Opinieblad Forum 13

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#13/28.06.12

20 jaar kloven dichten

Waar blijft de

interne markt…

arkt… arkt...?

achtergrond Lesje Duits: hoe blijf je innovatief meetellen 26

actueel Btw-verhoging: met noodgang door de Kamer gejaagd 10

interview Leo Stevens: ‘Belastingdienst moet uitgaan van het goede’ 20

inhoud #13 Rubrieken

31

4 Opinie VNO-NCW • Doorbraak ontslagrecht goed voor werkgevers • Overheid aan zet bij Ondernemingsdossier • Europese Unie: sterker dan ooit en hier om te blijven • VNO-NCW West: Ondernemers pro Europa en de euro • Belastingdienst moet verder gaan op pad van vertrouwen

8 De foto Innovatie op de catwalk

12 En broer ‘Ik voel me nog steeds ondergeschikt aan mijn vader’

23

19 Scheer Beeldvorming

23 Podium • Vijf vragen aan Tineke Hilverda, hoogleraar Faillissementsfraude Radboud Universiteit Nijmegen • Uitspraken • Links aan de macht in Frankrijk

30 Vreemde ogen ‘Relaxte planners’

31 Vereniging

12

41 Groen goed Aan de lopende band groen

46 Overlevers Dokkumer Vlaggen Centrale

46 Colofon

2

FORUM #13/28.06.12

42

rubrieksnaam

14

Artikelen 10 Help, de btw gaat omhoog Daar gaat je marge als ondernemer. Midden in het jaar wordt ineens de btw verhoogd van 19 naar 21 procent. Daar zitten winkeliers, automatiseringsbedrijven en andere ondernemers helemaal niet op te wachten. ‘De overheid steelt op deze manier van bedrijven.’

14 Ploeteren in Europa?

In 1992 zou het allemaal zó geregeld zijn: één interne markt voor heel Europa. Geen grenzen, geen belemmeringen, kortom een Europees paradijs. Twintig jaar na dato: blijft het ploeteren voor ondernemers?

20

20 Leo Stevens gelooft in het goede van de mens ‘Ergens is belasting betalen tegennatuurlijk.’ Leo Stevens, oud-hoogleraar fiscale economie én ooit belastinginspecteur, gelooft desondanks meer in coachen dan het strenge vingertje.

Hij onderzocht of dit zogenoemde horizontaal toezicht werkt. ‘Er zit iets goeds in mensen.’

26 Achtgeben, bitte!

Groene energie, duurzame machines en bescheiden looneisen. Duitse ondernemers hebben wel een verklaring voor het succes van hun land. En advies voor de Nederlandse politiek in verkiezingstijd. Tijd voor een nieuw lesje Duits?

42 Henk Lagerweij strikes back Een kerncentrale bouwen? Daar moet Henk Lagerweij niet aan denken. Troep noemt de bouwer van windmolens het. Na twee faillissementen is hij terug in de windhandel. Struikelen om door te gaan. Het zou zijn motto kunnen zijn.

3

FORUM #13/28.06.12

opinie vno-ncw

The future we want, is de naam van het document dat de vn-top Rio+20 vorige week heeft opgeleverd. Een toekomst die nog ver weg lijkt, als je in ogenschouw neemt wat er nu daadwerkelijk door de aanwezige lidstaten is afgesproken. Dat is namelijk teleurstellend weinig.

Concrete doelen voor duurzame ontwikkeling, bijvoorbeeld op het gebied van voedselzekerheid, watergebruik, biodiversiteit, hernieuwbare energie en recycling. Dat is waartoe de ceo’s van de Dutch Sustainable Growth Coalition en ikzelf, hadden opgeroepen. We kregen ze niet. Zoals verwacht stonden de opkomende economieën lijnrecht tegenover de geïndustrialiseerde landen. De G77, de coalitie van ontwikkelingslanden, was voor weinig te porren. Angst voor verkapte handelsbelemmeringen en een rem op hun economische groei, maakten deze landen kopschuw. Ook de leiders van veel oeso-landen lieten het afweten.

Is de hele top en de aanloop daarnaartoe daarom een verspilling van energie geweest? Staatssecretaris Ben Knapen, de Nederlandse delegatieleider in Rio, vindt van niet. Concrete doelen en harde deadlines over het vergroenen van de economie heeft de top niet gebracht.

‘Maar voor het eerst staat in een vn-document dat het bedrijfsleven een belangrijke voortrekkersrol speelt’, aldus Knapen. ‘De Verenigde Naties hebben hun aarzeling ten opzichte van de private sector laten varen.’

jeroen poortvliet

Ver weg

Wie Rio+20 een beetje gevolgd heeft, weet dat dat niet meer dan terecht is. ‘De regeringen zijn verlamd. De oplossingen moeten komen van het bedrijfsleven’, constateerde Unilever-topman Paul Polman niet zonder reden. Het bedrijfsleven liet zich daarom niet weerhouden om zelf werk te maken van duurzame ontwikkeling. Tijdens de voorconferentie van Global Compact maakten 45 grote multinationals, waaronder zes Nederlandse, in Rio afspraken over waterbesparing. Dat is nodig omdat zo’n 800 miljoen mensen wereldwijd geen toegang hebben tot veilig drinkwater. ‘We cannot be succesfull in a world that fails’, stelde ondertekenaar en dsm-topman Sijbesma.

Anders dan twintig jaar geleden, bestaat de duurzame economie voor een groot deel al. We hebben de technologieën, we kennen de oplossingen. The future we want, is wellicht toch dichterbij dan we denken.

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw

Doorbraak ontslagrecht goed voor werkgevers • Kabinet akkoord met plannen Kamp om ontslagrecht te versoepelen • Maatregelen zullen leiden tot beter functionerende arbeidsmarkt • Wel graag uitzondering voor kleine bedrijven bij eigen risicoperiode ww Lang, héél lang zat het dossier muurvast. Vorig jaar nog moest minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onder druk van gedoogpartner pvv knarsentandend verzekeren dat hij écht niets zou veranderen aan het ontslagrecht. Dankzij het begrotingsakkoord van vvd, cda, D66, GroenLinks en ChristenUnie kwam er eind april echter plotseling schot in de zaak. Vorige week ging het kabinet akkoord met de uitgewerkte voorstellen van minister Kamp om de arbeidsmarkt te hervormen. Volgens deze plannen kunnen werkgevers straks werknemers zonder voorafgaande toets ontslaan. Daartegenover staat dat bedrijven wel de eerste periode van werkloosheid betalen. Werknemers krijgen bij ontslag een financiële vergoeding die ingezet moet worden voor scholing of voor het vinden van een nieuwe baan. Deze komt in plaats van de huidige ontslagvergoeding. De voorstellen zijn goed nieuws voor de economie, want ze versterken de werking van de arbeidsmarkt.

Ze zullen leiden tot meer mobiliteit, meer balans tussen tijdelijke en vaste contracten en meer scholing. Uiteindelijk zal dat leiden tot een hogere arbeidsproductiviteit en een sterkere economische positie van Nederland. Volgens Kamp gaat het om een stijging van de arbeidspro4

FORUM #13/28.06.12

ductiviteit met 0,4 procent, ofwel 2,5 miljard euro meer welvaart per jaar. Geen klein bier dus.

Ook werknemers hebben er dus uiteindelijk voordeel van, stelt Kamp.

‘Zij komen sneller en vaker terecht op de plek waar hun capaciteiten het beste tot hun recht komen. Dit draagt bij aan hun persoonlijk welzijn.’

Met name de arbeidsmobiliteit van ouderen zal toenemen. Oudere werknemers zitten nu vaak gevangen in hun huidige baan, omdat ze bij doorstroming naar nieuw werk zekerheden, zoals een hoge ontslagvergoeding, kwijtraken. De rechten van werknemers blijven ondertussen overeind. De werkgever moet een ontslag nog steeds goed kunnen motiveren. Ook moet een hoorprocedure worden gevolgd waarbij de werkgever het ontslag aankondigt en de werknemer hierop kan reageren. Vindt de werknemer het ontslag ongegrond, dan kan hij of zij naar de rechter stappen. Wel zitten nog de nodige haken en ogen aan de maatregel dat werkgevers straks maximaal zes maanden ww moeten betalen. Deze eigen risicoperiode ww geldt bovendien zowel voor werknemers met vaste als met tijdelijke contracten. Vooral voor kleine bedrijven dreigt dit duur uit te pakken. Kleinere bedrijven zouden daarom een uitzonderingspositie moeten krijgen, door ze deels of geheel te ontzien van de eigen risicoperiode. Minister Kamp heeft toegezegd hiernaar te kijken.  www.vno-ncw.nl/ontslagrecht

Overheid aan zet bij Ondernemingsdossier

wandelgangen

nog eenmaal langer vaderverlof Vertrekkend GroenLinks-Kamerlid Ineke van Gent doet een laatste poging om verlenging van het vaderverlof erdoor te krijgen. Samen met cda-Kamerlid Eddy van Hijum stelt zij voor om jonge vaders vijf in plaats van de huidige twee dagen verlof te geven. Zo wordt de vader vanaf het begin bij de zorg voor het kind betrokken. Via de belasting krijgen zij daar 50 procent van het minimumloon voor uitbetaald.

Eerder bleek geen Kamermeerderheid te porren voor tien of vijf dagen doorbetaald verlof. Van Gent hoopt dat de sociale partners

Verhoeven: geconcentreerd

in cao’s het verlof financieel willen aanvullen. Zelf zal ze dat niet meer meemaken als Kamerlid; het is de bedoeling dat een nieuwe Tweede Kamer zich over het voorstel buigt.

Van Gent: uitgezorgd

lobbyist moet zich melden

zegt Bouwmeester. Samen met partijgenoot Pierre Heijnen werkt ze aan een initiatiefwetsvoorstel PvdA-Kamerlid Lea Bouwmeester dat zij nog in de zomer wil indiewil dat in elk wetsvoorstel een lobbyparagraaf wordt opgenomen. nen. Dan kan het nieuwe kabinet er meteen mee aan de slag.

Daarin moet staan welke lobbyisHet cda is bij monde van Kamerlid ten op het desbetreffende minisGer Koopmans tegen. Hij vindt het terie zijn langsgekomen en wat zij belangrijk wát er in een wetsvoordaar hebben besproken. ‘Op die manier kunnen wij als Kamerleden stel staat, niet hoe dat tot stand is nagaan of zij invloed hebben gehad gekomen. op het uiteindelijke wetsvoorstel’, 5

• Regeldruk blijft irritatie nummer één voor ondernemers • Ondernemingsdossier kan soelaas bieden • Daarvoor moet overheid wel aan de bak dijkstra

D66-Kamerlid Kees Verhoeven wil dat minister Verhagen van Innovatie per topsector een innovatiehoofdstad aanwijst. Zo blijven steden met de fysieke nabijheid van innovatie en de concentratie van activiteiten aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders.

Verhagen vindt het voorstel echter ‘reactionair’. Het doet hem denken aan het oude regionale stimuleringsbeleid. Bovendien is voor elke topsector niet altijd één hoofdstad aan te wijzen. Voor technische

innovatie zouden bijvoorbeeld Eindhoven en Twente in de race zijn. ‘En ik wil niet tegenhouden dat een bedrijf zich ergens anders wil vestigen.’

dijkstra

‘innovatiehoofdsteden zijn stap terug’

FORUM #13/28.06.12

Regeltjes, inspecties, nog meer regeltjes. Als ondernemer kom je soms nauwelijks toe aan je échte werk. Al die overheidsinstanties werken bovendien vaak langs elkaar heen, zodat dezelfde informatie telkens opnieuw weer opgelepeld moet worden door bedrijven. Dat kan beter. Brancheorganisaties bedachten daarom samen met de overheid een nieuwe manier van samenwerken en informatie delen: het Ondernemingsdossier.

Via dit digitale dossier kan informatie op een slimme manier uitgewisseld worden. Ondernemers hoeven informatie maar één keer aan te leveren, waarna verschillende overheden, zoals toezichthouders en vergunningverleners, daar gebruik van kunnen maken. De ondernemer bepaalt zelf welke overheden toegang hebben tot het Ondernemingsdossier. Van te voren maken brancheorganisaties en overheden afspraken over welke bevoegdheden de toezichthouder heeft, welke documenten in het Ondernemingsdossier kunnen worden geplaatst en hoe vaak er op locatie zal worden geïnspecteerd. Met als doel: minder regeldruk en minder overbodige inspectiebezoeken. En dus ook voor de overheid lagere kosten.

In de horeca, recreatie en de rubber- en kunststofindustrie is eind 2011 begonnen met de invoering van het Ondernemingsdossier. Doel is om in 2016 tachtigduizend ondernemers uit twaalf branches via het Ondernemingsdossier te laten werken. Voor het zover is, moet er nog wel wat gebeuren, zo stellen deze brancheorganisaties. De Tweede Kamer debatteert deze week over de hoge regeldruk voor ondernemen. Een goede gelegenheid om te laten zien dat het de overheid – ook de komende jaren – menens is als het gaat om het verminderen van irritatie, hoge nalevingskosten en toezichtslasten voor ondernemers. Voor de overheid betekent dit dat zij het Ondernemingsdossier voortaan centraal moeten gaan stellen in het hele wetgevingsproces en bij het toezicht op de uitvoering. Daarvoor zullen de ambtenaren van de vakdepartementen aan de bak moeten: zij moeten – samen met lagere overheden en inspecties – al hun wetten en regelgeving vertalen in een concrete regelhulp. Die moet aansluiten bij het Ondernemingsdossier.

Ook moeten ze ervoor zorgen dat alle nieuwe regelgeving van ministeries Ondernemingsdossierproof is. Het Rijk moet er ook voor zorgen dat de afspraken die al over het Ondernemingsdossier zijn gemaakt met gemeenten en provincies ook door een volgend kabinet worden voortgezet. Last but not least kunnen inspecties met behulp van het Ondernemingsdossier overgaan tot risicogericht toezicht.

Voor bedrijven die laten zien hun zaken netjes op orde te hebben, betekent dat toezicht op afstand. Oftewel zacht waar het kan, hard waar het moet.  www.vno-ncw.nl/regeldruk, www.ondernemingsdossier.nl

opinie vno-ncw

• Nieuws over Europa lijkt allemaal zwart • Toch wordt de eurozone steeds sterker en beter • Op G20 is keuze voor verdere economische integratie bevestigd Somber worden we er met zijn allen van. Het consumentenvertrouwen bereikte vorige week een nieuw dieptepunt.

Europa zwalkt al tijden van de ene naar de andere crisis. Als de Griekse verkiezingen ons niet de stuipen op het lijf jagen, dan zijn het de Spaanse banken wel. Onheilsprofeten voorspellen met de regelmaat van de klok dat de ineenstorting van de Europese Unie nu echt nabij is.

En toch… hoe deprimerend het gemiddelde journaal ook mag klinken, de eurozone is er nog steeds. En dat niet alleen, de eurozone is in relatief korte tijd ontegenzeggelijk versterkt en verbeterd. We hadden geen lender of last resort: nu hebben we het permanente Europese Stabiliteits Mechanisme (esm), dat inmiddels bijna rond is. Er was geen effectieve begrotings- en beleidsdiscipline: nu zit de Europese Commissie er dankzij een aangescherpt Stabiliteits- en Groeipact bovenop. En al zijn we er nog niet, al dit soort aanpassingen leiden onomkeerbaar tot een veel beter geïntegreerde economische unie. Dat dit allemaal met de nodige hectiek gepaard gaat, is evident. De Griekse verkiezingen waren razend spannend, maar inmiddels zit er nu toch een nieuwe regering die zich committeert aan de noodzakelijke hervormingen en bezuinigingen. De Spaanse banken en de Spaanse overheid zijn nog altijd niet uit de gevarenzone, maar de Europese Unie staat klaar om zo nodig actie te ondernemen. En afgelopen week in Los Cabos in Mexico beloofden de Europese leiders hun collega’s van de G20 verder te werken aan een diepere economische integratie binnen de eurozone. De ingeslagen weg richting een bankenunie en betere economische afspraken wordt hoe dan ook vervolgd. eu-leiders José Manuel Barroso en Herman Van Rompuy lieten er geen misverstand over bestaan dat Europa alle noodzakelijke stappen zal nemen in de strijd tegen de crisis.

Dat betekent een verdere versterking van de monetaire unie op het gebied van banken, begrotingen en de rest van de economie. Vandaag en morgen komen de Europese leiders opnieuw samen in Brussel om te spreken over verdere maatregelen om de eurozone te versterken. Dat is reden voor optimisme. Een verdergaande vereniging van de staten van Europa is een keuze voor welvaart en vooruitgang. En al zien we het soms even niet meer: de Europese Unie is hier om te blijven.

Gelukkig maar.  www.vno-ncw.nl/eurocrisis 6

FORUM #13/28.06.12

vno-ncw west jeroen poortvliet

Europese Unie: sterker dan ooit en hier om te blijven

Ondernemers pro Europa en de euro In 1973 beloofde Mogens Glistrup van de Vooruitgangspartij de inkomstenbelasting te schrappen als hij aan de macht zou komen. Op de vraag hoe hij dat dacht te financieren, antwoordde hij: ‘Ik schaf het leger af en plaats op de ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken een antwoordapparaat met tekst in het Russisch. Als de Russen komen, horen zij in hun eigen taal dat Denemarken zich overgeeft.’ De Vooruitgangspartij werd dat jaar de tweede partij van Denemarken met 28 van de 179 zetels in het Parlement.

