het sein september 2010 by gerdingopmaak

In memoriam .................. Pag. 5

Succsesvolle open dag Stichting Signaalhond ................... Pag. 9

Landelijke primeur Videoloket........................Pag. 12

Buro HDS: Andere hulp aan doven ...................... Pag. 17

2010 - Jaargang 5 - nr. 4

Deelname NDE aan EK 2011 ................. Pag. 21

WWW.ZICOTV.NL

Roland Zweers in Afrika ZEVENBERGEN - Zelfs twee, tegelijkertijd gepleegde, bomaanslagen in Kampala door de Somalische terreurbeweging al-Shabaab, tijdens de finale van het WK, konden Roland Zweers niet uit zijn evenwicht brengen. De 41-jarige audicien van Zweers Hoortoestellen uit Zevenbergen was in de Oegandese hoofdstad om een grote wens van hem in vervulling te laten gaan. Hij wilde op zijn minst één keer wat goeds doen voor de wereld, zoals hijzelf zegt. Van 9 tot

17 juli verbleef de audicien daarom in Oeganda om bij vier meisjes, leerlingen van twee dovenscholen, hoortoestellen aan te meten. Over de bizarre zondag zegt hij: “We hadden met een groepje Nederlanders afgesproken om samen de WK-finale te

gaan kijken. En dan heb je ineens paniek in de tent, word je ontruimd. Dan moet je op de vlucht, in een busje de stad uit. We hebben ons echter niet echt van de kaart laten brengen, ondanks dat het iedereen emotioneel wel wat heeft gedaan.”

Stichting Dovenshoah Begin dit jaar schreef Het Sein over de Stichting Dovenshoah. Over het lot van dove Joodse mensen in de Tweede Wereldoorlog is weinig vastgelegd, ondanks dat binnen de dovengemeenschap Joodse doven een grote rol hebben gespeeld. Zo werd de eerste dovenvereniging, de Algemene Nederlandse Dovenvereniging Guyot, opgericht door dove Joden. Mede omdat het doofzijn voorop stond en staat en niet de afkomst of het geloof, is het vandaag de dag nauwelijks bekend welke invloed deze mensen hebben gehad. Voor zover bekend is Anna Vos-van Dam de enige dove Joodse overlevende van Hitlers vernietigingskampen. Documentairemaker Tom Linszen, zelf doof, heeft over haar een film gemaakt: ‘Anna’s stille strijd’. Dankzij haar horende nicht Jettie, die tevens gebarentaal sprak, wist Anna levend uit Auschwitz te komen. Op zondag 17 oktober wordt er op het Hortusplantsoen in Amsterdam een monument onthuld ter herinnering aan al die Joodse dove mensen die de nazivernietigingskampen niet overleefd hebben. Het monument is gemaakt door voormalig verzetsstrijdster en beeldhouwster Truus Menger. Het monument is tevens een vertrekpunt om het verhaal van de dove Joden voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog te vertellen en te reconstrueren. Vanwege de onthulling van het monument heeft Het Sein de Stichting Dovenshoah de ruimte gegeven om haar verhaal te vertellen en de, nu bekende, omgebrachte dove Joden ‘een naam te geven’. U kunt de bijdrage van de Stichting Dovenshoah lezen vanaf pagina vijf.

De dag na de bomaanslagen zou Zweers een aantal hoortoestellen aanmeten, maar dat ging niet door omdat een personeelslid van de school zijn zoon had verloren bij de aanslag. Ondanks de uitingen van agressie, vooral in het noorden van Oeganda, Joseph Kony en het Leger van de Heer, weet Zweers het geweld ook weer te relativeren. “Wat in het noorden speelde, speelt absoluut niet in het zuiden. Behalve dat het land arm is, kwam Oeganda redelijk geciviliseerd, binnen Afrikaanse

grenzen dan, op me over. De aanslag van 11 juli was ook niet iets van Oegandezen, dat was een Somalische islamitische aanslag in een overwegend christelijk land.” En wellicht speelde ook de overweging mee dat Oegandese soldaten een vredesmacht vormen in Somalië. Dat soort overwegingen heeft bij Roland Zweers geen rol gespeeld. Het was Anita Aarts, uit Alkmaar, die een half jaar onbetaald verlof had opgelees verder op pag. 3

SPECSAVERS LEVERT PROFESSIONELE HOORZORG VOOR EEN EERLIJKE PRIJS

Ofwel scherp geprijsde hoortoestellen met de laatste technologie die geproduceerd worden door ’s werelds marktleiders in hoortechnologie. Altijd in combinatie met hoge service en professionaliteit.

s Alle Specsavers audiciens zijn StAr geregistreerd s Specsavers als bedrijf is StAr én ISO gecertiﬁceerd s Hoortesten worden bij Specsavers alléén uitgevoerd door MBO gediplomeerde audiciens s In iedere winkel zijn hoorexperts opgeleid die de klant van informatie kunnen voorzien bij afwezigheid van de audicien s De service naar de consument is optimaal door een testperiode van 2 maanden en 5 jaar gratis nazorg

www.specsavers.nl

HOE PROFESSIONEEL IS DE HOORZORG VAN SPECSAVERS?

Het Sein - pag. 3 vervolg artikel: Roland Zweers

nomen en naar Oeganda zou vertrekken met diverse medische hulpmiddelen, zoals rolstoelen, in haar bagage. Zij klopte ook aan bij de Stichting HoorProfs, waarin meer dan 150 zelfstandige audiciens, waaronder Zweers, zich hebben verenigd, met de vraag voor hoortoestellen. “Bij de Stichting HoorProfs wisten ze dat ik op zoek was naar een goed doel”, vertelt Zweers, “ik had altijd wel iets met Afrika en zo kwam Oeganda op mijn pad.” Om het verhaal helemaal te completeren: “Vanaf de dag dat ik met mijn zaak begonnen ben, zocht ik naar iets om me voor in te zetten. In China zoekende naar een weeshuis voor meisjes die min of meer gedumpt zijn vanwege het éénkind-beleid van de Chinese regering, gekeken in India of er iets was, maar iedere keer zat er of een addertje onder het gras of kwam ik het land niet binnen. Het zoeken naar een geschikt project duurde ook enige jaren omdat ik er natuurlijk niet fulltime mee bezig ben. Toen kwam dit en omdat het altijd mijn wens was om iets met gebruikte hoortoestellen te doen, ben ik er ingesprongen.”

En ondanks de jarenlange wens werd het voor Zweers toch nog wel een sprong in het duister. De plannen lagen er al wel, maar opeens kwam alles in een stroomversnelling. Binnen anderhalve week moesten diverse zaken geregeld worden. “Toen had ik zoiets van: dan moeten we maar nieuwe hoortoestellen gaan pakken, want niet dat die kinderen een hoortoestel krijgen die het na een week weer begeven heeft.” Omdat een dergelijk besluit niet kosteloos is, besloot Zweers tot een rigoureuze oplossing. Dit jaar bestaat zijn zaak namelijk vijf jaar, het eerste lustrum. Maar in plaats van geld te besteden aan een receptie, werden de financiën in het Oegan-

dese project gestoken. Zweers communiceerde dit met KNO-artsen, fabrikanten, audiologen en anderen in de hoorbranche en respons bleef dan ook niet uit. Roland Zweers is nog enthousiast als hij er aan denkt. “Er zijn veel bedrijven die er op hebben ingehaakt. Ook omdat ik mensen gewoon mailing bleef sturen en zoveel mogelijk bedrijven erbij probeerde te betrekken. Een donor, ik kan de naam helaas niet onthullen, schonk zelfs compleet nieuwe hoortoestellen. Ze waren wel, om zo te zeggen, overjarig, maar wel helemaal nieuw. Toestellen die een paar jaar geleden nog gewoon in Nederland verkocht werden.” Daarmee zijn de hoortoestellen, batterijen, audiometer, droogsystemen, schoonmaaksetjes, alle gesponsorde spullen, nog niet in Oeganda. Gedachten aan corrupte douaneambtenaren en dure hoortoestellen die ergens bij het inchecken verdwijnen, doemden op. Maar problemen zijn er ten slotte om opgelost te worden. “Ik had een vriend, Ron de Ruiter, benaderd om met mij mee te gaan. Dat had er ook mee te maken dat ik niet zo graag alleen ging. Ron weet niks van hoortoestellen, maar werkt wel bij een groot transportbedrijf, Kuehne en Nagel, en zo kwamen we op het idee om de noodzakelijke papieren via dat bedrijf te laten lopen. Kuehne en Nagel heeft alle douanepapieren geregeld en ook de kosten voor haar rekening genomen. En mochten we toch problemen krijgen bij de Oegandese douane, dan stond er iemand van het bedrijf stand-by voor ons.” Met de spullen in de rugzak, juridisch afgedekt met douaneverklaringen, waardebepalingen en waardepapieren die in Nederland waren klaargemaakt door Kuehne en Nagel, stapte Zweers het vliegtuig uit en Oeganda in. “We kwamen vrijdags aan en zaterdags hebben we in Kampala meteen bij een van de meisjes haar apparaat aangemeten”, zegt de Zevenbergse audicien. “Toen ik zag hoe zij en de andere meisjes reageerden, had ik daar direct een goed gevoel bij.” Een grote onzekerheid, wellicht angst, overviel Zweers bij het idee dat de hoortoestellen, vanwege het geld, gewoon doorverkocht zouden worden. Daarover zijn hem verhalen bekend. “Kijk, ik had natuurlijk ook in een ander land kunnen aankloppen, waar heel anders over het horen gedacht wordt. Als je daar dan hoortoestellen aanmeet, zit je nog niet in het vliegtuig of die hoortoestellen worden al weer afgepakt, tja.” Een zucht. “Het kan best zijn dat een van die meisjes over, zeg een jaar, zegt dat ze het hoortoestel niet meer wil dragen, dat ze de stilte toch prettiger vindt, maar dat is dan haar keuze.” Een van de meisjes draagt het toestel alleen maar als ze op school is. Voor Roland Zweers een bewijs dat de school beseft dat het om noodzakelijke, maar dure hulpmiddelen gaat. “Wij weten in Nederland wel dat het niet ideaal is, dat het beter zou zijn wanneer ze haar hoortoestel altijd zou dragen, maar aan de andere kant, het feit dat de school het besef heeft dat het dure dingen zijn en dat er ook hier wellicht een kans is dat ze ze morgen niet meer heeft als ze meegegeven worden naar huis, dat

geeft voor mij aan dat de mensen er duidelijk waarde aan hechten. Het dragen van hoortoestellen wordt welhaast verplicht gesteld door de leraren. Men is er serieus mee bezig.” Goed horen betekent ook goed geïnformeerd zijn. Volgens Zweers is dat in een land met een groot Aids probleem van groot belang. Programma’s voor Aids-preventie bereiken de doven mensen erg slecht, ondanks dat gebarentaal een geaccepteerde taal is in Oeganda. Het was iets waar Zweers nooit zo bij had stilgestaan.

Hoeveel dove en slechthorende mensen het betreft, die dit soort preventieprogramma’s ontgaat, is niet geheel duidelijk. Officiële cijfers spreken van 750.000 slechthorenden en doven in het land, maar daar plaats Zweers enkele kanttekeningen bij. “Waar leg je de grens als het gaat om slechthorendheid. Wij leggen die grens bij 35 dB. Daar zeggen ze dat je slechthorend bent als je bijna niet meer kunt horen. En bijna niemand van deze groep kan er wat aan laten doen.” Een heel andere situatie dan in Nederland, waar, enigszins overdreven, gezegd kan worden dat op

elke straathoek wel een audicien te vinden is. Het voornemen is er al wel om volgend jaar weer naar Oeganda te vertrekken. De vele positieve reacties op deze reis doet bij Roland Zweers het enthousiasme alleen maar groeien. “Ik ben er redelijk van overtuigd dat als mensen hun beloften nakomen, dat we volgend jaar wel een paar weken achter elkaar daar bezig kunnen zijn met die kinderen. Mijn doel is om zoveel mogelijk audiciens te vinden die wel twee weken naar Oeganda willen; een weekje hoortoestellen aanmeten en daarna een weekje safari, of iets dergelijks.” Zweers achterliggende gedachte is om het zo te organiseren dat er een overlap is bij de audiciens om de kinderen dan over een periode van zo’n drie maanden te begeleiden en tijd te hebben om oorstukjes te slijpen en goede oormetingen te doen. De Nederlandse audicien heeft in Oeganda gemerkt dat de kwaliteit hier te lande vaak toch wel beduidend beter is dan daar, zonder de gedrevenheid van de mensen in Oeganda te willen miskennen. De volgende uitdaging ligt trouwens al weer klaar: de C.I. Een Amerikaanse KNO-arts schijnt te hebben gezegd dat hij wel een C.I. wil plaatsen, mits aanwezig. “Die krijg je niet zomaar gesponsord, hoewel ik er van overtuigd ben dat dat op de een of andere manier moet kunnen. Die Amerikaanse arts meet elk jaar toch enkele C.I.’s aan. Schijnbaar zijn er instanties die dat voor elkaar kunnen krijgen, dus waarom zou dat in Nederland ook niet kunnen.”

Gebarencafé Nijmegen Elke tweede vrijdag van de maand, van 20.00 tot 02.00 uur. Adres: Café Muk, Daalsedwarsweg 21-23, 6521 EE Nijmegen. Toegang gratis. Email: nijmegen@gebarencafe.nl

Zweers beseft ook wel dat een C.I. aanmeten heel anders is dan een hoortoestel plaatsen, maar de droom houdt aan. De Belgische pater Phil Bosmans heeft ooit eens gezegd: ‘als een droom sterft in een mens, dan sterft de mens’.

Het Sein - pag. 4

Voorlichtingsfilm schrijftolk aanvragen Nederlandse CI-gebruikers gewoon donor AMSTERDAM/HOOGEZAND - Recentelijk was er enige ophef over een Vlaamse CI-gebruiker die geen bloeddonor meer mocht zijn. Dit in verband met zijn implantaat. Uit briefwisseling tussen fabrikant Advanced Bionics en het Vlaamse Rode Kruis kwam naar voren dat het Vlaamse Rode Kruis bevreesd is voor een mogelijke overdracht van een variant van de ziekte van Creutzfeldt-Jakob. Deze variant bevindt zich in het hersenweefsel en het vlies rond de hersenen. Omdat bij een CI een chirurgische ingreep plaatsvindt binnen het schedeldak is het Vlaamse Rode Kruis bang voor een mogelijke besmetting via het instrumentarium. In Nederland is bloedbank Sanquin veel min-

der bevreesd voor een overdracht via de chirurgische instrumenten. De secretaris Medische Zaken bij Sanquin, Ed Slot, bevestigt dat er gewoon de ‘standaard bepalingen voor operaties’ wordt gehanteerd. Sanquin heeft als standpunt dat medisch instrumentaria goed gesteriliseerd worden en zodoende geen enkele risico vormen. Daardoor kunnen mensen met een CI in Nederland rustig donor blijven of worden. Dat in België donoren geweigerd worden heeft te maken met de Europese richtlijn met betrekking tot donoren. Daarin staat dat ieder land eigen beleid mag voeren over het toelaten van mensen als donor. Het kan in Nederland voorkomen dat een individuele arts de risico’s anders inschat, maar dat is dan in tegenspraak met het beleid van Sanquin.

OOSTELBEERS - Doven en slechthorenden hebben recht op een (schrijf)tolk, maar slechts een handjevol vindt de weg ernaartoe. De voorlichtingsfilm ‘Zie? Zo!’ brengt daar verandering in. De film is een initiatief van voormalig student schrijftolk Gertie van der Velden, in samenwerking met de Nederlandse Schrijftolken Vereniging (NSV). ‘Zie? Zo!’ geeft informatie over het aanvragen van een tolk, uitleg over de schrijftolk en laat tolkgebruikers aan het woord. Initiatiefneemster Gertie van der Velden las in een artikel over Tolknet dat 21.000 doven en slechthorenden recht hebben op een tolk. "Maar slechts 4.000 personen maken gebruik van deze voorziening", zegt Van der Velden. Ze hield een enquête onder 130 doven en slechthorenden. "Daaruit bleek dat de meesten niet wisten hoe ze een tolk moesten aanvragen." Aan de hand van de gegevens die zo kreeg heeft Van der Velden het script voor de film geschreven. Met behulp van vrijwilligers is de film in twee weken tijd opgenomen. In de voorlichtingsfilm komt het beroep schrijftolk aan bod. De schrijftolk is relatief onbekend binnen de tolkvoorziening. Eén op de tien Nederlanders heeft een verminderd gehoor. Het exacte aantal doven en slechthorenden is onbekend, maar groeit door onder andere het gebruik van de iPod en harde muziek in discotheken. In Nederland zijn slechts 63 gecertificeerde schrijftolken en 25 student schrijftolken. Van der Velden: "Doof worden kan iedereen op elk moment overkomen. Mensen die op latere leeftijd hun gehoor verliezen, beheersen wel het Nederlands, maar geen gebarentaal. Voor die groep is een schrijftolk ideaal, want deze zet het gesproken woord om in schrift." De site van de NSV is te vinden op: www.schrijftolk.org.

NIEUW

Beltone hoortoestellen die zichzelf beschermen Wat zou het toch heerlijk zijn als u niet meer naar binnen hoeft te vluchten bij een onverwachte regenbui omdat ook uw hoortoestel dan nat wordt en niet goed meer werkt. Dat probleem is nu de wereld uit! Vocht en vuil hebben nagenoeg geen vat meer op de nieuwste hoortoestellen van Beltone, óók niet op de gevoelige elektronica. Ze zijn van binnen en van buiten voorzien van een speciale beschermlaag, een ontwikkeling vanuit de nanotechnologie. • • •

U heeft meer ‘bewegingsvrijheid’, ook transpireren bij het sporten of tijdens een warme zomer is geen probleem. Vuil laat zich er heel eenvoudig vanaf vegen. Beltone’s ‘HPF80 NanoBlock’ zorgt ook voor minder reparaties.

