Opinieblad Forum 11

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#11/31.05.12

Goodbye Griekenland?

Ondernemers maken noodplan

achtergrond Ontwikkelingswerk: bedelen bij het bedrijfsleven 28

reportage Polen: de groei komt uit het oosten 16&20

negen vragen aan Wim van Sluis: ‘Hetze zorgt juist voor onveiligheid’ 40

inhoud #11 Rubrieken

14

4 Opinie VNO-NCW • Invoeren eurobonds nu geen oplossing • GIM moet weg vrij maken voor financiering van duurzaamheid • Veertigurige werkweek? Nog steeds een goed idee • LWV: Kiezen voor kenniseconomie • Huis voor Klokkenluiders stap te ver

8 De foto Schapenprotest

14 En dochter ‘We lachen hier de hele dag’

23 Scheer Inhaken

33

24 Podium • Vijf vragen aan Frans Lavooij, voorzitter Nederlands-Oekraïens Centrum voor Handelbevordering • Uitspraken • ‘Alles in dit land staat stil’

27 Vreemde ogen ‘Leven hier is simpeler’

32 Groen goed Afbreekbaar sanitair

33 Vereniging

27

2

FORUM #11/31.05.12

46 Overlevers Castelijn & Beerens

46 Colofon

20

rubrieksnaam

42

Artikelen 10 Hellas en verdoemenis Er wordt nu openlijk over gesproken. Dat Griekenland wel eens kán terugkeren naar de drachme is een scenario waarmee regeringsleiders, IMF en ook Nederlandse ondernemers rekening houden. Zandzakken voor de deur?

16 De Poolse krachtpatser Het is een land geworden dat zich economisch sterk voelt. Zelfbewust en zelfverzekerd.

Polen schrijft mooie cijfers, terwijl de rest van de eurozone kwakkelt. Is Polen het nieuwe economische Walhalla?

20 We gaan naar Polen toe…

Polen zijn enthousiast en optimistisch. Ze willen ervoor gaan, zegt Gerben Klein Nulent, ceo van Mediq. Met Warschau als hét financiële centrum van Centraal-Europa. En de beurs wereldwijd op een trotse tweede plaats qua beursgangen. ‘Ik raak geïnspireerd door de Polen.’

28 Bedelen bij het bedrijfsleven De strijd om bedrijfsdonateurs is losgebarsten. Nu de overheid bezuinigt en de particulier minder geeft, zoeken steeds meer ontwikkelingsorganisaties alternatieve geldschieters. Het bedrijfsleven wordt bijna doorgeknuffeld. ‘Concurrentie is alleen maar goed.’

40 ‘Ik ben voor een harde aanpak’ Hij spreekt van een hetze tegen het bedrijfsleven. Na de brand bij ChemiePack lijkt het of het hele Botlekgebied onveilig is. Volgens Wim van Sluis, voorzitter van Deltalinqs, werkt dat averechts. ‘Nu durft niemand meer iets te melden uit angst voor reputatieschade.’

42 Jacqueline Zuidweg kan incasseren Ze is een kruising tussen een zigeuner en piraat. Kind van een Zeeuw en een Brabander.

Jacqueline Zuidweg is directeur van schuldhulpverlener Zuidweg & Partners. En Zakenvrouw van het jaar 2012. ‘Ondernemen is vallen, opstaan, worstelen en weer bovenkomen.’

3

FORUM #11/31.05.12

opinie vno-ncw

Bezuinigen, reorganiseren, afslanken: de meeste ondernemers kunnen wel leukere dingen verzinnen. Investeren, groeien en uitbreiden bijvoorbeeld. Helaas gaat het niet altijd crescendo in het leven van een ondernemer, zeker nu niet. Uit de cijfers van de laatste Conjunctuur– enquête Nederland blijkt dat er nog weinig licht aan de horizon is.

Iets meer ondernemers verwachten voor het tweede kwartaal eerder een omzetstijging dan een omzetdaling. Maar in de bouwsector zijn de verwachtingen van ondernemers onveranderd pessimistisch. Ook over de werkgelegenheid zijn ondernemers somber. Ongeveer een kwart van de ondernemers verwacht in het tweede kwartaal een krimp van het aantal personeelsleden. Gelukkig voorspelt de oeso dat de Nederlandse economie zich in de tweede helft van dit jaar langzaam zal herstellen van de huidige krimp.

‘Ondernemen is vallen en weer opstaan, worstelen en weer bovenkomen’, zegt Jacqueline Zuidweg, directeur van schuldhulpverlener Zuidweg & Partners in deze Forum. Zo is het. En zo is het altijd al geweest in het bedrijfsleven. Maar nood maakt ook vindingrijk en doorzettingsvermogen wordt vaak beloond.

In de wereld van Ontwikkelingssamenwerking is het op dit moment niet heel anders. Lang verwend door met de economie meestijgende budgetten en subsidies, moet er nu dringend gezocht worden naar nieuwe inkomstenbronnen. Gelukkig weten veel ontwikkelingsorganisaties die ook te vinden. Als ze met goede voorstellen aankloppen bij het bedrijfsleven is er veel mogelijk, zo blijkt uit het artikel ‘Vechten om elke euro’ in deze Forum. Want al komt winst als het gaat om ontwikkelingsprojecten pas op de tweede of derde plaats, er is toch

jeroen poortvliet

Vallen en opstaan

vaak sprake van een win-winsituatie. Sommige ontwikkelingsorganisaties gooien het zelfs helemaal over een andere boeg en vinden een compleet nieuw bedrijfsmodel uit. Het toont aan dat ontwikkelingsorganisaties en bedrijfsleven steeds meer naar elkaar toe groeien, een ontwikkeling die ik alleen maar kan toejuichen.

Zoeken naar manieren waarop we elkaar kunnen helpen en versterken, is ook het pad waarvoor we in Europa moeten kiezen. Daarom ben ik blij dat de keuze voor het versterken van het Europese Noodfonds, dat overigens aan strenge regels gebonden is, op een ruime meerderheid in de Tweede Kamer heeft kunnen rekenen. Je hoofd erbij houden en zoeken naar de weg naar boven. Ook de politiek staat voor een uitdaging.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw Lees op pagina 42 en verder het portretinterview met Jacqueline Zuidweg. Het artikel ‘Vechten voor elke euro’ is te lezen op pagina 28 en verder

Invoeren eurobonds nu geen oplossing • Tweede Kamer steunt terecht Europees noodfonds • Toezichthoudende rol Europese Commissie belangrijk • Invoeren eurobonds stap te ver tijdens crisis Een Kamermeerderheid heeft gelukkig het belang gezien van een goede onderbouwing van de euro door voor een permanent Europees Noodfonds (esm) te stemmen. Samen met de Europese afspraken over strengere begrotingsdiscipline is hiermee een belangrijke stap gezet om de economische en financiële situatie van lidstaten weer op orde te krijgen. De eventuele uitgifte van eurobonds hoort pas na de crisis op de agenda te komen.

Om de financiële markt te overtuigen, moet het esm – dat in juli in werking treedt – liquide genoeg zijn om eventuele tegenslagen met gemak op te kunnen vangen. Een versterking van het noodfonds is daarvoor gewoonweg noodzakelijk. Daarbij is het belangrijk dat de Europese Commissie een grote rol speelt in het bewaken van begrotingsdiscipline en hervormingen. De Europese afspraken om de werkloosheid te bestrijden, de interne markt te versterken en het midden4

FORUM #11/31.05.12

en kleinbedrijf te ondersteunen, zijn belangrijke peilers onder de strategie naar economische groei.

De invoering van eurobonds (Europese obligaties) is geen oplossing voor de huidige problemen. Daarmee verdwijnen de schulden en te hoge begrotingstekorten niet. Ze kunnen een bijdrage leveren aan een stabiele monetaire unie en zijn daarom zeker het overwegen waard.

Maar pas als de financiële situatie van de lidstaten op orde is en er voldoende mogelijkheden zijn om in te grijpen als dit niet het geval is.  www.vno-ncw.nl/eurocrisis

wandelgangen

relatie met turkije betrekt Arif Sag, wie kent hem niet? In elk geval de douaniers op Schiphol. De Turkse zanger zou een optreden in Nederland verzorgen in het kader van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Nederland en Turkije. Hij werd gevraagd naar zijn reisdoel en aangezien Sag alleen Turks spreekt, werd hij in een aparte ruimte met behulp van een tolk ondervraagd. Dat oponthoud duurde 35 minuten. Te lang, vond Sag, die zijn concert afzegde en beledigd terugkeerde naar Turkije.

Na ophef hierover in Turkije riep de Tweede Kamer minister Leers van Immigratie, Integratie en Asiel op het matje. Die stelde dat de marechaussee de regels correct heeft toegepast en dat Sag met respect is behandeld. SP-Kamerlid Harry van Bommel wil proberen om de

5

• Verduurzaming economie goed voor Nederland • Financieringsknelpunten zorgen voor vertraging • Groene InvesteringsMaatschappij moet knelpunten wegnemen dijkstra

De Tweede Kamer heeft vorige week toch al gestemd over de bankenbelasting. Die mag er komen en moet 600 miljoen euro opleveren, het bedrag dat ook staat ingeboekt in het Lenteakkoord. Eerder stuurde de Kamer aan op een opbrengst van 1 miljard euro in plaats van de aanvankelijke 300 miljoen.

Begin mei sprak staatssecretaris Weekers met de Kamer af om eerst een advies van De Nederlandsche Bank over de gevolgen van de belasting voor de bankensector af te wachten. Dat is dus niet gebeurd.

Weekers accepteert die gang van zaken; de Kamer bepaalt zelf haar agenda. Bovendien had hij al door laten schemeren dat hij met een verhoging van de opbrengst

Vrij baan voor financiering van duurzaamheid

kon leven. Het advies wordt wel gewoon uitgebracht, maar dan aan de Eerste Kamer, die nu aan zet is om zich over de bankenbelasting te buigen.

Weekers: niet ontstemd

zanger alsnog naar Nederland te halen voor een optreden. Minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken zal, als hij daaraan een bijdrage kan leveren, ‘dat vooral niet nalaten’.

De diplomatieke betrekkingen zijn na 400 jaar immers weer wat bekoeld door deze affaire.

dijkstra

ankenbelas­ b ting snel aan­ genomen

De economie moet sneller groener. Groene groei zorgt namelijk voor werkgelegenheid en maakt de Nederlandse economie minder kwetsbaar voor stijgende en sterk fluctuerende energieprijzen en minder afhankelijk van politiek instabiele regio’s. Zo logisch als het klinkt, zo moeilijk blijkt het in de praktijk te brengen. Want er zijn duizend-en-een obstakels die de financiering van duurzame projecten in de weg staan, zo blijkt uit een onderzoek van het Holland Financial Centre onder leiding van Lex Hoogduin.

Sommige van die knelpunten liggen bij de overheid, sommige bij banken en andere bij institutionele beleggers. Ieder voor zich krijgen deze partijen er geen beweging in. Bovendien dreigt er op langere termijn een tekort aan betaalbaar langjarig krediet. Een versnelling is daarom alleen mogelijk door een hechte publiekprivate samenwerking, zo concludeert het rapport. Het onderzoek is gestart nadat vno-ncw, mkb-Nederland en Natuur & Milieu in 2011 met het kabinet in een green deal hadden afgesproken om financieringsbelemmeringen voor duurzame projecten weg te nemen.

Het is goed dat financiële instellingen met steun van ondernemingsorganisaties en natuurorganisaties de handen ineen hebben geslagen om te kijken waar de problemen precies zitten. Nog beter is dat er meteen naar oplossingen is gezocht. Vastgesteld is dat er een Groene Investerings Maatschappij (gim) moet komen waarin zowel de overheid als de private sector participeert. Deze gim moet de financieringsknelpunten voor duurzame projecten wegnemen.

Hierbij kan direct gestart worden met financieringsknelpunten die energiebesparing in de gebouwde omgeving belemmeren. Daar ligt veel potentieel en is financiering een belangrijk knelpunt, naast andere randvoorwaarden zoals het energielabel. De gim moet duurzame projecten gaan organiseren, structureren en waar noodzakelijk financieren. Banken, waaronder ing en abn-Amro, zijn bereid om in de gim te participeren. Ook institutionele beleggers willen meedoen. Voorwaarde is wel dat de overheid haar bijdrage levert.

Het gaat daarbij onder meer om een bijdrage aan de operationele kosten van de gim, het wegnemen van beperkingen in wet- en regelgeving en een consistent duurzaamheidbeleid.  www.vno-ncw.nl/financiering

Leers: met alle respect

FORUM #11/31.05.12

opinie vno-ncw

lwv jeroen poortvliet

Veertigurige werkweek: goed idee • Plan van D66 voor langere werkweek is een goed idee • Nederlanders werken relatief weinig uren • Maar bedrijven moeten zelf bepalen of het zinvol is Tweede-Kamerlid Wouter Koolmees van D66 lanceerde vorige week in het televisieprogramma Buitenhof het plan om binnen een periode van tien jaar terug te keren naar een 40-urige werkweek. Nederland kan zichzelf op die manier al werkend uit de crisis helpen, is de gedachte. Bovendien past het feit dat een gemiddelde Nederlandse voltijdswerkweek tegenwoordig nog maar uit 36,7 uur bestaat, niet meer bij deze tijd. Straks moeten steeds minder werkenden zorgen voor steeds meer niet-werkenden, aldus de D66’er.

Het is een interessant idee, en Koolmees is niet de eerste die het geopperd heeft. Al in 2006 nam het cda in het conceptverkiezingsprogramma het idee op terug te keren naar de 40-urige werkweek.

Het is algemeen bekend dat Nederlanders relatief weinig uren maken: gemiddeld 1.377 uur per jaar. Dat is beduidend minder dan in andere West-Europese landen. Uit Europees onderzoek blijkt dat Britten gemiddeld 1.647 uur en Finnen 1.690 uur werken. In Oost-Europa en Griekenland wordt met ruim 1.900 uur het meest gewerkt.

Een langere werkweek kan op termijn een bijdrage leveren aan het betaalbaar houden van de zorg en de aow. Ook kan het een oplossing bieden voor de structurele tekorten die de komende jaren op de arbeidsmarkt zullen ontstaan als gevolg van de vergrijzing. Als werknemers meer uren maken, kan dat bovendien helpen om vakantiestuwmeren als gevolg van atv-dagen te verkleinen. Opgepotte vrije dagen benadelen de financiële positie van ondernemingen.

Wel zullen bedrijven en sectoren zelf moeten uitmaken waar het zinvol is om de werkweek terug te brengen naar 40 uur en waar niet. De maatregel kan bijvoorbeeld zinvol zijn als een personeelstekort er toe leidt dat orders niet kunnen worden aangenomen of innovaties vertraging oplopen.

Ook zal een eventuele loonstijging per bedrijf of sector bekeken moeten worden. Hogere lonen zijn alleen een optie als de concurrentiepositie dat toestaat.  www.vno-ncw.nl/arbeidsmarkt

6

FORUM #11/31.05.12

Kiezen voor kenniseconomie Vorige week kondigde dsm aan de komende twee jaar ongeveer 100 miljoen euro te zullen investeren in nieuwe r&d-faciliteiten in Sittard-Geleen en Delft. Deze aankondiging bevestigt dat een substantieel deel van de Nederlandse private research & development plaatsvindt in Brainport Zuid-Oost Nederland. Voor Limburg houdt deze investering een nieuw onderzoeksgebouw voor materiaalwetenschappen in op de Chemelot Campus. Daar bundelen diverse bedrijven, instituten en onderwijsinstellingen hun kennis en onderzoek op het gebied van chemie en nieuwe materialen.

Deze investeringen hebben, vanwege de samenwerking met kennisinstellingen, overheden en andere (mkb-)bedrijven een belangrijke impact op de versterking van de Nederlandse kenniseconomie, precies op de gebieden die zijn aangewezen als belangrijke topsectoren voor de toekomst.

De laboratoria, die in 2014 in gebruik worden genomen, zullen werkgelegenheid bieden aan zo’n zevenhonderd mensen in totaal waarvan 420 in Limburg. Zij zullen werken aan innovatieve oplossingen voor de grote uitdagingen waar de wereld voor staat op het gebied van energie & klimaat en voeding & gezondheid. Oplossingen die een bijdrage zullen leveren aan een duurzamere wereld.

Atzo Nicolaï, directeur van dsm Nederland en bestuurslid van lwv, verwoordde het tijdens een persconferentie als volgt: ‘Deze investeringen tonen aan dat Nederland voor dsm niet alleen de bakermat is maar ook een kennisplatform en springplank naar de toekomst’.

Ook demissionair minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie toonde zich enthousiast: ‘Dit zorgt dat Nederland in agrofood, chemie en energie tot de wereldtop blijft behoren’, aldus de minister. ‘De keuze van dsm laat zien dat Nederland de plaats is voor innovatieve bedrijven.’

