Opinieblad Forum 10

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#10/18.05.12

abn Amro-baas Gerrit Zalm

‘Bankenbelasting is levensgroot misverstand’ achtergrond De coöperatie in crisistijd: ‘lekker down to earth’ 16

actueel Cybercrime: wat te doen tegen miljardenbusiness? 22

portret Manon Janssen (Ecofys) is ‘ontzettend antifeminist’ 42

inhoud #10 Rubrieken

27

4 Opinie vno-ncw • Accountancywet gaat onnodig ­miljoenen kosten • Laat Europees geld niet op de plank liggen • Klimaatprobleem: bedrijfsleven vindt zelf meest effectieve aanpak • vno-ncw West: Een akkoord voor de Randstad • Groeipact heeft politieke lef nodig

8 De foto In vuur en vlam

14 En zus ‘Ik ben nu écht ondernemer’

21 Scheer 31 Vereniging • Durf, duurzaamheid en asperges • Personalia • Even voorstellen: de Brancheorganisatie Kinderopvang • In memoriam Anton Koningsveld • Ingenieurs hebben het zwaar • Installateurs willen duidelijkheid over kosten zonnepanelen • Agenda • Even bellen met Rico van Aggele, Vlug Transport • Vervoerders blij met steun subsidie schone vrachtauto’s • Cateraars snel duurzamer geworden • Verfindustrie op groene toer • Bouw in problemen door hogere btw • Frides Laméris van 1&UConsult wint Europese Uitvinding van het Jaar 2012

2

39

Kunduz

24 Podium • Nederland uit de Europese Unie?

• Vijf vragen aan Ton Hirdes, directeur windenergie-associatie nwea • Uitspraken

27 Groen goed Van pulp tot pulp

39 Vreemde ogen ‘Nederland is een happy place’

46 Overlevers Koninklijke bam groep

31

FORUM #10/18.05.12

46 Colofon

16

rubrieksnaam

Artikelen 10 ‘Een bank is geen sociale instelling’

28

Hij kent de klachten van ondernemers over kredietverlening. Borrelpraat wil Gerrit Zalm, bestuursvoorzitter van abn Amro het niet noemen. Maar zijn bank leent juist meer geld uit in plaats van minder. ‘Wij zijn er niet om verliezen te financieren. Dat is niet onze rol.’

16 Lang leve de coöperatie De afgelopen jaren bleken ze opvallend robuust en stabiel. Coöperaties als de Rabobank en FrieslandCampina zijn de crisis goed doorgekomen. Dankzij een model dat is gericht op de lange termijn, zeggen de voorstanders. Heeft de coöperatie de wereld echt zoveel te bieden?

22 Beroofd van 10 miljard Misdaad loont, zo lijkt het. Internetcriminelen richten jaarlijks voor 10 miljard aan schade aan in Nederland. En dat voelen vooral ondernemers: hun schade ligt rond de 7,4 miljard per jaar. En dat is alleen nog maar een voorzichtige schatting, zegt tno.

28 Europese Investeringsbank leurt met geld Hij ziet zichzelf graag als gangmaker. Werner Hoyer, voorzitter van de Europese ­Investeringsbank, vindt dat zijn bank een rol moet spelen bij het aanjagen van de Europese groei. ‘We moeten de economie in alle Europese landen laten groeien.’

40 ‘Met negentien monden schiet niet op’ Kritiek had ze wel verwacht. Dat de bonden meteen zijn gaan onderhandelen verwondert wel. Kwartiermaker Jetta Klijnsma vindt dat ze al van ver gekomen zijn bij de vakbeweging.

‘Wat de uitkomst ook is, het is een uitkomst.’

42 Manon Janssen wil elke minuut van de dag nuttig zijn Scholen bouwen in Afrika is niets voor haar. Manon Janssen, ceo van het duurzame ­adviesbureau Ecofys, wil liever nuttig zijn. Twee jaar geleden maakte ze de overstap van marketing naar duurzaamheid. ‘Na één gesprek was ik al over de streep.’

3

FORUM #10/18.05.12

22

opinie vno-ncw

Stel nu. Stel dat het zuurstofpercentage in de lucht de komende tijd sterk daalt. Stel dat de eerste effecten daarvan zichtbaar worden: duizeligheid, kortademigheid, hier en daar valt er iemand dood neer.

De paniek zou immens zijn, denkt u niet? Overheid, politieke partijen, burgers en bedrijven: iedereen zou als één man op zoek gaan naar de oplossing. Zonder zuurstof geen leven immers.

Het rare is, dat er op dit moment een soortgelijk proces aan de gang is dat het bedrijfsleven zijn zuurstof dreigt te ontnemen. U bent ondernemer, dus u weet wat ik bedoel. Krediet ja. Een bedrijf dat wil groeien, een bedrijf dat grote orders moet voorfinancieren, een bedrijf dat wil innoveren: zonder krediet wordt het allemaal buitengewoon moeizaam. Maar die kredietverlening staat onder druk.

Gelukkig hebben we in Nederland goede banken, die graag de intermediair zijn tussen de spaarder en het bedrijfsleven. Daarbij kijken ze kritisch naar de aanvrager. Uiteraard. Een bank is geen sociale instelling, zoals Gerrit Zalm in deze Forum terecht opmerkt. Maar als een goed bedrijf met een goed plan aanklopt, moet de deur wijd opengaan. Dat is immers ook de bestaansreden van financiële instellingen. Of zoals Piet Moerland ook in deze Forum stelt: ‘Banken zijn op aarde om de reële economie te dienen.’

Dat banken zich ernstig zorgen maken over de invoering van de bankenbelasting is terecht. De gevolgen treffen uiteindelijk niet de ­financiële sector, maar vooral de klanten van de bank. Bedrijven, groot én klein, hebben krediet nodig, moeten kunnen groeien om

jeroen poortvliet

Zuurstof

de crisis te overwinnen. Vorige week kwam Werner Hoyer van de Europese Investeringsbank op bezoek bij vno-ncw. Hij wil graag zijn steentje bijdragen. Via de Nederlandse banken zorgt de eib voor extra kapitaal waarmee Nederlandse bedrijven weer verder kunnen.

Zuurstof.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees ook het interview met Gerrit Zalm op pagina 11 en verder, het artikel over coöperaties op pagina 16 en verder, en het verhaal over eibvoorzitter Hoyer op pagina 28 en verder

Accountancywet gaat onnodig miljoenen kosten • Verplichte roulatie van accountants onverstandig • Geen bewijs dat kwaliteit hierdoor toeneemt • Binnen paar jaar komt Europa weer met andere regels De verplichte roulatie van accountants en de scheiding tussen controle en advies door dezelfde accountant gaan het bedrijfsleven miljoenen kosten. Tenminste, als de Eerste Kamer akkoord gaat met twee amendementen op het voorstel voor de Wet op het Accountantsberoep. De veranderingen dreigen ook nog eens achterhaald te worden omdat Brussel Europese wetgeving aan het voorbereiden is die naar verwachting binnen enkele jaren ingevoerd moet worden.

In de nieuwe wet worden twee accountantsorganisaties (het nivra en de novaa) samengevoegd. De Tweede Kamer heeft daar amendementen aan toegevoegd. Die dwingen bedrijven om na maximaal acht jaar van accountant te wisselen en verplicht de controle en daaraan gerelateerd advies door verschillende kantoren te laten uitvoeren. De achterliggende gedachte is om accountants onafhankelijker van het bedrijfsleven te maken, zodat er betere toetsing is van bedrijfsgegevens.

De amendementen zijn om meerdere redenen onverstandig. Er is überhaupt geen bewijs dat de kwaliteit van het werk van accountants 4

FORUM #10/18.05.12

of hun onafhankelijkheid omhoog gaat door deze maatregelen. Daarnaast is de eu bezig met het maken van eigen regels, die Nederland moet overnemen. Dat betekent dat het huidige wetsontwerp binnen enkele jaren achterhaald is. Dit levert het bedrijfsleven een onnodige extra kostenpost op voor accountancy die in de tientallen miljoenen loopt.

Het is verstandiger als de Eerste Kamer wacht met de wet tot duidelijk is welke regels Brussel gaat opleggen, zodat daarbij aangehaakt kan worden. Mochten de amendementen toch wet worden, zorg dan in ieder geval voor een royale overgangstermijn voor bedrijven die langer dan acht jaar bij hetzelfde accountantskantoor zitten om te wisselen. Naar schatting zijn dat zo’n duizend bedrijven. De markt kan zo’n grote omschakeling in één keer niet aan. Accountants zijn dan vooral bezig met offertes schrijven in plaats van controleren.  www.vno-ncw.nl/accountancy

Laat Europees geld niet op de plank liggen

wandelgangen

lijf-van-mijnb lijfhuis voor klokkenluiders sp-Kamerlid Ronald van Raak heeft een initiatiefwetsvoorstel ingediend voor de oprichting van een Huis voor Klokkenluiders. Daar kunnen klokkenluiders terecht voor financiële, juridische en psychologische ondersteuning. Voorwaarde is wel dat de klokkenluider ‘terecht een maatschappelijke misstand’ meldt. Is dat het geval, dan kan hij niet meer worden ontslagen door zijn werkgever.

Volgens Van Raak blijken huidige regelingen voor klokkenluiders niet te werken. ‘Mensen worden ontslagen, komen in financiële problemen en moeten lange juridische procedures volgen.’

Het Huis wordt ondergebracht bij de Nationale Ombudsman. Het doet onderzoek naar de misstand en komt met aanbevelingen.

5

• Wenselijkheid Europese fondsen blijft discussiepunt • Maar zolang er geld uit beschikbaar komt moeten we het wel benutten • Topsectorenbeleid zou daarvoor leidraad moeten zijn

dijkstra

De Kamerleden Hanke Bruins Slot (cda) en Tjeerd van Dekken (PvdA) maken zich zorgen over eu-miljarden die naar verluidt in de zakken van Spaanse topvoetbalclubs belanden. Zij willen weten wat minister Schippers van Sport daaraan denkt te gaan doen. Vindt de minister het ook onwenselijk dat topclubs grote schulden opbouwen om ruime salarissen te kunnen betalen aan spelers, en zo oneerlijke concurrentie bedrijven?

Moeten overheden en banken die met ­Europees geld worden gesteund, niet ‘zeer terughoudend’ zijn met het zelf steunen van ‘potverterende’ voetbalclubs?

Op beide vragen antwoordt Schippers bevestigend. Maar op de vraag wat zij vindt van Spaanse banken die bij de Europese Centrale Bank

(ecb) aankloppen voor een lening ‘terwijl ze honderden miljoenen in Real Madrid stoppen’, onthoudt zij zich van commentaar. Zij wil niet in de onafhankelijkheid van de ecb treden, en die stelt bovendien geen eisen aan de besteding van leningen.

Bruins Slot: tikkie terug

Is het betrokken bedrijf of de organisatie niet bereid om iets aan de misstand te doen, dan wordt de Tweede Kamer ingeschakeld.

‘Politici kunnen problemen alleen oplossen als ze die ook daadwerkelijk kennen’, motiveert Van Raak zijn initiatief. Kamerleden van vijf andere oppositiepartijen hebben zijn voorstel mede ondertekend.

Over de wenselijkheid van Europese fondsen wordt al jaren gediscussieerd. Maar zolang er op die manier geld beschikbaar komt voor investeringen in de nationale economie, is het zaak dat we er zo verstandig mogelijk mee omgaan. En vooral ook wat ermee doen.

Want daaraan schortte het voorgaande jaren.

In de periode 2014-2020 komt weer Europees geld beschikbaar, zoveel is wel zeker. En al in 2013 maakt de Nederlandse regering hierover afspraken met de Europese Commissie. Dat gebeurt in een zogenoemd partnerschapcontract. De besprekingen hierover zijn inmiddels al gestart. In voorgaande jaren bleef er geld in Brussel liggen. Dat moet niet meer gebeuren.

Samenwerking is het toverwoord op weg naar een effectieve inzet van het geld uit Europese fondsen voor economisch structuurbeleid, onderzoek en innovatie, landbouw en visserij. Sociale partners en decentrale overheden zien graag dat ze actief betrokken worden bij het opstellen van het partnerschapcontract. Alles met als doel de concurrentiekracht van de economie en bedrijven in Nederland te bevorderen.

Het topsectorenbeleid zou het uitgangspunt moeten vormen voor de invulling van het partnerschapcontract. Dit beleid is de gemeenschappelijke visie van Nederland, gericht op de sterke punten van de Nederlandse bedrijven en kennisinfrastructuur. Zo moet worden gedacht aan innovatiebevorderende netwerken tussen overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven. En vooral voor het midden- en kleinbedrijf.

Belangrijke aandachtspunten zijn onderwijs en scholing (betere aansluiting bij de behoeften bedrijfsleven) en valorisatie: kennis moet worden omgezet in kansrijke producten. Verder moet het landbouwbeleid meer gericht worden op innovatie. Dat zal dan beter kunnen aansluiten bij andere voor ons land relevante topsectoren zoals agrofood, tuinbouw, water en biobased economy.  Lees de gehele brief van vno-ncw, mkb-Nederland, lto Nederland en Karla Peijs op www.vno-ncw/eu

dijkstra

geen eu-geld in spaans voetbal

Van Raak: aan de bel FORUM #10/18.05.12

opinie vno-ncw

• Fors minder co2 uitgestoten • Bedrijven nemen zelf verantwoordelijkheid • Wachten op de overheid duurt te lang

vno-ncw West jeroen poortvliet

Klimaatprobleem: bedrijfsleven vindt zelf meest effectieve aanpak

Een akkoord voor de Randstad

Dankzij afspraken die wnf en grote bedrijven als Eneco, kpn, Nokia, Siemens en Coca-Cola maakten, is tussen 1999 en 2011 veel minder co2 uitgestoten. Dat is goed nieuws. Een praktische benadering helpt ondernemers en natuurbeweging aan een beter resultaat.

In tien jaar tijd is 100 miljoen ton broeikasgas minder uitgestoten blijkt uit gegevens van onderzoeksbureau Ecofys.

Onderzoeksbureau Ecofys maakte onlangs tijdens de internationale Climate Savers-conferentie bekend dat 100 miljoen ton minder broeikasgas is uitgestoten. Ter vergelijking: in Nederland komen jaarlijks zo’n 180 miljoen ton broeikasgassen vrij.

Het laat zien dat bedrijven niet wachten op overheidsbeleid, maar zelf hun verantwoordelijkheid nemen en aan de slag gaan met zaken als energiebesparing en vermindering van co2-uitstoot. Het is goed dat ondernemers en milieubeschermers heel praktisch kijken hoe ze het beste hun gezamenlijke belangen kunnen verdedigen. Dat levert een stuk minder frustratie op voor ondernemers en effectievere maatregelen voor natuurbehoud, zoals het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen.

De samenwerking tussen de bedrijven en het wnf, het zogeheten Climate Savers-programma, begon in 1999. De verwachting is dat er in 2020 ruim 350 miljoen ton co2 door is bespaard. Dat is net zo veel als de jaarlijkse co2-uitstoot in heel Spanje. En als andere grote bedrijven het voorbeeld volgen, kan dat jaarlijks zelfs oplopen van 500 tot 1.000 miljoen ton. Of zoals wnf-directeur Johan van de Gronden het verwoordde: ‘Bij een verstandig overheidsbeleid kunnen we de energie- en klimaatproblematiek gewoon de baas. We hebben de sleutel in handen voor een florerende groene economie. Bedrijven hebben dat al lang in de smiezen. Het wordt hoog tijd dat politici dat ook inzien.’  www.vno-ncw.nl/energie

Het gedoogkabinet-Rutte is niet meer. De Kunduz-coalitie werkt nu aan een stabiliteitsprogramma om financieel orde op zaken te stellen én te werken aan hervormingen. Eindelijk politici met lef, die leiderschap tonen en pijnlijke keuzes voor al veel te lang uitgestelde en broodnodige hervormingen niet uit de weg gaan.

Ik roep alle politieke partijen op om hun hervormingsgezindheid nog wat uit te breiden. En dan bedoel ik werk te maken van een slagvaardige bestuurlijke organisatie en samenwerking in de Randstad. Een dossier met een geschiedenis van dertig jaar, met hevige discussies, maar vrijwel zonder resultaat. Dit kan zo niet doorgaan. De Randstad is het economisch hart van ons land. Ondernemers en burgers verwachten dat de overheden in de regio presteren. Zeker in een tijd van grote internationale dynamiek en crisis. Een tijd waarin de wereld niet wacht tot de Noord- en Zuidvleugel van de Randstad hun zaakjes op orde hebben.

Ik vraag de politieke partijen die nu hun verkiezingsprogamma’s schrijven, te werken aan een Randstadakkoord tussen Rijk, provincies, steden en metropoolregio’s. De Randstad is de economische motor van Nederland. Daarvoor moet het nieuwe kabinet haar verantwoordelijkheid nemen. Maak een einde aan de versnippering in bestuur, beleid en uitvoering. En aan de beleidsconcurrentie tussen steden, stadsregio’s en provincies. Ondernemers en burgers hebben recht op een overheid die presteert in plaats van ruziet over wie de baas is. Ik pleit voor een sterke regierol van het nieuwe kabinet en voor krachtige en gezamenlijke economische agenda’s van alle overheden voor beide vleugels van de Randstad. Alleen zo realiseren we sterke en duurzame topregio’s die er in Europa toe doen.

Wij steunen de initiatieven voor de metropoolregio’s Amsterdam en Rotterdam-Den Haag. Die regio’s met hun economische topsectoren moeten de Randstad internationaal op de kaart gaan zetten. Het nieuwe kabinet moet er voor zorgen dat de metropoolregio’s en de provincies eendrachtig gaan samenwerken. Ook de bereikbaarheid van de Randstad moet beter. Dat vraagt om een gecoördineerde en kordate aanpak. Vervoerautoriteiten moeten het verkeer en vervoer in beide vleugels van de Randstad gaan regelen. Helaas ruziën stadsregio’s en provincies nu nog over macht en geld. Dit gedoe zet de Randstad op achterstand en dat is voor het bedrijfsleven onacceptabel.