Meer weten? Kijk op www.beltone.nl of vraag ernaar bij uw audicien.

Het Sein - pag. 5

IN MEMORIAM H E R D E N K I N G Op zondag, 17 oktober 2010

om 14.00 uur op het Hortusplantsoen te Amsterdam wordt een herdenkingsmonument onthuld ter nagedachtenis aan de vermoorde Joodse, Dove slachtoffers van het naziregime. Het Hortusplantsoen bevindt zich tegenover de voormalige dovenschool J.C. Ammanschool, waarvandaan dove kinderen en leerkrachten zijn weggevoerd. Het monument is gemaakt door Truus Menger (85 jaar), voormalig verzetsstrijdster en maker van meerdere oorlogsmonumenten. Dit is tevens het laatste monument dat zij zal maken. Het monument word geadopteerd door de Signis scholengroep. Leerlingen van de dovenscholen zullen jaarlijks bij de herdenkingen aanwezig zijn en in de lessen zal aandacht besteed worden aan de geschiedenis van Joodse doven. Het herdenkingsmonument en de onthulling werden mogelijk gemaakt door royale sponsors, vele gulle donateurs en subsidies van Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, Maror, V-fonds en Schipholfonds.

IN MEMORIAM

Waarom aandacht voor Joodse doven? Joodse doven hebben een belangrijke rol gespeeld in het sociaal-culturele leven binnen de dovengemeenschap. Toch kennen maar weinig doven de geschiedenis en de verhalen van Joodse doven vóór en tijdens de tweede wereldoorlog. Stichting DovenShoah vindt het belangrijk dat hier meer aandacht voor komt. In de oorlogsarchieven is nauwelijks iets terug te vinden over de Joods dove slachtoffers van het naziregime, want in de concentratiekampen werd niet geregistreerd of mensen horend of doof waren. Omdat er tijdens de tweede wereldoorlog nog geen leerplicht bestond voor het Speciaal Onderwijs kregen veel dove kinderen helemaal geen onderwijs of privé-onderwijs. Daarom hebben wij uw hulp nodig om informatie te achterhalen over Joods dove slachtoffers. Waarom herdenken? Soms stellen mensen de vraag: Is dat nou nog steeds nodig, dat herdenken? Het antwoord van Stichting DovenShoah op die vraag, is: Ja, dat is nog steeds nodig. De kleine dove Ina Nanny Blits vierde haar vijfde verjaardag in de gaskamer. De oude dove Isaäc Nathans was 83 jaar toen hij overleed in Westerbork. Misschien was hij wel blij dat hij doodging. Het dove echtpaar Isaäc Arons en Metta de Jong hadden samen met hun zoon en dochter in 1941 hun 25-jarig huwelijk gevierd. Twee jaar later, na een verschrikkelijke en angstige reis komt de familie aan in Sobibor, waar het hele gezin op dezelfde dag wordt vermoord. Waarschijnlijk is het hele gezin vanuit de trein rechtstreeks naar de gaskamers gestuurd. Alle mensen die we op deze pagina’s herdenken - en dat is maar een hele kleine groep van al die miljoenen mensen en van alle dove Joden die vermoord zijn vertellen ons hun eigen verhaal. Als wij hun verhaal niet meer willen horen en niet verder vertellen, dan kunnen er andere ‘Ina’s’, ‘Isaäc’s’ en ‘families Arons’ ontstaan, die bijna hetzelfde verhaal kunnen vertellen.

Dáárom is herdenken en doorgeven van de verhalen belangrijk.

U I T N O D I G I N G Stichting DovenShoah, de initiatiefnemer van dit herdenkingsmonument nodigt hierbij iedereen uit om aanwezig te zijn bij de onthulling. Heeft u informatie over andere Joodse dove slachtoffers of meer informatie over of archieven, clubbladen en foto’s van de hier genoemde slachtoffers en hun familie, neem dan contact op met Stichting DovenShoah, info@dovenshoah.nl. Uw informatie of materialen zullen worden toegevoegd aan het archief, zodat zo langzamerhand een meer compleet beeld kan ontstaan van de geschiedenis van Joodse doven in Nederland. Wilt u het werk van Stichting DovenShoah ook in de toekomst ondersteunen, dan zijn wij blij met iedere gift op: bankrekeningnummer 46.77.19.233 t.n.v. Stichting DovenShoah, Amsterdam. Het geld zal gebruikt worden om een website en educatieve lespakketten te ontwikkelen, zodat de geschiedenis en de verhalen niet vergeten worden, maar doorgegeven. In de hoop dat wij daarmee een steentje bij kunnen dragen om te voorkomen dat deze verschrikkelijke gebeurtenissen zich ooit kunnen herhalen.

In memoriam

Hartog van Adelsberg, 53 jaar

Felix Altenberg, 25 jaar

Esther d’ Ancona, 23 jaar

Geboren: 29-06-1889, Groningen Vermoord: 23-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 22-05-1917, Amsterdam Vermoord: 09-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 20-10-1919, Amsterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Jacques (Jack) d’ Ancona, 8 jaar

Lena d’ Ancona, 18 jaar

Simon Ancona, 62 jaar

Henderina (Henny) Arons, 16 jaar

Geboren: 14-11-1934, Amsterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren:15-11-1924, Amsterdam Vermoord: 21-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 06-01-1881, Amsterdam Vermoord: 21-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 18-01-1927, Amsterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Philip Arons, 23 jaar

Jenny Carolina Aussen, 17 jaar

Heintje Bacharach, 40 jaar

Henriëtte Barnstein, 38 jaar

Geboren: 16-02-1920, Amsterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 01-09-1925, Zutphen Vermoord: 07-12-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 20-04-1902, Amsterdam Vermoord: 09-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren:21-06-1904, Amsterdam Vermoord: 21-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Mozes Bas, 65 jaar

Esther de Beer, 38 jaar

Saartje de Beer, 35 jaar

Grietje Beetz, 69 jaar

Geboren: 01-01-1877, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 13-11-1904, Groningen Vermoord: 12-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 06-03-1907, Groningen Vermoord: 12-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 27-03-1873, Amsterdam Vermoord: 13-03-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Julius Bendien, 64 jaar

Emanuel Berclau, 79 jaar

Jacob Berg, 74 jaar

Ina Nanny Blits, 5 jaar

Geboren: 29-12-1873, Almelo Stad Vermoord: 09-01-1944, Westerbork Nederland

Geboren: 03-09-1863, Amsterdam Vermoord: 14-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 24-06-1868, Holten Vermoord: 23-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 17-09-1938, Amsterdam Vermoord: 17-09-1943, Auschwitz, Polen

In memoriam

Meindert Blitz, 59 jaar

Levie Bloemendaal, 56 jaar

Isaäc Boeken, 66 jaar

Branca van der Bokke, 41 jaar

Geboren: 07-05-1883, Rotterdam Vermoord: 22-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 27-05-1886, Amsterdam Vermoord: 10-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 22-02-1876, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 01-12-1901, Amsterdam Vermoord: 14-01-1943, Auschwitz, Polen

In memoriam

Rebecca Bosboom, 65 jaar

Mozes Breemer, 39 jaar

Esther Brilleman, 47 jaar

Sientje Brilleslijper, 55 jaar

Geboren: 11-10-1876, Amsterdam Vermoord: 14-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 31-03-1903, Amsterdam Vermoord: 25-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 03-10-1895, Amsterdam Vermoord: 19-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 16-02-1888, Amsterdam Vermoord: 26-03-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Rica Cavalje, 28 jaar

Louis van Cleef, 9 jaar

Hartog Coerant, 17 jaar

Bertha Cohen, 28 jaar

Geboren: 17-10-1914, Amsterdam Vermoord: 02-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 22-04-1933, Amsterdam Vermoord: 14-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 17-03-1925, Amsterdam Vermoord: 25-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 30-04-1914, Arnhem Vermoord: 25-01-1943, Auschwitz, Polen

In memoriam

Elizabeth Cohen, 33 jaar

Grietje Cohen, 70 jaar

Jacob Cohen, 61 jaar

Lazarus Cohen, 69 jaar

Geboren: 14-10-1909, Groningen Vermoord: 19-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 18-08-1872, Groningen Vermoord: 15-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 22-11-1880, Zutphen Vermoord: 15-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 29-09-1873, Zutphen Vermoord: 02-04-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Margaretha Cohen, 32 jaar

Marianne Cohen, 69 jaar

Francina van Daelen, 49 jaar

Hendrik van Daelen, 56 jaar

Geboren: 08-01-1911, Amsterdam Vermoord: 22-10-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 06-04-1873, Haarlem Vermoord: 20-03-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 07-09-1893, Schiedam Vermoord: 17-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 22-02-1886, Schiedam Vermoord: 19-10-1942, Auschwitz, Polen

Het Sein - pag. 6

In memoriam

Isaäk van Dam, 67 jaar

David Daniëls, 25 jaar

Joseph Daniëls, 55 jaar

Meijer Daniëls, 60 jaar

Geboren: 24-07-1875, Rotterdam Vermoord: 19-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 01-03-1918, Amsterdam Vermoord: 09-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 22-05-1887, Amsterdam Vermoord: 17-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 21-10-1882, Amsterdam Vermoord: 20-03-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Sara Daniëls, 24 jaar

Albert Martin Dasberg, 5 jaar

Helena Eva Dasberg, 43 jaar

Herman Dasberg, 33 jaar

Geboren: 01-09-1919, Amsterdam Vermoord: 31-01-1944, Auschwitz, Polen

Geboren: 04-01-1938, Amsterdam Vermoord: 02-07-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 18-09-1899, Rotterdam Vermoord: 27-08-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 17-01-1909, Rotterdam Vermoord: 30-09-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

Leo Marcus Dasberg, 42 jaar

Marcus Herman Dasberg, 41 jaar

Jacob Delmonte, 37 jaar

Jesaja Dobraszycki, 53 jaar

Geboren: 03-12-1900, Rotterdam Vermoord: 31-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 28-06-1902, Amsterdam Vermoord: 02-07-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 06-01-1907, Amsterdam Vermoord: 31-03-1944, Auschwitz, Polen

Geboren: 02-09-1889, Rotterdam Vermoord: 22-10-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

Dora Dresden, 8 jaar

Abigail Druijf, 65 jaar

Isaäc Druijf, 75 jaar

Rachel Druijf, 50 jaar

Geboren: 11-01-1935, Amsterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 30-08-1877, Amsterdam Vermoord: 24-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 22-07-1867, Amsterdam Vermoord: 24-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 07-02-1892, Amsterdam Vermoord: 05-02-1943, Auschwitz, Polen

In memoriam

Sara Druijf, 70 jaar

Salomon Eliasar, 53 jaar

In memoriam

Leny Engelsman, 3 jaar

Doortje Engers, 47 jaar

Geboren: 28-01-1873, Amsterdam Vermoord: 14-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 20-07-1889, Rotterdam Vermoord: 11-12-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 17-03-1940, Amsterdam Vermoord: 10-09-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 17-11-1895, Amsterdam Vermoord: 13-03-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Sophia Betje Essen, 24 jaar

Elly Farro, 10 jaar

Rebecca Farro, 34 jaar

Lea Frank, 33 jaar

Geboren: 10-06-1918, Dinxperlo Vermoord: 27-11-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 04-02-1933, Amsterdam Vermoord: 11-06-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 26-10-1908, Amsterdam Vermoord: 09-07-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 03-10-1910, Amsterdam Vermoord: 25-10-1944, Auschwitz, Polen

In memoriam

Mietje Frenkel, 67 jaar

Zadok Gans, 55 jaar

Aäron van Gelder, 62 jaar

Elie van Gelder, 19 jaar

Geboren: 21-09-1875, Rotterdam Vermoord: 26-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 18-12-1887, Amsterdam Vermoord: 02-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 26-10-1880, Amsterdam Vermoord: 19-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 14-12-1923, Amsterdam Vermoord: 31-12-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

Henri van Gelder, 44 jaar

Marie Gerritse, 33 jaar

Benjamin Gokkes, 21 jaar

Jacques Gokkes, 22 jaar

Geb: 04-11-1898, Magelang, Nederlands-Indië Vermoord: 31-12-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 07-11-1909, Amsterdam Vermoord: 12-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 09-09-1922, Amsterdam Vermoord: 31-03-1944, Midden-Europa

Geboren: 23-03-1921, Amsterdam Vermoord: 21-03-1944, Midden-Europa

In memoriam

Meijer Gosschalk, 11 jaar

Eliazer Gosselaar, 35 jaar

Mietje de Groot, 41 jaar

Gesina de Haan, 27 jaar

Geboren: 01-09-1931, Groningen Vermoord: 29-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 04-05-1908, Amsterdam Vermoord: 31-03-1944, Midden-Europa

Geboren: 13-05-1901, Amsterdam Vermoord: 09-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 20-09-1915, Amsterdam Vermoord: 09-07-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Celine Heertje, 33 jaar

Betje de Hes, 34 jaar

Isaäc Hoed, 62 jaar

Louis Honsdrecht, 20 jaar

Geboren: 13-04-1910, Amsterdam Vermoord: 14-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 14-12-1907, Amsterdam Vermoord: 21-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 02-02-1880, Amsterdam Vermoord: 26-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 02-06-1922, Amsterdam Vermoord: 30-09-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

Jacob van Hoorn, 33 jaar

Leentje Isaäc, 19 jaar

Benjamin Israel, 38 jaar

Bertha de Jong, 35 jaar

Geboren: 28-08-1909, Den Haag Vermoord: 30-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 15-01-1924, Amsterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 09-12-1904, Rotterdam Vermoord: 28-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 25-07-1907, Vlagtwedde Vermoord: 02-07-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Isaäc de Jong, 34 jaar

Levie de Jong, 67 jaar

Metta de Jong, 50 jaar

Mina Kellerman, 58 jaar

Geboren: 20-03-1908, Nijmegen Vermoord: 30-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 09-02-1876, Amsterdam Vermoord: 24-09-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 24-11-1892, Lemsterland Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 28-12-1883, Amsterdam Vermoord: 07-12-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

Grietje Kloot, 67 jaar

Abraham van Kolm, 48 jaar

Betje van Kolm, 42 jaar

Rachel Kool, 45 jaar

Geboren: 14-01-1876, Amsterdam Vermoord: 14-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren:21-05-1896, Amsterdam Vermoord: 21-01-1945, Blechhammer, Polen

Geboren: 25-10-1899, Amsterdam Vermoord: 21-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 22-10-1897, Amsterdam Vermoord: 14-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Jozef Koopman, 45 jaar

Nathan Kornalijnslijper, 40 jaar

Aäron Koster, 58 jaar

Levie Koster, 16 jaar

Geboren: 18-04-1897, Zwolle Vermoord: 26-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 05-12-1903, Amsterdam Vermoord: 31-03-1944, Auschwitz, Polen

Geboren: 13-05-1884, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 30-04-1926, Rotterdam Vermoord: 23-04-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Mathilda Koster, 5 jaar

In memoriam

Rachel Koster, 56 jaar

David Lagrand, 52 jaar

Isaäc Leeraar, 24 jaar

Geboren: 24-09-1936, Rotterdam Vermoord: 09-08-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 17-03-1886, Amsterdam Vermoord: 11-12-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 21-12-1889, Rotterdam Vermoord: 22-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 17-08-1919, Zutphen Vermoord: 31-03-1944 Midden-Europa

In memoriam

Rebecca Leeraar, 34 jaar

Hester van Leeuwen, 71 jaar

David de Levie, 21 jaar

Izak Levie, 25 jaar

Geboren: 03-08-1908, Zutphen Vermoord: 21-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 24-02-1871, Den Haag Vermoord: 21-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 16-12-1921, Groningen Vermoord: 19-10-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 07-04-1918, Amsterdam Vermoord: 31-01-1944, Auschwitz, Polen

In memoriam

Hartog Lisser, 70 jaar

Rachel Lutraan, 22 jaar

Juda Maarzen, 59 jaar

Cato Lion Meibergen, 58 jaar

Geboren: 03-10-1895, Amsterdam Vermoord: 22-02-1942, plaats onbekend

Geboren: 30-01-1922, Raalte Vermoord: 31-01-1944, Auschwitz, Polen

Geboren: 07-02-1883, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 12-01-1885, Almelo Vermoord: 14-01-1943, Auschwitz, Polen

In memoriam

Emanuel Mendels, 41 jaar

Hendrica Mendels, 60 jaar

Levi Mendels, 57 jaar

Levie Messcher, 51 jaar

Geboren: 17-12-1901, Arnhem Vermoord: 30-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 14-04-1882, Weststellingerwerf Vermoord: 02-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 04-08-1885, Weststellingerwerf Vermoord: 02-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 12-12-1890, Amsterdam Vermoord: 30-09-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

Leo Louis Monasch, 6 jaar

Louis Monasch, 34 jaar

Salomon Montesinos, 36 jaar

Izak Mosis, 44 jaar

Geboren: 30-09-1936, Groningen Vermoord: 19-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 03-06-1908, Rotterdam Vermoord: 19-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 20-02-1906, Amsterdam Vermoord: 25-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 31-03-1899, Odoorn Vermoord: 31-08-1943 Midden-Europa

Het Sein - pag. 7

In memoriam

Izaäk Mug, 54 jaar

Isaäc Nathans, 83 jaar

Jesaia Noord, 50 jaar

Anna Henriëtte Nunes Cardozo, 21 jaar

Geboren: 27-03-1888, Rotterdam Vermoord: 19-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 08-10-1859, Assen Vermoord: 19-02-1943, Westerbork

Geboren: 10-03-1893, Amsterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 07-10-1920, Amsterdam Vermoord: 07-09-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

