leiding van schoonmaakbedrijf Novon en is een studievriend van Vonhof. ‘Hij studeerde rechten en daarna klassieke talen. Ik deed toegepaste huishoudkunde.

Dat heet nu facilitair management. Jacco zat veel in de kroeg en heeft leuke dingen gedaan. Leren schoot er wel een beetje bij in. Hij is zonder diploma uit Groningen vertrokken.’

Met een ladder en een busje vol emmers en zemen begon Vonhof als glazenwasser. Het zou uitgroeien

40

tot Novon Schoonmaak, een schoonmaakbedrijf met ruim achthonderd werknemers. Dat hij het in de schoonmaakbranche zocht, is niet gek. Zijn vader was regiodirecteur bij Cemsto. ‘Schoonmaak zal daar wel aan de keukentafel zijn besproken’, vermoedt Hesse. ‘Maar Jacco heeft het helemaal aan zichzelf te danken dat Novon is wat het is. En het goede van hem is dat hij de juiste mensen om zich heen kan verzamelen en de tijd die hij zo vrijspeelt, gebruikt om zichzelf te ontwikkelen.’

Jacco Vonhof is Jacco Vonhof, niets meer of minder, zegt Hans Peter Visser. Visser is één van Vonhofs eerste klanten en na verloop van tijd ontwikkelde zich – via de gezamenlijke hardloophobby – een echte vriendschap. vno-ncw Midden kan vooral profiteren van het brede netwerk dat Vonhof heeft, denkt Visser. ‘Jacco kan goed partijen bij elkaar brengen. Het maakt niet uit of hij daar onderdeel van is of niet. Hij heeft een heel breed netwerk in het bedrijfsleven en de politiek en hij wil mensen daar graag van laten profiteren. Dat is wat hij leuk vindt. Hij heeft niet voor niets wat afstand genomen van het bedrijf en zich gericht op bestuursfuncties.

Daar wil hij, denk ik, verder in: mensen in beweging brengen, goede dingen doen voor het bedrijfsleven.

Wat dat betreft heeft mij deze stap niet verbaasd.’

Lees ook het Portretinterview in Forum van 17 november 2005 via de website www.vno-ncw.nl

FORUM #06/28.03.13

a58 moet doorgaan bzw-voorzitter Peter Swinkels doet een beroep op de Tweede Kamer om het besluit tot vertraging van de aanpak van de A58 terug te draaien. Hij roept in een brief premier Rutte op om de eerder gemaakte afspraken en planning te handhaven. Met steun van verkeersminister Schultz zou de verbreding van de A58 aanvankelijk vervroegd gerealiseerd kunnen worden via een unieke publiekprivate samenwerking. In de laatste bezuinigingsronde is zij daar op teruggekomen en nu staat het plan op losse schroeven. Swinkels reageerde met zijn brief op de bezuinigingen door minister Schultz en staatssecretaris Van Mansveld op het infrastructuur­fonds. www.bzw.nl

ongelijke diesel Cumela, de branchevereniging van onder andere loonbedrijven, maakt zich zorgen over het concurrentienadeel dat bedrijven in de grensstreek met België ondervinden van het afschaffen van rode diesel.

Doordat Nederland het belastingvoordeel op deze brandstof afschaft, zijn Belgische loonbedrijven in het voordeel. Het kabinet wil geen compensatieregeling instellen tot verontwaardiging van Cumela, mede omdat er al een prijsverschil was aan beide zijden van de grens.

Een verdere verslechtering is volgens het ministerie van Financiën geen reden voor compensatie.

Cumela schat dat een gemiddeld loon­bedrijf er jaarlijks 75.000 euro op achteruit gaat. www.cumela.nl

vereniging duurzaam

Koningin steekt handen uit mouwen

‘Kabinet moet ledverlichting stimuleren’

Duurzaamheidscentrum Weizigt in Dordrecht kreeg in het kader van

Als het aan de Tweede Kamer ligt, kijkt Nederland goed naar het Franse voorbeeld om ‘s avonds en ‘s nachts het licht uit te doen in kantoren en winkels.

Maar volgens cbw-mitex, de brancheorganisatie voor woon- en modewinkels, wordt de winkelstraat daar onveiliger van.

de landelijke nl Doet dag op 18 maart – onverwacht – een wel heel speciale vrijwilliger op bezoek. Drie cliënten van de Gemiva-svg Groep hadden de eer om samen met koningin Beatrix pony’s te verzorgen.