Het bedrijfsleven wil eendracht en daadkracht in de Randstad. Wij vragen de landelijke politiek om in de nieuwe verkiezingsprogamma’s haar verantwoordelijkheid te nemen. Wegkijken kan niet meer.

René Klawer Voorzitter vno-ncw West

6

FORUM #10/18.05.12

Groeipact heeft politieke lef nodig

wandelgangen

geen bouwstop op de weg cda-Kamerlid Sander de Rouwe roept de Tweede Kamer – en dan met name de linkse oppositie – op om grote infrastructuurprojecten niet controversieel te verklaren.

Dat is volgens hem goed voor zowel de economie als de natuur. Immers: in crisistijd is het goedkoper aanbesteden, en het geld dat daarmee wordt bespaard kan in een meer ‘natuurlijke’ inpassing van wegen worden gestoken. Bovendien is het doorwerken aan projecten goed voor de werkgelegenheid en ook – relatief – goed voor de doorstroming op de wegen. Als de economie straks aantrekt, stromen de wegen weer vol. De projecten die nu mogelijk worden uitgesteld, worden dan waarschijnlijk weer op de schop genomen. Met meer files tot gevolg.

7

• Europese kiezers willen groei in plaats van bezuinigingen • Maar begrotingspact moet onaangetast blijven • Want alleen structurele hervormingen maken economie weer gezond

dijkstra

De definitiestrijd over het begrip ‘stage’ duurt voort. In een zaak aangespannen door een illegaal in Nederland verblijvende mbo’er heeft de rechter geoordeeld dat de stage onderdeel van de opleiding is en dus ook gevolgd moet kunnen worden door iemand die de opleiding volgt maar geen werkvergunning heeft. Minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid oordeelde eerder dat stage werk is, in reactie op het besluit van de gemeente Amsterdam om stages als noodzakelijk onderdeel van de mbo-opleiding toe te staan.

Kamp denkt nog na of hij in hoger beroep gaat tegen de rechterlijke

uitspraak. De PvdA wil snel in overleg met de minister. Als die niet ‘beweegt’, dan moet er een initiatiefwetsvoorstel komen, aldus Kamerlid Mariëtte Hamer.

Hamer: afgetikt

Wat De Rouwe betreft wordt geen enkel project controversieel verklaard, want als er één op de helling gaat, volgen er meer. Naast zijn eigen partij heeft hij de steun van vvd en pvv, maar hij weet dat een meerderheid niet genoeg is; voor controversieel verklaren voldoet een ‘substantiële minderheid’. Binnenkort stemt de Tweede Kamer over onderwerpen die controversieel worden verklaard.

dijkstra

kamp weet nog niet wat stage is

Groei willen ze. En een einde aan alle economische misère. De roep van de Europese kiezers om een andere economische koers binnen Europa wordt sterker. Daarbij zou het nog maar enkele maanden geleden afgesloten begrotingspact versoepeld moeten worden. De Grieken hebben bij de parlementsverkiezingen het duidelijkst laten weten wat ze van de Europese afspraken vinden. Die kunnen de prullenbak in. De toekomstige Franse president en socialist ­François Hollande heeft zijn kiezers een groeipact in het vooruitzicht gesteld.

Binnenkort komen de Europese leiders bijeen voor een speciale Europese banentop. Onderwerp: hoe kan de economische groei versterkt worden. Dat er over groei wordt nagedacht, is een goede zaak. De kiezers, ook de Nederlandse, hebben recht op perspectief.

Wel moet aangetekend worden dat het groeirecept allang bekend is, ook bij de Europese leiders van de 27 eu-staten. Al jaren wordt er in Brussel gesproken over de hervormingen van arbeidsmarkt en sociale zekerheid. Al jaren wordt er gesproken over de liberalisering van de dienstensector. Dát zijn maatregelen die de groei structureel versterken. Maar populair zijn ze niet. Griekenland en Spanje laten de weerstand zien onder de bevolking. Frankrijk voert de grote hervormingen mondjesmaat door. Het laatste plan om de Europese Investeringsbank (eib) meer krediet te laten verlenen is een leuk idee, maar zet niet genoeg zoden aan de dijk.

Beter zou zijn als de politiek in bepaalde landen moed toont, de mouwen opstroopt en structurele maatregelen neemt om de verstarring te doorbreken. Nederland heeft onlangs bewezen dat politieke moed bestaat. De Duitse hervorming onder leiding van de toenmalige Bondskanselier Schröder creëerde een gezonde staat.

De zieke man van Europa werd een schim uit het verleden.

Het begrotingspact, waarbij afgesproken is om het tekort terug te brengen tot 3 procent, moet daarom overeind blijven. Al is het maar om te voorkomen dat structurele hervormingen weer op de lange baan worden geschoven.  www.vno-ncw.nl/eurocrisis

De Rouwe: doorrijden

FORUM #10/18.05.12

de foto rubrieksnaam

8

FORUM #10/18.05.12

rubrieksnaam

In vuur en vlam Athene, 9 mei – Griekse priesteressen repeteren in de 2.800 jaar oude tempel van Hera in Olympia de ceremonie die hoort bij het ontsteken van de Olympische vlam. De vlam, een dag later ontstoken met zonlicht, maakt een rondreis door Griekenland, waarna hij op 17 mei wordt overgedragen aan de Britse organisatoren van de Spelen. De rust rond de ceremonie staat in schril contrast met de stormachtige politieke ontwikkelingen in Griekenland.

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Milos Bicanski/Getty Images

9

FORUM #10/18.05.12

omslag

‘Een bank is geen sociale instelling’ abn Amro-topman Gerrit Zalm is blij dat de bankenbelasting nog niet is ingevoerd, maar rekent erop dat van uitstel geen afstel komt. Dat betekent volgens hem dat de kredietverlening aan bedrijven eronder gaat lijden.

‘Bankrover lijkt tegenwoordig wel een ethisch beroep.’

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Peter Boer/hh

Hij is het schaterlachen nog niet verleerd. Op de vraag wat hij van de huidige politieke impasse vindt, antwoordt oud-politicus, thans bankier Gerrit Zalm: ‘Gunstig’, waarna hij in lachen uitbarst. Om vervolgens snel weer serieus te worden. ‘Ik vind dat er toch nog wel wat gebeurt. Kijk naar de begroting voor 2013, die is sneller dan ik had verwacht rond gekomen. En kijk naar de opstelling van de Eerste Kamer, die geen enkel onderwerp controversieel heeft verklaard.’

Een geluk bij een ongeluk vindt hij dat de extra verhoging van de bankenbelasting naar 1 miljard euro voorlopig even van de baan is.

Een ‘tamelijk absurde’ maatregel volgens hem. ‘Om vanwege eerdere fouten van eerdere bankbestuurders met een soort strafbelasting te komen en dan te denken dat alleen de banken daar last van hebben, is een levensgroot misverstand. Je kunt het vergelijken 10

met het verhogen van de benzineaccijns omdat je een hekel hebt aan benzinepomphouders. Dan zul je zien dat die pomphouders overeind blijven, en de automobilist uiteindelijk de prijs betaalt.’

‘Belastingheffing op basis van onderbuikgevoelens is altijd slecht. Bankrover lijkt tegenwoordig wel een ethisch beroep. Het is ook niet Nederlands om belasting te heffen op één bepaalde sector. Dat kennen we in Nederland eigenlijk niet. Zelfs voor prostituees geldt een gewoon belastingtarief.’

De bankenbelasting maakt deel uit van het begrotingspakket. Niks meer aan te doen?

‘We zullen ermee moeten leven. Ik denk dat er weinig partijen zijn die deze maatregel in hun verkiezingsprogramma gaan terugdraaien. En als dat al gebeurt, dan zal de ingeFORUM #10/18.05.12

boekte 600 miljoen euro toch ergens anders vandaan moeten komen.’

Wat betekent de belasting concreet voor abn Amro?

‘Wij brengen denk ik een kwart op, dus 150 miljoen euro. Dat gaan we doorberekenen, want als bank zijn we tegelijkertijd verplicht om onze kapitaalpositie te versterken. Voor doorberekening zijn er twee mogelijkheden: scherpere voorwaarden voor kredietverlening of hogere banktarieven. Dat laatste ligt moeilijk in crisistijd. Ook in het buitenland kunnen we onze tarieven niet zomaar verhogen vanwege een bankenbelasting in eigen land.’

Piet Moerland van de Rabobank zegt: wij moeten ook betalen terwijl het probleem niet bij ons zat.

‘Bij ons zat het probleem ook niet.’

11

FORUM #10/18.05.12

omslag

Gerrit Zalm Na een studie economie aan de Vrije Universiteit werd Gerrit Zalm (60) ambtenaar op het ministerie van Financiën. In 1983 stapte hij over naar het ministerie van Economische Zaken.

Van 1989 tot 1994 was hij directeur van het Centraal Planbureau. Daarna werd hij minister van Financiën. Eerst in de twee Paarse kabinetten, en vanaf 2003 in Balkenende II en III. In 2007 kwam de overstap naar de directie van DSB. Een jaar later trad hij toe tot de raad van bestuur van ABN Amro. Sinds 2009 is hij bestuursvoorzitter.

Nou, er is behoorlijk wat overheidsgeld naar abn Amro gegaan.

‘Ja, maar dat heeft deze bank niet besloten.

Als de staat een bank wil kopen, moet zij dat vooral doen. Maar hier zit een management dat part noch deel aan de problemen heeft gehad. Wij zijn gevraagd om een mooie nieuwe bank neer te zetten.’

‘Ik begrijp Piet Moerland vanuit zijn optiek, maar het effect van de bankenbelasting is niet anders voor abn Amro en ing. En dat betekent dus een negatief effect op de kredietverlening.’

Wordt er nu al minder krediet verleend?

‘Niet door ons. Onze kredietportefeuille groeit. Je ziet wel dat in een recessie de vraag naar kredieten sterk terugloopt. En wij kijken natuurlijk naar de vooruitzichten van een bedrijf. We gaan er niet vanuit dat het volgend jaar ineens weer mooi weer is.’

Toch klaagt het midden- en kleinbedrijf over de kredietverlening. Is dat dan ­borrelpraat?

‘Ondernemers die in de problemen zitten, hopen dat de bank ze uitkomst biedt. Dat is natuurlijk niet onze rol. Wij zijn er niet om 12

verliezen te financieren. Als een bedrijf weinig toekomstperspectief heeft in een economisch matige tijd, gaan wij daar geen geld in pompen.’

Een ondernemer wil toch ook in slechte tijden terecht kunnen bij zijn bank?

‘We zullen de bestaande kredietlijn niet snel intrekken. Maar we zeggen ook niet: het gaat nu zo slecht met je, we geven je extra krediet.

Dat is niet de normale bancaire rol. Een bank is geen sociale instelling.’

Een bank heeft toch ook een ­­ maatschappelijke rol?

‘Die erkennen we, maar we zijn geen subsidie-instituut. Je komt individuele gevallen tegen waar als gevolg van de recessie een prachtige business ineens een slechte wordt.

Dat ondernemersrisico kunnen wij niet overnemen. Er zijn ook bedrijven die heel behendig door de recessie heen komen. Ik denk bijvoorbeeld aan de automotive-industrie of aan ASML. Die bedrijven zijn zo flexibel en zo solide gefinancierd dat ze een slechte tijd aankunnen. Dat is de les voor andere bedrijven: werk met scenario’s, denk na over hoe je het hoofd boven water kunt houden als het slecht gaat.’

FORUM #10/18.05.12

Moeten bedrijven meer naar andere financieringsmogelijkheden kijken?

‘Ja, maar de mogelijkheden daarvoor zijn beperkt, vooral voor het mkb. Grote bedrijven kunnen rechtstreeks naar de kapitaalmarkt gaan. Die ontwikkeling verwacht ik ook wel als de kosten voor bankkredieten worden opgekrikt als gevolg van de bankenbelasting, strengere kapitaaleisen en de verplichtingen van het depositogarantiestelsel.’

Gaat u de lobby richting Den Haag ­opvoeren?

‘Ik ben daar voorzichtig in. Omdat ik zelf in de politiek heb gezeten, vind ik het niet gepast om me nu, in deze rol, veel met de politiek te bemoeien. Ik probeer wel te wijzen op de economische mechanismen rond belastingheffing. Misschien heeft dat ertoe bijgedragen dat de bankenbelasting niet is verhoogd naar 1 miljard euro, zoals de Tweede Kamer wilde.’

Ook op het gebied van beloning stuurt de Kamer aan op strengere regels. Zalm: ‘Ik krijg als bestuurder van een door de staat gesteunde bank geen variabele beloning. Dat vind ik geen probleem, want ik doe dit niet voor het geld. Maar met beperking van de bonus voor bankpersoneel heb ik wel moeite, want wij concurreren op de arbeidsmarkt.

abn Amro moet zijn waarde houden en verhogen om uiteindelijk weer een beursgang mogelijk te maken. Ik moet dus goede mensen binnenboord houden en jong talent kunnen aantrekken. Het salarisgat met andere banken mag niet te groot worden.’

De Kamermotie om de bankenbelasting te verhogen als bankmedewerkers meer dan een kwart van hun vaste salaris als bonus krijgen, is een ‘rariteit’, aldus Zalm. ‘Zet er dan gevangenisstraf op, dat is tenminste duidelijk.’

Ondanks deze politieke perikelen gaat het vrij goed met abn Amro. Het verlies in eerdere jaren is omgezet in winst vorig jaar. Risicovolle activiteiten die weinig te maken hadden met de dienstverlening aan de klant zijn afgestoten. Zalm: ‘We maken een comeback op de zakelijke markt. Ik merk dat er nog steeds een basissympathie is voor abn Amro, en respect voor de deskundigheid.’

Een domper is wel de reservering van 880 miljoen euro aan Griekse leningen die de bank zou moeten kwijtschelden. Voorlopig is Zalm dat kwijtschelden niet van plan. ‘Het zijn leningen aan Griekse overheidsbedrijven die door de overheid zijn gegarandeerd. Ze zijn willekeurig op een lijst met kwijtscheldingen terechtgekomen. Ik voel dan ook geen morele of juridische druk om daaraan mee te 13

werken. Tot dusver worden aflossing en rente nog keurig overgemaakt. Gebeurt dat niet meer, dan neemt abn Amro juridische stappen.

Is abn Amro door alle veranderingen geen brave bank geworden?

‘Er waren in het verleden activiteiten die minder braaf waren en die ik absoluut niet terug wil hebben. Zoals de investeringsbank in Londen waar enorme verliezen zijn geleden. Die was vooral bezig met de handel in tweedehandsspullen, zoals ik het noem.

Daarnaast is de handelsvrijheid in de dealingroom beperkt. Er worden geen grote bedragen meer gezet op verwachte ontwikkelingen van de dollar of de olieprijs onder het motto: als we gelijk krijgen, verdienen we een hoop.’

Bent u inmiddels een echte bankier?

‘Volgens de collega’s hier wel, ja. Ik zit hier ook niet als interim-manager. Ik wil nog geruime tijd blijven, ook nadat de bank naar de beurs is gegaan. Juist dan willen beleggers continuïteit zien. De beursgang stond gepland voor 2014, maar we houden er gezien de recessie rekening mee dat het ook één of twee jaar later kan worden.’

FORUM #10/18.05.12

Mist u de politiek?

‘Zelden. Voor de eerste keer in vijf jaar kreeg ik een oprisping tijdens de begrotingsonderhandelingen, omdat die zo lastig waren. Dat had me wel leuk geleken. Als jongeman ben ik begonnen op de directie Begrotingszaken van het ministerie van Financiën.’

Niet de eurocrisis mee willen maken?

‘Nee, de bijeenkomsten in Europees verband vervullen mij niet met heimwee. Dat was knokken tijdens langdradige sessies.’

Moet Nederland uitstel krijgen om het begrotingstekort onder de 3 procent te krijgen?

‘Daar heb ik als bank geen opvatting over en laat ik graag aan mijn opvolger. Een bank is wel gebaat bij rust op de financiële markten.

Wat dat betreft heeft Jan Kees de Jager knap werk verricht door een Kamermeerderheid achter het begrotingspakket te krijgen. Dat hier en daar nog wat gepoetst en ingevuld moeten worden is begrijpelijk, want in twee dagen tijd kun je niet alles regelen.’

Wat vindt u van zijn opstelling in Europa?

‘Ik vind één compliment voldoende.’ 

& zus Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam De Winter Logistics activiteit Logistiek dienstverlener vestigingsplaats Honselersdijk aantal medewerkers 275 opgericht 1992 eigenaren Eric, Marianne en Ton de Winter

14

FORUM #10/18.05.12

‘Ik ben nu écht ondernemer’ Anderhalf jaar stond Eric de Winter er alleen voor in het familiebedrijf, een logistiek dienstverlener in de sierteeltsector. Zijn zus Marianne liet een carrière bij de politie voor wat het was om hem bij te staan. ‘Je moet het genot ervaren, maar ook de pijn.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Ton Poortvliet, familie De Winter

Marianne de Winter (48)

Eric de Winter (46)

‘Ik was politiecommissaris. Eric sprak ik vooral op feestjes. Natuurlijk zag ik weleens een auto met onze familienaam er op rijden. Maar ik had geen idee hoe groot het bedrijf was. Mijn oudste broer Ton was De Winter Logistics twintig jaar geleden begonnen. Toen het bedrijf groter werd, was Eric er bijgekomen. Nadat Ton in 2010 was geveld door een burn-out, stond Eric er alleen voor. Maar dat was wel veel. Ik bood hem aan een keer te sparren met mijn business controller. Dat leek hem een goed idee.’