Deze toekomst vereist echter wel dat Nederland competitief blijft qua arbeidskostenontwikkeling en dat volgende kabinetten blijven investeren in een goed vestigingsklimaat, in topsectoren (innovatie en fundamentele kennis), in onderwijs (met name ook in techniek) en infrastructuur. Ik ga er vanuit dat we dit terug zien in de verkiezingsprogramma’s. Anders kunnen Limburg (Brainport) en Nederland geen topspeler blijven qua kenniseconomie.

Jan Zuidam Voorzitter lwv

wandelgangen

zijn vacatures echt vacant? cda-Kamerlid Eddy van Hijum wil van minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten of die iets aan het fenomeen van de ‘spookvacatures’ gaan doen.

Dat zijn vacatures die alleen zijn bedoeld om lege winkelruiten van uitzendbureaus en lege vacature­ sites te voorkomen.

Kamp wijst er, in navolging van zijn voorganger Piet Hein Donner, op dat bedrijven niet altijd personeel op de korte termijn zoeken, maar met behulp van ‘permanente’ vacatures de stroom sollicitanten op peil willen houden. Verder vindt hij het proces van werving en selectie een private aangelegenheid. Een informatieplicht voor uitzendbureaus ten aanzien van sollicitanten 7

• SP wil Huis voor de Klokkenluiders • Dat is stap te ver • Advies- en verwijspunt voldoet beter

dijkstra

Staatssecretaris Zijlstra van Onderwijs wil buitenlandse studenten langer in Nederland houden. De schatkist kan daar groot voordeel van hebben. Als één op de veertig buitenlandse studenten na afloop in Nederland blijft werken, is het saldo van kosten en baten waarschijnlijk al positief. Blijft 20 procent, dan kan de ‘winst’ oplopen tot meer dan 700 miljoen euro per jaar.

Buitenlandse studenten moeten dan wel weten dat zij recht hebben op een extra verblijf van een jaar om een baan als kenniswerker te vinden. Veel van hen blijken daar niet van op de hoogte. Ook de contacten met het bedrijfsleven over het aanbod van buitenlandse afgestudeerden moeten worden geïntensiveerd.

Huis voor Klokkenluiders stap te ver

Onderwijsinstellingen mogen strenger selecteren om de kwaliteit van buitenlandse studenten op peil te houden. Zijlstra is wel kritisch ten aanzien van opleidingen die zich vooral richten op Duitse studenten en de Duitse arbeidsmarkt.

Want daar heeft de Nederlandse schatkist weinig aan.

Zijlstra: behoudzucht

vindt hij niet nodig. In de (vrijwillige) sollicitatiecode die wordt gehanteerd, is al opgenomen dat sollicitanten binnen enkele weken bericht moeten krijgen over afwijzing, uitnodiging voor een gesprek of in portefeuille houden van de sollicitatie.

dijkstra

erdienen aan v buitenlandse student

Van Hijum: ziet spoken FORUM #11/31.05.12

Een Huis voor Klokkenluiders moet er komen. Dat is althans de mening van sp-kamerlid Ronald van Raak die daarom een initiatiefwetsvoorstel heeft ingediend. In het ‘huis’ dat ondergebracht zou moeten worden bij de Nationale Ombudsman krijgen de klokkenluiders financiële, juridische en psychologische ondersteuning, zo is de bedoeling. Wel moet er sprake zijn van een maatschappelijke misstand. Als dat het geval is, kan de werkgever de klokkenluider niet meer ontslaan. Van Raak rekent op een Kamermeerderheid voor zijn voorstel.

Klokkenluiders hebben steun en advies nodig, zeker als ze zogenoemde ‘misstanden’ aan willen kaarten. Maar een speciaal Huis voor Klokkenluiders is een stap te ver. Weer zou er – als het huis inderdaad ondergebracht wordt bij de Nationale Ombudsman – een instantie opgetuigd worden die onderzoek gaat verrichten.

Dat kan andere, al bestaande instanties als de fiod of de milieu- en arbeidsinspectie bij hun onderzoek hinderen. Nederland telt al veel controle-instanties.

Beter is de creatie van een speciaal advies- en verwijspunt. Dat kan de klokkenluider een luisterend oor bieden, zijn aanklacht wegen, adviseren over de juiste procedures en doorverwijzen naar de juiste instanties. Geheimhouding en regie blijven dan bij de klokkenluider. Werknemer en werkgever kunnen beschadigd worden, zo leert de les rondom de Pettense kernreactor. Zorgvuldigheid moet daarom altijd voorop staan om imago en financiële schade te voorkomen bij werknemer en werkgever. 

de foto rubrieksnaam

Schapenprotest Epe, 25 mei – In een Pinksterweekend dat voor velen in het teken staat van een relaxed uitje naar het strand of een popfestival, heeft schaapherder Roelof Kuipers serieuzere dingen aan zijn hoofd. Hij trekt samen met zijn collega’s en een kudde van 450 schapen over de Veluwe.

Uit protest tegen het feit dat schaapskuddes steeds vaker worden wegbezuinigd en ingeruild voor grasmaaiers. Ook vinden de schaapherders dat ze te weinig betaald krijgen van de provincie. Als daarin niets verandert, lijkt het einde voor de beroepsgroep nabij. De situatie bij diverse andere oude ambachten is ook nijpend. Maar het grote probleem dáár is niet het geld, maar het feit dat te weinig mensen voor het vak kiezen. Alle campagnes en plannen die de ambachtseconomie een aantrekkelijker imago moeten bezorgen ten spijt.

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Rob Voss/WFA

8

FORUM #11/31.05.12

rubrieksnaam

9

FORUM #11/31.05.12

omslag

paniek

10

FORUM #11/31.05.12

om een Griekse exit?

Een Grieks faillissement is geen taboe meer. En er wordt gepraat over de terugkeer van de drachme. Een ‘Grexit’.

Nederlandse ondernemers lijken er kalm onder te blijven. ‘De situatie is gewoon nog niet te overzien.’

Tekst: Remko Ebbers, Frank den Hoed | Foto: Arcangel / Hollandse Hoogte

Een muntenhandelaar biedt een Griekse nul-euromunt aan voor 4,95 euro. Een grapje, zegt Jaco Groeneveld van het bedrijf in De Telegraaf. Ondertussen is de muntenhandelaar wel de enige die speculeert op een duurdere Griekse munt. Regeringen in de eu praten openlijk over een eventueel faillissement van Griekenland en een uittreding uit de euro. Het Internationaal Monetair Fonds (imf) is technisch voorbereid op een vertrek van Griekenland uit de eurozone, zei imf-topvrouw Christine Lagarde op 15 mei tegen de Franse televisiezender France 24.

Lagarde waarschuwde wel voor ernstige gevolgen als de Grieken de euro opgeven. ‘Het heeft consequenties voor de groei, voor de handel en voor de financiële markten. Je kunt er zeker van uitgaan dat het rommelig wordt’, aldus Lagarde.

In juni moet Griekenland een nieuwe tranche van de toegezegde eurolening krijgen, maar het voldoet bij lange na niet aan de voorwaarden. Zonder Europees geld gaat het land failliet. En wat als daarna de drachme wordt ingevoerd om het land er bovenop te helpen? De afgelopen 11

FORUM #11/31.05.12

twee jaar hebben schuldeisers en financiële instellingen zich kunnen voorbereiden. De klap wordt steeds minder groot voor de eurozone. Bedrijven die handelen met Griekse bedrijven of die er vestigingen hebben, zitten met de praktische gevolgen. Kredietverzekeraar Atradius voorspelt dat de premie voor Griekenland fors omhoog zal gaan na de invoering van de drachme. Niet alleen omdat de munt sterk gedevalueerd gaat worden, maar ook omdat de kans op sociale onrust groter wordt geacht.

afwachten ‘Of ik rekening houd met de terugkeer van de drachme?’, zegt Gerrit van der Vaart, directeur van All Transport in Rotterdam. ‘Nee, je kúnt er geen rekening mee houden.

Niemand weet hoe het gaat.’ Het bedrijf verzamelt goederen die naar verschillende bedrijven in Griekenland moeten in Rotterdam en vervoert die met Griekse transporteurs naar Athene. Daar worden de goederen verder getransporteerd naar de uiteindelijke afnemers.

Van der Vaart ziet niet veel andere mogelijkheden dan

omslag

Verrassingseffect Achter de schermen wordt de terugkeer naar de drachme al ‘gepland’ sinds het begin van de schuldencrisis in 2009. Dat zei Hartmut Grossman, de Amerikaanse topman van International Card Security, die samenwerkt met banken op Wall Street, begin deze maand tegen het persbureau Reuters. Als er een omzetting komt, wordt die zo snel mogelijk doorgevoerd. Het economisch verkeer wordt overnight helemaal stilgelegd totdat pinautomaten en banken voorzien zijn van drachmen. Het verrassingseffect moet zo groot mogelijk zijn, voor zover dat nog kan, om een kapitaalvlucht te voorkomen. Dus zo lang mogelijk volhouden dat er niets gebeurt. Voorlopig is er nog een horde: Alleen de nationale regering kan een dergelijk besluit nemen en ook daaraan ontbreekt het op dit moment in Griekenland.

afwachten. ‘Het enige wat ik kan doen is de heren experts op de televisie gadeslaan. Maar zij denken er ook allemaal verschillend over. Wie moet je dan geloven? Voor banken is het anders, voor handelaren ook, maar voor ons expediteurs geldt toch: we zien wel wat er op ons pad komt. We werken samen met een agent. Als de drachme terugkomt, spreken we maar af dat we in euro’s blijven factureren en dan verandert er voor mij niets.’

De neergang van Griekenland is al langer aan de gang dan de crisis duurt, meent Thijs van den Heuvel van het Barendrechtse bedrijf Olympic Fruit. Twintig jaar geleden begon Olympic Fruit met het importeren van pitloze olijven uit Griekenland. Nu maakt handel met Griekenland nog maar een procent uit van de omzet. Het land heeft stil gezeten, meent Van den Heuvel en heeft daardoor een achterstand opgelopen. Niet alleen bij de teelt van olijven en andere landbouwgewassen, maar ook op andere potentieel sterke punten zoals toerisme.

Een terugkeer naar de drachme zou voor importeurs wel eens gunstige gevolgen kunnen hebben. Goldman Sachs verwacht dat de drachme dan 30 tot 50 procent in waarde daalt ten opzichte van de euro. Griekse producten worden goedkoper, dus aantrekkelijker. Van den Heuvel: ‘Ik ver12

FORUM #11/31.05.12

wacht niet dat een euro-exit voor ons negatief uitpakt.

Integendeel, ik denk dat het voor ons alleen maar een positieve invloed heeft. Omdat wij niet exporteren naar Griekenland, maar importeren vanuit dat land. Zolang je met euro’s blijft betalen, zullen de Grieken daar geen hekel aan hebben. Ik denk dat het er voor de exporterende Grieken na de terugkeer naar de drachme alleen maar interessanter op wordt.’

Toch is een devaluatie niet het panacee voor een snel herstel van de Griekse economie, denkt Van den Heuvel. Het is voor hem in elk geval geen reden om de handel met het land meteen op te krikken. ‘Landen als Spanje en Italië hebben grootschalige teeltprojecten ontwikkeld en zijn daardoor dominant geworden in de levering naar de Europese markt. En je ziet zelfs een ontwikkeling naar de overkant van de Middellandse Zee, naar Marokko. Vanwege de lage arbeidskosten daar, maar ook vanwege de gunstige klimatologische omstandigheden. Daar kunnen ze ook in Griekenland niet aan tippen.’

verzekeren Het belangrijkste is dat er duidelijkheid komt, zegt JanWillem ter Avest, woordvoerder van FrieslandCampina.

Geuro

Een staat wordt niet geliquideerd zoals een bedrijf.

Er komt geen curator die de Acropolis veilt om toch iets terug te krijgen voor de schuldeisers. De crediteuren moeten geheel of gedeeltelijk verlies op hun investering nemen. In een gunstiger geval moeten ze langer op hun geld wachten. Het faillissement van Argentinië tien jaar geleden was bijna de ondergang van het baggerbedrijf Boskalis omdat openstaande rekeningen niet meer werden betaald.

De reputatie van de staat die zijn verplichtingen niet nakomt krijgt een stevige deuk. Niemand zal geld aan Griekenland lenen na een bankroet, dus het land moet zijn beleid daarna volledig uit belastinginkomsten financieren. En hoewel de schuldenlast meteen wegvalt betekent dat vrijwel altijd bezuinigen en lastenverzwaringen. Doorgaans is één van de maatregelen het devalueren van de munt, maar zolang Griekenland nog de euro heeft, kan dat niet.

Een eigen munt en toch weer niet. De Deutsche Bank heeft een eerder voorstel voor een Griekse ‘europauze’ verder uitgewerkt en komt met de ‘geuro’. Griekenland krijgt daarbij tijdelijk een eigen munt voor binnenlands gebruik naast de euro. De regering kan er bijvoorbeeld ambtenaren, leraren, verpleegkundigen en uitkeringen van betalen. Het land kan met de geuro een eigen financieel beleid voeren (devalueren) zodat Grieken concurrerender kunnen produceren. De Grieken moeten zich in dat voorstel wel verplichten om terug te keren naar de euro zodra de economie weer op de rails is. De geuro verhindert dus niet dat Griekenland zijn begroting op orde moet krijgen.

De zuivelmultinational is al sinds 1929 aanwezig op de Griekse markt. Haar merk Noynoy heeft er een naamsbekendheid van 100 procent, verklaart FrieslandCampina trots op de eigen website. ‘Wij hebben niet zo heel veel last van de crisis’, zegt Ter Avest, ‘zuivel is toch een eerste levensbehoefte en Noynoy is het grootste zuivelmerk op de Griekse markt.’ In Griekenland wordt zowel lokaal geproduceerde melk als Nederlandse melk(producten) verwerkt en verkocht. Allemaal onder het Noynoy-merk.

Een terugkeer van de drachme heeft geen schokkende gevolgen voor de bedrijfsvoering van de multinational, verwacht Ter Avest. ‘Zaken zoals lonen en arbeidvoorwaarden worden lokaal geregeld. Het enige is wel dat we op de handel met Griekenland valutarisico’s gaan lopen die we moeten verzekeren. Net zoals we dat doen voor andere landen buiten de eurozone, dat is het normale treasurybeleid. Het grootste probleem is dat niemand weet in welke vorm een eventueel faillissement gaat komen. Ik verwacht niet dat het voor ons erg ingewikkeld zal worden. Misschien wel belangrijker dan de vraag wel of geen drachme, is dat er duidelijkheid komt: De markt moet tot rust komen.’

Waar importeur Van den Heuvel en transporteur Van der

Vaart met zorg naar kijken is de situatie van de Grieken na een faillissement en terugkeer naar de drachme. Zolang lokale Griekse producten met drachmen betaald moeten worden, is het leed te overzien. Maar geïmporteerde goederen worden stervensduur. Schulden in euro’s moeten terugbetaald worden in gedevalueerde drachmen.

Thijs van den Heuvel: ‘Grieken met een gezond verstand zien natuurlijk ook dat er sprake is van een glijdende schaal, een drama. We zijn met z’n allen enthousiast in het Europese verhaal gestapt en zolang het noorden en zuiden niet uit elkaar worden getrokken, zullen we elkaar in leven moeten houden. Iemand in Nederland die meer verdient, draagt ook meer bij aan belastingen. Is dat erg? Het is maar hoe je het bekijkt.’

Een beetje medelijden is inderdaad wel op zijn plaats, vindt Van der Vaart. ‘Wij Nederlanders hebben een negatieve kijk op Griekse mensen. Dat is absoluut niet terecht.

Je hoort vaak dat Grieken luie mensen zijn, geen belasting betalen, lekker van onze centen in de zon zitten, maar zo is het absoluut niet. Het leven valt in Griekenland op dit moment niet mee.’ 

13

Lees ook ‘Alles in dit land staat stil’ op pagina 26

FORUM #11/31.05.12

pascal rossignol / reuters

Faillissementsverkoop?

& dochter Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam Van der Linde Lingerie activiteit

Verkoop van lingerie en badmode vestigingsplaats Berkel en Rodenrijs, Bleiswijk, Rotterdam aantal medewerkers 16 opgericht 1903 eigenaren

Rafke van der Sleen, Marja van der Linde

14

FORUM #11/31.05.12

‘We lachen hier de hele dag’ Rafke van der Sleen runt samen met moeder Marja een miniketen van lingeriezaken in de regio Rotterdam. Ze geniet van haar werk. Maar er zijn ook mindere tijden geweest.

‘Ik heb momenten gehad dat ik ’s avonds jankend thuiskwam.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Jeroen Poortvliet, familie Van der Linde

Rafke van der Sleen (40)

Marja van der Linde (65)

‘Ik heb een tijdje voor mezelf gewerkt. Want ik wilde mezelf bewijzen.