Ik moet hieraan denken als ik sommige verkiezingsboodschappen in Nederland hoor. Valse profeten op de linker en rechter politieke vleugels proberen ons wijs te maken dat alles beter wordt als wij uit de euro stappen. Als je niet oppast, trekken zij met dergelijke onzin veel stemmen. Aan ondernemers de schone taak het voordeel van de euro en één Europa uit te dragen.

Ik geef wat ammunitie. De Nederlandse economie leunt zwaar op internationale handel. De enorme handelsgroei van de afgelopen decennia danken wij aan de Europese integratie tot douane- en muntunie. Stel dat Nederland uit de euro stapt en een geïsoleerde positie inneemt. Waarom zouden dan nog zoveel goederen via de Rotterdamse haven of Schiphol ons land binnenkomen? Die vraag is relevant, omdat de helft van onze uitvoer uit wederuitvoer bestaat, nu circa 40 procent van ons bruto nationaal product.

Het welvaartsverlies zal veel verder reiken dan de grote bedrijven die met internationale handel bezig zijn. Tachtig procent van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf is internationaal actief. Door de muntunie kunnen ondernemers elders in Europa productie- en logistieke faciliteiten benutten zonder een tweede boekhouding in een andere munt en kostbare valuta- en renterisico’s. Exit euro is dus ook exit van bepaalde internationale investeringen. Het zal een enorm welvaartverlies voor ons land betekenen.

Uitsluitend op Europees niveau kan Nederland zich doen gelden op het wereldtoneel. We zijn te klein om uit het Europese verband te stappen. Laten we ook niet vergeten dat zeventig jaar vrede en voorspoed geen automatisme is. De wetenschap dat economische verwevenheid daar aan bijdraagt, blijft een belangrijke factor voor één Europa. Politici wijzen vaak op het voordeel dat reizigers in Europa geen geld meer hoeven te wisselen. Dat is een plezierige bijkomstigheid, maar daarmee doen zij de maatschappelijke baten van de euro tekort. Hoog tijd dus voor een tegengeluid.

René Klawer Voorzitter vno- ncw West

Belastingdienst moet verder gaan op pad van vertrouwen

wandelgangen

Minister Van Bijsterveldt van Onderwijs laat onderzoeken of de leerplicht kan worden verlengd van 18 naar 23 jaar. De gemeente Rotterdam had toestemming gevraagd om te experimenteren met leeftijdsverhoging om de vroegtijdige schooluitval terug te dringen. Van Bijsterveldt is daar niet tegen, maar wil toch eerst weten of zo’n ‘ingrijpende’ maatregel juridisch geen problemen oplevert en betaalbaar is.

Ze verwacht de resultaten in het najaar. De eventuele invoering zal ze dus aan haar opvolger moeten overlaten. Dat geldt ook voor het streven om in 2016 nog hooguit 25

duizend uitvallers te hebben (vorig schooljaar 38.600).

• Horizontaal toezicht werpt vruchten af • Mkb moet ook kunnen profiteren • Inkrimping dienst vormt risico

dijkstra

leren tot je oud genoeg bent

Van Bijsterveldt: uitgeleerd

uitgesproken. Naar aanleiding van kabinet vindt stage nog steeds het beroep sprak PvdA-Kamerlid Mariëtte Hamer van een ‘dom en werken

7

kleinzielig’ besluit.

dijkstra

Het kabinet gaat in beroep tegen de uitspraak van de rechter in de Amsterdamse ‘stagezaak’.

De gemeente Amsterdam laat illegaal in Nederland verblijvende mbo’ers stagelopen omdat dit deel uitmaakt van hun studie. Minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vindt stagelopen werken en dat mogen illegalen niet. Zijn collega Van Bijsterveldt van Onderwijs wilde wel alle mogelijkheden benutten om kinderen stage te laten lopen, met eerbiediging van de wet.

De twee hebben afgesproken dat hangende het beroep er geen boetes worden uitgereikt aan gemeenten die illegale stagiaires gedogen. Dat zijn nu zo’n vijfhonderd jongeren en duizend volwassenen.

Een meerderheid van de Kamer had zich al eerder voor gedogen

Op aandringen van het bedrijfsleven begon de Belastingdienst in 2005 met de invoering van het zogenoemde horizontaal toezicht.

Niet uitgaan van wantrouwen maar van vértrouwen in de omgang met belastingplichtige bedrijven. Ondernemers die netjes belasting betalen worden voortaan minder lastiggevallen door de overheid. Met als keerzijde dat ondernemers die hun belastingplicht ontduiken, hard worden aangepakt met ouderwets verticaal toezicht.

Dat deze manier van innen werkt, blijkt wel uit het onderzoek van de commissie-Stevens dat vorige week werd aangeboden aan staats­secretaris Weekers van Financiën.

Dat deze omslag van politieagent naar ‘coach’ het goed zou doen, verwachtte het bedrijfsleven al. Nu concludeert de commissie-Stevens hetzelfde: horizontaal toezicht werkt in elk geval voor de grotere bedrijven. Maar de commissie plaatst nog wel vraagtekens bij het effect op het midden- en kleinbedrijf: dat zou wel eens meer geld kwijt kunnen zijn aan de inhuur van belastingadviseurs. In plaats van geld te besparen doordat de rompslomp verdwijnt die kwam kijken bij controles door de Belastingdienst. Die ging nog eens uitvoerig uitpluizen wat die bedrijven zelf ook al uitgebreid hadden onderzocht.

Het idee – vertrouwen in plaats van wantrouwen – zou natuurlijk niet alleen voor grote bedrijven moet werken. Alle segmenten van het bedrijfsleven moeten profiteren van de nieuwe aanpak. De Belastingdienst moet dan wel met maatwerk zorgen dat horizontaal toezicht ook loont voor het mkb. Want met zeshonderdduizend bedrijven zit daar de grote efficiencywinst van toezicht gebaseerd op vertrouwen. Voor Belastingdienst én bedrijfsleven.

Alleen dan moet de Belastingdienst er ondertussen wel voor waken dat deze positieve ontwikkeling niet negatief wordt beïnvloed door de huidige inkrimping van de dienst. Horizontaal toezicht zal minder menskracht vergen, maar dat moet dan wel de juiste menskracht zijn.  www.vno-ncw.nl/belastingzaken Lees ook het interview met Leo Stevens op pagina 20 en verder

Kamp: hardleers FORUM #13/28.06.12

de foto rubrieksnaam

8

FORUM #13/28.06.12

rubrieksnaam

Innovatie op de catwalk Den Haag, 25 juni – Wie zei er dat robottechnologie voor oogoperaties saaie kost is? Kroonprins Willem-Alexander, prinses Máxima en minister Maxime Verhagen luisteren geamuseerd naar Maarten Beelen van Medical Robotic Technologies, tijdens de innovatiebijeenkomst tedxBinnenhof Catwalk for Innovation in de Haagse Ridderzaal. Hij was één van de tien sprekers die tijdens dit event zijn ideeën en oplossingen voor maatschappelijke problemen presenteerde. ted is een bekend fenomeen in de Verenigde Staten. Al sinds 1984 vermaken en informeren sprekers uit de werelden van Technologie, Entertainment en Design (ted) elkaar tijdens een vierdaagse bijeenkomst in Californië met korte lezingen.

De bedoeling is om grote denkers en doeners een podium te geven om de wereld te overtuigen van hun visie of nieuwe ideeën.

Over de vraag ‘Hoe brengen we goede ideeën en innovaties de wereld over?’ werd na afloop verder gediscussieerd door onder meer vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes. Op dertig Nederlandse ambassades in het buitenland werd live meegekeken.

Tekst: Karin Bojorge | Foto: Robin Utrecht / anp

9

FORUM #13/28.06.12

actueel

‘btw-verhoging is

overval’ De btw-verhoging naar 21 procent lijkt

onvermijdelijk na de instemming van de Tweede Kamer. Het bedrijfsleven zit met de gebakken peren. Of kan er toch nog iets worden gedaan om de pijn te verzachten?

Tekst: Paul Scheer | Foto: Phil Nijhuis / ANP

Als winkelier zit je niet te wachten op een btwverhoging. Zeker niet in crisistijd, en al helemaal niet in de laatste drie maanden, de periode die het jaar nog een beetje goed moet maken. Toch lijkt dat nu te gebeuren. Met een noodgang is de btw-verhoging naar 21 procent vorige week door de Tweede Kamer gejaagd. ‘In een buitengewoon razend tempo’, zei staatssecretaris Weekers goedkeurend tijdens het debat. De verhoging maakt deel uit van het Lenteakkoord dat ervoor moet zorgen dat Nederland volgend jaar voldoet aan de Europese begrotingsregels.

Haast is dus geboden, ook met het oog op de verkiezingen in september. Dan kan namelijk alles anders zijn.

Het is op zich mooi dat er snelheid zit in de politieke besluitvorming, maar in dit geval voelt een deel van het bedrijfsleven zich daardoor overvallen. Vooral ook omdat de btw-verhoging al ingaat op 1 oktober van dit jaar, in plaats van de meer voor de hand liggende datum van 1 janu10

FORUM #13/28.06.12

ari 2013. Het kabinet wil echter zo snel mogelijk Nederland weer een betrouwbaar imago geven.

De klappen vallen vooral in de detailhandel en in sectoren die met vooruitbetalingen werken.

Bij dat laatste kan worden gedacht aan leveranciers van wit- en bruingoed die met onderhoudscontracten en verlengde garantietermijnen werken. Volgens het kabinet moeten die leveranciers 2 procent extra btw doorrekenen omdat de werkzaamheden die onder de vooruitbetaalde onderhoudscontracten en garantietermijnen vallen na 1 oktober plaatsvinden.

Consumenten kopen bijvoorbeeld een computer of een wasmachine in de winkel. Als zij een onderhoudsbeurt willen of een beroep doen op de garantie, komen ze bij de leverancier terecht. Het is de vraag of het die leverancier lukt om de extra 2 procent bij die klanten op te halen. Als klanten niet kunnen worden bereikt, gaat de btw-verhoging van de winstmarge af.

Het bedrijfsleven heeft niet de illusie dat de btw-verhoging kan worden tegengehouden.

‘Het is en blijft een van de makkelijkste manieren voor de overheid om snel geld binnen te halen’, zegt de btw-manager van een automatiseringsbedrijf. ‘Maar als het dan toch moet, kom dan met een praktische overgangsregeling voor bedrijven die met vooruitbetalingen werken. Voor contracten die vóór 1 oktober

Een samenzwering? Staatssecretaris Weekers gaat over de btw, maar zijn collega minister De Jager (Financiën) over het Lenteakkoord waarin de btw-verhoging staat

zijn afgesloten en vooruit zijn betaald, zou het tarief van 19 procent moeten gelden. Dat kan gewoon volgens de Europese btw-richtlijn.’

psychologisch De detailhandel hikt meer tegen de invoeringsdatum aan. Het is sowieso gangbaar om wijzigingen door te voeren met ingang van het nieuwe kalenderjaar, dus op 1 januari. De financiële en automatiseringssystemen van bedrijven zijn daarop ingericht. Tussentijdse wijzigingen leveren extra administratieve lasten en verwerkingsproblemen op.

‘De overheid toont zich onbetrouwbaar en steelt op deze manier van bedrijven’, zegt Jan Peters, directeur van de 115 winkels tellende jeansketen Score. ‘Op 1 januari kunnen we ons instellen, op 1 oktober niet. Na 1 januari komt de nieuwe collectie in de winkels. Dan kunnen we nieuwe afspraken maken met leveranciers en de prijzen veranderen. De prijzen voor dit jaar zijn ingevoerd in het computersysteem.

Die kunnen we niet even snel wijzigen.’

Hij wil de consument ook niet afschrikken aan het einde van het jaar. Het consumentenvertrouwen staat toch al onder druk: in Europa hebben alleen de Grieken minder vertrouwen in hun financiële situatie. Daar komt bij dat in 11

de detailhandel met adviesverkoopprijzen van leveranciers wordt gewerkt, en dat ‘psychologisch’ wordt geprijsd. Aangepast aan de btwverhoging, zou een spijkerbroek van € 69,95 meer dan 70 euro gaan kosten, en dat klinkt toch meteen een stuk duurder.

Peters gaat ervan uit dat hij de btw-verhoging in 2012 voor eigen rekening neemt. Hij houdt rekening met een ‘schadepost’ van een miljoen euro. Over een tijdelijk karakter van de verhoging maakt hij zich weinig illusies, want ook na 2013 moet Nederland de begroting op orde hebben. ‘Ik vind het wel jammer dat de btwverhoging alleen wordt doorgevoerd bij het deel van het bedrijfsleven dat 19 procent betaalt. In het Catshuis-akkoord werd tenminste nog gesproken over het verdelen van de pijn over het héle bedrijfsleven, dus ook over sectoren die nu 6 procent (onder andere levensmiddelen en arbeidsintensieve diensten, red.) betalen.’

De Tweede Kamer is inmiddels niet meer gevoelig voor de nood van het bedrijfsleven, nadat het Lenteakkoord vorige week werd aangenomen. Oppositiepartijen PvdA en pvv wezen de btw-verhoging nog wel af in het debat. ‘Met het Lenteakkoord wordt de economie afgeknepen, met als dieptepunt de btw-verhoging’, zei PvdA-Kamerlid Ed Groot. pvv-Kamerlid Roland FORUM #13/28.06.12

van Vliet stelde dat de crisis op deze manier langer duurt en dat vooral de invoering van 1 oktober als een ‘rauwe verrassing’ is gekomen.

De Kunduz-coalitie hield echter voet bij stuk, onder het motto: leuk is anders, maar het moet.

De bal ligt nu bij de Eerste Kamer. Die moet het Lenteakkoord nog voor het zomerreces behandelen. Dat betekent dat het bedrijfsleven tot 12 juli nog mag hopen op uitstel van executie. www.vno-ncw.nl/btw

Terugsluizen De btw-verhoging moet zo’n 4 miljard euro opleveren. In 2013 wordt 1,5 miljard van de opbrengst teruggesluisd naar de samenleving via de inkomstenen loonbelasting, het kindgebonden budget en de zorgtoeslag. In 2014 en 2015 wordt de rest van de 4 miljard teruggesluisd via de inkomsten- en loonbelasting. Het is de bedoeling dat de verhoging structureel wordt.

& zus Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam Van de Kuinder Motoren activiteit Verkoop en onderhoud motorfietsen vestigingsplaats Hilversum aantal medewerkers Zeven opgericht 1928 eigenaren/vennoten Nicole en Roger van de Kuinder

12

FORUM #13/28.06.12

‘Ik voel me nog steeds ­ondergeschikt aan mijn vader’ Roger van de Kuinder weet van zichzelf dat hij impulsief is. Hij is blij dat zus Nicole hem daar op wijst. Samen zijn ze eigenaar van de Hilversumse motorzaak Van de Kuinder. ‘Goed dat ze me af en toe even tot de orde roept.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Ton Poortvliet, familie Van de Kuinder

Nicole van de Kuinder (39)

Roger van de Kuinder (40)

‘Wij zijn opgegroeid tussen de motoren. Mijn vader deed aan trial, een vorm van behendigheidssport op de motor. En dan gingen wij mee.

Had hij voor ons beiden een motorfietsje bij zich, waarmee wij lekker in het zand konden ravotten. Net als Roger haalde ik op mijn 18de eerst mijn motorrijbewijs en pas daarna mijn autorijbewijs. Niet omdat dat moest, maar omdat ik het zelf graag wilde.’

‘Naast de administratie en pr ben ik verantwoordelijk voor de inkoop en verkoop van kleding. Mijn oog voor detail komt mij daarbij zeker van pas. Ik kan ook wel wat vertellen over motorfietsen. Maar dat laat ik liever aan Roger over. Gedetailleerde uitleg geven over zoiets als het verschil tussen ketting- en cardanaandrijving… Nee, dat gaat mij echt boven de pet. De techniek gaat tegenwoordig ook zó ver.’

‘Roger is heel sociaal, gezellig, klantvriendelijk. Voor de aflevering van een nieuwe motorfiets trekt hij rustig een uur uit. En hij laat het graag aan de klanten over wanneer ze daarvoor langs willen komen. Op zich is daar niets mis mee. Maar mensen moeten daardoor soms even wachten. En dat vind ik dan vervelend. Ik denk op zo’n moment weleens: plan het nou gewoon wat beter.’

‘Hij heeft ook niets met cijfers. Als ik ’m daarmee confronteer, zegt hij rustig dat de administratie zijn pakkie an niet is. Ik heb daar erg aan moeten wennen. En nog steeds heb ik af en toe zoiets van: Kijk nou eens naar die cijfertjes, het is per slot van rekening ook jouw bedrijf.

Maar eigenlijk heb ik me er al bij neergelegd dat ik dat niet van hem hoef te verwachten.’

‘We werken hier met een hechte club van zeven man. Vier daarvan zijn op een of andere manier familie. Dat maakt het voor de rest weleens lastig waar ze met hun vragen of opmerkingen naar toe moeten.

We hebben een monteur in dienst die hier al dik dertig jaar werkt. Hij ziet mijn vader nog steeds als zijn baas.’

