Eyes Wide Open september 2014

SEPTEMBER 2014 | JAARGANG 2 | NUMMER 3 REIS MEE MET OPMEER REPORTS DOOR LATIJNS AMERIKA: BOEIENDE PROJECTEN. BYZONDERE MENSEN. NATUUR & CULTUUR. ETEN. PRACHTIGE BEELDEN.

RED CARPET HEROES: Slimme marketeer > | CATCH OF THE DAY: Foto’s van de dag van de afgelopen maanden > WAAR ZITTEN WE? > | COLUMN: Pater Silver Opio > | WAT WIJ HEBBEN BELEEFD... > BEASTLY > | UITZICHT OP DE WERELD: DOWNLOAD EEN BUREAUBLAD

In Honduras ontoetten we Omar Romero en zagen we wat

inhoud

een slimme jonge directeur kan betekenen voor een koffiecooperatie van 700 leden en hun gezinnen.

COLUMN Pater Silver Opio: “Benut de potentie van het zuiden, samen”

CATCH OF THE DAY foto’s van afgelopen maand

Korte (foto)reportages van bijzondere gebeurtenissen.

BEASTLY We ontmoeten niet alleen boeiende mensen, maar ook interessante dieren.

Artesanias Kunstnijverheid met de grote K.

Uitzicht op de wereld: download een bureaublad.

redactioneel VERANDERING

Wim & Pauline Opmeer

Als je reist zoals wij dan is verandering een

Na diverse deskundigen uit het Westen,

constante factor in ons leven. Datzelfde geldt

leek het ons goed om eens iemand aan

voor ons werk en voor de Eyes Wide Open.

het woord te laten uit Afrika. We vroegen

Door goed te kijken naar het leesgedrag en

Pater Opio uit Oeganda om zijn mening over

te luisteren naar opmerkingen van lezers,

duurzame ontwikkelingssamenwerking te

hebben we begrepen dat de frequentie van

geven. Zijn werkgebied, Soroti, lag jarenlang

uitgave te hoog was en de tijdschriften zelf

onder vuur van sujetten als Joseph Kony,

te dik. Jullie hebben het druk en de toevloed

befaamd om het inlijven van kindsoldaten

van informatie wordt alleen maar groter.

in zijn Verzetsleger van de Heer (helaas niet

Dat ondervinden we zelf ook dagelijks als

de laatste psychopaat die religie verwart

we onze e-mails openen. En dus hebben

met machtsmisbruik, hebzucht en geweld).

we enkele minder populaire rubrieken

Alhoewel Kony nog altijd op vrije voeten

geschrapt, zoals Shake the World en

is, heerst de burgeroorlog minder hevig

Trending T(r)opic. Mocht je ze erg missen

waardoor Silver Opio en zijn team eindelijk

laat het gerust weten, dan nemen we ze de

kunnen werken aan de opbouw van de regio.

volgende keer wellicht weer op.

Voor hen die de blog niet dagelijks volgen: Qua werk hadden we het druk in Honduras,

inmiddels reizen we al enige tijd rond in

El Salvador, Guatemala en Mexico.

de Verenigde Staten, waar we aan eigen

Benieuwd naar de mensen die we ontmoet

projecten werken in afwachting van nieuwe

hebben en hun verhalen? Lees dan Red

opdrachten in AziĂŤ. Nu de vakantietijd voorbij

Carpet Hero, Catch Of The Day, Eye Catcher

is, kunnen we aan de slag met reportages in

en Spotlight. Gelukkig bleef er ook tijd over

de Filipijnen en Cambodja. Nieuwsgierig wat

enkele Maya steden te bezoeken, fleurige

we daar aantreffen, volg de Catch Of The Day

vogels te bewonderen en door oude steden

op de website, Twitter of Facebook.

te slenteren. In Wat Hebben Wij Beleefd vind je onder meer filmpjes van Wim die

NB: wil je de filmpjes en diaseries zien, klik

rondscheurt in een quad en Caroline en ik als

dan op het 3e blauwe symbool (een schakel)

komisch duo in Mexico, met Wim als razende

dat verschijnt als je met de cursor over de

reporter.

links gaat.