Maar toen mijn moeder borstkanker kreeg en vroeg of ik wilde terugkomen, heb ik die kans met beide handen aangegrepen. Ze is er een jaar tussenuit geweest. In die tijd stond ik er alleen voor. Moest ik zelf beslissingen nemen. Ik heb er onwijs veel van geleerd. Maar ik heb ook momenten gehad dat ik ’s avonds jankend thuis kwam. Dat was heavy hoor!’

‘Mijn moeder ging na dat jaar verder waar ze was gebleven. Ik heb haar toen gezegd: ‘Als je het weer volledig van mij overneemt, ga ik weg.

Want wat doe ik hier dan nog?’ Het was heftig. Maar het is ook heel goed geweest. We hebben in die periode goed leren samenwerken.

M’n moeder heeft me haar vertrouwen gegeven. En ik ben wat voorzichtiger geworden. Rustiger.’

‘We hebben het leuk samen, lachen de hele dag. Maar we hebben zeker ook momenten van strijd. Toen ik in de zaak kwam, wilde ik alles anders. Achteraf heb ik weleens gedacht: hoe haal je het in je hoofd?

Maar na mijn komst zijn er wel dingen veranderd. Bijvoorbeeld in de omgang met het personeel. Als iemand vrij vroeg, was het antwoord vroeger altijd: ‘Goed hoor’. Niemand schreef iets op, alles ging in goed vertrouwen. Personeelsdossiers hadden we niet. Laat staan dat we functioneringsgesprekken voerden.’

‘Ik ben nu de drijvende kracht achter het bedrijf. Mijn moeder geeft steeds meer uit handen. Ze is 65. Maar ze gaat zeker nog niet stoppen.

Maar wat als het wèl zover is? Ik zal het missen als ze niet meer bij me binnenloopt om me af te vallen, op me te vitten. Ja, dat komt nu echt voor. Komen er spulletjes binnen. Gaat de doos open, zegt ze: ‘Nou, dat kunnen we net zo goed gelijk in de uitverkoop gooien, want dat verkopen we nooit.’

‘Ze heeft weleens gelijk. Maar ook weleens niet. En dan komt ze daar ook eerlijk voor uit. Ik ben vrij extreem, vind alles leuk. Voor haar is het af en toe wel slikken. Zoals toen ik lingerie van Marlies Dekkers wilde gaan verkopen. Zij zag er niets in. Ik was gek, ze zou het verlies wel verrekenen met mijn loon. Maar ze kwam er naderhand wel op terug.’

‘Ik wil naast mijn werk ook een leuk leven, zei Rafke toen ze bij me in de zaak kwam. Dat was wel even slikken. Ik dacht dat je dag en nacht moest werken om de zaak overeind te houden. Maar de cijfers wijzen anders uit. Rafke doet haar werk afstandelijker. Ze is rechtlijniger.

Behandelt iedereen op dezelfde manier. Maar er zijn nu eenmaal mensen die als je ze hard aanpakt denken: pokkenwijf!’

‘Ik heb m’n werk altijd op gevoel gedaan. Ik kocht alleen maar iets in als ik het echt mooi vond. Rafke doet het anders. Zij koopt in op basis van de cijfers.’

‘Ik ben er bij als de bestellingen binnenkomen en worden uitgehangen. Dan moet ik echt uitkijken dat ik niet continu roep: ‘Oh mijn god, wat nou weer…’ Maar ik begrijp het ook wel weer: ik kan onmogelijk alles mooi vinden wat iemand van 30 jaar mooi vindt.’

‘Natuurlijk zint mij weleens iets niet. Bij mijn personeel heb ik er minder moeite mee om erover te beginnen. Bij Rafke vind ik het moeilijk, omdat zij óók mijn kind is. Maar het lukt me niet mijn ongenoegen te verbergen; ze ziet het toch wel aan mijn gezicht. Ik heb me op een gegeven moment gerealiseerd hoe vervelend dat is en dat ik alles ook wat positiever zou kunnen benaderen. En dat pakt goed uit.’

‘We moeten nog praten over hoe we nu verder gaan. Vorige week was Rafke jarig. Ik heb haar toen een brief gegeven. Daarin heb ik geschreven dat we veel lachen en dat ze heel goed is omgegaan met mijn ziekte. Ik heb mijn waardering voor haar uitgesproken. En haar uitgenodigd samen met mij een dag uit te gaan om over de zaak te praten.

Die dag sluiten we dan af met een etentje. En dan krijgt ze ook iets moois van me.’

‘Rafke is nu 40, een mooi moment om haar het roer te laten overnemen. Maar ik weet nog niet hoe. Ik moet er zeker van zijn dat ze echt met de zaak verder wil. Ze heeft zoiets van: ga jij maar weg, dan zal ik het je weleens laten zien. Maar ik wil graag dat ze het laat zien als ik er nog ben. Ik heb het idee dat ik nog heel veel doe. Regelmatig denk ik: Mijn god, wat gebeurt er als ik er niet meer ben?’

15

FORUM #11/31.05.12

actueel

POLEN: DE STERKE MAN VAN EUROPA? EK-voetballand Polen is de krachtpatser van Europa met een groei van 2,7 procent. De transformatie van een grauw Oostblokland naar de financiële spil van de regio lijkt bijna voltooid.

Warschau is zelfbewust. En grijpt zelfs de wankele eurozone onder de armen.

Tekst: Walter Devenijns, Remko Ebbers | Foto: China Foto’s / Getty Images

16

FORUM #11/31.05.12

De sterkste man van Polen: letterlijk. Vijf keer won de Pool Mariusz Zbigniew Pudzianowski de wereldtitel

Voetballiefhebbers kunnen op weg naar de Oranje Camping een blik werpen op de bouw van de 54-verdiepingen hoge Zlota44 Tower in Warschau. Dit ‘paleis’ met marmer, tropisch hardhout, verhoogde plafonds, kristallen luchters en een hondenuitlaatservice is ontworpen door de Pools-Amerikaanse toparchitect Daniël Libeskind. Een derde van de appartementen is verkocht, terwijl de verkoopprijs van ruim 7.000 euro per vierkante meter al gauw twee keer zo hoog is als een toch al relatief duur appartement in het centrum.

De Zlota44 Tower is het nieuwe kenmerk van de hoofdstad Warschau.

Het feit dat de Poolse regering bijna 6 miljard euro uitleent aan het imf-noodfonds om de eurozone te kunnen steunen, is een ander kenmerk geworden van een natie die zich economisch sterk voelt.

En terwijl in Nederland de discussie over dronken Polen en de zogenoemde moe-landers opflakkert, eren ABN-Amro-economen Polen met de titel Sterkste man van Europa. ‘Onze economen zijn voor dit rapport juist op zoek gegaan naar positieve uitersten’, schrijft Joop Wijn, voormalige staatssecretaris en huidig abn-Amro-bestuurder, in het voorwoord van Speuren naar sterren. De analisten richten zich onder meer op landen die het in ‘winterachtige tijden bovengemiddeld goed doen’. Polen steekt er zeker bovenuit. Sinds het begin van de 17

FORUM #11/31.05.12

jaren negentig groeit de economie na een shocktherapie en dankzij een liberaal economisch beleid. In 2004 volgt een nieuwe oppepper. Polen wordt lid van de Europese Unie, waarna het land toegang krijgt tot de Brusselse subsidiepot. Met de 67 miljard euro uit de eu-structuurfondsen hervormt het land de infrastructuur en economie.

Terwijl de West-Europese economieën in 2009 na de kredietcrisis kennismaken met een krimpende economie, blijft Polen als enige binnen Europa overeind met positieve cijfers. De Poolse export bereikt vorig jaar een record; de bevolking geeft het geld in de winkels ongegeneerd uit. De kredietverlening groeit in het afgelopen jaar met dubbele cijfers. De omvang van de middenklasse – met een maandinkomen van omgerekend 1.400 euro per persoon – verdubbelt zich in tien jaar tijd. Het inkomen per hoofd van de bevolking verviervoudigt zich tussen 1995 en 2011.

walhalla?

De Polen geven hun geld makkelijk uit. Je weet maar nooit wanneer het slechter wordt, is de argumentatie. Het is ook die grote binnenlandse consumptie die Polen voor een groot deel heeft gered van de recessie. Niet voor niets bezit de Frans-Nederlandse vastgoedbelegger

bill greenblatt / getty images

actueel

Unibail-Rodamco rondom Warschau vier megawinkelcentra met huurders als Peek&Cloppenburg, Zara, h&m en G-Star. In 2010 exporteerde Nederland 8,5 miljard euro naar Polen. Dat is evenveel als de gezamenlijke uitvoer naar China, Brazilië en India.

De Nederlandse ondernemer heeft het land al lang ontdekt. Sinds het begin van de jaren negentig, als het communistische regime net plaats heeft gemaakt voor een prowesterse regering, is het land populair als lagelonenland. Zo verhuist Philips zijn lampenfabriek voor een belangrijk deel naar Polen. Nederlandse bedrijven doen een groot deel van de investeringen in Polen, al wordt daar ook Toyota toe gerekend, dat een motorenfabriek opzette vanuit de Nederlandse vestiging. De Poolse minister van staatsbedrijven en privatisering Mikolaj Budzanovski is trots op de aanwezigheid van elektronicabedrijven en van autobouwers als Opel, Volkswagen en Toyota. ‘Polen is de grootste exporteur van witgoed in Europa. Niet omdat de Poolse merken zo goed bekend staan, maar omdat buitenlandse merken hun producten graag hier willen produceren.’

Is Polen het nieuwe economische Walhalla? Nee, natuurlijk niet. Het begrotingstekort is hoog, waardoor het land afhankelijk is van buitenlandse financiers (2011: 5,5 procent). De munt, de zloty, wordt regelmatig gedevalueerd. Dat houdt investeerders geïnteresseerd, maar het aflossen van de buitenlandse euro- of dollarschulden wordt lastiger.

Wel wil de regering het begrotingstekort dit jaar terugbrengen tot onder de 3 procent. De staatsschuld is te hoog, vindt Polen, maar het 18

FORUM #11/31.05.12

Bloeiende handel Al jarenlang is Nederland de grootste buitenlandse investeerder in Polen. De financiële sector liep aanvankelijk voorop, maar inmiddels is de Nederlandse portefeuille zeer divers. Die investeringen vertalen zich ook in de handel tussen beide landen. Zowel de export als de import verdubbelde sinds 2004, het jaar dat Polen toetrad tot de Europese Unie. In 2010 is Polen opgeklommen naar de zesde plaats op de lijst van Europese landen waarmee Nederland zaken doet. Met een exportwaarde van 7,4 miljard euro is Polen nog belangrijker dan Rusland (5,6 miljard), China (5 miljard) en Turkije (4,5 miljard).

percentage (bijna 55 procent) is vergeleken met veel landen van de eurozone relatief laag.

eu-steunfondsen Hulp bij de saneringsmaatregelen krijgt Polen door het blijven ronken van de economische motor. Die zal dit jaar rond de 2,5 procent uitkomen, een plus die de Nederlandse economie al een tijdje niet meer heeft laten zien. Die motor wordt gevoed door steeds kapitaalkrachtiger burgers, die steeds vaker werken bij de buitenlandse bedrijven in West-Polen. Dicht bij de Duitse grens waar de infrastructuur veel beter is dan in het westen van het land. En dan zijn er nog de Europese stimuleringsfondsen voor infrastructuur, die tot 2015 zijn toegekend.

‘Natuurlijk krijgen we daarna ook nog eu-fondsen voor infrastructuur’, zegt Diominik Radziwil, onderminister van Financiën, alsof er geen financiële crisis is. ‘Kregen Spanje en Italië niet ook vijftig jaar Europese steun?’

Ondertussen werkt het land hard om zijn huidige positie als financieel centrum van de regio uit te bouwen. Een positie die de staat kracht probeert bij te zetten door de komende privatiseringsronde helemaal via de Poolse beurs te laten verlopen. Eind deze maand wordt in Warschau de tweedaagse Centraal- en Oost Europese Beursgangtop gehouden, bedoeld om investeerders te lokken. Gastheren zijn de Poolse beurs, het ministerie van Financiën en het ministerie dat verantwoordelijk is voor staatsbedrijven en privatiseringen. 

rubrieksnaam

advertentie

19

FORUM #11/31.05.12

achtergrond

‘Ondernemen is hier veel leuker’ Op een trotse tweede plaats van de wereldwijde lijst van beursgangen staat de Warsaw Stock Exchange. Warschau is het financiële centrum van Centraal-Europa en oogst bewondering van omliggende landen.

Allemaal naar Warschau?

Tekst: Remko Ebbers

De beursvloer is altijd een tegenvaller voor wie is opgegroeid met Amerikaanse films.

Vrijwel nergens bepalen wild gebarende yuppen die luid roepend en met zweet op het voorhoofd pakketten aandelen verhandelen nog de sfeer. Maar het lege zaaltje ter grootte van een fiks schoollokaal dat de Poolse beursvloer is, contrasteert wel heel hevig met het idee van een levendige aandeelhandel. Een beetje uit het midden, tegen een stukje muur staat eenzaam een klein plateautje van houtfineer met een bel die aan het begin en einde van de werkdag wordt geluid. Gelukkig is er een lichtkrant die de waarde van de aandelen laat zien (weinig bekende bedrijven, veel rode cijfers). Hier zijn vorig jaar 117 beursintroducties geweest, 124 meer dan in Amsterdam, waar zeven fondsen van de beurs werden gehaald.

De Warsaw Stock Exchange stond aan het einde van 2011 op een trotse tweede plaats van de wereldwijde lijst van beursgangen 20

FORUM #11/31.05.12

(ipo’s), tussen de Chinese Shenzhen Stock Exchange (226 ipo’s) en de Australian Securities Exchange (93 stuks). Aan de beurs staan 433 fondsen genoteerd. In Amsterdam zijn dat er 125.

Voor de regio is de beurs een baken naar de toekomst. Niet alleen Poolse, maar ook bedrijven uit omliggende landen staan genoteerd. Slowaakse, Baltische en vooral Oekraïense. ‘Wij zijn een goede plek voor bedrijven uit omliggende landen omdat er daar veel minder geld beschikbaar is’, verklaart Ludvik Sobolewski, ceo van de beurs in Warschau.

‘Vergeleken met beurzen in bijvoorbeeld West-Europa, is een beursgang hier goedkoper, het verbetert je zichtbaarheid op de markt en de kans op financiering is minstens zo groot.’

mont blanc Het beursgebouw ligt even buiten het historische centrum van Warschau, in het deel van

siegfried layda / getty images

peter menzel / hollandse hoogte

De kleine beursvloer wordt vooral gebruikt voor bijeenkomsten. De echte handel vindt achter het computerscherm plaats

de stad waar op loopafstand van elkaar ook de meeste ministeries te vinden zijn. Het is een mix van Oostblokbetonbouw, gemengd met restjes vooroorlogse panden en postcommunistisch beton-en-staal. Toen het een jaar of twaalf geleden werd neergezet was het beursgebouw een wonder van moderniteit. Die glans is er wel vanaf. De heisa die er toen om werd gemaakt, kwam ook doordat het land een echt beursgebouw kreeg. Daarvoor zat het in het voormalige hoofdkantoor van de Poolse communistische partij (sic), vlakbij. In dat gebouw huist nu onder andere een Ferrari-dealer en een winkel van het horlogemerk Mont Blanc. Ertegenover, voor Club Hustler, staan twee groene gepimpte Bentley Continental coupés.

De Poolse regering werkt hard om de beurs voort te stuwen in de vaart der volkeren.

‘Wij steken veel tijd in het internationaal promoten van de Poolse financiële markt’, zegt staatssecretaris voor Treasury (staatsbe21

Marx, Engels en Lenin, kan na de overgang naar de markteconomie vertaald worden in Markt, Engels (de taal) en Lenen

drijven en privatisering) en voormalig investment banker Pawel Tamborski in het veel te warme ministeriegebouw met muren vol ingelijste oude aandelen. ‘Daarmee willen we een kapitaalmarkt creëren voor de hele regio. We maken zelfs een speciale Oekraïne-index voor bedrijven uit dat land.

Het is vrijwel onmogelijk om via de beurs van Kiev buitenlands kapitaal aan te trekken, vandaar dat die, vooral West-Oekraïnse, bedrijven hier komen. Hun alternatief is de Russische beurs.’ Behalve financiële argumenten, ziet Polen ook een geopolitiek belang bij het aanhalen van zoveel mogelijk banden met het buurland om Russische aspiraties in de regio in te dammen.

Dat de huidige privatiseringsronde van 277 bedrijven helemaal via de beurs gaat, zal de beurscijfers behoorlijk ten goede komen.

Maar om echt mee te tellen moet de beurs ook buitenlands kapitaal aan kunnen trekken.