‘Roger en ik zijn eigenaar van de zaak. Maar ik voel me nog steeds ondergeschikt aan mijn vader. Als er echt iets aan de hand is, is hij ook degene die het eindoordeel velt. Hij heeft een vetorecht. Als wij ermee willen stoppen, beslist hij of dat ook echt gebeurt. En daar heb ik geen enkele moeite mee. Integendeel: het voelt heel natuurlijk.’

‘Nicole runt de kledingafdeling. Daarnaast houdt ze zich bezig met pr en administratie. Dames doen het op de kledingafdeling gewoon beter. Ze verkopen meer aan mannen. En vrouwen vinden het prettiger als ze door een vrouw worden geholpen. Vrouwen hebben er ook meer gevoel voor. Maar het verkopen van motorfietsen vind ik nog steeds echt iets voor mannen.’

‘Ik vind het fijn dat mijn zus in de zaak zit. Het voelt vertrouwd.

Je weet precies wat je aan elkaar hebt. Het scheelt in elk geval veel gepraat. Voordat ik hier aan de slag ging, heb ik nog even bij een ander bedrijf gewerkt. Ik had daar een heel strenge baas. Dat is een goede leerschool voor me geweest. Ik was jong en brutaal. Dan is het wel eens goed dat je een keer op je plek wordt gezet.’

‘De motorverkopen lopen al jaren terug. Gelukkig doen wij het zo slecht nog niet. Maar al die negatieve berichten, daar word je niet echt vrolijk van. Ik luisterde veel naar bnr. Maar dat doe ik niet meer. Ik heb de krant opgezegd. En af en toe betrap ik me er zelfs op dat ik in de auto zit te luisteren naar een vrolijk kinderliedje. Dat is goed voor mijn humeur. Ik sta dan met een lekkerder gevoel in de winkel.’

‘We hebben het nu heel druk. Dan heb ik soms wel eens iets van: zo, even stoom afblazen. En dan doe ik gemakkelijk een stapje terug. Pak ik een motorfiets en rijd ik een rondje in de omgeving. Even een beetje afstand nemen. Mijn zus accepteert dat. Ze weet dat ik zo het beste functioneer.’

‘Ik ben erg impulsief. Heb de neiging snel te besluiten om iets op een bepaalde manier te doen. Dan is het goed dat mijn zus af en toe de rem er op zet, mij even tot de orde roept. Want als je te radicaal te werk gaat, stoot je vaste klanten af.’

‘Het is prachtig om dagelijks met je hobby bezig te mogen zijn. Als ik ’s avonds op pad ben geweest, rijd ik nog wel eens langs de zaak om te kijken of alles in orde is. Dan zit ik vanuit de auto naar die showroom vol motorfietsen te kijken. En daar kan ik dan echt van genieten. Ik ben trots op wat we hebben bereikt.’ 

13

FORUM #13/28.06.12

omslag

Hoe over we de Hoera: 20 jaar! De interne Europese markt is bijna volwassen. Tijd om de balans op te maken.

Blijft het ploeteren voor ondernemers in Europa of is het eindelijk 1992 geworden?

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Jan Greune/hh, beeldbewerking: Link Design

14

FORUM #13/28.06.12

bruggen kloof?

Even staat de chauffeur van transportbedrijf Van der Wal te zuchten aan de Duits-Deense grens. Dan gaat hij toch maar aan de slag. Zijn 25 meter lange vrachtwagencombinatie mag zo niet over de grens van de Duitsers.

Dus zit er niets anders op: opleggers loskoppelen en allemaal apart de grens over rijden. En dan in Denemarken het hele spulletje weer aan elkaar koppelen. Het is weer eens zover: je mag van Europa in een aantal landen met van die lange vrachtwagens – ecocombi’s – over de weg. Maar als lidstaten dan met die regels aan de gang gaan, verzinnen ze er graag zelf een paar extra bij.

Het voorbeeld is fictief: in de praktijk rijdt Transportbedrijf Van der Wal rijdt helemaal niet met ecocombi’s in Duitsland en dus ook niet van Duitsland naar Denemarken. Omdat het nu veel te lastig is. Terwijl die ecocombi’s juist erg geschikt zijn om grote volumes over lange afstanden te vervoeren. Goed voor het milieu en de portemonnee. Hans van der Wal: ‘De milieubeweging begint bijna te juichen als ik ermee aankom.’

Nederland, Denemarken, Zweden. Levert allemaal geen problemen op. En 15

FORUM #13/28.06.12

omslag

Werk aan de winkel... ...zorg dat alles bij elkaar past...

Alle ondernemers: Stap toch eens over op een Europese btw ‘In onze branche gaat het om volume en kosten. Complexiteit is duur’, zegt Ahold-woordvoerder Jochem van Laarschot. Kijk maar naar de btw en je weet meteen waar Van Laarschot het over heeft. Elke lidstaat heeft zijn eigen wetten om btw te kunnen heffen. Legt die op een eigen manier uit en past die toe zoals het dat wil. Daarmee houden de lidstaten de fiscale grenzen gewoon in stand waar andere binnengrenzen allang zijn verdwenen. Wat dat voor een ondernemer betekent? Meer administratieve lasten en minder zekerheid. Voor ondernemers zou een btw-unie de beste optie zijn. De voordelen: één heffende instantie, uniforme regels en een uniforme uitleg daarvan. Op de kortere termijn kan in elk geval

worden gezorgd voor uniformering van regelgeving en in de uitleg en toepassing daarvan.

Verzekeraars, banken: Een onsje minder toezichthouders mag ook wel Momenteel staat een internationaal opererende verzekeraar in elk vestigingsland apart onder toezicht van de lokale toezichthouder(s). Hij moet per land vergunningen regelen, rapportages indienen, solvabiliteit aantonen en toezicht ondergaan. Een oplossing kan zijn dat voor een internationale verzekeringsgroep een (leidende) toezichthouder wordt aangewezen die verantwoordelijk is voor de gehele groep.

sinds kort mag er – op proef – ook in het noorden van Duitsland met lange wagens gereden worden. Maar er de grens mee over, dat mag dus even niet. En dus rijdt Van der Wal niet met die ecocombi’s in Duitsland. ‘Als die wagens in allerlei eu-landen op de weg mogen, dan moet het toch niet zo zijn dat elk land zich daar afzonderlijk opnieuw over buigt en extra regels verzint’, zegt Hans van der Wal. Dertien van zijn 180 vrachtwagens zijn nu ecocombi’s. Het zouden er veel meer kunnen zijn, zegt hij, als er internationaal maar niet zo moeilijk werd gedaan.

Zijn onderneming heeft dochterbedrijven in Frankrijk, Polen, Rusland, Azerbeidzjan en Kazakstan. Hij weet dus hoe de Europese transportsector wordt geplaagd door nationale verschillen in regelgeving. ‘Tolsystemen die niet op elkaar aansluiten, controles die keer op keer worden gehouden omdat in ze in elk land alleen hun eigen documenten erkennen en feestdagen met rijverboden die overal anders zijn, waardoor ik mijn wagens niet efficiënt kan inzetten’, somt Van der Wal op. Momenteel hebben twintig landen maar liefst vijftig verschillende rijverbodregelingen op het gebied van tijd, gewicht, afstand, locatie, lading en weersgesteldheid. Opgeteld zijn 16

FORUM #13/28.06.12

...af en toe een onderdeel Combinatievervoer: De wet loopt hopeloos achter bij de praktijk Een van de doelstellingen van het Witboek Vervoer 2011 – 2020 is om vervoer van de weg naar rail en binnenvaart te bevorderen.

Zo dient in 2050 de helft van alle vervoer boven 300 kilometer per spoor, binnenvaart of kustvaart plaats te vinden. Gecombineerd vervoer, vervoer deels over de weg en deels per trein of over het water, kan hieraan bijdragen.

De bestaande richtlijn die de voorwaarden voor het gecombineerd vervoer regelt, is verouderd, beperkend en onduidelijk. Door deze richtlijn te actualiseren en aan te passen aan de technische ontwikkelingen en de huidige marktvraag is een aanzienlijke groei van het gecombineerd vervoer te verwachten.

Kustvaart: Douane, schaf eens een nieuw softwarepakketje aan!

Kustvaarders die spullen van de ene naar de andere Europese haven vervoeren, moeten telkens aantonen dat hun lading niet van buiten de eu komt. Anders zou er telkens weer invoerbelasting betaald moeten worden. Dat is een kostbare grap: medewerkers zijn er uren mee bezig, terwijl er gewoon computersystemen zijn die de status van de lading kunnen bijhouden. ‘Als wij met een schip vanuit Hoek van Holland de 12-mijlszone uitvaren, zijn we officieel in internationale wateren’, legt Marcel van der Vlugt uit. Hij is general manager port operations bij Stena Line. ‘Ook als we daarna weer een Europese haven binnenvaren, behandelen ze de vrachtwagens die we op onze ferry hebben alsof ze van buiten de eu komen. Met alle pa-

er per jaar in heel Europa meer dan vijftienhonderd dagen waarop het goederenvervoer over de weg niet mag rijden.

nieuwe grenzen In 1992 zou het allemaal zó geregeld zijn: één interne markt voor heel Europa. Maar twintig jaar na dato blijft het ploeteren voor bedrijven. Het was de bedoeling om niet alleen de grensposten weg te halen, maar ook om de verschillen in regelgeving zoveel mogelijk af te breken. Hoe moeilijk dat is, blijkt uit de etiketteringregels, waar jaren over wordt gepraat. Het is blijkbaar nog niet zo eenvoudig om af te spreken wat op een etiket moet staan zodat elke lidstaat tevreden is.

De verschillende versies van dezelfde regels bezorgen ook een bedrijf als Ahold af en toe hoofdbrekens. Vorige week werd in België de zesde Albert Heijn geopend, maar dat is niet zonder slag of stoot gegaan, zegt Jochem van Laarschot van Ahold. ‘Het heeft een paar jaar voorbereiding gekost voordat we in België konden beginnen.’ De belastingregels verschillen nog steeds per land, net als het arbeidsrecht en andere (vooral belasting-)regels waaraan je moet voldoen.

vernieuwen kan geen kwaad... pierwinkel van dien. Chauffeurs kunnen tot een dag vertraging oplopen. Dat gedoe zouden ze niet hebben als ze over de weg van bijvoorbeeld Rotterdam naar Denemarken zouden gaan.’

Digitale markt: Weg met die lappendeken van regels De Europese digitale interne markt is nog niet perfect.

Waar e-commerce nationaal groeit (meer dan 10 miljoen Nederlandse consumenten zijn vertrouwd met online winkelen), blijft grensoverschrijdende online handel achter. Gebrek aan vertrouwen bij consument en ondernemer door taal, culturele en juridische kwesties staat in de weg. De wetgeving in de eu is nog vaak nationaal georiënteerd en vormt daardoor een lappendeken. Zelfs in de door de eu gereguleerde gebieden als verwerking van persoonsgegevens

...en blijf wel eerlijk

(voorwaarde voor handel) hebben nationale wetgevers de eu Richtlijn verschillend uitgelegd en in eigen wetten vastgelegd.

‘In Duitsland mag je onder geen voorwaarde reclametaal versturen’, zegt Hedwig Wassing van de Leisure Group. ‘Terwijl je wel per post folders mag versturen.

In Nederland kun je betalen via iDeal, dat is niet compatible met buitenlandse betaalsystemen. En als een buitenlandse klant iets in een Nederlandse webwinkel koopt, is de wetgeving van het land van de koper van toepassing. Dat kan ik toch niet allemaal bijhouden.’

Post: Eigen postmarkt eerst?

Dat kan echt niet meer Vorig jaar is in de meeste lidstaten de postmarkt geliberaliseerd, vrijgegeven dus. Dat

Terwijl het idee van een Europa toch ooit was ondernemen over de grens in Europa veel makkelijker te maken. Van Laarschot: ‘Nu moet dat nog steeds allemaal apart uitgezocht en bijgehouden worden. Die lokale expertise kun je uitbesteden, maar dat zijn extra kosten voor hetzelfde werk. In onze branche gaat het om volume en kosten.

Complexiteit is duur.’

Er ontstaan zelfs nieuwe ‘grenzen’ als gevolg van een gebrek aan Europese aandacht. Dat merkt de Rotterdamse haven tenminste als het gaat om nieuwe ontwikkelingen zoals lng (liquid natural gas, vloeibaar aardgas). Dan laat de eu de zaak versloffen. De Rotterdamse haven ziet een grote toekomst voor lng. In en rond de haven en in de noordelijke provincies lopen diverse initiatieven om het in te zetten als brandstof voor vrachtwagens, en alle soorten scheepvaart. ‘lng is snel in opkomst als alternatieve brandstof’, zegt Sjaak Poppe van Havenbedrijf Rotterdam. ‘Maar er is nog helemaal geen regelgeving over het transport ervan. Europa loopt daar erg achter. Als gevolg daarvan verzinnen landen zelf maar wat ze handig en verstandig vinden. Zo hanteren landen verschillende veiligheids­voorschriften.

Voor je het weet ga je de mist in. Dat is ongelooflijk i­ nefficiënt.’

17

Voedselproducenten: Hou onze waar niet tegen bij de grens Nationale wetten over ‘misbruik van economische afhankelijkheid’ of ‘misbruik van marktmacht’ blijken in essentie vooral gericht tegen buitenlandse food retailers. Ze zijn meestal in vage bewoordingen opgesteld en laten hierdoor erg veel ruimte voor interpretatie aan de nationale mededingingsautoriteiten tijdens inspecties op de naleving van dergelijke wetgeving. Bovendien zijn de boetes voor inbreuken vaak aanzienlijk en buiten proportie (tot 10 procent van de jaarlijkse netto omzet).

FORUM #13/28.06.12

betekent nog niet dat er ook echt sprake is van een Europese markt. Nationale postbedrijven zijn, gesteund door hun regeringen, op zoek gegaan naar andere beschermingsconstructies. Sommige landen hanteren nu zulke voorwaarden dat alleen het bestaande, eigen postbedrijf de markt op kan. Zogenaamd om een gelijk speelveld te creëren. Daardoor krijgen nieuwe postbedrijven geen kans met een ander aanbod. Het Nederlandse postbedrijf tpg Post probeerde vroeg op de liberalisering van de postmarkt in te spelen door samen te gaan met pakketbezorger tnt. Maar omdat pakket- en brievenpost niet zoals verwacht konden integreren, werd het bedrijf vorig jaar weer gesplitst.

En áls er dan een algemene regel is... dan zijn er toch weer de lokale krachten die bepalen hoe ze worden geïnterpreteerd. Waarom mag een vrachtwagenchauffeur in sommige landen pinnen als hij een boete krijgt en moet hij die elders per se cash voldoen?

goede moed Is er dan helemaal niets goeds te melden? De Europese landen zijn op 1 januari 1993 wel degelijk vol goede moed begonnen aan het verwezenlijken van één markt voor goederen en personen. Dat heeft de lidstaten 2,5 miljoen nieuwe banen opgeleverd en meer dan 800 miljard euro extra aan welvaart (cijfers uit 2010). Uit schattingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat de interne markt de Nederlandse economie jaarlijks zo’n 30 miljard euro oplevert. De grote ambitie om van Europa de meest concurrerende economie ter wereld te maken, heeft misschien forse klappen opgelopen door de financiële crisis, maar volgens cijfers het World Economic Forum kan de eu goed meekomen. Zeven eu landen staan in de Top-10 van de lijst meest concurrerende economieën ter wereld. Nederland staat overigens op nummer 7.

column scheer

Minder regels, betere regels, beter afstemmen op elkaar. De Europese Commissie ziet er zelf ook de noodzaak van in. Daarvoor werd bijvoorbeeld het Smart Regulation Action Programme van de Europese Commissie bedacht. Het onderzoek naar de kosten van regeldruk loopt alleen eind dit jaar af. En hoewel het team van commissievoorzitter Barroso zelf het belang van regeldrukvermindering voor groei en innovatie onderstreept, blijft het onduidelijk of er daadwerkelijk een vervolgprogramma komt.

Ondernemers dringen daar wel op aan. Onlangs nog boden vno-ncw en mkb-Nederland de Commissie concrete voorstellen aan van het bedrijfsleven Better regulation for better business.

Volgens Jonathon Stoodley, hoofd van de unit Evaluation and Simplification van de Europese Commissie, passen die concrete voorstellen uitstekend in de huidige aanpak die business driven moet zijn. Een nieuw programma met percentuele ­reductiedoelstellingen zou in de opzet te veel tijd vergen en de Commissie wil snelle slagen maken.

Maar nadat er grote slagen zijn gemaakt in Europa, lijkt er in het finetunen een beetje de klad te komen (zie kader We zullen doorgaan).

Nederlandse ondernemers leverden vier jaar geleden een waslijst van 63 klachten in bij de Europese Commissie. Over regels die niet overal hetzelfde worden uitgelegd, aanvullende regels van allerlei lidstaten terwijl uitdrukkelijk was afgesproken dat niet te doen en een gebrek aan handhaving van de regels die er zijn. De helft van die klachten is inmiddels opgelost, en nu dreigt de aandacht voor het oplossen van de rest te verdwijnen. Enerzijds omdat de eurocrisis alle aandacht opeist.