Naam: Omar Romero Plaats: Las Capucas, Honduras Project: Koffiecoรถperatie Capucas Partner: Oikocredit International

2 minuten video

Slimme marketeer Wat is een held? In de ‘goeie ouwe tijd’ moest je de Zilvervloot veroveren, een beroemd kunstenaar zijn of goud winnen tijdens een sporttoernooi.

Tegenwoordig verdien je al een plek op de rode loper als je op TV je huisgenoten hebt weggepest. Geheel aan ons oog onttrokken strijden echte helden tegen armoede, onrecht en honger. In Red Carpet Heroes geven we hen de plek die ze verdienen.

>

Wat Omar Romero in vier jaar heeft

wordt de koffie dagelijks geproefd door een

bereikt met koffiecoöperatie Capucas is

team, dat de hele dag koffie brandt, maalt,

op zijn zachtst gezegd indrukwekkend. De

ruikt en proeft. Net als bij wijnproeven

oorspronkelijke 50 boeren met een klein

slikken de proevers de koffie niet door, maar

kantoor en een dito droogfaciliteit, zijn in vier

spugen ze het uit.

jaar tijd uitgegroeid tot 700 boeren met een kantoor, kwaliteitscontrole, laboratorium, natte en droge verwerkingsfabriek, eigen

Wedstrijd lokt koffie inkopers naar Honduras.

café, kwekerij en droogkas. De koffie is biologisch en fair trade gecertificeerd. Veel

Vijftig procent van de koffieoogst in Centraal

boeren hebben eigen internationale klanten,

Amerika wordt op dit moment vernietigd door

wat in een labiele koffiemarkt een groot

de koffieroest, een ziekte die de bladeren

voordeel is, omdat ze hierdoor betere prijzen

van de koffieplant aantast waardoor de

voor hun koffie krijgen.

koffiebessen te weinig voeding en schaduw hebben. Overal halen de koffieboeren

De manier waarop de coöperatie de

hun aangetaste planten weg en planten

internationale markt heeft bereikt, is

nieuwe struiken, waardoor het twee tot

ingenieus. Zo’n acht jaar geleden startte

drie jaar duurt eer hun productie weer

Omar met een jaarlijkse wedstrijd tussen de

op peil is. Bij Capucas onderzoekt Julisa,

koffieproducenten van Capucas. Als juryleden

het jonge hoofd van het laboratorium, de

nodigde hij vermaarde internationale

grond en de planten. Daaruit is gebleken

proevers uit, die verbonden waren aan

dat het met betere voeding en biologische

potentiële klanten. Tijdens het proeven

bestrijdingsmiddelen niet nodig is alle

van de koffie, raakten de juryleden onder

aangetaste planten te verwijderen. Dankzij

de indruk en kochten de oogst van enkele

haar advies kunnen de boeren hun planten

producenten. Capucas raakt hierdoor

beschermen en zelfs genezen. Die planten

bekend in de Verenigde Staten en Europa.

die niet meer te redden zijn, worden

De wedstrijd is inmiddels befaamd onder

vervangen door nieuwe planten uit de

koffiemerken en de koffie wordt ook via

kwekerij van de coöperatie. De koffieboeren

beurzen verkocht over de hele wereld.

krijgen de nieuwe planten als lange termijn lening, waardoor ze de kosten daarvan pas

Om de kwaliteit te bewaken en te verhogen,

hoeven te betalen als ze weer koffie oogsten.