‘M’n business controller vroeg bij terugkomst of het familiebedrijf niet iets voor mij zou zijn. Ik had daar nooit over nagedacht. Maar ik ben er toch over gaan praten. Eric wilde graag weer een familielid in het bedrijf. Al was het maar vanwege de vertrouwensband. En zo is het balletje gaan rollen. Ik heb mijn baan bij de politie opgezegd, ben verhuisd. En nu zit ik hier dus.’

‘Dit is net als de politie een 24-uurs bedrijf. Groot verschil is dat het een commerciële organisatie is. Ik ben nu écht ondernemer. Heb me ook ingekocht in het bedrijf. Eric en ik voelen hetzelfde belang voor het bedrijf. En we kennen elkaar goed. Maar we zijn vooraf toch met een coach de hei opgegaan. Vooral om elkaar zakelijk beter te leren kennen.’

‘Ik ben extraverter. Directer ook. Breng problemen snel ter sprake. Terwijl Eric graag eerst alles op een rij wil hebben. Ik ben geen echte pionier, dus ik vind het wel fijn dat het bedrijf al zo ver is. Ik heb altijd gewerkt in grote organisaties. Ik geloof niet dat ik in een klein bedrijf lekker in mijn vel had gezeten.’

‘Ik delegeer graag. Eric vindt het juist lastig dingen los te laten. Hij is een rasondernemer, ziet veel kansen en mogelijkheden. Ik ben nog veel meer manager van de organisatie. Denk na over wat er nodig is om ons doel te bereiken. Daarin zit ook mijn toegevoegde waarde. Net zo goed als ik hem niets hoef te vertellen over sierteelt. Daar weet hij alles van.’

‘Van mijn eerste vijftig dagen binnen het bedrijf heb ik een verslag gemaakt. Ik hield er rekening mee dat Eric daar moeite mee zou hebben, maar hij stond open voor mijn kritiek. Ik ben nu acht maanden onderweg. En ik begin het steeds leuker te vinden.’

‘Ik zit sinds 1997 in het bedrijf. Marianne sinds vorig jaar augustus. We hebben met elkaar een rolverdeling gemaakt. Want het is belangrijk dat je elkaar niet in de weg zit. En dat je ieders talenten op de juiste plek inzet. Structuren neerzetten en het managen daarvan is een van haar kwaliteiten.’

‘Marianne richt zich vooral op de dagelijkse bedrijfsvoering. Ik houd me meer bezig met de externe, commerciële kant van de zaak. En de zaken waarin veel geld omgaat, zoals investeringen in het wagenpark.

Het is de kunst dat we elkaars ervaringen gebruiken. Niet het wiel opnieuw gaan zitten uitvinden. We hebben nu wekelijks directieoverleg. Zo weten we van elkaar wat we aan het doen zijn.’

‘Ton en ik maakten in de tijd dat we nog samenwerkten het beleid. We sparden met elkaar, keken elkaar aan en besloten: zo doen we het. Dat was onze kracht, maar tegelijk ook onze zwakte. Toen Ton weg wilde, bleven er zaken liggen. Ik wilde meer verantwoordelijkheid bij mijn medewerkers leggen, want daar zit veel kennis. Maar er is structuur nodig om dat echt voor elkaar te krijgen. En daar is Marianne goed in.’

‘Als vrouw valt ze in deze mannenwereld wel op. Ze kijkt anders naar dingen, is socialer. Maar wel met een duidelijke lijn. Ze weten haar wel te waarderen. Voor Marianne betekende de overstap een grote verandering. Al was het maar omdat ze haar sociale leven in Arnhem moest opgeven. Maar ook voor mij veranderde er wat. Na anderhalf jaar moest ik ineens weer gaan overleggen.’

‘Ik sta open voor de vernieuwing die Marianne heeft gebracht. De structuur die nu staat, werkt goed. Ik ben me er nu meer van bewust dat overleg vooraf handig kan zijn. Door de ervaring van de afgelopen vijftien jaar kan ik ook steeds beter omgaan met de hectiek van het werk. Als je je alles persoonlijk zou aantrekken, word je helemaal gek.

Want het werk gaat hier wel 24 uur per dag door.’

‘Als directeur/eigenaar moet je het genot van je bedrijf ervaren, maar ook de pijn. Je doet dit ook niet voor even. Je gaat voor een langdurige relatie, bouwt samen aan iets. Daarom heeft Marianne zich ook ingekocht in het bedrijf. We hebben er vooraf goed over nagedacht. En ik ben ervan overtuigd dat het goed werkt zo.’ 

15

FORUM #10/18.05.12

achtergrond

wereld kan wel een scheutje coรถperatie gebruiken 16

FORUM #10/18.05.12

In crisistijd doen coöperatieve ondernemingen het goed. Dat is grotendeels te danken aan het ondernemings­model, stellen de voorvechters van de coöperatie. Het begin van een opmars?

Tekst: Karin Bojorge | Foto: Scott Olson/Reuters

17

FORUM #10/18.05.12

achtergrond

Nederland coöperatieland?

Nederland telt ongeveer 2.600 actieve coöperaties, zo blijkt uit onderzoek van de Nationale Coöperatieve Raad voor land- en tuinbouw (NCR). In totaal hebben die 24 miljoen leden. Bijna twee lidmaatschappen per volwassene dus. Al zal lang niet iedereen zich daar van bewust zijn. Als klant bij een zorg- of schadeverzekeraar ben je vaak automatisch ook lid van de ‘onderlinge’. Van die 24 miljoen lidmaatschappen zijn er 150 duizend ­zakelijke lidmaatschappen. Dat zijn ondernemers of boeren die zich aangesloten hebben bij bijvoorbeeld een inkoopcoöperatie of een landbouwcoöperatie. Alle coöperatieve ­ondernemingen samen behaalden vorig jaar een omzet van 111 miljard euro. Dat is ­ongeveer 19 procent van het bruto binnenlands product.

Kenmerkend voor een coöperatie is dat de leden ook de eigenaar zijn van een bedrijf. De leden hebben de coöperatie opgericht en hebben het kapitaal ingebracht. De leden nemen daarom uiteindelijk ook de besluiten. Het aantal coöperatieve bedrijven neemt de laatste jaren toe. Het afgelopen decennium zou het gaan om 1.135 nieuwe organisaties. Vooral in de sectoren duurzame energie en coöperatieve zorg is sprake van groei. www.jaarvandecooperatie.nl

Natuurlijk, de coöperatie lag hem altijd al na aan het hart. Ook in de tijd dat het nog een ouderwets en stoffig imago had. In de tijd dat zélfs de Rabobank het ­liever een beetje wegmoffelde. ‘Maar de laatste vijf jaar, sinds de crisis is uitgebarsten, zijn mijn ogen echt opengegaan’, stelt bestuursvoorzitter Piet ­Moerland. ‘Ik ben er sterker dan ooit van overtuigd dat dit een superieur model is.’

In die gedachte staat hij niet alleen. Geen coöperatieve onderneming meer in Nederland – en dat zijn er veel – of het coöperatieve gedachtegoed wordt breed uitgemeten. Springlevend, duurzaam en ultramodern, is het nieuwe imago. Coöperatieve ondernemingen bouwen een betere wereld, is ook het motto van het internationale jaar van de ­coöperatie. Daarmee proberen de Verenigde Naties in 2012 aandacht te vragen voor de zegeningen van het coöperatieve model.

Is die bewieroking terecht? Heeft de coöperatie de wereld echt zoveel te bieden?

beursgang Nog geen tien jaar geleden leek het daar zeker niet op. In menig coöperatieve bestuurskamer werd gesproken over een eventuele beursgang.

Bij Achmea, Nederlands grootste coöperatie in omzet, waren vergevorderde plannen. En zelfs bij de Rabobank, Nederlands grootste coöperatieve werkgever werd het debat gevoerd, geeft Moerland toe.

‘Moet je je voorstellen. Dat zal nu niemand meer in zijn hoofd halen.’

Met een schuin oog werd gekeken naar beursgenoteerde ondernemingen die volop kapitaal konden ophalen voor grote acquisities en 18

FORUM #10/18.05.12

risicovolle investeringen. Voor coöperaties, die eigendom zijn van hun leden, was dit niet zo gemakkelijk.

Bij FrieslandCampina, de grootste ondernemerscoöperatie van Nederland, was de keuze simpel. De vijftienduizend boeren die lid zijn van de coöperatie, zijn tegelijkertijd eigenaar én toeleverancier.

Volgens bestuursvoorzitter Cees ’t Hart zijn deze boerenbedrijven voor 80 tot 90 procent afhankelijk van de coöperatie. Die doet goede zaken voor zijn eigenaren. FrieslandCampina heeft een totale omzet van bijna 10 miljard euro, is in 26 landen actief en drijft handel in ­honderd landen. Afzonderlijk hadden ze dat nooit bereikt. Maar daar was in de jaren negentig wel een flinke modernisering voor nodig. Er kwam een scheiding tussen de coöperatieve verenigingsvorm en het bedrijf. ‘Die governance-structuur heeft geholpen om te groeien.

Ook door het reserveringsbeleid is het bedrijf gezonder geworden’, stelt ’t Hart.

Ook bij de Rabobank verzonnen ze een alternatief. Door de uitgifte van verhandelbare ledencertificaten werd vers kapitaal binnengehaald. Daarnaast werd besloten om de banden met de leden verder aan te halen. Het aantal leden steeg sindsdien van een half naar bijna twee miljoen.

crisis Het is een keuze die hen goed is bekomen. In de afgelopen crisisjaren bleken coöperaties opvallend robuust en stabiel. Als een van de weinige banken kwam de Rabobank zonder enige overheidssteun de crisis

frieslandcampina

roland j. reinders/hh

‘Dit is een superieur model’

‘Het gaat om een bedrijf in balans’

piet moerland, rabobank

cees ’t hart, frieslandcampina

door. Ook coöperatieve verzekeraars bleken hun risico’s beter onder controle te hebben. Ruud Galle, hoogleraar ondernemingsrecht en directeur van de Nationale Coöperatieve Raad voor land- en tuinbouw (ncr), verbaast het niet. ‘Het heeft te maken met de langetermijnoriëntatie van coöperaties, de gerichtheid op redelijke condities, de ledenbetrokkenheid. Het gaat bij coöperaties niet sec om rendement op ingebracht vermogen. Het gaat om faire condities, om continuïteit. Of het nu om krediet, zuivel of verzekeringen gaat, je ziet dat telkens terug.’

‘Het superieure van het coöperatieve model is dat wij werken voor onze leden, onze klanten’, stelt Rabotopman Piet Moerland. ‘Er speelt dus nooit een belangenconflict tussen de aandeelhouder, die uit is op snelle winst, en de klant.’ Campina-baas Cees ’t Hart roemt de enorme betrokkenheid van de leden. ‘Onze eigenaren zijn dat vaak al generaties lang. Er is geen sterk wisselend aandeelhoudersspectrum, zoals je bij een beursgenoteerd bedrijf natuurlijk wel hebt.

Daardoor krijg je een betere balans tussen de korte en de lange termijn. Natuurlijk wil je ook de revenuen, maar altijd met oog voor de lange termijn. Dat is ook logisch, anders breng je als lid je eigen melkveehouderij in gevaar.’

In de financiële sector ging dat ‘in gevaar brengen’ verder dan het eigen bedrijf, zo is gebleken. Dat stuit Moerland tegen de borst: ‘Banken zijn op aarde om de reële economie te dienen. In de jaren voor de crisis had een groot deel van de sector zich losgezongen. Los van de bedrijven, los van het mkb.’ Toch wil hij niet beweren dat andere ondernemings-

vormen dan het coöperatieve model niet deugen. ‘Ik geloof in pluriformiteit, dus ik wil me niet afzetten tegen andere modellen. Maar ik ben blij dat ik mag dienen bij een coöperatieve bank.’

Ook ’t Hart, een aantal jaar terug nog actief bij het beursgenoteerde Unilever, ziet dat sommige coöperaties beter door de crisis heen zijn gekomen dan andere bedrijven. ‘Maar ik ben heel voorzichtig om daar conclusies uit te trekken. Het is wel zo dat coöperaties niet zo snel failliet gaan. Als het moeilijk gaat, moeten de eigenaren tijdelijk inleveren.’

19

FORUM #10/18.05.12

duurzaam De langetermijnoriëntatie van coöperatieve ondernemingen heeft nóg een voordeel, stellen voorvechters van de coöperatie. Duurzaamheid krijg je er namelijk gratis bij. Topman ’t Hart is er nuchter over. ‘Je ziet dat steeds meer ondernemingen zich bewust worden van het feit dat we iets moeten achterlaten op deze wereld. Dat geldt ook voor FrieslandCampina. Maar ik zie niet dat de coöperatie daar beter in is dan een gewone onderneming. We zijn misschien vanuit het verleden meer gewend om met alle stakeholders rekening te houden. Maar ook bedrijven als Unilever, Nestlé en dsm maken grote stappen.’

FrieslandCampina draagt zijn steentje bij, door de wereld te voorzien van nutriënten en het verduurzamen van de productieketen, maar ook door boeren in Azië en Afrika te helpen om hun meeveebedrijf kwalitatief te verbeteren en productiever te maken. ‘Andere bedrijven

ncr

achtergrond

Soorten en maten De ene coöperatie is de andere niet. De bekendste in Nederland zijn de consumenten- en ondernemerscoöperaties. Sterk in opkomst zijn de overheidscoöperaties, waarbij bijvoorbeeld gemeenten een gezamenlijk bedrijf oprichten om bepaalde o­verheidstaken uit te voeren.

‘De crisis draait om gebrek aan vertrouwen’

Ondernemerscoöperaties

FrieslandCampina, Cosun

Consumentencoöperaties

Rabobank, Achmea, Coop

Overheidscoöperaties

Coöperatie ParkeerService

Werknemerscoöperatie

iet in Nederland, bekend N voorbeeld in Spanje is Mondragón

hoogleraar ruud galle

doen weer iets anders. Ieder moet zijn verantwoordelijkheid nemen.’

Ook de Rabobank doet dat. ‘Deze crisis zal niet geheel vergeefs te zijn geweest als we de les trekken om op een ander groeipad uit te komen.

Geen groeipad van bubbels zoals tot nu toe, maar houdbaar. Over 40 jaar hebben we 9 miljard wereldburgers te voeden. Dat is een enorme opgave als we tegelijkertijd onze footprint moeten halveren. Wij kunnen daar als bank een rol in spelen, door te stimuleren dat op zo’n duurzaam mogelijke wijze te doen.’

miljard De vraag is natuurlijk hoe relevant de coöperatieve sector is binnen de economie als geheel. De Verenigde Naties brengen daar ronkende cijfers over naar buiten. Bijna 1 miljard mensen op de wereld zou lid zijn van een coöperatie. In Nederland is de gemiddelde burger aangesloten bij 1,8 coöperaties. De gezamenlijke omzet van Nederlandse coöperaties was vorig jaar 111 miljard. De vijf grootste coöperaties namen daar ruim 60 miljard van voor hun rekening. Ter vergelijking: de 43 in Amsterdam genoteerde beursondernemingen hadden in 2010 een gezamenlijke omzet van 253 miljard.

Of het coöperatieve model ooit het dominante model wordt, is daarom de vraag. ‘Veel beursgenoteerde ondernemingen zijn groot geworden door groei, gefinancierd door de beurs’, erkent Moerland. ‘Coöperaties konden dat niet. De polsstok is niet zo heel groot, maar dat is uiteindelijk ook een zegen geweest. Minder groei, maar meer stabiliteit.’

Toch heeft het coöperatieve model wel zijn slag geslagen in de crisis.

20

FORUM #10/18.05.12

Zo is de positie van de Rabobank op de zakelijke markt in Nederland ontegenzeggelijk dominanter geworden. ‘Maar ik denk niet dat het model allesoverheersend wordt. Beiden kunnen goed naast elkaar ­co-existeren’, stelt Moerland.

nieuwe initiatieven Traditioneel is de coöperatie in Nederland vooral goed vertegenwoordigd in de financiële dienstverlening en de landbouw. Buiten deze sectoren is echter ook groei. ncr-directeur Ruud Galle ziet steeds meer initiatieven ontstaan in de zorg, de ict en duurzame energie. Galle verklaart de hernieuwde belangstelling voor de ­coöperatie als ondernemingsvorm uit het geloof in een ander ondernemerschap. ‘De crisis draait om gebrek aan vertrouwen. Om de schandalen en de gebakken lucht die is verkocht, en waar de coöperatieve ondernemingen verschoond van zijn gebleven. Dan kun je uit protest een plein bezetten of bij de politiek gaan klagen, maar je kunt ook zélf iets gaan doen. Dat is het oude coöperatieve model. Zelfhulp, ondernemerschap.’

Controle en zeggenschap horen daar ook sterk bij, stellen de ceo’s.

Moerland: ‘Vergis je niet, bij de centrale kringvergadering gaat het er heel scherp aan toe. En dat is goed. Macht moet gecontroleerd worden.’ Ook ’t Hart benadrukt dat de leden een centrale rol spelen.

‘Morgen hebben we onze jaarvergadering en dan zitten daar toch de eigenaren. Die waken ook echt voor de continuïteit. Het is niet zo dat er niks kan, maar de stemming is wel: we don’t want to bet the firm.

Het gaat er niet om om het onderste uit de kan te halen. Het gaat om

column scheer

1 Achmea

19.650 miljoen euro

2 Rabobank

13.378 miljoen euro

3. vgz

10.555 miljoen euro

4. FrieslandCampina

9.626 miljoen euro

5. cz Groep

7.065 miljoen euro

jeroen poortvliet

Top-5 grootste coöperaties qua omzet

Kunduz

een bedrijf in balans.’ Agressieve leverage zit er daarom niet in, aldus Cees ’t Hart. Maar dat maakt het bedrijf volgens hem zeker niet stoffig of saai. ‘Weet je, als je mandaat hebt in een coöperatie, heb je heel grote vrijheden. We kunnen heel snel acteren. De slagkracht van dit bedrijf is groter dan ik ooit meegemaakt heb.’