Maar ook omdat onder druk van nationale lobbygroepen het nationaal politieke belang toch voor het algemeen belang wordt gesteld. Zodat in Frankrijk gesproken wordt over extra wetgeving voor het gebruik van nanotechnologie. En bij de Duits-Deense grens extra lange vrachtwagens eerst voor de grens losgekoppeld moeten worden om na de grens weer vastgekoppeld te worden. 

Beeldvorming Eén beeld zegt meer dan duizend woorden. Misschien niet slim van mij om dat hier op te schrijven, maar wat waar is moet je niet proberen te ontkennen. Beelden liegen niet. Alhoewel je met fotoshoppen tegenwoordig een aardig eind kunt komen.

Bij de uefa zijn ze daar niet aan toegekomen toen John Terry een Oekraïense bal achter de Britse doellijn weghaalde. Het hulpje van de scheidsrechter dat een paar meter verder op de achterlijn stond, zag niet wat wij tv-kijkers wel zagen. Ook het publiek op de tribune zag het niet, maar dat kwam omdat de herhaling daar niet werd getoond. Dat zou maar gedoe geven.

Op de website van de uefa was geen woord te vinden over dit ekschandaal. Sterker: er werd bericht dat men tevreden was over het niveau van het fluiten tot dusver. Fifa-baas Blatter is inmiddels wel zover dat hij elektronica wil inzetten om nieuwe blunders op het wk van 2014 te voorkomen. Maar verder: kop in het zand.

Hetzelfde zag je bij het filmpje van een Poolse dronkenlap die in Rotterdam een paar keer zinloos wordt getrapt door een agente.

Voor de omstanders die het tafereel met een mobieltje filmden en de kijkers op internet was duidelijk dat de man in kwestie niet agressief was. Voor de politie was dat blijkbaar niet duidelijk.

De agente in kwestie en haar mannelijke collega die erbij stond te kijken, mochten gewoon blijven doorwerken. Een politiewoordvoerder wees erop dat die agente heus niet voor niks geweld had gebruikt. Nee, misschien had die Pool haar wel ‘mierenneuker’ genoemd.

Je kunt in dat soort situaties het beste maar meteen open kaart spelen. Dat er omheen draaien maakt het er alleen maar erger op.

Of je zorgt dat het niet wordt gefilmd. Doe zoals Mark van Bommel na de wedstrijd tegen Portugal: houd je hand voor je mond, dan kan de camera niet zien wat je zegt. Aansteller, dacht ik in eerste instantie. Tot een dag later Studio Sportzomer een liplezer inschakelde om te vertalen wat al die verwende vedetten elkaar toewensten in het veld.

Binnenkort een nieuw onderdeel in het Journaal: het lipleesmoment van de dag.

Paul Scheer

www.vno-ncw.nl/europeseunie Lees ook het advies Better regulation for better business op www.vno-ncw.nl.

Daarin staan 23 concrete voorstellen om administratieve lasten te verlichten en knelpunten in bestaande en voorgenomen eu-regelgeving op te lossen 19

jeroen poortvliet

We zullen doorgaan

FORUM #13/28.06.12

actueel

20

FORUM #13/28.06.12

‘Fiscus moet meer coach dan agent zijn’ De Belastingdienst wil niet meer als een politieagent achter elk belastingplichtig bedrijf aan gaan, maar erop kunnen vertrouwen dat bedrijven braaf hun belasting betalen. Een commissie onder leiding van oud-hoogleraar Leo Stevens onderzocht of dit horizontaal toezicht werkt.

Tekst: Paul Scheer | foto’s: Christiaan Krouwels

‘Als Belastingdienst moet je zowel streng als soepel zijn. Je kunt mensen niet op hun blauwe ogen vertrouwen. Ergens is belasting betalen tegennatuurlijk: mensen werken om geld voor zichzelf te verdienen, en moeten dan een deel daarvan afdragen aan de overheid.

Maar als je mensen zover kunt krijgen dat ze uit zichzelf belasting betalen, kun je als Belastingdienst meer als coach dan als politieagent optreden. Dat levert uiteindelijk meer op.’ Leo Stevens, oud-hoogleraar fiscale economie én ooit belastinginspecteur, maakt de vergelijking met het onderwijs. Ook daar levert coachend lesgeven meer op dat het strenge vingertje. ‘De insteek moet zijn dat er iets goeds in mensen zit.’

Zeven jaar later heeft een commissie onder leiding van Stevens de toepassing van het zogenoemde horizontaal toezicht (zie kader Van verticaal naar horizontaal) onder de loep genomen. Want zowel de Belastingdienst zelf als de buitenwacht wilden wel eens weten of dat nu beter werkt. Vlak voor de presentatie van commissie verscheen in de Volkskrant een kritisch verhaal, gebaseerd op anonieme bronnen bij de Belastingdienst. Ambtenaren vinden dat de nieuwe werkwijze hun is opgedrongen en hebben zelf geen vertrouwen in de bereidwilligheid van het bedrijfsleven, zo was de strekking.

Probleem is dat een nulmeting voor de toepassing van horizontaal toezicht ontbreekt. Het is dus niet mogelijk om de belastingopbrengst oude en nieuwe stijl met elkaar te vergelijken.

Meneer Stevens, dat kan toch niet, geen nulmeting?

‘Dat die er niet was, heeft mij ook verbaasd. Ik heb bij de Belastingdienst gevraagd waarom niet, en kreeg toen een nogal soft antwoord.

21

FORUM #13/28.06.12

Ze zeiden dat ze in het verleden ook niet precies wisten hoeveel belastingopbrengst ze misliepen.’

In een kritisch artikel in de Volkskrant werden wel cijfers genoemd.

‘Ja, maar die waren gebaseerd op een beperkte steekproef. Die cijfers zijn niet betrouwbaar, zeker niet voor wetenschappelijke doeleinden.’

‘Het is nu wél zaak om zo snel mogelijk alsnog tot een nulmeting te komen. Want zonder nulmeting kun je geen geloofwaardig verhaal bieden aan bedrijven die nog niet aan horizontaal toezicht meedoen en zich afvragen of zij er wel beter van worden. Dan heb ik het vooral over het midden- en kleinbedrijf.’

Wie is Leo Stevens?

Als fiscaal econoom studeerde Leo Stevens (68) af aan de Katholieke Hogeschool in Tilburg. In 1980 promoveerde hij op het thema ‘Belasting naar draagkracht’. Na vier jaar bij de Rijksbelastingdienst te hebben gewerkt als belastinginspecteur, werd hij benoemd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Tot 2006 was hij voorzitter van de vakgroep fiscale economie.

Tegenwoordig is hij Kroonlid van de Sociaal-Economische Raad.

actueel

Van verticaal naar horizontaal De omslag van politieagent naar coach was in 2005 het uitgangspunt van de invoering van horizontaal toezicht bij de Belastingdienst. Tot die tijd was verticaal toezicht heersend: bedrijven werden gecontroleerd door middel van boekenonderzoek, bedrijfsbezoek en vragenlijsten. Horizontaal toezicht gaat meer uit van vertrouwen in de belastingplichtige, en daarmee meer verantwoordelijkheid voor die partij. Het bedrijfsleven drong al langer aan op een overheid die niet vanuit wantrouwen maar vertrouwen opereert. Vooral grote bedrijven ergerden zich aan de rompslomp die kwam kijken bij de controles van de Belastingdienst. Die ging nog eens uitvoerig uitpluizen wat die bedrijven zelf al uitgebreid hadden uitgezocht.

Want die profiteren er minder van?

‘Als commissie waarschuwen we ervoor dat de kosten voor het mkb wel eens hoger zouden kunnen liggen dan nu het geval is. Grote bedrijven hebben een één-op-éénrelatie met de Belastingdienst, en vallen onder de afm en andere toezichthouders. Daar kan de Belastingdienst op vertrouwen. Met betrekking tot het mkb sluit de Belastingdienst convenanten af met belastingadviseurs die een aantal bedrijven onder hun hoede hebben. Tot dusver werkt 8 procent van zeshonderdduizend mkb-bedrijven op die manier. De rest huurt vaak een boekhouder of een consulent in, maar die voldoen niet voor het horizontaal toezicht. Dat betekent dat bedrijven straks meer moeten betalen voor zo’n adviseur.’

Waarom zouden ze dan meedoen aan horizontaal toezicht?

‘Omdat het systeem van belasting innen efficiënter wordt. Bedrijven kunnen ervan uitgaan dat de Belastingdienst akkoord gaat met wat zij ingediend hebben en dat er geen navorderingen meer komen.’

‘Je ziet ook dat het wederzijds begrip toeneemt. De Belastingdienst begrijpt beter hoe bedrijfsprocessen werken, en bedrijven krijgen meer inzicht in de aanpak van de Belastingdienst en sneller zekerheid over hun belastingafdracht. Ik denk dat bedrijven liever die zekerheid hebben en dan accepteren dat het iets duurder wordt.’

Volgens belastingambtenaren betalen ondernemers niet als ze toch niet gecontroleerd worden.

‘Ik denk dat ze dat wél doen. De Belastingdienst schaft het verticaal toezicht niet helemaal af. Bedrijven zullen nog steeds steekproefsgewijs worden gecontroleerd. En een bedrijf dat dan wordt betrapt, heeft heel wat uit te leggen.’

Hoe publiekelijk moet dat? Naming and shaming?

‘Nou, als iedereen meteen aan de schandpaal wordt genageld, krijgen we een akelige samenleving. Maar het moet wel zichtbaar worden gemaakt voor de belastingwereld zelf dat fraude niet loont. Bedrijven

22

FORUM #13/28.06.12

die braaf hun belasting betalen moeten zien dat misbruik wordt bestraft. Want anders denken zij dat hun belastinggeld weggegooid geld is.’

De Belastingdienst moet vertrouwen als uitgangspunt ook beter verkopen aan het eigen personeel, stelt Stevens. De dienstleiding heeft te lang gedacht dat elke belastingmedewerker de nieuwe aanpak vanzelfsprekend zou vinden. Maar ambtenaren waren sceptisch.

‘Alsof bedrijven met liefde belasting betalen’, zegt een van hen in het Volkskrant-artikel. Medewerkers kregen de indruk dat horizontaal toezicht de nieuwe religie was. Stevens: ‘Die onderstroom van kritische medewerkers is onvoldoende in het proces meegenomen.’

Ondertussen moet de Belastingdienst met 20 procent inkrimpen. Kan dat wel?

‘Het is een ongelukkige samenloop van omstandigheden dat de uitrol van horizontaal toezicht plaatsvindt terwijl er zesduizend man uit moet. Dat mensen die koppeling maken is logisch, maar toen de Belastingdienst met horizontaal toezicht begon, was er helemaal nog geen sprake van crisis. Ik zeg niet dat die twee dingen – horizontaal toezicht en inkrimping - niet met elkaar te combineren zijn, want er valt efficiencywinst mee te behalen. Maar ik waarschuw er wel voor dat niet alle oudere werknemers, met ervaring in zowel verticaal als horizontaal toezicht, de dienst verlaten.’

Maar horizontaal toezicht heeft de toekomst?

‘Ik denk dat het over tien jaar de manier van werken is in Nederland en in het buitenland. Wij lopen nu voorop. Het buitenland kijkt jaloers toe.Vanuit de oeso zie je belangstelling voor onze ervaringen.

Zelfs Scandinavische landen, die vaak in andere opzichten vooruitlopen, zijn nog niet zo ver. In veel landen wordt toch nog gedacht in termen van de overheid en haar onderdanen.’  www.vno-ncw.nl/belastingzaken

uitspraken

‘Belastingheffing is als het toilet bij v&d: als de juffrouw weg is, blijft het bakje leeg.’

René Niessen, oud-hoogleraar belastingrecht, de Volkskrant van 16 juni

‘Een goede wet is een wet die consistent is en niet rammelt als je hem vastpakt.’

Fred de Graaf, voorzitter Eerste Kamer, Elsevier van 16 juni

‘Ik mag graag analyses aandragen die niemand wil horen.’ cpb-directeur Coen Teulings, nrc Handelsblad van 16 juni

‘De laatste die je kwalijk mag nemen dat hij iets bouwt, is een bouwer.’

Gerard van de Aalst, ceo VolkerWessels, ad van 16 juni

‘Met het verwijt van lastenverzwaring ben ik gauw klaar. Het is kiezen of delen, we gaan de plomp in of we komen eruit.’

Fred de Graaf, voorzitter Eerste Kamer, Elsevier van 16 juni

‘We staan nog steeds aan de rand van de afgrond. Nog een paar meter en we vallen erin.’

Sylvester Eijffinger, hoogleraar financiële economie, ad van 11 juni

‘Loyaliteit is drie keer nee durven zeggen tegen je baas.’

Vertrekkend generaal Peter van Uhm, de Volkskrant van 16 juni

‘Als het je lukt om op je intuïtie te varen, ben je expert over je eigen leven.’

Natuurkundige en oud-knaw-president Robbert Dijkgraaf, fd Persoonlijk van 16 juni

‘Ik ga door zolang mijn stem goed is en ik geen parodie op mezelf word.’

Zanger Rob de Nijs, de Volkskrant van 16 juni

‘Ik houd ervan zo rond tien uur thuis te zijn. Dan kijk ik naar de praatprogramma’s en ga ik nog wat plagen op Twitter.’

Scheidend GroenLinks-Kamerlid Ineke van Gent, Opzij van juli/augustus

23

FORUM #13/28.06.12

belrondje

Links aan de macht in Frankrijk Een linkse meerderheid in de senaat en de Tweede Kamer. En dan ook nog een socialist als president. Voor ondernemers in Frankrijk is realiteit wat in Nederland zóu kunnen als de sp na de verkiezingen in september echt de grootste partij wordt.

Tekst: Frank Renout | Foto’s: Citybird, Maison Fabre, Lightmotif

Cyril Masson / Citybird / Parijs

‘Op naar Engeland’ ‘Ik denk dat de economische crisis mijn bedrijf meer parten speelt dan de nieuwe president. Ons motortaxibedrijf in Parijs ziet de omzet gewoon dalen omdat mensen minder per taxi rijden. Ik vind het nog te vroeg om te oordelen over president Hollande. Hij is net aan het werk. Hij wil grote bedrijven zwaarder belasten maar hij heeft goede plannen voor het midden- en kleinbedrijf.

Dat merk ik straks, bijvoorbeeld als het gaat om lasten-

Henri Fabre / Maison Fabre / Pierrefeu

‘Hogere belasting?’

‘Ik maak me zorgen over het beleid van de nieuwe regering, ja. Kijk, wij maken wijn maar we zijn ook een bedrijf.

En we willen winst maken. Maar gaat Hollande de belastingen nog verder verhogen? En wat zal er met de euro gebeuren? Veel Fransen zeggen nu: ‘Je moet je geld niet meer naar de bank brengen, je kunt beter investeren in steen’. Maar als je dat doet krijg je de Franse belastingdienst weer op je dak.’

verlichting. Hollande vindt ook dat er geïnvesteerd moet worden in plaats van alleen maar bezuinigd. Dat is goed.’

‘De vorige president, de rechtse Sarkozy, deed veel voor bedrijven. Overuren werden bijvoorbeeld niet meer belast. Maar onder Sarkozy hadden we ook problemen.

Dat banken ons geen geld lenen bijvoorbeeld. Wij wilden flink investeren in ons motorpark maar dat moesten we afzeggen. De banken wilden niet. Ik hoorde dat de Britse premier Cameron zei dat Franse ondernemers welkom zijn in Groot-Brittannië. Nou, ik zou best willen! Ik heb wel zin in een economisch klimaat waar wat optimisme heerst.’

‘Ik ben niet pessimistisch, hoor. Ons wijnhuis doet het goed, zeker ook door de export. Fransen zijn klagers.

Maar we zouden ons eens wat meer moeten realiseren dat we hier een prima leven hebben. Oké, de lasten voor ondernemers zijn veel te hoog. En als ze nog verder stijgen onder deze regering, ja, dan zullen er wel ondernemers zijn die naar het buitenland verhuizen. Voor ons is dat moeilijk hè. Een wijngaard en een château pak je niet zomaar op om ergens anders neer te zetten.’

Marie-Jeanne Gauthé / Lightmotif / Gournay sur Marne

‘Geen verschil’ ‘Frankrijk heeft maandenlang in het teken van verkiezingen gestaan. Eerst de verkiezingscampagnes, toen de presidentsverkiezingen en daarna de parlementsverkiezingen. En dat merk je. Klanten zijn in zo’n tijd voorzichtig, ze zijn afwachtend. Wij leveren licht- en beeldshows voor concerten en evenementen en er was lange tijd veel minder vraag. Ik werk vaak voor gemeentes en lokale overheden die evenementen organiseren. Die

houden de hand op de knip in verkiezingstijd.’

‘Nu is dat politieke circus achter de rug. Klanten weten wat er komen gaat en dat biedt zekerheid. Daardoor trekt de vraag weer aan en hebben wij meer werk. Ik denk niet dat het veel uitmaakt of er een linkse of rechtse politiek wordt gevoerd. In Frankrijk blijven de belastingen sowieso verschrikkelijk hoog, wie er ook regeert. En als ik personeel aanneem, komt er ook een heleboel bureaucratische rompslomp bij kijken. Dat moedigt me niet aan, nee.’