JAN -JUN 14

LOS ANDES

LAS CAPUCAS

RUINAS COPÁN

ZARAGOZA

De schitterende Quetzal

Motivatie is alles

Lieve papa

Rosario

PLAYA EL ZONTE

SONSONATE

RUTA DE LAS FLORES

ANTIGUA

Evelin

Trotse moeder

Smulmarkt

Mooie winkel

CONCEPCIÓN

CIUDAD VIEJA

EL CORAZOL

MÉRIDA

Uitdaging

Subjectief

Oh oooh

Glamour

AMERSFOORT

COLONIA MODELLO

SAN PEDRO YANERI

OAXACA

Tentoonstelling geopend

Viceuze cirkel

Zwaar vrachtje

Vrienden

17 23 28 04 09 11 15 18 24 28 04 20 25 09 12 15

WAAR ZITTEN WE? SALT LAKE CITY | VERENIGDE STATEN Na een intermezzo van twee maanden in Nederland, hebben we in juni de draad weer opgepakt in Mexico, waarna we door enkele zuidelijke staten in de VS zijn gereden, in afwachting van nieuwe opdrachten in AziĂŤ.

Van januari tot en met maart werkten we in Honduras, El Salvador en Guatemala. Na een strak schema vol inspirerende opdrachten, kwamen we aan in Yucatan, waar vriendin Caroline het gezelschap uitbreidde. Met haar bezochten we oude steden, Maya opgravingen en het strand. We vlogen terug naar Nederland waar we o.a. met een tentoonstelling deelnamen aan 033Fotostad. Terug in Mexico (juni)bezochten we nog drie projecten in het arme zuiden voor we doorreden naar de VS. Vandaar zouden we naar West Afrika vliegen, wat niet doorging vanwege het Ebola virus.

In plaats daarvan vliegen we 11 september naar de Filipijnen.

123456789

Column Pater Silver Opio, een 41jarige Oegandees, heeft de afgelopen 13 jaar in gewerkt in de ontwikkelingssamenwerking. Als student, als universiteitsdocent en momenteel als directeur van de Katholieke plattelandsorganisatie Caritas. Met een team van ingenieurs en andere deskundigen werkt hij samen met locale gemeenschappen aan hun sociaal-economische ’empowerment’.

Pater Silver Opio

“Benut de potentie van het zuiden, samen”

Directeur Caritas Soroti, Oeganda

Pater Silver Opio, een 41jarige Oegandees,

Vanuit mijn korte (of lange - het is maar

werk. Jonge weeskinderen krijgen onderwijs

heeft de afgelopen 13 jaar in gewerkt

hoe je er naar kijkt) ervaring met de

(direct of indirect) wanneer het inkomen

in de ontwikkelingssamenwerking.

sociaal-economische ontwikkeling van

van het huishouden toeneemt. Ongeletterde

Als student, als universiteitsdocent en

gemeenschappen blijkt dat de ’arme’

volwassenen leren lezen en schrijven,

momenteel als directeur van de Katholieke

plattelandsbevolking niet zozeer zitten te

waardoor ze beter kunnen deelnemen aan de

plattelandsorganisatie Caritas. Met een team

wachten op meelevende donoren. Ze hebben

wereldwijde maatschappij.

van ingenieurs en andere deskundigen werkt

veel meer aan partners die zich inzetten

hij samen met locale gemeenschappen aan

om hen te helpen met het benutten van de

hun sociaal-economische ’empowerment’.

enorme potentie die schuil gaat achter hun slechte economische omstandigheden: de

Een belangrijk aspect van ons werk

mensen, natuur en geografie.

betreft de afhankelijkheid van Europese

‘‘Het is dus belangrijk, noodzakelijk en nuttig de NoordZuid relatie te zien als een samenwerking. Op die manier zal de wereld een beter plaats zijn

en Amerikaanse financiële ondersteuning.