‘Aandelen kopen is een nationale hobby van FORUM #11/31.05.12

Hoe groot is de beurs in Warschau?

Met 433 noteringen, waarvan veertig van buitenlandse bedrijven wordt er aan de beurs van Warschau dagelijks 244 miljoen euro omgezet.

Naast de ‘gewone’ beurs kent de beurs van Warschau ook een speciale mkb-beurs met 375 noteringen. Zeven daarvan zijn buitenlands.

De helft van de bedrijven aan de beurs van Warschau is ook genoteerd op een andere beurs.

Op de obligatiebeurs staan naast staatsleningen ongeveer honderd noteringen, zes uit buurlanden. Daaronder ook lokale en regionale overheden.

Bron: wse, beurs van Warschau

peter menzel / hollandse hoogte

Peter Hirth/laif/ hollandse hoogte

achtergrond

De bel op de beursvloer is symbolisch, het begin en eind van de beursdag schalt via een elektronische Het compacte historische centrum is na de oorlog

gong door de ruimte. De handelaren in het

herbouwd en is een toeristische trekpleister

beursgebouw kunnen 24 uur per dag doorgaan

Mkb-beurs Een beetje weggestopt op de begane grond is het beursvloertje van NewConnect, de speciale beurs voor startups en kleine bedrijven. Het is een kleine kopie van de ‘echte’ beurs, met dit verschil dat de koersen hier meer groen dan rood zijn. ‘Het is de speeltuin voor kleine bedrijven’, zegt beursdirecteur Ludwik Sobolewski. ‘De toegangseisen zijn minimaal, de garanties voor de investeerder ook. Het is een beetje een casino. Voor de kleine bedrijven is dit belangrijk. Zo kunnen ze wennen aan de beurs. Zodra hun omvang groot genoeg is, mogen ze naar de echte beurs. Sinds de oprichting in 2007 is een twintigtal bedrijven naar boven gegaan.’

22

de Polen’, zegt de minister van Treasury, Mikolaj Budzanowski. ‘Een vijfde van de beursomzet komt door particulieren.’ Hij hoopt op Arabische en Chinese investeerders, die een welkome afwisseling zijn in de vooral lokale handel.

Het is maar de vraag of het grootkapitaal erg geïnteresseerd is in het komende aanbod van hotels, transportbedrijven en veefokbedrijven. In een aantal bedrijven, uiteindelijk 45, houdt de staat voor onbepaalde tijd een controlerend aandelenpakket. Soms is dat 51 procent, maar in geval van het oliebedrijf Naftoport is 1,28 procent van de aandelen genoeg.

Laten die gecontroleerde bedrijven zich precies in de sectoren bevinden waarvoor op de beurs de meeste waardestijging is: energie, banken, verzekeringen, telecom, en olie en gas. De rest van de aandelen (in sectoren als chemische industrie, projectontwikkelaars en horeca) maakt elk nog geen 1 à 2 procent

FORUM #11/31.05.12

van de totale beurswaarde uit.

Hoewel er grote schommelingen zijn, heeft de beurs weinig invloed op de economie en zeker niet op de investeringsvoornemens van bedrijven. Terwijl de economie groeide, daalde de beurs vorig jaar met 18 procent.

monopoly ‘Wij kijken net als iedereen hier naar de consument en de concurrent. Niet naar de beurs’, zegt Gerben Klein Nulent, ceo van het Nederlandse farmaceutische bedrijf Mediq. Klein Nulent, moet lachen om het ‘zichtbaarheidargument ‘ dat volgens de beursdirecteur een reden kan zijn voor een beursgang. ‘Dat lijkt op het spelen van monopoly’, zegt hij grijnzend. ‘Naamsbekendheid zou ik op andere manieren stimuleren.’ Klein Nulent verdeelt zijn week over Nederland en de Mediq-dochter acp Pharma in Polen. acp was genoteerd in Warschau, maar ging een aantal jaren gele-

Een Ferrari kijkt uit de ramen van het voormalige hoofdkwartier van de Communistische partij aan de drukke straat, die van de historische stad,

leszek szymanski / anp

column scheer

door het naoorlogse regeringscentrum naar de

jeroen poortvliet

buitenwijken met bedrijventerreinen gaat

Inhaken Menig vrouw en voetbalhater zal het met mij eens zijn: het ek wordt weer vier weken van ergernis. Dat begint bij de massale verkleedpartij. Ik dacht dat we hadden afgesproken dat carnaval beperkt blijft tot een paar dagen in februari, en dan geconcentreerd in het zuiden des lands. Maar op de tribune en thuis op de bank moeten we allemaal in oranje. Ik zal er zelf ook aan moeten geloven, want je bent je leven niet zeker als je niet meedoet.

Straks komen ze erachter dat ik kwart Duitser ben…

Complete straten worden ondergedompeld in oranje. Soms zie je een huis dat niet meedoet aan de gekte. Daar woont waarschijnlijk die enge man die met niemand contact heeft. Of dat allochtone gezin dat maar niet volledig wil integreren. En dat de komende weken schele hoofdpijn krijgt van die overdosis oranje en ’s nachts niet kan slapen van het geklapper van de vlaggetjeslijnen.

Op tv en in de krant word je doodgegooid met geinige inhaakadvertenties, vol geschminkte figuranten die net doen alsof ze naar een tv kijken waarop Nederland net heeft gescoord. Ik begrijp best dat bedrijven een graantje mee willen pikken van het ek, maar het is zo veel en zo voorspelbaar.

den van de beurs. ‘De notering had voor ons geen nut’, zegt Klein Nulent. ‘Wij kunnen net zo goed geld ophalen via de Nederlandse beurs.’ De zichtbaarheid van het bedrijf heeft er niet onder geleden. acp is één van de grootste concerns op de Poolse farmaceutische markt met groothandels en apotheken.

‘Ondernemen is hier veel leuker dan in Nederland. Ik raak veel meer geïnspireerd door de Polen. Zij zijn enthousiast, optimistisch en willen er voor gaan. In Nederland zijn we een beetje verwend. Dat is de wet van de remmende voorsprong.’ 

Vluchten kan niet meer. Ik ken iemand die het liefst in zijn eentje voetbal kijkt in de kelder. Zijn vrouw mag hooguit koffie en bier op de trap zetten en niet verder komen, want er is altijd het risico dat zij voor het beeld loopt op een cruciaal moment. Zo solitair ben ik niet. Bovendien hebben mijn buren een beamer in huis, en dat kijkt wel zo prettig.

Dus bereid ik mij voor op het commentaar van mensen – vaak vrouwen – die eigenlijk niks met voetbal hebben en toch mee willen doen. ‘Wie speelt er tegen wie? Wie zijn die blauwe shirts? Die ene is wel een lekker ding. Hoe lang duurt het nog? Hé, nu spelen ze de andere kant op. Wat is buitenspel? Welke ruit? Hoe lang duurt het nog?’ En tot slot, als we er toch weer zijn ingetuind: ‘Ach, het is maar een spelletje.’

Paul Scheer

23

FORUM #11/31.05.12

vijf vragen aan

frans lavooij

‘Oekraïne is geen abnormaal afwijkend land’ Je kunt zakelijk scoren in Polen én Oekraïne. Dat was de boodschap van een paginagrote advertentie. Een van de afzenders is het Nederlands-Oekraïense Centrum voor Handelsbevordering (NOCH). Voorzitter Frans Lavooij wijst met het naderen van het ek op groeimarkt Oekraïne. ‘Je moet een langetermijnvisie hebben.’

Staat Oekraïne niet gelijk aan politieke onrust, corruptie en een moeilijke markt?

‘Niet zo heel lang geleden stond Oekraïne redelijk hoog op de lijstjes van ondernemers.

De grootste handelsmissies gingen naar dat land. Ik was er zelf ook bij als leider van zo’n handelsdelegatie. Soms telde een delegatie wel tachtig deelnemers. Zeker na de ‘Oranje’ omwenteling in 2004 (waarbij een zittende president onder druk van het volk moest opstappen; red.) wist iedereen de Oekraïne te vinden. Als de situatie ineens verandert, en je hebt daar als ondernemer ondertussen echt geïnvesteerd, dan kun je niet zeggen; ik breek de boel af. Je moet een langetermijnvisie hebben.’

24

Maar waarom dan een advertentie?

‘Onze advertentie sluit mooi aan op het Europese Kampioenschap dat in Polen, maar ook in de Oekraïne wordt gespeeld. We sluiten aan bij de sportieve belangstelling met het doel aandacht te krijgen voor de zakelijke kant van de twee landen.’

Dus het land valt mee?

‘Het is geen land dat abnormaal afwijkt van veel andere landen. Het is groot. Je moet weten; het is ook een heel jong land dat pas twintig jaar zelfstandig is. De economische en politieke structuren zijn nog niet altijd zo volwassen als je eigenlijk zou willen. Maar dat geldt voor meer landen in de wereld. Ik handel in elk geval al twintig jaar met dat land. Wat belangrijk is, is dat je werkt met betrouwbare partners. Die kunnen je vertellen hoe het land reilt en zeilt. Met een puur Nederlandse houding kom je er niet.’

Valt er voor Nederlandse bedrijven veel te ondernemen in Oekraïne?

‘Er wonen in Polen en Oekraïne 84 miljoen consumenten. Het zijn groeimarkten met veel potentie.’

‘Er zijn al Nederlandse ondernemers actief in Oekraïne. We hebben zelf vijftig Nederlandse

FORUM #11/31.05.12

leden, allemaal bedrijven die in de Oekraïne werken. Dat kan een bedrijf zijn dat de ict heeft uitbesteed in het land, of bedrijven die grondstoffen winnen. Of ze doen aan afvalverwerking, energiebesparing of waterwinning. Het is een heel breed scala.’

Wat doet u zelf in de Oekraïne?

‘Ik ben medeaandeelhouder van een Oekraïense koffieproducent die naast de branderij ook een keten van koffiehuizen heeft. Het merk heet Galca en bestaat al bijna tachtig jaar.

Het hoofdkantoor staat in Lviv. We zijn de Douwe Egberts van het land. We hebben koffiehuizen zoals je die in Wenen kan vinden.

Galca kun je ook vinden in Wit-Rusland, Moldavië, Letland en Litouwen. Er bestaat behoefte aan zo’n dergelijke koffieplek, waar moeders met hun dochters koffie drinken. De lokale bakkers zorgen voor de taartjes en cakes. Het is een vorm van luxe die de mensen twintig jaar geleden niet kenden.’

‘Het is jammer dat Nederland niet in Lviv speelt, waar we drie koffiecafés hebben. Nu komen er de Denen en de Duitsers. We hebben al extra koffie gebrand.’  Tekst: Walter Devenijns | Foto: Ton Poortvliet

uitspraken

‘Ik kan niet veinzen. Als ik iemand een ongelooflijke zak hooi vind, kun je de ergernis van mijn gezicht schrapen.’

Minister Edith Schippers van Volksgezondheid, Volkskrant Magazine van 19 mei

‘Ik ga niet toelaten dat een aantal mensen met prehistorische opvattingen de toekomst van de partij bepaalt.’

Tofik Dibi, kandidaat-lijsttrekker GroenLinks, AD van 19 mei

‘Ik heb een vrouw en drie kinderen, een privéleven en, vooral: tijd. Ik vind het zo’n onzin als mensen zeggen dat ze het druk hebben.’

Dirk-Jan Stoppelenburg, ceo kledingmerk Gant, FD Persoonlijk van 19 mei

‘Ik ben begonnen met roken omdat ik het niet eens was met het rookverbod voor de horeca.’

PVV-Kamerlid Fleur Agema, Elsevier van 19 mei

‘Je kunt de PVV wel kapotregeren, maar niet de onderliggende woede en het onbehagen.’

Diederik Samsom in HP/De Tijd van juni

‘Mensen vinden houvast in hun geloof, maar ik wil lekker geen houvast. Ik wil graag denken dat alles kan.’

Modeontwerper Iris van Herpen in HP/De Tijd van juni

‘Mensen zijn tot op zekere hoogte allemaal knoeiers.’

Managementgoeroe Ben Tiggelaar, NRC Handelsblad van 19 mei

‘De elite heeft van de politiek een supermarkt gemaakt waarin burgers kunnen kiezen uit voorverpakte producten. Het zou een werkplaats moeten zijn waar mensen mee bouwen aan hun eigen samenleving.’

SP-Kamerlid Ronald van Raak, NRC Handelsblad van 19 mei

25

FORUM #11/31.05.12

belrondje

‘Alles in dit land staat stil’ Griekenland houdt zijn adem in nu er nieuwe verkiezingen zijn uitgeschreven.

Wie maakt er daarna de dienst uit en wat gaat er gebeuren? Een faillissement, een exit uit de euro? Of niet. Hoeveel zorgen maken Griekse ondernemers zich?

Tekst: Jessica Maas | Foto’s: Holland Inn, Aspida Maritime Security, Salonica International Consultancy

Elisabeth Werter / Salonica International Consultancy / Thessaloniki

‘Complete ramp’ ‘Hier weg gaan, doe ik niet. Dat heb ik al besloten. Ik woon hier al meer dan twintig jaar. Door de crisis is mijn aantal Griekse klanten flink terug gelopen, ze kunnen me simpelweg niet meer betalen.’

‘We zitten nu in een erg vreemde situatie. We hebben geen regering, ik had echt gehoopt dat ze eruit zouden komen. Maar weer gaat het partijbelang voor het belang

Aristotelis Thomopoulos / Holland Inn / Thessaloniki

‘Optimistisch’ ‘We bevinden ons nu in een vreemde situatie. Alles in dit land staat nu stil, in afwachting van de verkiezingen. Ook in de toeristische sector. Boekingen worden uitgesteld.

Toeristen – uit met name West-Europa – wachten de situatie af. 2012 wordt voor ons een moeilijk jaar. Veel hotels staan te koop, maar niemand koopt nu iets.’

‘Ik ben zelf optimistisch. Met hard werken komen we er boven op. We zijn niet het enige land dat ooit door een

crisis is geraakt. Ik verwacht dat het toerisme snel weer zal aantrekken.’

‘Wat er met de verkiezingen gaat gebeuren, is moeilijk te voorspellen. De oude regering heeft veel fouten gemaakt, maatregel na maatregel is genomen zonder de gewenste effecten. Natuurlijk moeten we binnen de eurozone blijven, dat is een discussie die we al gevoerd hebben bij de invoering van de munt. De euro heeft ons hoge inflatie gebracht, maar we zullen het daar nu mee moeten doen.

Het heeft geen zin om dat debat nog keertje over te doen.

En zo denken veel ondernemers.’

Panos G. Moraitis / Aspida Maritime Security / Marousi

‘Grote zorgen’ ‘De crisis heeft ons bedrijf gelukkig niet zo hard geraakt.

De helft van onze klanten komt uit het buitenland. We verzorgen de beveiliging van schepen. Een onderwerp dat de afgelopen jaren door de toenemende piraterij erg actueel is geworden. Maar de crisis raakt uiteraard iedereen in dit land. Een stabiel framewerk ontbreekt. Alles wat er nu gedaan wordt, is té weinig, té laat. Het pessimisme in het land is enorm. Het aantal zelfmoorden – tot voor-

26

van het land. Veel Grieken zien Europa als de grote boosdoener. Het is ook eenvoudiger om een ander schuld te geven. Daarom doet Syrizia, de linkse partij die het akkoord met Europa wil openbreken, het zo goed maar ze komen niet een alternatief. Ze schreeuwen vooral. Daar kan ik me enorm over opwinden. Wanneer we de euro kwijtraken, dan is de ramp compleet. De banken gaan failliet, salarissen worden niet uitbetaald – ook niet van de politie. Er kan zo een burgeroorlog uitbreken. Een doemscenario, maar de Grieken zijn een emotioneel volkje, ze kiezen niet met hun verstand maar met hun

FORUM #11/31.05.12

heen een van de laagste van Europa – groeit hard.’

‘Als we ook nog de euro verliezen… Ik geloof niet dat dat gaat gebeuren. Het zet ons vijftig jaar terug in de tijd. Het zou ons isoleren van de buitenwereld, de armoede, de criminaliteit schieten dan omhoog en veel mensen zullen het land verlaten. Nu al zien we een verdubbeling van de immigratie naar Duitsland. Maar ik maak me grote zorgen over de verkiezingen. Ik hoop dat mensen na gaan denken en dat we ons houden aan de afspraken met Europa.’

Lees ook ‘Paniek om een Griekse exit?’ op pagina 10

vreemde ogen

‘Leven hier is simpeler’

Sherry (Tzu-Yin) Wang (29) Nationaliteit: Taiwanese Functie: projectanalist Stolt Tankers Hier sinds: 2009

‘De taal is in Nederland zowel een voordeel als een nadeel. Ik heb voor een mba-studie in Nederland gekozen vanwege de mogelijkheid om Engels te spreken. Opleidingen in Italië en Frankrijk heb ik om die reden laten schieten.

