Opinieblad Forum 23

Opinieblad vno-ncw Ondernemers, politiek en maatschappij

#23/20.12.12

Gelukkig nieuw crisisjaar!

Bedrijven die er toch nog iets van maken

interview Wiebe Draijer (ser): ‘Geen deadline voor fnv’ 18

wat zeg je me nou?

Jeugd verlangt terug naar Wassenaar 32

achtergrond Faillissementsfraude: einde aan vrij spel? 26

inhoud #23 Rubrieken

16

4 Opinie vno-ncw • Eenzaam Europa moet zich bezinnen op klimaatbeleid • Payrolling helpt bedrijven in moeilijke tijden • eu-patent goed voor innovatieklimaat • Stimulering techniek in basisonderwijs goed idee • vno-ncw West: Investeren in de regio moet

8 De foto Kaartkampioen

15 Mohikanen ‘Ik moet alles kunnen’

16 En zoon

32

‘Iedereen dacht dat ik de baas wilde blijven’

22 Vijf vragen aan Cees de Mol van Otterloo, directeur ­Stichting Afvalfonds Verpakkingen

23 Uitspraken 24 Belrondje Bang voor de toekomst?

25 Buiten beeld Gerda Verburg

22

31 Buitenland ‘Ondernemen had ik Rusland een slechte naam’

32 Wat zeg je me nu?

Dennis Wiersma (fnv Jong): ‘Wij worden geclusterfuckt’

33 Scheer Eva

46 Overlevers Jac. Vegter

46 Colofon 2

FORUM #23/20.12.12

26

rubrieksnaam

Artikelen 10 ‘Mijn omzet stijgt met 60 procent dit jaar’

18

Midden in de puinhopen van de crisis zijn er bedrijven die opbloeien. Na een ­radicale ­koerswijziging groeien zij spectaculair. Wat is het geheim van deze dwarsdenkers, ­doorzetters en vernieuwers? ‘Nederland zit vol topbedrijven.’

18 Wie is Wiebe Draijer?

Nee, het plan om de ser maar op te heffen, ligt niet klaar, zegt Wiebe Draijer. ‘Dat zie je helemaal fout.’ De voormalig organisatieadviseur is nu voorzitter van de ser. Klaar om de polder te reanimeren. ‘We moeten onze plaats verdienen.’

26 Wie helpt Opstelten fraudeurs oppakken?

Keer op keer failliet en met dezelfde vaart doorstarten of opnieuw beginnen? Terwijl ­anderen daarvoor bloeden? Faillissementsfraudeurs draaien er de hand niet voor om.

En komen er vaak ook mee weg. Of gaat Opstelten nu toch optreden?

42 Heleen Sonnenberg heeft kippenvel Soms is het doodeng. ‘Kippenvel.’ Heleen Sonnenberg is directeur van de Weduwe Joustra en de zesde generatie in het bijna 150-jaar oude bedrijf. Zij is ‘de Weduwe Joustra’ en de Weduwe Joustra is Heleen Sonnenberg. ‘Ik ben er trots op, maar het maakt me ook ­kwetsbaar.’

3

#23/20.12.12

42

opinie vno-ncw

Fatalisme. Als ondernemers érgens een hekel aan hebben, dan is het daaraan. Voor een beetje lijdzaam toezien hoe de Nederlandse economie steeds verder wegzakt, hoeft u bij mij dus niet aan te kloppen. Het is al erg genoeg dat we inmiddels vijf jaar crisis achter de rug hebben. Dat hoeft nog niet te betekenen dat we geen vinger uit hoeven te steken als we hele sectoren naar de knoppen zien gaan.

Die neiging heb ik de afgelopen weken wel geproefd in Den Haag.

Tot mijn grote verbazing overigens. Het aantal faillissementen in de bouw is na de zomer in een stroomversnelling gekomen. Het aantal werklozen in die sector neemt met duizenden per maand toe. Toch kost het de grootste moeite om de mensen die daar iets aan kunnen doen – politiek Den Haag dus – wakker te schudden als het gaat om het treffen van de juiste maatregelen. Ik vind het onbegrijpelijk.

En zo ingewikkeld hoeven ze niet te zijn, die maatregelen. Ervoor zorgen dat de woningcorporaties weer kunnen investeren in de bouw bijvoorbeeld. Een beetje ruimte creëren voor starters op de woningmarkt als het gaat om hypotheken. Nieuwe hypotheeknemers niet nu, op het allerslechtste moment van de hele crisis, verplichten om 100 procent af te lossen. Werk maken van het voorstel om pensioenfondsen een groter aandeel te laten nemen in de Nederlandse hypotheken. Zodat banken weer ruimte hebben om kredieten en hypotheken te verschaffen.

jeroen poortvliet

Wakker schudden

Gelukkig zijn er inmiddels wat lichtpuntjes. Kees van Dijkhuizen gaat voor het kabinet verkennen hoe pensioenfondsen en verzekeraars een impuls kunnen geven aan de woningmarkt en de bouwsector.

Ook lijkt het kabinet de corporaties en de starters op de woningmarkt meer lucht te gunnen. De kans bestaat dat hier op het moment dat Forum bij u in de bus valt al besluiten over zijn genomen.

Ook het bedrijfsleven zelf zit niet stil. Juist in sectoren die zwaar onder druk staan, ontstaat vernieuwing en innovatie. Omdat onder­ nemers nu eenmaal blijven ondernemen. Ook tegen de klippen op.

Dat laten we met z’n allen toch niet kapot maken?

Bernard Wientjes Voorzitter vno-ncw

Eenzaam Europa moet zich bezinnen op haar klimaatbeleid • Klimaatoverleg in Doha levert geen stappen vooruit op • Grootste vervuilers doen niet meer mee aan co2-klimaatverdrag • eu kan beter eigen plan trekken met aandacht voor economie Nu de grote vervuilers afhaken bij het internationale klimaatoverleg, wordt het voor de Europese Unie moeilijker om een goed klimaatbeleid te voeren. Alleen de eu, Noorwegen, Zwitserland en Australië wilden begin deze maand het Kyotoverdrag verlengen. De landen die het meest vervuilen, wilden zich niet binden aan klimaatverdragen.

Nu de eu in Doha in haar hemd is gezet, moet ze in haar klimaatbeleid rekening houden met de eigen economie en diens kansen.

Onder voorwaarde dat ook andere landen mee zouden doen, bleef de eu bereid om de CO2-reductiedoelstelling voor 2020 te verhogen van 20 naar 30 procent. Maar in Doha bleek dat Canada, Japan, Rusland en Nieuw-Zeeland geen verplichtingen meer wilden aangaan en zelfs uit ‘Kyoto’ stapten. De Verenigde Staten, China en India, die samen verantwoordelijk zijn voor de helft van alle broeikasgassen in de wereld, deden al niet mee.

4

FORUM #23/20.12.12

De afspraak om het Kyotoverdrag voort te zetten is mooi, maar onderhand kun je je afvragen wat de meerwaarde is. Australië en de Europese landen zijn verantwoordelijk voor slechts 15 procent van de CO2uitstoot in de wereld. De invloed van de eu op die emissies wordt steeds kleiner, omdat de uitstoot in China en India sterk blijft groeien.

Nu er geen mondiaal akkoord is, moet de eu haar klimaatbeleid beter toespitsen op de kansen en mogelijkheden voor verschillende sectoren. Voor de internationaal opererende bedrijven is de concurrentie ook zonder een klimaatbeleid moordend. Aan de andere kant blijven nog te veel kansen onbenut voor de energie-, bouw- en installatie­ sector bij het terugdringen van CO2. Door de sectoren te stimuleren waar nog grote kansen zijn en de sectoren te ontzien die onder druk staan, kan de eu een vermindering van de uitstoot bereiken en tegelijk de economie beschermen.  www.vno-ncw.nl/co2-emissiehandel, www.vno-ncw.nl/energie, www.vno-ncw.nl/Europese Unie

Payrolling helpt bedrijfsleven in moeilijke tijden

wandelgangen

Je zou bijna denken dat Lodewijk Asscher minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is geworden om te zorgen dat illegale mbo’ers stage mogen lopen. In zijn vorige rol als Amsterdamse wethouder had hij hierover een conflict met toenmalig minister Kamp. Asscher vond dat stagelopen bij het onderwijs hoorde, Kamp vond dat het werk was, en dat mocht niet. De rechter gaf Asscher gelijk, waarop Kamp in beroep ging. Kamp is nu van Economische Zaken. Hij heeft met Asscher afgesproken dat illegale mbo’ers stage mogen lopen als ze voor hun 18de met hun opleiding zijn begonnen en de

stage onbezoldigd is. De maatregel gaat 1 juli 2013 in. In afwachting daarvan worden illegale stagiairs met rust gelaten. Maar Kamp blijft ‘fel op het onderwerp’, weet Asscher.

• PvdA wil payrolling afschaffen • Branche waarschuwt voor overhaaste beslissingen • Cao’s worden niet ontdoken, maar gerespecteerd

dijkstra

sscher a wint slag om ­stagiairs

Hieruit blijkt maar weer dat de vooroordelen over payroll-constructies groot zijn. Dat is jammer. Payrolling is een nuttige methode waarbij het personeel in dienst is van een salariëringbedrijf, dat alle administratieve rompslomp overneemt. De lonen, loonstrookjes, premies en belastingen, maar ook de ziek- en herstelmeldingen worden door een payroll-bedrijf overgenomen. Dat zorgt ervoor dat de ondernemer zijn handen vrij heeft voor het echte entrepreneurschap. Vooral kleinere ondernemers profiteren van deze administratieve werkverdeling.

Asscher: ook fel

­bankentoezicht: vindt het wel ‘zorgelijk, kwalijk en onwenselijk’ om de kleintjes uit te ook op de ­kleintjes letten zonderen. In Nederland betekent

5

zo’n toezicht dat de vier grote banken, goed voor 90 procent van de totale bankenbalans, eronder vallen.

dijkstra

Het kabinet legt zich neer bij het besluit om het bankentoezicht door de Europese Centrale Bank (ecb) te beperken tot banken met een balans van meer dan 30 miljard euro. Minister van Financiën Dijsselbloem vindt het weliswaar riskant om kleine banken buiten Europese beschouwing te laten, maar die vallen nog wel onder nationaal toezicht. Bovendien kan de ecb rechtstreeks ingrijpen in zorgwekkende situaties.

Een Kamermeerderheid is ook voor toezicht op alle zesduizend Europese banken, maar kan voorlopig leven met een beperkt toezicht.

PvdA-Kamerlid Michiel Servaes

Dijsselbloem: risky business

FORUM #23/20.12.12

De PvdA wil een eind maken aan de constructie waarbij bedrijven personeel inhuren via payroll-bedrijven. Volgens het Tweede Kamerlid Hamer zouden de payroller-bazen de cao niet respecteren.

Er zou sprake zijn van een ‘veramerikanisering’ van de arbeidsmarkt. ‘De arbeidsvoorwaarden worden op een gigantische manier ontdoken’, aldus Hamer. Ze vindt dat haar partijgenoot en minister van Sociale Zaken, Asscher in moet grijpen.

Dat de cao niet gerespecteerd zou worden, is een fabeltje. De werknemers van bij de Vereniging Payroll Ondernemingen (vpo) aangesloten ondernemingen hebben goede arbeidsvoorwaarden. De branche­vereniging heeft een vpo-keurmerk, waarbij de arbeidsvoorwaarden gelijk zijn aan de arbeidsvoorwaarden van de inlener.

Dat keurmerk staat voor goed werkgeverschap, waardoor het kaf van het koren wordt gescheiden. Payrolling is echt niet bedoeld om het ontslagrecht of de cao te ontduiken.

Daarnaast werken er zo’n 150 duizend mensen bij de payroll-bedrijven, waarvan een groot deel bij het mkb. Het zou zonde zijn als een emotionele discussie over het payrollen de werkgelegenheid daar zou beschadigen. Voor bedrijven in moeilijke tijden is het payrollsysteem een manier om flexibel te opereren. Gefailleerde firma’s kunnen doorstarten, mede dankzij het payroll-systeem. In plaats van overhaaste beslissingen te nemen zou er een breder overleg gestart moeten worden met de sociale partners over de herinrichting van de arbeidsmarkt. Die discussie moet ervoor zorgen dat de positie van de payroller versterkt kan worden. 

opinie vno-ncw

• Eindelijk overeenkomst over Europees patent • Lagere kosten stimuleren innovatie • Nederlands bedrijfsleven in wereldtop bij indienen patenten Na dertig jaar onderhandelen is er eindelijk één Europees patent. Dit is een grote stap voorwaarts om innovatie in het bedrijfsleven te versterken en te beschermen. Het aanvragen van een octrooi kan vanaf 2014 al gauw de helft tot 80 procent goedkoper worden. Voor het Nederlandse bedrijfsleven is het zogenaamde unitaire octrooi belangrijk. Nederland staat in de eu vierde op de ranglijst van octrooiaanvragen.

Op de wereldranglijst staat Nederland negende.

Het Europees Parlement stemde vorige week dinsdag voor een vereenvoudigd systeem met één set octrooiregels die voor alle deelnemende lidstaten gaat gelden. Vanaf 2014 kunnen bedrijven kiezen voor zo’n unitair octrooi. Na verlening hoeven de claims (die de beschermingsomvang bepalen) alleen in het Engels, Frans en Duits te worden opgesteld.

Een patentaanvraag kost nog rond de 20.000 euro, dat kan dalen naar ongeveer 5.000 euro.

In het verleden viel een Europees octrooi na verlening door het Europees Octrooibureau uiteen in een bundel nationale octrooien. Die moesten per land met nationale vertalingen worden ingediend met nationale juridische processen waar nationale taksen voor moesten worden betaald. Mede daardoor is een Europees patent achttien keer duurder dan een octrooiaanvraag in de vs en zestig keer duurder dan een aanvraag in China. Die extra kosten zijn een drempel voor een patentaanvraag en ze remmen innovatie.

Aan het eu-octrooi doen alleen Italië en Spanje niet mee. Zij hebben zich steeds verzet tegen de regeling omdat aanvragen niet langer in het Italiaans en Spaans hoeven te worden ingediend.  www.vno-ncw.nl/octrooien

vno-ncw west jeroen poortvliet

eu-patent goede zaak voor innovatieklimaat

Investeren in de regio moet echt Volgt u ook de economische berichtgeving? De bouwsector wacht een nieuwe ontslagronde, Werkgevers zijn somberder over economie, Investeringen en aantal vacatures zullen sterk dalen, De Nederlandsche Bank voorspelt dat de economie verder in de krimp gaat. Zo maar een aantal koppen uit het Financieele Dagblad.

Als ondernemers zijn en blijven we positief. We moeten scherp zeilen, bezuinigen op allerlei kosten en we verzetten elke dag de bakens en herstructureren waar nodig voor ons bedrijf. De overheid, zeg maar Rutte ii, moet dit nu ook doen en wel kordaat en met tempo.

Maar het gaat er ook om gericht te investeren, óók in de regio. Bijvoorbeeld in de Zuidas in Amsterdam, de Rotterdamsebaan in Den Haag, de Blankenburgtunnel, de Zeesluis bij ijmuiden, de Rijnlandroute. Enkele willekeurige projecten die we in het westen van het land maar wat graag zien gerealiseerd. Ze zijn een impuls voor de Nederlandse economie, zorgen voor werk en dragen bij aan een beter vestigingsklimaat. Juist in deze tijd van economische recessie zijn dergelijke investeringen van belang.

De vraag is of al deze investeringen van provincies en steden nog kunnen doorgaan. Nieuwe Europese regelgeving bepaalt namelijk dat deze decentrale overheden de emu-norm moeten naleven. Het begrotingstekort van de totale Nederlandse overheid mag niet groter zijn dan 3 procent. Zelfs het aanwenden van financiële reserves belast het emu-saldo direct. Geschat wordt dat de lagere overheden hierdoor in 2013 ongeveer 900 miljoen euro minder kunnen investeren.

Ik vind het niet makkelijk in dit krachtenveld een standpunt in te nemen.

We staan achter het beperken van het overheidstekort en de broodnodige bezuinigingen, maar de investeringen in de regio zijn evengoed broodnodig.

Zeker nu steeds meer economische signalen op rood gaan. Ik roep het Rijk en de decentrale overheden op om samen een oplossing te vinden, zodat in de regio’s geïnvesteerd kan blijven worden en belangrijke infraprojecten niet op het spel komen te staan.

Regionale investeringsbeslissingen die goed zijn voor het economisch groeipotentieel van Nederland moeten kunnen doorgaan. Wij zullen samen met de drie grote steden en de provincies Noord- en Zuid-Holland de gevolgen gaan inventariseren en kijken wat binnen de gestelde kaders van het Rijk mogelijk is.