David Nunes Cardozo, 57 jaar

In memoriam

Grietje Nunes Cardozo, 25 jaar

Grietje Nunes Cardozo, 77 jaar

Joël Nunes Cardozo, 55 jaar

Geboren: 16-12-1885, Amsterdam Vermoord: 26-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 09-05-1918, Amsterdam Vermoord: 30-11-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 31-08-1865, Amsterdam Vermoord: 02-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 12-12-1887, Amsterdam Vermoord: 26-02-1943, Auschwitz, Polen

In memoriam

Maud Nunes Cardozo, 18 jaar

Philip Nunes Cardozo, 12 jaar

Jacob Papegaai, 22 jaar

Abraham Pappie, 53 jaar

Geboren: 04-07-1924, Amsterdam Vermoord: 26-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 22-06-1930, Amsterdam Vermoord: 26-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 08-04-1920, Amsterdam Vermoord: 30-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 10-01-1890, Utrecht Vermoord: 09-09-1943, Sobibor, Polen In memoriam

In memoriam

Rebekka Pekel, 69 jaar

Lina Pino, 53 jaar

Jozua Pinto, 40 jaar

Elias Simon van Ploeg, 35 jaar

Geboren: 05-07-1874, Den Helder Vermoord: datum en plaats onbekend

Geboren: 20-03-1890, Sneek Vermoord: 23-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 10-02-1902, Amsterdam Vermoord: 30-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 21-10-1906, Rotterdam Vermoord: 15-10-1942, Mauthausen, Oostenrijk

In memoriam

Betje Polak, 45 jaar

Willem Polak, 36 jaar

In memoriam

Henriëtte Sophie van Praagh, 28 jaar

Louis Salomon Reens, 39 jaar

Geboren: 13-01-1898, Amsterdam Vermoord: 05-03-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 08-06-1907, Amsterdam Vermoord: 09-07-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 31-03-1914, Rotterdam Vermoord: 15-10-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 22-05-1903, Amsterdam Vermoord: 21-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Mimi Salomé Reens, 13 jaar

In memoriam

Daniel Jozeph Robeles, 67 jaar

Abraham Roco, 34 jaar

Joseph Roco, 36 jaar

Geboren: 03-03-1930, Den Haag Vermoord: 21-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 08-02-1876, Amsterdam Vermoord: 05-03-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 25-04-1908, Amsterdam Vermoord: 25-01-1943, plaats onbekend

Geboren: 07-08-1906, Amsterdam Vermoord: 14-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Schoontje Roeg, 76 jaar

In memoriam

Roosje Roodveldt, 58 jaar

Joël de Roos, 63 jaar

Alexander Roos, 60 jaar

Geboren: 26-01-1866, Amsterdam Vermoord: 19-11-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 18-04-1884, Amsterdam Vermoord: 20-03-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 25-12-1879, Amsterdam Vermoord: 05-03-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 30-09-1882, Rotterdam Vermoord: 13-03-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Diena Samson, 33 jaar

Jolan Schenk, 3 jaar

Mozes Schouten, 65 jaar

Eva Schrijver, 69 jaar

Geboren: 24-11-1909, Rotterdam Vermoord: 25-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 19-10-1940, Amsterdam Vermoord: 06-09-1944, Auschwitz, Polen

Geboren: 22-12-1877, Amsterdam Vermoord: 14-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 02-03-1874, Amsterdam Vermoord: 16-04-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Mozes Andries Slap, 67 jaar

Henriëtte van der Sluis, 60 jaar

Samson Snoek, 41 jaar

Freddie Soubice, 8 jaar

Geboren: 15-09-1875, Amsterdam Vermoord: 27-11-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 21-11-1882, Zwarsluis Vermoord: 14-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 08-09-1900, Amsterdam Vermoord: 19-08-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 25-01-1935, Amsterdam Vermoord: 16-07-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Siegfried Hein Speijer, 16 jaar

Greta Spitzer, 23 jaar

Leonard J. Springer, 16 jaar

Rebecca van Staveren, 52 jaar

Geboren: 24-02-1927, Amsterdam Vermoord: 02-07-1943, Sobibor, Polen

Geboren:09-04-1919, Wenen, Oostenrijk Vermoord: 03-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 06-09-1926, Amsterdam Vermoord: 25-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 25-04-1890, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

Jacob Stoppelman, 66 jaar

Tobias Stork, 66 jaar

Rozebella Struch, 3 jaar

André Swaab, 32 jaar

Geboren: 09-11-1876, Wildervank Vermoord: 26-02-19432, Auschwitz, Polen

Geboren: 11-07-1876, Amsterdam Vermoord: 07-12-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 10-02-1939, Amsterdam Vermoord: 18-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 27-01-1910, Bremen, Duitsland Vermoord: 25-01-1943, Auschwitz, Polen

In memoriam

Mordechai Swaab, 47 jaar

Salomon Swaab, 56 jaar

Salomon Swaab, 85 jaar

Saartje Swalp, 77 jaar

Geboren: 25-10-1895, Amsterdam Vermoord: 05-02-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 23-08-1886, Amsterdam Vermoord: 14-05-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 28-11-1857, Amsterdam Vermoord: 26-03-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 02-03-1865, Groningen Vermoord: 25-01-1943, plaats onbekend

In memoriam

Mozes Tertaas, 57 jaar

Marianne Trijtel, 67 jaar

Hans Valk, 22 jaar

Sophie Esther Vieyra, 17 jaar

Geboren: 03-07-1885, Amsterdam Vermoord: 26-03-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 28-11-1875, Amsterdam Vermoord: 09-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 09-03-1920, Rotterdam Vermoord: 24-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 12-09-1925, Amsterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Bilha Vleeschdrager, 9 jaar

Celine Vorst, 4 jaar

Alexander de Vries, 55 jaar

Izaäk de Vries, 73 jaar

Geboren: 20-02-1934, Amsterdam Vermoord: 11-06-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 25-03-1939, Amsterdam Vermoord: 09-07-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 22-10-1886, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 19-04-1870, Harlingen Vermoord: 14-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Jacob de Vries, 30 jaar

In memoriam

Rachel de Vries, 29 jaar

Samuel Willem de Vries, 4 jaar

Samuel Dirk de Vries, 23 jaar

Geboren: 12-05-1912, Amsterdam Vermoord: 26-03-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 24-06-1913, Amsterdam Vermoord: 09-08-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 05-03-1938, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 28-10-1919, Rotterdam Vermoord: 28-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Abraham de Vries, 61 jaar

Maurits van de Waal, 65 jaar

Louis Waisfisz, 63 jaar

Mozes Wertheim, 34 jaar

Geboren: 23-05-1881, Amsterdam Vermoord: 09-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 30-03-1878, Schijndel Vermoord: 02-07-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 14-05-1879, Den Haag Vermoord: 14-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 28-07-1908, Amserdam Vermoord: 21-05-1943, Sobibor, Polen

In memoriam

Joseph Wolff, 66 jaar

Salomon van der Woude, 14 jaar

Kaatje Wurms, 15 jaar

Herman Zamford. 50 jaar

Geboren: 17-12-1876, Amsterdam Vermoord: 25-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 01-05-1929, Amsterdam Vermoord: 11-06-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 19-08-1927, Amsterdam Vermoord: 02-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 18-07-1892, Amsterdam Vermoord: 30-04-1943, Auschwitz, Polen

In memoriam

David Zeelander, 69 jaar

Aäron Zegerius, 53 jaar

Debora Zegerius, 57 jaar

Hartog Zegerius, 57 jaar

Geboren: 02-04-1873, Amsterdam Vermoord: 21-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 06-08-1889, Amsterdam Vermoord: 30-04-1943, Sobibor, Polen

Geboren: 10-12-1885, Groningen Vermoord: 24-09-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 07-03-1884, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

In memoriam

Joseph Zegerius, 28 jaar

Gerard Zeldenrust, 49 jaar

Sientje (Sonja) Zeldenrust, 12 jaar

Saartje Zwaap, 66 jaar

Geboren: 10-05-1914, Amsterdam Vermoord: 30-04-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 06-11-1893, Den Bosch Vermoord: 31-01-1943, Auschwitz, Polen

Geboren: 26-01-1930, Amsterdam Vermoord: 28-09-1942, Auschwitz, Polen

Geboren: 29-06-1876, Amsterdam Vermoord: 11-12-1942, Auschwitz, Polen

ǀĞƌĂŶĚĞƌƚ Ƶǁ ůĞǀĞŶ͘

sŽůŽƉ ŐĞŶŝĞƚĞŶ ǀĂŶ ŚĞƚ ůĞǀĞŶ ŝƐ ĂůůĞĞŶ ŵŽŐĞůŝũŬ ŵĞƚ ĞĞŶ ŐŽĞĚ ŐĞŚŽŽƌ͘ >ĂƟƚƵĚĞ ŝƐ ĞĞŶ ŶŝĞƵǁĞ ƌĞĞŬƐ ĚŝƐĐƌĞƚĞ ŚŽŽƌƚŽĞƐƚĞůůĞŶ ŵĞƚ ĚŝǀĞƌƐĞ ŝŶŶŽǀĂƟĞƐ ǀŽŽƌ ďĞƚĞƌ ƐƉƌĂĂŬǀĞƌƐƚĂĂŶ ĞŶ ďƵŝƚĞŶŐĞǁŽŽŶ ůƵŝƐƚĞƌĐŽŵĨŽƌƚ͘ ĂĂƌŶĂĂƐƚ ďŝĞĚĞŶ ĚĞ ĚƌĂĂĚůŽǌĞ ǀĞƌďŝŶĚŝŶŐƐŽƉƟĞƐ ǀŽůŽƉ ŵŽŐĞůŝũŬŚĞŝĚ Žŵ ŵĞƚ Ƶǁ ŚŽŽƌƚŽĞƐƚĞůůĞŶ ŵŽĞŝƚĞůŽŽƐ Ƶǁ '^D ƚĞ ŚŽƌĞŶ ŽĨ ŚĞƚ ŐĞůƵŝĚ ǀĂŶ Ƶǁ ƚĞůĞǀŝƐŝĞ͘ /ŶĨŽƌŵĞĞƌ ďŝũ Ƶǁ ĂƵĚŝĐŝĞŶ ŶĂĂƌ ĚĞ ŵŽŐĞůŝũŬŚĞĚĞŶ͘

sŽŽƌ ŵĞĞƌ ŝŶĨŽƌŵĂƟĞ ŽǀĞƌ ĚĞ ƉƌŽĚƵĐƚĞŶ ǀĂŶ hŶŝƚƌŽŶ ĞŶ ǀĞƌŬŽŽƉĂĚƌĞƐƐĞŶ ƐƚƵƵƌƚ Ƶ ĞĞŶ ĞŵĂŝů ŶĂĂƌ ŝŶĨŽ͘ŶůΛƵŶŝƚƌŽŶ͘ĐŽŵ ŽĨ ŬŝũŬ ŽƉ ŽŶǌĞ ǁĞďƐŝƚĞ ǁǁǁ͘ƵŶŝƚƌŽŶ͘ĐŽŵͬŶů

Het Sein - pag. 9

Succesvolle open dag Stichting Signaalhond

Wat zeg isje! Hoe misbaar klank Ik liep laatst op straat, toen mijn telefoon me liet weten dat ik een sms had gekregen. Ik heb een Nokia, net als veel andere mensen en die herkennen de berichttoon van een sms meteen. Zo bleek, want achter me hoorde ik een man aan een andere vragen: “Is dat de jouwe of de mijne?”. Daarbij op de telefoon doelend. In een paar jaar tijd is een hele groep mensen geconditioneerd door een pieptoontje van de mobiele telefoon; door een geluid. Pavlov deed conditioneringsexperimenten met honden. Eerst gaf hij ze een bak voedsel. De honden begonnen te kwijlen door de geur van het voedsel. Toen liet hij - iedere keer als hij het voer aan de honden gaf - een belletje rinkelen. Na verloop van tijd hoefde Pavlov alleen nog maar het belletje te rinkelen, om de honden te laten kwijlen. Geluid is belangrijk in het leerproces. Als baby leren we al dat onze moeder reageert op het geluid dat we maken. Op de lagere school sprak de juf de klank van een letter uit en schreef hem daarna pas op het bord. Bij een klank hoort een letter. Letters vormen woorden; ook weer klanken. En ga maar bij jezelf na. Hoe denk je na? Toch zeker in woorden, klanken. Hoe moet je nadenken als je geen idee hebt wat een klank eigenlijk is. Denken dove mensen in beelden; gebaren? Dit lijkt bijna onmogelijk. Probeer zelf maar eens een tellende hand - met een opgestoken vinger erbij voor iedere tel - in gedachten te nemen. En tel dan eens tot vijf. Dat duurt - als het je al lukt - erg lang. Hoe dove mensen precies denken weet ik niet. Wat ik wel weet, is dat ze tegen problemen oplopen die je niet meteen met doofheid associeert. Gedurende je leven pik je niet alleen schoolkennis op. Je leert hoe het is om mens te zijn, om je als fatsoenlijk mens door het leven te bewegen. Veel van die informatie doe je onbewust op. Je ruikt, je ziet en je hoort en onbewust komt dat terecht in de hersenen, waar het een plekje krijgt. Het gehoor geeft heel veel informatie en wanneer je dat moet missen, is het logische gevolg dat je minder goed leert hoe het is om mens te zijn. Neem bijvoorbeeld je eerste seksuele voorlichting. Ik mag toch hopen dat dat via woorden ging, niet via beelden. En later praat je dan met rooie oortjes tegen vriendjes over wat je hebt gehoord, word je allicht nog wat wijzer. Natuurlijk hebben doven onderling gebarentaal. Maar het aantal doven dat dat als een natuurlijk taal kan spreken, is zeer beperkt. En bovendien hebben zij alleen elkaar en de paar mensen die - hoe goed geoefend ook - in de belangrijke nuances niet meer dan gebrekkig doventaal spreken. Stel je eens voor dat er maar een paar mensen zijn die jouw zielenroerselen kunnen begrijpen en die hebben allen dezelfde handicap als jij. Hoe kun je er dan met een buitenstaander over praten? We zijn het er allemaal over eens dat een frisse blik wonderen kan doen. Maar doven hebben een blik die bijna niet gehoord wordt. Voor mensen in een rolstoel vinden we het vervelend dat ze niet overal naartoe kunnen gaan, niet overal binnen kunnen komen. Maar dat doven beperkt zijn tot een veel kleinere wereld, beseffen we niet. Het gaat er niet om dat doven zielige personen zouden zijn, het gaat erom dat we niet genoeg oog hebben voor hun problemen. Doven hebben alleen een trilalarm en als dat afgaat, hebben ze geen reden om een ander te vragen of het misschien zijn mobieltje is. Dit schetst een beetje het isolement waarin dove mensen leven. Geluid heeft veel te maken met de om-geving waarin je leeft. Uit onderzoek in Engeland, is gebleken dat stadseenden veel harder kwaken dan dorpseenden. Stadseenden moeten boven het geluid van alle stadse geluiden uitkomen, hun collega’s uit het dorp hoeven dat niet. Door middel of met behulp van geluid kun je je veel beter betrokken voelen bij een bepaalde groep, je beter aansluiten bij een bepaalde groep. Doven kunnen zich eigenlijk alleen echt betrokken voelen bij andere doven en waarom zou je dat als dove voldoende vinden?

Marcello Russo

AMERSFOORT - Zaterdag 26 juni hield Stichting Signaalhond haar open dag. De stichting, opgericht in 2005, heeft als doel om een breed publiek kennis te laten maken met signaalhonden en tevens om gericht kennis over te dragen aan degenen die honden voor dit doel willen opleiden. Het onderstaand artikel is gebaseerd op het verslag van Pieter van Woudenberg, bestuurslid bij Stichting Signaalhond. Stichting Signaalhond heeft op haar open dag uitgebreid voorlichting kunnen geven over het doel van signaalhonden: het aangeven dat er een belangrijk geluid is en waar dat vandaan komt. Hierdoor kan het dove of slechthorende baasje wat meer ontspannen leven. Het is namelijk een stuk rustiger als men weet dat er op de hond vertrouwd kan worden bij belangrijke geluiden. Zowel de signaalhond als zijn baasje krijgt hiervoor een speciale opleiding. ’s Morgens was al een groot aantal mensen op de velden en bij de kantine van de kynologenclub ’t Haartje uit Amersfoort aanwezig om anderen te ontmoeten en gezellig met elkaar te kletsen. De meeste mensen waren op tijd voor de demonstratie ‘Signaalhond’, maar de hele dag door bleven mensen binnendruppelen die, voor het grootste deel, tot het einde bleven. De workshop ‘Hondentaal’, onder leiding van Eefje van Sloten-Bronsveld, was interessant en leuk om te doen. De honden verschilden nogal van elkaar, want waar de ene hond heel

veel moeite mee had, was het voor een andere hond geen probleem. Natuurlijk heeft een signaalhond met jaren ervaring een voorsprong op beginnende honden. Maar ook bij deze nieuwe honden was soms al goed te zien hoe zij hun baasje probeerden te begrijpen. En omgekeerd ook natuurlijk: leuk om te zien hoe mensen probeerden hun hond te begrijpen. Het grote scherm van de schrijftolk stond onder een afdak, zodat van het veld af te lezen was wat er werd gezegd. Alleen moest men niet te ver weg gaan staan. De andere tolken konden gewoon op het veld hun werk doen. Naast de schrijftolk waren er ook een tolk Gebarentaal en een tolk Nederlands met Gebaren aanwezig. Hierdoor konden de bezoekers de demonstraties en lezingen goed volgen. Ook kon men, als er een tolk vrij was, deze vragen om te tolken als men met iemand in gesprek was en er op dat moment even niet goed uit kwam. Op deze manier was bijvoorbeeld ook een gesprek met de aanwezige dierenarts en trimster, beiden van Pet Welness Center te Amersfoort, goed te doen. Bezoekers konden hun hond, met een fikse korting, voor 25 euro laten chippen. Hoofdsponsor van de Stichting Signaalhond, Beter Horen, was ook met een stand aanwezig. Hier kon men informatie krijgen over horen, de diverse hulpmiddelen en de doelstelling van deze audicienketen. Bij de tafel van Stichting Signaalhond werd uiteraard informatie verstrekt over de stichting en over signaalhonden.