Het geld van de belastingbetalers in Europa

Ondanks dat onze regering en lokale

vult voor een groot deel (maar niet helemaal)

stichtingen hun rol vervullen, blijven er gaten

het gat dat onze regering niet kan dichten.

die opgevuld moeten worden. Het doel van

Dankzij die steun hebben boeren toegang

mijn verhaal is om licht te werpen op de

tot verbeterde technologie en kennis die

* In oktober 2011 toonde Father Opio ons

betekenis van de ’Noord-Zuid’ samenwerking

hen kan helpen hun landbouwpotentieel te

in Oeganda hoe hij na jaren zorgen voor de

voor ons.

benutten. Met de benodigde instrumenten

voedselzekerheid van de door burgeroorlog

kan de van nature talentvolle (soms

geteisterde regio, eindelijk kon werken aan de

geschoolde) maar werkeloze jeugd aan het

sociaal-economische opbouw.

voor al haar bewoners!”

?

HOE VAT JE BIJZONDERE BELEVENISSEN IN EEN LAND SAMEN IN TWEE PAGINA’S? ZOALS ALTIJD DOOR TE BEGINNEN MET HET VERHAAL EN WEL TE ZIEN WAAR HET SCHIP STRANDT. EIGENLIJK LIJKT HET EEN BEETJE OP DE REIS ZELF. TOEN WE WEGGINGEN HADDEN WE EEN GLOBALE ROUTE, DIGITALE KAARTEN OM DE WEG TE VINDEN, EEN PAAR OPDRACHTEN EN ENKELE FLEXIBELE AFSPRAKEN. ENIGE ZEKERHEID: ER IS GEEN ZEKERHEID. DAT LAATSTE GELDT NATUURLIJK NIET ALLEEN VOOR HET MAKEN VAN EEN REIS.

Scheurijzer De eerste dag dat we op pad gingen om te fotograferen en filmen in Las Capucas (zie Red Carpet Heroes), vroeg de directeur van de koffiecooperatie of we met de auto naar de plantages wilden of met de quads.

Sommige vragen zijn wel erg eenvoudig te beantwoorden. Als je de grijns op Wims gezicht ziet, zal je begrijpen dat ik het niet over mijn hart kon verkrijgen om het stuur tijdelijk over te nemen. En waarom zou ik.

Die grijns zie ik graag. Natuurlijk hebben we verder ook hard gewerkt...

Stenen erfenis In Honduras, Guatemala en Mexico bezochten we de opgegraven Maya steden Copán, Tikal, Uxmal, Dzibilchaltún, Cobá, Tulum, Palenque en Teotihuacán. De Mayacultuur is onder meer bekend als enige precolumbiaanse beschaving die een volledig ontwikkeld schrift had. Verder valt deze beschaving op door de hoogwaardige kunst, architectuur, wiskunde en astronomie. De cultuur vindt zijn oorsprong rond 2.000 BC, maar de archeologische vondsten stammen vooral uit de klassieke periode (200-900 AD). Van de huizen van de gewone mensen is zoals gewoonlijk weinig bewaard gebleven. Het zijn vooral tempels en paleizen die in steen werden opgetrokken en die de tand des tijds enigszins hebben overleefd.

Quetzal In Costa Rica gingen we met een gids op zoek naar de Quetzal in een natuurpark dat er bekend om staat. In Guatemala staat de prachtige vogeld afgebeeld op het gelijknamige geld.

Maar het was Honduras waar we een aantal Quetzals mochten bewonderen, toen we samen met buren van de camping op pad gingen met de plaatselijke gids Leonel Chรกvez. Leonel wist dat de redelijk zeldzame vogels op dat moment hun voedsel haalden in de mangito- en avocadobomen. Het rood, groen en blauwgroen schitterde ons tegemoet en toen ze vlogen zwierde hun lange staart

Oaxaca

sierlijk achter hen aan.

Het heeft wel eens voordelen als je geen tijd hebt gehad om de reisgids te lezen. Zo kwam het dat we geheel verrast werden door de schoonheid van Oaxaca, hoofdstad van de gelijknamige (arme) zuidelijke provincie in Mexico.