René Klawer voorzitter vno-ncw West

6

FORUM #23/20.12.12

Stimulering techniek in basisonderwijs goed idee

wandelgangen

u-parlement e moet twaalf keer naar straatsburg cda-europarlementariër Esther de Lange betreurt het dat het Europese Hof van Justitie heeft besloten dat het Europees Parlement niet twee keer in één week mag vergaderen in Straatsburg. Het parlement had op deze manier niet twaalf maar elf keer per jaar de gang van Brussel naar Straatsburg willen maken. Dat scheelt tijd, geld en een hoop gedoe. ‘De maandelijkse vergaderingen in Straatsburg kosten de Europese burger 200 miljoen euro per jaar. Dat is absoluut niet te verantwoorden, zeker niet in deze moeilijke economische tijden’, aldus De Lange.

Frankrijk was het echter niet met de besparingsoperatie eens, want

7

• Kamerleden willen techniek naar basisonderwijs brengen • Extra inspanning is goede zaak • Maar budget voortgezet onderwijs mag er niet onder lijden

dijkstra

D66-Kamerlid Kees Verhoeven is blij dat het kabinet de komende vier jaar de regeldruk met 2,5 miljard euro wil verminderen, maar zou dan toch graag zien dat toezichthouder Actal in ere wordt hersteld. Het vorige kabinet heeft bepaald dat Actal meer op afstand van de departementen gaat opereren en zich beperkt tot de landelijke regeldruk. Verhoeven vindt echter dat Actal ook gemeenten moet adviseren over het terugdringen van de regeldruk.

‘Zaken als parkeer-, milieu- en brandvergunningen brengen de meeste rompslomp met zich mee

voor het midden- en kleinbedrijf.’

En die zaken liggen op het terrein van gemeenten. De landelijke overheid heeft daar weinig of niets over te zeggen. Om een en ander kracht bij te zetten, wil hij dat het adviescollege een wettelijke status krijgt.

Verhoeven: minder op afstand

dat land wil het verhuiscircus naar Straatsburg intact houden. Het hof gaf Frankrijk gelijk. Er is een verdragswijziging nodig om de gang naar Straatsburg volledig te schrappen. ‘We gaan nu op zoek naar een andere manier om dat te bereiken’, belooft De Lange.

De Lange: het heen en weer

FORUM #23/20.12.12

Basisscholen zouden verplicht moeten worden wetenschap en techniek te onderwijzen. Dat staat in een plan dat de Kamerleden Anne-Wil Lucas (vvd) en Tanja Jadnanansing (PvdA) deze maand presenteerden.

Lucas en Jadnanansing stellen dat kinderen niet vroeg genoeg enthousiast gemaakt kunnen worden voor bètavakken. Ze hebben het bij het rechte eind. Want ondanks alle inspanningen van het bedrijfsleven (via onder meer het Platform Bèta Techniek), kiezen nu maar twee van de tien jongeren voor bètatechniek. En dat is echt te weinig. Extra instroom is nodig om de kenniseconomie te versterken en daardoor de concurrentiepositie van Nederland.

Zeker de moeite waard dus, dat plan van Lucas en Jadnanansing.

Maar met de manier waarop ze het denken te bekostigen, slaan ze de plank mis. Ze denken dat niet te doen door de inzet van extra geld, maar door te schuiven binnen de onderwijsbegroting. Het regeerakkoord voorziet nu nog in 100 miljoen euro extra voor bètaleraren in het voorgezet onderwijs. De Kamerleden willen dat geld daar weghalen om het in te zetten voor de inspanningen in het basisonderwijs.

esther de lange

l ast van ­plaatselijke ­regeldruk

De oplossing van Lucas en Jadnanansing is daardoor ineens geen oplossing meer. Je mag er gemakshalve vanuit gaan dat geen kind na het doorlopen van de basisschool al een uitgekristalliseerd toekomstplan heeft. Stimulering van de keuze voor wetenschap en techniek houdt dan ook niet op na groep 8. In het voorgezet onderwijs moeten die inspanningen gewoon worden doorgezet – met alle (geplande) investeringen die daarmee zijn gemoeid. 

de foto rubrieksnaam

Kaartkampioen Amsterdam, 18 december 2012 – Het is flink aanpoten voor deze postmedewerker in het sorteercentrum van Amsterdam.

Hij sorteert kerstkaarten en andere post tijdens de jaarlijkse kerstdrukte. Nederlanders zijn nog steeds kampioen kerstkaart sturen, zo blijkt uit onderzoek van PostNL. Negen op de tien huishoudens houdt deze traditie in ere, ondanks de opkomst van de digitale kerstgroeten. Gemiddeld sturen zij veertig kaartjes.

In de rest van Europa is men minder fanatiek. De Engelsen, Denen, Finnen en Fransen houden ook wel van een echte kerstkaart, in Zuid-Europa is de animo geringer.

Tekst: Karin Bojorge | Foto: Evert Elzinga/ANP

8

FORUM #23/20.12.12

rubrieksnaam

9

#23/20.12.12

omslag

10

FORUM #23/20.12.12

‘In zware tijden moet je innoveren’ Wie de media scant, krijgt de indruk dat Nederlandse ondernemers door het putje worden gespoeld. Het crisisgevoel is alom aanwezig. Toch gaan sommige ondernemers juist tegen de stroom in. En bloeien op midden in de puinhopen van de crisis.

Tekst: Walter Devenijns | Foto: Jason Edwards/Getty Images

‘Onze omzet stijgt dit jaar met 40 procent. O nee, ik ben wat vergeten.

Hij gaat met 60 procent omhoog’. De boodschap is duidelijk. Aan­ nemer René Kesselaar uit Alkmaar heeft géén last van de crisis in de bouw. Zijn bedrijf Kesselaar & Zn maakt winst en groeit nog steeds.

‘Met dezelfde mensen hebben we het werk beter georganiseerd, waardoor we meer projecten kunnen aannemen’, zegt hij.

Kesselaar is een fenomeen. Met zijn brede borstkas heeft de directeur iets weg van het stripfiguur Jerommeke uit Suske en Wiske. Zijn oorring en de goudkleurige ketting maken het beeld compleet van de aannemer die in zijn vrije tijd rugby speelt. Maar een rondgang op zijn kantoor laat een andere kant van hem zien. Schilderijen van de Zwolse rocker en schilder Herman Brood versieren zijn werkkamer. Andere kunstwerken hangen in de gang en de kantine. ‘Je ziet niet dat dit een kantoor van een aannemer is, hè’, zegt Kesselaar trots. De glimmende laminaatvloer onderstreept zijn gelijk.

Binnen de zwaar door de crisis getroffen bouwwereld zijn er dus bedrijven die winst maken, waardoor ze durven te denken aan een tijd ná de crisis. Kesselaar is er één van. Branche-genoot Hurks uit ­Eindhoven 11

#23/20.12.12

nam onlangs een gefailleerde Zwolse aannemer over om een voet aan de grond te krijgen in de Randstad. Ooit zal de crisis voorbij zijn, weet Hurks.

nieuwe spruitjes Dat er ondernemers zijn die vooruit durven te kijken in een periode met veel zwartkijkers, lijkt opmerkelijk, maar is het niet blijkt uit de geschiedenis. Tijdens de periode rond de oliecrisis (1973-1980) verdwenen complete bedrijfstakken uit Nederland, zoals de textielindustrie en de scheepsbouw. In de Twentse steden sloeg de werkloosheid toe. De rsv-affaire ontstond, waarbij de enorme tankerwerf omviel ondanks steun uit Den Haag. Ford sloot in 1981 na zware verliezen en felle protesten zijn enige autofabriek in Nederland. Zestienhonderd mensen verloren hun baan. De generatie No Future dook op, begeleid door de rauwe en sombere tonen van de punk- en newwavemuziek. Maar de economie herstelde zich, nieuwe bedrijven doken op in onder meer de ict-sector. Internet vernietigde, maar schiep ook werkgelegenheid. De ooit zo van de textiel afhankelijke

jeroen poortvliet

omslag

rené kesselaar (kesselaar & zn):

‘ons bedrijf renoveerde voorheen een woning in zestien dagen. nu in zeven’

Twentse metaalindustrie vond nieuwe afnemers. Andere bedrijven (Philips, dsm en AkzoNobel) veranderden erna radicaal van karakter.

Kleine nieuwe spruitjes kwamen op uit de ‘as’ van de crisis en groeiden uit. Kortom: ondernemers grepen hun kansen. En ook deze crisis laat opmerkelijke veranderingen zien. Binnen de metaalindustrie – een sector die overigens nog niet zo zwaar in de min staat als de bouwsector – vallen sommige bedrijven in positieve zin op. Ze zoeken naar andere afnemers of producten, waardoor hun toekomstkansen toenemen. Een crisis kan louterend werken, tot vernieuwing leiden, hoe moeilijk dat ook te verteren zal zijn voor een werkloze werknemer of failliete werkgever.

Elektromotoren- en machineproducent Creusen uit Roermond is zo’n bedrijf dat een radicale koerswijziging achter de rug heeft. De omzet steeg daardoor in de afgelopen vier jaar met liefst 500 procent. Het bedrijf won onlangs de fd Gazellen-award van het Financieele Dagblad. En het was de sterkste groeier in de regio.

doodergeren Nieuwe kansen grijpen om futureproof te worden. Bedrijfsadviseur Ido Verhagen van het Boer & Croon komt al twaalf jaar regelmatig over de vloer bij het bedrijfsleven. Hij ergert zich dood aan de negatieve stemming rondom de bv Nederland. Er ontstaan ook nieuwe kansen! De adviseur snapt best dat het voor sommige ondernemers moeilijk is om nu een Joepie-de-poepieverhaal te vertellen. ‘Ik loop al wat jaartjes rond. Wat opvalt, is dat Nederland vol zit met topbedrijven. Ons land bezit een sterke maakindustrie, combineert kennis en 12

FORUM #23/20.12.12

productie in kenniscentra als Brainport (Kennisregio Zuidoost Brabant, Eindhoven) of Chemelot (Geleen). Je ziet toch positieve tekenen, ook voor de lange termijn.’

Brainport ontstond nadat duidelijk werd dat de voorheen zo dominante rol van Philips in de Brabantse regio kleiner zou worden. ‘Bedrijven en overheden kropen bij elkaar. Een kennisnetwerk werd geschapen. Geld werd bij elkaar gelegd om ervoor te zorgen dat de regio op economisch gebied toch een vuist kan blijven maken’, aldus Verhagen.

Hetzelfde proces is zichtbaar in Limburg, voorheen het zwaartepunt van chemiegigant dsm. Verhagen: ‘dsm trok zich langzaam terug uit de regio. Hoe kan je dan toch de bedrijvigheid behouden of versterken?’ De universiteiten van Maastricht en Aken werden benaderd. Dat was nodig om de innovatie op Chemelot te versterken, zegt de bedrijfsadviseur van Boer & Croon. De kennisinstellingen moeten die innovatie nu op gang helpen.

Natuurlijk, de economische teruggang zorgt ervoor dat niet alle ideeën volwassen worden, maar er zijn genoeg ondernemers die naar nieuwe wegen zoeken, meent Verhagen. Met relatief simpele methodes kan de afzet vergroot worden. ‘Ik ben er elke keer weer verbaasd over hoe een bedrijf met hetzelfde geld, of zelfs met minder geld, een omzetverdubbeling weet te bereiken. Ooit zei iemand tegen mij: Alleen als je niet 80 procent van de markt in handen hebt, kan je groeien.’

De rugbyspeler en aannemer Kesselaar is daar een typisch voorbeeld van. Zijn bedrijf werd onlangs gekozen tot een van de twaalf slimste bedrijven van Nederland door het adviesbureau Syntens Innovatiecentrum. Een onderneming krijgt die eretitel als ze de potentie van

jeroen poortvliet

tim van helsland (creusen):

‘vroeger ging iedereen naar china, maar we zien steeds meer bedrijven terugkomen’

hun medewerkers beter benut door ze bij het bedrijfsbeleid te betrekken. Volgens Syntens blijkt uit onderzoek dat bedrijven die dit doen een hogere productiviteit hebben en hun marktaandeel weten te vergroten. Kesselaar is nuchter over de toekenning. Is hij slim? De autodidact vindt van niet. Hij is ‘anders’.

rugbyploeg Kesselaar nam zo’n zes jaar geleden de leiding van het bedrijf over. Het roer ging om. In zijn tijd als onderaannemer ergerde hij zich dood aan stugheid, halsstarrigheid en onbegrip bij aannemers. ‘Werd ik vrijdag gebeld dat ik niet hoefde te komen, omdat de vloerplaten, het hout en de kozijnen er nog niet waren. Maar ik had ondertussen wel zes mensen klaar staan. Belde die aannemer enkele dagen later alweer op. Of ik niet snel twaalf mensen kon leveren, want zijn planning moest gehaald worden.’ Gek werd Kesselaar ervan. ‘De bouw is zo traditioneel als het maar kan. In de bouw hebben ze één keer wat veranderd, toen ze de houten steigers vervingen door stalen exemplaren’, zegt hij spottend.

De aannemer brak met de volgens hem typische aannemerstraditie om het personeel te vertellen wat ze moesten doen. Kesselaar: ‘Als bouwvakkers in het weekeinde een eigen klusje hebben, zijn ze daar vrijdag al mee bezig. Ze kunnen zich blijkbaar heel goed redden.

Waarom zou ik ze elke maandag weer moeten vertellen wat ze moeten doen?’ De werknemer van tegenwoordig kan heel goed zijn eigen verantwoordelijkheid nemen, vindt hij: ‘Het zijn geen kleine kinderen.’

De aannemer is beïnvloed door de rugbywereld. Binnen een rugbyploeg bestaat geen hiërarchie, legt hij uit. ‘Dat hebben we doorgezet in 13

#23/20.12.12

ons bedrijf. We zijn in principe gelijkwaardig. We zitten met zijn allen rond de tafel om het werk te bespreken. Hoe pakken we het aan? Ik vergelijk mezelf met een giraf. Soms zak ik door mijn poten en vraag aan de groep: Jongens, gaat het goed?’ Cursussen, in combinatie met moderne techniek zoals een iPad, versterken de zelfredzaamheid van zijn personeel. Zijn visie benadrukt hij door een kleine, kopergekleurde piramide te pakken en om te draaien. Ik zit onderin, zegt hij terwijl hij het puntje vasthoudt. ‘Daarbóven wordt het geld verdiend.’

Ook Creusen-directeur Tim van Helsland, waar 150 mensen werken, hamert op het betrekken van het personeel. ‘Het wordt altijd onderschat. Als je personeel niet achter je producten of bedrijf staat dan ben je nergens. Je moet luisteren naar de vloer. Door de mensen speelruimte te geven, door ze mee te laten denken bij het ontwikkelen van een nieuw product, krijgt je passie binnen het bedrijf.’

taboes Kesselaar overlegt niet alleen met zijn eigen personeel, maar ook met toeleveranciers, onderaannemers én de opdrachtgever. Voorafgaand aan een project komen alle partijen bijeen om een strakke planning te maken. Daarmee dalen de kosten. ‘Iedere aannemer bouwt in zijn uurprijs 12 tot 30 procent aan faalkosten in. Faalkosten zijn een vorm van miscommunicatie, waardoor de spullen niet op de juiste plek zijn of mensen moeten terugkomen om te repareren. Als je iedereen in de bouwketen er vooraf bij betrekt dan heb je die faalkostencalculatie niet meer nodig. Waardoor je in prijs kan zakken zonder dat iedereen uitgeknepen wordt.’ Volgens Kesselaar is zijn methode een succes. ‘Ons

james porto/getty images

omslag

Uit de as herrezen? Ding mee naar de Feniks Award De Feniks Award gaat naar de ondernemer die na (bijna) faillissement een succesvolle nieuwe start heeft gemaakt met een gesaneerde of nieuwe onderneming. De award is een nieuwe prijs en een initiatief van het ministerie van Economische Zaken en mkb-Nederland.

Nog te vaak wordt er negatief gedacht over een faillissement en de

gestruikelde ondernemer. Onder­ nemen is risico’s nemen. Dat brengt onvermijdelijk met zich mee dat het ook mis kan gaan. De onverhoopte mislukking bergt ook leerpunten in zich; een waardevolle ervaring die van pas komt bij het opzetten van een succesvolle onderneming. Die ervaring kun je alleen verzilveren als het ook daadwerkelijk komt tot een

bedrijf renoveerde voorheen een woning in zestien dagen. Nu doen we dat in zeven dagen. Omdat we sneller werken kunnen we ook meer projecten aan. De doorlooptijden worden verkort.’

De aannemer vindt ‘dat we niet in problemen moeten denken, maar in oplossingen.’ Daarvoor wil hij heel ver gaan, zo blijkt. Waarom zou er geen twee-ploegensysteem ingevoerd kunnen worden zoals in de fabriek, vraagt hij zich af. En dan de traditionele bouwvakantie, ook zo’n taboe binnen zijn sector. ‘In de bouwvakantie, de mooiste tijd van het jaar, gaat de bouw op slot. Waarom zouden we dat doen? Kesselaar gaat niet dicht hoor. We werken, ook met de Kerst. Waar anderen geld laten liggen, veeg ik dat met stoffer en blik op.’

voorsprong Dat is ook de methode die Van Helsland gebruikt. Het familiebedrijf Creusen bestaat al sinds 1945. Directeur Van Helsland bedacht na zijn komst bij Creusen enkele jaren geleden een hele nieuwe strategie: een focus op de fabricage van elektromotoren voor e-bikes, e-scooters, boten en windmolens in plaats van heel breed actief zijn. Het was een enorm succes. Winst en omzet vlogen omhoog.