Het nadeel is dat veel geschreven tekst, zoals informatie van de Belastingdienst, alleen in het Nederlands voorhanden is’ ‘Mijn eerste dag in Nederland was wat dat betreft illustratief. Ik kwam ’s avonds aan in december, toen er veel sneeuw was gevallen. Mijn vlucht was vertraagd en het verkeer lag grotendeels stil. Ik moest met de trein naar Tilburg, maar wist niet hoe. De informatieborden werkten niet en ook de conducteurs konden me niet helpen. Mensen naast me in de trein konden gelukkig wel in het Engels uitleggen hoe ik moest reizen. Maar nog steeds vind ik het niet fijn reizen met de trein, met alle informatie in het Nederlands.’

‘Ik volg inmiddels een online cursus Nederlands 27

via het bedrijf. Niet omdat het moet, want het is een internationaal bedrijf waar Engels de voertaal is. Maar het helpt wel in het dagelijks verkeer om Nederlands te kunnen lezen en een paar woorden te spreken. Want als een Nederlander waarmee ik in gesprek ben een andere Nederlander tegenkomt, schakelt hij toch vrij snel over op Nederlands.’

‘Wat me bevalt aan Nederland is de balans tussen werk en leven. In Taiwan was ik gewend tien tot twaalf uur per dag te werken, hier is dat van 9 tot 6. En je krijgt meer dagen vakantie. Ik heb het idee dat Nederlanders die mindere uren wel efficiënter vullen. Tegelijkertijd kunnen ze traag zijn in het reageren op verzoeken van anderen.

Als ze er niet aan toe komen, komt het morgen wel. Taiwanezen zijn in zo’n geval geneigd een uurtje door te werken.’

‘De balans tussen werk en leven houdt ook in dat Nederlandse collega’s niet na het werk nog blijven hangen om wat met elkaar te gaan drinFORUM #11/31.05.12

ken. Ze gaan dan echt naar hun leven thuis. Dat maakt het lastig voor mij om Nederlanders te leren kennen. Je wordt niet echt betrokken in hun sociale leven.’

‘Als ik nu vanuit Nederland naar Taiwan kijk, valt me vooral op hoe het leven daar op gemak is gericht. Winkels, de dokter en overheidsinstellingen zijn de hele dag open, niet alleen van 9 tot 5. In winkels is er volop keuze. Te veel, denk ik nu. Dat geldt voor veel grote steden in Azië.

Het leven in Nederland is simpeler, minder op luxe gericht, en er is meer zorg voor het milieu.’ 

Tekst: Paul Scheer Foto: Sam Rentmeester

achtergrond

Vechten om elke euro 28

FORUM #11/31.05.12

Gezocht: een suikeroom uit het bedrijfsleven.

Dat is de laatste trend binnen de wereld van ontwikkelingsorganisaties. Bedrijfsdonateurs zouden het gat bij de armoedebestrijding moeten vullen dat de overheid achterlaat.

De strijd om de bedrijfsdonateurs in de wereld van de ontwikkelingssamenwerking is losgebarsten. Terwijl de overheid flink bezuinigt en particuliere donateurs minder geld overmaken, zoeken steeds meer ontwikkelingsorganisaties naar alternatieve geldschieters. Het bedrijfsleven wordt bijna doodgeknuffeld.

Farah Karimi, directeur Oxfam Novib, merkt dat de concurrentie om donaties sterker wordt. ‘Iedereen, van goededoelenfondsen tot aan onderwijs- of cultuurinstellingen, stort zich nu op het veroveren van extra donateurs. De concurrentstrijd wordt heel erg heftig bij de fondsenwerving. Oxfam Novib loopt gelukkig behoorlijk voorop. Onze samenwerking met mkb-Nederland gaat haar vierde jaar in. We hebben inmiddels zeshonderd bedrijven die zich in ruil voor een maandelijkse bijdrage ambassadeur van Oxfam Novib mogen noemen’, vertelt ze.

Op dit moment is dat ambassadeursnetwerk goed voor een opbrengst van 1 miljoen euro.

De partnerschappen, waarbij Oxfam Novib en bedrijven projecten opzetten in bepaalde landen, levert 2 miljoen op. Karimi’s organisatie schakelt nog een tandje bij. Dit jaar moet het aantal ambassadeurs gestegen zijn tot 850. Karimi: ‘Onze ambitie: Oxfam Novib wil het grootste mkb-netwerk hebben op het gebied van duurzaamheid.’

Op een totaal jaarbudget van 157 miljoen euro is een opbrengst van 5 miljoen misschien niet schokkend te noemen, maar toch is Karimi blij met de bedrijfseuro’s. Dát geld kan vrij besteed worden aan de projecten die Oxfam Novib belangrijk vindt. ‘We halen ook 32 mil29

joen binnen van donoren als de Europese Unie of de Deense overheid, maar dat geld is vastgelegd.’ Het hoge aantal ambassadeurs is ook de ruggengraat van Oxfam Novib in Nederland. Karimi: ‘Ik kan tegen de politiek zeggen dat we gesteund worden door honderden ambassadeurs.’

De ontwikkelingsorganisaties móeten op zoek naar andere inkomsten. De overheid, een van de grootste geldverstrekkers, besloot te bezuinigen. Het percentage aan ontwikkelingshulp werd verlaagd van 0,8 procent van het bruto nationaal product (bnp) naar 0,7.

Daarnaast werd er een ander beleid ingevoerd, waarbij het bedrijfsleven meer betrokken moest worden. De niet-gouvernementele organisaties (ngo) hebben het gemerkt.

Oxfam Novib verloor 60 miljoen euro van de jaarlijkse subsidie, terwijl ontwikkelingsorganisatie snv eveneens fors gekort werd. De Latijns-Amerikaanse afdeling van snv ontvangt vanaf volgend jaar geen cent subsidie meer.

Volgens Karimi is de al enkele jaren lopende Oxfam-zoektocht naar alternatieve donateurs ondertussen een voorbeeld geworden voor andere organisaties. ‘Je ziet ze naar ons kijken: hoe doen ze dat? Dan leggen we onze aanpak uit. We hebben al veel in ons bedrijfsnetwerk geïnvesteerd’, zegt ze. Meer concurrentie? Karimi is er niet bang voor: ‘Concurrentie is alleen maar goed.’

de eerste sponsor De vrijwilligersorganisatie pum Netherlands senior experts die jaarlijks tweeduizend bijna gepensioneerde of gepensioneerde managers FORUM #11/31.05.12

mouthaan / HH

Tekst: Walter Devenijns | Foto: Robert Rizzo / HH

Farah Karimi (Oxfam Novib)

‘De concurrentiestrijd wordt heel erg heftig bij de fondsenwerving’ naar bedrijven in ontwikkelingslanden stuurt, heeft begin deze maand zijn éérste bedrijfssponsor binnengehaald. Koninklijke Zeelandia International uit Zierikzee, maker van bakkerijingrediënten en het Vikorn vitaminebrood, zal de pum-deskundigen ondersteunen met technische kennis én bakkerijproducten. De lokale bakkerij kan daardoor beter brood verkopen en Zeelandia krijgt er een afzetmarkt bij, vertelt pum-directeur Thijs van Praag. ‘Bedrijven kunnen gebruik maken van ons netwerk. pum heeft 280

arenda oomen

achtergrond

Thijs van Praag (pum)

‘Binnen vier jaar willen we samenwerken met ruim tachtig bedrijven’

30

lokale vertegenwoordigers in zeventig landen. Een bedrijf als Zeelandia zegt tegen ons: ‘Jullie zitten in landen waar wij niet zitten.’

De pum-expert krijgt een zakje broodverbeteraars mee als proef. Dat willen onze experts die de bakkerijen bezoeken altijd wel hebben, want brood in die landen is vaak niet lang houdbaar. Als de bakkers wat willen kopen dan zit in het buurland de Zeelandia-vertegenwoordiger.’

Guido Janssen, commercieel directeur van Zeelandia, vindt dat de samenwerking met pum een win-winsituatie oplevert. Janssen: ‘Ons familiebedrijf exporteert naar veel landen, maar er zijn nog steeds witte vlekken op de kaart. Daarnaast vinden we dat we als familiebedrijf dat ruim honderd jaar bestaat, ook wat terug moeten geven aan de maatschappij. Door goede producten te leveren, kunnen bedrijven in ontwikkelingslanden beter brood bakken. Het gaat echt niet om de harde euro’s. Winst komt bij een dergelijk sponsorproject op de tweede of derde plaats.’

Net als Oxfam Novib zoekt pum naar nog meer sponsors. Van Praag: ‘Binnen vier jaar willen we samenwerken met ruim tachtig bedrijven. Dit jaar willen we er twintig hebben. Iedere sponsor krijgt een bedrijfssector toegewezen. Ik geef toe, het is een rotperiode om te starten. Als het nu lukt, lukt het zeker in betere economische tijden.’ In ruil ontvangt pum per bedrijf een financiële vergoeding. Op termijn hoopt pum dat het bedrijfsleven een kwart van de totale begroting (12 miljoen euro) voor zijn rekening neemt. Tot nu toe wordt de begroting grotendeels gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens Van Praag werd er binnen zijn organisatie al langer nagedacht over een sterkere binding tussen pum en het bedrijfsleven: ‘Die bezuinigingsgolf in Den Haag heeft het denkproces bij ons versneld.’

Dat samenwerken niet altijd soepel verloopt, FORUM #11/31.05.12

laat een voorbeeld bij Oxfam Novib zien. De organisatie ontvangt niet alleen geld van de bedrijfsambassadeurs, maar heeft ook partnerschappen met enkele grote bedrijven. In de landelijke gebieden van Oeganda is een samenwerking opgezet met Philips. Die levert een financiële bijdrage waardoor Oxfam Novib ledlampen en zonnepanelen kan installeren in huisjes zonder electriciteit.

Schoolkinderen studeren daardoor ook ’s avonds. De producten zijn van Philips, ook als de lokale partners vinden dat de ledlampen van het Eindhovense bedrijf eigenlijk te duur zijn. Karimi: ‘Onze partners hadden zoiets van: die ledlampen zijn wel duur. Kunnen wij geen goedkopere lampen krijgen? Philips vond het toch wel belangrijk dat ze de ledlampen kon blijven leveren.’

dramatisch Dat de gevolgen van het beleid in Den Haag dramatisch kunnen uitpakken, merkte de Latijns-Amerikaanse divisie van ontwikkelingsorganisatie snv. Terwijl het hoofdkantoor in Den Haag vocht voor zijn bestaan na de salarisperikelen aan de top, vond de in de Ecuadoraanse hoofdstad Quito gevestigde afdeling een nieuw bedrijfsmodel uit. Dat was een bittere noodzaak, want de subsidiestroom uit Den Haag droogde op. Vanaf 2007 werd de subsidie elk jaar met 20 procent verlaagd. In 2013 is de vaderlandse bijdrage gedaald tot nul. ‘Het ministerie van Buitenlandse Zaken vond dat snv door kon gaan met de projecten in Afrika en Azië, maar de activiteiten in Latijns-Amerika zouden geen cent meer krijgen’, vertelt de eind vorig jaar benoemde Reintje van Haeringen, directeur van snv Latijns-Amerika. Dat werelddeel was volgens de ambtenaren rijk genoeg. Van Haeringen is het daar niet mee eens. Ja, de rijkdom is groot, maar de armoede ook: ‘Dat maakt het beeld hier des te schrijnender,

‘Winst komt bij een dergelijk sponsorproject op de tweede of derde plaats’ omdat er zoveel geld aanwezig is. Wij denken dat hier nog genoeg te doen is om de armoede te bestrijden.’

De consequentie was wel dat het hele verdienmodel op de schop moest. De organisatie moest andere inkomsten vinden, want anders ging de deur op slot. Allereerst werd het mes gezet in de kosten. Werkten er eerst ruim tweehonderd mensen voor de organisatie; een paar jaar later stond de teller op honderd.

Had snv eerst een budget van 15,5 miljoen; dat bedrag schommelt nu rond de 7 miljoen euro. De rol van snv veranderde eveneens.

De projecten werden niet meer gesubsidieerd, maar snv werd een adviesbureau dat zich liet betalen voor zijn diensten. Van Haeringen noemt de Latijns-Amerikaanse organisatie nu een broker die zich bezighoudt met fee-for-service diensten onder het kopje inclusive business.

Het woord klant duikt op in de citaten van de directeur: ‘Er wordt advies gegeven aan organisaties. Jarenlang hebben we die adviezen laten subsidiëren door Den Haag. De grote omslag is dat we onze klanten er nu voor laten betalen. We werken op projectbasis. Er moet een concreet resultaat zijn binnen een bepaalde tijd. snv moet op de projecten ook een marge maken. Je werkt bijna op bedrijfsmatige manier. De klant betaalt alleen voor het eindresultaat.’

31

dilemma Toch zijn er ook dilemma’s, geeft Van Haeringen toe. In de race om opdrachten binnen te halen, zou snv wel eens een te commerciële organisatie kunnen worden, waarbij de bestrijding van de armoede uit beeld verdwijnt. ‘Dat is een dilemma waar meerdere ontwikkelingsorganisaties voor komen te staan. Doe je concessies? Hoe commercieel moet je gaan werken? Daar moet je goed over nadenken. Als je gaat voor adviesprojecten die weinig invloed hebben op de armoedebestrijding ben je niet meer geloofwaardig’, vindt ze.

FORUM #11/31.05.12

snv

koninklijke zeelandia

Guido Janssen (Zeelandia)

Geen onmogelijke opgave, want snv heeft volgens Van Haeringen genoeg argumenten om haar bemiddelingsservice te verkopen: ‘We hebben ervaring. snv kent de kleine boeren en de kleine distributeurs. De cultuur hier is bekend.’

Een voorbeeld over hoe de vernieuwde snv werkt. De bananenexporteur Dole wilde meer biologische bananen verkopen, maar de grote, commerciële bananenplantages in Latijns-Amerika hadden hun productiegrens bereikt. In Peru leven nog duizenden kleine bananentelers, maar die telen alleen voor eigen gebruik of lokale markt. ‘Die boertjes hadden nog nooit van de internationale markt gehoord. We hebben in opdracht van Dole lokale adviseurs ingeschakeld die de kleine telers mobiliseerden en adviseerden, terwijl er gewerkt wordt met biologische keurmerken. Dole kon daardoor haar exportvolume enorm vergroten. De kleine telers zagen hun inkomen toenemen. En wij kregen onze marge. Inmiddels is het zo dat de telers zelf hun bananen verpakken voor Dole. Voordeel voor Dole is dat ze niet met elke kleine teler moesten praten. Dat hebben wij geregeld. Je brokert tussen arme bevolkingsgroepen en zo’n bedrijf.’

Reintje van Haeringen (SNV)

‘We werken bijna op een bedrijfsmatige manier’ Tot nu toe werkte snv vooral met bedrijven die in Latijns-Amerika zijn gevestigd. De contacten met het Nederlandse bedrijfsleven zijn bescheiden. Zo werd er even samengewerkt met Unilever in Honduras, maar dat was het wel. Het idee dat Nederlandse ondernemers met een Nederlands adviesbureau de armoede in Latijns-Amerika gaan bestrijden, maakt Van Haeringen enthousiast: ‘Als je kunt laten zien dat je onder Nederlandse vlag impact hebt op de armoede zonder subsidies, dan is dat een heel erg leuke ontwikkeling.’

Binnenkort overlegt ze met het snv-hoofdkantoor over hoe de Nederlandse ondernemers meer betrokken kunnen worden in de strijd tegen de onderontwikkeling. De strijd om de potentiële bedrijfsdonateurs wordt zo weer wat heviger.  www.vno-ncw.nl/ontwikkelingssamenwerking

groen goed

Afbreekbaar sanitair bedrijf: Van Houtum innovatie: Cradle to cradle wc-accessoires ‘Alle Satino Black papier is geproduceerd met uitsluitend biologisch afbreekbare hulpstoffen, groene energie en op basis van oud papier’, zegt Van Houtum-directeur Bas Gehlen. ‘Onze papierproducten uit die collectie passen volledig in een biologische kringloop. Dat is natuurlijk prima voor een wegwerpproduct. We willen er voor zorgen dat het milieu daar gezond bij blijft.’

Dat het bedrijf verder kijkt dan alleen de fabricage van tissues, blijkt uit de doelstelling: het bedrijf levert – in moderne managementtaal – ‘oplossingen voor de toiletruimte’. In gewone mensentaal: aan de papierfabricage is onder meer een lijn accessoires toegevoegd zoals wc-rolhouders, zeepdispensers en houders voor papieren handdoekjes. Alles in de kleur zwart. Niet alleen omdat de kleur een gedistingeerde uitstraling heeft en goed past bij de naam Satino Black. Ze zijn gemaakt van gerecycled kunststof en dat is het makkelijkst te fabriceren in die kleur.