Gebarencafé Ede Elke derde donderdag van de maand, van 19.30 tot 24.00 uur. Adres: Café Substitute, Nieuwe Stationstraat 27 (Museumplein), 6711 AG Ede. Toegang € 1,50. Info bij Edith Seves: tel: 0318 - 69 81 00, teksttel: 0318 - 69 81 30. E-mail: sprudonk@hetnet.nl

De uitgezette hindernisbaan werd ook flink uitgeprobeerd door verschillende mensen. Het was bijzonder interessant en leerzaam om te zien hoe de honden in korte tijd begrepen wat er van ze werd verlangd. Onder toeziend oog van Hendrina Muschter was het voor de honden veilig om over de baan te gaan. Men kon dan ook verschillende honden met veel plezier aan het werk zien; honden die hun baasje goed begrepen. Er werd natuurlijk ook gewoon gespeeld met de honden. Vaak wordt gedacht dat hulphonden saai zijn, maar in hun vrije tijd mogen ook signaalhonden gerust lekker spelen. Als een hond ontdekt dat een balletje of een frisbee leuk is spelen ze er, net als andere honden, graag mee. De groepsdemonstratie, getiteld ‘De verjaardag’, die ’s middags werd gehouden, was leuk om te zien. Het ging, hoe kon het ook anders, over een verjaardag waarbij signaalhonden de hoofdrol speelden. De verjaardag begon, zoals welhaast elke dag, met de wekker die afliep. Het spel vond echter plaatst op het veld van ’t Haartje en niet in een slaapkamer. Dit was voor Porthos, de signaalhond van de actrice, een gekke situatie. Hij ging dan ook spelen met de GSM die als wekker was bedoeld. "Dat doet hij anders nooit hoor", was het commentaar. De eierwekker die als deurbel werd ingezet, werd wel steeds bij iedere nieuwe gast goed gesignaleerd door signaalhond Daisy Belle. Naast de demonstraties en de aanwezigheid van de dierenarts en trimster was er ook nog een puzzeltocht met vragen over signaalhonden en een loterij. Bij deze laatste twee activiteiten konden de deelnemers verschillende mooie prijzen winnen. Soms werd de gewonnen prijs meteen weer doorgegeven aan een ander die er zichtbaar blij mee was. Voor iedere aanwezige waren er ook presentjes van Beter Horen en Pet Welness Center. De open dag van Stichting Signaalhond werd een open feestje, mede dankzij de prettige sfeer die de bezoekers en vrijwilligers hebben gebracht. Voor de mensen die er niet bij konden zijn: volgend jaar is er weer een kans. Zonder de inzet van vrijwilligers, de sponsors en de donateurs kan Stichting Signaalhond niet bestaan. Meer informatie: www.signaalhond.org

Het Sein - pag. 10

Doof oor is 7500 euro waard

HOREN IS BELEVEN

ALMELO – Een steward van FC Twente, die door een vuurwerkbom doof is geworden aan één oor, krijgt 7500 euro schadevergoeding. Dit bepaalde de rechter in de strafzaak tegen een 30-jarige inwoner uit Helmond. Daarnaast is de bomgooier door de rechtbank in Almelo tot 30 maanden celstraf veroordeeld, waarvan 10 maanden voorwaardelijk. Volgens de rechter is voldoende bewezen dat de man vorig jaar tijdens de wedstrijd FC Twente tegen Helmond Sport een vuurwerkbom gooide. Tegen de Helmonder was twee jaar celstraf geëist door het Openbaar Ministerie. Opvallend was dat de man op het moment dat hij het vuurwerk gooide, al een stadionverbod van de KNVB had. De rechter legde de vuurwerkbomgooier een nieuw stadionverbod op, maar anders dan bij het KNVB-verbod, moet de man zich nu in de rust van elke uit- en thuiswedstrijd van Helmond Sport bij de politie melden.

GEZOCHT: AUDICIENS Hoorstudio Strating brengt kwaliteit terug in de audicienpraktijk. Middels een nieuwe franchiseformule bieden we voordelen voor audicien èn consument. Zonder inbreng van eigen geld en met een gegarandeerd inkomen in de eerste 2 jaar, kunnen vakbekwame audiciens rekenen op de ruime ervaring en alle mogelijke steun van Hoorstudio Strating.

De bomgooier werd nog tijdens de wedstrijd gearresteerd door de politie, op aanwijzing van verschillende getuigen. Zelf ontkent de inwoner van Helmond iedere betrokkenheid bij de vuurwerkbom. Hij heeft aangekondigd in hoger beroep te gaan tegen het vonnis van de Almelose rechtbank.

Hoorstudio Strating zoekt ondernemende audiciens met gedeelde kijk op kwaliteit in de provincies Zeeland, Utrecht, Zuid-Holland en Noord-Holland. Voor meer

Zoom the Sound Met het nieuwe Commidt Intelligente Bluetooth Systeem (CIBS) is Commidt een nieuwe, vooruitstrevende weg ingeslagen op het gebied van draadloze communicatie voor slechthorenden. Het systeem maakt gebruik van de nieuwste Bluetooth-technologie dat de slechthorende in staat stelt om acht verschillende Bluetooth-systemen te matchen met één enkele neklus, genaamd de Maestro, die direct samenwerkt met de Commidt-audiostreamer. Via deze audiostreamer zijn bijvoorbeeld tv, radio, alarmsysteem en deurbel aan de Maestro te koppelen.

De Maestro geeft automatisch prioriteit aan het meest gewenste geluid. Bijvoorbeeld tijdens het kijken naar tv krijgt het geluid van de deurbel prioriteit boven het tv-geluid. Bij het luisteren naar audio krijgt bijvoorbeeld de telefoon voorrang. Apparatuur voorzien van Bluetooth is direct met de Maestro te matchen.

informatie kunnen geïnteresseerden contact opnemen met Rob, Sylvia of Peter.

OMDAT WIJ DENKEN DAT HET BETER KAN Meer informatie? Hoorstudio Strating t.a.v. Rob van Esch Postbus 665 2400 AR Alphen aan den Rijn Tel +31(0)6 222 354 18

Voor meer informatie kan contact worden opgenomen met Progress Hearing BV, 010-5121039 of info@progresshearing.nl.

Lekkende oordoppen vormen risico Dat de gele, schuimen oordoppen geen volledige gehoorbescherming geven bij concerten, is inmiddels bekend. Maar lekkende, dure exemplaren leveren meer schade op aan het gehoor dan dat ze de gebruiker bescherming bieden. Belgische en Nederlandse media berichten over een onderzoek dat de Universiteit van Gent, samen met de Belgische consumentenorganisatie Test-Aankoop, gehouden heeft. Enige tientallen proefpersonen gingen met gehoorbescherming naar een drie uur durend concert. Het gemiddeld geluidsniveau bedroeg 105 decibel. Na afloop had meer dan de helft van de proefpersonen een serieuze afname van het gehoor. Volgens professor Bart de Vinck, van de Gentse Universiteit, dragen lekkende oordoppen of oordoppen waarbij het filter niet goed werkt, bij aan gehoorbeschadiging. Het geluid dringt wel naar binnen, maar kan het oor niet verlaten en wordt doorgegeven aan de trommelvliezen. Volgens Vinck krijgt het oor daardoor juist meer geluid te verwerken, met een grotere kans op beschadiging. Zit geluid onder de 80dB(A) dan is er niet veel aan de hand. Elke hogere waarde vormt een belasting voor het oor. De beste bescherming wordt nog steeds gebonden door op maat gemaakte oordoppen, of otoplastieken. Het kan gebeuren dat deze, na verloop van tijd, niet meer voldoende bescherming bieden. De Vinck acht het raadzaam om in ieder geval elke twee jaar de oordoppen te controleren. Daarnaast waarschuwt hij ook dat het dempingniveau van gehoorbeschermers vaak lager is dan op de verpakking vermeld staat.

franchise@hoorstudiostrating.nl

www.hoorstudiostrating.nl

.....verbetert de kwaliteit van leven Hoorstudio Strating is leverancier voor alle zorgverzekeraars

Het Sein - pag. 11

De visie van Edward Tie

Nieuw tijdperk voor de dovenwereld? We juichen omdat het 21e congres van de ICED (International Congress on the Education of the Deaf) een nieuwe resolutie, The Vancouver 2010 Resolution, heeft aangenomen. Deze resolutie verwerpt de resolutie van Milaan 1880. Men had vastgesteld dat een volledige mondeling onderwijs slecht voor doven was. Wie in gebarentaal sprak, werd hard gestraft. Veel prelinguaal doven konden zich niet goed ontwikkelen zonder goede communicatiemiddelen. Daardoor werden ze uitgesloten voor bepaalde beroepen die veel communicatie vereisen. Ze hadden ook geen goede hoormiddelen, zoals de huidige hoortoestellen of cochleair implantaat, om met horenden te communiceren. De hoormiddelen, die er waren, versterkten geluiden en gaven ondersteuning voor liplezen maar het restgehoor van dove kinderen werd soms niet goed benut. Maar slechts 40 procent van alle prelinguaal doven konden wel liplezen. De meeste prelinguaal doven hadden ook geen baat bij de hoormiddelen. De nieuwe resolutie die is aangenomen, is een mooie overwinning voor prelinguaal doven die hard gewerkt hebben voor de formele opheffing van het verbod op gebarentaal. In 2003 had het 15e WFD-congres (World Federation of the Deaf) al een resolutie aangenomen dat dove kinderen verschillende communicatiemogelijkheden moeten krijgen en ook goed kunnen benutten. Alle dovenscholen zullen mogelijk de resolutie van Vancouver 2010 in hun onderwijs en werkzaamheden verwerken. Gebarentaal is namelijk onmisbaar in het onderwijs aan CI-kinderen. Toch geeft deze historische gebeurtenis slechts een kleine hoop voor prelinguaal doven. De ontwikkeling rond CI gaat razendsnel. Tegenwoordig krijgen veel jonge dove kinderen vaak twee CI’s. Sommige ziekenhuizen moesten zelf betalen voor een tweede cochleair implantaat. Veel CI-kinderen komen in het reguliere onderwijs terecht. Veel ouders van dove kinderen hadden zelfs hoge verwachtingen rond CI. Ze denken dat CI een goede toekomst kan bieden. Met hun twee CI’s zullen de leerlingen de leraar beter verstaan en minder naar hun doventolk kijken. Veel CI-kinderen hebben een grotere voorkeur voor het spreken. Daardoor krijgt het tweetalig onderwijs voor doven minder kans. Veel overheden gaan op de kosten van dovenonderwijs bezuinigen. Daar had ik al eerder verteld, in vorige columns. Het internaat van de Guyotschool krijgt nu de laatste tien nieuwe dove leerlingen. Het volgend schooljaar zal dit internaat mogelijk geen nieuwe dove leerlingen krijgen. Rond 2015 zal het internaat de deur moeten sluiten. Daarom willen we gebarentaal verder verspreiden en versterken. Om de positie van gebarentaal te versterken, willen we dat gebarentaal in de grondwet komt te staan. Naast opname in de grondwet, zullen we ervoor pleiten dat het recht dat dove kinderen op gebarentaal hebben ook in andere wetten wordt verankerd. Ik ben wel benieuwd of het nieuwe kabinet hierin nieuw beleid zal ontwikkelen, ondanks nieuwe bezuinigingsplannen.

Edward Tie

Unitron komt met Tandem KITCHENER - Voor mensen die aan één oor doof zijn, heeft het Canadase Unitron onlangs een oplossing op de markt gebracht: Tandem. Het hoorapparaat is een welkome stap voorwaarts in de CROS/BiCROS categorie. Tandem is ontworpen om de moeilijkheden die gepaard gaan met dit soort doofheid te overwinnen. Het draadloze systeem vangt geluidssignalen bij het slechte oor op en zendt deze naar het goede oor. Mocht er ook gehoorverlies zijn bij het betere oor, dan helpt het systeem om de kwaliteit van het geluid bij dit oor te verbeteren. Tandem helpt mensen met het oplossen van de problemen die kenmerkend zijn voor dit soort gehoorverlies, en geeft hen de kans om weer volop aan het leven deel te nemen. Mensen met volledig gehoorverlies in één oor worden geconfronteerd met veel unieke uitdagingen. Zij horen vaak niet wanneer zij worden geroepen, kunnen gesprekken moeilijk vol-

gen en missen waarschuwingssignalen, bijvoorbeeld in drukke verkeerssituaties. Het nieuwe systeem is gebaseerd op het digitale ‘next generation platform’ van Unitron, en heeft een comfortabele, heldere geluidskwaliteit. Door de doeltreffende functies van het apparaat, kan de drager beter horen in uiteenlopende situaties. De instellingen van het hoortoestel worden, dankzij autoPro™3, voortdurend naadloos afgestemd op de behoeften van de klant. . Tandem is het allereerste BiCROS systeem met de superieure prestaties van een geautomatiseerd programma. De vijf verschillende microfoonstrategieën van het gehoorapparaat zorgen voor beter geluid, dus een grotere tevredenheid, in specifieke situaties. Diverse beproefde functies, zoals antishock, lawaaionderdrukking, spraakherkenning en een geavanceerd feedback management systeem, maken het luisteren zo comfortabel en natuurlijk mogelijk. Daarbij komt dat Tandem een gebruikersvriendelijk systeem is,

snel in te stellen en comfortabel in het gebruik. Zoals Cameron Hay, wereldwijd president en CEO van Unitron zegt: “Tandem versterkt onze belofte op het gebied van CROS/BiCROS technologie, en zet een nieuwe standaard met een betere geluidskwaliteit en eersteklas functies die effectieve oplossingen bieden voor de uitdagingen die kenmerkend zijn voor dit soort gehoorverlies.” Unitron is een wereldwijde vernieuwer van technologisch geavanceerde hoortoestellen en ontwikkelt, in nauw samenwerking met gehoorspecialisten, geavanceerde, doelgerichte oplossingen voor iedereen. Het bedrijf maakt deel uit van de Sonova Groep, en voorziet in de behoeften van haar klanten via zestien internationale vestigingen en distributeurs in drieënvijftig landen.

Mosquito in Nederland toegestaan De Mosquito, een apparaatje dat hinderlijke tonen uitzend die alleen gehoord kunnen worden door jongeren tot ongeveer 25 jaar, wordt in Nederland niet verboden. Een van de bezwaren tegen de Mosquito was dat het apparaat gehoorschade bij jongeren kon opleveren. Nederlandse en Duitse onderzoeken wijzen uit dat dit niet het geval is; tenminste wanneer iemand niet meerdere uren achtereen aan een Mosquito wordt blootgesteld. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken vindt dat gemeente moeten beslissen of een Mosquito in hun gemeente al dan niet gebruikt mag worden om jongeren te verjagen. Wel wordt ge-

steld dat, gelet op diverse nationale en internationale wetten, dan het gebruik van de Mosquito niet zomaar te pas en te onpas mag gebeuren en dat gemeenten het gebruik ervan

ook goed moeten onderbouwen: ‘omdat er overlast is’, is volgens het ministerie niet voldoende. Daar zijn ook andere (wettelijke) maatregelen voor.

EMC plaatst 250ste CI ROTTERDAM – Tien jaar nadat het Erasmus Medisch Centrum begon met het aanbrengen van Cochleaire implantaten, is begin augustus het 250ste CI geplaatst bij de 17-jarige Max de Reus. De Reus hoort wel geluiden, maar heeft moeite met het onderscheiden van geluiden en woorden. Hij hoopt door het CI beter te kunnen communiceren met anderen. Het Erasmus Medisch Centrum brengt zo’n vijftig tot zestig implantaten per jaar aan bij zowel kinderen als volwassenen. Max de Reus ontvangt bloemen van kno-arts Mick Metselaar.

Het Sein - pag. 12

Landelijke primeur: Videoloket HOOGEZAND - Op maandag 28 juni jongstleden heeft ZiCoTV een presentatie gehouden op het gemeentehuis van Hoogezand-Sappemeer. Deze presentatie werd gehouden in het kader van de toegankelijkheid aan het loket voor de doelgroep doven en slechthorenden. ZiCoTV gaat samen met de gemeente Hoogezand-Sappemeer de komende twee jaar een pilotproject houden met een videoloket voor doven en slechthorenden. Omdat Hoogezand-Sappemeer nauw samenwerkt met Slochteren, zal ook deze gemeente erbij betrokken worden. De gemeente Hoogezand-Sappemeer wordt hiermee de eerste gemeente in Nederland die een speciaal videoloket voor doven en slechthorenden heeft. Het werkt in het kort als volgt. ZiCoTV bemiddelt tussen doven, de gemeente en een doventolk. Deze tolk hoeft dan niet te reizen, omdat hij via een hoogwaardige webcamera meteen online kan communiceren met een dove die bij het loket van de gemeente HoogezandSappemeer staat. Bovendien kan de tolk met meerdere doven tegelijk communiceren. Bij de gemeente staat eenzelfde camera plus beeldscherm, zodat de dove met de

tolk kan communiceren en de tolk weer met de medewerker van de gemeente. Dit alles in een zeer hoge beeldkwaliteit. Waarom dit project? In het noorden en zuiden van het land zijn er te weinig doventolken. Wanneer een dove een week voor zijn of haar afspraak een doventolk reserveert, dan geeft dat geen garantie dat er op het afgesproken tijdstip ook een tolk aanwezig kan zijn. Deze garantie wordt wel in beleidslijnen vastgelegd, maar kan dus in de praktijk regelmatig niet worden nagekomen. Wanneer een dove meteen een doventolk nodig heeft, zijn de problemen nog veel groter. Bovendien nemen tolken liever opdrachten aan waar meer tijd in zit, omdat dit voor hen efficiënter werkt. Het reserveren van een doventolk voor een korte periode en op de korte termijn is daardoor welhaast onmogelijk. Mensen die doof zijn geboren hebben communicatieproblemen, dat is een open deur. Deze groep leert vanaf jonge leeftijd de Nederlandse Gebarentaal in plaats van de Nederlandse (geschreven) taal. De grammatica tussen beide talen is zo verschillend dat er veel communicatieproblemen kunnen ontstaan. In feite is het zelfs bijna onvermijdelijk.