Filmsterren

Zelden hebben we een stad gezien met

Wim besluit een korte video te maken van het

zoveel fraaie historische gebouwen,

tijdelijk uitgebreide reisgezelschap in Mexico.

moderne architectuur, hoogwaardige

Hij interviewt vriendin Caroline en mij en filmt

kunst, vriendelijke mensen en ontzettend

ons als we onze weg zoeken in Maya tempels

sfeervolle design restaurants. We hebben

of in de stad.

er voetbal gekeken (het WK begon), heerlijk

Caroline doet het natuurlijk prima als

geluncht met een nieuwe vriend en met

filmster, maar ondertegekende kan

hem ook Mezcal geproefd bij een vrolijke en

overduidelijk beter achter de camera staan.

vriendelijke dame in een klein barretje. Soms

Dankzij het sublieme editwerk van Wim is

zijn er van die steden waar we best zouden

het eindresultaat firs en komsich. Onze

willen wonen.

reputatie als architectuurhistoricus is natuurlijk wel voor goed naar de haaien.

BEASTLY

Onderweg struikelen we regelmatig over oogstrelende beelden. Wil je een tijdje hetzelfde uitzicht als wij hebben, download dan een bureaublad.

Klik op download, gebruik je rechter muisknop en kies voor ‘bewaar als’.

Lopen op het water Niet ver van Mérida (de hoofdstad van Yucatan) ligt Reserva de la Biosfera Ría Celestún. Met een bootje kan je je naar de flamingo’s laten varen. Onze gids Ricardo

In de branding

vaart ons naar een enorme school. Het is één

1 februari, Playa El Zonte, El Salvador

van de vele flamingo families, die hun hele leven doorbrengen in de lagune. Het water is zo rood dat we denken dat de vogels hun kleur daaraan ontlenen, maar Ricardo helpt ons uit de droom. Als het regent stroomt rood water uit de grond van de Mangrovebossen.

DOWNLOAD

S

De flamingo’s zijn zo roze vanwege hun dieet: ze eten garnalen. Kinderen zijn lichter roze en echtparen blijven hun hele leven bij elkaar.

Hun natuurlijke vijand is de krokodil, maar daar zijn er hier gelukkig weinig van (lelijke

Waterval

dingen). Ja, je zal het allemaal niet weten als

6 juni 2014, Palenque, Mexico

je naar de foto kijkt. Dat zijn overigens een stel mannetjes, die we lang hebben bekeken omdat ze zo parmantig met gestrekte nekken om zich heen keken. Vliegend zijn ze nog imposanter. Zo zie je maar: roze is niet verwijfd.

DOWNLOAD

S

‘Wij zijn niet bang voor de Chinese concurrentie, onze hoeden zijn goedkoper,’ aldus Moises Genaro Sanchez Pacheco, de directeur van een hoedenfabriek in Oaxaca. Hij koopt de basis voor de hoeden van duizenden volwassen producenten in Oaxaca, Guerrero en Puebla, de armste provincies van Mexico. Die vlechten de hoeden met de hand tijdens hun werk of als ze ergens zitten te wachten. Met 5 a 6 hoeden per dag vullen ze de inkomsten van hun werk als boer of handelaar aan.

Het logistieke systeem is ingenieus en goedkoop. Wanneer ze er 20 tot 30 gevlochten hebben, verkopen de producenten de hoeden aan de winkel in het dorp of ruilen ze hen in voor eten.

De winkeliers gebruiken de hoeden vervolgens als betaalmiddel voor hun leveranciers (of verkopen ze), die ze uiteindelijk afleveren bij de fabriek in Oaxaca. Daar werkt 20 man personeel de hoeden af: ze gaan op een hete pers om er de uiteindelijke vorm aan te geven, waarna er een lint of koord omheen wordt genaaid en/of geplakt.

De linten worden intern bedrukt om de productiekosten laag te houden.