De vorstin complimenteerde hen met de manier waarop zij hun werk doen. Het bleef niet bij pony’s borstelen alleen. In Dordrecht werden in het kader van nl Doet ook de picknickbanken, de boerderij en het Aquarama aangepakt. In de gemeentelijke Stadsboerderij Weizigt nmc doen volwassen mensen met een verstandelijke handicap samen met begeleiders ondersteunend werk op het gebied van dierverzorging, huishoudelijke taken en conciërgetaken.

bas czerwinski/anp

www.vgn.nl

Een meerderheid steunt het voorstel van de Partij voor de Dieren om dit mee te nemen in de nadere uitwerking van de plannen om energie te besparen. Minister Stef Blok (Wonen) becijferde eerder dat winkels en kantoren met hun verlichting bijna net zoveel energie verbruiken als 150 duizend huishoudens. Blok gaf toen aan dat het niet voor de hand ligt om de Franse aanpak over te nemen. In de Nederlandse bouw- en milieuregels zitten volgens hem al veel bepalingen om onnodig gebruik te beperken en ook de veiligheid moet niet uit het oog worden verloren. cbw-mitex wil zich graag inzetten voor duurzaamheid en daarbij hoort ook het beperken van energieverbruik. De organisatie denkt alleen niet dat het uitdoen van de lichten in winkels de juiste oplossing is. Uit het oogpunt van veiligheid geldt dat donkere straten een onveilig en onbehagelijk gevoel aan burgers geven. Bovendien vergroot een donkere straat de kans op diefstal en overvallen. Verder is het lichtplan van de openbare verlichting aangepast op de lichtuitstraling van winkels. Als het licht in de winkel uitgaat, moet het openbare verlichtingsplan worden aangepast.

Dit levert aanmerkelijke kosten voor gemeenten op. De brancheorganisatie vindt het een beter idee als winkeliers meer gebruik maken van led-verlichting in hun etalage, wat al een aanmerkelijke besparing oplevert. www.cbwmitex.nl

‘Grote ondernemers onderscheiden zich door visie’

Wientjes, zelf lang directeur-grootaandeelhouder van een familiebedrijf, deed de tegenstelling familiebedrijf-multinational af als oneigenlijk.

‘Vroeger waren de leiders van de multinationals minder gericht op de langere termijn, maar dat is veranderd.’ Het draait volgens hem allemaal om goed ondernemerschap. ‘Grote ondernemers onderscheiden zich door visie en stellen stakeholdersvalue centraal. Zij richten zich op duurzame ontwikkelingen op de lange termijn en voelen zich verantwoordelijk voor hun omgeving. Vaak gaat het hier om directeuren-grootaandeelhouders, maar het kunnen ook bestuursvoorzitters van multinationals zijn.’

Dat de langetermijnstrategie van ondernemers snel in betekenis toeneemt, blijkt ook uit de boekenserie Nederlandse ondernemers, 1850-1950, met tientallen persoonlijke portretten van de grondleggers van onze industriële samenleving. ‘Er staan helaas geen vrouwen in het boek’, grapte dagvoorzitter Caroline van Reenen, directeur-grootaandeelhouder 41

FORUM #06/28.03.13

van congresbureau HoeZo! en voorzitter van het vno-ncw Vrouwen­ Netwerk. Maar, zo verzekerde zij: ‘Dat zal in de toekomst anders zijn.’ martien de man

Alles draait om goed ondernemerschap. En dat is niet exclusief voorbehouden aan leiders van familiebedrijven. Die boodschap bracht vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes tijdens een bijeenkomst van vno-ncw West voor vertegenwoordigers van familiebedrijven, op 12 maart in Den Haag.

Tjeerd Schipper, voorzitter stichting Ondernemersgeschiedenis, overhandigt deel 4 uit de boekenserie Nederlandse ondernemers, 1850-1950 aan vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes

portret

quintin schevernels

‘ik wil het zoete proeven en het zure’ Quintin Schevernels, ceo van technologie­ bedrijf Layar, is ambitieus, perfectionistisch én hij heeft affiniteit met het boeddhisme.

Gekke combinatie? Valt mee. ‘De dingen die je fout doet, gebeuren met een reden. Dat brengt veel rust als je de lat heel hoog legt.’