‘De productie van die accessoires gebeurt volgens de cradle-to-cradleprincipes’, zegt Gehlen. ‘Dat laten we extern doen naar ons ontwerp. Toen we de fabrikant vertelden dat we een cradle-tocradlelijn wilden, was hij niet meteen enthousiast.

Dat zie je vaker in dit soort processen, dat de moeilijkheden voorop staan. Later komen de innovaties. In eerste instantie is de fabrikant begonnen met het verwerken van het eigen kunststofafval, maar we werken nu aan de inzet van gebruikte dispensers en andere post consumer grondstoffen. Zo zie je dat je elkaar enthousiasmeert en hoe klein je ook bent, je kunt dan veel bereiken. Als je maar uitlegt waarom je het wilt en een goede businesscase presenteert.’

‘We hebben nu nog een functie aan onze diensten toegevoegd: we helpen klanten met duurzaamheid.

Daaronder valt ook de communicatie zodat iedereen ziet: dit bedrijf is duurzaam bezig.’

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Marco Okhuizen / HH

32

FORUM #11/31.05.12

vereniging Máxima opent eerste Geldloket

toussaint kluiters/anp

34 mens • Personalia • Zorgbedrijf pakt analfabetisme aan

35 branche

• Werkbezoek in het water • Even bellen met Sandra Lutchman, directeur Stichting Talent naar de Top • FME wil gratis technisch onderwijs • Miniraffinaderij geopend voor scholieren

37 regio • Agenda • ‘Vertragingen infrastructurele projecten onacceptabel’ Demissionair minister van Financiën Jan Kees de Jager en prinses Máxima openden 23 mei het eerste Geldloket van Wijzer in geldzaken. Een initiatief van veertig partijen uit de financiële sector waaronder de Nederlandse Vereniging van Banken en het Verbond van Verzekeraars.

Het eerste Geldloket van het platform Wijzer in geldzaken werd in Amersfoort feestelijk geopend door Jan Kees de Jager van Financiën en prinses Máxima. Bij het Geldloket kunnen Amersfoortse inwoners terecht met vragen over geldzaken.

Het Geldloket, een pilotproject van een jaar, heeft als doel na te gaan in hoeverre consumenten behoefte hebben aan een fysiek loket voor vragen over geldzaken.

Volgens Wijzer in geldzaken hebben veel mensen moeite wegwijs te worden in de hoeveelheid financiële informatie op internet. Het Geldloket geeft op een fysieke plaats voorlichting en biedt praktische hulp bij vragen over geldzaken zoals pensioen, verhuizen, uit elkaar gaan of rondkomen. Als het nodig is, worden de bezoekers doorverwezen naar relevante (lokale) instanties. Het Geldloket geeft nadrukkelijk geen financieel advies aan de bezoekers en verkoopt geen producten of diensten.

Wijzer in geldzaken is een initiatief van ruim veertig partijen uit de financiële sector, waaronder het ministerie van Financiën, de Nederlandse Vereniging van Banken en het Verbond van Verzekeraars. www.verzekeraars.nl |www.nvb.nl

33

FORUM #11/31.05.12

38 duurzaam

• Philips Innovation Award 2012 voor aQysta • Kamerleden in klei en zand • ‘Dit is verre van een groene lente’ • Duurzame champignonteelt krijgt weer een impuls

vereniging mens

personalia

Air France-klm heeft Pieter Elbers benoemd tot lid van het bestuur van klm. Elbers is coo en vormt het bestuur met Peter Hartman, Camiel Eurlings en Erik Varwijk. Hij werkt sinds 1992 bij klm en heeft verschillende functies in het buitenland vervuld. Daarnaast was hij ook senior vicepresident network & alliances.

Sinds 15 mei is Sandra Lutchman de nieuwe directeur van Stichting Talent naar de Top. Lutchman was eerder onder andere bestuursvoorzitter van Amnesty International Nederland, directeur van Common Purpose Nederland

en lid van de raad van toezicht bij Oxfam Novib. Lutchman volgt Esther Raats-Coster op die vanaf maart 2009 deze functie vervulde.

Bert Jaarsma en Jos Kleiboer zijn aangetreden als tweehoofdige directie van de Koninklijke Metaalunie. Jaarsma wordt ­directeur organisatie en was ­eerder werkzaam als adjunctdirecteur bij de Koninklijke Metaalunie. Kleiboer wordt directeur beleid en is afkomstig van brancheorganisatie bovag, waar hij manager werkgevers­ zaken was.

De Brit Neil McArthur volgt Harrie Noy op als ceo en voorzitter van de raad van bestuur van ingenieurs- en adviesbureau Arcadis. McArthur was al lid van de raad van bestuur. Stephanie Hottenhuis wordt benoemd als lid van de raad van bestuur voor een termijn van vier jaar.

Daarnaast is Maarten Schönfeld voor vier jaar herbenoemd in de raad van commissarissen.

Vereniging nvmp heeft Jan Kamminga benoemd tot voorzitter. Kamminga volgt hiermee Cees van Leeuwen op als boegbeeld van de vereniging die namens alle producenten en importeurs verantwoordelijk is voor de inzameling en recycling van elektrische apparaten en energiezuinige lampen in Nederland.

Hiervoor was Kamminga onder andere voorzitter van de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie fme-cwm, en commissaris van de Koningin van de provincie Gelderland nvmp

Martin van Rijn, bestuursvoorzitter van pensioenuitvoerder pggm, is aangesteld als voorzitter van de commissie die de financiële ondergang van onderwijsgroep Amaranthis gaat onderzoeken.

De onderzoekscommissie bestaat verder uit Riet de Wit, wethouder economie, werk en onderwijs en locoburgemeester van de gemeente Heerlen, en Hendrik van Moorsel, die partner is bij adviesbureau De Galan Groep.

Jan Kamminga

Koninklijke Wegener heeft Bart Enhus benoemd tot lid van de raad van bestuur van de vennootschap. Enhus is sinds 1 januari in dienst van Wegener, waarvan sinds 1 april als cfo. Deze functie blijft hij vervullen als lid van de raad van bestuur.

Thessa Menssen wordt voorgedragen om per 1 oktober toe te treden als lid van de raad van bestuur van Koninklijke bam Groep. Na haar benoeming zal zij rond de jaarwisseling Jan Ruis opvolgen als cfo. Ruis zal na een dienstverband van veertig jaar met pensioen gaan. Menssen is momenteel coo in de directie van Havenbedrijf Rotterdam. Zij vervult diverse nevenfuncties, waaronder lid raad van commissarissen Postnl en lid raad van commissarissen Vitens Peter Niesink is per 1 augustus 2012 benoemd als directeur verenigingszaken van bovag. Zijn verantwoordelijkheid is daarbij vooral het soepel laten draaien van de werkorganisatie van bovag in Bunnik. Samen met algemeen directeur Koos Burgman vormt hij de directie van bovag. Niesink is nu directeur van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (nvvp). Daarnaast is hij redactielid van het vakblad voor verenigingsprofessionals v/m, en is hij docent onderhandelen aan de Academie voor Verenigingsmanagement.

jelmer de haas

Zorgbedrijf pakt analfabetisme aan Prinses Laurentien, voorzitter van Stichting Lezen & Schrijven, was op 23 mei een van de sprekers op de bijeenkomst Zorg in Bedrijf in Zwolle. Zij ondertekende een overeenkomst om zorgleverancier Espria te helpen bij de aanpak van laaggeletterdheid.

Tijdens de bijeenkomst Laaggeletterdheid in Bedrijf spraken naast prinses Laurentien, ook Ank Bijleveld, commissaris van de koningin provincie Overijssel en Tineke Bakker-Van Ingen, de voorzitter van vno-ncw Midden. De bezoekers van deze bijeenkomst, afkomstig van ruim honderd verschillende bedrijven, kregen in verschillende workshops handvatten om laaggeletterdheid binnen hun organisaties mee te bestrijden. www.espria.nl | www.lezenenschrijven.nl

V.l.n.r. Merel Heimens Visser (directeur Stichting Lezen & Schrijven), Marco Meerdink (voorzitter raad van bestuur Espria), prinses Laurentien, gedeputeerde Theo Rietkerk, Tineke Bakker-Van Ingen (vno-ncw Midden), Anneke Raven (burgemeester Hellendoorn)

34

FORUM #11/31.05.12

even bellen met…

william maanders

tom pilzecker-maas communicatie

vereniging branche

Sandra Lutchman, directeur van Talent naar de Top

Werkbezoek in het water Parlementariërs en medewerkers van zes Tweede Kamerfracties brachten 21 mei een werkbezoek

Talent naar de Top, de Stichting die meer vrouwen in de top van het bedrijfsleven wil, heeft een nieuwe directeur. Sandra Lutchman is sinds 15 mei de opvolgster van Esther Raats-Coster. ‘Vrouwen ervaren allemaal verschillende problemen.’

aan de productielocatie Scheveningen van Dunea Duin & Water. Zij werden door Vewin bijgepraat over de belangrijkste waterdossiers, waaronder het Deltaprogramma Zoetwater, de Structuurvisie

Waarom bent u directeur geworden?

‘Dat moet u eigenlijk ons bestuur vragen.’

Wat is volgens u het belangrijkste probleem dat het glazen plafond in stand houdt?

‘Als je er op die manier naar kijkt scheer je alle vrouwen over één kam. Iedereen heeft zijn eigen reden, waarom het wel of niet lukt. Dat kan te maken hebben met de indeling van werktijd of met vooroordelen van de omgeving, er is geen algemene omschrijving van hét probleem.’

Ondergrond en de bescherming Drinkwaterbronnen.

Voor de Tweede Kamerleden was misschien nog wel het meest verrassend dat Dunea ‘hun’ Hofvijver tegenwoordig vult met Maaswater.

gaswolk­ ontploffing Vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor wordt nóg veiliger. Op 14 mei ondertekenden knv Spoorgoederenvervoer samen met producenten en beladers van petrochemische en brandbare producten een convenant. Afgesproken is dat wagons met vloeibaar gas (zoals lpg) en wagons met brandbare vloeistoffen voortaan van elkaar gescheiden worden. Het risico op een zogenoemde gaswolkontploffing wordt zo vermeden.

Aart Klompe, vicevoorzitter van knv Spoorgoederenvervoer en ceo van db Schenker: ‘Dit is een belangrijke dag voor Nederland: de chemische industrie en de railsector slaan de handen ineen om stoffen, die van groot economisch belang zijn, nog veiliger te vervoeren.’ www.knv.nl

35

U bent gedwongen?

‘Ha, nee hoor. Ik was bezig met een volgende stap in mijn carrière. De rode draad daarin is diversiteit. Toen deze positie voorbij kwam en ik zag wat het draagvlak is en de methode, dacht ik: dit is precies iets voor mij.’

Wat is er dan zo aantrekkelijk aan die methode?

‘Het gaat niet uit van een problematiek, maar van de kansen die bedrijven creëren met vrouwen in de top. Er zijn allerlei onderzoeken die uitwijzen dat er een betere return on investment is; een betere besluitvorming. Verder stimuleert het bedrijven om met elkaar in contact te komen om zaken te bespreken die gaan over hun diversiteitaanpak. En de kracht van het Charter is dat het vrijwillig is, maar niet vrijblijvend. Bedrijven leggen doelen vast en worden daarop gemonitord.’

FORUM #11/31.05.12

Ondernemers zeggen vaak: vrouwen willen niet of ze zijn er niet.

‘Dat ze niet te vinden zijn, daar geloof ik niets van. Als ik kijk op de bijeenkomsten die wij organiseren en de leden van onze LinkedIn-groep Vrouwelijk Top Talent, dan zie ik heel veel vrouwen die graag in topposities willen zitten én dat kunnen.’

U bent lid van het internationaal bestuur van Amnesty International en was lid van de Raad van Toezicht van Oxfam Novib. Kunt u zich wel inleven in een ondernemer?

‘Ik heb heel veel met ondernemers te maken gehad en ik weet hoe ze denken en welke problematiek ze ervaren.

Ik heb bestuurs- en leidinggevende ervaring en ervaring met diversiteit.

Gedurende mijn loopbaan heb ik veel met ondernemers om tafel gezeten en we verstaan elkaar prima.’ www.talentnaardetop.nl

vereniging branche

bus de klos Als het aan de onderhandelaars van het Lenteakkoord ligt, zal vanaf 1 januari ook het woon-werkverkeer als privé­ kilometers wordt gezien. Voor de installatiebranche heeft dit grote gevolgen, zegt uneto-vni-voorzitter Marcel Engels.

Doorvoering van de plannen betekent voor deze ondernemers namelijk een forse kostenverhoging en verlies aan omzet.

De installatiebranche heeft momenteel zwaar te lijden onder de economische crisis en kan deze klap er niet bij hebben.

Bovendien worden de positieve effecten van het nieuwe fiscale regime voor de zakelijke bestelauto in één klap volledig teniet gedaan. uneto-vni wil daarom dat de bestelbus wordt uitgezonderd of dat voor deze categorie een extreem laag forfait wordt ingevoerd en rekent hierbij op steun van staatssecretaris Weekers. www.uneto-vni.nl

fme wil gratis technisch onderwijs Nederland maakt zich op voor verkiezingen. Daarom presenteert fme 3x3 beleidskeuzes die de positie van Nederland moeten versterken. ‘We moeten ons uit de recessie innoveren’, stelt fme-voorzitter Ineke Dezentjé Hamming.

Het ingezette bedrijfslevenbeleid, met de pijlers innovatie, onderwijs en export, moet zonder meer worden voortgezet, vindt fme-voorzitter Ineke Dezentjé Hamming. ‘We hebben een stabiele meerderheidsregering nodig die de volle aandacht richt op de verdienkracht van Nederland. We moeten betere producten en processen ontwikkelen, zodat we op kennis kunnen concurreren. Daarvoor hebben we knappe koppen nodig en die zijn er onvoldoende.’

Het tekort aan bèta-technici is de grootste dreiging voor het voortbestaan van de technologische industrie in Nederland. Dezentjé Hamming weet wel een manier om hier wat aan te doen. Ze vraagt de politiek om een statement. ‘Onderstreep het maatschappelijk en economisch belang van technische studies nu écht door het collegegeld voor technische studies af te schaffen.’

Maar dat alleen is niet afdoende. De Nederlandse economie moet het hebben van de export. Want daar wordt het geld verdiend. Als het aan de fme-voorzitter ligt, krijgen we in het volgende kabinet weer een fulltime staatssecretaris van buitenlandse handel.

De technologische industrie neemt meer dan de helft van álle private investeringen in r&d voor haar rekening, en draagt met haar producten in grote mate bij aan oplossingen voor maatschappelijke problemen, stelt Dezentjé Hamming: ‘En daar kan beter gebruik van worden gemaakt, ook bij ontwikkelingssamenwerking. Dat is effectiever dan het geven van directe financiële steun. Bovendien helpt het niet alleen ontwikkelingslanden vooruit, maar is het ook goed voor onze economie.’ www.fme.nl

Miniraffinaderij geopend voor scholieren Jongeren kunnen zich vaak nog niet zoveel voorstellen bij de mogelijkheden van een baan in de Rotterdamse haven, zei Jan Maarten Kingma, manager bij ExxonMobil bij de ingebruiknemeing van een kleine raffinaderij bij de Rotterdamse Haven. Die raffinaderij maakt onderdeel uit van de havenexpositie van eic Mainport Rotterdam, een initiatief van Deltalinqs en Havenbedrijf Rotterdam. Kingma: ‘De nieuwe miniraffinaderij geeft nu een gezicht aan de industrie in deze regio.’

Vier Rotterdamse raffinaderijen, ExxonMobil, BP, Shell en Q, hebben samengewerkt om de raffinaderij op te zetten. ‘Een uniek samenwerkingsproject’ noemt één van hen het: normaal concurreren zij ook als het gaat om het werven van nieuw technisch personeel waarnaar de vraag al jaren groter is dan het aanbod. De raffinaderijen zien in dat je daarom vroeg moet beginnen om jongeren enthousiast te maken voor een baan in de proces en maintenance sector.De permanente en interactieve havententoonstelling van het eic staat in het expositie en vergadercentrum op de Landtong Rozenburg, ­midden in het havengebied. www.eic-mainport.nl, www.deltalinqs.nl 36

FORUM #11/31.05.12

eic-mainport

Een miniraffinaderij in de Rotterdamse haven moet voor jongeren zichtbaar maken hoe leuk werken in de haven is. ‘We moeten vroeg beginnen jongeren enthousiast te maken.’

V.l.n.r. Vivian Albers (bp), Ellen Ehmen (ExxonMobil), Ellen Houg (Q8) en Minke van Tol (Shell) nemen de nieuwe raffinaderij ‘in gebruik’

vereniging regio

agenda vno-ncw i.s.m.