Moerland zou willen dat ook andere sectoren het coöperatieve model als uitgangspunt nemen.‘Denk aan het onderwijs, ziekenhuizen, woningbouwverenigingen. Het is heel belangrijk dat ze een structuur hebben met leden. Leden met belangen, met zorgen, met kritiek.

Dat houdt je wakker. En dus niet, zoals bij de sommige organisaties alleen maar een stichtingbestuur. Dat is verantwoorden aan jezelf.

Dan blijft het altijd gezellig natuurlijk. Leden komen juist naar je toe.

Die vragen: hoe zit dat? Is dat wel in mijn belang? Lekker down to earth. Dat is een helder model. Het meest voor de hand liggende model wat mij betreft.’

Door de crisis is er wel écht wat gebeurd de laatste jaren, is de overtuiging van Moerland. ‘Dat besef dat je het voor de klanten doet, dat is er nu, en niet alleen in de coöperatieve wereld.’ 

Je kunt als mediastrateeg spinnen wat je wilt, maar sommige dingen heb je gewoon niet in de hand. Zoals de keuze van een trefwoord voor een coalitie of een akkoord. Je kunt het vaker gebruikte Regenboogcoalitie inbrengen omdat er zoveel verschillende partijen aan meedoen. Of Wandelgangenakkoord omdat het in betrekkelijk korte tijd werd gesloten. Minister De Jager spreekt zelf liever van een Lente-akkoord. Emile Roemer ziet meer in het Kattenbakakkoord: hooguit houdbaar tot de verkiezingen. Maar dan wordt het toch Kunduz.

Een naam die bij mij weinig positieve associaties oproept. Kunduz staat voor oefenen met Playmobil-agentjes in een zandbak, voor het terugsturen van Nederlandse instructeurs omdat er te weinig rekruten in Afghanistan zijn, en voor de kunstmatige scheiding ­tussen optreden als politieagent en als soldaat. Alsof je een ­terrorist alleen maar mag aanhouden als hij zonder licht fietst.

Kunduz staat voor de coalitie die het mogelijk maakte dat de door GroenLinks gewenste ‘vredesmissie’ doorging. Terwijl die andere partijen ongetwijfeld hun twijfels hadden bij het nut van de missie. In die zin is GroenLinks te vergelijken met de pvv: je gunt ze ­bepaalde kabinetsbesluiten in ruil voor hun gedoogsteun.

Besluiten die net zo makkelijk weer worden teruggedraaid als de gedoogconstructie verleden tijd is. De burger wordt er cynisch van, maar zo werkt de politiek.

Het is daarom jammer dat er nu wéér over Kunduz-coalitie wordt gesproken. Want met een missie in een ver land heeft het deze keer niet te maken. Het gaat nu over een missie in eigen land, om de politieke impasse te doorbreken en te voldoen aan de Brusselse spelregels. Van die laatste kun je alles vinden, maar spelregels zijn er niet voor niets. Als je het daar niet mee eens bent, moet je überhaupt niet aan het spel beginnen. Ben je halverwege, dan kun je niet ineens zeggen dat je die regels maar niks vindt.

Misschien lukt het een gewiekste mediastrateeg (Bureau Bleker & De Vries?) om de naam van de coalitie nog te veranderen. Of misschien spant de Afghaanse provincie Kunduz een proces aan wegens misbruik van haar naam. Anders moeten we, als de coalitie standhoudt, er maar mee leren leven.

Paul Scheer

21

FORUM #10/18.05.12

actueel

Digitale diefstal loont (nog wel) voorzichtige schatting: internetcriminelen beroven Nederland jaarlijks ter waarde van 10 miljard euro.

Bijna driekwart van die schade wordt aangericht bij het bedrijfsleven.

Tekst: Remko Ebbers Beeld: iStockphoto, beeldbewerking: Link Design

Misdaad loont, zo lijkt het. Jaarlijks wordt door internetcriminelen voor 7,4 miljard euro aan schade aangericht bij het bedrijfsleven. Dat heeft tno berekend op basis van een rapport dat in opdracht van de Engelse overheid werd gemaakt.

De Engelse cijfers zijn niet zomaar gedeeld, maar gecorrigeerd voor belangrijke – zogenoemde drijvende – factoren. Zo is het cijfer voor fiscale- en uitkeringsfraude gecorrigeerd voor de totale omvang van belastingfraude in beide landen én de omvang van uitkeringen per inwoner. De schade zou best nog wel eens groter zijn, zegt tno-onderzoeker Johan Ruiter.

Omdat Nederland dichter bekabeld is dan Engeland, een geavanceerde infrastructuur heeft en een grotere hoeveelheid dataverkeer, is ons land kwetsbaarder. ‘Als je andere rapporten erbij betrekt, zoals dat van Ernst & Young, kan de schadepost richting 20 tot 30 miljard gaan’, schat de tno-onderzoeker. In de Networked Readiness Index die het World Economic Forum opstelt, steeg Nederland van de elfde naar de zesde plaats van de hyperconnected economies. Zweden staat voor het derde jaar op de eerste plaats, gevolgd door Singapore en Finland.

Cybercrime kost Nederland jaarlijks 10 miljard… …en de rekening? Die slaat voor het grootste deel bij het bedrijfsleven neer

me bercri ade cy t: Sch f e r t e B ro ard eu 1 milj

Kosten

de overheid

bedrijfsle

ven

Betreft: S

chade cyb

ercrime

Betreft: Schade cybercrime Kosten

1,6 miljard euro

Jaarlijks te voldoen n voldoe jks te Jaarli

22

www.vno-ncw.nl/criminaliteitsbeheersing

Aan: het

Aan:

ers e burg Aan: d

Maar de aanpak van digitale criminelen is een moeilijke zaak. Natuurlijk moet de beveiliging op orde zijn, een aspect waar nog steeds te weinig aandacht voor is bij bedrijven, overheid en burgers. Het succes van cybercriminelen zit hem ook in het feit dat zij zich vaak in landen bevinden waar het justitieel apparaat niet geweldig ontwikkeld is zoals Oekraïne, Albanië, Rusland en China. De strijd tegen cybermisdaad heeft dit jaar door een toename van grensoverschrijdende internetfraude de hoogste prioriteit gekregen bij het internationale politienetwerk Interpol. Dat zei Khoo Boo Hui, president van Interpol, vorige week dinsdag op een conferentie van 49 landen in Tel Aviv. Tachtig procent van de internetmisdaad is het werk van internationaal opererende georganiseerde bendes, zei Hui. De Amerikaanse cyberexpert Melissa Hataway pleitte er daarom eind januari in Forum voor dat overheden wereldwijde afspraken maken met de grootste internetproviders. ‘Wereldwijd zijn er maximaal 26 bedrijven die de internettoegang controleren. Daar kun je sneller afspraken mee maken dan met 158 landen.’

FORUM #10/18.05.12

Kosten 7 ,4

Jaarlijks

miljard e

te voldoe

uro

n

Bron: tno

Het is nog maar een

…die zij vooral bij bedrijven binnenhalen…

…maar ook de buit bij particulieren en overheid is groot…

0,6

online diefstal

3,3 0,9 afpersing diefstal IP-adressen

2,6

2,1

0,5 diefstal klantgegevens

industriële spionage

Identiteitsfraude, online fraude en fiscale fraude

Buit in miljarden euro’s

…dus let op uw winkel…

AUTOMOTIVE

CHEMIE

ICT

ELEKTRONICA

ELEKTRONICA

Farma ceutische en Biotechindustrie

Automotive

Chemische Industrie

Ict-sector

Elektronica-sector

Farmaceutische en biotechindustrie

0,8 miljard pond

1,3 miljard pond

1,6 miljard pond

1,7 miljard pond

1,8 miljard pond

Top-5 risicosectoren Volgens het Britse rapport The cost of ­cybercrime uit 2011 lopen deze sector de meeste kans slachtoffer te worden van ­cybercrime. De cijfers tonen de economische impact van cybercrime berekend op basis

23

van de Britse situatie. Voor Nederland zal de situatie vergelijkbaar zijn. Aangezien de totaalschade in Groot-Brittannië drie keer groter is dan die in Nederland, zullen de ­getallen voor omrekening naar de Nederlandse situatie in elk geval door drie gedeeld moeten

FORUM #10/18.05.12

worden. tno wil voor Nederland geen cijfers per sector geven omdat de Nederlandse en Engelse definities van een sector niet helemaal overeenkomen.

Bron: tno

Digidieven gaan er met een flinke buit vandoor…

belrondje

Nederland uit de Europese Unie? pvv-leider Geert Wilders eist dat Nederland uit de Europese Unie stapt.

Nederland kan dan zijn eigen boontjes doppen, eigen wetten invoeren, de migratie stoppen én de ooit zo vertrouwde gulden herinvoeren. Wat vinden ondernemers eigenlijk van dit plan?

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: Christiaan Krouwels en Hans Stakelbeek

Hossein Mahmoud / am Coatings / Ede

‘Krankzinnig’ ‘Wilders mag dat best zeggen, want we hebben hier vrijheid van meningsuiting. Maar de pvv-leider weet heel goed dat de euro en de Europese Unie ons veel welvaart hebben gebracht. Nederland kan niet zonder Europa. Ons land is afhankelijk van de export. Ons bedrijf exporteert voornamelijk naar het buitenland. Zo’n 80 procent gaat over de grens. Dan is het gemakkelijk dat de euro er is. Je hoeft je niet meer te beschermen tegen valuta­risico’s.’

‘Wilders is een populist. Hij probeert Nederlanders te beïnvloeden die de economie niet helemaal begrijpen.

Ik woon hier nu vijftien jaar. Ik ben geïntegreerd in Nederland. Een ding weet ik als ondernemer zeker: Nederlanders willen vooruit, niet achteruit. Uit de Europese Unie stappen? Dan ga je hard achteruit. Is een krankzinnig idee. Dat Griekenland eruit zou willen stappen, kan ik me ergens nog voorstellen. Maar Nederland? Nee, dat voorstel is te krankzinnig voor woorden.’

Tom Roefs / Munckhof Groep (vervoer) / Horst

‘Belachelijk’ ‘Belachelijk gewoon. Vooral niet uit de Europese Unie stappen. Nederland hoort bij Europa, we zitten in de haarvaten van de unie. Ik kan me voorstellen dat mensen af en toe denken: was het vroeger niet beter? Maar we leven niet meer op een eiland. Nederland kan niet los van Europa functioneren. De unie levert ons meer op dan dat het kost.’

‘Natuurlijk zijn er lastige zaken. Je moet tegenover Brussel

Martin van der Leest / Sealteq (infrastructuur) / Stadskanaal

‘Onzin’ ‘Ik houd niet van dat populistische geneuzel van Wilders, hoewel ik op zich best van sterke uitspraken houd hoor.

We gaan echt niet terug naar de gulden. Wilders doet zijn uitspraken om kiezers te trekken, niet om de economie te redden. Dat past binnen het populisme om te zeggen: vroeger was alles beter. Daar koop je dus niks voor. We kunnen het ons als land niet meer veroorloven onze

24

verantwoording afleggen. We moeten ons in 2013 aan dat tekort van 3 procent houden, maar dat cijfer heeft Brussel ons niet opgelegd! Dat was de wens van Nederland zelf. Het is een rare gedachte; baas in eigen buik.

Dan ben je misschien wel zelfstandig, maar wat schiet je ermee op? De nadelen zullen veel groter zijn dan die paar voordeeltjes. De gulden terug? Vroeger was onze munt sterk, maar wie zegt dat die munt weer net zo sterk wordt als vroeger? Als het land niet goed draait, zal de gulden zwak blijven.’

eigen broek op te houden. Onze eigen markt is te klein.

De landen om ons heen hebben we nodig.’

‘Er wordt beweerd dat we, voor de hulp aan de Grieken, moeten betalen. Dat is onzin. We hebben jarenlang aan de Grieken verdiend. Nederland heeft ontzettend geprofiteerd van de export naar de Zuid-Europese landen.

Daar staat nu niemand bij stil. Dat er nu een hick-up is, is helemaal niet erg. Alleen moet je er wel voor zorgen dat de begrotingsdiscipline gehandhaafd wordt. Afspraken moet je nakomen.’

FORUM #10/18.05.12

uitspraken

‘We kunnen niet langer de geldautomaat van corrupte lidstaten zijn.’

Brussels pvv-voorman Barry Madlener, ad van 3 mei

‘Ik hoef niet de hele dag allemaal lauwerkansen omgehangen te krijgen, maar ik vind het wel fijn als iemand eens een keertje een compliment geeft.’

Pauline van der Meer Mohr, bestuursvoorzitter van de Erasmus Universiteit Rotterdam, Management Team van 26 april

‘Ik zit in de politiek om resultaten binnen te tikken.’

GroenLinks-leider Jolande Sap, Vrij Nederland van 12 mei

‘Ik ben hier niet gekomen als iemand die achter de kudde aanloopt. Dan loop je alleen maar in de stront.’ cnv-voorzitter Jaap Smit, ad van 27 april

‘Wij zijn geen magische geldpomp.’

Pim van Ballekom, directielid Europese Investeringsbank, de Volkskrant van 9 mei

‘Vlak voor een crisis hoor je economen zelden. Maar ze kunnen heel goed dingen achteraf voorspellen.’

Paul Frentrop, hoogleraar aan Nyenrode Business Universiteit, hp/De Tijd van 1 mei

‘Ik ben een open boek.’ cda-prominent Henk Bleker, ad van 8 mei

‘Bedrijfseconomie kun je gemakkelijk bijleren. Dat is niets anders dan optellen en aftrekken.’

Scheidend Arcadis-topman Harrie Noy, Cobouw van 2 mei

‘Ik ben gewoon de buurman die over anderen praat, meer is het niet.’

Entertainmentdeskundige Albert Verlinde, Vrij Nederland van 28 april

25

FORUM #10/18.05.12

vijf vragen aan

ton hirdes

‘Provincies remmen windenergie’ Ontwikkelaars van windparken krijgen

van de windenergie-associatie nwea.

leiden tot verstoring van de radar. Nu is er een veel nauwkeuriger model beschikbaar.

Dat geeft een realistischer beeld van de verstoringsrisico’s. En daardoor vergroot het de kans dat projecten binnen de marges vallen en door mogen gaan. Daarnaast wordt gekeken naar een andere manier van omgaan met de radar. Per saldo betekent dit een verruiming van de mogelijkheden.’

Een storm in een glas water, die commotie?

‘Nee, er was wel degelijk wat aan de hand.

Het Rijk wil meer energieopwekking door windturbines op land. Streven is een opgewekt vermogen van 6.000 megaWatt in 2020. En dat streven dreigde door de radarkwestie serieus in gevaar te komen. Waarschijnlijk ingegeven door de gewijzigde kijk op de nationale veiligheid, meldde Defensie een paar jaar geleden diverse plannenmakers dat projecten niet konden doorgaan vanwege de kans op verstoring van de radar.

Dat gebeurde met verwijzing naar een oude circulaire waar jaren niets mee was gedaan.

Wij hebben toen gevraagd of we niet wat meer lucht zouden kunnen krijgen.’

Helemaal tevreden?

‘Was het maar zo. In het verleden moesten alleen plannen binnen een afstand van 28 kilometer van radar worden getoetst. Nu is die zone uitgebreid tot 75 kilometer. Dat betekent dat bijna overal in Nederland getoetst moet gaan worden. Dus ook bij projecten waarvan duidelijk is dat ze geen problemen zullen opleveren. Dat betekent extra kosten voor initiatiefnemers. En het risico dat er toch aanpassingen nodig zijn. Over een jaar wordt de nieuwe systematiek geëvalueerd.

Ik heb goede hoop dat we het dan ook kunnen hebben over een versoepeling van de eisen en dat daardoor een streep kan door een heleboel overbodige toetsen.’

Daar werd enthousiast op gereageerd?

‘Het heeft even geduurd, maar er lijkt nu een oplossing binnen bereik. In het verleden gebruikte Defensie een grof rekenmodel om te kijken of een nieuwe ontwikkeling zou

Is daarmee het pad geëffend voor windenergie?

‘Nee, daarvoor is meer nodig. Het is goed dat het Rijk het voortouw neemt bij grote projecten. Maar het ontbreekt aan een krachtig

het vaker te stellen met het ministerie van Defensie vanwege de radar, kopte Trouw half april. De sector leek voor het blok gezet. Maar de echte problemen liggen elders, stelt Ton Hirdes, directeur

26

FORUM #10/18.05.12

langetermijnbeleid. Provincies zetten daar de rem op. Onderhand wordt al drie jaar gesproken over waar in Nederland grootschalige windenergieprojecten mogelijk zouden moeten zijn. En door die patstelling doen zich ook problemen voor bij kleine projecten. Gemeenteraden hebben zoiets: er komt binnenkort misschien wel een grootschalig park in de buurt, sluit daar maar bij aan.

Duidelijkheid brengt de vaart er weer in.

De ontwikkeling van wind op land zou ook enorm geholpen zijn door een aanpassing van de sde+-regeling. Een subsidieregeling voor de goedkoopste vormen van duurzame energie.’

Door die insteek krijgt de overheid meer waar voor haar geld. Dat is toch juist goed?