Tekst: Sang-Ah Yoo | Foto’s: Jeroen Poortvliet

Hij oogt als een vlotte, hippe jongen. Quintin Schevernels (42) is een makkelijke prater, lacht veel, maar houdt ook een bepaalde afstand.

Geen allemansvriend. Ceo van Layar, een bedrijf in augmented reality.

Een manier om aanvullende gegevens over je omgeving – gebouwen of documenten op je pc – te krijgen. Zo maakt Layar een app waarmee de gebruiker in tijdschriften extra digitale informatie of bewegende beelden kan oproepen via zijn smartphone. Tijdschriften als Elsevier, Kampioen, Linda, Viva, Playboy maar ook Amerikaanse publicaties als Lonely Planet en Publishers Weekly gebruiken die techniek.

Grootse plannen heeft de ceo. ‘Layar heeft het in zich om over vijf jaar een omvang te hebben van een bedrijf als Google van vijf jaar geleden.

Ik zeg bewust ‘van vijf jaar geleden’, want het is waanzin om onszelf met de Google van nu te vergelijken. Maar augmented reality is een piepjonge markt. Het kan alle kanten op. Als je als Nederlands bedrijf een tiende kan zijn van een bedrijf als Google, dan lever je een prestatie van formaat. Er zijn gekkere dingen gebeurd.’

Of Nederland klaar is voor dit soort technologische snufjes? Schevernels weet zeker van wel. ‘Als je kijkt naar de LinkedIn-penetratie wereldwijd, dan is die het grootst in Amerika, daarna volgt Nederland. Zuid-Koreanen en Japanners maken het meest gebruik van mobiel internet, maar wij staan op de derde plek. Nederland heeft een open cultuur waar nieuwe technologie en producten snel worden geadopteerd.’

Of het jonge technologische bedrijf de potentie heeft om Googleachtige vormen aan te nemen, blijft koffiedik kijken. Feit is wel dat Layar steeds vaker te zien is in Nederlandse tijdschriften. De app is wereldwijd al 30 miljoen keer gedownload. Per dag komen daar ongeveer 25 duizend nieuwe gebruikers bij. In meer dan 120 landen wereldwijd.

zoet en zuur Internet is altijd een rode draad geweest in zijn werkende leven.

‘Natuurlijk had ik geen notie wat er concreet zou gebeuren, maar met de opkomst van internet dacht ik vrij snel: ‘Alles wordt anders.’ Er zouden nieuwe producten worden uitgevonden, de manier van informatie delen zou veranderen. Dat vond ik opwindend. Daar wilde ik onderdeel van zijn.’

42

FORUM #06/28.03.13

43

FORUM #06/28.03.13

portret

Opvallend is dat hij al vroeg in leidinggevende functies terechtkwam.

‘Toen ik jong was, dacht ik: ‘Ik wil manager worden.’ Waarom? Dat had ik niet eens kunnen beargumenteren. Als je manager wordt, gaat het blijkbaar goed met je carrière: die gedachte. Een graadmeter voor succes.’

Succes is belangrijk?

‘Succes is voor mij de bevestiging dat ik goed bezig ben, de bevestiging en de beloning.’

Wat maakt u een goede leider?

‘Ik kan goed de focus bepalen en uitleggen waar we naartoe gaan en waarom. Dat vinden medewerkers prettig. In combinatie met mijn communicatieve vaardigheden en mijn sensitiviteit, mijn sociale voelsprieten, maakt mij dat een goede leider.’

‘Verder denk ik dat ik wel een relaxte leidinggevende ben. Niet in de zin dat ik dingen makkelijk toesta, zeker niet, ik ben best veeleisend.

Maar ik hoef als baas niet alles te weten qua inhoud. Ik wil gecorrigeerd worden door mensen met andere talenten en ervaring. Een technisch ontwikkelaar weet nu eenmaal meer van applicaties; wat hij daarover zegt, neem ik gewoon aan.’

‘Als ik dankzij mijn kennis en ervaring daadwerkelijk het verschil kan maken bij bedrijven, of het er nou om gaat dat het bedrijf winstgevender wordt of meer klanten binnenhaalt, dan vind ik dat ik recht heb op mijn deel. Daarom deed ik destijds ook mee aan de management buyout bij vnu Media. Zo ben ik aandeelhouder geworden. Als het goed gaat, wil ik het zoete proeven. Als het slecht gaat, het zure.

Als persoon, en in mijn portemonnee. Dat hoort erbij als je eind­ verantwoordelijke bent.’