Het ontwikkelen van elektromotoren voor de auto-industrie liet Van Helsland bewust liggen, want een kleine partij als Creusen zou nooit op kunnen tegen de power van de grote automobielfabrikanten. Van Helsland wil en móet, gezien de Chinese concurrentie, kwaliteit leveren.

‘Een fietsfabrikant kan voor 70 dollar een elektromotor kopen in China.

Als je per jaar enkele tienduizenden fietsen maakt dan scheelt dat een flinke slok op de borrel. Wij daarentegen zijn heel sterk in maatwerk­ 14

FORUM #23/20.12.12

herstart. De Feniks Award wordt op 8 april uitgereikt tijdens de Week van de Ondernemer (8-12 april 2013) door de minister van Economische Zaken en de voorzitter van mkbNederland. Aanmelden voor de award kan nog tot 13 januari 2013.

Kijk voor criteria en aanmelding op www.rijksoverheid.nl/doe-mee/ lopende-projecten/feniksaward-2013

oplossingen waardoor een fabrikant een product krijgt dat honderd procent voldoet. En niet voor 80 procent zoals dat vaak in China het geval is.’

Dat die politiek zich uitbetaalt, blijkt uit het feit dat fietsenfabrikanten Gazelle en tdr de elektromotoren nu bij Creusen bestellen. ‘Vroeger ging iedereen naar China’, zegt hij, ‘maar we zien langzamerhand steeds meer bedrijven terugkomen. Het is toch een andere cultuur daar. Als het er draait zijn ze in China al tevreden. Je ziet nu wel dat de Chinese bedrijven Europese kwaliteitsmanagers inhuren, maar we hebben nog steeds een voorsprong van een paar jaar op China.’

Creusen doet er alles aan om die voorsprong vast te houden. In deze zware tijd moet je innoveren. Zo simpel is dat. Het Limburgse bedrijf heeft een eigen innovatieafdeling die onder meer samenwerkt met de technische universiteit uit Aken bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van een nieuwe elektromotor.

Van Helsland strijdt voor het behoud van de maakindustrie in Roermond. Hij werkt onder andere samen met de eveneens in de Roermond gevestigde accufabrikant Centurion, goed voor een jaarlijkse productie van een kwart miljoen accu’s. ‘Centurion heeft een nieuwe accutechnologie ontwikkeld. We kijken of we nieuwe producten kunnen maken, waarbij onze motoren gekoppeld worden aan hun accu’s. Daarmee willen we een vuist richting Azië maken’, vertelt de directeur.

Veel tijd voor een interview heeft hij eigenlijk niet. Net terug uit het buitenland, moet Van Helsland alweer snel weg naar het buitenland.

Nieuwe klanten wachten. De fabrieken in Tsjechië moeten nog bezocht worden. Zijn strategie en die van zijn Alkmaarse collega ­Kesselaar lijken te werken. 

mohikanen

‘Ik moet alles kunnen’

‘Nog

7

in Nederland’

beroep: Tingieter ‘Het vakmanschap sterft uit. Ik kan een boterham verdienen omdat ik met een winkel in een toeristengebied, de Zaanse schans, zit en souvenirs verkoop. Maar het is wel jammer dat het handwerk verdwijnt. De dingen die ik maak, zijn uniek. Dat kun je niet zeggen van producten die 15

met honderd tegelijk uit de fabriek komen.’

Ingrid de Bree is de derde generatie tingieter.

Haar bedrijf de Tinkoepel bestaat al veel langer, sinds eind 1898. De spullen waar De Bree mee werkt, zijn nog ouder. Zo giet ze met haar vader het bovenstuk van een kleine avondmaalskan nog in een vorm uit 1799.

‘Ik moet alles kunnen. Gieten, ontwerpen, lege#23/20.12.12

ringen maken, polijsten en slijpen. We zijn maar met zijn tweeën. In onze gieterij maken we niet alleen souvenirs, maar ook gebruiksvoorwerpen.

Voor kerken maken we complete avondmaalserviezen en onlangs heb ik een opdracht gekregen voor een doopbeker.’  Tekst: Remko Ebbers | Foto: Ilya van Marle

& zoon Ondernemen zit in de genen. In deze serie vertellen ouders, kinderen, broers en zussen die samen of ieder een eigen bedrijf hebben over hun overeenkomsten en verschillen.

naam

vestigingsplaats aantal medewerkers eigenaar

16

FORUM #23/20.12.12

Biesheuvel Knoflook Slootdorp Tachtig (hoogseizoen), tien (laagseizoen) Arjan Biesheuvel

‘Iedereen dacht dat ik de baas wilde blijven’ Jan Biesheuvel kreeg een zwaar bedrijfsongeval. Daardoor kreeg zoon Arjan het eerder dan gepland voor het zeggen in het familiebedrijf. ‘Mijn vader probeert zijn stempel er soms nog wel op te drukken.’

Tekst: Frank den Hoed | Foto’s: Jeroen Poortvliet, familie Biesheuvel

Jan Biesheuvel (75)

Arjan Biesheuvel (46)

‘Ik ben in 1991 met mijn arm in een aardappelrooier terechtgekomen.

De vellen hingen erbij. Ik ben redelijk nuchter, maar dat hakte er echt in. Ik ben een half jaar buiten beeld geweest. Was er met mijn hoofd niet bij. In die tijd heeft Arjan mijn werk overgenomen. Toen ik na een half jaar weer aan de slag mocht, heb ik gezegd: Je doet het prima, we houden het zo. Jij bent vanaf nu de baas. Ik regel niks meer.’

‘Ze hadden allemaal gedacht dat ik de baas wilde blijven. Maar die stap terug ging me prima af. Het werk moet gebeuren, dáár gaat het om. En wie het doet, maakt me niet uit. Arjan doet het echt goed. ’s Zomers heeft hij 65 man aan het werk. Daar is hij niet voor opgeleid, maar hij kan het wél. Hij is de rust zelve. En hij heeft een groot sociaal netwerk.

Bovendien kan hij heel snel denken.’

‘Als Arjan ergens ‘ja’ tegen zegt, gaat hij er ook echt voor. Dan moet alles daar voor wijken. Dat bleek deze zomer weer, tijdens het rooiseizoen. Op de verjaardag van zijn vrouw kwam hij er achter dat de koeling van de opslag niet in orde was. Heeft hij hoogstpersoonlijk koelwagens geregeld en gezorgd dat de knoflook werd afgevoerd. Het huis zat vol visite, maar dit ging voor. Ik zou het precies zo hebben gedaan.’

‘Hij kan uitgekookt zijn. Ik weet nog goed dat hij me naar Zaandam stuurde. Of ik even wat potjes knoflookpuree wilde afgeven en wat flyers wilde uitdelen. Bleek ik verzeild te zijn geraakt in de competitie om de Smaak van nl (lekkerste product van Nederland; red.). Moest ik een presentatie houden. Volgens mij heeft hij dat geweten, daarom wilde hij niet zelf gaan. Stond ik daar, onvoorbereid. Ik kreeg een uur, daarna moest ik het podium op. Het ging gelukkig goed. Uiteindelijk werden we tweede.’

‘Vorig jaar zijn we in het tv-programma de Keuringsdienst van Waarde geweest. Moest een Franse topkok blind proeven wat de lekkerste knoflook was. Hij kreeg vier soorten voorgeschoteld: Chinese, Franse, Spaanse en onze verse. De man kon het bijna niet over zijn lippen krijgen dat hij de onze het lekkerste vond. Nou, dat zijn leuke dingen. En dat doe ik dan graag voor Arjan. Want hij heeft er geen tijd voor. En hij hoeft ook niet zo nodig.’

‘Na het ongeluk kon mijn vader ineens dingen uit handen geven. Van het ene op het andere moment zei hij: ‘Regel het maar.’ Ik zat al een tijdje in het bedrijf, dus ik was er wel op voorbereid: ik was niet ineens van het loopjongetje het baasje. Ik was er stapsgewijs naar toe gegroeid, maar dat laatste stapje waren misschien wel drie stappen tegelijk.’

‘Ik ben nu de baas. Maar dat betekent niet dat mijn vader nooit meer ergens zijn stempel op wil drukken. Dat is nou eenmaal de aard van het beestje. Ik pak de zaken wel anders aan. Mijn vader deed het meeste werk zelf. Hij wilde ook graag de controle houden. Ik heb meer mensen om me heen. Dat moet ook wel: er is zoveel werk bijgekomen.

We doen alles in eigen huis: van het poten tot de verkoop. Ik heb wel geleerd dat je dan dingen uit handen moet geven.’

‘Door het harde werken is het gezinsleven van mijn vader er weleens bij ingeschoten. Ik probeer het anders aan te pakken. Zo probeer ik altijd tussen eten en het slapen van de kinderen binnen te zijn. Maar het is een eigen bedrijf en daar gaat nu eenmaal veel tijd in zitten.

Het bedrijf groeit de laatste twee jaar aan alle kanten. En dat merk je.

Als er een grote klant langskomt, kun je moeilijk zeggen: ‘Kom volgend jaar nog maar eens.’ Hij komt één keer en dan moet het wél gebeuren.’

‘Ik vind het leuk om innovatief bezig te zijn, nieuwe producten te ontwikkelen. Zo ben ik nu aan het bekijken of het mogelijk is het jaar rond verse knoflook aan te bieden. Daarvoor denk ik aan samenwerking met collega’s in het buitenland. En ik ben aan het nadenken over nieuwe producten op basis van knoflook. Ik heb nu vier uur per week een levensmiddelentechnoloog over de vloer. Die gaat me daar bij helpen. Ja, je moet het goed doen. Want als je het half doet, kun je er beter mee stoppen.’

‘Mijn vader heeft de publiciteit nooit geschuwd. Zelf hoef ik niet zo nodig. Laat mij mijn werk maar op de achtergrond doen. Een beetje mensen bespelen, vind ik wel leuk. Ik ben meer de netwerker van de twee. Leg zoveel mogelijk lijntjes uit. Er komt altijd een moment dat dit wat oplevert. En daar kan ik dan echt van genieten!’ 

17

#23/20.12.12

actueel

‘Het kabinet kan

18

FORUM #23/20.12.12

het niet alleen’ Wiebe Draijer (47) is er helemaal klaar voor om de ­ Sociaal-Economische Raad nieuw leven in te blazen.

Mét de inbreng van de individuele ondernemer en de burger. Nu nog wachten op de verbouwing van de fnv.

‘We moeten het vertrouwen weer aan de praat krijgen.’

Tekst: Paul Scheer | Foto’s: Christiaan Krouwels

Bij wijze van rite de passage én omdat hij tegen de 50 loopt, wilde Wiebe Draijer voor één keer een marathon lopen. Het moest die van New York worden, de stad waar hij anderhalf jaar heeft gewoond. Maar die marathon ging niet door vanwege orkaan Sandy. ‘Ik was er wel, maar hij was er niet’, zegt hij lachend.

‘Ik heb ’m toch gelopen. Niet met de hele grote groep, want dat vond ik niet het juiste signaal als het feest net is afgelast. Ik ben om half 7 opgestaan en was om half 11 klaar, netjes binnen de vier uur. Bij gebrek aan waterposten moest ik alleen wel af en toe van het pad om mijn flesje water bij te vullen.’

Zoals deze bij de ser. Hebt u lang moeten nadenken?

‘Nee, heel kort. Als de ser en de overlegeconomie fantastisch hadden gefunctioneerd, zou ik er veel langer over hebben moeten nadenken. Het is nu spannend en onzeker.’

Wie is Wiebe Draijer?

‘Die vraag stel ik ook vaak bij kennismakingsgesprekken. Als je naar mijn basiscoördinaten kijkt – werktuigbouwkundige, journalist, onderzoeker, organisatieadviseur – zou je zeggen: ‘Wat grappig dat hij hier zit.’ Als je verder graaft, zie je dat ik uit een familie kom die altijd al betrokken is geweest bij politiek

Wilde u weg bij McKinsey?

‘Helemaal niet. Ik had het bijzonder naar mijn zin, en dan word je gevraagd om uit een loopbaan te springen. Acht maanden geleden had ik de Europese veranderpraktijk van McKinsey overgenomen. Ik heb het nodige moeten uitleggen over mijn vertrek aan mijn Europese collega’s.’

19

en maatschappij. Mijn vader was hoogleraar aan de Technische Hogeschool Twente en Eerste Kamerlid voor D66. Ik ben opgevoed met het besef dat je je talenten moeten inzetten voor de publieke zaak. Op een gegeven moment kun je gevraagd worden voor een rol die je zelf niet hebt opgezocht.’

#23/20.12.12

Was er geen scepsis?

‘Nee, eigenlijk niet. Mensen zeiden dat ze het geweldig vonden dat ik daar mijn talent voor wil inzetten. Ze zien mijn keuze als iets dat helpt om het signaal uit te zenden dat dit instituut, de ser, belangrijk is. Ik hoop dat het anderen aanmoedigt om ook die stap van privaat naar publiek te zetten.’

U hebt zelf niet getwijfeld?

‘Niet over de inhoud en de verantwoordelijkheid. Je moet wel een aantal zaken goed regelen, zoals het inkomen. Maakt u zich geen zorgen, ik word heel goed vergoed (hij krijgt nu het ministerssalaris van 144.000 euro, terwijl hij bij McKinsey veel meer verdiende; red.).

Maar dat is toch iets dat je met je vrouw moet bespreken. Nee, de kinderen (drie zoons en een dochter van 18, 16, 14 en 12; red.) zijn er niet over begonnen. Ik kreeg juist de grootste aanmoediging van de mensen die mij het beste kennen.’

actueel

Hebt u Alexander Rinnooy Kan nog ­gevraagd of u het wel moest doen?

‘Hij is buitengewoon stimulerend geweest in mijn keuze. Ik ken hem al jaren, hij wist dat ik vatbaar was voor de vraag. Ik heb niets gemerkt van teleurstelling over wat hij in zijn ser-jaren heeft kunnen doen. Wat mij betreft is hij een wondermens. Hij verdient enorm respect voor hoe hij zijn rol als servoorzitter in die zes moeilijke jaren heeft vormgegeven.’

Had u het onder Rutte I ook gedaan?

‘Het is duidelijk dat een kabinet de huidige problemen niet in zijn eentje kan doppen.

Het kan wel in alle wijsheid besluiten nemen en dingen willen, maar dit land heeft zó’n lange traditie van het zoeken naar draagvlak, compromissen en ondersteuning van beleid.

Het was voor mij duidelijk dat het tij een keer moest keren. Volgens mij zijn we daar nu mee bezig.’

Rutte II zegt niet meer officieel op alle adviezen te reageren.

‘Geweldig! Dat betekent dat je je plaats moet verdienen. Dan krijg je niet meer die vooringenomenheid van even tijd winnen door 20

FORUM #23/20.12.12

iets bij de ser neer te leggen. Het moet een oprechte vraag zijn.’

Wat dacht u na de valse start met de zorgpremie?

‘Die had ik liever niet gehad, maar elk nadeel heeft zijn voordeel. Het kabinet realiseert zich nu dat het op sommige terreinen echt helpt om vooraf de reflex van de samenleving, inclusief de sociale partners, te peilen. En verder moeten we het als ser doen met het kabinet dat er is.’

En de vakbeweging die er is. Maar de fnv geeft nog niet thuis. Zit daar een deadline op?

‘Nee, ik heb liever dat het gedegen en goed gebeurt dan snel, oppervlakkig en onaf. De fnv moet zichzelf wel een deadline opleggen, want als er geen druk achter zit, dan lukken dit soort veranderingen niet.’

Maar een halfjaar, een jaar?

‘Dat ga ik niet zeggen. Let wel: ik zou het niet op mijn geweten willen hebben als vakbond als het huis pas na een jaar of nog langer op orde is. Dan mis je de aansluiting bij de vraagstukken waar we nu mee te kampen hebben.’

Wie is Wiebe Draijer?

De nieuwe ser-voorzitter werd in 1965 geboren in Enschede. Net als zijn vader (ook Wiebe) studeerde hij werktuigbouwkunde in Delft. Hij rook even aan de journalistiek en werkte kort bij het Natuurkundig Laboratorium van Philips.

In 1990 werd hij door McKinsey benaderd, waarna een snelle opmars volgde.

Sinds 2006 was hij managing partner van McKinsey Benelux.

Kunt u niet alvast met de rest beginnen?