Nyenrode University en mvo Nederland

Voorlichtingsbijeenkomst iban/sepa

25/6 IJsseldelta en Noordoost-

6/6 Helmond

26/6 RijnGouwe

Overijssel

Lunchbijeenkomst

Bouwpower RijnGouwe

Meet & Greet

7/6 Eindhoven

31/5

28/6 Oostland

Kijk voor meer informatie op

Ladies Only

Henk van Luijklezing

Bouwpower Oostland

www.vno-ncwmidden.nl

12/6 bzw, vno-ncw en

Kijk voor meer informatie op

vno-ncw West

www.vno-ncwwest.nl

31/5 Oostland

mkb-­Neder­land i.s.m. de

vno-ncw Noord

Nederlandsche Bank

5/6

Voorlichtingsbijeenkomst iban/sepa

Nieuwe Ledenbijeenkomst

13/6 Bergen op Zoom

Topondernemerschap in het

vno-ncw Midden

Oostland

6/6 Twente

8/6

Ontbijtsessie voor nieuwe en

13/6 Rijnland

Kwalificatieronde Social Media

Willem Lodewijk Conferentie

potentiële leden

Bijeenkomst aan zee

8/6 Achterhoek

14/6 jno

14/6 hrm-groep Noordoost-Brabant

18/6 Amsterdam

Summer Fair Achterhoek

Slotbijeenkomst

Bijeenkomst Opleiding en Training

Nieuwe leden lunch

8/6

19/6

18/6

19/6 Rijnland

Zeilregatta

Business Lunch

Jaarcongres bzw

Bijeenkomst aan zee

14/6 Arnhem-Nijmegen

20/6

20/6 Breda en Oosterhout

20/6 Rotterdam

Slotbijeenkomst

Ondernemende Staten

Zomerborrel

Ontbijtbijeenkomst De verkeers­

14/6 Achterhoek

Kijk voor meer informatie op

26/6

onderneming

Slotbijeenkomst

www.vno-ncwnoord.nl

A58 congres

20/6 RijnGouwe

15/6 Flevoland

Bijeenkomst Criminaliteit en

Voetbaltoernooi

bzw

­veiligheid

19/6

31/5 Moerdijk

21/6 Drechtsteden

Specialisten Industrietafel – Milieu

Bedrijfsbezoek Infocentrum A4

lwv

Bijeenkomst Externe veiligheid

& Veiligheid

Dinteloord-Bergen op Zoom

1/6

21/6 Noordwest-Holland

21/6 Midden, vno-ncw en mkb-Neder­­

31/5 ’s-Hertogenbosch

lwv Summercourse

hrm netwerk

land i.s.m. de Nederlandsche Bank

Congres Bossche energie

5/6 Roermond

22/6 Rotterdam

Voorlichtingsbijeenkomst iban/sepa

­convenant

Kennismakingsbijeenkomst

chio borrel

21/6 Valleiregio

5/6 Midden- en Noord-Zeeland

5/6 Midden-Limburg

25/6 Rotterdam

Bijeenkomst Food Ball

Bedrijfsbezoek aan Eastman

Kringbijeenkomst lwv-Maatjes

hrm Expert Netwerk

21/6 Rivierenland

­Chemical, aansluitend diner

20/6

26/5 West, vno-ncw en

Slotbijeenkomst

6/6 Zeeuws-Vlaanderen

lwv-Golfdag

mkb-Nederland i.s.m. de

21/6 Stedendriehoek

Bedrijfsbezoek aan Dow Benelux,

Kijk voor meer informatie op

­Nederlandsche Bank

Slotbijeenkomst

aansluitend diner

www.lwv.nl

Kijk voor meer informatie op www.bzw.nl

‘Vertragingen infrastructurele projecten onacceptabel’ Ondernemers vrezen dat een aantal van de door het kabinet voorgenomen infrastructurele investeringen niet door zullen gaan nu het kabinet demissionair is. Dat zegt Jaco Uittenbogaard, voorzitter van vno-ncw in Utrecht. ‘Dat is onbehoorlijk.’

De druk op de Tweede Kamer is groot om investeringen in infrastructuur uit te stellen.

Dat vrezen ondernemers aangesloten bij vnoncw Midden in elk geval. Maar vertragingen in de infrastructurele projecten zijn onac37

ceptabel, vindt Jaco Uittenbogaard, voorzitter van de regio Utrecht van vno-ncw Midden.

‘Het is normaal dat je bij een demissionair kabinet nagaat welke onderwerpen eventueel controversieel zullen worden. Maar een halt toeroepen aan investeringen die al zijn gedaan, is onbehoorlijk’, aldus Uittenbogaard. Hij noemt als voorbeeld in Utrecht de besluitvorming over de A27. ‘Net nu duidelijk is geworden hoe groot het draagvlak is voor een forse investering in zowel de bereikbaarheid als de leefbaarheid zou de investering door FORUM #11/31.05.12

de val van het kabinet weer op de lange baan geschoven worden. Dat zou, op z’n zachtst gezegd, vreemd zijn.’

Uittenbogaard krijgt bijval van de regionale voorzitters van vno-ncw Rob Eradus (Utrecht) en Loek de Rooij (Eemland). De werkgevers hebben aan Provinciale Staten en aan de Tweede Kamer laten weten geen uitstel van besluitvorming te willen, net nu discussies hierover met goed gevolg zijn afgesloten. www.vno-ncwmidden.nl

vereniging duurzaam

Kamerleden in zand en klei knb-keramiek

‘Dit is een verre van groene lente’

Tweede Kamerleden Helma Lodders en Erik Ziengs (beiden vvd) bezochten 21 mei het project Over de Maas. Dit project is een prima voorbeeld van privaat initiatief, dat klei- en zandwinning koppelt aan de ontwikkeling van ruim 140 hectare nieuwe riviergebonden natuur, aldus fodi. Dat is de koepel van bedrijven die oppervlaktedelfstoffen winnen en waarvan de Vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek

De crisismaatregelen uit het Lenteakkoord zullen niet zonder gevolgen blijven voor de ontwikkeling van duurzame mobiliteit. Dit stelt de brancheorganisatie van bus- en taxibedrijven knv. ‘Dit doet denken aan paniekvoetbal.’

De belastingvrijstelling voor het woonwerkverkeer per auto verdwijnt. Maar ook de aftrek voor het woon-werkverkeer met het openbaar vervoer zal worden afgeschaft – ondanks de veel lagere milieudruk van deze vervoervorm. Verder verdwijnt het lagere accijnstarief voor de zogenoemde rode diesel, de brandstof die onder meer wordt gebruikt in treinen en in de landbouw. knv-directeur Ad Toet is ervan overtuigd

dat beide maatregelen een schadelijk effect zullen hebben op duurzame mobiliteit. ‘Dit is een verre van groene lente.

De voorgestelde crisismaatregelen doen denken aan paniekvoetbal. Er is niets mis met bezuinigen, maar hier wordt de lange termijn uit het oog verloren. We hadden liever gezien dat het rekeningrijden werd benut om de lasten eerlijker te verdelen.’

Onder het vorige kabinet is hard gewerkt aan de invoering van anders betalen voor mobiliteit ofwel rekeningrijden. Het belangrijkste argument om het project in 2010 stil te leggen was de complexiteit van het systeem. Maar door de inmiddels gevorderde techniek zou het systeem nu al aanzienlijk goedkoper kunnen worden gerealiseerd, aldus Toet. www.knv.nl

(knb) lid is. De beide Kamerleden konden met eigen ogen zien hoe je de functies van grondstofwinning met nieuwe natuur en rivierveiligheid kunt combineren.

‘Ondernemen gaat samen met natuurontwikkeling’, twitterde Kamerlid Ziengs na afloop. Ook collega Lodders liet zich niet onbetuigd: ‘Goed om te zien hoe ondernemen samengaat met natuurontwikkeling’.

www.knb-keramiek.nl | www.fodi.nl

helder recyclen Bijna alle bouw- en slooppuin wordt hergebruikt voor funderingen onder wegen of verwerkt in beton. Daarmee zet de recyclingsector een topprestatie neer, zegt brancheorganisatie brbs Recycling.

‘Nu is het zaak de professionaliteit en de transparantie verder te verbeteren.’

Aan het vertrouwen in de kwaliteit van de recycling en de milieuaspecten ervan moet voortdurend gewerkt worden, aldus brbs Recycling. Anders bestaat de kans dat afnemers van het bouw- en slooppuin hun vertrouwen in de kwaliteit van het product verliezen. brbs Recycling werkt daarom al jaren met een eigen certificatieregeling. Onlangs zijn hieraan twee nieuwe ‘paragrafen’ toegevoegd. www.brbs.nl

38

Duurzame champignonteelt krijgt weer een impuls Ruim een maand na de overhandiging van het eerste Fair Produce certificaat heeft het eerste supermarktconcern gekozen voor Nederlandse champignons die voldoen aan de normen van het keurmerk. Een doorbraak volgens voorzitter Bart Jan Krouwel van Fair Produce Nederland.

‘Het is een belangrijk signaal naar de hele branche – van telers tot handelaren – dat ons initiatief bijdraagt aan een duurzame teelt en handel in champignons’, zei voorzitter Bart Jan Krouwel van de stichting Fair Produce. Hij is daarom blij dat supermarktconcern C1000 als eerste heeft gekozen voor champignons die voldoen aan de normen van het keurmerk van de stichting. ‘We ervaren de keuze van C1000 als een enorme opsteker.’ Onder het motto Eerlijk smaakt beter werkt de Stichting Fair Produce Nederland aan eerlijke arbeidsomstandigheden voor alle werknemers. C1000 heeft als eerste supermarkt bij de afname van de champignons bewust gekozen voor de producten die voldoen aan de uitgangspunten van Fair Produce. Dit keurmerk vormt de garantie dat de bedrijven die de champignons hebben geteeld of verhandeld, een sociaal beleid voeren met goede arbeidsomstandigheden en werken volgens de Nederlandse wet- en regelgeving. Ruim een maand geleden reikte minister Kamp van Sociale Zaken het eerste certificaat uit. ‘Het is van belang dat hardwerkende ondernemers niet ten onder gaan aan uitbuiting en oneerlijke bedrijfsvoering door concurrenten’, zei de minister. ‘De overheid zorgt voor handhaving, maar de branche zelf kan een grote rol spelen met dit soort initiatieven om alleen eerlijke producten te verkopen.’ Fair Produce is een initiatief van onder meer lto Nederland, groenten- en fruit handelsplatform Frugi Venta, fnv Bondgenoten en cnv Vakmensen. www.frugiventa.nl FORUM #11/31.05.12

vereniging duurzaam

de prijs

kringloop sluiten phia

Philips Innovation Award 2012

V.l.n.r. Fred Henny, Aditya Kamalapurkar, Satishkumar Sugavanam, Pratap Thapa (allen van winnende team aQysta) en Frans van Houten (ceo Koninklijke Philips Electronics)

Winnaars… …Pratap Thapa (25, Nepal), Satishkumar Sugavanam (25, India), Fred Henny (25) en Aditya Kamalapurkar (25, India), oprichters van de onderneming aQysta.

Beloond met… …De Philips Innivation Award (phia) 2012. De Philips Innovation Award is zeven jaar geleden ingesteld door studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam en Frans van Houten (ceo Philips). Het doel van de phia is om ondernemerschap en innovatie te stimuleren onder studenten en jonge ondernemers. Eerdere deelnemers waren onder andere Philip Hess van Senz Umbrellas en Douwe Jacobs van Flux Chairs.

Uitgereikt tijdens… …De finalebijeenkomst in de Schiecentrale in Rotterdam, die werd gepresenteerd door serial entrepreneur Michiel Muller. Raymond Cloosterman (ceo Rituals) sprak over zijn ervaringen als ondernemer. aQysta ging naar huis met een 3d-geprinte trofee en een prijzenpakket ter waarde van 28.500

39

euro. Dit starterspakket bevat zowel een cashprijs als adviezen op allerlei verschillende gebieden (ondernemen, juridisch, intellectuele eigendom, marketing, verzekering, presentatie) om aQysta een vliegende start te laten maken.

Reden… …aQysta ontwikkelt een met waterkracht aangedreven irrigatiesysteem.

Een duurzame oplossing die de energie van de stromende rivier gebruikt om water op te pompen zonder het gebruik van brandstof of elektriciteit.

Juryoordeel… …De jury vond met name de personen achter aQysta uitblinken. Zij beantwoordden als beste kritische vragen van de vierhonderd aanwezige gasten.

Dat waren studenten, startende en gevestigde ondernemers, investeerders en vertegenwoordigers van universiteit en bedrijfsleven. Onder hen ook oudpremier Jan Peter Balkenende en Henk Schmidt (rector magnificus Erasmus Universiteit).

FORUM #11/31.05.12

Duurzaam materialenbeheer is belangrijker dan ooit. Dat vinden de leden van de Vereniging Afvalbedrijven. De grondstoffenschaarste maakt dat het nu zaak is maatregelen te treffen en grondstoffen in de kringloop te houden. Met duurzaam beheer van grondstoffen door preventie, recycling en energieproductie, levert de sector een belangrijke bijdrage. Maar die kan groter worden als het gescheiden inzamelen van huishoudelijk afval, met name van gft-afval, papier en karton, kunststoffen en grof huishoudelijk afval, wordt verhoogd. De Vereniging Afvalbedrijven vertrouwt erop dat een nieuw kabinet het al ingezette beleid ‘Meer waarde uit afval’ zal continueren. www.verenigingafvalbedrijven.nl

plastic helden De nieuwe Plastic Heroes-campagne is 10 mei van start gegaan. Naast advertenties, advertorials en radiocommercials, gaat er een promotietour langs een groot aantal Nederlandse gemeenten. Hierbij wordt een bloem van kunststof verpakkingsmateriaal aan de plaatselijke wethouder overhandigd.

Plastic Heroes staat voor het gescheiden inzamelen en hergebruiken van plastic verpakkingsmateriaal. Volgens het Plastic Heroes-team is dit zo goed van de grond gekomen dat consumenten en gemeenten een compliment verdienen. ‘Over de resultaten kunnen we ontzettend tevreden zijn’, zegt Marcel Hoenderdos van Plastic Heroes. ‘Iedereen mag weten dat we op de goede weg zijn, en dat we verder willen om de resultaten te verbeteren.’ De campagne krijgt dit najaar een vervolg. www.nedvang.nl

negen vragen aan wim van sluis

‘Bedrijf moet zorgen voor veiligheid, niet de overheid’

Na de brand bij ChemiePack en een butaangaslek bij het Noorse tankopslagbedrijf Odfjell in Rotterdam staat de hele petrochemische industrie in een kwaad daglicht. Wim van Sluis, voorzitter van belangen­ behartiger Deltalinqs in de Rotterdamse haven, spreekt van een hetze. ‘Juist daardoor komt het veiligheidsbeleid van het bedrijfsleven op het spel te staan.’

Tekst: Paul Scheer Foto: Ton Poortvliet

40

FORUM #11/31.05.12

Wie is Wim van Sluis?

Na een opleiding tot registeraccountant richtte Wim van Sluis (54) met Peter Paul Daamen accountants- en belastingadviesbureau Daamen & Van Sluis op, waarvan hij nog steeds vennoot is. Van 2002 tot 2006 was hij voor Leefbaar Rotterdam wethouder haven, economie, milieu en werkgelegenheid. Sinds 2006 is hij voorzitter van Deltalinqs, belangenbehartiger van de logistieke en industriële bedrijven in het Rotterdamse havengebied. Daarnaast is hij voorzitter van de Rotterdam Port Promotion Council.

Een hetze? Waar bent u bang voor?

‘In de Botlek hebben we een veiligheids­ systeem opgezet waarbinnen elke onregel­ matigheid moet worden gemeld, hoe klein ook. Zo informeren bedrijven elkaar en hun omgeving, en kunnen zij van elkaar leren.

Daarmee zijn we redelijk uniek in de wereld.’

‘Het gaat om duizenden meldingen. Als de media puur op basis van dat aantal roepen dat het hele Botlekgebied onveilig is, verdraaien ze de werkelijkheid. Met als gevolg dat bedrijven niks meer melden uit angst voor reputatieschade.’

Om wat voor meldingen gaat het dan?

‘Er zit van alles tussen. Van een liter gemorste olie of een brandje in een asbak van een rokershok tot een Duitse onderhoudsmonteur die onlangs op een bedrijfsterrein door een vrachtwagen werd overreden. Op die transparantie en dat onderling vertrouwen is het systeem gebaseerd.’

Odfjell meldde een omvangrijk butaangaslek niet. Bent u boos op ze geworden?