44

FORUM #06/28.03.13

Aan ambitie geen gebrek, maar of hij dat van huis uit heeft meege­ kregen, betwijfelt hij. Ja, Schevernels komt uit een bovenmodaal gezin, waarbij vader aan Nyenrode studeerde, en onder meer werkte als directeur Gasunie en directeur V&D. Moeder was een actieve vrouw die zwangerschapsgymnastiek gaf en aerobics.

Maar de jonge ceo zegt dat de drive om carrière te maken vooral in hemzelf zit. ‘Mijn ouders hoefden me niet te stimuleren. Als ik iets boeiend en prikkelend vind, dan stort ik me daar met volle overgave op. Daar heb ik geen anderen voor nodig. Ik maak ook geen plannen als: over vijf jaar wil ik ceo zijn van een bedrijf met meer dan vijf­ honderd man personeel. Langs die as kijk ik niet. Ik heb de combinatie dat ik slim en lui ben. Daarom moet ik altijd uitgedaagd worden.’

En zonder die prikkel?

‘Dan ga ik het niet doen. Dat is trekken aan een dood paard.’

‘Op mijn 17de moest ik kiezen wat ik wilde studeren. Uiteindelijk werd dat economie in Rotterdam. Maar die eerste colleges boeiden me totaal niet. Het ging om harde wiskunde, formules. Dat was te abstract voor mij. Na twee jaar ben ik gestopt met de studie.’

Gesjeesd dus.

‘Gevormd in de praktijk.’

‘Mijn vrouw en ik zijn met onze twee kinderen net terug van een skivakantie in Oostenrijk, samen met mijn ouders. Mijn vader zei toen nog: ‘Voor je moeder en ik is het een enorme opluchting dat het allemaal is goed gekomen met jou.’ Ze vonden het destijds verschrikkelijk dat ik stopte, maakten zich zorgen dat ik geen passend werk zou vinden. Ze zeiden: ‘Je woont bij ons, wij betalen je rekening, dan moet je ook blijven studeren.’ Maar zo werkt het niet voor mij.

Ik wilde stoppen. Dat hadden ze te accepteren. Omdat ik niet in een chantabele positie wilde komen, ben ik op mijn 20ste het huis uit gegaan.’

Drie stellingen De papieren krant zoals we die nu kennen verdwijnt binnen tien jaar ‘Ja. De kwaliteitskranten zullen nog wel blijven bestaan, maar als nichemarkt.

Er is geen aanwas meer van jonge lezers.

Dan valt het hele businessmodel van de krant als massamedium weg.’

Wat zou u doen als uw eigen zoon later hetzelfde tegen u zou zeggen?

‘Ha. Hopelijk is onze band met onze kinderen zo goed dat we ze tot rede kunnen brengen. Ik ben ervan overtuigd dat je als ouder de marges kunt bepalen, maar als het niet gaat, dan gaat het niet.’

Niet dat Schevernels zich daarover nu al druk maakt. ‘Problemen moet je oplossen als ze zich aandienen. Het juiste antwoord komt wel op het juiste moment. Ik ben ervan overtuigd dat alles uiteindelijk goed komt.’

Een relatie krijgen via relatieplanet is net zo romantisch als iemand in het echte leven tegenkomen ‘Dat vind ik niet. Ik heb zelf geen ervaring met dating via internet. Mijn eigen vrouw heb ik ontmoet via mijn werk, het klikte meteen. Maar het succes van online daten zit hem vooral in het functionele ervan.

Het is makkelijk en efficiënt.’

Waar komt dat vertrouwen vandaan?

‘Ik heb veel affiniteit met het boeddhisme. Dat je een vlieg niet dood moet slaan, daar kan ik niks mee. Maar de benadering dat het leven een ontdekkingsreis is, vind ik prettig. Als je net als ik ambitieus en perfectionistisch bent, dan leg je de lat zo hoog, dat is bijna niet te doen. Je eist elke dag veel van jezelf. Vanuit het boeddhisme wordt gezegd dat de dingen die je tegenkomt, ook de dingen die je fout doet, bedoeld zijn om je slimmer te maken, een meer ontwikkeld mens.

Ook fouten hebben dus een doel. Dat geeft mij veel rust.’

Paardenvleesgate is slechts het topje van de ijsberg ‘In veel voedsel zit ongelooflijk veel rotzooi. Wij eten thuis dan ook vooral biologisch. Ik ben al ‘vervuild’. Maar voor mijn kinderen maakt het wel uit. Als zij vooral biologisch eten, houd ik hen in elk geval schoon.’