‘Nee, uitdrukkelijk niet. De pilaren van de driehoek van de ser – werkgevers, vakbonden en kroonleden – moeten in kracht en balans kunnen functioneren. Het overleg moet de fnv iets opleveren. Het ergste zou zijn om te zeggen: wij regelen alvast wat, sluiten jullie maar aan als de verbouwing voorbij is.’

U wilt ngo’s, zelfs de individuele ­ondernemer en burger erbij betrekken.

‘Ja, de samenleving heeft een ander gezicht gekregen dan in de tijd waarin de ser werd opgericht. Burgers laten zich meer horen.

Straks gaan we bijvoorbeeld over flexwerk praten. Daar kun je dan in je oneindige wijsheid in het centrum van de macht iets van zeggen, maar begin nou eens met te luisteren naar hoe dat op de werkvloer wordt ervaren.

Welke knelpunten regelen zichzelf en welke moet je oplossen?’

Hoe goed kent u die werkvloer eigenlijk zelf?

Fel: ‘Meer dan je misschien denkt. Als journalist heb ik de stakingsacties in de Rotterdamse haven gevolgd. Daar zat ik soms nachtenlang bij, je spreekt met de ondernemingsraden en 21

vakbonden. Het geeft je een inkijkje in hoe het is als het er rauw aan toe gaat.’

‘McKinsey heb ik geleid, uitgebreid en tot een van de meest succesvolle kantoren in de wereld gemaakt. Het was de real thing. Ik was ondernemer. Elke dag opnieuw moest je je rol en betekenis verdienen. En dat doe je niet door abstracte boekjes te schrijven en die over de schutting te gooien, maar door relevante adviezen te geven die in het belang zijn van bedrijven.’

Wilt u door de burger erbij te betrekken de onvrede kanaliseren?

‘Nee, dat is niet onze verantwoordelijkheid, daar zijn andere instituties voor. Het is wel belangrijk dat de sociale partners heel dicht tegen hun leden aankruipen om te weten wat er nu bij hen speelt in deze verwarrende tijden. Je ziet dat wantrouwen en onzekerheid ertoe leiden dat ondernemers niet meer investeren en burgers niet meer consumeren.

We moeten het vertrouwen weer aan de praat krijgen.’

Ondernemers willen dat er nú iets ­gebeurt. De bouwsector ligt plat.

‘De belangen van werkgevers en werk­nemers #23/20.12.12

liggen juist in de bouwsector dicht bij elkaar.

Verken gezamenlijk wat er moet gebeuren en ga daarmee naar het kabinet. Dan ben je geloofwaardiger en heb je meer kans van slagen.’

Maar niet in ser-verband?

‘Nee, dit is te veel korte termijn. De ser gaat over de middellange termijn. Als je iets voor de bouwsector wilt doen, zou je al over twee weken klaar moeten zijn.’

McKinsey zou kunnen adviseren: hef de ser maar op.

‘Dat zie je helemaal fout. Als je op de langere termijn succes wilt, moet je de prestaties en de gezondheid van een organisatie managen.

Voer je alleen simpele oplossingen voor een snel resultaat uit, dan hol je de vaardigheid uit om op de langere termijn prestaties te blijven leveren. De overlegeconomie is een cruciaal onderdeel van de gezondheid van ons land. Met het creëren van een draagvlak voor verandering bereik je meer dan met snelle besluiten.’ 

vijf vragen aan

cees de mol van otterloo

‘Inzameling kan goedkoper’ Vanaf 1 januari zijn ondernemers

het ook bedroevend. Hoe meer er wordt opgehaald en gerecycled, hoe meer opbrengsten gemeenten daarvan hebben en hoe minder tekorten wij moeten aanvullen.’

is de prijs nu zo hoog dat gemeenten daaruit hun papierophaal kunnen financieren. En wij organiseren campagnes zoals de plastic herocampagne en Nederland Schoon.’

Hoe kan dat tarief eigenlijk van de ene dag op de andere zo omlaag?

‘Dat komt doordat wij het tarief vaststellen op basis van de kosten voor het ophalen van verpakkingsafval. Nu gaat van het bedrag nog de helft rechtstreeks de staatskas in. De schatkist gaan we dus niet vullen.’

Is de afschaffing van statiegeld voor pet-flessen nog van invloed? ‘pet heeft een hoge marktwaarde. Als die flessen in de stroom komen, maakt dat de recycling beter betaalbaar. Dat is ook een van de redenen om statiegeld voor pet af te schaffen. Gemeenten krijgen meer geld voor hun kilo’s en het bedrijfsleven hoeft dan minder bij te passen. Dat afschaffing leidt tot meer zwerfafval vind ik eigenlijk een belediging voor de burger. Nederland zamelt geheel vrijwillig en zonder financiële compensatie 90 procent van het glas en 80 tot 85 procent van het oud papier gescheiden in. Dat zouden die mensen niet willen doen met plastic?’

Blijft die heffing zo laag? U moet wel een organisatie betalen.

(De Mol van Otterlo kijkt om zich heen naar zijn Spartaans ingerichte werkkamer) ‘Dit is overduidelijk geen luxe kantoor. Wij huren twee werkkamers van het Centraal Bureau Levensmiddelen. Ik garandeer niets, maar ik denk dat de heffing eerder omlaag gaat. Vooral in de grote steden kan de inzameling veel beter. Amsterdam doet weinig met plastic­ recycling. Rotterdam niets en in Den Haag is

Zet u zich wel hard in voor recycling?

‘In de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-­ 2022 zijn daar afspraken over gemaakt. De verpakkende bedrijven, dus bedrijven die goederen verpakken en niet de producenten van verpakkingsmateriaal, moeten er voor zorgen dat hun verpakkingen niet in het milieu verdwijnen. Dat doen ze via afdrachten aan ons. Wij betalen daaruit de exploitatietekorten van gemeenten voor het ophalen van glas en plastic. Ook van papier, maar daarvoor

Kunnen bedrijven de verandering wel bijbenen?

‘We houden het zo gemakkelijk mogelijk.

Van buiten verandert er niets, alleen het rekeningnummer waar de heffing op gestort moet worden. Dat is niet meer het nummer van de Belastingdienst, maar dat van ons. Wij hebben oud-medewerkers van de Belastingdienst in Arnhem ‘overgenomen’. Zij waren al bezig met de verpakkingenbelasting en hebben alle praktijkervaring. Bedrijven die onder de raamovereenkomst vallen moeten zich wel bij ons aanmelden. In de praktijk gaat het om drieduizend tot 3.500 bedrijven. Wie jaarlijks minder dan 50.000 kilo verpakking gebruikt, is vrijgesteld. Dat is maar goed ook, want anders zou de juwelier ook een heffing over zijn doosjes moeten berekenen. Dat kost alle partijen meer dan dat het opbrengt.’ 

goedkoper uit. De verpakkingen­ belasting verdwijnt, de verpakkings­ heffing verschijnt. En het tarief gaat met 52 procent omlaag. Cees de Mol van Otterloo is de directeur van de Stichting Afvalfonds Verpakkingen die de heffing gaat innen. ‘De schatkist gaan we dus niet vullen.’

22

FORUM #23/20.12.12

www.afvalfondsverpakkingen.nl

Tekst: Remko Ebbers | Foto: Jeroen Poortvliet

uitspraken

‘Rutte lijkt mijn moeder wel. Die zei ook altijd dat ze winst had gemaakt als ze twee jurken had gekocht voor de prijs van één.’

D66-voorman Alexander Pechtold, ad van 28 november

‘De reiziger lijdt het meest door het lijden dat ProRail vreest.’

Elsevier-redacteur Gertjan van Schoonhoven, Elsevier van 8 december

‘We moeten meer carnaval in ons leidinggeven stoppen.’

Karel Noordzij, bestuurder en oud-Prins Carnaval, Elsevier van 8 december

‘Alles wat je niet dood maakt, maakt je sterker.’

Advocaat Bram Moszkowicz in rtl Boulevard van 28 november

‘Een campus van de grond krijgen is minder gemakkelijk dan menig bestuurder denkt. Een mooi weiland is niet genoeg.’

René Buck, Buck Consultants, het Financieele Dagblad van 3 december

‘Geen aandacht geven is de beste vorm van terrorisme­ bestrijding.’

Beatrice de Graaf, hoogleraar terrorismegeschiedenis, Elsevier van 1 december

‘Vooralsnog voelt de invoering van de Europese munt als een mislukte gok.’ cpb-directeur Coen Teulings, nrc Handelsblad van 1 december

‘Een pessimist is een optimist met ervaring.’

Biense Dijkstra, directeur van aannemersbedrijf Dijkstra Draisma, Cobouw van 10 december

‘De Fyra is eigenlijk een hogesnelheidslijn van de Aldi. Als je een zo goedkoop mogelijke trein bestelt, krijg je die ook.’

Kees Smilde, woordvoerder van de Belgische reizigersvereniging TreinTramBus, de Volkskrant van 13 december

‘De waarheid was beter af geweest zonder mij.’

Psycholoog Diederik Stapel, de Volkskrant van 29 november

‘Ik ga niet zeggen dat ik bescheiden ben. Dat is zeer onbescheiden.’

Schrijver Remco Campert, Vrij Nederland van 1 december 23

#23/20.12.12

belrondje

Bang voor de toekomst?

Nederland is op weg naar zijn derde economische dip na 2007. Hoe kijken de ondernemers terug op dit jaar? En wat verwachten ze voor volgend jaar?

Tekst: Walter Devenijns | Foto’s: Sam Rentmeester en Nout Steenkamp

Anneriek Verhoef / Vi a Vi (Secretariaatsbureau) / Amsterdam

‘Moeilijk jaar’ ‘2012 is voor ons niet echt goed geweest. Ik kijk terug op een moeilijk jaar. Klanten gingen weg. Ik heb een secretaressebureau, dat in opdracht secretariaten beheert en ook secretaresses plaatst. In het afgelopen jaar hebben we sterk op de kosten gelet, en ja, we moesten ook mensen ontslaan. Dat is niet leuk hoor.’

‘Een van onze belangrijkste opdrachtgevers is de over-

heid en die is aan het bezuinigen. Tsja, dat soort dingen heb je niet in de hand. Ons bureau is er toch deels van afhankelijk.’

‘Voordeel is wel dat we, nu het minder druk is geworden, meer tijd hebben voor acquisitie. Normaal gesproken ben je meer voor je klanten bezig dan met je eigen bedrijf.

Dat is veranderd. Je wordt door de crisis toch weer wakker geschud op dat gebied. Ik hoop dat de markt volgend jaar aantrekt. Misschien profiteren we op termijn ook nog van de vergrijzing van de arbeidsmarkt.’

Eric Spaans / Eric Spaans Organisatieadvies / Ottoland

‘Kaf van koren scheiden’ ‘In mijn branche, organisatieadvies en consultancy, is de vraag grotendeels weggevallen. De tarieven staan enorm onder druk. Dan moet je denken aan minnen van 20 tot 40 procent. En die dalende trend is al een paar jaar aan de gang.’

‘Die dip heeft de bedrijfstak over zichzelf af geroepen. Het werk van een consultant is nu bij voorbaat al verdacht.

Het kaf wordt nu van het koren gescheiden. Al die mensen

Adriaan Korthuis / Climate Focus (adviesbureau co2-handel) / Amsterdam

‘Toekomst in buitenland’ ‘Ons bedrijf adviseert bij CO2-emissiehandel. Dat is op dit moment een heel moeilijke markt. De handel is nagenoeg stilgevallen. De Europese Commissie is besluiteloos met betrekking tot het vlot trekken van het systeem. Daarnaast is er wereldwijd politieke onduidelijkheid over het reduceren van de uitstoot van broeikasgas. Die onzekerheid heeft zijn weerslag in de markt.

24

die de voordeur uitgingen en er achter weer in kwamen; die hebben nu geen werk meer. Adviseren is echt een vak.

De echte ambachtslieden overleven het wel.’

‘Ik werk vooral voor de overheid, maar daar is de vraag minimaal. Acquisitie wordt steeds belangrijker, dus ik rijd nog veel meer dan vroeger rondjes op zoek naar opdrachten. Volgend jaar wordt een moeilijk jaar. Ik denk dat het zeker een jaar tot anderhalf jaar gaat duren, voordat er weer beweging ontstaat.’

Heel veel partijen trekken zich terug.’

‘Voorheen adviseerden we vooral bedrijven, nu juist steeds meer regeringen. Ondanks alle veranderingen hebben we geen mensen ontslagen. In het afgelopen jaar is er een kantoor geopend in Colombia. We zijn gaan samenwerken met bureaus in Kenia en in Zuid-Afrika. En we verwachten veel van de nieuwe economische markten. Een voorbeeld: Voor het staatsoliebedrijf van Colombia rekenen we bij de bouw van hun nieuwe raffinaderij de mogelijkheden door om de uitstoot te verlagen. Dus daar zit toekomst in.’

FORUM #23/20.12.12

buiten beeld

‘Adrenaline moest omlaag’

Gerda Verburg (55) Was: minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Is: ambassadeur vn-organisaties voor voedsel en landbouw

‘Ik ben wel uit de politiek, maar de politiek nog niet uit mij. Ik volg Nederland via radio en tv, en oud-collega’s die een weekendje naar Rome komen. Tijdens de verkiezingen was ik in Nederland. ’s Avonds ben ik naar de bijeenkomst van het cda geweest. Het verlies ging me aan het hart.’

‘Wie mijn vertrek naar Italië een vlucht noemt, kent mij niet. Ja, ik had graag weer minister willen worden in Rutte I. Als dat niet lukt, dan mag je daar best even emotioneel van worden, maar daarna moet het klaar zijn.

De partij had liever dat ik fractievoorzitter zou worden, maar ik had niet het idee dat ik in die rol de wedstrijd kon winnen. Op zo’n moment denk ik als een sporter.’

‘Ik ben de Kamer ingegaan en dat was wen-

25

nen. Omdat ik tot die tijd mijn departement als uitvalsbasis had gebruikt, was er nog niets voor me geregeld aan voorzieningen. Dat was echt cold turkey. Daarnaast moest mijn adrenalineniveau naar beneden. Als minister ben je constant alert. Ik kon weer eens naar de film, boeken lezen, een feest geven of een weekend weg.’

‘In eerste instantie heb ik alle aanbiedingen van buiten laten liggen. Ik was niet actief op zoek naar iets anders en zou wel zien wat er langs kwam. De Food and Agriculture Organization was een mogelijkheid om mijn bemoeienis met de landbouw- en voedsel­ agenda en innovatief ondernemerschap internationaal voort te zetten. Italië en vooral Rome moet je over je heen laten komen. De loodgieter komt vandaag, maar je weet niet hoe laat. Italianen genieten van het leven en hebben een sterk familiegevoel, terwijl Nederlanders mopperen en meer van de overheid verwachten.’

‘De fao heeft geen macht, maar kan wel beïnvloeden. Toen de Amerikaanse oogst mislukte, dreigde speculatie rond de voedselprijzen. Op basis van eigen informatie konden

FORUM #23/20.12.12 #23/20.12.12

we echter aantonen dat er meer voedsel uit Rusland kwam en dat de rijstoogst een recordhoogte haalde; dat had een dempende werking op de prijzen.’

‘Ik probeer hier het Nederlandse topsectorenbeleid als concept uit te dragen. Daar geloof ik buitengewoon in. De Nederlandse landbouw en agrofood-sector zaten al vroeg op die lijn.

Wat dat betreft mogen we veel trotser zijn op Nederland en ons ondernemerschap.’

‘Aan de Q-koortsepidemie van 2009 heb ik minder goede herinneringen. Die kwestie houdt me nog altijd bezig. Met de kennis van nu kun je zeggen dat we eerder hadden moeten ingrijpen, maar in die tijd was er nog veel onbekend over de ziekte en de bestrijding. Ik vind dat Ab Klink en ik toen het uiterste hebben gedaan.’  Tekst: Paul Scheer | Foto: Didier Lucas

achtergrond

wie vangt de

fraudeur?

26

FORUM #23/20.12.12

Starten, doorstarten en keer op keer failliet. Louche ondernemers laten een spoor van vernieling achter, maar kunnen schijnbaar ongemoeid hun gang gaan.

Daar gaat Justitieminister Opstelten nu eindelijk tegen optreden. Toch?

Tekst: Paul Scheer | Foto: Predrag Vuckovic/Getty images

Het zal je maar gebeuren. Je hebt net in goed vertrouwen een partij goederen afgeleverd aan een bedrijf, om vervolgens te horen dat het failliet is gegaan. Je spullen zijn foetsie, weggesluisd naar familieleden van de ondernemer. Daar kun je nu dus wel naar fluiten. Net als naar je centen. En de ondernemer zelf? Die verschuilt zich achter een katvanger die hij in het café heeft opgedoken, en natuurlijk van niets weet. Een ordentelijke boekhouding ontbreekt, want – oh toeval – het computersysteem is gecrasht.