Bovendien is bij het aanleren van de Nederlandse taal spraak en gehoor zeer belangrijk. Wanneer een kind niet kan horen, volgt daaruit automatisch dat het veel moeilijker is geschreven taal aan te leren. Onderzoek heeft aangetoond dat doof geboren mensen een gemiddeld leesen schrijfniveau hebben van een twaalfjarig horend kind. Dit heeft niets met gebrek aan intelligentie te maken, maar is een gevolg van het daadwerkelijk verschil in taalverwerving. Wanneer een doof geborene een simpele aanvraag bij de gemeente wil doen, bijvoorbeeld voor een rijbewijs, identificatiebewijs of vergunning voor een gehandicaptenparkeerplaats, kunnen er vanwege de communicatieproblemen lange gesprekken, met veel misverstanden, ontstaan. Daarbij voelt de ambtenaar, maar zeker de dove mens zich niet op zijn of haar gemak. Gevolg hiervan is dat doven regelmatig dingen gaan vermijden, informatie mislopen, pas op het laatste moment (of te laat) zaken gaan regelen. Met alle negatieve gevolgen van dien. Daar komt bij dat dove mensen er moeite mee hebben voor korte tijd een doventolk in te schakelen. Ze willen geen overlast veroorzaken en dus is de kans groot dat ze zelf gaan proberen dingen op te lossen; met alle daaruit volgende problemen. Ook hebben auditief be-

perkten soms een gevoel van schaamte, waardoor ze af zien van het inwinnen van informatie. Dit verzwakt hun maatschappelijke positie nog meer. Door gebruikmaking van de diensten van ZiCoTV zijn bovenstaande knelpunten verleden tijd. De beeldappli-

catie heeft bovendien als voordeel dat, naast de doelgroep van ZiCoTV, ook andere doelgroepen bediend kunnen worden, denk bijvoorbeeld aan allochtonen en ouderen. Als antwoord op bovengenoemde probleempunten biedt de videoapplicatie in alle gevallen de oplossing.

130 Nieuwe Kunstgebaren AMSTERDAM - Het speciale dovenprogramma dat het Rijksmuseum in Amsterdam organiseerde rond de tentoonstelling van Hendrick Avercamp heeft een vervolg gekregen bij de huidige tentoonstelling ‘Rembrandt & Jan Six. Een Amsterdamse vriendschap’. Tijdens het ontwikkelen van het programma voor Avercamp ontdekte men dat er voor veel gangbare termen en woorden die in een museum gebruikt worden, geen ‘vertaling’ naar gebarentaal bestond. Het Rijksmuseum heeft, in samenwerking met het Nederlands Gebarencentrum, dan ook 130 nieuwe woorden samengesteld. Hierdoor wordt het museumbezoek voor mensen

met een auditieve handicap zeer zeker aantrekkelijker. Het portret van Jan Six, dat onderdeel is van de tentoonstelling en de rondleiding, wordt beschouwd als een van de mooiste uit de 17e eeuw en is in particulier bezit. De eigenaren lenen het door Rembrandt geschilderde doek zeer zelden uit. Meer informatie over de tentoonstelling en de rondleidingen is te vinden op de website: www.rijksmuseum.nl/kunstgebaren. Voor de Museumlexicon dvd-rom, waarop de kunstgebaren gepubliceerd zijn is er de website: www.gebarencentrum.nl.

Het Sein - pag. 13

HearingCoach toonaangevend in gehoorzorg HearingCoach richt zich op het behoud van een goed gehoor bij mensen die blootgesteld worden aan te luide muziek, machine- en omgevingslawaai, maar ook aan chemische stoffen, zoals oplosmiddelen en koolstofmonoxide, die schadelijk zijn voor het gehoor. Belangrijke risicogroepen zijn jongeren, muzikanten en werknemers in tal van sectoren, waaronder de chemie, landbouw, brandweer, defensie, metaal- en houtbewerking. In 2003 werd gestart met het project HearingCoach. Het vernieuwende van de aanpak was dat de kennis van diverse disciplines in één persoon werden samengebracht. HearingCoaches zijn audiologen die zich hebben gespecialiseerd in het organiseren, uitvoeren en evalueren van het integraal gehoorzorgprogramma. Naast deskundigheid op het gebied van geluiden gehoormetingen zijn de HearingCoaches ook bedreven op het terrein van preventie. Door de combinatie van preventie en curatieve zorg zijn er voor de afnemer van de zorg verschillende voordelen. Er is één herkenbaar aanspreekpunt; er is sprake van eenduidig, coherent beleid; de financiën zijn transparant en de administratieve lasten worden beperkt. Om het risico op gehoorschade onder controle te brengen, maken Hearing Coaches gebruik van de 4-leaf Clover Method. Bij deze methode wordt actie ondernomen op vier terreinen, namelijk geluid, gehoorbescherming, gehoor en gedrag. De bevindingen worden gepresenteerd in het HC-Management Report. Vervolgens worden er aanbevelingen gedaan om het risico op gehoorbeschadiging onder controle te houden. Hierbij wordt rekening gehouden met de cultuur van het bedrijf. Ten slotte wordt het HC-Certificaat aan het management overhandigd. In samenwerking met de Universiteit Gent is de OHC-Scan ontwikkeld om gehoorschade vroegtijdig te ontdekken. Met behulp van deze scan wordt mogelijke gehoorschade al zichtbaar gemaakt nog voordat deze te zien is op een audiogram. De OHC-Scan is gebaseerd op de techniek van ‘Oto Akeostische Emissie’, waarmee het functioneren van uitwendige haarcellen wordt vastgesteld. HearingCoach verzorgt via de Hearing Academy seminars over deze Oto Akoestische Emissie. Hierbij gaat het om de wetenschappelijke achtergrond en de toepassingsmogelijkheden. In maart 2010 worden er in de regio Leuven en in de regio Eindhoven twee seminars gegeven.

TV-zender in gebarentaal GRONINGEN - Arab Vision, een religieuze televisiezender die zich richt op Arabische landen, zendt nu ook uit in gebarentaal. De christelijke organisatie is tijdens haar uitzendingen te beluisteren in diverse Arabische talen en dialecten. Omdat het analfabetisme in de Arabische wereld hoog is, heeft men besloten om de programmering niet te ondertitelen, maar in gebarentaal te verzorgen. Probleem hierbij is dat er, net zo min als één algemene gesproken taal, er geen algemeen gebruikte gebarentaal bestaat. Arab Vision heeft gekozen voor de Egyptische gebarentaal. Egypte kent relatief veel slechthorenden en dove inwoners en is een van de grootste Arabische landen.

Drie nieuwe ambassadeurs Hear the World STÄFA - Wederom hebben drie internationaal vermaarde kunstenaars zich geschaard in de groeiende rij van ambassadeurs voor Hear the World. Zanger/tekstschrijver Corinne Bailey Rae, acteur Ben Kingsley en actrice Tilda Swinton, beiden Oscar-winnaars, steunen het wereldwijde initiatief.

gehoorverlies. Dan gaat het om zo’n 800 miljoen mensen, ongeveer het totaal aantal inwoners van Europa. Daarom is informatie over gehoorpreventie en oplossingen voor deze problemen van groot belang. Een ander speerpunt van Hear the World is

Voor meer informatie: www.hearingcoach.com Hear the World is opgericht in 2006 door hoortoestellenfabrikant Phonak en heeft als doel mensen bewust te maken van het belang van het beschermen van je gehoor om gehoorverlies in de toekomst te voorkomen. Meer dan zestien procent van de wereldbevolking krijgt te maken met Corinne Bailey Rae. “Als muzikant is horen van groot belang en het verliezen van deze gave zou me zeer zwaar vallen.”

om mensen bewust te maken van de sociale en emotionele gevolgen van gehoorverlies en om oplossingen aan te reiken aan mensen die al met gehoorverlies maken hebben.

Deze krant is een uitgave van Het Sein Postbus 148, 9600 AC Hoogezand Telefoon 0598-351866 Fax 0598-351865 E-mail: info@het-sein.nl

“De mogelijkheid om te kunnen horen en communiceren is van onschatbare waarde”, zegt de Engelse

• COLOFON •

Coördinatie: Felix van Dijk Redactie: Jan Drent Journalistieke bijdrage: Marcello Russo Vormgeving: Giovanni Bardie DTP: Rutger Jan Strijker Regio Zeeland, Gelderland Separate Verspreiding; Richting alle verwijzers in de provincie, zoals; huisartsen, logopedisten, Arbodiensten, bejaardenhuizen, verzorgings- en verpleeghuizen. Landelijke verspreiding iedere maand; Audiologische centra, audiciens (STAR, HINK, Losse audiciens en ketens), alle dovenscholen, alle KEGGvestigingen, alle Viataal-vestigingen, alle Auris-vestigingen, alle Oorakelvestigingen, alle Stichting MEE-vestigingen, alle dovenclubhuizen, abonnees, alle belangrijke organisaties op het gebied van het gehoor (bv Dovenschap, Swedoro), alle provinciale bestuursleden NVVS, hoortoestelleveranciers, fabrikanten, Case-managers re-integratie, gehoorbeschermingleveranciers en ziekenhuizen afdelingen KNO. Aan de inhoud van de teksten kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen en foto’s uit deze krant, mag alleen na schriftelijke toestemming van de uitgever. Vijfde jaargang © 2010

De nieuwe ambassadeurs sluiten zich aan bij de al bestaande groep van ambassadeurs, waaronder Jude Law, Elle Macpherson, Annie Lennox, Sting en Peter Gabriel. Alle ambassadeurs zijn - met hun hand achter hun oor - gefotografeerd door muzikant en fotograaf Bryan Adams. Door middel van deze bekende pose laten zij hun steun aan het Hear the World blijken.

Cursussen GGMD De GGMD organiseert binnenkort weer een aantal cursussen voor doven en slechthorenden. Op 12 november starten in Utrecht twee trainingen. Een training ‘Omgaan met tinnitus’, die mensen leert om tinnitus een plaats in hun leven te geven. Daarnaast de training ‘Omgaan met geld’. Doel is om mensen te leren om te gaan met geld. Heeft u belangstelling voor een van beide cursussen, dan kunt u contact opnemen met: utrecht@gmd.nl of 0800-3374667. Op 30 september start in Amsterdam de cursus ‘Opkomen voor jezelf’. Vanaf 15 november is er de training ‘Anders ouder worden’. Cursisten worden geleerd om de regie van hun leven in eigen hand te houden. Heeft u belangstelling dan kunt u contact opnemen via: amsterdam@ggmd.nl of 0800-3374667. Meer informatie: www.ggmd.nl

Het Sein - pag. 14

Wilt u ook beter verstaan in gezelschap? Phonak introduceert nieuwe generatie Smartlink+ Verstaan in gezelschap en in rumoer zijn de meest uitdagende luistersituaties voor een hoortoesteldrager. Phonak is toonaangevend op gebied van draadloze oplossingen voor een beter spraakverstaan in deze situaties. Om haar positie hierin verder te versterken introduceert ze een nieuwe generatie FM-zenders voor volwassenen en tieners op basis van het geheel nieuwe Dynamic FM-platform: SmartLink+ en ZoomLink+. Phonak heeft met deze unieke technologie al ruime ervaring opgedaan met haar Inspiro zender in het onderwijs en nu kunnen ook volwassenen en tieners hiervan profiteren. Deze nieuwe generatie geeft de best mogelijke verbetering in spraakverstaan in gezelschap, in rumoer of over grote afstand. De apparatuur is bijzonder veelzijdig en is onder andere toepasbaar in een thuissituatie, in gezelschap, in de auto, tijdens een fietstocht, een lezing of een vergadering. Tevens maakt de laatste Bluetooth techniek in de SmartLink+ een pro-

bleemloze koppeling mogelijk met Bluetooth-apparaten, zoals een GSM of Dect-telefoon. Dynamic FM geeft de best mogelijke verbetering in spraak-verstaan door de adaptieve eigenschap van het systeem. Bij een toename in omgevingsgeluid zal de SmartLink+ via een datalink de bijpassende miniatuur FM-ontvanger aansturen om meer output te geven. Zo wordt in elke situatie een maximaal haalbare verbetering in spraakverstaan bereikt. Maar ook het geluid van multimedia zoals een TV of computer komen draadloos en kristalhelder door op beide oren. De SmartLink+ is het premium model dat beschikt over drie microfoonstanden, Bluetooth en een afstandsbedieningfunctie. Tevens is een eenvoudiger model beschikbaar met alleen de 3 microfoonstanden: de ZoomLink+.

FM-oplossingen van Phonak zijn universeel en daardoor te gebruiken bij alle merken en soorten hoortoestellen. Naast de zender (SmartLink+) is ook een miniatuur FM-ontvanger

vereist die onderaan het hoortoestel wordt gekoppeld. Om volledig te kunnen profiteren van de Dynamic FM-techniek dient deze ontvanger ook van de nieuwe generatie te zijn (ML9i, ML10i, ML11i, ML12i, MLxi, MyLink+ of iSense).

onderaan het hoortoestel dragen. Zo heeft de leerling geen last van achtergrondlawaai of slechte akoestiek waardoor het spraakverstaan optimaal is. Dit principe wordt sinds 1998 ook toegepast voor volwassen die communicatieproblemen ondervinden bij vergaderingen, op verjaardagen of bij het volgen van lezingen.

Maar ook met uw oude FM-ontvangers kan dit samenwerken, echter profiteert u dan niet van alle eigenschappen.

Hieraan is in 2004 een Bluetooth functie toegevoegd waardoor het ook mogelijk wordt probleemloos te telefoneren, zelfs handsfree in de auto. De SmartLink is hiervan de meest bekende oplossing. Met SmartLink+ zet Phonak weer een nieuwe stap vooruit voor de slechthorende.

Op gebied van draadloze systemen met FMradiogolven heeft Phonak al decennia terug de stap genomen zich hierin te specialiseren en heeft altijd deze koers vastgehouden. Dit heeft zijn oorsprong in de toepassing op scholen voor slechthorenden waarbij de leerkracht de microfoon (FM-zender) om de hals draagt en de slechthorende leerlingen een miniatuur FM-ontvanger

Phonak is de enige fabrikant die zowel hoortoestellen als FM-systemen produceert en daarmee een unieke geïntegreerde oplossing kan bieden voor een naadloze combinatie. Kijk voor meer informatie op www.smartlinkphonak.nl

Gebarencafé Den Bosch Elke eerste vrijdag van de maand. Adres: Café Lalalaa, Ridderstraat 10, 5211 KA Den Bosch. Info bij Iris Wijnen: iwijnen@home.nl

Vergoeding na problemen concertbezoek Maryellen en Kevin Burns hebben van een rechtbank in het Amerikaanse Massachussetts een schadevergoeding van ruim 30 duizend euro toegewezen gekregen. Het echtpaar bezocht in 2003 de ‘Mmmm.... Nice Package’-tour van de band Whitesnake, die in 1977 werd opgericht door David Coverdale, voormalige zanger van Deep Purple. Omdat tijdens het concert in de Boston’s Orpheum Theatre apparatuur hun het zicht belemmerde, kregen de Burns nieuwe zitplaatsen. Vlakbij een toren van speakers. Volgens een gehoorexpert, die gehoord werd tijdens de rechtszitting, waren deze speakers in staat om een volume te produceren dat 2 tot 22 keer harder was dan nog aanvaardbaar voor het gehoor. Maryellen Burns zegt dat ze door het concert een permanente beschadiging aan haar oor heeft opgelopen. Een bemiddelingspoging bleef vruchteloos, vanwege een, volgens Burns, gênant moment. In plaats van een document met betrekking tot hun zaak, zoals ze dachten, kregen ze, in een enveloppe, een gesigneerde foto van Cloverdale. Overigens hoeft de band Whitesnake het totaal bedrag niet alleen te betalen. Ook de tourpromoter en de eigenaar van Boston’s Orpheum Theatre zijn veroordeeld tot het betalen van een deel van de schadevergoeding.

‘Alles begint met taal’ DEN BOSCH – “Alles begint met taal’ is het motto van Werelddovendag 2010. Het evenement wordt dit jaar in Den Bosch gehouden van 23 tot en met 25 september. Middelpunt van de festiviteiten is Orangerie, gelegen in het idyllische centrum van de Brabantse hoofdstad. De eerste dag, donderdag, staat in het teken van een symposium over het ‘VN Verdrag inzake Personen met een handicap’ en ‘De betekenis van gebarentaal voor doven’. Op vrijdag is er de jeugddovensportdag die gehouden wordt in sportcentrum Sportium en op de velden van BVV/Caterpillar. De dagen worden op zaterdag afge-

sloten met diverse culturele en feestelijke manifestaties op diverse locaties in de binnenstad van Den Bosch; het Gebarenfestival. Er is onder meer een gebarenplein en er worden diverse films vertoond.