Wat is de grootste fout die u hebt gemaakt?

‘Na Randstad werkte ik bij Matchcare. De directie was toen een bij elkaar geraapt zootje. Daar wilde ik structuur in krijgen. Ik had te weinig autoriteit en ik was te jong en ruw om dat voor elkaar te krijgen. Ik zou nu veel eerder accepteren dat daar geen eer te behalen viel, en dat dat prima is. Ik zou mijn verlies sneller hebben genomen en zijn weggegaan. Maar ik was streng voor mezelf: het moest per se lukken. Ik raakte gefrustreerd. Geen fijne periode.’

Maar nu is er dus die rust. Dat is niet alleen aan het boeddhisme te danken, maar ook aan zijn kinderen, die nu 4 en 6 zijn. ‘Het ouderschap is een verrijking. Het begint al dat je voor het eerst in je leven weet wat onvoorwaardelijke liefde is. Als mijn partner morgen iets extreem raars zou doen, is de liefde voorbij. Met je kinderen maakt het niet uit wat ze doen. De liefde blijft. Kinderen relativeren zoveel.

Als je een rotdag hebt op je werk, je komt thuis en je dochter zegt: ‘Kijk eens, ik heb een tekening gemaakt, met een hartje en jouw naam.’

Dan wordt de rest in een klap onbelangrijk.’

Last but not least geeft ook sporten Schevernels veel rust. Hij tennist veel, golft, doet aan hardlopen. ‘Als je op jongere leeftijd competitief sport, leer je beter omgaan met spanningen op je werk. Die kun je beter plaatsen. Als ik een belangrijke presentatie moet geven, dan heb ik alles wat er dan in mijn lichaam gebeurt al eens meegemaakt tijdens het sporten. Daar schrik ik niet meer van.’ 

45

FORUM #06/28.03.13

1971 1994

quintin schevernels

Geboren in Geleen Vestigingsmanager Randstad Uitzendbureau 2000 Business Unit Matchcare 2001 Interim manager (zzp‘er) 2003 Directeur Telegraaf Classified Media 2007 Directeur online media vnu Media 2012 Eigenaar adviesbureau Qsentie - heden 2012 Ceo Layar - heden

reacties Brieven van lezers (de redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten)

‘Als er niets verandert, redden we het niet’ Jos Leenhouts, voorzitter van het college van bestuur van roc Mondriaan in Den Haag, sluit zich geheel aan bij de reactie van Carmen Breeveld op het artikel ‘Jongeren voelen weinig voor techniek’ in Forum. ‘Technische bedrijven hebben een closed shop mentaliteit.’

‘Wie zich opleidt voor de ww moet niet klagen’ Vrouwelijke of allochtone sollicitanten krijgen tientallen afwijzingen per week, stelde Carmen Breeveld, voorzitter van de Federatie Zakenvrouwen, in reactie op het artikel ‘Jongeren voelen weinig voor techniek’ in Forum. Onzin, vindt Tjerk Terpstra. ‘Vrouwen maken een verkeerde keuze van opleiding.’

Afgelopen schooljaar mocht ik een praatje Onderwijs Arbeidsmarkt houden bij de Summit voor machinefabrikanten en deelnemen aan een panel over het tekortprobleem in de techniek. In een zaal met honderd mannen opende ik mijn presentatie met: ‘Wat een eer dat ik als oud-decaan en aardrijkskunde-juf voor honderd mannen wat mag komen vertellen, maar ik wil u eerst wat vragen: ‘Steek uw vinger op als u kinderen hebt (honderd procent vingers). Houd uw vinger omhoog als u kinderen hebt die beroepsonderwijs doen of hebben gedaan (tweederde naar beneden). Houd uw vinger omhoog als uw kind een technische opleiding doet of heeft gedaan (er bleef er één over).’

Ouders en leerlingen hebben geen duidelijk beeld van wat werken in de techniek is. Technische bedrijven hebben in het algemeen een closed shop mentaliteit: men lijkt bijvoorbeeld niet te kunnen werken met zijinstroom of ‘mensen niet zoals wij’. Er is gebrek aan communicatie over het belang van techniek voor ons allen. Er is geen enkele feeling voor goede communicatie in de branches, tussen branches en onderwijs/ouders en leerlingen. Ook is er een totaal versnipperde kwalificatiestructuur in het mbo. Er is geen expliciete wens tot samenwerking met niet-techniekbranches waar techniek nodig is.