‘Ik heb het bedrijf duidelijk gemaakt ze het vertrouwen hebben beschaamd door zich niet aan de afspraken te houden. Maar ik heb meteen gevraagd of we konden helpen om een herhaling te voorkomen. Momenteel voert Odfjell een verbeterpakket uit, waarbij veel aandacht wordt besteed aan de communicatie met de omgeving als dit soort zaken zich voordoet. Met alle aandacht die er nu voor is, ben ik ervan overtuigd dat de situatie veilig is op het bedrijfsterrein. Dat is natuurlijk ook in het belang van alle bedrijven die direct en indirect schade lijden als er iets misgaat bij Odfjell.’

Ging het bedrijf dan niet vaker de fout in, zoals in de media werd gemeld?

‘In de media zijn op basis van anonieme bronnen gegevens van de afgelopen vijftien jaar gebruikt alsof ze zich recentelijk hebben voorgedaan. Daarnaast wordt over de petrochemische industrie gezegd dat sommige 41

pijpleidingen wanden hebben met de dikte van aluminiumfolie. Dat is onmogelijk met vloeistoffen die er onder druk doorheen worden gepompt.’

‘Als onderhoudsmonteurs in de media klagen over de staat van het onderhoud, heb ik namen en rugnummers nodig. Met anonieme klachten over bedrijven die niet met naam worden genoemd kan ik niets.

En, wordt er bezuinigd op onderhoud?

‘Voor zover ik weet niet. Nergens wordt zoveel geïnvesteerd in veiligheid als in de Rotterdamse haven. En in de opslagsector gaat het economisch juist goed, daar is helemaal geen reden voor bezuinigingen. In de raffinage is weliswaar sprake van overcapaciteit, maar de vier grote partijen die daarin actief zijn hebben allemaal grote invester­ ings- en onderhoudsprogramma’s lopen.’

‘Let wel, het gaat hier om ingewikkelde processen, met constant nieuwe inzichten. Het is echter niet reëel om te eisen dat elk bedrijf aan de laatste stand van de techniek voldoet, want investeringen hebben nu eenmaal een bepaalde levensduur. Je kunt niet steeds tot vervanging overgaan zodra er een nieuw systeem is. Zeker niet als het om zulke grote investeringen gaat.’

Dat vond ik echter te ver gaan. Het gaat wel om een terrein van 70 hectare, en andere bedrijven zijn afhankelijk van Odfjell.’

‘Als wethouder haven, economie en milieu in Rotterdam heb ik tien jaar geleden enkele incidenten bij grote bedrijven meegemaakt.

Die vielen nog wel onder het kopje ‘te goeder trouw’, dus niet opzettelijk. Ik heb de industrie toen op het matje geroepen en duidelijk gemaakt dat het zo niet langer kon. In die tijd is het huidige veiligheidsbeleid opgezet, met aandacht voor het continu trainen van werknemers. Veiligheid mocht voortaan geen concurrentie-issue meer zijn; bedrijven moesten bij elkaar in de keuken kijken.’

Bedrijven controleren zelf hun installaties.

Is dat niet raar?

‘Nee, ze moeten zelf verantwoordelijk zijn voor de veiligheid. Dat laten ze overigens wel vaak door gespecialiseerde derden doen.

Inspectiediensten doen daarnaast steekproefsgewijs controles. Ik vind niet dat je alles naar de overheid moet overhevelen. Dat wordt ook onbetaalbaar voor de staat.’

Hebt u iets geleerd van ChemiePack?

‘Ja, dat veiligheid kan wegzakken in de prioriteitstelling. Je kunt van alles afspreken en vastleggen, maar uiteindelijk moet veiligheid tussen de oren van mensen zitten. Ook als er een hele tijd niets onveiligs gebeurt, moet je blijven trainen. Dat is ook een van de centrale thema’s in het Actieplan Veiligheid Voorop, dat brancheorganisaties en vno-ncw naar aanleiding van de brand hebben opgesteld.’

‘Verder was in Moerdijk vooral sprake van onprofessioneel handelen. De bedrijfsbrandweer van Shell stond klaar om te blussen met schuim, maar dat mocht niet van de gemeentelijke brandweer, die vervolgens met water ging blussen. Bij ons zou dat nooit kunnen gebeuren. De gemeente en het bedrijfsleven hebben een gezamenlijke brandweer gevormd, verdeeld over een aantal kazernes. Dan hoeft ook niet elk bedrijf een eigen brandweer te hebben. Bedrijven die desondanks vinden dat een gezamenlijke brandweer wel duur is, wijs ik nog eens op ChemiePack.’

Maar wat als bedrijven er bewust een potje van maken?

‘Als ze bewust de veiligheidsvoorschriften negeren, ben ik voor een harde aanpak, met boetes en desnoods sluiting van bedrijven. Bij Odfjell is dat laatste ook geopperd door de politiek.

Heeft de val van het kabinet gevolgen voor het veiligheidsbeleid?

‘Veiligheid blijft de prioriteit van het bedrijfsleven zelf, ongeacht het kabinet dat er zit. Dit was wel een kabinet van fors handhaven, maar niet van nieuwe regelgeving.’ 

FORUM #11/31.05.12

portret

jacqueline zuidweg

‘ik bewaar graag afstand’ Uithuilen en weer doorgaan. Ondernemers die bij haar komen na een faillissement moeten vooral in beweging komen.

Jacqueline Zuidweg is directeur van schuldhulpverlener Zuidweg & Partners.

En Zakenvrouw van het jaar 2012.

‘Zeeuwen zijn vechters.’

Op kantoor wordt het een ‘Zuidwegmarathondag’ genoemd; zo een die van ’s ochtends tot ’s avonds is volgeplempt met afspraken. Het interview zit in de staart, maar de directeur van Zuidweg & Partners oogt na al die kilometers nog fit en vrolijk. Eind maart werd ze uitverkozen tot Zakenvrouw van het jaar 2012 Prix Veuve Clicquot. Een prijs die haar alleen maar leuke dingen oplevert, zegt Jacqueline Zuidweg.

‘Het is net alsof ik al wekenlang mijn verjaardag vier.’

Van oorsprong zijn de Zuidwegjes – toen nog Zuijdwegh – zeepiraten.

Nadat ze boel bij elkaar hadden geroofd, zijn ze aan land gegaan waar ze een boerenadeltitel wisten te bemachtigen en een keurig bestaan opbouwden tussen de brave burgers. Aan moeders kant domineren zigeuners het begin van de familielijn. ‘Ik ben dus eigenlijk een kruising van een piraat en een zigeuner,’ zegt Zuidweg, ‘maar ik voel mij vooral een Zeeuw.’

Tekst: Arjan Visser | Foto’s: Jeroen Poortvliet Voor iemand die naam heeft gemaakt in de schuldhulp­ verlening had u niet in een betere provincie geboren kunnen worden.

‘Luctor et Emergo, ik worstel en kom boven. Klopt helemaal. Zeeuwen zijn vechters. We vechten tegen het water en we laten ons niet gek maken. Rond Goes en Krabbendijke vind je de familie van mijn vader, mijn moeders familie woont in Bergen op Zoom. Geografisch liggen die plaatsen niet ver uit elkaar, maar het zijn, vooral qua geloof, werelden van verschil. Mijn vader was protestant, mijn moeder kwam uit een zeer katholiek nest. Twee geloven op één kussen.’

Slaapt daar de duivel niet tussen?

‘Dat nou ook weer niet, maar het was geen vanzelfsprekend huwelijk.

Het begon er al mee dat ze moesten knokken om überhaupt te mógen trouwen. Ze kenden elkaar al zeven jaar toen ze, in 1960, eindelijk toestemming kregen. Mijn ouders hebben hiervoor veel opgeofferd: vrienden, familieleden zelfs. Het was niet alleen een geloofsverschil, de hele cultuur, de manier van met elkaar omgaan was anders. Als er 42

FORUM #11/31.05.12

43

FORUM #11/31.05.12

portret

een familiefeestje werd gevierd, ging het er in Zeeland een beetje afstandelijk, netjes, bijna zakelijk, aan toe terwijl ze 10 kilometer verderop, in Brabant, bij dat soort gelegenheden de polonaise liepen.’

U voelt zich een Zeeuw, zei u.

‘Misschien wel een beetje een mix want ik houd ook van gezelligheid, maar ik ben vooral iemand van het zaken doen, van afspraak is afspraak. Een Brabander roept: ‘O, dat komt wel goed!’ en wacht vervolgens af. Ik houd van doorpakken. En die Zeeuwse afstandelijkheid, die ken ik ook heel goed, maar die heeft niet alleen met mijn afkomst te maken. Ik heb in mijn jeugd geleerd dat het goed is om een zekere zelfstandigheid te hebben; om een beetje afstand te bewaren.’

Waar is die afstand voor nodig?

‘Het is zelfbescherming. Twee families die niet goed met elkaar overweg kunnen; daar krijg je toch iets van mee. Die spanning voelde ik thuis ook, maar zorgde er ook voor dat ik de vrijheid had om mijn eigen keuzes te maken.’

Ze vertelt het makkelijk, niet verbitterd. Over de verhuizing, op haar 10de, vanuit het fijne vrije Goes naar het kleine dorpse ‘gecontroleerde’ Scherpenzeel op de Veluwe. Over haar ouders die inmiddels zijn overleden. ‘Het is niet anders’: die woorden gebruikt ze vaak. Als het even niet meezit, telt ze haar ledematen: ‘Been verloren? Nee. Ben ik een arm kwijt? Ook niet. Gaat het met mijn partner en mijn twee dochters goed? Ja. Het gaat uitstekend! Gewoon doorgaan Jacq.’

Het is een instelling die goed van pas komt in haar werk. In 1994 startte 44

FORUM #11/31.05.12

ze een bedrijf dat zorg moest dragen voor een deugdelijke en betaalbare schuldhulpverlening voor zelfstandigen. Met een familie van ondernemers – de ene opa was slager, de ander was aannemer – wist ze zowel hoe het was om hard te werken als om tegenslagen te moeten incasseren. Ondernemen is vallen en weer opstaan, worstelen en weer bovenkomen.

vijf voor twaalf Haar eenmanszaakje groeide uit tot een florerend bedrijf met negentig medewerkers, vijf regiokantoren en drie intakekantoren en een spreekuur bij de Kamer van Koophandel in Groningen. Zuidweg & Partners is werkzaam voor zo’n 160 gemeenten die de schuldhulpverlening voor het mkb mogelijk maken. En nu is er dan uitverkiezing tot Zakenvrouw van het jaar 2012, waardoor ze nóg meer aandacht kan vragen voor zelfstandigen die op een of andere manier in de schulden zijn geraakt.

‘Het is zo vreemd: we zijn het meest ondernemende land binnen de eu, we hebben hier het grootste aantal starters, maar helpen we ze als het minder goed gaat? We schuiven langzaam op naar een zzp-maatschappij, maar in de leerboekjes ontbreekt nog altijd een hoofdstuk waarin staat wat je zou moeten doen als het onverhoopt misgaat. En het gáát vaak mis. Van alle ondernemers stopt 50 procent binnen vijf jaar. Van alle mensen die nog in business zijn heeft 10 procent grote financiële problemen. Wij willen het liefst aan de voorkant iets veranderen; ervoor zorgen dat deze mensen bij de start al voldoende bagage hebben om te voorkomen dat ze in ons noodhospitaal voor lijdende ondernemers terechtkomen. Als we er eerder bij zijn – desnoods om

Drie stellingen De val van het kabinet-Rutte is een zegen voor het land ‘Tja, dat weet ik niet hoor. Je hoeft van mij niet huppelend het land door, maar ik denk wel vaak: kom op jongens, doe eens iets constructiefs! Ons land zou beter af zijn met een zakelijke leiding; de regering als onderneming. Rutte had die lijn wel goed te pakken.’

vijf voor twaalf – is iedereen beter af: schuldenaar, schuldeiser en de overheid.’

Maar als het vijf óver twaalf is? Wat kunt u dan voor die onder­ nemer betekenen?

‘We hebben hier een box met tissues staan. Ze mogen van mij één keer flink uithuilen en dan gaan we er tegenaan. Gelukkig hebben de meeste ondernemers voldoende veerkracht en komen ze vrij snel in beweging.

Alle schulden worden geïnventariseerd en daarna gaan we de confrontatie aan met de schuldeisers. We maken een plan, we doen een voorstel voor het afbetalen van een deel van die schuld en we proberen er voor te zorgen dat er een doorstart kan worden gemaakt. Een faillissement is namelijk geen oplossing, voor niemand. Het meeste geld gaat in zo’n geval naar de curator en de Belastingdienst, de concurrentschuldeiser krijgt weinig tot niets en de schuldenaar heeft bijna geen mogelijkheid meer om weer iets op te bouwen zodat hij op den duur weer aan zijn verplichtingen kan voldoen. Zestig procent van de ondernemers die bij ons binnenkomt, maakt uiteindelijk ook die doorstart. Het is keihard werken, maar dat hoort nu eenmaal bij ondernemen.’

Dat geldt dus ook voor u, als ondernemer. Ik las ergens dat u dit wel een fraaie uitspraak vindt: work hard, play hard, rest hard.

‘Ja, ik doe het allemaal even intens. Ik werk hard, maar ik hecht net zo veel waarde aan die speel- en rustmomenten. Elke woensdagochtend heb ik zo’n huppellesje – bodyshape – en op zondagochtend doe ik krachttraining. Heerlijk! Maar daarna wil ik ook graag een lekker kopje koffie drinken en kletsen met de andere bezoekers van de sportschool.

Dat hoort er bij. Of gezellig met mijn oudste dochter op de bank naar Wie is de mol? kijken. En als we naar ons huisje in Spanje gaan, zul je mij de eerste dagen echt voorbij zien komen sloffen – even afkicken van het tempo van hier. Het gaat over balans, en over prioriteiten stellen.’

Even terug naar het Zeeuwse meisje. Was u vroeger al zo on­ dernemend?

‘Ja! Daar ben ik mee geboren. Ik kan wel stilzitten, maar ik ben liever in beweging. Ik kon niet wachten tot ik eindelijk naar de kleuterschool mocht. Als ik aan mijn moeder vroeg: ‘Mam, wat moet ik nou gaan doen?’ gaf ze mij een teiltje water en zei: ‘Ga jij de ramen van het schuurtje maar even lappen.’ Ook wilde ik altijd schooltje spelen.’

En dan was u de juffrouw...

‘Natuurlijk! ‘Allemaal gaan zitten, en luisteren!’ Kennelijk vond ieder­een het heel vanzelfsprekend dat ik de leiding nam.’  45

FORUM #11/31.05.12

Voedsel dichter bij huis produceren is noodzaak ‘Als iets biologisch is geproduceerd, proef ik het verschil meestal – en ik let er ook op dat ik ‘eerlijke’ spullen koop – maar ik ben niet zo’n type dat, met geitenwollen sokken tot over haar oren, voor elke boodschap naar de Natuurwinkel gaat. Je moet die dingen niet gaan overdrijven.’

‘Praat graag, leidt andere mensen af’ ‘Dat stond op mijn lagere schoolrapport. De meester vond het vast niet prettig, maar ik ben er een eind mee gekomen. Het is in het zakenleven een prima tactiek. Anderen zijn misschien afgeleid, maar ik weet zelf heel goed waar ik mee bezig ben.’

jacqueline zuidweg 1965 Geboren in Goes 1975 Verhuizing naar Scherpenzeel 1983 Begint studie Nederlands recht 1988 Gaat werken als juriste bij een adviesbureau voor het mkb 1994 Eenmanszaak in schuldhulpverlening 1996 Omzetting in Zuidweg & Partners 2012 Uitgeroepen tot de Zakenvrouw van het Jaar

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Castelijn & Beerens opgericht in 1945 wat Producent van leerproducten

Stropdas, stofjasje en een vaste hand. Deze medewerker van Castelijn & Beerens snijdt met souplesse het leer. Wat gaat het worden?

Een slangenleren portemonnee? Een boekentas? Het assortiment is ruim. Dat was wel anders toen het bedrijf werd opgericht in 1945. Een moeilijk jaar om van start te gaan, maar gebrek aan grondstoffen en huisvesting houden stikmeester Walter Castelijn en leerstanser Marinus Beerens niet tegen. Met restjes leer van oude producten, afsnijdsels van de schoenindustrie en een hoop creativiteit beginnen ze in Waalwijk hun werkzaamheden. Eerst worden van kleine stukjes leer schakelriemen en horlogebandjes gemaakt.

Als er meer leer voorhanden komt, breidt het assortiment uit. Echte naamsbekendheid volgt na de introductie van de Porto Quick.

Een portemonnee met een magnetisch vakje om munten vast te houden. Inmiddels wordt deze portemonnee niet meer gemaakt, maar de naamsbekendheid is gebleven.  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Castelijn & Beerens, ± 1950

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

46

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Erik te Brake, Guusje Dolsma, Mario van Mierlo, Ton Schoenmaeckers, Jan Zuidam Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351, e-mail: steeg@ vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw

FORUM #11/31.05.12

moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Angelos Giotopoulos/Redux/HH Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

Advertentie

47

FORUM #11/31.05.12

Advertentie