Voor mensen die meer willen weten: www.werelddovendag.nl

Het Sein - pag. 15

Rechtszaak: eBay discrimineert doven NEVADA – Verkoopsite eBay is in de Verenigde Staten aangeklaagd wegens discriminatie van dove en slechthorende mensen. De 45-jarige Melissa Joy Earll uit het plaatsje Nevada, gelegen in de Amerikaanse staat Missouri, heeft een proces aangespannen tegen het internetbedrijf. Wellicht dat zij door haar actie eenzelfde bekendheid krijgt als haar plaatsgenoten John Huston (acteur en regisseur) of Frank James (samen met zijn broer Jesse bekend van de James-Younger bende). Earll, die vanaf haar geboorte doof is, heeft in 2008 en 2009 tevergeefs geprobeerd om een verkoop-account aan te maken en te activeren op de website van eBay. De reden hiervan was haar doofheid. Na aanmelding vroeg eBay haar namelijk om een PINcode in te voeren, die haar automatisch telefonisch doorgegeven werd, ter identificatie van haar persoon. Omdat Earll deze code niet kon horen en dus invoeren, kon ze haar account niet activeren en werd ze geweigerd om haar spullen te verkopen op eBay. Wanneer ze daarop, via internet, contact opneemt met de helpdesk wordt haar de suggestie gegeven om er maar een horende persoon bij te roepen of anders een klacht te sturen. Nog dezelfde dag, 23 juni 2008, stuurde ze een email aan de helpdesk van het bedrijf met het verzoek om haar account alsnog te activeren. De volgende dag kreeg Earll een nietszeggend standaardantwoord terug, waarop ze haar klacht over de telefonische code nogmaals mailde. Daarop kreeg ze bericht van eBay over hoe ze op een andere manier haar account zou kunnen activeren. Dat lukt ook niet en Earll kreeg wederom te horen dat een persoonsverificatie alleen door middel van de telefonische PIN code zou kunnen. Uiteraard reageerde ze weer

naar de helpdesk van eBay. Op 4 augustus 2008 kreeg ze als antwoord dat haar mail was doorgestuurd naar een ‘bevoegde afdeling’. Melissa Earll geeft dan maar de moed op om zich aan te melden als verkopende partij op eBay. In december 2009 probeert ze het nog eens, maar het resultaat is weer hetzelfde. Alleen als ze een PINcode invoert, die haar automatisch per telefoon wordt verstrekt, kan ze haar account activeren. Melissa Earll neemt contact op met het advocatenkantoor Edelson McGuire uit Chicago. Dat kantoor heeft al enkele succesvolle rechtszaken gevoerd, namens diverse consumenten, tegen grote ondernemingen. Internetverkoopsite eBay, met zo’n 90 miljoen gebruikers wereldwijd, wordt ervan beschuldigd dat het een aanmeldingsysteem ontworpen heeft die door dove en slechthorende internetters niet te gebruiken is. Daarmee overtreedt het bedrijf, volgens de aanklacht, niet alleen de ‘American with Disabilities Act’ (ADA), maar ook de ‘California Disabled Person Act’ (CDPA). De ADA, evenals de CDPA, verbiedt discriminatie van gehandicapte mensen op het gebied van, onder meer, werk, vervoer en communicatie. In de aanklacht wordt

Progress Hearing introduceert de Conversor Pro De aandacht voor speciale producten die ontwikkeld zijn om het hoortoestel extra ondersteuning te geven in moeilijke hoorsituaties, is de laatste jaren sterk gegroeid. Met de introductie van de Pro brengt Conversor Ltd, na jaren van research een totaal vernieuwd en sterk verbeterd FM-systeem op de markt. Als opvolger van de Conversor heeft de Pro een geheel vernieuwd ergonomisch design en is eenvoudig in gebruik. De Pro is een neklus gebaseerd FM-systeem, dat werkt via de ringleiding in het hoortoestel en is voorzien van een omni- en directionele microfoon, die de gebruiker in staat stelt om hinderlijke achtergrondgeluiden te elimineren. Een grote toegevoegde waarde is het eenvoudig instellen voor meerdere

gebruikers tegelijk, ideaal op scholen, bij rondleidingen en andere groepssituaties. De Pro heeft een sterk verbeterde helderheid en volume en is voorzien van squelch. De Pro wordt standaard geleverd in een luxe reisetui met internationale reisstekkers, audiokabels en scart-TV-adapter. Voor meer informatie kan contact opgenomen worden met Progress Hearing BV, 010-5121039 of info@progresshearing.nl.

erop gewezen dat er diverse internetsites zijn waar ook een persoonsidentificatie gevraagd wordt, daarwordt gebruik gemaakt van de zogeheten CAPTCHA-methode, ‘Completely Automated Public Turing-test to tell Computers and Humans Apart’. Een veelgebruikte vorm van deze methode, om personen te herkennen en te scheiden van computers, is het moeten intypen van vervormde letters en cijfers. De aanklacht gaat ervan uit dat een bedrijf, met een winst van bijna 2,5 miljard dollar in 2009, een dergelijk systeem gewoon moet invoeren. Niet alleen dove en slechthorende mensen hebben baat bij de CAPTCHA-methode. Ook blinde en slechtziende mensen kunnen er gebruik van maken, omdat de code ook in audio gegeven wordt. Volgens kennissen is deze stap van Melissa Earll, ‘Missy’, zoals zij zeggen, geen verrassende. Earll komt haar hele leven al op voor de belangen van doven en slechthorenden. Wanneer de rechter van de rechtbank van het District Court for the Western District of Missouri in Springfield uitspraak doet, valt volgens Earll’s advocaat Jay Edelson nog niet te zeggen. Het proces verkeert nog in een beginstadium en kan wel eens zes tot twaalf maanden gaan duren. In een eerste reactie zegt eBay dat haar beleid in overeenstemming is met de ADA en dat het bedrijf streeft naar een gelijke behandeling van alle gebruikers op een gepaste, wettige en verantwoordelijke manier. Het CAPTCHA-systeem is, volgens eBay, softwarematig makkelijk in te voeren.

Van Geel voorzitter RvT Kentalis SINT-MICHIELGESTEL - Voormalig CDA-fractievoorzitter Peter van Geel is benoemd tot nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht van de Koninklijke Kentalis. Zijn benoeming gaat officieel in per 2011. Hij wordt de opvolger van prof. Joep Hubben en Jannie van den Hul-Omta. Hubben en Van den Hul-Omta vervulden sinds 2007 jaarlijks wisselend het voorzitterschap van de Raad van Toezicht. In dat jaar fuseerden Viataal, de Koninklijke Effatha Guyot Groep en Sint Marie. Per 1 januari 2011 leggen zowel Hubben als Van den Hul-Omta hun functie in de Raad van Toezicht neer. De 59-jarige Van Geel was, tussen 2007 en 2010, fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer. Daarnaast bekleedde hij het staatssecretariaatschap bij VROM in de kabinetten Balkenende I, II en III en was gedeputeerde in NoordBrabant. Ook is Pieter van Geel een fervent liefhebber van de wielersport. Volgens Kentalis is Van Geel een betrokken, deskundig en bestuurlijk zeer ervaren voorzitter. Koninklijke Kentalis biedt onderwijs en zorg aan doven, slechthorenden en mensen met ernstige communicatieproblemen. De organisatie telt zeventien schoolgemeenschappen, ruim vijftig zorglocaties en 4500 medewerkers.

Derdeeditie MuteSounds Op 8 oktober wordt alweer voor de derde keer het muziekevenement MuteSounds gehouden. Begonnen als afstudeerproject voor dove en slechthorende jongeren uit de regio Den Haag, geniet het muziek- en filmfestival inmiddels landelijke bekendheid en de rekt is er nog niet uit. Zo was er dit jaar een zogenaamde Pre-Party in Scheveningen. Vorig jaar vond MuteSounds plaats tijdens het The Hague Festivals. Op verschillende locaties in de stad Den Haag stonden de podia, zoals het Paard van Troje, het buitenpodium van PopHot Spot en in een leeg winkelpand. Dit jaar vindt het evenement plaats in het Paard van Troje en bij het Filmhuis Den Haag ZAAL 5. De bezoekers, zowel doven en

Gebarencafé Utrecht Elke tweede donderdag van de maand, van 20.00 uur tot 01.00 uur. Adres: Cafe Marktzicht, Breedstraat 4, 3512 TW Utrecht, Toegang: gratis. Info: Contactpersoon Johan Stoopendaal. E-mail: info@gebarencafe-utrecht.nl E-mail gebarencafe: mail@gebarencafe-utrecht.nl Internet: www.gebarencafe-utrecht.nl

slechthorenden als ook horenden, worden ook dit jaar weer getrakteerd op een onvoorstelbare beleving, waarbij alle zintuigen prettig geprikkeld zullen worden. Interactieve installaties, lichtshows en videobeelden, theateracts, de trilvloer, muziekgebarentolken, dansers, dit alles zal ook op de derde editie niet ontbreken. Tevens gevend de Haagse drummers Cesar Zuiderwijk (Golden Earring) en Rob Kramer een optreden. De filmvoorstelling, over de dovencultuur, in ZAAL 5 past uiteraard helemaal bij het programma in het Paard van Troje. Het is een documentaire over dove Japanse rockers met als titel: ‘Jap the rock revolver’.Informatie over het festival is te verkrijgen op: www.mutesounds.nl

Het Sein - pag. 16

Cursussen gebarentaal Gebarentaal is de taal van doven. Veel horende mensen zijn gefascineerd door deze boeiende, levendige taal. Wilt u verder gaan dan alleen kijken naar gebaren? Dan is dit uw kans. In het najaar organiseert Het Fries Centrum voor Doven in samenwerking met de Stichting Omgaan met Gebaren weer Gebarencursussen. De cursussen worden gegeven door enthousiaste en ervaren docenten gekwalificeerd door het Nederlands Gebarencentrum.

Ringleiding Ecomare succesvol

Er zijn verschillende cursussen Gebarentaal. In een cursus Nederlandse Gebarentaal 1 leert u de beginselen van de Gebarentaal. Het is een prachtige visuele taal met een speciale grammatica. Hierbij worden de lessen al in Gebarentaal gegeven. U kunt ook de vervolgcursussen volgen, zoals Nederlandse Gebarentaal 2 en 3. De vervolgcursussen bieden uitbreiding van kennis en gebarentaal. Verder is er ook een Basiscursus Nederlands met Gebaren, waarin u gebaren leert om de gesproken taal te verduidelijken. Er wordt aandacht besteed aan gespreksvaardigheden, specifiek voor omgang met doven en slechthorenden. Beide typen cursussen bestaan uit 12 lessen van 2 uren.

DE KOOG - Bezoekers van Ecomare, het natuurmuseum op Texel, zal het deze zomer vast en zeker zijn opgevallen: op drie plaatsen in het museum zijn ringleidingen aangebracht. Mensen met een gehoorprobleem kunnen daardoor ook genieten van vogelgeluiden.

Mensen die al een Gebarencursus hebben gevolgd, kunnen deelnemen aan de Gebarenavond. Hier kunt u de geleerde gebaren onderhouden en nieuwe bijleren. Deze worden eens per maand gehouden.

Het vernieuwde MedRx Ultimate Office+ De MedRx Avant-serie bestaat uit high tech, pc-gebaseerde audiologische meetapparatuur, die gehooronderzoeken en aanpassingen naar een hoger niveau brengt. Progress Hearing introduceert de vernieuwde MedRx Ultimate Office+, een unieke portable lichtgewicht combinatie, bestaande uit de A2D+ module, een complete tweekanaals diagnostische audiometer en de vernieuwde REM Speech+-module (12,5x12,5x 3 cm per module). De REM Speech+-module is uitgebreid met binaurale Live Speech Mapping, vernieuwde oplichtende oor-indica-

toren, die voorzien zijn van het nieuwe Sure-Probeâ&#x201E;˘-microfoonsysteem, met eenvoudig te verstellen "Ear Loop design". Het vernieuwde probe tube retentie-ontwerp zorgt voor een zeer comfortabele plaatsing van de probe tube in vrijwel iedere gehoorgang. De REM Speech+-module is tevens standaard voorzien van bijv. 3D Speech Mapping, Hearing Loss Simu-lator en Master Hearing Aid. Voor meer informatie of een vrijblijvende productdemonstratie: Progress Hearing BV, 010-5121039 of info@progresshearing.nl

Voor meer informatie en opgave: Fries Centrum voor Doven en Slechthorenden Albertsje Spliethoff 058 2120537 info@FCDS.nl

De vitrines, met daarin de opgezette vogels, staan op een speciale afdeling in Ecomare en zijn per leefgebied gerangschikt. Door middel van het indrukken van een knop is het geluid van de vogel te horen. Slechthorenden kunnen bij de receptie van het museum een halslus lenen, die fungeert als persoonlijke ringleiding. Het natuurmuseum heeft de installatie laten keuren door de Nederlandse Vereniging van Slechthorenden, die enthousiast was over de kwaliteit van de vogelgeluiden. De NVVS heeft Ecomare voor haar initiatief beloond met een keurmerk. Ook in de filmzaal en bij de kinderpresentatie is een ringleiding aangebracht. Ecomare gaat bekijken of het in de toekomst mogelijk is om deze dienstverlening aan slechthorenden uit te breiden. De bezoekers van het museum waren, net als de NVVS, enthousiast en de waardering was heel hoog. Een van de redenen voor Ecomare om met het initiatief te beginnen is het feit dat steeds meer mensen een hoortoestel dragen vanwege stijgende hoorproblemen.

Het Sein - pag. 17

‘Buro HDS’: andere hulp aan doven EIBERGEN - Sinds juli van dit jaar kunnen doven en slechthorenden terecht bij Buro HDS voor problemen op gebied van praktische hulpvragen, maar ook op psychosociaal gebied. Rita Korenblik heeft haar expertise ingezet om een leemte in de markt op te vullen. “Ik ontdekte dat er in mijn woongebied niet veel organisaties zijn op het terrein van hulpverlening aan cliënten met een auditieve beperking, waardoor hun keuze beperkt is. Zo is het idee ontstaan om een hulpverleningsbureau, speciaal voor doven en slechthorenden te beginnen.” Hoewel iedere dove en slechthorende natuurlijk naar een reguliere instelling kan gaan, levert dat in de praktijk nog wel eens problemen op. Problemen die niet alleen communicatie behelzen en door een tolk opgelost kunnen worden. Volgens Korenblik is de belevingswereld van doven en slechthorenden vaak anders dan van een horend iemand. Wanneer een dove of slechthorende achterdochtig is of wordt, dan is dat vaak een normale reactie. Ga maar na hoe vaak het voorkomt dat twee personen praten en dan in de richting van een doof iemand kijken. Dan is het logisch dat een doof persoon zich onzeker gaat voe-

Het hoorvermogen van Korenblik was tijdens haar opleiding tot psychiatrisch verpleegkundige beter dan nu, maar indertijd had ze ook al last met het volgen van bijeenkomsten in grote ruimten. Ondanks het gehoorverlies was ze in staat om goed te functioneren, ook omdat gesprekken vaak één op één werden gevoerd. Communicatie speelde ook een grote rol in haar volgende werkkring, namelijk ambulant woonbegeleidster voor mensen met een verstandelijke beperking. “De contacten waren ook daar vaak één op één. Soms vroeg ik wel eens of de radio wat zachter mocht omdat ik het gesprek moeilijk kon volgen. Bij een volgend gesprek stond de radio dan al uit, want: Rita komt en die hoort niet goed.”

len, want de vraag die zich voordoet is uiteraard waar die twee horenden het over hebben. Die onzekerheid zorgt voor terughoudendheid en soms voor achterdocht. Korenblik geeft nog een belangrijk verschil aan: “Doven en zwaar slechthorenden beschikken over een beperktere woordenschat om zich uit te drukken dan horenden en de nuances die horenden kunnen aanbrengen in gesprekken is voor hen lastiger.”

slechthorend is. Door middel van haar gehoorapparaten kan ze zich goed redden, hoewel sommige situaties hinderlijk zijn. Ongetwijfeld voor veel slechthorenden herkenbaar is het volgen van een gesprek in een grote groep, een gesprek met veel omgevingslawaai of in een galmende ruimte.

Voordat ze met Buro HDS begon was Korenblik werkzaam in een woonzorgcentrum voor dove ouderen. Daar leerde ze niet alleen gebarentaal, maar ook dat ze het werken met dove en slechthorende mensen prettig vond. “Tot dan toe had ik alktijd te midden van horenden gewerkt. Het voelde een beetje als thuis komen.”