Zo worden creativiteit en aantrekkelijkheid in de kiem gesmoord.

Als daar niet wat aan verandert, dan redden we het echt niet en ik ben er al vanaf 1975 gepassioneerd mee bezig, doch techneuten zijn wat convergenter, dan ik, helaas …

Jos Leenhouts Voorzitter college van bestuur roc Mondriaan Den Haag Lid bestuur mbo Raad

In Forum nummer 5 van 14 maart staat de ingezonden brief van de voorzitter Federatie Zakenvrouwen. Zij klaagt dat zoveel hoog­op­geleide vrouwen bij sollicitaties worden afgewezen. Dit naar aanleiding van een artikel dat er een tekort aan hoogopgeleide technische specialisten is. Jammer dat er geen redactioneel com­ mentaar bij stond. Voor mij is het weer een voorbeeld van het eeuwige wij-doen-stom-en-dus-zijn-wij-zielig-verhaal. Voor zover ik weet, wordt er al jaren geklaagd dat de meeste studenten (en vooral vrouwen) een opleiding volgen waarbij je op zeker weet dat je in de ww komt.

Als de voorzitter had geklaagd dat er veel vrouwen met een goede technische opleiding worden afgewezen, had ze een punt. Naar mijn mening doet deze dame er beter aan om voorlichting te gaan geven over het volgen van nuttige opleidingen dan te klagen dat vrouwen door een verkeerde keuze van opleiding op de blaren moeten zitten.

Bespaar ons verder dergelijke stukken.

Tjerk Terpstra Zelfstandig adviseur ict, edp-auditing en 112

46

FORUM #06/28.03.13

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

hema

opgericht in 1926 wat Warenhuis

Verbandartikelen, korsetten, pantoffels en zelfs de rookworst is in 1937 al te koop bij de hema. En hoewel het personeel vooral uit ongehuwde vrouwen in witte bedrijfskleding bestaat, zijn op deze foto alleen maar keurige

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

47

heren te zien. Tijdens de crisis van de vorige eeuw hebben ondernemers Arthur Isaac en Leo Meyer een droom. Ze zien dat mensen moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen en willen een winkel openen, speciaal voor klanten met een kleinere beurs.

Een winkel met spullen tegen eenheids­ prijzen van 25 en 50 cent. Zo ontstaat de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam. De h.e.m.a.

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Olaf Koens (Moskou), Maurits Kuypers (Duitsland), Michel Maas (Indo­nesië), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Joost van Mierlo (Verenigd Koninkrijk), Hans Moleman (België), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Remko Tanis (China), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Erik te Brake, Bert van der Haar, Paul van Kempen, Sang-Ah Yoo Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351,

FORUM #06/28.03.13

Maar niet alleen de armere bevolking is blij met deze goedkope winkel. Ook de rijken halen er graag hun spullen. Dat doet een dame of heer natuurlijk niet zelf, je stuurt gewoon de bediende. Stel je voor dat je in zo’n volkse winkel wordt gezien!  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Spaarnestad Photo/hh, 1937

e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Les and Dave Jacobs/ GettyImages Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

WOMEN’S CONFERENCE EUROPE - MAY 16, 2013

Carmen Breeveld,

Neelie Kroes,

Jan Peter

André Kuipers,

Klaas Knot,

Dr. Stefan Peij,

Eva Hukshorn,

Farid Tabarki,

Tasha de Vasconcelos,

President Women’s

Patroness Women’s

Balkenende, former

ESA Astronaut

President De

Director Governance

FZ Awards winner

Trendwatcher 2012

Ambassador of

Conference Europe

Conference

Prime Minister,

Nederlandsche Bank

University

2012

and chairman of

Humanitarian Causes,

the day

Entrepreneur and

Association

Partner Ernst & Young

Supermodel

WHAT, WHERE AND WHEN? Date: May 16, 2013 Location: RTL Wentink Events - Studio 21 Hilversum Sumatralaan 48 Email: projectsupport@womensconference.nl Phone: +31 (0)70 - 260 10 75 An initiative of the Women’s Conference foundation in cooperation with the Dutch Federation of Businesswomen (Federatie Zakenvrouwen), both lead by Carmen Breeveld, President voorzitter@womensconference.nl

Registration: Please register on

www.womensconference.nl creatief partner