Wat er eventueel nog rest in de boedel, gaat eerst naar de fiscus en de bank. Daar gaat je order van 10.000 euro, wat voor een midden- en kleinbedrijf – zeker in deze tijd – zomaar de jaarwinst kan zijn. En het ergste van alles is dat de ondernemer die failliet ging, binnen de kortste keren een nieuwe bv heeft ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. En niet voor het eerst. Blijkbaar kan hij ongehinderd het trucje keer op keer uithalen.

Niemand die er iets tegen onderneemt. Kamer van Koophandel niet en politie en justitie ook niet. Al jaren vraagt het bedrijfsleven om maatregelen tegen dit soort faillissementsfraude. En warempel, het lijkt erop dat minister Opstelten van Justitie nu eindelijk van plan is om er iets aan te doen. Hij heeft althans een plan van aanpak naar de Tweede Kamer gestuurd. Met daarin onder meer een bestuursverbod dat ervoor moet zorgen dat notoire fraudeurs voorlopig geen bv meer oprichten.

27

#23/20.12.12

achtergrond

De sterke arm van Opstelten?

Justitieminister Opstelten gaat optreden tegen faillissementsfraude zo heeft hij aange­ kondigd. Volgend jaar komt hij met een voorontwerp van een tijdelijk bestuursverbod voor fraudeurs.

Bovendien gaat hij de positie van curatoren versterken. De curator kan makkelijker beroep doen op de Garantstellingsregeling (bij een lege inboedel). Failliete bestuurders zijn verplicht mee te werken en informatie te verstrekken. Verder wordt onderzocht of handelingen die kunnen leiden tot een faillissement al strafbaar kunnen worden gesteld. Het Radar-systeem, dat faillissementsfraude kan detecteren, wordt verbeterd, onder meer op basis van kritiek van buiten.

sp-Kamerlid Sharon Gesthuizen bijt zich al jaren vast in faillissementsfraude. Ze spreekt van een ‘goed teken’, maar moet het eerst nog zien. Justitie en politie roepen al zo lang dat ze ‘iets’ aan faillissementsfraude gaan doen. Nog onlangs maakte ze zich boos over de informatie die Opstelten gaf over Radar, een computersysteem dat actief informatie over potentiële fraudeurs opspoort in de verschillende bestanden. ‘Het systeem is later ingevoerd dan gemeld aan de Kamer, en werkt nog onvoldoende. Wat Opstelten hierover zei, zat tegen liegen aan.’

Het achterliggende probleem is dat bloed voor geld gaat, aldus Gesthuizen. Politie, justitie en het ministerie schenken meer aandacht aan de bestrijding van bloedcriminaliteit dan aan fraudecriminaliteit, terwijl die laatste groter in omvang is. ‘Het beeld is dat fraudeurs niet de grootste boeven zijn. Ze hoeven geen vuile handen te maken en kunnen zichzelf ‘s ochtends nog redelijk in de spiegel aankijken. Zelfs rechters oordelen milder over fraudeurs, en dragen verzachtende omstandigheden aan: de verdachte is al gestraft door de geleden reputatieschade.’

Terwijl Gesthuizen weet dat er grote drama’s achter faillissementsfraude schuil gaan. Regelmatig krijgt zij brieven en e-mails van ondernemers die zijn leeggeplukt door fraudeurs, en van werkne28

FORUM #23/20.12.12

mers die voor hun baan vrezen. Laatst nog, een noodkreet van werknemers van een Limburgs bedrijf in financiële problemen. De eigenaar wilde ervan af en overwoog de boel over te doen aan een ‘faillissementsdokter’: iemand die het bedrijf overneemt, leeghaalt en failliet laat verklaren.

dood paard Je kunt dit soort zaken aangeven bij de politie, maar dat is geen garantie dat er dan ook iets mee gebeurt. Faillissementsfraude zit vaak complex en onoverzichtelijk in elkaar. Dat begint al bij de doorgaans ontbrekende administratie. Daardoor is niet duidelijk wat de vorderingen zijn, en staat de curator die het faillissement afwikkelt en een lege boedel aantreft, met lege handen. Om die reden zou het ontbreken van een deugdelijke administratie bij faillissementen sneller strafbaar moeten worden gesteld, ‘want dat is al een teken van onverantwoord ondernemerschap’, zegt Tineke Hilverda, hoogleraar faillissementsfraude aan de Nijmeegse Radbout Universiteit.

Opstelten denkt inmiddels ook in die richting. Hilverda: ‘Ik ben blij dat hij eindelijk doorpakt. De bestrijding van faillissementsfraude leek een dood paard, maar komt nu in beweging. Tot dusver had de aandacht voor faillissementsfraude een cyclisch verloop. Er was een

zigy kaluzny/getty images

zaak in het nieuws, de Tweede Kamer sloeg daarop aan, de minister kwam met goede voornemens, en vervolgens gebeurde er weer niets.’

Neem de aanbevelingen van de commissie-Kortmann uit 2007.

Daarop volgde een consultatieperiode die algauw twee jaar duurde. In 2009 gaf toenmalig minister Hirsch Ballin aan dat hij geen ruimte voor uitvoering van de aanbevelingen zag in verband met de bezuinigingen die hij door moest voeren en ‘andere wetgevingsprioriteiten’.

Een deel van de aanbevelingen heeft, vijf jaar later, een plaats gekregen in het huidige plan van aanpak. Dat gaat nu eerst de consultatie in.

Toch is Hilverda hoopvol gestemd over de dadendrang van Opstelten. Met dank aan de economische crisis. ‘Faillissementsfraude is in crisistijd extra ondermijnend voor de economie. Je ziet tegelijkertijd dat fraudeurs steeds brutaler worden.’ Ze zien juist nu hun kans schoon, zegt de Nijmeegse hoogleraar. Ondernemers die het moeilijk hebben, zijn zo blij als ze een order krijgen dat ze misschien iets minder nauwkeurig kijken of ze wel zaken doen met een bonafide partij.

Haar hoop is mede gevestigd op de komst van de Nationale Politie per 1 januari 2013. De minister krijgt dan meer mogelijkheden om de politie aan te sturen dan in de huidige situatie met 25 regionale korpsen.

Maar dan moet faillissementsfraude wel een duidelijke, afgebakende plek krijgen, met voldoende deskundig personeel, vindt Hilverda.

29

#23/20.12.12

Het moet niet iets zijn dat de politie oppakt als zij eraan toekomt.

‘Fraudeafdelingen mogen geen lege hulzen zijn. Wie faillissementsfraude enkel iets ‘civiels’ vindt, mag zich er wat mij betreft niet meer serieus mee bezighouden.’ sp-Kamerlid Sharon Gesthuizen benadrukt dat de financieel rechercheurs zelf heel gedreven zijn, maar dat er onvoldoende naar hen wordt geluisterd. Ze vindt het belangrijk dat hun inzet beloond wordt, net als die van curatoren. Die hebben vaak als eerste door dat er iets niet in de haak is bij een faillissement. Als zij vermoeden dat er fraude in het spel is, moeten zij dat doorgeven aan politie en justitie.

Probleem is wel dat de curator eventueel onderzoek hiernaar zelf moet betalen, en dat hij sowieso uit de boedel van het faillissement wordt betaald. Wat nu als er weinig tot niets in die boedel zit?

Waarom zou een curator zich dan nog inspannen om een fraudeur te laten vervolgen?

klein leed Nu zou van een curator ook een ambtenaar te maken zijn. Dan hoeft hij niet voor eigen rekening onderzoek te doen. Maar dat ziet curator Bruno Tideman, werkzaam bij Wessel Tideman en Sassen Advocaten en daarnaast voorzitter van mkb Zuid-Holland, niet zitten. Het is

achtergrond

‘bloed gaat voor geld’

Lage pakkans bij fraude Faillissementsfraude is een schimmige zaak, en daarom moeilijk in cijfers uit te drukken. Uit ouder onderzoek (2005) blijkt dat van alle faillissementen in een kwart tot een derde van de gevallen (zo’n drieduizend per jaar) sprake zou zijn van fraude. In 5 procent van de fraudegevallen wordt een strafrechtelijk traject ingezet. Uiteindelijk leidt dat in slechts 2,5 procent van de gevallen tot een veroordeling.

volgens hem ook niet nodig. ‘Ja, je moet moeite doen om faillissementsfraude op te sporen. Je ziet vaak vlak voor een faillissement wijzigingen in de bedrijfsleiding. Of auto’s worden snel nog even verkocht. En als de fraude ingenieus in elkaar zit, leidt het spoor naar het buitenland.’

Hij maakt stuitende zaken mee. Zoals een ondernemer in financiële nood die het zinkend schip wil verlaten. Een groep criminelen krijgt daar lucht van en zet hem onder druk om het bedrijf aan hen over te dragen. Vervolgens doen zij lukraak bestellingen, van bouwmateriaal tot flatscreens, en als die eenmaal geleverd zijn, laten ze de bv failliet gaan.

Maar het loont de moeite om dat uit te zoeken, zegt Tideman. ‘Follow the money. Je moet daarbij niet op de stoel van politie en justitie gaan zitten. Het gaat een curator in eerste instantie om het geld in de boedel.’ Op zich kan hij goed samenwerken met politie en justitie, al laten vervolging en bestraffing te wensen over. ‘Het zijn vooral de eenvoudige zaken die worden opgepakt. De complexe blijven liggen.’

Hij merkt dat ook gedupeerde ondernemers niet altijd even enthousiast zijn om mee te werken aan het achterhalen van de fraudeur. ‘De meeste crediteurs laten het erbij zitten. Ze nemen hun verlies en richten de blik op de toekomst.’

30

FORUM #23/20.12.12

Tideman komt tussen alle faillissementen die hij behandelt ook veel ‘klein leed’ tegen van ondernemers die onbezonnen te werk gaan en zo in een faillissement belanden. Dat is volgens hem de keerzijde van het schrappen van ondernemerseisen. ‘En met de flex-bv is het allemaal nog gemakkelijker geworden.’ Binnen deze groep bevinden zich ook ‘gelegenheidsfraudeurs’, ondernemers die in paniek bijvoorbeeld een bepaalde crediteur bevoordelen, en op basis daarvan het stempel faillissementsfraudeur krijgen. Deze groep zou niet meteen in aanmerking moeten komen voor een bestuursverbod. Dat zou gereserveerd moeten worden voor de notoire fraudeurs die stelselmatig bv’s oprichten en failliet laten gaan.

In de loop van volgend jaar komt minister Opstelten met zijn definitieve aanpak. ‘De pakkans ligt nu op iets meer dan 2 procent. Dat moet 50 procent worden’, zegt sp’er Gesthuizen. ‘Maar dat zal nog wel een aantal jaren duren.’ Het valt of staat met de mankracht die in de opsporing en vervolging wordt gestoken. Anders heb je straks een mooi sluitend net gespannen, maar weten de faillissementsfraudeurs nog steeds door de mazen te ontsnappen.  www.vno-ncw.nl/criminaliteitsbeheersing

buitenland

‘Ondernemen had in Rusland een slechte naam’ Ondernemen op zijn Russisch is zelf je voorraden het land in smokkelen. En steekpenningen betalen aan de grens. Ondanks alles zijn er Russen die het proberen.

Tekst: Olaf Koens | Foto: Corbis/Hollandse Hoogte

Ingesloten tussen de drukke Tverskajastraat en het Poesjkinplein glimt in een kleine zijstraat de pas geverfde pui van Chop-Chop, iets kleurrijks tussen het eeuwige grijs in het centrum van de stad. Wie ‘s middags de winkel binnenstapt, ruikt de geur van koffie, whisky en brillantine.

‘Ik heb jaren over stijl geschreven’, legt voormalig journalist Daniil Antonovski uit. ‘En toen wilde ik zelfs iets moois maken.’ Samen met een vriend die in zijn eigen woonkamer een kleine tatoeagestudio runde, opende hij een kapsalon voor mannen. Geen glitters, maar ouderwets blinkende scharen, vlinderdassen en scheermessen. En het is razend populair; wie geknipt wil worden moet vroeg reserveren.

Elk jaar blijkt uit onderzoek weer dat Rusland 31

een van de slechtste landen ter wereld is om te ondernemen. Ambitie verdrinkt in bureaucratische rompslomp, en de regels veranderen zo snel dat zelfs de ambtenaren die steekpenningen verzamelen ze soms niet meer begrijpen.

‘Een moeilijk ondernemersklimaat? Zou best kunnen’, lacht Antonovski. ‘Maar wij hebben hier een record gezet. Eind juni bedacht. Twee maanden later hadden we de zaak open.’ Dat was 2011. Inmiddels zijn er in Moskou drie Chop-Chop’s en runt Antonovski nog een filiaal in Sint-Petersburg. Bijna dagelijks komen er uit de rest van Rusland verzoeken binnen voor franchises.

Niet dat het daarmee gemakkelijk is. De handcrèmes, kwasten en het scheerschuim moet hij vaak nog zelf in een koffer de grens over smokkelen. ‘Iets importeren is nagenoeg onmoge#23/20.12.12

lijk. Alles blijft dagen, weken, soms maanden aan de grens staan. Pas wanneer je contacten hebt bij de douane kun je partijen loskopen.’

Antonovski wijst op een enorm billboard van een duur Zwitsers horlogemerk aan het Poesjkinplein. ‘Die moesten hun eerste horloges aan de pols mee het land in zien te krijgen.’

Nooit zijn de regels duidelijk, maar soms kan dat de boel ook flink versnellen. Neem bijvoorbeeld de brandweer. Die komt bij wet de brandveiligheid en vluchtroutes van je pand inspecteren, en in de meeste gevallen leggen ze die vervolgens ook zelf aan. Dan ben je in een halve dag klaar, tot er een nieuwe brandweer-inspecteur binnenstapt.

Vladislav Korotsjin van Opora, een mkb-platform, bevestigt de problemen. ‘Uit onze onderzoeken blijkt dat vooral dat slechte infrastructuur drukt op kleine ondernemers. Natuurlijk gaat het niet goed met de bureaucratie en de corruptie, maar dat lijkt te stabiliseren.’

En dat is al heel wat. Van de overheid hoeft de Russische ondernemer weinig te verwachten.

Ondertussen ziet Antonovski wel een kentering. ‘Ondernemen had altijd een slechte naam, mensen zien je vaak als speculant. Die mentaliteit is langzaam aan het veranderen.’ 

wat zeg je me nou?

Wie? Dennis Wiersma (26), voorzitter FNV Jong

‘Wij worden geclusterfuckt’ Wat zeg je me nou? Geclusterfuckt?

‘Jongeren krijgen straks alles over zich heen.

Wij betalen voor de verzorgingsstaat, bouwen een studieschuld op, krijgen een onzeker arbeidscontract, komen moeilijker aan een woning en krijgen later en minder pensioen.

Clusterfuck is de militaire term voor zo’n samenloop van omstandigheden. Niet alleen binnen de vakbeweging, maar ook bij politici en werkgevers is daar onvoldoende oog voor.’

bal uit. We richten ons niet alleen op jongeren. En omdat we de bestaande instituties nodig hebben, ligt een link met het Akkoord van Wassenaar voor de hand. Dat akkoord was opvallend. De economische situatie was begin jaren tachtig net zo lastig. Toen is leiderschap getoond, hebben werkgevers en vakbonden samen de schouders eronder gezet in plaats van de kop in het zand gestoken. Dat willen we nu weer.’

En nu wil je een nieuw Akkoord van Wassenaar? Is jullie achterban daar niet te jong voor?

‘Het is inderdaad geen bekende term voor jongeren, meer iets uit de geschiedenisboekjes. We spreken ook wel over een New Deal.’

Wat moet er in dat nieuwe akkoord staan dan?

‘Ik zie een herverdeling van zekerheden voor me. Er is nu een grote groep jongeren met weinig rechten versus een kleiner wordende groep ouderen met veel rechten. Flexwerkers hebben bijvoorbeeld de minste ontwikkelingsmogelijkheden, terwijl zij die juist het hardst nodig hebben. Onze inzet is: ook ontslagbescherming en meer scholings-

Dat gaat nog verder terug!

‘Ja, nou ja, de naam maakt ook eigenlijk geen

32

FORUM #23/20.12.12

rechten voor flexwerkers, en een langere opzegtermijn.’

En wat krijgen werkgevers daarvoor terug?

‘Gemotiveerde en ontwikkelde werknemers, en dat is goed voor de innovatie- en concurrentiekracht van bedrijven. Het is een wederzijdse inspanningsverplichting. Als de werknemer niet mee wil werken, dan kan een werkgever zeggen: ‘Ik ben klaar met je.’ En als de werkgever niet mee wil werken, dan moet een werknemer een hogere ontslagvergoeding krijgen.’

Waarom komen de moederbonden hier niet mee?

‘Als fnv Jong en cnv Jongeren zijn wij minder voorzichtig dan het oudere kader van de fnv en het cnv. Het kabinet biedt in het regeerakkoord een uitgestoken hand aan de

column scheer

sociale partners om mee te praten over de invulling van de sociale agenda. We moeten laten zien dat we ons verantwoordelijk voelen en snelheid willen maken. Je moet als vakbeweging nu niet gaan afwachten en je beperken tot het oproepen tot actie en het Malieveld een paar keer vullen.’