‘Zeker, we zijn het daar ook mee eens. Punt is dat we bij de berekening van de kostprijs niet alle draaiuren mogen meetellen. Daardoor kunnen we niet concurreren met andere technieken. Bij de oude sde- en mepsubsidieregelingen speelde dat probleem niet. Bij die regelingen was er per techniek een bepaald bedrag ter beschikking. Het zou mooi zijn als de rekenmethode bij de huidige regeling wordt aangepast aan de realiteit.’  Tekst: Frank den Hoed | Foto: nwea

groen goed

Van pulp tot pulp bedrijf: Teijin Aramid innovatie: Hergebruik van kunstvezel Wie met de auto een noodstop moet maken en nog net op tijd stil staat, heeft dat misschien te danken aan versleten banden, kogelvrije vesten of oude hijskabels met aramidevezel. Teijin Aramid, fabrikant van aramide – ook wel bekend als Twaron – neemt namelijk bepaalde afgedankte producten met zijn aramidevezels (zoals autobanden, kogelvrije vesten en hijskabels) en snijafval terug en recyclet dat tot Twaronpulp. Die pulp wordt weer gebruikt voor het maken van rem­ voeringen, maar ook als afdichting in pompen.

‘We zijn niet gaan recyclen vanuit een kosten­ overweging’, zegt Saskia Verhoeven van Teijin Aramid. ‘Het is meer zo dat we ons een aantal jaren geleden realiseerden dat het afval van ons productieproces nog goed basismateriaal is.

Daarnaast veroorzaakt het weggooien van Twaron­producten een hoop onnodig afval. Dat is iets waarover we ook vragen krijgen van onze klanten. Vandaar dat wij zijn begonnen met het terug­winnen van aramide. Nu hebben we wereldwijd verzamelpunten waar de afgedankte producten met aramide naartoe gebracht kunnen worden. Wij verschepen die naar ­Nederland voor verdere verwerking.’

Hergebruik van aramide werkt niet zoals bij glas dat vermengd wordt met ruwe grondstoffen bij de productie van nieuw glas. Voor het recyclen van aramide heeft Teijin speciale fabriekslijnen neergezet. Wat daar uiteindelijk uit komt, heeft dezelfde kwaliteit als de oorspronkelijke Twaronpulp. Hoeveel aramide er wordt gerecycled, wil Saskia Verhoeven niet kwijt. Er zijn maar twee ­aramidefabrikanten en dan zijn dergelijke cijfers concurrentiegevoelig materiaal.

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Sake Elzinga/hh

27

FORUM #10/18.05.12

actueel

28

FORUM #10/18.05.12

‘europa moet weer

groeien’ Hij staat in de startblokken om de groei in Europa aan te jagen. Voor bankpresident Werner Hoyer van de Europese Investeringsbank (eib) is investeren in ondernemers daarbij prioriteit nummer 1. ‘Onze kredietlijn kan uitgebreid worden.’

Tekst: Walter Devenijns | Foto: Biddiboo/Getty Images

‘Niemand in Nederland kent ons.’ De Duitser Werner Hoyer wil niet klagen, maar zijn bank is groter dan de Wereldbank, en toch kent niemand hem. ‘Ook in mijn eigen land weet niemand van het bestaan van de Europese Investeringsbank.’ Om die lacune weg te werken, gingen hij en zijn uit Nederland afkomstige vicevoorzitter Pim van Ballekom eind vorige week op tournee langs Nederlandse banken, ministeries en belangenorganisaties.

goedkoop geld Hoyer overdrijft. Bij het grote publiek mag de eib, gezeteld aan de Luxemburgse Boulevard Konrad Adenauer, onbekend zijn; Den Haag, de grote Nederlandse banken en mening mkb-ondernemer weten heel goed ‘wie’ de bank is. Ze kloppen graag aan voor financiering bij de eib die door haar ijzersterke reputatie (Triple-A) op 29

de kapitaalmarkt goedkoop geld kan lenen. Dat goedkope geld zet de bank op haar beurt weer uit bij bedrijfsleven en overheden. Hoyer wijst op de cijfers: ‘We leenden 76 miljard euro op de kapitaalmarkt. Geld van privé-investeerders. De helft van het bedrag is afkomstig uit Europa.’

Om de kredietcapaciteit verder te vergroten, denkt de bank aan een samen­werking met Nederlandse pensioenfondsen bij de financiering van grote projecten, voegt Hoyers vicevoorzitter Van Ballekom eraan toe. ‘Dat pensioengeld moet ook maar een keertje in Nederland worden geïnvesteerd, al dan niet met de hulp van de eib.’ De eib en de pensioenfondsen zijn beide conservatieve instellingen, stelt de vicevoorzitter. Dus zouden ze elkaar makkelijk kunnen vinden.

Sinds het uitbreken van de crisis heeft het Nederlandse midden- en kleinbedrijf de eib snel FORUM #10/18.05.12

ontdekt. Tot aan 2007 werd er nauwelijks eibgeld ­geleend. Maar in 2010 ging er 600 miljoen euro over de toonbank. Vorig jaar liep dat bedrag op naar 700 miljoen, waarbij zo’n 1.200 bedrijven betrokken waren. Het gemiddelde kredietbedrag bedroeg 1 miljoen euro, maar er zijn ook leningen verstrekt van 100.000 euro. Dit jaar verwacht de eib ongeveer een half miljard euro uit te lenen, meldt bestuurvoorzitter Hoyer: ‘Dat bedrag kan omhoog of omlaag gaan. Het is afhankelijk van de vraag hier. Het financieren van het mkb is een van onze prioriteiten. Het mkb stimuleert in veel landen de groei van de werkgelegenheid. In die sector vinden mensen brood en werk. Nederland, Duitsland en Italië zijn de voorbeelden van landen met een sterke mkb-cultuur.’

rentevoordeel De kans dat de kredietverlening in Nederland de half miljard zal overschrijden, is groot.

Simpelweg omdat de vraag naar de goedkope eib-kredieten fors is. Vanwege het rentevoordeel: dat bedraagt soms wel 0,45 procentpunt. Bovendien hebben de leningen ook nog een langere looptijd van tien tot vijftien jaar.

‘Binnen drie weken is een bedrag van in totaal 150 miljoen opgenomen. Binnen drie weken!’, aldus Hoyer. Het eib-geld wordt in beginsel gedistribueerd via abn Amro, ing en de Rabobank.

Een ondernemer klopt bij de bank aan voor een eib-lening. De bank beoordeelt het risico.

Hoyers bank leent ook geld uit voor de bouw van

giovanni smulders

actueel

Bankpresident Werner Hoyer: ‘Griekenland en Spanje hebben nog een lange weg te gaan voordat ze weer deel kunnen zijn van het Europese succesverhaal’. Links van hem vicevoorzitter Pim van Ballekom van de eib

grote infrastructurele projecten, zoals de afbouw van de 2e Maasvlakte, de verbreding van de A12 of de aanleg van een glasvezelnetwerk in 33 gemeentes. Bij dit soort megaprojecten is de eib een cofinancier. De rest van de geplande investering komt voor rekening van andere financiers.

De eib ziet zichzelf vooral als een gangmaker.

Als een kredietnemer door de Europese bank is goedgekeurd volgen andere financiers snel.

groeiakkoord De laatste weken wordt binnen Europa mede door de komst van de Franse socialistische presidentskandidaat Hollande steeds meer gediscussieerd over hoe de economische groei versterkt kan worden. Europa heeft niet alleen een begrotingsakkoord nodig, maar ook een groeiakkoord. De eib zou met haar netwerk daarbij een belangrijke rol moeten spelen, vindt Hoyer.

Met zijn fdp-achtergrond is de bankvoorzitter diep verbonden met de Duitse politiek. Hij waarschuwt voor een groeiakkoord dat gefinancierd zou worden door de overheden: ‘Het heeft zeker zin om over een groeiakkoord te praten.

Het begrotingspact, waarbij voor het eerst sinds jaren afspraken zijn gemaakt over het beperken van overheidsschulden, is volgens mij een succesverhaal. We moeten niet dezelfde fout maken als in het verleden, waarbij groeiprogramma’s gefinancierd werden door de overheid.

Deze bank kan geld lenen op de kapitaalmarkt.

Dat programma moeten we oprekken, waarbij we het hart van de echte economie, het midden- en kleinbedrijf, beter bereiken. Het doel is toch om de werkgelegenheid te laten groeien.’

30

De bank van Europa investeert niet alleen in Nederland, maar ook in Griekenland en Spanje.

De twee landen ontvingen in het afgelopen jaar een bedrag van 10 miljard euro (Nederland 860 miljoen). Hoyer vindt dat zijn bank ook in die Zuid-Europese landen moet investeren: ‘Het is ons werk. We zijn een bank van de 27 eu-leden, dus ook van Griekenland en Spanje. We vertellen onze leden dat zij eveneens profiteren van investeringen in andere landen. Maar de twee staten hebben nog wel een lange weg te gaan voordat ze weer een deel kunnen zijn van het Europese succesverhaal.’

Commentaar op de actuele Griekse situatie na de parlementsverkiezingen wil Hoyer niet geven. Hij hoopt dat er een goede oplossing uit de bus komt, is het diplomatieke antwoord.

Toch wijst hij erop dat het geen zin heeft om alle afspraken die zijn gemaakt, weer onder vuur te nemen. Hoyer: ‘Het is tijd om naar de toekomst te kijken. Wat heeft Griekenland nodig? Daar zijn moedige stappen voor nodig.

Nederland is, samen met enkele andere landen, de economische voorhoede. Hier zijn structurele hervormingen genomen. Die zijn consequent uitgevoerd.’

Zijn bank is bereid de groei binnen Europa aan te jagen door meer leningen te verstrekken.

De eib hoopt dat de 27 eu-landen, waaronder Nederland, het bankvermogen aanvullen. De dan financieel sterkere bank kan meer lenen op de kapitaalmarkt, waardoor de kredietverlening eveneens opgestookt kan worden. Hoyer: ‘Dat is het idee achter Europa. We moeten de economie in alle Europese landen laten groeien.’  FORUM #10/18.05.12

‘Wie’ is de eib?

De Europese Investeringsbank (eib) is dé bank van de Europese Unie met een hoofdkantoor in Luxemburg. De aandelen zijn in handen van de 27 eu-staten. En er werken 1948 medewerkers. Volgens cijfers uit 2010 leende de bank 72 miljard euro uit. Bijna 90 procent daarvan werd uitgeleend binnen de eu. Dertig procent gaat naar klimaatprojecten. Zo’n 120 duizend kleine en middelgrote ondernemingen kregen een lening van de eib.

Verder financierde de bank 450 grote, vooral infrastructurele, projecten in 78 landen.

Door haar Triple-A rating kan de eib goedkoop lenen. Dat voordeel wordt doorgegeven aan ondernemingen en projecten die met dit geld worden gefinancierd. De bank heeft immers geen commercieel oogmerk.

Groen hotel dankzij lening Ondernemer Achou Zhang kreeg een lening van 1,8 miljoen euro van de Europese Investeringsbank. Daarmee werd de bouw van het eerste groene Hotel in Den Haag, Court Garden, gefinancierd. De zeventig kamers zijn volledig geïsoleerd. Het hotel gebruikt groene energie en heeft een biologisch ontbijt op het menu staan. Met de eib-lening, die via de ing werd verstrekt, bespaart Zhang jaarlijks 10.000 euro aan rentelasten. Voor een start­ up hotel is dat een behoorlijke meevaller.

rubrieksnaam

Durf, duurzaamheid en asperges Dat de uitreiking van de Koning Willem I Prijs vorige week werd afgesloten met een aspergemaaltijd was geen bijzonderheid. De uitreiking werd gehouden op de Floriade in aspergeprovincie Limburg. Winnaars waren de vdl-groep en Vencomatic.

dat machines maakt voor de pluimveesector.

De jury vond het een onderscheidend bedrijf omdat ‘de onderneming blijk geeft van een groot bewustzijn van haar voetdruk op deze aarde en is daarnaast internationaal succesvol.’

De eerste plaquette staat nu bij Norm-teq. Het bedrijf heeft met Norm-teq Life een manier gevonden om bestaande gebouwen betrekkelijk eenvoudig om te bouwen in energiezuinige appartementen. ‘Het beleid van Norm-teq getuigt van een goede ondernemingsvisie’, vond de jury. www.kw1prijs.nl

maarten huisman

De Koning Willem I Prijs wordt om het jaar uitgereikt aan bedrijven die durf, daadkracht, duurzaamheid en doorzettingsvermogen tonen.

De prijs is vernoemd naar Koning Willem I, de ‘koopman-koning’, die veel aandacht had voor

handel. Sinds 2008 worden er twee prijzen uitgereikt: een voor het grootbedrijf en een voor het mkb. Dit jaar werd voor het eerst de Koning Willem I Plaquette voor duurzaam ondernemerschap uitgereikt.

De vdl-groep kreeg de prijs in de categorie Grootbedrijf, omdat het volgens de jury een ‘exemplarische representant is van de maakindustrie in Nederland (...). Durven te blijven en werkgelegenheid te creëren maakt vdl tot een uniek concern.’

De mkb-prijs ging naar Vencomatic, een bedrijf

Van links naar rechts: Wim van der Leegte (VDL Groep) Klaas Knot (president van De Nederlandsche Bank en voorzitter van de Koning Willem I Stichting), Harrie Evers (Norm-teq), Cor van de Ven (Vencomatic) en prins Willem Alexander

Ivo Niehe interviewt Annemarie Rakhorst, juryvoorzitter van de Koning Willem I Plaquette voor Het is zo eenvoudig, lijkt Ruud Koornstra te willen

Na alle plichtplegingen is er tijd voor de buitenwereld.

duurzaam ondernemerschap. ‘Duuzaam is niet duur’,

zeggen. Koornstra scoort al jaren hoog op de

Wim van der Leegte belt: ‘Ik heb ‘m hoor.’

hield ze Niehe en de zaal voor. ‘En ook niet moeilijk.’

duurzame lijstjes 31

FORUM #10/18.05.12

vereniging

personalia

Jan Jacob van Donselaar volgt per 1 juli John Franke op als managing director van Compass Group Nederland, food- en support services. Van Donselaar werkte sinds 2005 bij Pon Holdings, meest recentelijk als ceo van kpi, een joint venture van Pon in Polen. Van 1995 tot 2005

was hij in diverse strategisch commerciële functies werkzaam voor General Motors in België en Nederland. Franke trad in oktober 2011 aan als interim managing director van Compass Group Nederland. Hij werkt sinds 2005 voor Compass Group UK in uiteenlopende internationale managementfuncties.

Andrew Moss treedt met ­onmiddellijke ingang terug als commissaris van financiële dienstverlener Delta Lloyd. Dit besluit hangt samen met de bekendmaking van zijn aftreden

kinderopvang

even voorstellen Branche: Brancheorganisatie Kinderopvang Voorzitter: Marielle Rompa Aantal leden: Circa 1.150 Lid van vno-ncw sinds: Januari 2012 (rechtsvoorganger de Branchevereniging Ondernemers in de Kinderopvang was al lid van vno-ncw)

Kinderopvang? Was dat niet die branche waar zoveel wordt bezuinigd?

‘Ja, en we stellen ons daar zeer tegen te weer. De eisen voor veiligheid, kwaliteit en transparantie worden opgeschroefd en tegelijkertijd wordt er een flinke bezuiniging doorgevoerd. Dat klopt niet.

Kinderopvang levert een enorme bijdrage aan de economie, doordat mensen meedoen aan het arbeidsproces en belasting betalen. Wij zijn verbaasd dat de overheid niet begrijpt dat als je de kinderopvang zo weinig ondersteunt, ouders naar andere oplossingen gaan kijken zoals minder of helemaal niet werken. Je bent dan een dief van je eigen portemonnee.’

Is het nog wel leuk om in die sector te werken dan?

‘Het is altijd leuk om voorzitter te zijn juist als je iets hebt om voor te vechten. Wij willen bij de kinderopvangorganisaties zaken als kwaliteit en veiligheid heel stevig neerzetten. Daarmee verdien je vertrouwen. Tegelijkertijd willen wij dat kinderopvang geen elitaire aangelegenheid wordt maar toegankelijk blijft voor iedereen.’

32

FORUM #10/18.05.12

Nieuw bestuurslid vno-ncw

gbo

Ronald van Hees is als financieel directeur in dienst getreden bij zorgverzekeraar cz. Hij volgt Jacques Koenen op. Hiervoor was Van Hees onder meer werkzaam bij Eureko (Achmea) en Zwitserleven.

Cor Wittekoek, directeur Glas Branche Organisatie (gbo), maakt sinds 17 april deel uit van het algemeen bestuur van vno-ncw.

Hij volgt Robbert van den Broek op, die hiervoor namens gbo in het bestuur zat.

Cor Wittekoek

als ceo van Aviva. Moss was sinds 2007 op voordracht van Aviva lid van de raad van commissarissen van Delta Lloyd. Over zijn opvolging volgt later verdere informatie.

Wie zijn er eigenlijk lid van de Brancheorganisatie Kinderopvang?

‘Sinds 1 april vorig jaar zijn de mogroep Kinderopvang en de Branchevereniging Ondernemers in de Kinderopvang gefuseerd.

Als Brancheorganisatie Kinderopvang behartigen wij de belangen van kinderopvangorganisaties. Dat betreft kinderdagverblijven, gastouderopvang, buitenschoolse opvang en peuterspeelzaalwerk.

Zowel de commerciële organisaties als de stichtingen. Onze leden vertegenwoordigen ongeveer 80 procent van de totale omzet in de kinderopvang.’

Waarom bent u lid van vno-ncw?

‘Wij vinden het belangrijk dat ook vno-ncw op de hoogte is van het belang voor de economie van goede kinderopvang in Nederland. Als lid kunnen wij het bestuur van vno-ncw gemakkelijk benaderen om ons punt naar voren te brengen zodat het mee wordt genomen in de overwegingen.’

Wat kunt u hier zelf aan doen?