Marie-Jeanne Gauthé / Lightmotif / Gournay sur Marne

24

FORUM #13/28.06.12

vijf vragen aan

tineke hilverda

‘Frauderen gaat wel erg makkelijk’ Faillissementsfraude komt veel voor en de schade is groot. Maar de kans dat daders worden aangepakt, is

stimulerend voor goedwillenden om te zien dat frauderen zo gemakkelijk gaat.’

Wordt er bij faillissementen in Nederland écht zoveel gesjoemeld?

‘Jazeker. In een kwart tot een derde van de faillissementen is sprake van fraude. En dat leidt tot veel schade. Er circuleren bedragen van 1,7 miljard euro op jaarbasis. Maar niemand weet exact wat de omvang van de fraude is. Dus is ook niet bekend hoe groot het schadebedrag uitvalt. En dan hebben we het hier alleen nog maar over de directe, materiële schade.’

Volgens u hebben fraudeurs vrij spel?

‘Er wordt veel te weinig aan bestrijding gedaan. In tweederde van de faillissementen zit er te weinig in de boedel om de curator te betalen. Je kunt je voorstellen dat de curator in dergelijke gevallen vaak niet is gemotiveerd om te onderzoeken of er fraude is gepleegd. Ook de opsporingsaanpak laat te wensen over. Politie en justitie, maar ook de fiscus, geven te weinig prioriteit aan de aanpak van faillissementsfraude. De moeilijk toepasbare regels helpen ook niet mee. Ik ben bezig met het schrijven van een handleiding over faillissementsfraude voor mbo-opgeleide politiemensen. En dan blijkt maar weer hoe lastig het is om in simpele bewoordingen op te schrijven wanneer wat strafbaar is. Daar moet wat aan veranderen. Zodat politie en justitie er gemakkelijker mee uit de voeten kunnen.’

Is er dan ook indirecte schade?

‘Zeker. Het niet afstraffen van faillissementsfraude of onzorgvuldig ondernemerschap leidt tot een ondermijning van het kredietverkeer. Het handelsverkeer vaart op het vertrouwen dat schulden worden afgelost. En door faillissementsfraude wordt dat vertrouwen onnodig geschonden. Het is ook niet erg

Is die onduidelijkheid het enige probleem?

‘Nee. Sommige vergrijpen worden ook veel te laat bestraft. Het niet bijhouden van je administratie wordt nu alleen maar strafbaar gesteld als dat is gebeurd in het zicht van een faillissement. Die beperking is volstrekt onnodig. Een ondernemer weet dat het bijhouden van een administratie leidraad is voor

klein. Onverteerbaar, vindt Tineke Hilverda. Zeker in economisch zware tijden. Onlangs werd ze tot hoogleraar Faillissementsfraude benoemd aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

25

FORUM #13/28.06.12

toekomstig verantwoord handelen. Hij weet ook dat een faillissement altijd tot de mogelijkheden behoort. En dat de administratie voor de curator in zo’n geval een middel is om vast te stellen wat er is gebeurd.’

Wat is er nodig om het tij te keren?

‘De wetgeving moet niet alleen duidelijker worden. Er moet ook uit spreken dat onverantwoord ondernemerschap niet wordt getolereerd. Dat betekent dat het verwijtbaar ontbreken van een fatsoenlijke administratie in een faillissement op een eenvoudige manier strafbaar moet worden gesteld. Tegenover onzorgvuldig, nalatig of frauduleus gedrag vóór een faillissement moet een stevige reactie staan. Een deel van de oplossing ligt ook in de opleiding van curatoren en medewerkers van opsporingsinstanties. Zo moeten zij beter in staat zijn bedrijfsadministraties te screenen op fraude. Het computerprogramma waaraan ik nu samen met forensische accountants werk, moet hen daarbij helpen. Ook voor de overheid is een rol weggelegd. Zij moet geld beschikbaar stellen om de curator zijn werk te kunnen laten doen, óók als er sprake is van een lege boedel.’  www.vno-ncw.nl/criminaliteitsbeheersing

Tekst: Frank den Hoed | Foto: Asswin Zabel

achtergrond

De Duitsers leren Nog een kleine drie maanden tot de verkiezingen in Nederland.

Tijd om wat ideeën op te doen voor de verkiezingsprogramma’s.

Bij de oosterburen bijvoorbeeld.

Een lesje Duits uit het land van Merkel.

Tekst: Michèle de Waard | Foto: Xinhua /eyevine/hh

26

FORUM #13/28.06.12

ons n贸g een lesje

27

FORUM #13/28.06.12

siemens

achtergrond

‘duitsland is krachtig omdat het investeert in de toekomst’ Tien jaar geleden keken Duitsers nog met bewondering naar de Nederlandse overlegeconomie. Nu is het eerder andersom. Nederlanders spreken met ontzag over het Duitse Wirtschaftswunder. Nu in Nederland verkiezingen voor de deur staan, kunnen de politieke partijen misschien wel iets leren van de grote buur. Wat verklaart het Duitse succes en met welke strategieën slaagde de voormalige zieke man van Europa erin om sterk te worden en te blijven? Duitse ondernemers hebben er wel een verklaring voor. En advies voor Nederlandse ondernemers en de politiek.

‘Duitsland is krachtig omdat het volop investeert in de technologieën van de toekomst zoals auto’s, hoogwaardige machines en duurzame energie’, zegt Michael Otto, president-commissaris bij ’s werelds grootste verzendhuis uit Hamburg. ‘Onze goede positie heeft zeker ook te maken met de bescheiden looneisen van werknemers. En door hervorming van de arbeidsmarkt kunnen we goedkoper personeel aannemen’, zegt Heinrich Strunz, bestuursvoorzitter van het familiebedrijf Lamilux (lichtkoepels, kunststoffen) uit het Beierse Rehau. ‘Alleen al in de groene energie zijn in Duitsland de afgelopen jaren meer arbeidsplaatsen geschapen dan in de auto-industrie’, aldus Ab van der Touw, topman van Siemens Nederland.

‘Duitsland heeft zijn economische structuur niet wezenlijk veranderd onder invloed van de Angelsaksische diensteneconomie. Het is fors blijven investeren in de industrie en daarvan profiteert het’, zegt de Duitse topeconoom Bert Rürup. Hij verwacht dat de Duitse groei de komende jaren krachtig blijft. Duitsland produceert precies die investeringsgoederen – motoren, locomotieven, processystemen – waaraan opkomende economieën in Azië en Latijns-Amerika grote behoefte hebben. Met één voorbehoud: de euro moet gered worden. Europa blijft de belangrijkste motor van de Duitse export.

28

FORUM #13/28.06.12

ab van der touw, siemens

‘Hervorm de arbeidsmarkt’ ‘De Nederlander is een individualist, hij is eigenzinnig. Een debat over duurzame energie wordt meteen in links-rechtstegenstellingen getrokken. Duitsers omarmen gemakkelijker een gemeenschappelijk doel. Het besluit tot de Energiewende, om de atoomenergie af te schaffen en te kiezen voor duurzame energie, is geruisloos genomen. De hele bevolking staat erachter.’

‘Ook Siemens heeft hoge verwachtingen van duurzaamheid, de elektrische auto bijvoorbeeld als onderdeel van het smart grid, de toekomsttechnologieën op het elektriciteitsnet. In de groene economie zijn de afgelopen jaren meer banen geschapen dan in de automobielindustrie. Wij investeren fors in zonne-energie in Noord-Afrika en Zuid-Spanje. Exporteer je die goedkope energie naar Noord-Europa, dan profiteren alle partijen daarvan.’

‘In Duitsland bestaat ook grote maatschappelijke waardering voor de maakindustrie, het hart van de Duitse groei. Nederlanders spreekt een vlotte reclamejongen meer aan.’

‘De Duitse industrie heeft de laatste jaren veel vakmensen kunnen aannemen door hervormingen op de arbeidsmarkt. In Nederland leidt de hoeveelheid populistische partijen tot moeilijk werkbare regeringscoalities. Dat brengt vooral symboolpolitiek met zich mee, in plaats van noodzakelijke hervormingen zoals een soepeler ontslagrecht.’

‘Duitsland kent dergelijke populistische partijen niet. De Piratenpartij pleit vooral voor vrijheid op internet. Ze halen wel stemmen in de deelstaten, maar ze zijn nog lang niet rijp om door te stoten naar Berlijn.’

‘Toch ben ik niet somber over Nederland. Als de nood hoog genoeg is, blijkt er plots een ‘Kunduzcoalitie’ mogelijk met een hervormingsprogramma. Uitvoeren, zou ik zeggen.’

otto group

lamilux

heinrich strunz, lamilux

michael otto, otto group

‘Blijf concurrerend’

‘Zet in op duurzame groei’

‘Wat Nederland kan leren van het Duitse succes? De sterke groei is vooral historisch bepaald. Duitsland is traditioneel een sterk geïndustrialiseerd land. We hebben niet groots ingezet op de diensteneconomie en de financiële markten, zoals Nederland. Daarom heeft de financiële crisis ons minder hard geraakt.’

‘De Duitse economie is ook sterk georiënteerd op de Mittelstand met heel veel familieondernemingen. Ze zijn heel gespecialiseerd in nichemarkten. Ook Lamilux. Daardoor hebben we de laatste jaren onze export weten op te voeren van 5 naar 60 procent.’

‘Ik geloof niet dat Duitsers harder werken dan Nederlanders. Wel is de prestatiegerichtheid enorm groot. We moeten heel erg goed zijn om onze producten overal ter wereld te kunnen afzetten.’

‘Het voordeel van familiebedrijven is ook dat bij tegenwind de lasten over meer schouders verdeeld kunnen worden. Dat gebeurde bij de laatste recessie. Bedrijven zijn slank en flexibel geworden. Ze hebben gespaard, hebben eigen vermogen waardoor ze minder afhankelijk zijn van bankkrediet om te investeren.’

‘Ook kunnen we gemakkelijker goedkoper personeel aannemen door hervormingen van de arbeidsmarkt. Duitsland moet wel concurrerend zien te blijven. Invoering van het minimumloon zal veel nieuwe kleine banen bedreigen.’

‘Over de opkomst van een populistische partij als de Piraten ben ik niet ongerust. Het is geen pvv. Niemand weet waarvoor ze staan. Of ze zullen zich aanpassen met een serieus programma of ze verdwijnen.’

‘Een internationaal verzendhuis als Otto exporteert steeds meer naar de nieuwe economische spelers zoals China, Rusland, ook Brazilië. Mijn eerste buitenlandse reis bij Otto was naar Shanghai om in China textiel te produceren. China wordt voor veel Duitse bedrijven steeds belangrijker, net als Brazilië.’

‘De Braziliaanse middenklasse, zo’n honderd miljoen mensen, heeft een inkomen dat een stuk hoger is dan dat van Chinezen of Indiërs.

Otto heeft grootse plannen met dat land vanwege de sterk aanhoudende groei. De groei van de Duitse export komt steeds meer uit de regio buiten Europa.’

‘Ook zet Duitsland fors in op de technologieën van de toekomst die kwalitatieve en duurzame groei stimuleren. Innovatie in duurzaamheid – auto’s, recycling machines, energie – heeft een enorme potentie. Jonge mensen vinden maatschappelijk verantwoord ondernemen belangrijk, blijkt uit ons trendonderzoek. Otto speelt daarop in. Wij onderzoeken hoe grondstoffen verkregen worden, hoe het energieverbruik is en hoe de arbeidsomstandigheden zijn.

Het is belangrijk dat bedrijven die openheid geven.’

‘Dat geldt ook voor politici. Een opkomende partij zoals de Piraten trekt met het thema transparantie in Duitsland ontevreden kiezers aan omdat mensen onvoldoende bij beslissingen worden betrokken. Dat is een signaal dat grote partijen zich moeten aantrekken.

Maar de Piratenpartij is nog veel te klein om serieuze invloed te hebben op de landelijke politiek. Ze pleiten vooral voor openheid op het net, maar een economisch programma hebben ze niet.’ 

29

FORUM #13/28.06.12

vreemde ogen

‘Relaxte planners’

Dasha Soroka (29) Nationaliteit: Oekraïense Functie: corporate recruiter sdl Tridion Hier sinds: 2012

‘Nee, ik vind het niet zo erg om met het ek niet in Oekraïne te zijn. Ik ben geen voetbalfan en houd ook niet van grote mensenmenigten. Mijn vrienden daar vinden het ek fantastisch of ze ­ergeren zich aan de files en gebouwen die gesloten zijn. Die vrienden zorgen dat ze tijdens wedstrijden de stad ontvluchten.’

‘Het is wel leuk dat mijn land nu zoveel aandacht krijgt. Ik moet mijn Nederlandse collega’s soms uitleggen dat Oekraïne geen wild post-Sovjetland meer is, en zich heeft ontwikkeld. Tegelijkertijd maakt Oekraïne politiek een moeilijke tijd door. Na de vrijheden die de Oranje Revolutie in 2004 bracht, weten mensen inmiddels niet meer waar ze aan toe zijn.

Politici zitten er niet voor lang en doen allemaal aan vriendjespolitiek. Maar dat was voor mij niet de reden om naar het buitenland te gaan.’

‘Ik werkte drie maanden bij sdl in Kiev toen ik deze baan kreeg aangeboden. Tot die tijd had ik nog niet over werken in het buitenland, en 30

laat staan in Nederland, nagedacht. Ik kende Nederland via via. De zus van een klasgenote was naar Nederland geëmigreerd, iemand had een Nederlandse vriend en een ander deed zaken met Nederland. Toen ik hier voor het eerst kwam, viel me op hoe relaxed iedereen was.

Later begreep ik dat dat met planning te maken had. In Oekraïne weet je niet wat morgen brengt, en heeft planning dus weinig zin.’

‘In een boek voor expats werd Nederland vergeleken met een Sovjetland: mensen doen wat de overheid zegt, de regels worden nageleefd en er heerst stabiliteit. Alleen aan de openingstijden van winkels moest ik wennen. In Oekraïne zijn de winkels tegenwoordig tot tien uur ’s avonds open. In Nederland moet je eten voor een paar dagen inslaan.’

‘In het moderne Oekraïne is geld leidend. Je kunt alles krijgen zolang je maar geld hebt. Rijke mensen kopen mooie auto’s en dure kleren als statussymbool. Dat pronken met jezelf zie je FORUM #13/28.06.12

niet in Nederland. Hier wordt iedereen op dezelfde manier behandeld. Wat er wel toe leidt dat de service minder is. In Oekraïne komt een internetprovider binnen twee dagen langs om de boel aan te sluiten. In Nederland krijg je binnen twee weken een modem toegestuurd.’

‘Op de werkvloer valt me op dat veel vrouwen én mannen in deeltijd werken. In Oekraïne kun je als vrouw – bij de overheid – tot drie jaar zwangerschapsverlof krijgen, maar daarna moet je weer voltijds aan het werk. De ­balans tussen werk en privéleven in Nederland bevalt me wel.

Maar als je geld wilt verdienen als ­ondernemer, liggen de kansen in Oekraïne.’  Tekst: Paul Scheer Foto: Sam Rentmeester

vereniging Stedendriehoek gaat vergroenen connekt

32 mens • Personalia • Christelijke Zorg Award voor Corry van Tol • Profiel Wiebe Draijer, voorzitter ser

34 branche

• ‘Ruimtevaart belangrijk voor Nederland’ • Verzekeraars willen wapens op schepen • Toptoets 2012 gewonnen door Thomas Dam, basisschool De Windroos, Lelystad • fnli boos op Foodwatch • Verfindustrie zucht onder crisis • ‘Koelwater moet veilig worden gesteld’

Met negen ondertekenaars van een overeenkomst, is de ceremonie het snelst

37 regio

achter de rug als iedereen tegelijk zijn handtekening zet

Het was lopendebandwerk toen negen vertegenwoordigers van lokale overheden en het bedrijfsleven hun handtekening zetten onder een duurzaamheidovereenkomst voor de regio Deventer-Apeldoorn-Zutphen.

Met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst Duurzame stedelijke distributie regio Stedendriehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen is de eerste Lean and Green-regio een feit. De partners willen zich de komende jaren inzetten om stedelijke distributie op een duurzamere wijze uit te voeren, zoals in de bundeling van goederen en samenwerking door ontvangers van goederen.

Overheden en brancheorganisaties EVO en TLN willen verder zoeken naar mogelijkheden om de logistieke routes te verbeteren en dagranddistributie te stimuleren.

Ook komt er onderzoek om de venstertijden in voetgangersgebieden en ontheffingenbeleid meer op elkaar af te stemmen. De negen ondertekenaars kregen een Lean and Green Certificate uit handen van Arjen Wittekoek (Van Gansewinkel Groep) en Annemieke de Leeuw (Connekt/Lean and Green).