Eva

Maar jullie zitten toch niet aan de­ ­overlegtafels?

‘Nee, wij sluiten geen cao’s af. We streven wel naar verjonging van de huidige lichting vakbondsbestuurders. Die bestaat voor 4 procent uit 35-minners, dat moet een derde worden.

Daarvoor hebben zich nu 250 jongeren aangemeld die we gaan opleiden. Ondertussen proberen we de zittende bestuurders op te porren, de druk op te voeren. Dat moet, want het ledenaantal van de vakbonden holt achteruit.’

Als het winterseizoen is aangebroken, gaan bij treinforensen alle alarmbellen rinkelen. Treinen zijn vertraagd, vallen uit of worden uit voorzorg van het spoor gehaald in verband met verwachte weersomstandigheden. ‘Ruimte op het spoor creëren’, heet dat in ns-jargon. De treinen die nog wél rijden, zijn steevast te kort, wat weer de schuld is van ‘die lui van ProRail’.

Als treinreiziger hoor je het gelaten of kokend van woede aan in het gangpad of op het perron. Om nare verrassingen te voorkomen moet je voorafgaand aan elke treinreis de laatste actuele ­vertrektijden, storingen en werken aan het spoor raadplegen.

Of je vraagt het Eva, de elektronische virtuele assistent van de ns-site, die antwoorden uit de computer oplepelt. Een collega die wilde weten of de dienstregeling die dag zou worden aangepast, raadpleegde Eva en kwam niet meer bij van de lach. Eva is namelijk algauw de draad kwijt. En ze heeft eigenlijk maar één antwoord: ‘Wilt u informatie over de nieuwe dienstregeling?’

Daar blijft ze maar op terugkomen, wat je ook intypt. ‘Spreek ik Spaans?’, reageerde de collega na een aantal pogingen vertwijfeld.

‘Hier weet ik helaas niets over. Wilt u misschien contact opnemen met de klantenservice?’, antwoordde Eva.

Inderdaad, wat is jullie draagvlak nog?

‘Dan vraag ik: wat is het alternatief voor de vakbeweging? Ik vind dat een vakbond relevant moet zijn in alle levensfasen van werknemers. De gemiddelde leeftijd binnen de vakbond ligt rond de 50, terwijl jongeren straks alles over zich heen krijgen. Als de vakbeweging jongeren geen sterkere positie geeft, is zij ten dode opgeschreven. Dan schoppen we maar tegen wat zere scheentjes; er staat veel op het spel.’

Nou was dat ook wel een beetje een instinker. Ik besloot Eva daarom nog een kans te geven. Maar ook op vragen over de weers­verwachting en treinuitval bleef ze doorverwijzen naar de dienst­regeling. Pas op ‘winterweer’ sloeg ze aan en vroeg ze of ik iets wilde weten over het aanpassen van de dienstregeling. Ter afronding van onze ‘geautomatiseerde chat’ wilde ze graag een rapportcijfer. Ik gaf een 3 en zei daarbij dat de virtuele assistent meer belooft dan ze levert. ‘Ik beantwoord uw vragen, maar ben geen echt mens’, verduidelijkte Eva, om vervolgens nog een keer om een toelichting te vragen.

Luisteren vakbondsbestuurders naar een vvd-lid?

‘Die vraag krijg ik elke keer, daar word ik een beetje moe van. Ik heb zelf niet zoveel met het zogenaamde contrast tussen mijn voorzitterschap van fnv Jong en mijn vvd-lidmaatschap. Die oude hokjes en dogma’s verdwijnen bij mijn generatie. Er zijn ook ondernemers die PvdA stemmen. Waar het mij om gaat, is dat de belangen van jongeren op één komen.’ 

Zo’n gadget werkt natuurlijk niet, zeker niet voor de toch al gefrustreerde treinreiziger die wil weten waar hij aan toe is. Aan de andere kant: als ik de volgende keer op een koud perron op een vertraagde trein sta te wachten, denk ik even aan Eva, en wordt het leed verzacht.

Tekst: Paul Scheer | Foto: Bart Mühl/hh

Paul Scheer

33

#23/20.12.12

jeroen poortvliet

Hij een goed lopende zaak… ...en u nieuwe handelskansen

Bent u op zoek naar een concrete manier om uw MVO-beleid in te vullen? Word dan bedrijfssponsor van PUM. Zo draagt u bij aan de groei van een onderneming in een ontwikkelingsland of opkomende markt, eventueel met de inzet van uw eigen medewerkers.

Meer weten? Neem contact op met Lotte Coosen, telefoon (070) 349 05 15 of kijk op www.pum.nl.

entrep ren eurs FORUM fo r#23/20.12.12 en t repreneurs 34

Hoe werkt het?

U helpt een ondernemer uit uw eigen sector in één van de 70 landen waar PUM actief is Uw medewerkers kunnen hier ook aan bijdragen U ziet commerciële kansen en ontdekt mogelijk een nieuwe markt

vereniging 36 mens • Personalia

icc

‘Stop met faciliteren van fraude’

37 branche

Pottengal Mukundan, hoofd van de afdeling fraudebestrijding van de International Chamber of

• Gastvrij Nederland speelt voor Sinterklaas • De prijzenkast: Zielige zzp’er?

• Willem-Alexander opent onderzoeklocatie Pivot Park • Handel centraal tijdens ontmoeting met Turkse vicepremier • Uitgevers maken het piraten steeds moeilijker • Even bellen met Beeuwke Keijer, directeur Federatie Houd en Zilver

Commerce, vindt dat banken ook deel uit maken van de handelsketen als het om fraude gaat

De grootste vergissing in het mondiale vervoer is de uitvinding van de container.

In elk geval voor fraudebestrijders, bleek op 4 december tijdens een antifraudeseminar van het icc in het Haagse kantoor van vno-ncw. ‘Niets zo gemakkelijk te vervalsen als vrachtbrieven.’

Het probleem van containers is dat je niet kunt zien wat er in zit. Daarover waren de sprekers, Pottengal Mukundan (hoofd van icc Commercial Crime Services), Cees Fossen en Frank Heijmann (beiden van de Douane) het eens. ‘De internationale scheepvaart is helemaal gebaseerd op documentatie’, zei Fossen. ‘Niets is zo gemakkelijk te vervalsen als dat.’

Het systeem is ook nog eens gebaseerd op de verwachte inhoud van een container, niet op de daadwerkelijke goederen die er in zitten. Het gevolg van dat vertrouwen in papier is, liet zijn collega Heijmann zien, dat op elk willekeurig schip tientallen en soms honderden containers zijn overbeladen of dat er andere lading in zit dan op de vrachtbrief staat. ‘Als je ziet wat daar mee gesjoemeld wordt, is het een raadsel dat we nog eten op ons bord hebben’, zei Fossen.

Een tweede probleem bij internationale fraude is de rol van banken, stelde Pottengal Mukundan. Het hoofd van de icc-dienst die zich bezig houdt met fraude en piraterij vindt dat financiers zich te makkelijk naar de zijlijn van de transactie schuiven. Het is vaak eenvoudig te controleren of een transactie dubieus is, liet hij zien.

‘Zeg ik tegen banken: ‘Stop met het faciliteren van fraude’? Jazeker’, zei Mukundan ferm. ‘Niet alleen vanuit een moreel oogpunt, ook omdat het beter is voor de bank.

Klanten die slachtoffer worden van fraude en hun schulden niet meer kunnen betalen, kosten de banken geld. Door witwaspraktijken oogluikend voorbij te laten gaan, kunnen banken miljoenenboetes krijgen. Al denken ze van niet, banken lopen wel degelijk risico.’ www.iccwbo.org | www.icc.nl | www.icc-ccs.org 35

FORUM #23/20.12.12

40 regio • Noorden zet in op energie-technisch onderwijs • ‘Grondstoffen veiligstellen voor de industrie’ • Koninklijke opening Hanzelijn

41 duurzaam • awvn: ‘Energielabel leidend bij groen leasen’ • Bierbrouwer Bavaria stapt over op boot • Slimmer werken aan veilige dijken • ‘Zet in op vergroening gebouwen’

vereniging mens

personalia

Per 1 maart treedt Jellie Banga als coo toe tot de executive board van Triodos Bank. Zij volgt Michael Jongeneel op, die begin van dit jaar is benoemd tot directeur van Triodos Investment Management.

Koos van der Steenhoven is per 1 december waarnemend secretaris-generaal bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Hij volgt Roos van Erp-Bruinsma op die per 1 december abd Topconsultant is bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Brian Stout

Jan Nooitgedagt zal aan het eind van zijn termijn terugtreden als cfo van verzekeraar Aegon.

De raad van commissarissen van Aegon draagt Darryl Button voor als zijn opvolger en lid van de raad van bestuur. Per 1 januari zal Tom Grondin, chief risk officer, toetreden tot de managementboard van Aegon.

Chris Kuijpers is per 1 december directeur-generaal Milieu en Internationaal bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Hij volgt Bernard Ter Haar op, die 36

Per 1 december wordt Erik Akerboom de nieuwe secretarisgeneraal van het ministerie van Defensie. Hij vervangt secretarisgeneraal Ton Annink die per 1 oktober aan de slag ging als secretaris-generaal van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Erik van Engelen wordt per 1 maart de nieuwe directeur van uneto-vni, ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel. Hij volgt Titia Siertsema op die per 1 januari voorzitter van de ­vereniging wordt. uneto-vni

t-mobile

Per 1 januari is Brian Stout de nieuwe B2B director van T-Mobile Netherlands. In deze functie treedt hij toe tot de directie van T-Mobile Nederland en is hij verantwoordelijk voor de zakelijke markt en wholesale.

Kees Jan Mourik volgt per 1 januari zijn vader Kees Mourik op als voorzitter van de raad van bestuur van Joh. Mourik & Co Holding.

directeur van adviesbureau Mercer Nederland.

Ronald Luijckx stapt per 1 januari op als operationeel directeur van facilitair contact center snt Nederland. Ronald van Schijndel volgt hem op als coo.

Sjirk Kuijper en Rinder Sekeris vormen vanaf 15 maart de tweehoofdige directie van het Nederlands Dagblad. Zij volgen Peter Bergwerff op, die tot zijn pensioen in 2015 als redacteur werkzaam blijft.

Marc van der Linden is per 1 december benoemd tot lid van de raad van bestuur van Eneco. Hij volgt Jurriaan Ruys op, die deze functie ad interim bekleedde.

Per 1 januari is Bernd Taselaar benoemd tot algemeen directeur van exin Holding. Hij volgt Michiel van der Lande op, die dan met prepensioen gaat.

Jaap Maljers en René Middelweerd zijn gekozen tot nieuwe bestuursleden van Zelfstandige Klinieken Nederland (zkn). Maljers is mede-eigenaar van Bergman Clinics, een van de oorspronkelijke oprichters van zkn. Middelweerd is kno-arts.

Na ruim twintig jaar directeur van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging te zijn geweest, is Henk Oderkerk 1 december met pensioen gegaan.

Tijdens zijn afscheidsbijeenkomst werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Per 1 januari wordt Oostenrijker Marcus Breyer de nieuwe directeur-generaal van de Europese werkgeversorganisatie BusinessEurope. Hij volgt Philippe de Buck op, die na tien jaar afscheid neemt van de organisatie. christian jungwirth

directeur-generaal Participatie en Inkomenswaarborg is geworden bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Marcus Breyer

Marco Keim is voorgedragen als nieuwe voorzitter van het Verbond van Verzekeraars.

Hij is directievoorzitter van ­aegon Nederland en lid van het Verbondsbestuur. Keim is beoogd opvolger van Ronald Latenstein, die deel uit blijft maken van het Verbondsbestuur.

nieuw ­bestuurslid vno-ncw Edwin van den Berghen, directeur Dethon en penningmeester van vhg Branchevereniging voor ondernemers in het groen, is per 26 november lid van het algemeen bestuur van vno-ncw. Hij is lid namens vhg en volgt Bert Gijsberts op. dethon

Benne van Popta (Pensioen­ federatie) volgt per 1 januari Maarten Dijkshoorn op als voorzitter van de raad van advies van Pensioen Bestuur & Management.

Dijkshoorn blijft lid van de raad van advies. René Maatman (De Brauw Blackstone Westbroek) en Arthur van der Wal (azl) treden toe tot de raad van advies.

Erik van Engelen

Per 1 november is Martin Meerkerk benoemd tot market leader Benelux en algemeen FORUM #23/20.12.12

Dirk-Jan Duynstee treedt per 1 december als partner toe tot de procesrechtsectie van advocatenkantoor Clifford Chance.

Edwin van den Berghen

vereniging branche

gastvrij nederland

Gastvrij Nederland speelt voor Sinterklaas

Hans Haerkens, secretaris Gastvrij Nederland, geeft PvdA-vicefractievoorzitter Mariëtte Hamer een toelichting op de petitie in aanwezigheid van Sinterklaas

Vijftigduizend extra banen in 2020 voor hoog- en laagopgeleiden.

Dat is wat de Nederlandse gastvrijheidssector heeft te bieden als de economie met 1,5 procent groeit. Dit gaat niet vanzelf, staat in de petitie die de sector 4 december overhandigde aan vertegenwoordigers van de vaste Kamercommissie ez.

De petitie bevat onder meer een pleidooi om de lasten niet nodeloos te laten stijgen, zodat ondernemers de ruimte hebben om te investeren in innovatie van hun duurzame product. Ook is de sector gebaat bij een vermindering van regels en een verbetering van de kwaliteit van de resterende regels. Het zorgt volgens Gastvrij Nederland voor ruimte om te ondernemen en voor ‘welvaart en welbevinden’. De organisatie vindt dat de rijksoverheid – samen met ondernemers – meer moet investeren in de positionering en promotie van Nederland. Dit moet ertoe leiden dat buitenlandse bezoekers ons land nog beter weten te vinden en hun euro’s hier uitgeven.

Gastvrij Nederland stelt dat de sector ook oplossingen biedt voor ‘de grote maatschappelijke vraagstukken van onze tijd’, zoals bevolkingskrimp, preventie en gezondheid, duurzaamheid en het evenwicht tussen recreatie en natuur. De organisatie wil dat het Rijk samen met ondernemers, decentrale overheden en onderwijs werkt aan een gezamenlijke visie op de gastvrijheidseconomie in 2020. Het is de bedoeling dat een eerste aanzet daartoe nog in het komende jaar wordt gegeven.

In Gastvrij Nederland zijn onder meer reisbrancheorganisatie anvr, Club van Elf ­(vereniging van dagattractiebedrijven), hiswa Vereniging, Koninklijke Horeca Nederland en Koninklijk Nederlands Vervoer vertegenwoordigd. www.gastvrij-nederland.nl

37

FORUM #23/20.12.12

de prijzenkast Zielige zzp’er?

‘Ik realiseerde me voordat ik deze prijs kreeg eigenlijk niet eens dat ik zzp’er ben. Ik ben ondernemer, maakt het uit of dat met of zonder personeel is?’ Eva Hukshorn is informal investor en werd onlangs benoemd tot zzpondernemer van het jaar. Met privégeld investeert ze in startups en het mkb. Ze ondersteunt die bedrijven verder op strategisch vlak, neemt deel in het management of speelt een rol in de raad van advies. efactor bijvoorbeeld, waar ze bij het management betrokken is, gaat binnenkort naar de Amerikaanse beurs.

‘Ik heb een goed beroep om te laten zien dat zzp’ers niet zielig zijn en hulp nodig hebben. Er komt steeds meer betutteling van politiek en instanties er om heen. Bijna alle ondernemers beginnen zonder personeel. Veel winkeliers hebben ook geen personeel. Endemol is groot geworden door zzp’ers. Er zijn volgens mij maar twee soorten mensen: werkgevers en werknemers. De bottom line moet zijn: Waar ligt de verantwoordelijkheid voor je paycheck?’

en verder vielen onlangs ook nog in de prijzen…

Het samenwerkingsverband van roc Nijmegen en roc Twente is met het project het BedrijfsCompetentie­ Centrum (bcc) voor mobiliteit en logistiek tijdens het Innovatiecongres in Amersfoort uitgeroepen tot winnaar van de Nationale Innovatieprijs Beroepsonderwijs 2012 (nipb).

Hellebrekers Technieken uit Nunspeet werd 4 december winnaar van de Veluwse Innovatieprijs 2012. De prijs is een initiatief van vno-ncw Noord-Veluwe en het Veluws Centrum voor Technologie (vct), die samen de handen ineen hebben geslagen om innovatie te belonen in economisch zware tijden.