‘Wat een brancheorganisatie behoort te doen. We voeren een ­stevige lobby, zoeken de publiciteit en dragen onze boodschap uit. We benaderen ook politici. Momenteel is dat buitengewoon ­moeilijk, want een aantal spraakmakende woordvoerders op het gebied van de kinderopvang, onder wie Ineke van Gent, gaat de politiek verlaten.’ www.kinderopvang.nl

De autoverkopen blijven in mineur. In april werden in Nederland 41.178 nieuwe personenauto’s verkocht, 13,6 procent minder dan in dezelfde Tekst periode het jaar ervoor. Dit blijkt uit cijfers van url bovag en rai Vereniging. Tot en met april werden 207.673 nieuwe personenauto’s op kenteken gezet, 8,9 procent minder dan in dezelfde periode vorig jaar. De organisaties stellen dat de daling in lijn is met de verwachtingen: ze gaan er vanuit dat over het hele jaar vijfhonderdduizend nieuwe auto’s zullen worden verkocht, zo’n 10 procent minder dan vorig jaar. www.bovag.nl www.raivereniging.nl

in memoriam anton koningsveld

Ondernemer pur sang rob bogaerts/nationaal archief den haag, 1986

minder auto’s Kop

drinkende jongeren Jongeren onder de 16 jaar proberen minder vaak zwak alcoholhoudende drank als bier te kopen in horeca, slijterijen en levensmiddelenzaken.

Jongeren van 16 en 17 jaar proberen wél steeds vaker sterke drank te kopen in de horeca. Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (nvwa) en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

De kans dat een jongere onder 16 jaar er na een bestelpoging in slaagt om zwak alcoholhoudende drank te kopen en een jongere onder 18 jaar sterke drank, blijft onverminderd hoog. www.horeca.org www.nederlandsebrouwers.nl

miljoenenbranden In het eerste kwartaal van 2012 zijn er in Nederland 32 grote branden geweest (branden met een schade van meer dan 1 miljoen euro). Dit meldt het Verbond van Verzekeraars. De branden zijn goed voor een totale schade van naar verwachting 81 miljoen euro. Dat is beduidend minder dan in dezelfde periode vorig jaar, toen nog een totale schade van 134 miljoen euro werd genoteerd. Dat de schade toen zo hoog uitpakte, had te maken met de brand bij ChemiePack in Moerdijk. Die alleen al was goed voor een schade van 50 miljoen euro. www.verzekeraars.org

33

Anton Koningsveld met links van hem oud-minister van Buitenlandse Zaken, Hans van den Broek

Op woensdag 25 april is Anton Koningsveld op de leeftijd van 91 jaar overleden.

Koningsveld heeft een belangrijke rol gespeeld in het besturen van het vno, een van de rechtsvoorgangers van vno-ncw. Dertig jaar lang maakte hij deel uit van het bestuur en was een tijdlang ook vicevoorzitter van het vno. Bij zijn afscheid van vno in 1989 werd hij wegens zijn grote verdiensten benoemd tot lid van verdienste. Niek Jan van Kesteren, algemeen directeur van vno-ncw, herinnert zich Koningsveld als een ondernemer pur sang met veel inzet voor de belangen van ondernemend Nederland.

Koningsveld was onder andere hoofddirecteur van de Nederlandse Reproductie Combinatie neroc. Behalve bestuurslid van vno was hij ook vicevoorzitter van het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen kvgo en voorzitter van de Vereniging van Kamers van Koophandel en Fabrieken.

Ingenieurs hebben het zwaar Nederlandse ingenieursbureaus zijn negatief gestemd. Voor 2012 verwachten ze een verdere daling van hun omzet.

Het conjunctuuronderzoek van branchevereniging nlingenieurs brengt dat in beeld.

Grootste problemen voor de ingenieurs­ bureaus zijn de tekortschietende vraag en de trage betaling door opdrachtgevers.

Vooral aannemers, klanten in de industrie en projectontwikkelaars komen traag over de brug met hun geld. nlingenieurs roept hen op hun verantwoordelijkheid te nemen en hun problemen niet bij anderen elders in de keten neer te leggen.

FORUM #10/18.05.12

De gemiddelde werkvoorraad in de branche blijft onverminderd klein. Ingenieursbureaus hebben nu gemiddeld voor 4,2 maanden werk in voorraad. Halverwege 2010 besloeg de orderportefeuille nog een periode van 6,5 maanden. De activiteiten in het buitenland blijven voor de bureaus een stabiele bron van inkomsten.

Ongeveer 40 procent van de internationaal werkende bedrijven verwacht het komende kwartaal een stijging van de buitenlandse omzet. Ook de verwachtingen voor volgend jaar zien er positief uit. Vandaar ook het pleidooi van nlingenieurs om de kansen over de grens te verkennen. www.nlingenieurs.nl

vereniging rubrieksnaam

Installateurs willen duidelijkheid over kosten zonnepanelen Driehonderdduizend woningbezitters overwegen hun dak te laten voorzien van zonnepanelen. Het zouden er nog veel meer kunnen zijn als er meer duidelijkheid zou zijn over kosten en regelgeving. Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van brancheorganisatie uneto-vni.

Het onderzoek vond plaats in het kader van Solar Days, een landelijk evenement dat de mogelijkheden van zonne-energie onder de aandacht wil brengen.

Huiseigenaren die denken over de aanschaf van zonnepanelen, doen dat om hun energierekening te drukken maar ook uit zorg voor het milieu. De bereidheid om in de panelen te investeren hangt sterk samen met het inkomen. Van huiseigenaren met een netto maandinkomen van meer dan 3.000 euro overweegt 15 procent om zonnepanelen te plaatsen. Dat is drie maal zo veel als onder woningeigenaren met een netto maandinkomen minder dan 1.675 euro. Ook onder hoger opgeleiden is het percentage mensen dat zonnepanelen overweegt beduidend hoger.

De meest genoemde redenen om géén zonnepanelen aan te schaffen, is de verwachte

investering. Van de ondervraagden weet 42 procent niet hoe de prijs van elektriciteit uit zonnepanelen zich verhoudt tot reguliere elektriciteit. Bijna vier op de tien (37 procent) heeft geen idee van de terugverdientijd. En maar 19 procent is er van op de hoogte dat voor de plaatsing van zonnepanelen nog maar zelden een vergunning nodig is.

Dat prijs een belangrijke en misschien wel doorslaggevende factor is bij de keuze om wel of geen zonnepanelen aan te schaffen, werd onlangs duidelijk. Meer Met Minder, dat zich richt op energiebesparing in onder meer bestaande woningen, peilde de gevolgen van de aankondiging dat de verkoop van zonnepanelen mogelijk onder het lage btw-tarief gaat vallen. De peiling maakte duidelijk dat veel particulieren nu ‘even’ geen zonnepanelen meer kopen. Volgens Chris Bruijnes, algemeen directeur van Meer Met Minder, is het zaak dat de aankondiging van 6 procent btw nu snel wordt verzilverd. ‘Het kabinet mag daar geen maanden over gaan doen, want 30 procent van de bedrijven zegt in economisch zwaar weer te raken als de invoering lang op zich laat wachten.’ www.uneto-vni.nl

Faillissementen transportsector stijgen De verslechtering van de economische situatie in de transportsector zet door. Dit blijkt uit de conjunctuurenquête van het eerste kwartaal 2012 van Transport en Logistiek Nederland (tln). De organisatie pleit voor rigoureus ingrijpen.

Sterk stijgende dieselprijzen die niet of nauwelijks aan verladers kunnen worden doorberekend, een dalende vraag naar vervoer en toenemende internationale concurrentie zitten herstel van de sector in de weg. Bedrijvigheid, omzet en winst in de transportsector liggen op het laagste niveau in twee jaar. tln signaleert een sterke stijging van het aantal faillissementen. Het aantal transportbedrijven dat in het eerste kwartaal van dit jaar op de fles ging, liep op naar 65. Dat is 48 procent meer dan in dezelfde periode het jaar ervoor. En dat is weer een stijging die ver ligt boven het landelijk gemiddelde van 21 procent. Ook het aantal bedrijfsbeëindigingen in de sector nam fors toe, met 15 procent tot 155. ‘Het belang van rigoureuze maatregelen die het ­economisch vertrouwen en herstel stimuleren, was de laatste jaren nog nooit zo hoog’, aldus tln-voorzitter Alexander Sakkers in een reactie op de cijfers. www.tln.nl 34

FORUM #10/18.05.12

foute reclame De Reclame Code Commissie oordeelde in 2011 over 1.528 reclame-uitingen. In 537 zaken bleek sprake van een overtreding van de Nederlandse Reclame Code (nrc). Dit blijkt uit het jaarverslag van de commissie. Van de adverteerders die een aanbeveling van de Reclame Code Commissie ontvingen, volgde 98 procent deze op. Het is al het derde jaar op rij dat zo’n hoge score werd bereikt. www.klantenservicefederatie.nl

meer energie sparen Met efficiëntere elektromotoren kan 20 tot 30 procent energie worden bespaard, maar er zijn nog veel bedrijven die besparingskansen laten liggen. uneto-vni wil daar samen met Agentschapnl en producentenvereniging feda verandering in brengen, onder meer door het beleggen van informatiebijeenkomsten. Elektromotoren worden in de industrie op grote schaal toegepast en bepalen daar voor 70 procent het elektriciteitsverbruik. www.uneto-vni.nl

dikke voldoende Nederlanders zijn over het algemeen tevreden over hun zorgverzekeraar. Gemiddeld beoordelen ze de kwaliteit van dienstverlening met een 7,6. Dat blijkt uit de Klantenmonitor Zorgverzekeringen 2012. Ook dit jaar onderscheiden de kleinere labels die zich duidelijk richten op een bepaalde doelgroep of hebben gekozen voor een specifieke positionering, zich weer van de middelgrote en grote labels. www.zn.nl

jong ondernemen In het vorige nummer van Forum is een foutje geslopen in het bericht ‘Praktische ervaring helpt bij keuze voor technische carrière’. Er staat in de tekst dat de Junior Achievement Young Enterprise, de moederorganisatie van Jong Management zou zijn. Dat is onjuist. Junior Achievement Young Enterprise is de moederorganisatie van Jong Ondernemen. www.jongondernemen.nl

rubrieksnaam

agenda vno-ncw Midden

19/6

lwv

21/5 Rotterdam

23/5

Business Lunch

1/6

Zorgpower – Bedrijfsvoering in de

Symposium Laaggeletterdheid

20/6

lwv Summercourse

zorg

in bedrijf

Ondernemende Staten

5/6 Roermond

22/5 RijnGouwe

24/5 Rivierenland

Kijk voor meer informatie op

Kennismakingsbijeenkomst

Bedrijfsbezoek Twigt Grafisch

Bijeenkomst Logistieke hotspot

www.vno-ncwnoord.nl

5/6 Midden-Limburg

Facilitair

Rivierenland

22/5 Drechtsteden

24/5 Valleiregio

bzw

Algemene Ledenvergadering

Masterclass Zakelijk testament

29/5 Breda

lwv-Golfdag

29/5 VrouwenNetwerk

24/5 Noordoost-Overijssel

Bedrijfsbezoek Radius College

Kijk voor meer informatie op

Alternatieve vormen van financiering

Ondernemersproeverij Het nieuwe

31/5 Moerdijk

www.lwv.nl

in turbulente tijden

werken

Bedrijfsbezoek Infocentrum A4

31/5 Oostland

30/5 Achterhoek

Dinteloord-Bergen op Zoom

Topondernemerschap in het

Industrietafel Achterhoek

31/5 ’s-Hertogenbosch

Oostland

6/6 Twente

Congres Bossche energie convenant

Spreker is onderneemster Annemarie

Slotbijeenkomst

5/6 Midden- en Noord-Zeeland

van Gaal

8/6

Bedrijfsbezoek aan Eastman

Zeilregatta

­Chemical, aansluitend diner

14/6 Arnhem-Nijmegen

6/6 Zeeuws-Vlaanderen

Slotbijeenkomst

Bedrijfsbezoek aan Dow Benelux,

14/6 Achterhoek

aansluitend diner

Slotbijeenkomst

6/6 Helmond

15/6 Flevoland

Lunchbijeenkomst

vno-ncw west

vno-ncw West

Kringbijeenkomst lwv-Maatjes 20/6

Spreker is Carlo van de Weijer,

19/6

vicepresident Tom Tom

13/6 Rijnland

Specialisten Industrietafel –

Bijeenkomst aan zee

Milieu & Veiligheid

18/6 Amsterdam

21/6 Rivierenland

Nieuwe leden lunch

Slotbijeenkomst

20/6 Rotterdam

21/6 Stedendriehoek

Ontbijtbijeenkomst De verkeers­

Slotbijeenkomst

onderneming

25/6 IJsseldelta en

20/6 RijnGouwe

Noordoost-Overijssel

Carlo van de Weijer

Bijeenkomst Criminaliteit en

Meet & Greet

7/6 Eindhoven

­veiligheid

Kijk voor meer informatie op

Ladies Only

21/6 Drechtsteden

www.vno-ncwmidden.nl

12/6 bzw, vno-ncw en mkb-Nederland

Bijeenkomst Externe veiligheid

bzw

Voetbaltoernooi Annemarie van Gaal

i.s.m. de Nederlandse Bank

21/6 Noordwest-Holland

vno-ncw Noord

hrm netwerk

23/5

het nieuwe betalingsverkeer!

22/6 Rotterdam

Bedrijfsbezoek Omrin

13/6 Bergen op Zoom

chio borrel

5/6

Ontbijtsessie voor nieuwe en poten-

25/6 Rotterdam

Nieuwe Ledenbijeenkomst

tiële leden

hrm expert netwerk

8/6

14/6 hrm-groep Noordoost-Brabant

28/6 Oostland

Willem Lodewijk Conferentie

Bijeenkomst Opleiding en training

Bouwpower Oostland

14/6 jno

18/6

Kijk voor meer informatie op

Slotbijeenkomst

Jaarcongres bzw

www.vno-ncwwest.nl

Voorlichtingsbijeenkomst iban/sepa:

Kijk voor meer informatie op www.bzw.nl

35

FORUM #10/18.05.12

vereniging rubrieksnaam

even bellen met…

vlug transport

Rico van Aggele, Vlug Transport De Inspectie szw gaat controleren of transportondernemers voldoende aandacht besteden aan agressie gericht tegen vrachtauto­chauffeurs.

Rico van Aggele van Vlug ­Transport in Middenbeemster juicht dat initiatief toe. ‘Het loopt echt de spuigaten uit.’

Uw chauffeurs moeten regelmatig bukken voor rotte eieren?

‘Nee, dat weer niet. Maar ze hebben in hun werk wel degelijk te maken met agressie. En zij niet alleen. Dit probleem speelt ook bij andere bedrijven. Onderzoek van Transport en Logistiek Nederland laat zien dat 50 procent van de vrachtautochauffeurs wordt geconfronteerd met agressie, zeker 30 van hen procent heeft ook te maken met lichamelijk geweld.’

Blij dat er nu een vervolg komt op dat onderzoek?

‘Zeker. Want uiteindelijk gaat het wél om het welzijn van de chauffeur. Een blije vrachtautochauffeur die ontspannen achter het stuur zit, levert aan alle kanten voordelen op. Hij verzuimt minder, rijdt zuiniger, enzovoorts. Dat de Inspectie szw nu onderzoek gaat doen, betekent in elk geval dat het probleem een officiële status heeft.’

Enig idee waar die agressie vandaan komt?

‘Geen idee. Ik maak als ik auto rijd ook wel eens een foutje. Als je dan de reacties ziet… Op de een of andere manier worden we achter het stuur van een auto ineens beesten.’

‘Ik heb ook een bootje. Mijn ervaring is dat iedereen op het water vriendelijk gedag zegt. En als je een keer een stuurfoutje maakt, wordt er om gelachen. Maar als je diezelfde mensen een uur later tegenkomt in de auto, slaan ze elkaar in soortgelijke situaties de hersens in.’

Is het werkelijk zo erg?

‘Absoluut. Het is een maatschappelijk probleem. Want het beperkt zich niet tot vrachtautochauffeurs. Het doet zich overal voor waar mensen aan het werk zijn. Neem ambulancechauffeurs. Als je ziet wat zij voor hun kiezen krijgen, dat is toch niet normaal? Ik vind dat je iemand die aan het werk is, gewoon de ruimte moet geven. Daarom hoeft het onderzoek zich wat mij betreft ook niet te beperken tot vrachtautochauffeurs.’

Zelf al maatregelen genomen?

‘Vanzelfsprekend. Wij leren onze chauffeurs om te gaan met agressie.

Want met de juiste manier van reageren kun je in veel gevallen de druk van de ketel halen. En we proberen de werkdruk binnen de perken te houden. Probleem is dat chauffeurs aan alle kanten klem worden gezet. Door de rijtijdenwet, venstertijden, steden met smalle straten, noem maar op.

Op dat vlak is nog een belangrijke rol weggelegd voor de overheid.’

Vervoerders blij met steun subsidie schone vrachtauto’s

Cateraars worden snel duurzamer

Een Kamermeerderheid staat achter een motie van GroenLinks en D66. In die motie wordt staatssecretaris Atsma opgeroepen de aanschafsubsidie voor schone Euro vi-vrachtauto’s nu eindelijk officieel beschikbaar te stellen. Vervoerders en verladers verenigd in tln en evo reageren tevreden.

De contractcatering wordt snel duurzamer. Dit valt op te maken uit de verduurzamingmonitor 2011.

Vorig jaar had 12 procent van de inkoop van Venecaleden een duurzaamheidkeurmerk. Dat is 30 procent meer dan het jaar ervoor.

In 2008 maakte het toenmalige kabinet samen met onder meer vervoerders en verladers afspraken over een subsidieregeling voor de aanschaf van schonere Euro vi-motoren. Dit om de vergroening van het wegvervoer te ondersteunen.

Recent werd duidelijk dat staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu mogelijk op deze afspraak wilde terugkomen en de subsidie zou intrekken. Voor tln en evo was dit onacceptabel. Het zou bedrijven duperen die al hadden geïnvesteerd in Euro vi-vracht­ auto’s in de veronderstelling dat de subsidie er gewoon zou komen.