Dat laatste gebeurt bijvoorbeeld op dit moment met de 20.000 sombrero’s voor de Guelaguetza, het belangrijkste feest van Oaxaca. Moises verkoopt de hoeden voor 0,80 USD per stuk. De producenten ontvangen zo’n 0,40 USD per hoed. De winst voor Sombreros Sanchez komt voort uit de grote omzet (7.000-8.000

hoeden per maand), niet uit de hoge winstmarge.

Moises’ grootvader startte het bedrijf in de jaren veertig, met één naaimachine en één machine om drie modellen te persen. In de jaren zestig breidde Moises’ vader de productie uit.

Verkopers werden op pad gestuurd met vrachtwagens vol hoeden, om ze buiten Oaxaca te verkopen.

‘Wij zijn goedkoper dan de Chinezen’ Tijdens de crisis van de jaren negentig stortte de verkoop van de hoeden zo in, dat het bedrijf terug bij af was geweest zonder de steun van Concreses. ’We waren misschien niet failliet gegaan’, aldus Moises, ’maar we waren wel heel erg klein geworden’. Met leningen van Concreses (een partner van Oikocredit)

kan Sombreros Sanchez de moeilijke tijden doorstaan, de werkvoorraad betalen en de productie constant houden. Daardoor is de verkoop inmiddels uitgebreid tot Frankrijk, Argentinië, Costa Rica, Honduras, El Salvador, Canada en de VS. De hoeden die je aan de Cote d’Azur koopt voor 30 euro, zijn hoogstwaarschijnlijk bij Sombreros Sanchez ingekocht voor 2 euro.

De hoeden zijn populair bij cowboys, boeren en toeristen. Moises verkoopt ze voor 0,50 tot 3 USD, terwijl de Chinese hoeden beginnen bij 4 USD. Door hen te slim af te zijn, is Sombreros Sanchez uitgegroeid tot de tweede producent van gevlochten hoeden in Mexico. En dus kan Moises zijn doel na blijven streven om ’veel mensen hulp te bieden’. Door hun sombrero’s te kopen, hebben de producenten in de armste streek van Mexico tenminste te eten.

inhoud

Guatemala staat bekend om zijn hoogwaardige weefkunst. Maar ook op het gebied van aardewerk, sierraden en houtsnijwerk worden er prachtige gebruiks- en kunstwerken gemaakt. Voor toeristen zijn er complete markten met artesanĂ­a (handwerk, ambacht) . En ook op straat proberen veel dames hun brood te verdienen aan de verkoop ervan. Al die concurrentie is niet bevordelijk voor de prijzen van de vaak enorm arbeidsintensieve kunstnijverheid.

artesanĂ­a

SPREAD THE WOR(L)D In dit tijdschrift vertellen we de verhalen van mensen die we

Wilt u ook een digitaal magazine?

onderweg ontmoeten en geven we een beeld van de landen waar we doorheen reizen. Daarmee willen we zoveel mogelijk lezers

IDEAAL OM UW DOELGROEP INTERACTIEF TE BENADEREN

bereiken.

Ken je mensen of organisaties die deze verhalen waarschijnlijk ook graag lezen, stuur de link naar het tijdschrift dan door. Vervolgens kunnen de ontvangers zelf bedenken of ze een abonnement willen.

Hoe hoger de oplage uiteindelijk is, des te beter.

Heb je zelf nog geen abonnement, stuur ons een bericht via Twitter, Facebook of de website en we sturen je ook de volgende nummers.

Het abonnement is gratis.

www.lale.nl Ontwerpgroep Lâle ontwikkelt visuele middelen die functioneel en onderscheidend zijn. Uw boodschap wordt kernachtig gecommuniceerd en uw identiteit helder weergegeven.

OPLAGE: 1.000

COLOFON

Tekst: Pauline Opmeer | Opmeer Reports Fotografie: Wim & Pauline Opmeer | Opmeer Reports

Het basisontwerp van deze publicatie is ontwikkeld

Ontwerp en realisatie: Ontwerpgroep Lâle

en gesponsord door Ontwerpgroep Lâle | www.lale.nl

© Opmeer Reports 2014