Directeur Annemieke Lantink van De Nieuwe Zorg Thuis is door de Federatie Zakenvrouwen op zaterdag 1 december onderscheiden als mkb-ondernemer van het jaar 2012.

vereniging branche

zkn, de brancheorganisatie van zelfstandige klinieken, vindt dat het kabinet onvoldoende duidelijk maakt hoe ruimte geboden gaat worden voor nieuwe aanbieders op de zorgmarkt. De zin in het regeerakkoord dat er voldoende ruimte blijft, vindt de brancheorganisatie onvoldoende. Zij roept het kabinet op om zo snel mogelijk met een concreet plan van aanpak te komen. Nieuwe zorgaanbieders zorgen voor veel innovatie, die leidt tot hogere kwaliteit en lagere kosten. De noodzaak voor meer duidelijkheid is hoog omdat het kabinet de restitutie in de basisverzekering wil schrappen. Daarna kunnen patiënten niet meer naar nieuwe zorgaanbieders die niet gecontracteerd zijn. www.zkn.nl

Willem-Alexander opent onderzoeklocatie Pivot Park robin utrecht/anp

zorgmarkt op slot?

Kroonprins Willem-Alexander opende 4 december Pivot Park, dat is voortgekomen uit het voormalige onderzoekscentrum van msd-dochter Organon. Op het park zijn 23 bedrijven gevestigd. De faciliteiten en diensten van deze bedrijven bestaan vooral uit biologische en chemische laboratoria. Verder is er op het terrein een farmaceutische proeffabriek. Op Pivot Park werken bedrijfsleven, wetenschap en overheid samen.

Twee dagen eerder opende staatssecretaris Weekers van Financiën in Leiden de nieuwbouw van

Meer dan twintig farmaceutische bedrijven hebben een waarschuwing gekregen van de Inspectie voor de Gezondheidszorg, maar begrijpen niet waarom.

Afgelopen jaar deed de Inspectie onderzoek naar adviesraden van farmaceutische bedrijven. Daarin zitten onder meer artsen die de bedrijven adviseren over het omgaan met – veelal nieuwe – geneesmiddelen. Die zeggen te hebben gehandeld in lijn met de werkafspraken tussen de Inspectie en de Stichting Code Geneesmiddelenreclame. Als de Inspectie de normen vooraf duidelijk had gemaakt, was daarnaar gehandeld, aldus Nefarma. www.nefarma.nl

het Japanse farmaceutische bedrijf Astellas. Hij deed dat samen met de Japanse ambassadeur in Nederland, de ceo van Astellas en de hoogste man verantwoordelijk voor onderzoek en ontwikkeling van het concern.

www.nefarma.nl

Handel centraal tijdens ontmoeting met Turkse vicepremier jeroen poortvliet

kritiek op inspectie gezondheidszorg

De viering van 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en Turkije is dinsdag 11 december officieel afgesloten. Speciaal daarvoor kwam de Turkse vicepremier Ali Babacan naar Nederland. Hij ontmoette premier Rutte voor een overleg. En voerde gesprekken met ceo’s van bedrijven als ihcmerwerde, kpmg, Rabobank, Randstad, Royal Haskoning, Shell, VanDrie Group, Van Oord en vopak over hun plannen in Turkije. Ook de plaatsvervangend directeur-generaal van Buitenlandse Zaken, Marten van den Berg (midden foto) en Eli Lenaars (ing, links op de foto) namens werkgeversorganisatie vno-ncw, waren bij het rondetafelgesprek aanwezig.

De economische vooruitzichten voor Turkije zijn de komende jaren veelbelovend en Nederland is een belangrijke handelspartner en investeerder in het land. Tijdens het gesprek kwamen onder andere nieuwe infrastructuurprojecten, nieuwe wetgeving, de hervorming van de landbouw en energiewinning aan de orde.

38

FORUM #23/20.12.12

vereniging branche

Uitgevers maken het piraten steeds moeilijker

Beeuwke Keijzer,

In opdracht van de Nederlandse boekuitgevers verenigd in de gau gaat Stichting Brein vanaf 1 januari websites doorzoeken op boeken die illegaal op het web zijn geplaatst. Het is de bedoeling dat deze ‘foute boeken’ meteen worden verwijderd.

directeur Federatie Goud en Zilver

Het Centraal Boekhuis heeft inmiddels alle leverbare Nederlandstalige titels – ongeveer tachtigduizend – verstrekt aan Brein. En het is aan onderzoeksbureau GfK om wekelijks de nieuw verschenen titels aan te leveren.

Hoe groot het probleem van piraterij is, blijft ongewis, maar Brein maakt het steeds moeilijker, stelt Martijn David, algemeen secretaris van de gau, onderdeel van het Nederlands Uitgevers Verbond (nuv). ‘We zijn nu niet alleen reactief bezig, maar ook proactief.’ Hij beseft dat de strijd tegen sites die illegale waar aanbieden nog lang niet is gestreden. Toch ziet hij het niet als een achterhoedegevecht. ‘Je moet ertegen blijven strijden.’

Directeur Tim Kuik van Brein, de organisatie die zich bezighoudt met de bescherming van de rechten van de Nederlandse entertainmentindustrie, houdt de piraterij rond boeken al langer in de gaten. Volgens hem is de omvang van het probleem fors. ‘Uit onderzoek blijkt dat verreweg de meeste consumenten nog papieren boeken kopen. Maar de digitale markt groeit en deze is voor ongeveer de helft illegaal. Mensen die eenmaal de weg naar gratis illegaal hebben gevonden, komen in de verleiding om daar steeds vaker gebruik van te maken. Het is dus goed om de vindbaarheid van illegaal aanbod zoveel mogelijk te belemmeren.’ www.nuv.nl

Een wakker landelijk dagblad kopte begin deze maand: ‘Federatie Goud en Zilver roept op tot boycot Postnl’.

Welnee, zegt Beeuwke Keijzer, directeur van de federatie. ‘Ik heb onze achterban alleen geadviseerd om goed af te wegen of ze zaken via de post of een pakketservice versturen.’

Wat is er aan de hand met de post?

‘Juweliers merken steeds vaker dat pakketjes verdwijnen die ze aangetekend versturen. De waarde wordt dan wel vergoed door de verzekering, maar vaak gaat het om de trouwring of een ketting van oma en andere zaken waar emotionele waarde aan hangt. Postnl heeft eerst nog geprobeerd om de zaak te bagatelliseren, maar we hebben nu heel goed overleg. Ze zijn druk bezig om uit te zoeken waar het lek zit.’

giovanni smulders

optimistisch 2013?

Een verbetering van de economische situatie, zou het er in 2013 dan toch eindelijk van komen? vno-ncw en mkb-Nederland houden de moed er in, getuige de nieuwjaarsboodschap die sinds kort de Malietoren siert.

39

federatie goud en zilver

even bellen met…

Waarom sturen juweliers in vredes­ naam kostbare zaken over de post?

‘Mensen komen met sieraden die gerepareerd of aangepast moeten worden.

Die moeten bijvoorbeeld naar een goudsmid. Natuurlijk kunnen juweliers dat allemaal persoonlijk langsbrengen.

Ik kan mijn post ook wel zelf bezorgen, maar we hebben in Nederland een postbedrijf waarvan je mag aannemen dat die zijn werk goed doet. Het gaat om aangetekende zendingen en onze achterban heeft al lang geleerd dat je er niet op moet zetten dat het gaat om sieraden die juwelier A naar goudsmid B stuurt. Op het oog is het een zending van persoon A naar persoon B.’

FORUM #23/20.12.12

Klinkt toch alsof u uw achterban afraadt om Postnl te gebruiken.

Dat is dicht bij een boycot.

‘Zeker niet. Ik heb gezegd dat ze goed moeten overwegen om gebruik te maken van een andere dienst zolang Postnl nog niet klaar is met het onderzoek. Bij boycotten wil je een bedrijf straffen, dat wil ik niet. Postnl werkt volgens mij heel hard om uit te zoeken waarom er zoveel pakketjes verdwijnen.’

Wat moet er bij Postnl gebeuren, denkt u?

‘Daar ga ik echt niets over zeggen. De post kan goed zelf de eigen organisatie tegen het licht houden. Ik zou het ook heel vervelend vinden als zij zouden zeggen hoe wij onze zaken aan moeten pakken.’ www.fgz.nl

koen van weel/anp

vereniging regio

Ondernemers en onderwijsinstellingen gaan vier hotspots ontwikkelen voor energie-technisch onderwijs. Het ministerie van ez heeft 461.000 euro toegezegd. Dit is het eerste deel van het geld voor de Green Deal die het Rijk in oktober 2011 met NoordNederland af sloot.

De uitkering betekent dat Energy College voor 2012 en 2013 aan de slag kan met de ontwikkeling van energiegerelateerd mbo-onderwijs. Het Energy College is het mbo-cluster binnen de Energy Academy Europe en is volgens vno-ncw Noord van belang voor de verankering van kennis op energiegebied. In

het Energy College werken aoc’s, roc’s, bedrijven en overheden uit het Noorden samen om jongeren op basis van de marktvraag op te leiden en professionals bij te scholen tot bekwame vakmensen.

Overheid, onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven investeren ruim 1,5 miljoen euro in Energy College. Drents Gedeputeerde Tanja Klip-Martin: ‘Deze middelen dragen er aan bij dat de energiesector in de regio kan blijven groeien. Binnen die sector is behoefte aan goedgeschoolde arbeidskrachten die het innovatievermogen van de regio vergroten.’ Er komen hotspots in Emmen, Groningen, Leeuwarden en Delfzijl. www.vno-ncwnoord.nl

Noorden zet in op energietechnisch onderwijs

Koninklijke opening Hanzelijn Sinds 9 december is er een spoorverbinding tussen Zwolle en Lelystad. Daarmee is de regio voorzien van een logisch sluitend spoornet met nieuwe stations in onder meer Kampen en Dronten. De lijn werd drie dagen eerder geopend door Koningin Beatrix, die het traject aflegde in de koninklijke trein.

‘Grondstoffen veiligstellen voor de industrie’

De opening van de Hanzelijn was ook aanleiding voor het organiseren van een congres de Nieuwe Hanze.

marijke olsthoorn

Dat werd 12 december gehouden in Zwolle. Welke kansen biedt de Hanzelijn de regio op gebied van bestuur, economie, wetenschap en cultuur? Sprekers waren onder meer vno-ncw-voorzitter Bernard Wientjes en Paul Nijhof, ceo van Wehkamp.nl.

snel blankenburg­ tunnel aanleggen

Jaime de Bourbon de Parme, zoon van prinses Irene, neemt nog even zijn gegevens door met Pim Kraan van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Naast hem Jaap Jelle Feenstra van de Haven Rotterdam. In de Malietoren, het kantoor van vno-ncw in Den Haag, kwam woensdag 12 december een gezelschap ondernemers, vertegenwoordigers van ministeries en van onderzoeksinstellingen bij elkaar. Ze spraken over het belang van een nationaal grondstoffenbeleid nu het steeds moeilijker wordt voor bedrijven om aan grondstoffen als metalen te komen. Er was ook een afvaardiging uit Duitsland, waar een dergelijk beleid al concreter wordt vormgegeven. De twee dagen daarop werd in Rotterdam in breder verband gepraat over grondstoffenbeleid.

40

FORUM #23/20.12.12

Bedrijfslevenorganisaties in Zuid-Holland willen dat minister Schultz zo snel mogelijk een besluit neemt over de aanleg van de Blankenburgtunnel bij Rotterdam. De organisaties willen geen herhaling van de decennialang durende soap rond de A4 Midden-Delfland. tln, evo, Deltalinqs, vno-ncw West en mkb Rotterdam zien de Blankenburgtunnel als nieuwe westelijke oeververbinding bij Rotterdam, als een logische en essentiële stap om de verkeersproblemen in de regio aan te pakken.

Onderzoeken hebben aangetoond dat deze tunnel voor de meeste verkeerswinst tegen de laagst mogelijke kosten zorgt. www.vno-ncwwest.nl

vereniging duurzaam

awvn: ‘Energielabel leidend bij groen leasen’

Slimmer werken aan veilige dijken

Bij de invoering van milieuvriendelijke maatregelen in leaseregelingen laten bedrijven zich vooral leiden door energielabels. Dat blijkt uit onderzoek van werk­geversvereniging awvn naar de vergroening van regelingen voor de auto van de zaak.

Veilige dijken en een betere afweging van kosten. Dat is het doel van het convenant Kabels en leidingen in waterkeringen, dat de Waterschappen en het Platform Netbeheerders op 11 december hebben getekend. Door een betere samenwerking kan ook de overlast worden verminderd.

Steeds meer bedrijven proberen hun leaseregeling milieuvriendelijker te maken. Ze laten zich daarbij vooral leiden door de energielabels die door de overheid zijn ingevoerd. Bijna de helft van de bedrijven heeft zo’n beperking van de keuze al opgenomen in zijn regeling, ruim een kwart denkt dat te gaan doen.

Ander overheidsbeleid op dit terrein maakt op werkgevers weinig indruk. Zo zien er maar weinig wat in de (in Europees verband afgesproken) stimuleringsmaatregelen voor alternatieve brandstoffen als biodiesel. Als er al wordt gekozen voor een alternatieve brandstof, dan is dat vrijwel altijd aardgas.

Het vergroenen van de leaseregeling is voor veel bedrijven onderdeel van een pakket maatregelen om de milieubelasting door die bedrijven te verminderen. Ze zeggen dit vooral te doen omdat ze maatschappelijk verantwoord willen ondernemen. Maar ook aspecten als lagere kosten spelen een belangrijke rol. www.awvn.nl

Werkzaamheden aan dijken, zoals dijkverzwaring, hebben gevolgen voor onder meer de water- en gasleidingen en stroomkabels die in die dijken liggen. Een intensievere samenwerking van Waterschappen en netbeheerders moet ervoor zorgen dat de dijken veilig blijven en geen onnodige uitgaven voor de verlegging van kabels en leidingen nodig zijn. Bovendien kan zo de overlast voor dijkbewoners worden beperkt. Volgens de convenantpartners valt er op diverse vlakken winst te behalen.

Onder meer op het gebied van kennis- en informatie-uitwisseling. www.netbeheernederland.nl

Bierbrouwer Bavaria stapt over op boot

Tot voor kort zorgde de binnenvaart alleen voor een deel van de aanvoer van grondstoffen en 20- en 40-voets deep sea containers. In de nieuwe situatie zullen ook de 45 voets short sea containers afkomstig van Bavaria per binnenvaartschip worden vervoerd. Daarmee haalt de brouwer per jaar veertienhonderd extra containers van de wegen tussen Lieshout en Rotterdam. De stap levert Bavaria een reductie van de co2-uitstoot op van 28 procent.

Een dag voordat Bavaria met z’n plannen naar buiten kwam, had Heinz al bekendgemaakt dat het tienduizend ritten verplaatst naar de binnenvaart.

41

studio dod

Met het aan boord stappen van twee Bavaria babes markeerde Bavaria het overhevelen van een deel van het vervoer naar de binnenvaart. De Brabantse bier­­brouwer is het tweede bedrijf dat de boot kiest voor het transport van eind­producten.

De producten van Bavaria gaan samen met die van Mars in één schip richting Rotterdamse haven. Er komt een dagelijkse afvaart. De dienst zorgt voor doorstroming binnen de productieafdeling, beperking van de voorraden en daardoor een verlaging van de opslagkosten.

Bavaria is in de ontwikkeling van de plannen voor transport over water begeleid door het Bureau Voorlichting Binnenvaart.

Het bureau biedt bedrijven in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu op maat gemaakte logistieke binnenvaartadviezen. www.schuttevaer.nl FORUM #23/20.12.12

‘Zet in op ver­groening gebouwen’ Een handreiking aan de bouwsector om ook in Nederland serieus werk te maken van de vergroening van gebouwen. Zo betitelt de branchevereniging van groenvoorzieners vhg het rapport Technische eigenschappen van groene daken dat deze maand is gepresenteerd.

In het rapport zet de tu Eindhoven de voordelen van groene daken en gevels op een rij in voor de bouwwereld toegankelijke bewoordingen.

Het rapport biedt onder meer handvatten om eenvoudiger de besparingen te berekenen van dergelijke daken en gevels in de exploitatiekosten van gebouwen. De branchevereniging van ondernemers in het groen, vhg, hoopt op die manier de bouwwereld te stimuleren om meer groene daken en gevels toe te passen. Want volgens de organisatie bieden deze legio voordelen. www.vhg.org

portret

heleen sonnenberg

‘ik schaam me nergens voor’ Ze is aanstekelijk enthousiast, alles is leuk.

Heleen Sonnenberg (42) is directeur van familiebedrijf Weduwe Joustra & Zn. De zesde generatie en de tweede vrouw in een bedrijf dat al bijna 150 jaar bestaat.

‘Soms is het doodeng.’

Tekst: Jiska Vijselaar | Foto’s: Jeroen Poortvliet

De bel klingelt gezellig. Als de deur opengaat van de winkel en distilleerderij van Weduwe Joustra & Zn. ademt alles geschiedenis. Midden in de Sneker binnenstad zit het bedrijf al bijna 150 jaar precies op de plek waar de weduwe ooit begon. Water kabbelt voor de deur, de Friese vlag aan de gevel. Binnen is nooit iets veranderd. Alleen een paar foto’s met bekende Nederlanders die de winkel bezochten, zijn toegevoegd.