Connekt/Lean and Green ondersteunt bedrijven en overheden die binnen vijf jaar hun CO2-uitstoot met tenminste 20 procent willen verminderen. Voor een gevalideerd plan van aanpak ontvangen zij een Lean and Green Award; voor het daadwerkelijke resultaat en vervolgde ambitie kunnen zij een of meerdere Lean and Green Stars verdienen. Connekt/Lean and Green is in 2008 opgezet door het ministerie van Infrastructuur en Milieu. In de logistieke sector zijn er ruim tweehonderd bedrijven en overheden aan verbonden. www.tln.nl, www.evo.nl 31

FORUM #13/28.06.12

• Even bellen met Hans Cox, voorzitter BZW Den Bosch • ‘Geen prostitutie op bedrijventerreinen’ • Uit de agenda van: de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging • lwv-vrouwen bijeen • Amsterdamse ondernemers blij met verzelfstandiging haven

39 duurzaam

• ‘Elk huis moet een energielabel hebben’ • Zorgverzekeraars blij met nieuwe eisen chirurgie • Nederlandse verzekeraars zetten zich in voor duurzaamheid • ‘Koe moet terug in de wei’ • Meer ruimte voor gebruik ecocombi’s

vereniging mens

personalia

Voormalig vvd-Kamerlid en directeur van dsm Nederland Atzo

Atzo Nicolaï Arko van Brakel

David Walker wordt benoemd tot voorzitter van de raad van bestuur van energiekennisbedrijf dnv kema. Walker is afkomstig van de dnv Groep waar hij hoofd groepsstrategie was. Hij vervangt Thijs Aarten die zijn loopbaan vervolgt als zelfstandig adviseur.

Aad van den Bos volgt Jos Huijbregts op als cfo. Van den Bos werkt al ruim dertig jaar in financiële senior management­ posities bij dnv.

farmadebat Tijdens het Glazen Zaaldebat van de Nederlandse Vereniging van de Research-georiënteerde Farmaceutische Industrie Nefarma twistten PvdAKamerlid Eeke van der Veen en Nefarma-directeur Michel Dutrée over de vraag of marktwerking in de zorg moet worden teruggedraaid. Door de marktwerking zou de zorg nu uit elkaar barsten op het gebied van kosten en toezicht, vindt het PvdA-Kamerlid.

‘De burger heeft te weinig in te brengen.’ Nefarmadirecteur Dutrée was het met hem oneens. Voordat er weer een nieuwe koers wordt ingezet door de politiek, moet eerst dit systeem maar eens een serieuze kans krijgen. ‘We moeten voorkomen dat iedereen weer op de overheid gaat zitten wachten.’ www.nefarma.nl

32

Joep Pluymen verlaat per 1 september geneesmiddelenontwikkelaar msd en draagt de functie van bestuursvoorzitter van msd Oss en Organon over aan Mirjam Mol-Arts. Zij zal die functie combineren met haar verantwoordelijkheden binnen het Development Center. Pluymen wordt per 1 september benoemd tot commissaris van msd.

Het bestuur van oram heeft Jurriaan Blom bereid gevonden om de functie van directeur tot eind dit jaar te vervullen. Blom is al jaren actief betrokken bij oram.

De afgelopen maanden heeft hij de lopende zaken van oram waargenomen. Er wordt nog gezocht naar een definitieve opvolger van voormalig directeur Jack Steijn.

Govert van der Miessen is benoemd tot nieuwe voorzitter van de Vereniging voor de Bakkerij- en Zoetwaren. Hij volgt Bert Majoor op, die sinds 2004 voorzitter was.

Van der Miessen was hiervoor onder andere algemeen directeur bij groothandelsorganisatie Lekkerland en Haribo Benelux. vbz

Netbeheer Nederland directeur Rens Knegt is benoemd tot vicevoorzitter van de Europese energie associatie Cedec. Dit is de in Brussel gevestigde Europese koepel van lokale en regionale netbeheerders.

Met ingang van 1 september wordt Arko van Brakel algemeen directeur van opleidings­ instituut de Baak. Hij volgt Harry Starren op, die na ruimt twintig jaar voorzitterschap een carrière gaat beginnen als zelfstandig ondernemer. de baak

Brancheorganisatie Independent Dutch Event Association (idea) benoemt Lennart Peeperkorn in het bestuur van de organisatie.

Hij neemt de portefeuille educatie over van Frank Beekwilder die is teruggetreden. Peeperkorn is mede-eigenaar van eventmarketing bureau Dechesne & Boertje.

Nicolaï is benoemd tot voorzitter van de raad van toezicht van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam.

Nicolaï volgt Inge Brakman op, die nu waarnemend voorzitter is van beide raden van toezicht. vvd

Marcel Slaghekke, algemeen directeur van het uitzendbureau Staffing Associates, is gekozen als bestuurslid van de Algemene Bond Uitzendondernemingen (abu). Hij zat al eerder in het bestuur toen hij voor Olympia Uitzendbureau werkte.

Govert van der Miessen

Christelijke Zorg Award voor Corry van Tol De Christelijke Zorg Award 2012 is toegekend aan Corry van Tol-Verhagen, oprichter en directeur van Hospice Kuria in Amsterdam. Zij krijgt de prijs voor haar inzet voor palliatieve zorg in Nederland.

‘Mevrouw van Tol is een van de pioniers op het gebied van zorg in de laatste levensfase van mensen. Met deze award dankt Pro Life haar voor het ontwikkelen van de palliatieve zorg zoals wij dat nu kennen’, aldus Abwin Luteijn, manager Pro Life Zorgverzekeringen, in een toelichting op de toekenning van de prijs. ‘Zij heeft een grote invloed gehad op de opzet, ontwikkeling en kwaliteit van dergelijke zorg in Nederland.’

De award is een initiatief van zorgverzekeraar Pro Life en wordt jaarlijks uitgereikt aan een persoon of instantie die zich op een bijzondere manier heeft ingezet voor de christelijke zorg in Nederland. www.zn.nl

FORUM #13/28.06.12

koen van weel d/anp

vereniging mens

profiel

Wiebe Draijer, de nieuwe voorzitter

Wielrenner Robert Gesink tijdens de Tour van vorig jaar

tourshow Rick Winkelman gaat vanaf 2 juli dagelijks verslag doen van de Tour de France.

De Tourshow zoals het programma heet, is te horen op het digitale station Traffic Radio. bovag Fietsbedrijven lanceert de show en ‘zorgt voor’ het onderdeel waarin inhoudelijke en technische experts aan het woord komen om te vertellen over de ins en outs van de wielersport. De Tourshow is onder andere te horen op de websites van bovag-fietsbedrijven. www.bovag.nl

erelid Het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen (kvgo) heeft Dirk-Jan van Zanten benoemd tot lid van verdienste. Van Zanten is jarenlang actief geweest in het kvgo onder meer in het bestuur. Ook leverde hij een grote bijdrage aan de onderhandelingscommissie cao, zei kvgo-voorzitter Cees Verweij in zijn rede. www.kvgo.nl

33

‘Het zou geweldig zijn als een vrouw de nieuwe voorzitter van de SociaalEconomische Raad zou worden’, zei Alexander Rinnooy Kan tijdens een uitzending van bnr, eerder dit jaar. Een vrouw is het in elk geval niet geworden; er komt een man aan het roer bij het sociaal-economische adviesorgaan van de regering.

Wiebe Draijer (46) wordt per 1 september de nieuwe ser-voorzitter. Hij is managing partner bij adviesbureau McKinsey, de organisatie waar hij aan het begin van zijn carriere binnenkwam als fellow. Er was al een link tussen de komende en gaande man: Draijer werkte eerder samen met Rinnooy Kan in het Netwerk Onderwijsinnovatie.

Volgens ingewijden delen ze ook hun politieke voorkeur.

Journalist wilde hij worden, net als zijn oom, vertelde hij aan universiteitsblad Delta. Maar die oom adviseerde hem eerst een vak te leren en daarna journalist te worden. Het werd een studie Werktuigbouwkunde aan de tu Delft. Aan het begin van zijn studie was hij nog even freelancer voor nrc Handelsblad. Maar na zijn studie kwam er geen journalistiek vervolg meer. Naast zijn werk bij McKinsey ontplooide Draijer wel diverse andere activiteiten. Zo was hij lid van het Innovatieplatform, het adviesorgaan dat werd ingesteld onder het premierschap van Jan-Peter Balkenende. Ook was hij mede-initiatiefnemer van het online opinieonderzoek 21minuten.nl ‘Een man met bijzondere kwaliteiten, die de ser nieuwe impulsen kan geven’, zei minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bij de bekendmaking van de benoeming. ‘Iemand die het leuk vindt om mensen en ideeën

FORUM #13/28.06.12

ser

van de Sociaal-Economische Raad

aan elkaar te knopen’, aldus scheidend fnv-voorzitter Agnes Jongerius. vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes toonde zich blij met de benoeming.

Hij zei te hopen dat Draijer er in slaagt ‘de impasse in de overlegeconomie te doorbreken’ en dat de ser onder zijn leiding bijdraagt aan het oplossen van de sociaal-economische problemen in Nederland.

Draijer is een gedreven man, die niet gaat voor de weg van de minste weerstand. ‘Gemakzucht, daar ben ik allergisch voor’, zei hij daarover tegen Intermediair. ‘De talenten die je hebt gekregen, moet je maximaal inzetten.’ Draijer pleitte eerder al openlijk voor een ondernemender Nederland.

Met onder meer een flexibeler arbeidsmarkt. Aan de veranderingen die daarvoor nodig zijn, zei hij bij die gelegenheid graag een bijdrage te leveren. Hij valt dankzij de afspraken in het Kunduz-akkoord met zijn neus in de boter.

vereniging branche

‘Ruimtevaart belangrijk voor Nederland’

nederland voorbeeldland

Het European Space Research and Technology Centre in Noordwijk is belangrijk voor innovatie. Dat zegt Amandus Lundqvist. Hij bood namens de topsector High Tech Systemen en Materialen een whitepaper aan minister Verhagen (el&i) en staatssecretaris Zijlstra (ocw) aan.

Elke euro die wordt geïnvesteerd in het European Space Research and Technology Centre (estec) levert Nederland vier keer zoveel op, stelt de topsector High Tech Systemen en Materialen. Alleen al in 2011 heeft die investering 354 miljoen euro aan inkomsten gegenereerd in Nederland, terwijl Nederland dat jaar zelf 84 miljoen euro in esa ­investeerde. Amandus Lundqvist, boegbeeld van de topsector High Tech Systemen en Materialen, riep de overheid daarom op de contributie aan esa niet te verlagen. ‘Dan bestaat het risico dat andere lidstaten hun ‘eigen’ ruimtevaartinstituten voorgang gaan geven en estec uit Nederland verdwijnt. Dat zou funest zijn voor de kennisontwikkeling en innovatie in de Nederlandse hightech sector.’

Volgens de topsector zorgt de nabijheid van het grootste Europese ruimtevaartinstituut voor een relatief lage drempel voor Nederlandse onderzoekers om te participeren en van elkaars faciliteiten gebruik te maken. Dit unieke voordeel moet Nederland volgens de topsector beter benutten. Bijvoorbeeld door meer in te zetten op commerciële toepassingen van satellietdata in topsectoren als Agro, Logistiek, Energie en Water. Maar ook door meer in te zetten op technologische crossovers ­tussen ruimtevaart en de topsector High Tech Systemen en Materialen. www.htsm.nl | www.fme.nl

Nederland is een voorbeeld voor andere landen waar het gaat om de controle van de kwaliteit van groenten en fruit. Dit stelt de internationale organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling oecd in een rapport. Een belangrijke taak van de oecd is de harmonisatie van de kwaliteitscontrole van groenten en fruit tussen verschillende landen. De organisatie doet dit onder meer door de werking van de controlesystemen te onderzoeken. Bij de oecd zijn de grootste en belangrijkste landen actief in de teelt en handel van groenten en fruit aangesloten. Nederland maakt daar ook deel van uit. www.frugiventa.nl

Verzekeraars willen wapens op schepen

34

FORUM #13/28.06.12

De transportverzekeraars maken zich zorgen over de groeiende problemen in Somalië en landen langs de Golf van Guinea. De afgelopen vijf jaar is het aantal aanvallen van piraten op schepen er bijna verdubbeld. Voor de kust van Somalië is het aantal gevallen sinds 2008 zelfs verviervoudigd. De aanvallen zijn steeds vaker gericht op gijzeling van de bemanning in ruil voor losgeld. In 2011 werden 802 opvarenden gegijzeld. Acht mensen werden tijdens een gijzeling gedood.

Tot nu toe zijn geen schepen gekaapt met gewapende beveiligers aan boord. Maar ondanks de inzet van de marine kunnen niet alle Nederlandse schepen worden beschermd. Private beveiliging moet daarom snel worden toegestaan. Al was het maar tot de marine de veiligheid van alle Nederlandse schepen wél kan waarborgen, zei Tineke Netelenbos bij de presentatie van een position paper van het Verbond over de piraterij. ‘Dit onderwerp kan niet worden doorgeschoven tot na de verkiezingen. Daarvoor zijn de gevolgen voor bemanningen, lading en schip te groot en de financiële gevolgen te aanzienlijk.’

toussaint kluiters /anp

De politiek moet zorgen voor een grotere marine-inzet tegen piraterij. Alternatief is het toestaan van gewapende particuliere beveiligers aan boord van Nederlandse schepen. Dat vinden de transportverzekeraars aangesloten bij het Verbond van Verzekeraars.

Half december vorig jaar kwam het Fast Combat Support Ship Zuiderkruis terug uit de Golf van Aden en het Somalisch bassin. Daar deden Nederlandse militairen mee aan acties ter bescherming van schepen

Sinds juni 2011 heeft de marine twintig schepen beveiligd, terwijl er behoefte is aan ongeveer tweehonderdvijftig doorvaarten. In tal van Europese landen zijn wetswijzigingen op handen om particuliere beveiligingsbedrijven op zee toe te staan. In Scandinavië is dit al geregeld, net als in Cyprus en Malta. www.verzekeraars.nl

vereniging branche

de prijs

wie is de bob? jeroen poortvliet

Toptoets 2012

Veilig Verkeer Nederland en de producenten van alcoholhoudende dranken verenigd in onder meer Nederlandse Brouwers, zetten hun samenwerking op het gebied van alcohol in het verkeer voort. De Bob-campagnes draaien sinds 2001. Ze moeten mensen ertoe aanzetten een ‘alcoholvrije’ chauffeur te kiezen.

Volgens de initiatiefnemers hebben de campagnes vooral een positief effect op de grootste groep van matige drinkers. En dat is volgens hen ook precies de bedoeling. www.nederlandsebrouwers.nl

huisarrest rolstoelrijders De Hugo de Groot-trofee en een studiebeurs. Basisschoolleerling Thomas Dam won beide

Winnaars… …Thomas Dam, leerling van basis­ school De Windroos in Lelystad.

Beloond met… …De Hugo de Groot-trofee en een studiebeurs van 2.500 euro. Tweede werd Nikki Fredriksz, leerling van De Goede Herder te Bodegraven. Beste alfadeelnemer werd Wietse Bosman van de Prinses Julianaschool te Gouda en beste bètadeelnemer Nils van de Berg van De Contrabas te Capelle a/d IJssel. Zij ontvingen een studiebeurs van 1.000 euro ieder.

Jaarlijks doen basisschoolleerlingen met talent op het gebied van leren, weten en denken, mee aan Toptoets.

Dit jaar werd voor de zestiende keer om de prijs gestreden door dertienhonderd leerlingen.

Reden… …De vier winnaars zijn veelbelovend, meldde de jury van de Toptoets. Dit jaar bestond die uit de hoogleraren Maaike Kroon (tu Eindhoven), Jean Tillie (Universiteit van Amsterdam) en voorzitter Bernadette Langius (Lid College van Bestuur vu Amsterdam).

Juryoordeel… ...‘Thomas draagt de meeste beloften voor later in zich’, aldus juryvoorzitter Bernadette Langius bij de overhandiging van de prijzen. Maar ook van het intelligentieniveau van de andere winnaars was de jury onder de indruk. www.toptoets.nl

chemisch aantrekkelijk De chemie is na de zorg de aantrekkelijkste werkgever van Nederland. Dit blijkt uit onderzoek van uitzendorganisatie Randstad.

Van de Nederlanders ziet 28 procent het wel zitten om voor een chemiebedrijf te werken. De sector biedt interessante banen en goede secundaire arbeidsvoorwaarden, maar scoort wel laag op naamsbekendheid. Aan de Randstad Employer Branding deden twaalfduizend mannen en vrouwen van 18 tot 65 jaar mee. www.vnci.nl

Uitgereikt tijdens… …Een feestelijke uitreiking in de Malietoren in Den Haag op 13 juni.

Van de dertienhonderd leerlingen die meededen aan Toptoets, werden er 25 landelijk als beste gekwalificeerd. Drie van hen wonnen een prijs.

35

Voor negentienduizend mensen in een rolstoel dreigen de voorgenomen bezuinigingen rampzalig uit te pakken. Die conclusie trekt de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (vgn) op basis van een inventarisatie onder haar leden. De bezuinigingen op het rolstoelvervoer leiden ertoe dat er vanaf 2013 onvoldoende geld is om mensen in een rolstoel nog naar de dagbesteding te vervoeren.

De maatregel treft deze groep gehandicapten in de kern van hun bestaan. Hun bewegingsvrijheid en actieradius worden er ernstig door beperkt, aldus de vgn. www.vgn.nl

FORUM #13/28.06.12

vereniging branche

De kruistocht van Foodwatch tegen de levensmiddelenindustrie begint absurde trekken aan te nemen. Dat stelt Philip den Ouden, directeur van de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (fnli) in reactie op de toekenning van het Gouden Windei.

Het Gouden Windei is een prijs van Foodwatch voor de meest ‘misleidende marketing’.