Voordat hij de prijs zou krijgen had Hudspeth nog nooit gehoord van de Guyot-prijs, of van Henri Guyot. “Ik ben meer betrokken bij fundamenteel biomedisch onderzoek en had nog nooit van Guyot gehoord. Daarom ben ik over hem gaan lezen en het is mij duidelijk geworden wat een bijzondere denker en voorvechter voor het dovenonderwijs Guyot is geweest.” James ‘Jim’ Hudspeth voegt daaraan toe dat Nederland een groot aantal onderzoekers heeft voortgebracht. Hij noemt onder meer Jos Eggermont, Wim Kuijpers, Egbert de Boer en Hero Wit. De Guyot-prijs is de eerste onderscheiding voor Hudspeth in Europa. Hij beschouwt dit soort prijzen als een soort geheugensteuntje, maar wel een plezierige, om niet te vergeten dat wetenschappelijk medisch onderzoek onderdeel is van een gro-

tere, maatschappelijke context. “Het oor is geen passieve ontvanger van geluiden, maar bevat een ‘versterker’; een biologisch hoorapparaat. Wanneer die versterker beschadigd raakt, worden we minder gevoelig voor geluid. Uit ons en ander onderzoek, hebben we twee mogelijke verklaringen voor de werking van deze cochleaire versterker. We willen begrijpen hoe dit werkt. Daarnaast richten we ons ook op die genen van het menselijk DNA, die betrokken zijn bij erfelijke doofheid. We hopen door genetische manipulatie deze genen zo te bewerken dat ze geen effect meer hebben. Ten slotte, we bestuderen ook hoe haarcellen ontstaan en hoe ze herstellen. We doen dit bij zebravissen. Deze vissen hebben haarcellen op hun hele lichaam en daardoor kunnen we erg goed bepaalde experimenten uitvoeren. Door te analyseren welke genen er bij betrokken zijn, hopen we aanwijzingen te vinden die toepasbaar zijn op menselijke haarcellen, vooral van belang voor het horen; in het oor.” Hudspeth denk dat het in de toekomst mogelijk zal zijn om beschadigde haarcellen in het oor te herstellen. Hij signaleert dat op dit moment grote fondsen veel geld beschikbaar stellen voor het experimenteel onderzoek naar de vervanging van haarcellen. Maar hij zegt er te-

“Bekend is natuurlijk het voorbeeld waarin een cliënt in een instituut voor verstandelijke beperkten terecht kwam, omdat men niet begreep dat iemand doof was en het gedrag werd uitgelegd als zwakbegaafd of zelfs gek. Gelukkig is tegenwoordig veel veranderd, maar er valt nog steeds veel te verbeteren.” Korenblik geeft het voorbeeld van een slechthorende die naar de huisarts gaat met vermoeidheidsklachten. Vanuit onwetendheid kan er allerlei lichamelijk onderzoek worden gedaan waarbij niets wordt gevonden. Dan wordt de oorzaak al gauw psychisch genoemd, terwijl het heel goed mogelijk is dat het te maken heeft met slechthorendheid. Het kost slechthorenden erg veel energie om te communiceren. Naast haar opleiding tot psychiatrisch verpleegkundige en haar praktijk ervaring, is Korenblik bezig met de opleiding Coach4all en werkt ze met verschillende technieken, zoals NLP (Neuro Linguïstisch Programmeren) en NEI (Neuro Emotionele Integratie). Vooral deze laatste techniek vindt ze zelf uitermate geschikt voor mensen die aan zichzelf willen werken en zich persoonlijk wil ontwikkelen. Het streven van Rita Korenblik is om haar cliënten zo te helpen dat ze het gevoel hebben dat ze zelfstandig zijn gebleven, maar met een positief gevoel naar zichzelf kijken. “Het is altijd eng, of je nou doof of slechthorend bent of niet om een vreemde om hulp te vragen. Iedereen wil graag onafhankelijk zijn en heeft een natuurlijke schroom om hulp te vragen.”

Zelf is Rita Korenblik ook slechthorend. Ze zegt zelf dat ze gemiddeld

Guyot-prijs voor Amerikaan Hudspeth GRONINGEN – De Guyot-prijs van de Groninger universiteit is bij de opening van het academisch jaar, op 6 september, uitgereikt aan de Amerikaanse onderzoeker Dr. James Hudspeth. Hij bezet de F.M. Kirby leerstoel aan de Rockefeller University in New York. Daar is hij ook hoofd van het ‘F.M. Kirby Center for Sensory Neuroscience’. Hudspeth doet onderzoek naar de beschadiging en mogelijkheden tot eventueel herstel van haarcellen in het binnenoor.

Rita Korenblik bemerkte dat oudere doven, die opgegroeid waren op internaten waar gebarentaal taboe was, veelal de neiging hadden om zich aan te passen aan horenden. Een generatie die moeite heeft om assertief te zijn. Voor een hulpverlener is het belangrijk om zich ook hier in te kunnen leven. Ook een aspect waarom Korenblik Buro HDS opgericht heeft.

Iedereen die meer wel weten over Rita Korenblik en Buro HDS kan terecht op de website: www.burohds.nl

In 2001 fuseerde het Koninklijk Instituut voor Doven ‘H.D. Guyot’ met Effatha en ontstond de Koninklijke Effatha Guyot Groep. Inmiddels opgegaan in de Koninklijke Kentalis.

vens bij dat de vooruitgang vaak trager is dan men zou willen. De Guyot-prijs is genoemd naar Henri Daniël Guyot. Geboren in 1753 in Blegny, even ten noordoosten van Luik, België. Guyot studeerde aan de toenmalige universiteit te Franeker en werd predikant van de calvinistische Waalse gemeente in Groningen. De

predikant was groot voorstander van onderwijs aan doven. Op 14 april 1790 werd de eerste school voor doven in Nederland opgericht. Guyot deed dit samen met Hora Siccama, Van Calcar en Van Olst. Hij stond zelf ook als leraar voor de klas. In januari 1828 stierf Guyot. Geridderd in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Guyot’s kleinzoon stelde aan de Rijksuniversiteit Groningen een legaat beschikbaar om van de rente daarvan elke vijf jaar een prijs uit te reiken aan iemand die op oorheelkundig gebied belangrijk werk heeft geleverd, of levert. Dr. Hudspeth is persoonlijk naar Groningen gekomen om de Guyot-prijs in ontvangst te nemen.

Het Sein - pag. 18 ken door de unieke surround sound beleving die u weer midden in het leven zet. U bent zich meer bewust van de hele geluidswereld en u kunt genieten van de volle, heldere en meer gedetailleerde geluidskwaliteit.

Geef uw oren de surround sound beleving GN ReSound, internationaal producent van kwalitatief hoogwaardige hooroplossingen, lanceert deze maand de ReSound Live. Deze onzichtbare design hooroplossing biedt slechthorenden een ongekende geluidservaring. ervaart heldere geluiden met veel hoge tonen, zoals bij fluitende vogels en rijkere laag-frequente geluiden zoals een spinnende kat. De surround sound beleving betekent genieten van geluid zoals geluid bedoeld is.

U hoeft niet langer langs de zijlijn te staan maar kunt weer volledig deelnemen en geluiden ervaren zoals ze bedoeld zijn. Geluiden in vol detail. Geluiden rondom. Surround sound. Design ReSound Live is verkrijgbaar in verschillende kleine uitvoeringen met aantrekkelijk vormgegeven design. Praktisch onzichtbaar te dragen voor welke uitvoering u ook kiest. Kijk voor meer informatie op www.resound.nl.

BREDA - Luidsprekerfabrikant Kalkmann Audio BV uit Breda brengt een luidspreker op de markt die tinnitus bij luisteraars kan maskeren. De nieuwe luidspreker van Kalkmann Audio stelt mensen, die last hebben van tinnitus, in staat om op de juiste frequentie een compenserend achtergrondgeluid te creëren. Dit is mogelijk in een huiselijke of werkomgeving en zelfs op reis. Hierdoor ervaren zij niet meer continu het hinderlijke oorsuizen. Zij kunnen zich beter concentreren en tot rust komen. Kalkmann Audio ontwikkelde eerder al een gepatenteerde technologie die geluid op een natuurlijke, heldere en onvervormde manier weergeeft. Deze luidsprekers bleken bijzonder geschikt te zijn voor mensen met gehoorproblemen. Maar ook voor videoconferenties en in rumoerige openbare ruimtes. Klanten met tinnitus zeggen hiervan geen last meer te hebben als zij luisteren naar het geluid uit deze luidsprekers. Dit heeft het bedrijf ertoe gebracht een specifieke luidspreker te bouwen voor het maskeren van tinnitus. De luidsprekers van Kalkmann Audio zijn te koop bij Multi Care Systems (MCS) in Hoofddorp. MCS levert een totaalpakket aan hulpmiddelen aan slechthorenden en doven. Daarbij is de installatie van hulpmiddelen, service en hulp op afstand inbegrepen. Door de luidsprekers te verkopen via MCS wil Kalkmann Audio zijn producten toegankelijker maken en de service verhogen voor klanten met gehoorproblemen. MCS verkoopt producten via de eigen webshop (www.multicaresystems.nl), zorgverzekeraars en audiciens.

Het is net als de overgang van een stereo-set naar een surround sound systeem. ReSound Live™ doet de zintuigen ontwa-

De mogelijkheden van het CIBS-systeem:

Meervoudige communicatie

Enkelvoudige communicatie

&,%6Ö¨Ö &200LGWÖ ,QWHOOLJHQWÖ %OXHWRRWKÖ 6\VWHHP

Surround sound by ReSound Aan de basis van ReSound Live staat een zeer geavanceerd technologisch platform gebaseerd op onze revolutionaire surround sound processor. ReSound Live is de eerste hooroplossing die beschikt over een surround sound processor. Net als het menselijk oor maakt deze techniek het mogelijk om eerst hoge (treble) en lage (bass) tonen te scheiden en deze vervolgens te mixen zodat een rijke en natuurlijke geluidsbeleving ontstaat. U

Versta wat er gezegd wordt in alle omstandigheden Door de geavanceerde directionele geluidstechnologie inclusief de nieuwe eigenschap AutoScope™ zoomt ReSound Live automatisch in op gesprekken in rumoerige omgevingen. U kunt gemakkelijker horen waar geluiden vandaan komen en genieten van het voeren van een gesprek, zelfs in moeilijke luistersituaties, zoals een druk restaurant. U kunt het gesprek met de persoon vóór u blijven volgen, terwijl u ook de ober of de persoon naast u kunt verstaan. Kortom, u blijft uzelf bewust van uw omgeving.

Nieuwe luidspreker maskeert oorsuizen

MP3-SPELER: Draadloze muziekoverdracht

ALLEGRO: Draadloze microfoon

ALARMSYSTEEM: Automatische signalering van rookalarm, deurbel, babymonitor, enz.

LIBERTO: Gecombineerde tafel- en directionele microfoon met zoomfunctie TV: Draadloze ontvangst van tv-geluid via de audiostreamer naar de Maestro

RADIO/HiFi: Draadloos ontvangen van HiFi en radiogeluid via de audiostreamer

www.progresshearing.nl

COMPUTER: Draadloze ontvangst van PC-geluid zoals van spelletjes, muziek, online radio, Skype en VoIP

MOBIELE TELEFOON: Draadloos voeren van een telefoongesprek en luisteren naar muziek

VASTE TELEFOON: Draadloze ontvangst van geluid via de vaste telefoon of via de Tango Bluetooth (Tango VII)

MAESTRO-NEKLUS: Gebruik van de Maestro-neklus, door meerdere slechthorenden tegelijkertijd, maakt de onderlinge communicatie eenvoudiger

8>7H 9G669ADO: 8DBBJC>86I>: ALLES WAT U NODIG HEBT VOOR VERSTERKT GELUID IN HET DAGELIJKSE LEVEN!

www.commidt.com

Het Sein - pag. 19

Pater Van Vught krijgt Van Eijndhovenpenning ST. MICHIELSGESTEL - Pater Eugéne van Vught heeft de J.J.M. van Eijndhovenpenning gekregen. Aan het eind van een eucharistieviering in de kapel in Sint-Michielsgestel reikte Bas van den Dungen, bestuurder bij Kentalis, de uit penning aan de inmiddels 80-jarige pater. De mis werd opgedragen ter gelegenheid van de verjaardag van pater Van Vught op 28 mei van dit jaar en werd bezocht door vele vrienden, kennissen, oud-leerlingen, medewerkers, maar ook oud-medewerkers van Kentalis. Pater Van Vught is lid van de congregatie van de Missionarissen van het Heilig Hart (MSC) uit Tilburg. In 1958 werd hij uitgezonden op missiewerk naar de Filippijnen. In eerste instantie zou pater Van Vught een missiebenoeming op Java krijgen. Omdat er in de parochie op Java een dovenschool gevestigd was, ging pater Van Vught naar St. Michielsgestel en leerde daar les te geven aan dove kinderen. Vanwege de toenmalige buitenlandse politiek van Indonesië kreeg de pater geen visum en kwam hij op de Filippijnen terecht. Daar bleef pater Van Vught tot 1983. Na zijn terugkeer in Nederland werd hij vanuit St. Michielsgestel gebeld en in 1985 werd pater Van Vught benoemd als opvolger van pater Van Beers MSC, als priester in de nazorg voor de geestelijke begeleiding en nazorg van dove oud-leerlingen Instituut voor Doven. Tot zijn pensionering, in 1995, heeft pater Van Vught deze functie met veel plezier en inzet uitgevoerd. Op verzoek van het Instituut is de pater zich blijven inzetten voor het dovenpastoraat. Daarnaast is hij actief betrokken gebleven voor de doel-

vooral in een tijd van vele veranderingen; in de manier van geloven, van kerk-zijn, over kwaad en goed. Wanneer een goedhorend mens al moeite heeft om duidelijkheid hierin te krijgen, hoe lastiger moet het dan wel niet zijn voor dove mensen, die veel minder informatiebronnen hebben, was de gedachte van pater Van Vught die zo zijn inzet mede verklaarde. Pater Eugéne van Vught kan worden gekenschetst als een bescheiden en rustig mens, die zonder veel ophef zijn werk in stilte doet. Hij heeft in de (oudere) dovenwereld veel contacten en is voor deze mensen een belangrijk aanspreekpunt en vertrouwenspersoon.

groep door de instelling van de WELgroepen, de Woord-en-Leven-groepen, waar maandelijkse doven met elkaar in gesprek raakten over levensvraagstukken. Pater Van Vught merkte ooit eens op dat het belangrijk is om met mensen mee te denken en mee te leven

Vanwege zijn uitzonderlijke werkzaamheden ten behoeve van doven heeft de Raad van Toezicht van Kentalis besloten om pater Van Vught de J.J.M. van Eijndhovenpenning uit te reiken. Om in aanmerking te komen voor de toekenning van de Van Eijndhovenpenning, gelden twee criteria. Zo heeft de medewerker aantoonbaar resultaten in het vakgebied van auditief gehandicapten laten zien die de normale uitoefening van de werkzaamheden te boven gaat. En heeft de relatie van Kentalis aantoonbaar resultaten in het vakgebied van auditief gehandicapten laten zien, die ook invloed hebben gehad op Kentalis in de breedste zin van het woord. Kentalis is een landelijke organisatie

HOREN IS BELEVEN

Horen, een onmisbaar geschenk waar we zuinig mee om moeten gaan. Helaas zijn hoorproblemen voor veel mensen een dagelijks dilemma. De hedendaagse technieken maken het gelukkig mogelijk om weer zo optimaal mogelijk van het gehoor te kunnen genieten. Laat u adviseren bij Hoorstudio Strating! Wij bieden u een breed assortiment moderne hoortoestellen en

die al 220 jaar gespecialiseerd is in diagnostiek, zorg en onderwijs voor mensen met beperkingen in horen en communiceren. De medewerkers bieden klanten toegang tot alle actuele mogelijkheden van taal en communicatie. Door kennis en expertise te ontwikkelen, toe te passen en te delen wil Kentalis de kwaliteit van dienstverlening duurzaam verbeteren. Met hart, oog en oor voor de ander. En vooral: in goede dialoog met klanten, medewerkers en partners.

Gemeentelijke websites voldoen nog steeds onvoldoende aan de minimale eisen die door W3C gesteld worden. W3C is een internationale organisatie die webstandaarden ontwikkelt waaraan websites zouden moeten voldoen. Naast technische criteria wordt er ook gekeken naar toegankelijkheid en gebruikersgemak van websites. Hoewel de meeste gemeentelijke websites een verbetering te zien gaven ten opzichte van het vorig onderzoek, is de totale score nog on-

gehoor spectaculair kan worden verbeterd.

U kunt bij ons o.a. terecht voor: '0 Gratis hoortest in geluidsdichte cabine. 4+,$.+,8'0& +0(14/#6+' 18'4 *11461'56'..'0T 4+,$.+,8'0& +0(14/#6+' 18'4 4#0&#22#4#6774T +&'1 1615%12+' 8#0 &' )'*114)#0) '0 *'6 641//'.8.+'5T '*1148'4.+'5 5+/7.#614T '%10& 12+0+10T #<14)T

Sterrenlaan 172 2402 BC Alphen a/d Rijn Tel. 0172-501822 info@hoorstudiostrating.nl

www.hoorstudiostrating.nl

.....verbetert de kwaliteit van leven Hoorstudio Strating is leverancier voor alle zorgverzekeraars

Elke laatste woensdag van de maand, van 20.00 tot 22.00 uur. Adres: Clubhuis voor Doven, Violenstraat 2, Groningen.

Onvoldoende toegang websites

andere geavanceerde hulpmiddelen waarmee uw

Wilhelminalaan 6 2405 ED Alphen a/d Rijn Tel. 0172-474242 info@hoorstudiostrating.nl

Gebarencafé Groningen

Rectificatie Het was vele lezers van onze krant reeds opgevallen, maar aan onze aandacht ontsnapt. Het artikel ‘KPN doet proef met mobiele telefoon’ in de vorige uitgave van het Sein was een oud artikel en had natuurlijk niet geplaatst moeten worden. Door een misverstand is dit archiefstuk echter in de uitgave terechtgekomen en ook blijven staan. Wij verexcuseren ons voor mogelijke misverstanden.

voldoende. Zo werd geconstateerd dat bij filmpjes op de sites de ondertiteling ontbrak, waardoor de informatie voor doven en slechthorenden niet toegankelijk was. Hoewel demissionair staatssecretaris Ank Bijleveld begin 2009 nog besliste dat gemeentelijke website eind van dit jaar voor iedere Nederlandse ingezetene optimaal toegankelijk moet zijn, betwijfelen experts of deze deadline daadwerkelijk gehaald wordt.