Prins Bernard, Hans Wiegel, dat soort mensen. Links de toonbank, rechts staan wijn, Beerenburg en likeuren uitgestald, in het midden het drankorgel waar je vroeger als klant je eigen kruikje Beerenburg kon vullen. Erachter – waar eens de woonkamer van het gezin Joustra was – is nu een kantoor. Daar hangt een schilderij van de weduwe. Ze kijkt de bezoeker streng aan vanuit een donkere lijst.

‘Naarmate ik ouder word, is mijn verbondenheid met haar steeds groter’, zegt Heleen Sonnenberg. Zij is de zesde generatie in het bedrijf.

Andere achternaam, zelfde familie. ‘Typisch hè, vroeger had ik niets met die geschiedenis. Stom, saai en de weduwe een oude oma. Nu is ze een waardevolle vrouw voor me.’ Even kijkt ze naar de vrouw in de lijst en zegt dan zacht: ‘Ze waakt over me. Dat geloof ik echt. Zij heeft zo moeten knokken om dit allemaal voor elkaar te krijgen. Niet uit hobby, maar omdat ze geen keuze had.’ Veertig was de weduwe bij de start in 1864. Na het overlijden van haar man bleef Anjenette Joustra alleen achter met winkel, wijnhandel en vier jonge kinderen. Ze zette de zaak voort, maar verlegde het accent van de handel in wijn naar het distilleren van Beerenburg. Een Fries kruidenbitter, dat eigenlijk uit Amsterdam komt. ‘Hoe had ze anders aan geld moeten komen en haar kinderen kunnen voeden?’ Sonnenberg wijst omhoog: ‘Ongetwijfeld kijkt ze nog vanaf een wolkje mee.’

En dan hoopt u dat ze trots is?

‘Ja, over het feit dat wat met haar is begonnen nog steeds bestaat. Dat heeft ze niet verwacht, denk ik. Zij heeft dit niet opgebouwd voor de generaties na haar, maar om zelf te overleven. En stiekem hoop ik dat ze het leuk vindt dat er weer een vrouw aan het roer staat.’

42

FORUM #23/20.12.12

In het hartje van Sneek en net om de hoek bij de Weduwe Joustra staat de Waterpoort. Voor Heleen Sonnenberg staat het symbool voor ‘thuis’. ‘Ik word altijd blij als ik de poort weer zie’ 43

#23/20.12.12

portret

U zult maar de generatie zijn die de zaak failliet laat gaan.

‘Kippenvel. Aan de ene kant is het heel bijzonder en mooi dat je het familiebedrijf voortzet, dat er nog negen mensen van leven. Maar het is ook doodeng. Soms houd ik mijn adem in: gaan we het wel redden?

Ik moet de boel wel draaiende houden. Dat is een heel spel waarmee ik constant bezig ben.’

Wat was het moment dat u uw adem inhield en dacht: ‘Dit kan ook zomaar mis gaan’?

‘Ik weet nog goed dat een jaar of tien geleden de accijns op drank enorm omhoog ging. De handel stortte echt volledig in. Een douanecontroleur die hier langskwam, maakte een opmerking tegen me: ‘Nou, in de tijd met je vader waren het heel andere cijfers.’ Het was als een grapje bedoeld, maar ik dacht echt: ‘Oh nee, daar gaan we.’ Uiteindelijk is het allemaal goed gekomen, maar nu maken we weer spannende tijden door. Het lijkt erop dat we al met al toch nog een prima jaar gaan draaien, alleen daar had ik twee drie maanden geleden nog wel even zorgen over.’

Want het bedrijf moet behouden worden voor de volgende generatie?

‘Jazeker. Helaas heb ik zelf geen kinderen, maar ik hoop dat een van de kinderen van mijn broer hiermee door wil.’

Met grote stappen beent Sonnenberg door de winkel heen. Een smalle gang waar dozen drank staan opgestapeld tegen de wand leidt naar de bijkeuken. Dan dwars door de tuin op weg naar de distilleerderij.

Onderweg praat ze aan een stuk door. Alsof je een geluidsopname versneld vooruit draait, maar dan zonder de vervorming van de stem. Ze zwiept de deur open, maakt een praatje met de man die aan de bottellijn staat. Even verderop staan twee vrouwen met de hand beugeldop44

FORUM #23/20.12.12

pen op kruiken te drukken. Hier de ketels, daar de kruiden, overal uitleg bij. Pas helemaal achterin komt ze even tot ‘rust’. Daar staat Beerenburg in houten wijnvaten te rijpen tot Frysk Superieur Oerâlde Bearenboarch (vijf jaar) en Xtra Oergriselikâld (tien jaar). Vijf ervan zijn speciaal bedoeld voor het jubileumjaar als de Weduwe Joustra 150 jaar bestaat. Sonnenberg: ‘Zo spannend wat er dan uit die vaten komt.

Of het goed smaakt. Maar tot nu toe hebben we er steeds iets moois uit gehaald.’ Het zijn maar twee voorbeelden van de vernieuwingen die Sonnenberg doorvoerde. Ze voegde ook likeuren toe aan het assortiment, opende een museum, een proeflokaal, vernieuwde de bottellijn, en deed andere investeringen. ‘Ja, ik pak het anders aan dan mijn vader.’

Dat zal wel eens knallen.

‘Vorige week nog in de keuken bij mijn ouders. Ik zie mijn moeder er dan hoofdschuddend tussen zitten van ‘oh daar gaan we weer’. We botsen soms flink, mijn vader en ik, maar we zijn nog nooit met ruzie uit elkaar gegaan. Ik moet zeggen, juist het feit dat we het soms totaal oneens zijn, zet me aan het denken. Zit ik er naast? Wil ik te graag mijn zin doordrijven?’

En dan luistert u braaf naar hem?

Lachend: ‘Nou nee. Sonnenbergen zijn behoorlijk eigenwijs, ik ook.

Als ik heb bedacht: zo gaan we het doen, dan doen we het ook zo. Maar eerlijk is eerlijk, ik doe soms toch wat met zijn kritiek. Ik wil wel graag leren van anderen.’

Ze bruist van het enthousiasme, loopt zomaar weg midden in een zin om iets te pakken dat ze wil laten zien. In haar werkkamer op de zolder is het gezellig rommelig. Overal mappen, er ligt van alles op de grond.

Proeven voor etiketten, notities, geeltjes. En alles wat ze doet is leuk, leuk, leuk, zegt ze.

Er zal toch wel eens iets tegenvallen?

‘Natuurlijk. Ik heb artrose in mijn handen en mijn voeten. Heb ik sinds mijn 36ste en ik kom mezelf wekelijks tegen. Met mijn karakter en mijn levensstijl is het gewoon lastig. Maar ik doe het allemaal maar wel mooi in mijn eentje. Ik ben 42 en ik heb een prachtig leven. Niet alles loopt nu eenmaal zoals je wilt. Dat is toch geen reden om te mopperen? Het vormt je.’

Drie stellingen Een crisis is goed voor de drankhandel ‘Er wordt gezegd dat mensen in een crisis sneller naar de fles grijpen. Maar dat is wel het laatste dat ik wil. Onze verkoop blijft stabiel, ook omdat onze producten meer voor levensgenieters zijn.’

In welk opzicht?

‘Ik ben me meer bewust geworden van wie ik ben en wat ik wil. Wat ik belangrijk vind in mijn leven. Nou dit dus. Dit bedrijf, de geschiedenis waar ik onderdeel van ben, mijn sociale leven, mijn familie. Het hele pakket. En de nare ervaringen die stop ik in een potje. Dekseltje erop, etiketje en hop in de kast. Af en toe mag ik er best naar kijken, maar die deksel gaat er niet meer vanaf. Het heeft me gemaakt tot wie ik ben en verder wil ik me vooral aan de positieve ervaringen vasthouden.’

Wie zijn geschiedenis niet kent, doet hem over ‘Dat is zo, denk ik. Je historie is enorm belangrijk. Het is onderdeel van wie je bent. Heb er respect voor, leer ervan en behoud het goede.’

Waar schaamt u zich voor?

‘Ik schaam me nergens voor.’ Ze zegt het met een grijns, dan serieus.

‘Natuurlijk, ik heb in mijn leven fouten gemaakt waarvoor ik de prijs heb moeten betalen. Soms letterlijk.’

Met positief zijn houd je je staande?

‘Ja, misschien wel. Alle mooie dingen die me zijn overkomen, hebben ervoor gezorgd dat ik hier zit. Dat ik me heb kunnen ontwikkelen, dat dit bedrijf nog bestaat, dat mijn mensen zich hebben kunnen ontwikkelen. Dat is toch geweldig. Daarom ben ik niet snel chagrijnig of in de put. Dat lost ook niets op, vind ik.’

Is dat trots?

‘Misschien wel ja. En een flinke dosis koppigheid. Ik ben niet zo lang geleden wezen skiën. Niet de slimste sport als je artrose hebt, maar ik wilde het gewoon nog een keer meemaken. Iedereen zei: ‘Je maakt jezelf kapot’, maar ik zag dat anders. Het maakt me blij zo’n week in de sneeuw. Tuurlijk, achteraf heb ik er de rekening voor gekregen. Nou ja, dat weet ik dan ook weer. Volgende keer moet ik het iets rustiger aan doen. Dat zijn keuzes.’ Ze kijkt alsof ze iets ondeugends heeft gedaan: ‘Ik heb echt de week van mijn leven gehad. Dat neemt niemand me meer af.’

En dan heb je geen medelijden met jezelf.

‘Nee, ik ben vrij hard voor mezelf, leg de lat altijd hoog. Dat wil ik ook, want het zorgt ervoor dat ik er alles aan doe om bijvoorbeeld dit bedrijf voor de toekomst veilig te stellen. Dat ik steeds nieuwe plannen blijf bedenken. Dat ik zo gedreven ben.’

Gedreven om wat te doen? Te laten zien aan uw vader dat u het kunt?

‘Dat speelt wel een rol ja. Ik wil bewijzen dat ik het kan. Soms is het eng te beseffen dat de Weduwe Joustra zo aan mij hangt. Dat ik de Weduwe Joustra ben en Heleen Sonnenberg de Weduwe. Ik ben er trots op, maar het maakt me ook kwetsbaar.’  45

#23/20.12.12

Sc Heerenveen wordt kampioen ‘Ik ga graag met mijn vader naar een wedstrijd van Heerenveen. Maar kampioen? Dat zit er helaas niet in dit seizoen.’

heleen sonnenberg 1970 Geboren in Sneek 1982 rsg Sneek, havo 1989 Management, Schoevers Den Haag 1990 Accountmanagement, Schoevers Den Haag 1991 Pr-functionaris Stichting Uitpost, Den Haag 1992 In dienst van Weduwe Joustra 2002 Directeur Weduwe Joustra

overlevers Overlevers, doorzetters, bedrijven die na jaren nog steeds bestaan. Nederland telt er vele.

Deze rubriek blikt terug in de geschiedenis van Nederlandse bedrijven.

Jac. Vegter opgericht in 1874 wat Banketfabriek

Het zijn de donkere dagen voor kerst. Er wordt hard gewerkt in de banketfabriek van Vegter om de nieuwjaarrolletjes op tijd klaar te krijgen. De dunne wafeltjes worden direct na het bakken om een cilinder gerold om zo hun vorm te krijgen. Meestal worden ze samen met knijpertjes, of kniepertjes, gegeten. Kleine platte wafeltjes. Het knijpertje staat voor het oude jaar, dat zich als een boekrol heeft ontvouwd. Het rolletje symboliseert het nieuwe jaar dat al zijn geheimen nog in zich heeft. Het eten van de wafeltjes is een eeuwenoude traditie.

Voorzichtig pakken de vrouwen de rolletjes in vierkante doosjes. Ze hebben een smetteloos wit schort aan. Mutsje op het hoofd, want haren tussen de rolletjes worden niet op prijs gesteld. De vrouwen lachen geheimzinnig.

Zouden zij al stiekem een kijkje in het nieuwe jaar hebben genomen?  Tekst: Marcia Timmermans Foto: Vegter, ± 1960

Colofon Forum is het tweewekelijkse opinieblad van ondernemingsorganisatie vno-ncw. vno-ncw vertegenwoordigt samen met de aangesloten 160 brancheorganisaties en vijf regionale verenigingen in totaal 115.000 ondernemingen. vno-ncw wordt in de regio vertegenwoordigd door: vno-ncw Noord, vno-ncw Midden, vno-ncw West, de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (bzw) en de Limburgse Werkgevers Vereniging (lwv). Voor managers tot veertig jaar is er Jong Management.

Redactieadres Bezuidenhoutseweg 12, 2594 AV Den Haag, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag, telefoon: 070 - 3490 165, e-mail: forum@vno-ncw.nl Forum op internet www.vno-ncw.nl Redactie Karin Bojorge (hoofdredacteur), Jiska Vijselaar (eindredacteur), Marcia Timmermans (bureauredacteur), Walter Devenijns, Remko Ebbers, Miran de Groot, Frank den Hoed, Paul Scheer

46

Correspondenten Jeroen Ansink (Verenigde Staten), Henk Hirs (Hongarije), Maaike Homan (Spanje), Olaf Koens (Rusland), Maurits Kuypers (Duitsland), Michel Maas (Indonesië), Miriam Mannak (Zuid-Afrika), Joost van Mierlo (Verenigd Koninkrijk), Hans Moleman (België), Frank Renout (Frankrijk), Petra Sjouwerman (Denemarken), Judith Stalpers (Japan), Remko Tanis (China), Edwin Timmer (Mexico), Maarten Veeger (Italië) Aan dit nummer werkten mee: Alfred van Delft, Susanne van Dijk, Gertrud van Erp, Thomas Grosfeld, René Klawer

e-mail: steeg@vno-ncw.nl. Opzegging van het lidmaatschap van vno-ncw moet vóór 1 september van een jaar worden gedaan. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van datzelfde jaar. De schriftelijke opzegging kan worden gericht aan Rita ter Steeg, coördinator lidmaatschapszaken vno-ncw, Postbus 93002, 2509 AA Den Haag.

Vormgeving Concept, basisontwerp en vormgeving: Link Design, Amsterdam Cover Foto: Tom Walker/Getty Images

Abonnementen en adreswijzigingen Sander Kok, telefoon: 070 - 3490 336, e-mail: kok@vno-ncw.nl, issn 1384 - 2102.

Forum wordt gericht – kosteloos – toegezonden aan een groot aantal Nederlandse ondernemingen, organisaties en particulieren. Betaalde abonnementen kosten € 45 per jaar exclusief btw. Opzegging van een kosteloos abonnement kan per direct, van een betaald abonnement per 1 januari.

Hiervoor geldt geen opzeggingstermijn.

Informatie over het lidmaatschap van vno-ncw Informatie bij Rita ter Steeg, telefoon: 070 - 3490 351,

FORUM #23/20.12.12

Drukwerk Em. de Jong bv, Visweg 8, Postbus 8, 5110 AA Baarle-Nassau Advertentieverkoop Van Vliet Bureau voor Media Advies, Frank Oudman, telefoon 023 5714745, e-mail: f.oudman@bureauvanvliet.com, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort

www.mvo-leiderschap.nl

AkzoNobel rekent top af op MVO-beleid Interesse in Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen?

Of er al serieus mee aan de slag en u wilt anderen motiveren dat ook te doen?

Tex Gunning (AkzoNobel)

Kijk dan op mvo-leiderschap.nl.

Op deze site geven topmensen van grote organisaties hun visie op MVO en delen ze hun ervaring, hun drive, de valkuilen, de do’s en de dont’s. De ongeveer 10 minuten durende interviews in estafettevorm bieden een uniek inzicht in de MVO-praktijk van bekende Nederlandse bedrijven.

De interviews vormen uniek werkmateriaal van ondernemers die weten waar ze over praten.

De films zijn bedoeld om ondernemers, managers, trainers en anderen te inspireren, informeren en een handvat te bieden om met MVO aan de slag te gaan. Om MVO daadwerkelijk verder te brengen.

Piet Moerland (Rabobank)

Mirjam Sijmons (ANWB)

Deelnemers: AkzoNobel - Tex Gunning FrieslandCampina - Cees ’t Hart Cosun - Robert Smith Rabobank - Piet Moerland Havenbedrijf Rotterdam - Hans Smits Eneco - Jeroen de Haas ANWB - Mirjam Sijmons Toezichthouder - Jacqueline Rijsdijk Siemens - Ab van der Touw Deloitte - Peter Bommel In de toekomst komen nog meer ondernemers aan het woord over dit onderwerp, waardoor de reeks verder zal uitgroeien.

Deze estafette-interviews zijn een initiatief van Ruben Koerhuis (producent) en Petra Pronk (journalist). Het project ‘MVO-leiderschap’ wordt niet gesponsord of gesubsidieerd. Meer over dit initiatief kunt u lezen op www.mvo-leiderschap.nl.

47

#23/20.12.12