Foodwatch zegt dat het winnend product – Becel Pro-activ – onveilig zou zijn en op recept zou moeten verkocht. De Europese voedselveiligheidsorganisatie efsa oordeelde eerder dat de claims van het product worden ondersteund door gedegen en wetenschappelijk bewijs. Maar Foodwatch verwijst dit gegeven zonder tegenbewijs naar de prullenmand. ‘Blijkbaar vindt de organisatie dat zowel de efsa als de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit bijdragen aan misleiding’, verzucht Den Ouden.

Volgens de fnli-directeur is het geen kwestie meer van een discussie over de wettelijke regels. De motivering van Foodwatch gaat uit van een fundamenteel wantrouwen tegen alle verwerkte voedingsmiddelen. ‘Werd bedrijven eerder verweten dingen te beweren zonder dat daar bewijs voor was, of de wet te overtreden, nu is zelfs een evaluatie van de Europees erkende Voedselveiligheidsorganisatie niet voldoende. Dit is eerder een geloof dan een discussie op basis van argumenten.’ www.fnli.nl

honderdste glascertificaat Begin juni is het honderdste gbo-vakcertificaat uitgereikt. Dat gebeurde tijdens de algemene ledenvergadering van de Glas Branche Organisatie (gbo) in Vierhouten. In totaal zijn nu dertien gbo-lidbedrijven gecertificeerd. Het certificaat maakt duidelijk dat de glasplaatsende en monterende medewerkers van deze bedrijven alle benodigde cursussen met goed gevolg hebben afgerond. Dit moet opdrachtgevers zekerheid bieden. www.gbo.nl

36

Verfindustrie zucht onder crisis De verf- en drukinktindustrie heeft meer dan andere sectoren last van de economische crisis. In drie jaar tijd verdwenen er in Nederland ruim duizend van de zesduizend banen. Dat meldt brancheorganisatie vvvf.

De verfindustrie is voor een groot deel afhankelijk van de ontwikkelingen in de bouw en op de huizenmarkt. En die zijn niet positief. Daarnaast heeft de sector te kampen met een schaarste aan grondstoffen. Met het oog daarop is ze op zoek naar hernieuwbare alternatieven voor de huidige op olie gebaseerde grondstoffen. Dat is gecompliceerder dan het lijkt, want de sector wil niet dat de producten minder duurzaam worden als gevolg van wat ze zelf omschrijft als inferieure prestaties. www.vvvf.nl

‘Koelwater moet veilig worden gesteld’ De beschikbaarheid van koelwater voor energiecentrales en industrie staat onder druk. Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen Universiteit. De belangenbehartiger van zakelijke energie- en water­gebruikers vemw roept om maatregelen.

Klimaatverandering zorgt voor een stijgende watertemperatuur en afnemende waterstanden. Energiecentrales zijn daardoor op termijn genoodzaakt om in de zomer de productiecapaciteit terug te draaien. En daardoor neemt de kans op uitval toe, verwachten onderzoekers van Wageningen Universiteit.

Het onderzoek, dat in samenwerking met Amerikaanse en Duitse onderzoeksinstituten is uitgevoerd, richtte zich specifiek op energiecentrales. Maar de effecten van klimaatverandering op de beschikbaarheid van koelwater gelden volgens vemw ook voor industriële gebruikers van koelwater.

Het onderzoek richtte zich op thermische energiecentrales die koelwater nodig hebben bij de productie. In Nederland gaat het om zo’n 90 procent van de productiecapaciteit. Uit berekeningen blijkt dat de kans op gedwongen reductie van de energieproductie de komende veertig jaar gemiddeld drie keer zo groot wordt.

FORUM #13/28.06.12

renee teunis/nationale beeldbank

fnli boos op Foodwatch

Koelwaterafvoer bij de kerncentrale in Borssele

vemw vindt dat de inzet van oppervlaktewater als koelwater mogelijk moet blijven en dat de belangen van de industrie op dat punt een stevige basis moeten krijgen in het landelijke Deltaprogramma. Binnen dit programma worden onder meer strategieën ontwikkeld voor een duurzame zoetwatervoorziening. www.vemw.nl

lwv-vrouwen bijeen peter wijnands photography

even bellen met…

De Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv) heeft haar vrouwelijke leden op 8 juni met elkaar in contact gebracht. Dat gebeurde tijdens de eerste editie van lwv Women. Meer dan vijftig vrouwelijke topmanagers en ceo’s gingen tijdens de lunchbijeenkomst in discussie over leiderschap en diversiteit in de

Hans Cox, voorzitter BZW Den Bosch De locatie van een nieuw theater in Den Bosch is goed voor een dreigende bestuurscrisis. De politici laten zich weer van hun meest besluiteloze kant zien, zegt Hans Cox, voorzitter van de afdeling Den Bosch van de Brabants-Zeeuwse werkgeversvereniging. ‘Stelletje labbekakken.’

boardroom.

Ruim een kwart van alle Limburgse ondernemers is een vrouw. De lwv wil hen met lwv Women een platform bieden. Doel is te komen tot creatieve nieuwe ideeën.

www.lwv.nl

‘Geen prostitutie op bedrijventerreinen’ ‘Politiek wil bordelen op bedrijventerreinen’, kopte AD/Haagsche Courant op 13 juni. vno-ncw Den Haag vindt dat geen goede oplossing.

De commotie volgt op een voorstel van vvd en PvdA in de Haagse gemeenteraad om de raamprostitutie te verplaatsen naar een ‘semipublieke ruimte buiten woonwijken’. De partijen denken daarbij aan een opzet die doet denken aan sommige bedrijventerreinen. vno-ncw Den Haag vindt dit ongewenst: ondernemers hebben ook recht op een locatie zonder overlast en criminaliteit. Ze ziet een alternatief: een voor de directe omgeving volledig geïsoleered prostitutieschiereiland langs een doorgaande weg.

Daardoor kan overlast écht worden voorkomen. www.vno-ncwwest.nl

37

bzw

vereniging regio

Bent u zo’n theaterliefhebber dat u zich zo druk maakt?

‘Jazeker, maar daar gaat het niet om.

Onze politici hadden toegezegd dat ze deze maand het besluit zouden nemen dat er een nieuw theater zou komen en waar. Dát er een theater komt, willen ze nu wel toezeggen, maar de gemeenteraad is het onderling niet eens wáár. Er zijn drie mogelijke locaties in het centrum en twee net erbuiten. Dus hebben ze maar besloten om helemaal niets te besluiten tot 2014.’

Toen was voor u de maat vol?

‘Geen beslissing nemen is vrijwel altijd een slechte beslissing. Het huidige theater is compleet versleten, daar is iedereen het hier wel over eens. Er kunnen geen grote producties meer uitgevoerd worden. Te weinig ruimte en de techniek is zwaar verouderd.’

Nou ja, dan wachten we twee jaar. Daar komt u toch wel overheen?

‘Het gaat miljoenen kosten om het huidige theater weer een beetje up to

FORUM #13/28.06.12

date te krijgen. En in 2014 moet alsnog besloten worden waar het nieuwe theater komt. Dat is zonde van het belastinggeld dat burgers en bedrijfsleven bij elkaar brengen. Dus hebben we een brief op poten geschreven. In Den Haag kunnen ze over hun eigen schaduw springen, maar dit stelletje labbekakken kan nog niet eens over een stoeptegel springen.’

De politiek was zeker blij met de bemoeienis van het lokale bedrijfsleven?

‘We hebben geschreven: ‘Het maakt ons niet uit waar het theater komt, maar neem een besluit.’ Uit alle onderzoeken blijkt dat bedrijven en werknemers graag naar Den Bosch komen vanwege de culturele voorzieningen.

Het theater is hier één van meest bepalende culturele factoren, dat moet je niet verwaarlozen. Voor de lokale economie is het heel belangrijk dat er een goed theater is. Stel desnoods een soort informateur aan die de verschillen wegmasseert.’

En dat gaat nu gebeuren?

‘De linkse partijen zagen het wel zitten, de vvd heeft een ‘maar’ en het cda houdt zich afzijdig. Ik heb begrepen dat de raadsfracties zich zo hebben ingegraven in hun gelijk, dat er een bestuurscrisis aan zit te komen.’ www.bzw.nl

vereniging regio

Amsterdamse ondernemers blij met verzelfstandiging haven

uit de agenda van… xxx

… de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging

bart eijgenhuijsen /hh

Het was een bizar gezicht 18 juni. Om precies één minuut voor acht verlieten vierhonderd auto’s en colonne het terrein van de militaire legerplaats Oirschot. Achter het stuur: werkgevers uit Brabant en Zeeland die deelnamen aan het jaarlijkse congres van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw).

Thema deze keer: ‘Zeker onzeker? Haal het beste uit uzelf, uw onderneming en elkaar…!’ Daarmee deed bzw een beroep op het vooruitgangsgeloof van haar leden.

‘Nederland heeft een geschiedenis van onzekerheid en het mooie is dat hier het beste naar bovenkomt als de onzekerheid het grootst is’, hield historicus Herman Pleij de zaal voor. ‘Nederland is sterk in inventiviteit en ideeënrijkheid. Maar de combinatie met pragmatisme maakt ons uniek.’ Met de voorspelling van het einde van de euro maakte trendwatcher Adjiedj Bakas wel wat los in een zaal vol ondernemers. Bakas: ‘Er is niets aan de hand, sorteer er op voor.’ Daar moeten de Brabantse en Zeeuwse ondernemers toch echt niet aan denken, reageerde bzw-voorzitter Peter Swinkels.

Een sterk Europa ‘dat is waar we ons geld verdienen.’ Met de verkiezingen van september in het vooruitzicht wilde Swinkels nog wel wat kwijt: ‘Wat je ook stemt, stem in elk geval voor stabiliteit en breng die keuze ook over op je werknemers. We kunnen het ons niet veroorloven wanneer ook het volgende kabinet maar twee jaar zit. Het gaat nu om continuïteit, het behoud van de euro, een sterk Europa en het bestrijden van bureaucratie op allerhande vlakken. Dit is het moment om het beste uit onszelf te halen, maar ook uit onze ondernemingen, onze regio en ons land.’ www.bzw.nl

bzw

Het college van b&w van Amsterdam heeft besloten het gemeentelijk havenbedrijf te verzelfstandigen. De klus moet volgend jaar zijn geklaard. Ondernemersorganisatie oram reageert verheugd.

38

FORUM #13/28.06.12

oram lobbyt al jaren voor verzelfstandiging van de haven van Amsterdam. Volgens voorzitter Paul Wevers is dit nodig om de concurrentie aan te kunnen met andere havens, om flexibel te kunnen inspelen op marktontwikkelingen en om zich te kunnen transformeren van beheerder naar gebiedsontwikkelaar.

‘Alleen zo kan de haven haar bijdrage blijven leveren aan het doel om Amsterdam in de top vijf te houden van sterkste economische regio’s van Europa.’ Wevers wijst op de positieve ervaringen die elders al zijn opgedaan met verzelfstandiging, zoals in Rotterdam. ‘Het versterkt het ondernemerschap en zorgt voor een slagvaardiger haven.’ www.oram.nl

vereniging duurzaam

‘Elk huis moet een energielabel hebben’ graeme robertson/hh

Iedereen moet weten hoe zijn woning ervoor staat, vindt Chris Bruijns, directeur Meer Met Minder. Daarom moeten alle woningen voorzien worden van een energielabel, zegt hij.

Maar hou het wel simpel.

Een vereenvoudiging van het energielabel voor woningen lijkt niet van de grond te komen nu minister Spies van Binnenlandse Zaken onlangs de nieuwe methode voor de berekening van zo’n label heeft afgeblazen. Jammer, vindt Meer Met Minder-directeur Chris Bruijns. Hij pleit voor een zogenoemde light variant van het energielabel.

Volgens Meer Met Minder is een eenvoudige, goedkopere berekening van het energielabel van een huis in 90 procent van de gevallen net zo goed en betrouwbaar als het ‘normale’ label. ‘En zo’n twintig keer goedkoper.’

‘We kunnen vier miljoen particuliere woningen op deze manier in één jaar labelen’, stelt Bruijns. Hij verwacht dat consumenten daardoor veel bewuster worden van de energie(on)zuinigheid

Waste2Chemical heeft de Niaba BioBusiness Masterclass Award gewonnen. De prijs voor de meest veelbelovende biotech startup werd op 8 juni uitgereikt. Dat gebeurde tijdens het Dutch Life Sciences sme Event. Voor de award komen startups in aanmerking die hebben deelgenomen aan de Niaba BioBusiness Masterclass, een opleiding voor jonge ondernemers actief in de ontwikkeling van innovatieve biotechnologieproducten. www.niaba.nl

schoner water van hun woning. ‘Elke woning moet daarom van een label worden voorzien.’

Meer Met Minder is de nationale energiebesparingaanpak voor bestaande woningen en andere gebouwen. Het programma is een gezamenlijk initiatief van Rijk, woningcorporaties, bouwbedrijven, installateurs en energiebedrijven. Doel van de aanpak is om bestaande woningen en gebouwen 20 tot 30 procent energiezuiniger te maken. www.meermetminder.nl

Zorgverzekeraars blij met nieuwe eisen chirurgie Zorgverzekeraars Nederland (zn) is blij met de extra kwaliteitseisen die de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (nvvh) heeft gepresenteerd. Volgens de belangenbehartiger leiden deze tot een betere kwaliteit van de zorg.

De extra kwaliteitseisen gaan over kinderchirurgie, traumachirurgie en de behandeling van maagkanker en uitzaaiingen in het buikvlies. Deze eisen en de eerder gestelde kwaliteitseisen voor andere aandoeningen leiden tot concentratie van zorg en daarmee een verbetering van de kwaliteit. En dat is waar zn ook naar zegt te streven.

De zorgverzekeraars vinden de nvvh, als wetenschappelijke beroepsvereniging van chirurgen, de aangewezen partij om kwaliteitseisen op te stellen. Volgens de organisatie zitten daar de deskundigen die weten waar het over gaat. De nvvh is de eerste beroepsvereniging die kwaliteitseisen heeft opgesteld. zn vindt het goed dat steeds meer beroepsverenigingen dit voorbeeld volgen. www.zn.nl 39

biobusiness

FORUM #13/28.06.12

Uit de Evaluatie duurzame gewasbescherming van het Planbureau voor de Leefomgeving (pbl) blijkt dat problemen met gewasbeschermingsmiddelen in drinkwaterbronnen nog niet zijn opgelost. Daarom ging op 8 juni het project Water abc van start. Het project is een initiatief van lto, Nefyto, de Unie van Waterschappen, Agrodis, de ministeries van el&i en i&m en de vereniging van waterbedrijven Vewin. www.vewin.nl

groene ict Vergroening met behulp van ict maakt tot 2030 een energiebesparing mogelijk die gelijk is aan het elektriciteitsverbruik van 4,5 miljoen huishoudens. Dit blijkt uit de Routekaart ict 2030 die ict~Office heeft aangeboden aan het ministerie van el&i. De gemiddelde jaarlijkse besparing tot 2030 komt overeen met het elektriciteitsverbruik van de gemeenten Den Haag, Rijswijk en Voorburg samen. De ict-sector zelf kan ook flink besparen: ongeveer het verbruik van een stad als Rijswijk. www.ict-office.nl

peter brom /anp

vereniging duurzaam

Nederlandse verzekeraars zetten zich in voor duurzaamheid

Voortaan houden verzekeraars wereldwijd rekening met sociale, ecologische en bestuurlijke factoren. Dat spraken zij af tijdens de wereldtop van de Verenigde Naties in Rio de Janeiro. Ook Nederlandse verzekeraars sluiten zich hierbij aan.

Achmea, aegon, Delta Lloyd, ing en Zwitserleven hebben zich als eerste Nederlandse verzekeraars aangesloten bij de principes voor duurzaam verzekeren, de zogenoemde Principles for Sustainable Insurance. Deze uitgangspunten staan voor verzekeren waar bij het benoemen, berekenen en het omgaan met risico’s bewust rekening wordt gehouden met sociale, ecologische en bestuurlijke factoren.

Het Verbond van Verzekeraars is positief over het initiatief van de internationale verzekeringsbranche en de betrokkenheid van Nederlandse verzekeraars. Directeur Richard Weurding: ‘Wij onderschrijven de principles volledig en zullen ons als supporter aansluiten.’ Aan de totstandkoming van de principes ging een wereldwijd onderzoek vooraf van de Werkgroep Verzekeringen van het vn Milieu Programma Financiële Instellingen. In het onderzoek stonden de kansen en risico’s binnen de verzekeringssector op sociaal, ecologisch en bestuurlijk gebied centraal. Het onderzoek en de principes kwamen voort uit de behoefte van de verzekeringssector om nadrukkelijker het maatschappelijk belang en het belang van de klant weer centraal te stellen. www.verzekeraars.nl | www.unepfi.org/psi

duurzame zuivelketen

‘Koe moet terug in de wei’

Daar moet op gedronken worden! Meer dan vijftig organisaties en bedrijven zetten hun handtekening onder het Convenant Weidegang

Ruim vijftig partijen uit de voedselketen hebben de handen ineen geslagen om de koe in de wei te houden. Zij ondertekenden 18 juni het Convenant Weidegang op een melkveehouderij in Weesp.