+HW NOHLQVWH KRRUWRHVWHO WHU ZHUHOG PHW GUDDGOR]H IXQFWLH

+HW LV ]R

0HHU KRRUEDDUKHLG )OH[LEHOH FRQWUROH 2QEHSHUNWH YHUELQGLQJ %F ESBBEMP[F UFDIOJFL PQFOU FFO XFSFME BBO NPHFMJKLIFEFO WPPS V 0Q FFOWPVEJHF XJK[F XPSEU FFO ESBBEMP[F WFSCJOEJOH HFNBBLU NFU VX (4. PG EF 57 0OEBOLT EF CJK[POEFS LMFJOF BGNFUJOH JT "VEÂ±P 4NBSU FFO [FFS DPNQMFUF IPPSPQMPTTJOH WPPS MJDIUF UPU FSOTUJHF HFIPPSWFSMJF[FO

XXX QIPOBL OM

SPORT

SIGNAAL

2010 - September

WWW.ZICOTV.NL

Deelname NDE aan EK 2011 Het Nederlands Doven Elftal gaat volgend jaar naar het Deense Odense. Daar wordt van 27 juni tot en met 9 juli het Europees Kampioenschap voetbal gehouden. De kwalificatiewedstrijd tegen Italië was niet meer dan een formaliteit omdat poulegenoot Zweden zich heeft teruggetrokken voor het voetbaltoernooi. Zowel Italië als Nederland is daardoor geplaatst. Ondanks het feit dat er bij winst een betere uitgangspositie bij de loting voor de poule-indeling op het EK te behalen

viel, voetbalde het Nederlands Doven Elftal niet goed. In Mortegliano, 15 kilometer onder Udine, werd het

uiteindelijk 3-2 voor de gastheren. Bij rust was het 2-1 voor de Italianen. Een van de hoogtepunten voor de Nederlanders was ongetwijfeld de uitreiking van een herinneringsbord aan keeper Alex Demkes. De 27-jarige inwoner van Geldrop, die onlangs nog overstapte naar RKSV Braakhuizen, kreeg dit kleinood om-

‘Poule des doods’ voor damesteam

en de vier beste nummers drie gaan door naar de achtste finale. De dames zullen het, bij hun debuut op het Europese toneel, waarschijnlijk minder gemakkelijk krijgen dan de heren. Het vrouwenelftal is ingedeeld in poule A, samen met Europees kampioen Rusland, Denemarken (de nummer vier van Europa), Zwitserland en Israël. Ook hier gaan de nummers één en twee, maar dan uit een totaal van

drie poules, door naar de achtste finales. Aangevuld met de twee beste nummers drie. Volgens Frouke van Winsum zal het geen makkelijke opgave worden de volgende ronde te halen, maar moet het wel degelijk mogelijk zijn om de, zoals de bondscoach zei, ‘poule des doods’ te overleven. Het EK vindt plaats in het Zwitserse Winterthur en duurt van zes tot en met veertien november.

Jeugddoven sportdag De jeugddovensportdag vindt dit jaar plaats in het zuiden van Nederland. Op vrijdag 24 september is de Brabantse hoofdstad Den Bosch gastheer voor vele dove en slechthorende jeugdige sporters. Het evenement wordt gehouden in sportcentrum Sportiom, gelegen op sportpark De Vliert. De buitensporten worden afgewerkt op de velden van BVV/Caterpillar. De sportdag wordt, op verzoek van Dovenschap, door de KNDSB, de Koninklijke Nederlandse Doven Sport Bond, georganiseerd. Alle dove en slechthorende kinderen van acht tot en met achttien jaar, die in Nederland

De technische staf, Koos Schonewille en Andres van der Hoeven, hoeven echter niet te wanhopen, want met een gemiddelde leeftijd van nog geen 24 jaar, kent de ploeg ruime mogelijkheden om nog te groeien. Oudste

speler is Dave van Maris, met 34 jaar. De jongste speler is maar liefst de helft jonger. Reserve-keeper Joost de Kiewit telt namelijk 17 jaren. Ook Denemarken, als organiserend land en Frankrijk, als regerend Europees kampioen, zijn geplaatst voor het EK. Hoewel Frankrijk op dit moment geschorst is door de EDSO (European Deaf Sport Organization), vanwege een meningsverschil met de EDSO en de ICSD (International Committee of Sports for the Deaf) over bestuurlijke vertegenwoording van doven, lijkt het er toch op dat tegen juni 2011 dit conflict opgelost zal zijn.

Voetballers goed in het pak Het Nederlands Doven Elftal zal in ieder geval goed gekleed op stap kunnen. Het Goudse ALM SPORTS, fabrikant en leverancier van (sport) kleding, steekt het team volledig in nieuwe kledij. Vader en zoon Jaleel, eigenaren van ALM SPORTS, hebben daartoe een contract afgesloten met de KNDSB. Niet alleen levert het bedrijf wedstrijden trainingsoutfit. Ook worden de spelers gekleed in vrijetijds pak en krijgen ze daarbij niet alleen een t-shirt, maar ook een poloshirt.

De mannenzaalvoetballers van de KNDSB moeten het tijdens het EK 2010 opnemen tegen de ploegen van Wit-Rusland, Ierland en Cyprus. Tijdens de loting, eerder dit jaar, werd Nederland ingedeeld met deze ploegen in poule C. Zowel bondscoach Dick Peter Vis, als aanvoerder Dave van Maris, waren tevreden met deze indeling. Het Nederlandse team moet zeker in staat worden geacht om de eerste plek in poule C te veroveren. De nummers één en twee uit iedere poule, er zijn er zes,

dat hij voor de 25ste keer het doel van de oranje selectie mocht verdedigen.

wonen, kunnen aan de sportdag meedoen. Hoewel de jeugddovensportdag zich met name richt op scholen voor doven en slechthorenden, kunnen ook individuele kinderen zich inschrijven voor deze dag. Men kan deelnemen aan zes sporten, te we-

ten; voetbal, volleybal, basketbal, judo, badminton en schaken. De organisatie verwacht tussen de 250 en 300 deelnemers. De dag begint om tien uur ’s ochtends. ’s Middags om vier uur vindt de prijsuitreiking plaats. De route naar het Sportiom wordt door ANWB borden aangegeven. Ook met het openbaar vervoer is het sportpark, voor deelnemers en supporters, makkelijk te bereiken. De sportdag is een onderdeel van de WerldDovenDag 2010. Deze wordt van 23 tot en met 25 september gehouden in Den Bosch.

Gebarencafé Zwolle Elke tweede vrijdag van de maand, van 20.30 tot 23.30 uur. Adres: Irish Pub Sally O’Briens, Sassenstraat 40, Zwolle. Internet: www.geocities.com/gebarencafezwolle

ZBSD en ZVV Doorbraak gaan samen BERGEN OP ZOOM – De ZBSD, Zeeuws-Brabantse Sportvereniging voor Doven, is per 1 september van dit jaar gaan samenwerken met zaalvoetbalvereniging ZVV Doorbraak uit Breda. De zaalvoetballers hebben zich allen laten inschrijven als lid bij ZBSD. Aan deze stap zijn diverse besprekingen tussen ZVV Doorbraak en ZBSD vooraf gegaan. Bestuursleden Ad de Bruijn en Vincent Derksen van de ZVV Doorbraak worden bij ZBSD verantwoordelijke voor het zaalvoetbal. Door de aansluiting bij ZBSD wordt de mogelijkheid van de zaalvoetballers om deel te nemen aan de competitie vergroot. Op dit moment speelt ZVV Doorbraak, opgericht in 1987, in de landelijke KNDSB-competitie met twee herenteams. Door de samenwerking met ZVV Doorbraak is het ledenbestand van ZBSD met twintig personen uitgebreid. Ook kunnen de ‘oudere’ leden van ZBSD kennismaken met het zaalvoetbal. Op dit moment heeft de ZBSD een zaalvoetbalafdeling en een bowlingafdeling. Ook neemt de sportvereniging uit Bergen op Zoom deel aan diverse toernooien, zoals het Lentetoernooi te Arnhem en andere sportieve activiteiten in Nederland.

Geef uw oren de surround sound beleving Genieten van geluid zoals geluid bedoeld is. Het is net als de overgang van een stereoset naar een surround sound systeem, ReSound Liveâ&#x201E;˘ doet de zintuigen ontwaken door de unieke surround sound beleving die u weer midden in het leven zet. U kunt gemakkelijker horen waar geluiden vandaan komen en genieten van het voeren van een goed gesprek, zelfs in een rumoerige omgeving. U doet weer volop mee en kunt weer geluiden ervaren zoals ze bedoeld zijn. Geluiden in vol detail. Geluiden rondom. Surround sound.

Kijk voor meer informatie over ReSound Liveâ&#x201E;˘ op www.resound.nl

M500443-BEL-09.09 Rev.A.indd 1

16-09-2009 14:11:16

Het Sein - pag. 19

Groenewegen en Zandstra winnen NK Beachvolleybal HOEK VAN HOLLAND - Begin dit jaar werd Robyn Groenewegen tijdens de Phonak Deaf Sports Awards niet gekozen als jeugdtalent van het jaar, maar dat ze talent heeft bewees ze door, samen met haar partner Cindy Zandstra, het NK Beachvolleybal onder de 14 jaar te winnen. De beide meiden wisten zich na de poulefase direct te plaatsen voor de kwartfinale. Dit omdat ze eerste in de poule werden zonder ook maar één enkel setverlies. Pas in de halve finale kwamen de speelster van Beachteam De Hoge Haer tegenstanders tegen die hun een set konden afnemen.

ge een medische time-out. Cindy Zandstra kreeg op zeker moment namelijk last van maagkrampen. Bij de wedstrijden om het NK voor meisjes onder de 16 jaar, die de volgende

dag werden gehouden, kwam het duo Groenewegen/Zandstra niet verder dan de kwart finale. Groenewegen en Zandstra hebben elkaar ontmoet op het Regionaal Talenten Centrum Zwolle. Robyn Groenewegen beachvolleybalt sinds 2008. Cindy Zandstra is pas dit jaar met beachvolleybal begonnen.

In de finale ontmoette Groenewegen een oude bekende, namelijk Ruth Zijlstra die deze finale samen speelde met Ruby Adel. Vorig jaar verloor Groenewegen (samen met Rianne Dekker) de finale nog van Zijlstra (en Luke Schut). Dit jaar versloeg het duo Groenewegen/Zandstra hun tegenstanders met 2-1, met de setstanden 21-16, 17-21 en 15-12. De finale werd enige tijd onderbroken vanwe-

DORTMUND - Van 20 tot en met 26 juni vonden de Europese kampioenschappen zwemmen voor doven en slechthorenden plaats in het overdekte Südbad in het Duitse Dortmund. De Nederlandse afvaardiging bestond uit de zwemmers Ruud Edelman, Michel Tielbeke, Rolan van der Lugt en Giovanni den Ouden. Bondscoach Jan de Boer en teammanager Ilona Koller completeerden de Nederlandse delegatie.

KNDSB organisator eerste EK Judo ROTTERDAM – Rotterdam, de stad aan de Maas, mag het allereerste officiële Europese kampioenschap voor doven en slechthorenden gaan organiseren. Op het 15e congres van de EDSO, de European Deaf Sport Organization, dat midden juni in Essen, Duitsland, gehouden is, heeft men dit toernooi aan Rotterdam gegund. De organisatie van het judotoernooi wordt verzorgd door de KNDSB.

Bronzen EK voor Nederlandse zwemmers

seerd, waar Albert Westerhof de titel behaalde in zijn categorie. KNDSBvoorlichter en pr-man Henk van Hardeveld zegt hierover dat dat open judo-toernooi door de Franse dovensportbond was georganiseerd. De EDSO was hier niet bij betrokken. Ten tijde van dat toernooi in Frankrijk was

de Nederlandse dovensport nog onderdeel van Gehandicaptensport Nederland en niet op de hoogte dat het een officieus kampioenschap was. In 2011 wordt van 6-8 oktober dan het allereerste echte EK judo gehoden.

In 2007 is er ook al eens een Europees Kampioenschap georgani-

Doorstart dovenbasketbal Sinds november 2009 is er bij wijze van proef, gestart met dovenbasketbal. Jeroen Melissen, een van de initiatiefnemers, was onder meer nieuwsgierig naar de mate van belangstelling die er onder doven en slechthorenden was voor deze sport. Vanaf het begin van het seizoen 2010-2011 valt het dovenbasketbal onder Liever Sportiever, onder de eigen naam van LS Deafjumpers. Vorig jaar zijn er diverse trainingen gegeven onder leiding van Rob van Essen (voormalig speler Nederlands basketbalteam) met assistentie van Han Melissen. Er werd meegedaan aan twee toernooien. Bij het laatste toernooi, in Warnsveld, behaalde het team een zeer verdienstelijke tweede plek. Het komende seizoen wordt er op zaterdagmiddagen getraind in Arnhem. Meer informatie vindt men op de website van Liever Sportiever: www.lieversportiever.nl. Indien men vragen heeft, mail dan naar: basketbal@lieversportiever.nl

Team en begeleiders waren een dag voor de opening al naar Dortmund afgereisd voor een goede voorbereiding; om alvast te wennen aan het zwembad. Tijdens de openingsceremonie droeg Rolan van der Lugt de vlag, nog niet wetend van zijn prestaties later het kampioenschap. Op de eerste wedstrijddag reikten Van den Ouden en Van der Lugt tot de finale van de 200 meter vrije slag. Den Ouden zwom in zijn serie een achtste plek in een tijd van 2.03,64, goed voor de laatste finaleplaats. Van der Lugt zwom oorspronkelijk een elfde tijd, maar omdat enkele zwemmers zich hadden terug-getrokken, mocht hij toch starten. Tijdens de finale zwom Van der Lugt naar een zevende en Den Ouden naar een achtste plek. Beiden rond de acht se-conden langzamer dan winnaar Luca Germano uit Italië. Michel Tielbeke zwom de finale bij de 50 meter rugslag en eindigde op een zesde plaats. Het Nederlandse team had zich eveneens voor de finale van de 4 keer 100 meter wissel geplaatst. Achtereenvolgens zwommen Ruud Edelman (rugslag), Rolan van der Lugt (schoolslag), Giovanni den Ouden (vlinderslag) en Michel Tielbeke naar een zesde plek in een nieuw Nederlands record van 04.29,48. Tijdens de 400 meter wisselslag, de volgende dag, dag twee, zwom Van der Lugt een persoonlijk record en ging als eerst geplaatste de finale in. Den Ouden trok zich voor de finale terug om zich te richten op de 4 keer 200 meter vrije slag. In de finale van de 400 meter wisselslag moest Van der Lugt de Oekraïner Andriy Zurgalidze (2e) en de Duitse Björn Koch (1e) voor laten gaan. De zwemmer uit De Lier werd derde in een Nederlands record van 4.51,45 en won daarmee het brons voor Nederland. Regerend Europees kampioen Oekraïne werd bij aanvang van de finale van de 4 keer 200 meter vrije slag gediskwalificeerd vanwege het veroorzaken van een valse start. Helaas lukte het Nederland niet om hiervan te profiteren en een medaille te halen. Het team werd vierde in een tijd van 08.46,61. Het Russisch team nam de titel over van de Oekraïense zwemmers. Michel Tielbeke werd achtste in de finale 100 meter schoolslag, op ruim vier seconden op de uiteindelijke winnaar Phil Goldberg uit Engeland. De derde wedstrijddag bracht Nederland zijn tweede bronzen medaille. Opnieuw Rolan van der Lugt en opnieuw op de wisselslag. Dit keer de 200 meter. Europees kampioen werd, net als bij de 400 meter wisselslag, de Duitser Björn Koch. In de finale zwom Van der Lugt een Nederlands record van 2.18,32. Michel Tielbeke eindigde met 2.24,24 achter Van der Lugt op een vierde plaats. Voor deze wedstrijd had Van der Lugt zich teruggetrokken van de finale van de 400 meter vrije slag. Op deze afstand was het Den Ouden die de eer van de Nederlanders verdedigde. Met een 4.22,32 eindigde hij als vijfde. De vrijdag was geen goede dag voor het Nederlands team. Giovanni den Ouden kreeg tijdens de 1500 meter vrije slag na 100 meter zwemmen last van zijn rug. De pijn trok naar zijn been en op 725 meter kon hij niet verder. Vanaf zijn heup naar onderen was hij geheel gevoelloos geworden. Per ambulance werd Den Ouden naar het ziekenhuis vervoerd. Daar werden diverse onderzoeken gedaan, waar onder een MRI-scan. De diagnose was dat er zenuwen in de knel waren gekomen bij de zwemmer. ’s Avonds bleef Michel Tielbeke 0,4 seconden onder zijn persoonlijk record op de 50 meter schoolslag. Hij werd vierde met een achterstand van 0,49 seconden op de Rus Ilya Lukyanov. Diens landgenoot Andriy Zurgalidze werd op deze afstand Europees kampioen. Tijdens de slotceremonie mocht Tielbeke de Nederlandse vlag dragen.

Een nieuwe standaard in hoorprestaties

Cochlear Nucleus 5 Systeem De vier innovatieve onderdelen van Nucleus 5 zijn het resultaat van een hele reeks technologische doorbraken bij Cochlear: 1. het dunste cochleaire implantaat - 2. de dunste geluidsprocessor - 3. een handige draadloze bediening 4. de geavanceerde software die ontworpen is voor de beste prestaties en een snelle aanpassing. Cochlear Baha BP100 De Baha BP100 is de meest geavanceerde hooroplossing via beengeleiding met meer dan 25% verbeterde spraakverstaanbaarheid in een rumoerige omgeving1. Het zuivere geluid en de eenvoudige bediening maken van de nieuwe Baha BP100 een echt technologisch juweeltje. Verbondenheid ̐ Wereldmarktleider ̐ Een gepassioneerde visie ̐ Oplossingen voor het leven Bezoek onze website:

www.cochlear.nl en www.cochlear.be 1

Flynn M, Sadeghi A, Halvarsson G, Results of the ﬁrst clinical evaluation of Cochlear Baha BP100 white paper. Cochlear Bone Anchored Solutions, 2009.

Cochlear en het elliptische logo zijn handelsmerken van Cochlear Limited. Nucleus is een geregistreerd handelsmerk van Cochlear Limited. Baha is een geregistreerd handelsmerk van Cochlear Bone Anchored solutions AB. N33986F ISS1 OCT09 Dutch