Dankzij de motie van GroenLinks en D66 komt er alsnog duidelijkheid en kan de aanschaf van Euro vi-vrachtauto’s worden doorgezet. De organisaties vinden dat het besluit over de subsidie nu zo snel mogelijk officieel moet worden bekendgemaakt. www.tln.nl | www.evo.nl

36

FORUM #10/18.05.12

De brancheorganisatie van contractcateraars spreekt trots van een prestatie van formaat – zeker tegen de achtergrond van een moeizaam draaiende markt. Ze benadrukt dat de inspanningen verder gaan dan de inkoop van keurmerkproducten. In toenemende mate wordt ook gekeken of de bedrijfsprocessen kunnen worden verduurzaamd. Veneca heeft een speciale website in de lucht gebracht (www.duurzamereten.nl) waarop is te zien wat de cateraars, los van de inkoop van keurmerkproducten, doen om versneld te verduurzamen. www.veneca.nl

rubrieksnaam

laadpunt-mijlpaal Kop

In het Zeeuwse Tholen is op 3 mei het vijftienhonderdste publieke oplaadpunt voor elektrische Tekst auto’s van de stichting e-laad onthuld. Het is url een nieuwe mijlpaal op weg naar een dekkend systeem van openbare laadpunten voor elektrische auto’s in Nederland. Vorige zomer werd in Haarlem nog het vijfhonderdste publieke oplaadpunt van stichting e-laad geopend. Nu zijn het er dus al drie keer zoveel. Uiteindelijk moeten het er tienduizend worden. Volgens de stichting voldoende om mensen die elektrisch rijden de mogelijkheid te geven om de batterij van hun auto ‘voor de deur’ op te laden. www.netbeheernederland.nl

license to dig Om grondroerders te wijzen op de risico’s van onzorgvuldig graven, introduceert Netbeheer Nederland samen met Bouwend Nederland de landelijke bewustwordingscampagne License to dig. Volgens de initiatiefnemers is dat geen overbodige luxe. Op minder dan een eenduizendste deel van de wereld ligt ruim 400.000 kilometer aan elektriciteitskabels en gasleidingen. Dat is tien keer de wereld rond. De kans dat onzorgvuldig graven tot problemen leidt, is dus groot. Elk jaar veroorzaakt graafschade ruim tienduizend stroomstoringen en vinden door graafschade tien gasongevallen plaats. www.bouwendnederland.nl

hotelbouwplannen Vooral in de Randstad en in Zuid-Nederland worden hotels ontwikkeld met veel kamers. Dit blijkt uit de laatste editie van hotelbouwplannen. In totaal staan er 3.194 nieuwe hotelkamers op stapel. De concentratie is wellicht verklaarbaar door de economische situatie. In tijden van recessie blijft het optimisme vaak groter in de economisch sterkste gebieden. Op horecagebied zijn dat ongetwijfeld de Randstad en de zuidelijke provincies.

Uit de achtergrondinformatie bij de hotelbouwplannen blijkt bovendien dat veel initiatiefnemers klaar willen zijn voor de toekomst. Als de markt aantrekt, wil men vooraan staan. www.khn.nl

37

Verfindustrie op groene toer Verffabrikanten en hun grondstof­ leveranciers hebben een brancheinnovatiecontract gesloten met onderzoeksinstituut tno. Het moet leiden tot een vergroting van de kennis in de keten over coatings op basis van biologische grondstoffen.

De verfindustrie wil dat in 2030 in Nederland de helft van alle verf is gebaseerd op biologisch materiaal. De nu beklonken ketensamenwerking zal een belangrijke bijdrage aan die ambitie leveren, verwacht Martin Terpstra, directeur van de Vereniging van Verf- en drukinktfabrikanten (vvvf).

Het branche-innovatiecontract, dat loopt tot eind 2013, is behalve door de vvvf en tno ondertekend door de branchevereniging

voor de chemische industrie vnci. De ondertekenaars spelen met hun samenwerking in op de groeiende vraag naar duurzame en slimme materialen en producten voor onder meer bouw-, onderhouds- en schadeherstel-bedrijven. Het project sluit aan bij de visie van de topsector Chemie, die met groene chemie en slimme materialen een internationaal leidende positie wil halen.

Op korte termijn staat het overdragen van kennis voorop. Op de lange termijn moet het innovatiecontract richting geven aan onderzoek en innovatie door de bedrijven.

Dit moet uiteindelijk leiden tot duurzame beschermende en decoratieve verfproducten. Dit zonder dat er concessies worden gedaan aan de prestaties van de verf. www.vvvf.nl

Bouw in problemen door hogere btw Het plan om de btw te verhogen leidt tot ongerustheid bij kopers van nieuwbouwwoningen. Projectontwikkelaars en bouwers verenigd in Bouwend Nederland, neprom en nvb pleiten daarom voor overgangsmaatregelen.

Als het aan de Kunduz-coalitie (vvd, cda, D66, GroenLinks en ChristenUnie) ligt, gaat het hoge btw-tarief op 1 oktober van 19 naar 21 procent. De hogere btw geldt ook voor nieuwbouwwoningen. Bij een woning van 250.000 euro betekent dit een prijsverhoging van 4.200 euro. Voor kopers die vóór 1 oktober een nieuw huis hebben g­ekocht dat na 1 oktober wordt opgeleverd, heeft dit – ­waarschijnlijk onbedoeld – ook vervelende consequenties, stellen Bouwend Nederland, neprom en nvb.

Bij de koop van een nieuwbouwwoning wordt de verkoopprijs in termijnen bij de koper in rekening gebracht. De eerste termijn is door de bank genomen voor de aankoop van de grond; de rest van de termijnen wordt gefactureerd al naar gelang de bouw vordert.

Volgens de belastingwetgeving moet het btw-tarief in rekening worden gebracht dat geldt op het moment dat de prestatie is geleverd en de termijn wordt gefactureerd. Dat betekent dat kopers die een nieuwbouwwoning hebben gekocht die bij de invoering van het hogere btw-tarief nog niet is opgeleverd, over de resterende termijnen het hogere tarief moeten betalen. Dat scheelt dus snel duizenden euro’s. Volgens de organisaties kunnen kopers in de problemen komen, omdat hiermee bij de hypotheekverstrekking geen rekening is gehouden.

Nieuwbouwkopers zullen zich ernstig tekort gedaan voelen, omdat zij door deze regeling fors meer moeten betalen dan kopers van bestaande huizen. Kopers die volgens Bouwend Nederland, neprom en nvb toch al in het voordeel zijn doordat de overdrachtsbelasting wordt gehandhaafd op 2 procent. De eerste ongeruste kopers van nieuwbouwwoningen hebben zich volgens de organisaties al gemeld. Zij willen dat de Tweede Kamer snel overgangsmaatregelen treft waardoor voor nieuwe woningen, die voor 1 oktober zijn gekocht, het oude btwtarief blijft gelden. Op die manier worden gedupeerde nieuwbouw­kopers gevrijwaard. www.bouwendnederland.nl FORUM #10/18.05.12

vereniging rubrieksnaam

de prijs

‘Weg met ouderdoms­ verklaring vastgoed’

Frides Laméris met zijn onderscheiding

Winnaar… …Frides Laméris van 1&UConsult, bedenker van het VisRetourWiel, een vinding die massale vissterfte in energie­ centrales voorkomt. Het VisRetourWiel brengt visjes die het koelwatersysteem van centrales worden ingezogen ongeschonden terug naar het water van herkomst.

Beloond met… …De hoofdprijs in de competitie om de titel Europese Uitvinding van het jaar 2012 én de ­gouden medaille in de categorie Energie. Hij was daarmee vele kennis­instituten, universiteiten en industriële bedrijven te slim af. Vorig jaar werd het VisRetourWiel al bekroond met de tweede prijs in de Clean Tech competitie voor duurzame innovaties van de provincie Groningen.

Uitgereikt tijdens… …De veertigste editie van de International Exhibition of Inventions of Geneva, eind april in het Zwitserse Genève.

Laméris was een van de 789 deelnemers uit 46 landen die aan de competitie meededen.

Reden… ...Het VisRetourWiel is – zo stelt de jury – een uitvinding waar de wereld beter van wordt.

fosag is tevreden met het advies van actal om de zogenaamde ouderdomsverklaring voor vastgoed af te schaffen. De branchevereniging voor schilders en stukadoors roept het kabinet op het advies op te volgen. Dat scheelt administratieve rompslomp.

In februari vroeg fosag bij het Adviescollege Toetsing Regeldruk (actal) aandacht voor de administratieve rompslomp die verbonden is aan het niet tijdig invullen en bewaren van de zogenaamde ouderdomsverklaring van onroerend goed. Met deze ouderdomsverklaring wordt aangetoond dat de woning ouder is dan twee jaar. Dat is een belangrijke voorwaarde om het lage btw-tarief van 6 procent voor schilderen en stukadoren toe te passen. Jaarlijks worden 265 duizend ouderdomsverklaringen ingevuld door huiseigenaren. Schilders- en stukadoorsbedrijven moeten deze documenten in de administratie bewaren. actal dat het kabinet onder andere moet adviseren over onnodige regeldruk, meent dat de ouderdomsverklaring overbodig is en kan worden afgeschaft. Door het raadplegen van de basisadministratie gebouwen kan de Belastingdienst zelfstandig controles uitvoeren. www.fosag.nl

Franse onderscheiding voor Winand Quaedvlieg jeroen poortvliet

1&uvisretourwiel

Europese Uitvinding van het Jaar 2012

Juryoordeel… …’Bedrijven die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen, zouden het VisRetourWiel moeten toepassen’, aldus Bladel, voorzitter van de Association of European Inventors.

vno-ncw-secretaris Winand Quaedvlieg (links) ontving 10 mei de onderscheiding Officier de l’Ordre National du Mérite van de Franse ambassadeur Pierre Ménat.

Dat gebeurde tijdens een plechtigheid op de residentie van de ambassadeur aan de Haagse Tobias Asserlaan. Quaedvlieg (internationaal economisch beleid) kreeg de onderscheiding vanwege zijn verdiensten voor verbetering van de banden tussen Frankrijk en Nederland. Ambassadeur Ménat: ‘U zet zich altijd in voor de ontwikkeling van de betrekkingen tussen onze twee landen en draagt bij aan de dialoog en een beter wederzijds begrip, met name op economisch gebied.’

38

FORUM #10/18.05.12

vreemde ogen

‘Nederland is een happy place’

Carolina Volponi Nationaliteit: Braziliaanse Functie: spare parts ­category manager Philips Consumer Lifestyle Hier sinds: 2011

‘Het concept van een economische crisis is hier anders dan in Brazilië. Daar had je een inflatie van 100 procent per maand, werden de spaar­ tegoeden van ouderen bevroren, en hadden mensen niet te eten. De crisis in Nederland is wat ­fijner afgesteld.’

‘In Brazilië gaat het nu juist goed. Dat merk je onder meer aan de activiteit van headhunters op de arbeidsmarkt. Ik werkte bij Philips in Brazilië en zou naar een ander bedrijf gaan, onder meer vanwege de mogelijkheid om in het buitenland te werken. Toen Philips daarvan hoorde, kreeg ik een beter tegenaanbod. Mijn man, die bij Siemens werkt, kon een vergelijkbare deal sluiten.’

‘Ik ben een grote Europa-fan. Vóór Philips heb ik bij Unilever en het Zwitserse Novartis gewerkt. Europese bedrijven spreken mij aan vanwege de nadruk op samenwerking op de werkvloer. Amerikaanse bedrijven zijn agressiever, kennen meer interne competitie. Waarmee ik 39

niet wil zeggen dat het één beter is dan het ­andere.’

‘Nederland zie ik als een happy place. De cultuur is flexibel en open. Ik had vooraf verwacht dat het meer als Duitsland zou zijn, dat ik ken omdat ik in Brazilië op een Duitse school heb gezeten. De familie van mijn moeder komt namelijk uit Duitsland. De familie van mijn vader uit Italië. Dat is Brazilië.’

‘Als je een stad als São Paulo gewend bent, is Nederland veel minder hectisch. In São Paulo hoef je niet te proberen om te fietsen, want dan ga je dood. Is het niet door het verkeer, dan wel door de grote afstanden en de heuvels. En door de opstoppingen deed ik met de auto drie uur over 30 kilometer.’

‘Het Nederlandse weer en eten blijven wennen. De winter vind ik niet erg. Het probleem is dat jullie geen echte zomer hebben, met al die ­regen. Als de lucht grijs is, merk je dat meteen aan de stemming van de mensen.’

FORUM #10/18.05.12

‘Eten, en dan vooral lunchen, doen jullie puur om te overleven, zo lijkt het. Zelfs bij een ­inter­­nationaal ­bedrijf als Philips zijn boterhammen de standaard. Er is ook niet echt iets typisch Nederlands, afgezien van de bitterballen en de kroketten.’

‘Op dit moment geniet ik van de kwaliteit van het leven hier. Later krijg ik misschien behoefte aan de levendigheid van een groeiend Brazilië.

Europa is het oude continent, maar dat zie ik niet per se als iets negatiefs. Europa heeft veel ervaring met organisatie en management: wat werkt wel en wat niet? Je moet hier ook creatiever zijn om een bedrijf te starten dan in Brazilië.

Want daar is nog ruimte voor iedereen.’  Tekst: Paul Scheer Foto: Sam Rentmeester

actueel

‘Vakbeweging op zijn rug niet in het belang van werkgevers’ Nog een maand en dan is duidelijk of de vakbeweging zich echt opnieuw heeft uitgevonden. Jetta Klijnsma maakte samen met haar vier collega-kwartiermakers de ‘blauwdruk’ voor De Nieuwe Vakbeweging. ‘Het risico is dat de vakbeweging fragmenteert.’

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto: Erik van ’t Woud/anp

De soeppan staat er nog. Samen met de restjes van de maaltijd en de vieze vaat. TweedeKamerlid Jetta Klijnsma (PvdA) heeft net haar eerste vergadering ná de presentatie van de plannen voor De Nieuwe Vakbeweging (dnv) op 1 mei achter de rug. Ze roezemoezen nog een beetje na, maar daarna verlaten de mensen achter die plannen, de Kwartiermakers, een voor een het zaaltje.

Als alles volgens plan gaat, wordt op 23 juni de erfopvolger van fnv opgericht. Voor 1 juni mogen de besturen en de leden van de bonden hun mening geven over de ‘blauwdruk’ die Klijnsma en haar Kwartiermakers maakten (zie kader Hoe ziet De Nieuwe Vakbeweging er straks uit?). De eerste reacties zijn binnen en vooral negatief. AbvaKabo vindt de plannen vooralsnog volstrekt onvoldoende. Bondgenoten formuleert het positiever, maar heeft eigenlijk het zelfde idee. Ze zijn bang dat ze hun macht verliezen als ze moeten opsplitsen in kleinere bonden.

En ze vrezen dat door versnippering en onderlinge concurrentie een zwakke dnv overblijft. Gaat De Nieuwe Vakbeweging er dan wel komen nu de grootste bonden van fnv zoveel bezwaren hebben?

Mevrouw Klijnsma, durft u nog een kist 40

wijn te zetten op een goede afloop op 23 juni?

‘Wat de uitkomst ook is, het is altijd een uitkomst.’

U bedoelt: succes is niet verzekerd?

‘De vakbonden hoeven zich niet onmiddelijk aan te sluiten bij De Nieuwe Vakbeweging.

Als ze zich niet of onvoldoende herkennen in de plannen, dan is dat zo. Maar dan hebben de bestuurders wél iets uit te leggen aan hun achterban. Die zal dat niet begrijpen.’

Kennelijk hebt u de grootste vakbonden nog niet kunnen overtuigen.

‘Daar sta ik ook niet van te kijken, eerlijk gezegd. Als je bedenkt dat de vakbeweging in december zo’n beetje was ontploft door onenigheid over het pensioenakkoord dat Agnes Jongerius met werkgevers sloot, dan kun je niet verwachten dat de bonden een paar maanden later allemaal staan te ­juichen.’

‘Dus ja, ik had kritiek verwacht en ik had deze kritiek verwacht. Wat me wel verwondert, is dat ze meteen gaan onderhandelen.

Dat is hun natuur uiteraard, maar ik ben door henzelf aangesteld. Dus hoezo onderhandelen?’

FORUM #10/18.05.12

Is er wel een alternatief?

‘Er is altijd een alternatief voor wat wij hebben bedacht. Het niet geringe risico is dat de vakbeweging fragmenteert. Dan heeft de vakbeweging geen positie meer aan de onderhandelingstafel, en laat je werkgevers en de overheid de agenda bepalen. Ik denk dat je dat niet moet willen. En het is ook niet in het belang van werknemers én werkgevers als de vakbeweging op zijn rug ligt.’

Henk van der Kolk, voorzitter van fnv Bondgenoten, zei vorige week dat de vakbeweging werkgevers geen groter plezier kan doen dan zich nu in een ­tijdrovend reorganisatieproces te ­storten. Wordt dat inderdaad zo gevoeld? Dat werkgevers in hun vuistje zouden lachen?

‘In de gesprekken die ik de afgelopen maanden op de werkvloer heb gevoerd, heb ik dat vaak gehoord. Er is ook een zekere frustratie ontstaan bij de vakbeweging, omdat ze blijkbaar steeds het gevoel hebben gehad dat ze met halflege glazen van de onderhandelingstafel kwamen. Dat ze achteruit aan het onderhandelen waren: niet iets erbij onderhandelen voor je leden, maar erger voorkomen.’

Heeft de vakbeweging dat dan niet aan zichzelf te wijten?

‘Het onduidelijke mandaat waarmee Agnes Jongerius op pad moest, heeft zeker niet geholpen om haar een sterke onderhandelingspositie te geven. Maar je moet ook zorgen dat aan het einde van de rit iedereen met een opgeheven hoofd terug kan naar zijn achterban. Dat iedereen tegen de eigen achterban kan zeggen: ‘Kijk, ik heb er keihard voor geknokt en dit voor je bereikt.’ Blijkbaar is dat te weinig gebeurd de afgelopen jaren. Het is wel belangrijk daar oog voor te hebben. Hoe dapper het is om telkens met een hele moeilijke boodschap terug te moeten naar je leden.’

Werkgevers hebben belang bij een sterke counterpart. Gaat die er nu komen?

‘Als ons voorstel wordt gevolgd, staat er straks een bond met een Ledenparlement, een rechtstreeks gekozen voorzitter met een duidelijk mandaat. Dan kan de vakbeweging weer mede de agenda bepalen. En worden werkgevers en werknemers niet links en rechts gepasseerd door de politiek zoals dat nu met het Kunduz-akkoord is gebeurd.’

‘Het schiet niet op als de vakbeweging met negentien monden spreekt. Maar ik weet 41

natuurlijk niet of iedereen zich straks aansluit bij De Nieuwe Vakbeweging.’

Hoe ziet De Nieuwe Vakbeweging er straks uit?

Juist in deze tijd is er toch behoefte aan een sterke polder? Werkgevers én ­werk­­nemer staan voor de opgaaf de Neder­­landse economie weer aan de praat te krijgen.

‘Dat is ook zo. Nu is het aan de bonden of ze er samen uitkomen. Ik hoop dat iedereen zich uiteindelijk veilig en senang kan voelen bij ons plan voor een nieuwe vakbeweging.’

Als het aan Jetta Klijnsma en haar vier collega-kwartiermakers ligt, krijgen leden van De Nieuwe Vakbeweging straks meer te zeggen. Zo stelt Klijnsma voor dat leden voortaan zelf gaan bepalen hoe zij zich organiseren. Dat kan naar sector, vak of beroep. Of naar naar doelgroep. In de praktijk zal dat betekenen dat bonden zoals fnv Bondgenoten uit elkaar vallen in kleinere sectorbonden. Daarnaast stellen de kwartiermakers voor een Ledenparlement op te richten dat honderd zetels telt. Die zetels kunnen worden bezet door de voorzitters van de bonden.

Elke zetel staat in beginsel voor circa vijftienduizend leden. Het gewicht van één bond kan nooit uitstijgen boven 16 procent van het parlement. De voorzitter wordt voortaan rechtstreeks door de leden gekozen als het aan de kwartiermakers ligt. Hij of zij wordt bijgestaan door het dagelijks bestuur (vier leden). De ‘gewone’ leden van het dagelijks bestuur worden door het parlement gekozen.

Durft u nu een kist wijn te zetten op een goede afloop?

‘Een goede afloop is niet per se dat iedereen roept: ‘Joho, wat een geweldig plan.’ Dan zou ik wel een heel opgewekt wereldbeeld hebben.’

Wat is de ondergrens? Wanneer is het een succes?

‘Daar geef ik geen antwoord op. Als je weet waar de vakbeweging vandaan komt, dan is het al heel wat dat we het voor elkaar hebben gekregen dat bestuurders, medewerkers van bonden en leden weer met elkaar in gesprek zijn.’ 

FORUM #10/18.05.12

www.kwartiermakersvakbeweging.nl

portret

manon janssen

‘ik ben altijd met denken bezig’ Twee jaar geleden had ze er geen zin meer in. Pampers, inlegkruisjes en koelkasten verkopen was voor Manon Janssen niet meer genoeg. Nu is ze bestuursvoorzitter van het duurzame adviesbureau Ecofys. ‘Ik ben elke minuut van de dag nuttig bezig.’

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: Jeroen Poortvliet

De champagneflessen werden op het Utrechtse hoofdkantoor van het duurzame adviesbureau Ecofys níet opengetrokken toen het niet zo groene kabinet-Rutte viel. ‘Potverdorie. Dit kan Nederland nu echt niet gebruiken, dacht ik nog’, verklaart Manon Janssen, bestuursvoorzitter van Ecofys. Janssen leidt een adviesbureau voor duurzame energie met ruim tweehonderd medewerkers. Klanten zijn onder meer energieproducent Vattenfall, eigenaar van Nuon, en windturbinemaker Lagerwey Wind.

De val van het kabinet-Rutte mag dan in eerste instantie niet goed zijn voor Nederland; Janssen denkt wel dat er op het gebied van duurzaamheid een andere wind zal gaan waaien: ‘Die val was vreselijk, maar op groen gebied was dit kabinet niet erg progressief. Eerst de crisis oplossen en daarna kwam de rest wel, was de gedachte. Maar het hoeft niet het een of het ander te zijn. Met een nieuw kabinet staat duurzaamheid waarschijnlijk weer op de agenda. Je ziet altijd een soort slingerbeweging in de politiek’, constateert Janssen.

Vergeleken met het structurele, duurzame beleid in Duitsland, of in Denemarken, vertoont Den Haag in haar ogen een hapsnapbeleid.

Janssen: ‘Denemarken heeft bepaald dat het vervoer in 2020 elektrisch moet zijn. Duitsland heeft al jaren een voorbeeldfunctie. We missen hier kabinetsoverschrijdende ideeën. Het gaat heel erg over hier en nu.

Als leidinggevende, of je nu in de politiek zit of in het bedrijfsleven, moet je denken aan de toekomst. Het rare is dat we desondanks wel de Deltawerken hebben geschapen.’

luisteren en praten De 50-jarige voorzitter leidt sinds begin 2010 Ecofys dat in het jaar ervoor werd gekocht uit de failliete boedel van Econcern door elektriciteitsproducent Eneco. Janssen kreeg de opdracht om het moreel van het aangeslagen personeel op te krikken: ‘Ik vond hier een team, dat het faillissement had overleefd. Er was een gevoel van help, wat gebeurt er? Ik heb als nieuwe directeur veel geluisterd. Ook omdat ik zelf vroeger blij was als een directeur naar mijn mening luisterde. Ik vroeg aan de werknemers: ‘Hoe ben je hier terecht gekomen? Wat is 42

FORUM #10/18.05.12

43

FORUM #10/18.05.12

portret

jouw beleving?’ Heb een lijst gemaakt met klachten. Dit werkte niet, dat was niet goed. Het varieerde van het tapijt in de hal tot aan de raad van advies. Veel zaken heb ik opgelost, maar na zes maanden luisteren en praten, heb ik gezegd: nu gaan we werken.’

Voor Janssen kwam de vraag of ze Ecofys wilde leiden, als geroepen. ‘Ik wilde meer met inhoud werken. Ik had geen zin meer om luxeartikelen te verkopen’, vertelt ze. Een opmerkelijke draai, want in de jaren ervoor verkocht Janssen veel luxe. Als ze in het begin van de jaren tachtig in Brussel studeert op de universiteit – als 15-jarige verhuisde ze naar Brussel, omdat haar vader er ging werken – wordt ze benaderd door Procter & Gamble, maker van onder meer luiers, schoonmaakmiddelen en inlegkruisjes. Ze begint als brandmanager om uiteindelijk uit te komen op de positie van marketingdirecteur, verantwoordelijk voor de verkoop van Pampers, Dreft en Always. ‘Procter & Gamble is een van de beste bedrijven die ik ooit gezien heb. Investeerde veel in zijn mensen, en verwachtte ook dat ik veel in mijn mensen investeerde’, aldus Janssen, ‘Ik heb er zestien jaar gewerkt. Het is een lange liefde geweest.’

Soms, heel soms, loopt ze een supermarkt binnen en kijkt ze even hoe ‘haar’ Pampers erbij liggen. En dat terwijl haar oudste dochter 19 is, zegt ze lachend. Staat het schap goed? Ziet de verpakking er goed uit?

knuffelmentaliteit Als Procter & Gamble wegtrekt naar de Zwitserse stad Genève blijft Janssen achter. Het traditionele expattraject, waarbij ze om de twee of 44

FORUM #10/18.05.12

drie jaar voor haar werkgever zou verhuizen, is helaas onhaalbaar.

Janssen: ‘Ik kon niet doen, wat ik wilde doen.’ Een van haar drie kinderen is gehandicapt en volgt onderwijs op een speciale school in Brussel. Zo’n soort school is er niet in Genève. ‘Ik vond geen school voor mijn zoon. Dan niet. Het kind komt eerst, zo simpel is dat’, zegt ze. Het is deze levensregel die ervoor zorgt dat Janssen nog steeds in Brussel woont.

De Brusselse vestiging van de Zweedse ijskast- en wasmachinefabrikant Electrolux is de volgende werkplek. Als vicepresident marketing zorgt ze ervoor dat er driftig gesnoeid wordt in het merkenoerwoud: ‘We hadden wel vijftig merken. Ik wilde dat terugbrengen naar drie. aeg als premium, Electrolux in het middensegment, terwijl Zanussi de onderkant van de markt afdekte. Dat is logisch, nietwaar?’ Maar dan maakt de marketingmanager kennis met emoties. Zweden tikken anders dan Amerikanen. Amerikanen hebben targets. Zweden hebben eerder een knuffelmentaliteit, waarbij problemen niet worden opgelost, maar weggemasseerd.

Dat mentaliteitsverschil komt ze tegen als ze voor het eerst haar merkenplan op tafel legt. Janssen werkt, zoals gezegd, voor de holding Electrolux. Ze vindt dat aeg, een Duits product, het leidende merk van het Zweedse bedrijf moet worden. ‘De directeur van aeg wilde hét merk zijn, maar de directeur van Electrolux wilde dat zíjn merk het uithangbord zou blijven. De grote man boven die twee, een Zweed, greep in eerste instantie niet in. Op een gegeven moment vroeg de

grote baas aan mij: ‘Wat moet ik doen?’ Dat was wel weer leuk. Er werd naar mij geluisterd.’

Die ervaring heeft haar ‘nederig’ gemaakt. Topmannen of vrouwen kunnen gewoon niet alles weten. Nu ze zelf een topvrouw is, merkt ze dat het geen kwaad kan om een mening te vragen aan een werknemer.

Die Zweedse ceo luisterde ook naar haar, terwijl ze toch ‘drie stappen’ in de hiërarchie lager stond. ‘Hij durfde te zeggen: Ik weet het niet.’

Uiteindelijk ging de herstructurering door, maar de operatie duurde jaren, nadat eerst geprobeerd werd van Electrolux het premiummerk te maken.

Drie stellingen We rijden straks allemaal elektrisch ‘Nu nog niet, vanwege de te geringe ­accucapaciteit. Maar ik ben verbaasd over hoe snel de auto-industrie zich aanpast. Vooral de Duitsers zijn ver. Mijn ­adviseurs denken dat het nog twee tot drie jaar zal duren, voordat er e-wagens op de weg rijden met een verbeterde batterijcapaciteit en groter bereik.’

scholen in afrika Na deze bijzondere Zweedse ervaring stapt ze over naar de lichtdivisie van Philips. Ze wordt er chief marketing officer voor de hele lichtdivisie. Een rare overstap? Nee hoor. IJskasten en lampen hebben iets met elkaar, weet Janssen: ‘Mensen denken er niet over na. Iedereen heeft die producten nodig, maar bijna niemand kent het merk van zijn ijskast thuis. Een marketeer kan er heel veel doen.’

Ze begeleidt de introductie van de duurzame Led-lamp. Aan de muur van haar Ecofys-kantoor hangt als bewijs de poster van de Led-campagne. De zuinige Led-lampen en het daarmee samenhangende energievraagstuk zetten haar aan het denken. Hoe moet je omgaan met deze wereld die we geërfd hebben, vraagt ze zich op een gegeven moment af. Het is de invloed van het ouder worden, maar het komt ook door de gesprekken met enkele energiebewuste Philips-mensen.

‘Op een gegeven moment besefte ik dat ik niet meer verder wilde met de mooie marketing, met dingen die er eigenlijk ook minder toe doen.

Ik vind luxeartikelen nog steeds heel erg leuk, maar ik wilde iets doen waarvan ik dacht: ik ben elke minuut van de dag nuttig bezig.’

Janssen: ‘Ik wilde geen scholen bouwen in Afrika, Nee, liever combineer ik het nuttig zijn met het zakendoen. Ik kreeg een telefoontje van Eneco-voorzitter Jeroen de Haas. Of ik voor Ecofys wilde werken? Ik had nog nooit van het bedrijf gehoord, wel van Econcern. Na één gesprek was ik over de streep getrokken. Het was precies wat ik wilde: een inhoudelijke missie met een winst- en verliesverantwoordelijkheid.’

uitlaatklep Elke minuut van de dag nuttig zijn. Maar toch, de boog kan niet altijd gespannen zijn, weet ze. De uitlaatklep voor haar is de paardensport.

Op haar 40ste haalt Janssen haar wedstrijdlicentie: ‘Binnenkort rijd ik weer een wedstrijd. Met de pet op ziet toch niemand dat er een oma tussen de veel jongere club zit’, vertelt ze. Paardrijden zorgt ervoor dat ze niet hoeft ‘te denken’. ‘Ik ben een van die mensen die fysiek actief moeten zijn om de gedachtes uit te schakelen. Ik ben bijna altijd met het denken bezig. Als je met een paard op een hek afrijdt, dan moet je intuïtief handelen. Je moet iets, dan kun je niet over de strategie gaan denken.’

De paardenliefde gaat zo ver dat de foto van Janssen met haar lievelingspaard Latino D‘Enfer op haar persoonlijke Linkedin-pagina staat.

‘Ik heb iets met de natuur, en dieren,’ verklaart ze. Janssen is bij het Utrechtse adviesbureau op de juiste plek beland, zo lijkt het.  45

FORUM #10/18.05.12

Er moet een quotum komen voor ­vrouwen aan de top ‘Ik weet het niet. Er is een glazen ­plafond, maar de mannen aan de top doen het niet expres. Ik geloof ontzettend in diversiteit. Als iedereen hetzelfde is, krijg je alleen maar ja-knikkers. Aan de andere kant: ik ben een vreselijke antifeminist. Word ik kriegelig van. Een quotum kan handig zijn, maar er is geen standaardoplossing.’

Vlees maakt je sterk ‘Op mijn 15e verhuisde ik naar de Brusselse regio, kwam in een dorp terecht. De boer naast ons had één ­varken. Elk jaar werd het geslacht. Ik heb zoiets één keer gezien. Ik werd prompt vegetariër.’

manon janssen 1961 Geboren in Leidschendam 1979 Solvay Business School, Vrije Universiteit Brussel 1984 Procter & Gamble, van brand manager tot marketing ­director 2000 Electrolux, white goods Europe, vicepresident ­marketing 2005 Philips Lighting, chief ­marketing officer 2010 Ecofys, ceo & managing director

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Koninklijke bam Groep

opgericht in 1869 wat Bouwonderneming

Nu nog een bouwplaats, maar nog even en dan kunnen hier ruim achttienhonderd mensen genieten van een filmvoorstelling. In Amsterdam verrijst in 1935 het City Theater. Maar

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

46

voorlopig is er nog werk aan de winkel voor de werklieden van Koninklijke bam. Ooit een klein timmerbedrijfje uit Groot-Ammers, gespecialiseerd in het herstellen van molens en het maken van grafkisten. Het bedrijf groeit snel en grote projecten volgen waaronder de verbouwing van Paleis Soestdijk en Diergaarde Blijdorp. Na de Tweede Wereldoorlog is er werk in overvloed in de bouw. Zeker voor vindingCorrespondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Guusje Dolsma, Frits de Groot, Thomas Grosfeld, René Klawer, Nicole Mallens, David de Nood, Martin Noordzij Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail:

FORUM #10/18.05.12

rijke bouwers. In een oud personeelsblad van bam staat daarover een anekdote. Om oude Amsterdamse gevels na restauratie dezelfde kleur te geven als de oude werd soms modder uit de gracht gebruikt. Het liefst modder uit de Herengracht: daar zat de meeste ‘kak’ in.  Tekst: Marcia Timmermans Foto: bam, 1935 steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschaps­ zaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Pim Ras/hh Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Samen helpen we kinderkanker de wereld uit!

Kinderen en kanker: dat hoort niet bij elkaar. We gunnen immers elk kind een lange en gezonde toekomst. KiKa heeft een missie: in het jaar 2025 moet 95% van alle kinderen met kanker genezen. Ambitieus? Zeker. Maar absoluut haalbaar. Daarom zamelt KiKa geld in voor méér wetenschappelijk onderzoek.

U kunt helpen! Doe samen met uw bedrijf mee aan Run for KiKa 95 en help kinderkanker de wereld uit. Neem de uitdaging aan, en geniet van de teamspirit en een onvergetelijke ervaring!

95 km wandelen teams van 2 of meer personen ook estafette (2 keer 47,5)

prachtige route over de Veluwe 500 euro sponsorgeld per wandelaar

Meld nú uw bedrijf aan voor het inspirerendste sponsorevent van het jaar!

EDE * VELUWE * VRIJDAG 24 & ZATERDAG 25 AUGUSTUS 2012

WWW.RUNFORKIKA95.NL 47

FORUM #10/18.05.12

22 en 23 MEI CAMPAGNE

Jong Ondernemen roept heel Nederland op haar Hart voor Jong Ondernemen te tonen.

De jongeren van nú zijn de ondernemers van de toekomst. Daarom is het belangrijk om nu te investeren in ondernemend onderwijs. Hoe ú kunt helpen? Door middel van uw netwerk (ambassadeur), met geld (donateur) of met uw kennis (begeleider).

Ga naar www.hartvoorjongondernemen.nl en meld u aan als ambassadeur, donateur of begeleider. Want u heeft toch ook hart voor jong ondernemerschap?

Ga naar www.hartvoorjongondernemen.nl Jong Ondernemen is sinds 1990 actief op het gebied van ondernemerschap in het onderwijs. De stichting biedt programma’s voor alle typen onderwijs: van basisonderwijs tot aan de universiteit, waarin deelnemers zelf een bedrijf opstarten en runnen. Alle programma’s zijn gebaseerd op het principe ‘learning by doing’.