De ondertekenaars van het Convenant Weidegang willen zoveel mogelijk koeien de wei in laten gaan. Zij zien het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid om tenminste het huidige aantal melkveebedrijven met weidegang te handhaven. De koe is kenmerkend voor het Nederlandse 40

landschap en burgers hechten waarde aan koeien in de wei, meldden de ondertekenaars.

Het Convenant Weidegang is een initiatief van de Duurzame Zuivelketen. De Nederlandse Zuivel Organisatie en lto Nederland werken hierin samen. Onder de ondertekenaars van het convenant bevinden zich organisaties van melkveehouders, zuivelondernemingen, retail, kaashandelaren en overheid, maar ook voerleveranciers, banken en accountants. www.nzo.nl

FORUM #13/28.06.12

Meer ruimte voor gebruik ecocombi’s De Europese Commissie heeft besloten grensoverschrijdend vervoer met ecocombi’s tussen landen die dat toestaan niet langer te verbieden. Vervoerders en verladers verenigd in tln en evo stellen tevreden vast dat er nu eindelijk duidelijkheid is over de uitleg van de eu-wetgeving.

Lang was er onduidelijkheid over de interpretatie van de eu-richtlijn inzake het grensoverschrijdende vervoer met ecocombi’s, extra lange en zware vrachtautocombinaties.

Internationaal verkeer met zulke combinaties komt in de Scandinavische landen al vele jaren voor. Toch gaf de Commissie eerder aan dat dit op basis van de richtlijn niet is toegestaan.

Hierop is zij nu dus teruggekomen.

De Commissie heeft besloten de inzet van ecocombi’s toe te staan tussen landen die daar beide mee instemmen. Dat sluit aan bij de uitleg die door de Nederlandse overheid, tln en evo altijd werd uitgedragen. De organisaties verwachten dat er door de uitspraak van de Commissie meer kansen komen voor grensoverschrijdend vervoer met ecocombi’s.

De voordelen van die combinaties komen daardoor nog beter tot hun recht.

Tegenstanders van het besluit van de Commissie zullen dit mogelijk bij het Europees Gerechtshof aanvechten. Maar tln en evo verwachten niet dat dit zal leiden tot een andere kijk op de zaak.

In Nederland zijn ecocombi’s onder voorwaarden sinds 2000 toegestaan. Het concept is succesvol: inmiddels rijden er bijna 750 van die langere en zwaardere vrachtauto’s rond.

In de Scandinavische landen zijn er zelfs vele duizenden in gebruik. www.tln.nl

groen goed

Aan de lopende band groen bedrijf: VanDerLande Industries innovatie: Herbruikbaar bagagetransportsysteem ’Energie is niet onze grootste zorg voor de toekomst’, zegt Remko de Lange. Hij is programmamanager Sustainability bij VanDerLande Industries, dat onder andere bagagetransportsystemen maakt voor vliegvelden. ‘De zon produceert meer energie dan wij op kunnen maken. Maar de aarde is de aarde, daarvan kunnen we er niet één bijmaken. We moeten dus zuinig zijn op onze grondstoffen.’ Het bedrijf kreeg begin dit jaar een cradle to cradlecertificaat voor zijn Blueveyor, een lopende band voor bagage.

Om het systeem helemaal herbruikbaar te maken, moest het opnieuw ontworpen worden.

Er werd gekeken naar gewichtvermindering (het systeem werd 50 procent lichter dan gebruikelijk), energiebesparing en milieuvriendelijkheid.

Maar ook de ‘nazorg’ werd aangepakt. De Blueveyor is makkelijk uit elkaar te halen zodat de materialen hergebruikt kunnen worden. En ook de eisen die aan de onderdelen worden gesteld zijn aangepast. De Lange ‘Wij gebruiken nu een band met één soort rubber. Die kunnen we na gebruik versnipperen voor hergebruik.’

Het bedrijf intern klaar maken voor cradle to cradle is één ding (‘Wij zitten nog midden in het proces’); toeleveranciers en afnemers zover krijgen is een tweede. De Lange: ‘We willen ook dat onze producten na gebruik terugkomen voor hergebruik.’ Daarom zou hij het liefst af willen van het begrip consument en suppliers. ‘Alle grondstoffen herbruikbaar maken, kunnen we niet alleen. Dat moeten we met zijn allen doen.

Wij willen daarin de aanjager zijn, op zoek naar partners die met ons meedenken.’

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Herman Wouters

41

FORUM #13/28.06.12

rubrieksnaam portret

henk lagerweij

‘ik kan het niet laten’ Na twee faillissementen probeert hij het opnieuw. Henk Lagerweij is the comeback kid uit Barneveld. Een windpionier. Zijn nieuwe fabriek staat klaar, de prototypes draaien hun laatste testrondjes. ‘Ik ben door de wind gegrepen.’

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: Jeroen Poortvliet

Henk Lagerweij is back. De man uit Barneveld die als 18-jarige begon met de bouw van een windmolentje in de boerentuin van zijn schoonouders, ging twee keer onderuit met zijn windmolenfabrieken, maar is nu bezig met een comeback. Als alle technische testprogramma’s goed verlopen – en daar ziet het er wel naar uit – is Lagerweij volgens eigen zeggen weer de enige fabrikant van hele grote windmolens in Nederland (capaciteit 2,6 megawatt). De fabriek onder de nieuwe naam Lagerwey Wind in zijn geboorteplaats Barneveld staat klaar, groot genoeg om jaarlijks zo’n 24 molens te kunnen bouwen. Maar ook als er elk jaar vijf molens uit de fabriek rollen, is de zoon van een Barnevelder boerenfamilie al heel erg tevreden. Lagerweij werkt samen met de Rabobank die de eerste twee prototypes meefinancierde.

Boven in de kop van Lagerweij’s windmolen in de buurt van Lelystad, op een hoogte van 93 meter, opent het polderlandschap zich in al zijn schoonheid. Het landbouwland is relatief leeg, de verre horizon zichtbaar. De wind maakt golfjes in de nog groene tarwevelden. In de blauwe lucht doen de wieken van 45 meter zoevend hun werk. ‘Ik ben door de wind gegrepen’, zegt Lagerweij glimlachend en zijn blik wordt dromerig als hij naar de horizon staart. Zijn klanten neemt hij het liefst mee naar zijn molens. Dan kun je zien waarover gepraat wordt. Dat de interviews ook bij zijn molens worden gehouden, spreekt bijna vanzelf.

nieuwsgierig Wind heeft Lagerweij altijd gefascineerd. Zijn eerste dramatische ervaring doet hij op tijdens de storm van 1972. Beter gezegd: de storm van 15 november. Die datum heeft zich in het geheugen van Lagerweij vastgezet, zo blijkt. ‘Op 15 november 1972 kwam er een enorme storm over Nederland. Ik ben geboren in Barneveld, dat ligt tegen de Veluwe 42

FORUM #13/28.06.12

rubrieksnaam

43

FORUM #13/28.06.12

portret

aan. Duizenden naaldbomen gingen toen tegen de vlakte. Hectares vol bomen waren omgegooid. Ik dacht: joh, wat een kracht zit er in die wind. Zou je daar niet iets nuttigs mee kunnen doen? Die storm is voor mij de trigger geweest om over windkracht na te denken. Dat onderwerp heeft me nooit meer losgelaten.’

De storm maakt hem nieuwsgierig. Wat kun je met wind doen? Het zijn niet de gemiddelde vragen voor een 18-jarige, maar het scheelt dat de boerenzoon geïnteresseerd is in techniek. Beter gezegd: hij is gék op techniek. ‘Je maakt iets dat beweegt. Het is tastbaar’, zegt hij met glimmende ogen. Zijn broer die de boerderij van de ouders heeft overgenomen, heeft eigenlijk dezelfde technische tik. Lagerweij: ‘Mijn broer is op de boerderij gaan werken. Hij is boer die broer van me, maar ook een techneut. Hij begrijpt en kent alle machines op de boerderij. Zit in de familie.’

Dat blijkt. Lagerweij komt erachter dat veel buurtgenoten in de Tweede Wereldoorlog hun eigen windmolentje hadden om energie op te wekken. Vergeleken met de enorme machines van nu is het simpel spul; een plankje als wiek, een dynamo erachter. Maar toch. De molentjes werkten wel. ‘Mijn oom had er nog een liggen. De wiek was een stukje hout die een dynamo aandreef. Waarom zou zoiets niet opnieuw kunnen werken, dacht ik.’

De techneut in hem wordt wakker. Hij vindt zichzelf een echte techniekman. Denken, bouwen en testen. Dat is zo’n beetje zijn werk­ patroon. Een uitvinder? Nee, dat niet. Hij vindt niet iets nieuws uit.

Hij zet dingen in elkaar. Dat is zó leuk. Bij Staatsbosbeheer koopt hij de stam van een omgevallen dennenboom. Op de top wordt een houten wiek geplaatst. De dynamo wordt gekoppeld aan het elektriciteits­ 44

FORUM #13/28.06.12

netwerk van de boerderij. En verdomd, de meter loopt terug als de stekkers aan elkaar gekoppeld worden. Lagerweij: ‘Euforie. We hadden stroom aan het elektriciteitsnet geleverd!’

struikelen Als de tweede oliecrisis in 1979 uitbreekt, waarna de olie peperduur wordt, krijgt Lagerweij zijn eerste commerciële opdrachten. Hij zegt zijn baan op de tu Eindhoven op. Zijn eerste molens. Kicken, noemt hij het werk, maar de ontnuchtering komt snel. Twee jaar na de oliecrisis daalt de olieprijs naar een dieptepunt. De belangstelling voor de alternatieve energievorm verdwijnt. ‘Je kon er geen droog brood mee verdienen’, zegt hij terugblikkend. Lagerweij probeert de dip te overleven. Hard werken, zuinig zijn. In 1985 gaat hij voor het eerst failliet. ‘Ik kon er niets meer aan doen. Toen zei mijn advocaat – ik had daarvoor nog nooit een advocaat gezien – Henk, zei die, je bent zo failliet als ik weet niet wat.’ Hij schatert het uit. Het faillissement lijkt hem weinig te doen. Balen, is het korte antwoord op de vraag hoe hij tegen zijn eerste faillissement aankijkt.

Hij leert vechten, een patroon dat voortdurend in zijn carrière zichtbaar wordt. ‘Een nieuw product ontwerpen geeft mij zoveel energie.

Ook de start van een nieuw bedrijf geeft energie. Voor de markt een nieuw product maken. Een machine die de markt nodig heeft. Ik doe niets liever dan dat.’ Struikelen om door te gaan. Dat zou een motto van Henk Lagerweij kunnen zijn.

De Barnevelder koopt de boedel op van zijn failliete onderneming.

Gesteund door overheidssubsidie en de ramp met de kernenergie in Tsjernobyl loopt de verkoop van zijn windmolens weer als een trein.

Lagerweij draait zich om en wijst naar een kleine windmolen enkele honderden meters verderop. ‘Die is ook van mij’, zegt hij, ‘Ik ben heel trots op dat spul. Die molen draait al twintig jaar.’

Drie stellingen

mannen met pakken

Molens zijn grijs en lelijk ‘Een Franse schilder had de molen­ wieken in zijn schilderijen rood geschilderd. Dat staat sierlijk. Misschien ­schilder ik mijn molens roodbruin.

Sommige molens dragen Mondriaankleuren. Dat is pas spektakel.’

De concurrentie in de rest van de wereld zit ook niet stil. De molens worden groter en groter. De investeringen gaan omhoog, een ongelijke strijd voor het kleinere Lagerwey. In 2003 gaat zijn bedrijf, volgens Lagerweij de laatste nog zelfstandige windturbinebouwer van Nederland, opnieuw failliet. Veel wil hij er niet over loslaten. ‘Het bedrijf had nog wel mijn naam, maar er waren andere aandeelhouders gekomen. Ik was er wel klaar mee toen het bedrijf failliet ging.’

Twee faillissementen gaan een gemiddeld mens immers niet in de koude kleren zitten. Of zoals Lagerweij zelf constateert: ‘Het gaat niet vanzelf om helemaal opnieuw te beginnen hè.’ Een baantje had gekund, zegt Lagerweij. Hij had op een kantoor kunnen zitten, tussen ‘mannen met pakken’. Maar dat zijn managers, zegt hij. ‘Ik ben zo niet.

Je moet gewoon jezelf blijven.’ Nee. Liever maakt hij molens: ‘Ik kan het niet laten.’

Hij loert op een kans om toch weer aan de slag te gaan met de bouw van windturbines. Het kriebelt bij hem. De Barnevelder heeft wéér geluk. De stijging van de energieprijzen en de discussie over de klimaatopwarming zorgen voor een nieuwe boom binnen de wereld van de windmolens. Hij richt met zijn drie oud-collega’s een nieuwe firma op: Lagerwey Wind. De ‘Lange ij’ in zijn naam wordt een Griekse y, waardoor buitenlanders de firmanaam kunnen uitspreken.

Nederland wordt een duurzaam land ‘Duitsland heeft op dat gebied al ­twintig jaar hetzelfde beleid. Daar kun je mee aankomen. Er is heel veel behoefte aan stabiel beleid. Nederland?

Ik zie het niet gebeuren. We zijn nog te veel een handelsland.’

Molens kunnen voor alle energie zorgen ‘Met de grote energieproductie per ­molen is dat vanaf nu wel ­mogelijk.

Samen met zonne-energie, ­betere accu’s, elektrische auto’s en een ­intelligent kabelnetwerk moet het ­mogelijk zijn dat we de aardolie ­vervangen.’

troep Dat techniek leuk kan zijn, wordt duidelijk als Lagerweij met bijna kinderlijk plezier de turbinesoftware op zijn iPhone demonstreert.

Met één druk op de virtuele knop worden de reusachtige wieken stilgezet, om ze even later weer te laten draaien na een nieuwe tik op het scherm.

Typerend voor zijn technische denkwereld is zijn antwoord op de vraag wat hij geleerd heeft van zijn faillissementen. ‘Lagerwey wil voortaan alleen nog maar een windmolen bouwen zonder tandwielkast, een zogenaamde directdrive’, zegt hij zonder enige hapering. Die hebben nauwelijks onderdelen, verbruiken geen 600 liter smeerolie en zijn daardoor goedkoper in onderhoud, legt hij uit. ‘Ik zou niet met een product bezig kunnen zijn waarvan ik het gevoel heb dat het niets toevoegt aan de wereld.’ Een kerncentrale bouwen? Troep. Lagerweij moet er niet aan denken.

Als hij aan een product werkt, wil Lagerweij er aan verdienen. Logisch.

‘Maar de koper moet er ook iets aan verdienen. Het moet voor beiden een win-win zijn.’ Het is een soort rentmeesterschap, vindt hij. Je moet zuinig zijn op de aarde. Op de vraag of zijn visie iets met het christelijke geloof te maken heeft dat in Barneveld prominent aanwezig is, antwoordt hij: ‘Het heeft niet alleen met je geloof te maken.

Het heeft ook te maken met het feit hoe je zelf in het leven staat. Het is ook een deel van mijn opvoeding. Ik vind dat er in Nederland te weinig nagedacht wordt over duurzaamheid. We zijn in tegenstelling tot Duitsland helaas nog lang niet zover.’ Duitsland. Voor de Hollandse molenbouwer Lagerweij is dat land toch bijna het paradijs.  45

FORUM #13/28.06.12

henk lagerweij 1954 Geboren in Barneveld 1972 Bouw eerste windmolen 1972 Hts Arnhem, studie ­windtechniek 1978 tu Eindhoven, onderzoeker windtechniek 1979 Oprichting eerste bedrijf Lagerwey 1985 Faillissement & herstart 2003 Faillissement 2006 Oprichting Lagerwey Wind 2009 Eerste prototypes nieuwe windmolens worden ­ontwikkeld 2012 Afsluiting testfase, begin commerciële verkoop

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Dokkumer Vlaggen Centrale opgericht in 1936 wat Producent van vlaggen en andere doekproducten

Je moet er maar op komen: het maken van zwaaivlaggetjes. Textielhandelaar Johan Demes wil tijdens de crisisjaren het volk wat hoop voor de toekomst bieden. Hij maakt voor monarchieminnend Nederland oranje en rood-wit-blauwe zwaaivlaggetjes. Het wordt een groot succes. In vier maanden tijd worden bijna één miljoen vlaggetjes verkocht! De Dokkumer Vlaggen Centrale is geboren.

Voor het huwelijk van prinses Beatrix en prins Claus worden ook zwaaivlaggetjes gemaakt. Twee mannen leggen een lange doek op de baan. Met grote precisie wordt een raamwerk op het doek geplaatst, de verf aangebracht en verdeeld over de stof. Na de drukronde hangen twee andere mannen de vlag aan het plafond om te drogen. Om de volgende dag hetzelfde proces te ondergaan, tot alle kleuren er op zitten en het paar er picobello uit ziet. Er kan weer gezwaaid worden!  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Dokkumer Vlaggen Centrale, 1966

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

46

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Philip Ebels (België), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Maurits Kuypers (Duitsland), Jessica Maas (Turkije), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Hans Moleman (China), Maaike Veen (Verenigd Koninkrijk), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië)

e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Aan dit nummer werkten mee: Alfred van Delft, Guusje Dolsma, Janny Kamp, Rene Klawer, Jeroen Lammers, Mechteld Oomen, Sigrid Verweij, Michele de Waard

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Jan Greune/hh

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351,

FORUM #13/28.06.12

Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort