Capital 14

DEBAT

Fiscaliteit in 2012 analyse

Tax shelter

stand van zaken

Het familiebedrijf erven of schenken REPORTAGE

Finland geeft zich bloot MOBIEL

Mercedes SLS AMG belgen met een plan

capital14 optima magazine

Topdesigner Nathalie Dewez

jaargang Iv

FEBRUARI 2012

JACQUES

ROGGE – Voorzitter Internationaal Olympisch Comité –

“Commercie is een zegen voor de sport.”

e d it o

capital14 Herman Verwilst, de nieuwe voorzitter van de raad van bestuur van de bank, vat het verderop in dit nummer perfect samen: we mogen de filosofie van unieke klantenkennis via het model van financial planning nooit uit het oog verliezen.

Klantenkennis via de audit maakt ons al 20 jaar anders dan de anderen. Die aanpak, waarbij we beginnen vanuit de situatie van de klant (en niet vanuit het product dat we kunnen aanbieden), zullen we ook in de toekomst trouw blijven.

Het nieuwe jaar is nog maar goed en wel bezig, en nu al is duidelijk dat de turbulenties op de financiële markten nog niet achterwege zijn. Terwijl economen waarschuwen voor een Europees doemscenario, wordt in eigen land duidelijk dat de begrotingscijfers uitgegaan zijn van een te optimistische groeiprognose. De mist rond de nieuwe fiscale maatregelen is nog maar amper opgetrokken, of daar is ­a lweer een aankondiging van nieuwe besparingen. Beschermen van ons inkomen, vermogen, pensioen en successie blijft dus meer dan ooit een aandachtspunt.

Precies daar maken we bij Optimabank onze core business van. Met meer dan 400 staan we intussen klaar om u te ­helpen, of het nu vanuit onze vestigingen in Gent en Waterloo is, of – voor onze Spaanse klanten – vanuit het snelgroeiende filiaal in Madrid.

Voor ons bedrijf wordt 2012 naast een druk werkjaar ook het jaar van de inte-

gratie van Optima en het overgenomen Ethias Bank. Dat betekent voor onze bestaande klant een vervollediging van het aanbod met bancaire diensten, wat onze service uniek maakt in haar volledigheid.

We gaan daarbij niet overhaast tewerk.

met achtingsvolle groet, Jeroen Piqueur Voorzitter Optima Group

verantwoordelijke voor uitgave: Jeroen Piqueur, Keizer Karelstraat 75, 9000 Gent Hoofdredactie: Jeroen Lissens, jeroen.lissens@optima.be, 09/225.25.71. COoRDINATIE: Lara Van Ginderdeuren. EINDREDACTIE: Kiki Feremans. ontwerp en layout: Veerle Verbrugge, veerle@eastvillage. be. Redactie-adres: Capital p/a Optimabank NV Keizer Karelstraat 75, 9000 Gent. Werkten verder mee aan dit nummer: Guillaume Breyne, Luk Coupé, Ingmar Criel, Iris De Feijter, Lies De Mol, Jan De Paepe, Nils De Vriendt, Valerie Du Pré, Charlotte Debaets, Ethel Desmasures, Lieven Dirckx, Peter Goossens, Brigitte Hendrickx, Caroline Hermans,

Cert no. CU-COC-809718-DJ

Marc Holthof, Guy Kokken, Koen Lamberts, Bart Lenaerts, Peter Magherman, Debbie Pappyn, Isabel Pousset, Nathalie Van Laecke, Thomas Vanhaute, Jo Viaene, Bert Voet, Thomas Weyts. Copyrights: Alle rechten voorbehouden.

Niets uit dit magazine mag op welke wijze dan ook worden overgenomen, noch vermenigvuldigd, zonder uitdrukkelijke toestemming van hoofdredactie en uitgever. Druk: Stevens Print NV. Dit magazine werd gedrukt op Arctic Paper met FSC-certificering. Cover: Jacques Rogge door Lieven Dirckx.

Si à l’avenir vous désirez recevoir l’édition francophone/néerlandophone, veuillez en faire la demande sur info@optima.be

Cert no. CU-COC-809718-DJ

[ CAPITAL 14 ]

1

Ook de bestaande klanten van het voormalige Ethias Bank zijn welkom in het verhaal dat we met Optima schrijven.

Ze blijven verzekerd van een duurzaam aanbod, en het bestaande online distributieplatform wordt volledig mee overgenomen. Wel werken we aan een afbouw van de balans van de bank. Dat levert voor onze klant – bestaande klant én nieuwe klant – bij uitstek een veilige bank op. In het huidige klimaat lijkt ons dat allerminst een overbodige luxe.

CONT ENT



17 VAN KAPITAAL BELANG 3 professionals over wat hen drijft.

Garagehouder Erwin Beerens, Mode-ondernemers Carine, Thierry en Pascaline Smets en Directeur Vredeseilanden Luuk Zonneveld .





52

25

reportage

reportage

De Einstein van Schaffhausen.

Finland geeft zich bloot.

belgen met een plan En toen was er licht.

Topontwerpster Nathalie Dewez.

04

64 

nice to know, nice to have Wit is altijd mooi.



58 MOBIEL

Mercedes SLS AMG. Een gevleugelde naam.

08

MIJN PLAN Herman Verwilst, nieuwe voorzitter Optimabank.

37

reportage Ara Starck.

Geschilderd akoestisch doek voor Bijloke Gent.

42

spraakmaker Jacques Rogge, Voorzitter IOC.

[ CAPITAL 14 ]

2

CONT ENT

capital14

10

debat

Hoeveel kosten de nieuwe belastingen?





50 analyse

Tax shelter: een perfect huwelijk tussen cultuur en ondernemen.

31

STAND VAN ZAKEN Het familiebedrijf erven of schenken: nieuwe Vlaamse regels.



69

VRIJE TIJD De betere dingen des levens.

76

Opinie ‘O tempora, o mores’

[ CAPITAL 14 ]

3

li f e s t y l e

n i c e t o k n o w, n i c e t o h av e

witaltijdis mooi

Ook wie dit winterseizoen niet op de latten staat,

kan van een witte omgeving genieten.

Want in onze lifestyletips komen alle varianten van wit aan bod: sneeuwwit, zilverwit, kraakwit, op een cover, een kunstwerk, de iPad …

Ideeën genoeg om uw dag te kleuren.

tekst valerie du pre

burleske cocktailbar 1

M y C o int r e a u T r av e l E s s e ntial s www.cointreau.com

In de koffer van Dita Von Teese – burleske artieste, briljante actrice en grenze­ loze avonturierster – ontbrak één accessoire. En dat heeft Cointreau nu voor haar ontworpen: een luxueuze reiscocktailbar. De elegante retrohoedendoos

bevat alle essentiële accessoires om klassieke cocktails te mixen en straalt pure grandeur uit, door de laatjes bezet met gouden sierstenen, de art-deco­ handgreep met monogram en de witte afwerking van korrelig leer.

[ CAPITAL 14 ]

4

li f e s t y l e

WA F T 2 www.waft.be

2

2

L a k a a n ba ndw erk

Waarom u een WAFT2 in uw garage boekenkast moet hebben?

Omdat het boek barst van de verhalen over auto’s, cultuur en boeiende mensen uit de autosector. Het schakelt nog een versnel­ ling hoger dan zijn voorganger. De auteurs staken topdesigner Luc Donkerwolcke in een toreadorpak op het strand van Barcelona, jodelden in de BMW Vision Concept in Lederhosen-hoofdstad Bad Tölz en reden de Mille Miglia-rally als huwelijksreis met de zegen van tweevoudig F1-wereldkampioen Mika Hakkinen. Elke – witte – cover is bovendien bespoten met authentieke lak van een droommobiel. What’s more: WAFT2 werd tweede in de cate­ gorie ‘Design en innovatie’ in de prestigieuze ADAC-wedstrijd op de boekenbeurs van Frankfurt. Het boek is Engelstalig, genum­ merd en gedrukt in een beperkte oplage van 1 000 stuks.

3

4

B i g h t b y M o lami www.molami.com

W itk a pje

Voor de wintercollectie 2011-2012 vond het prestigieuze Huis Parmentier inspiratie bij de tijdloze klasse van wereldsterren uit de jaren 70. De vrouwelijke elegantie van Grace Kelly, Audrey Hepburn en Jackie Kennedy belichaamt de sensuele belijning die primeert in hun keuze voor echte couture en perfecte pas­vormen. Sneeuw op komst? Combineer comfort en luxe met deze winterwondermantel van Amerikaanse nerts.

oorverblindend design Molami ontwerpt avant-gardistisch design voor uw oren. Niet alleen de sound voldoet aan de hoogste eisen, ook de exclusieve stoffen en materia­ len zijn een streling voor oog en oor.

Wij hebben het vooral voor de Bightoortelefoon in witte stingray: een uitgebalanceerd model met revolu­ tionair EarClick® systeem, uitgevoerd in witte pijlstaartrog met zilveren accenten in zeer beperkte oplage.

Zo oorverblindend kan design zijn.

5

T o m o r r o w I s A n o t h e r Day www.mathieulehanneur.fr

4

n e r t s p e a r l ‘ E x c e ll e nt lab e l’ www.parmentier.be

Hangt er sneeuw, zon of gedonder in de lucht? Eén blik op ‘Tomorrow Is Another Day’ van Mathieu Lehanneur en u weet het beter dan Frank Deboosere. Het kunstwerk haalt actuele weersinformatie van het internet en vertaalt die via een honingraatstructuur in een bewolkt, wisselvallig of helder hemelbeeld. Het werk evolueert mee met de weersvoor­ spellingen en ziet er dus elke dag anders uit. Een mooi microklimaat voor aan uw muur.

[ CAPITAL 14 ]

5

li f e s t y l e

skitechnologie ten top 6

7

Silv e r S h o e lac e s www.mr-kennedy.com

M OD L i v e www.reconinstruments.com

Telefoneren, berichten lezen, apps bedienen en uw favoriete songs beluisteren terwijl u in volle vaart de piste afdaalt? Uw skistatistieken live bekijken zonder uw latten, bril of board uit te trekken? Met MOD Live lukt het. Dit coole staaltje skitechnologie combineert een gesofisticeerd gps-systeem met een Android platform en integreert zo de nieuwste multimediamogelijkheden in uw Uvex-, Alpina- of Briko-bril. Ski fun, for your eyes only.

7

Sneakerliefhebbers en stijliconen die graag uitblinken vinden bij Mr. Kennedy de duurste schoenveters ter wereld. De chique strikken met geweven zilverdraad zijn het resultaat van maar liefst 120 uur intensief handwerk volgens de regels van de artisanale juwelenkunst.

Het prijskaartje is extravagant en het aanbod beperkt – hak dus best snel de knoop door!

9

Das h a ndig

Op een kraakwit hemd hoort een knap geknoopte das. Gaan uw handen steevast de verkeerde richting uit? Geen nood, met TieSight knoopt u in een handomdraai een professio­ nele look bij elkaar. Download de applicatie, installeer u voor uw scherm en selecteer een Half-Windsor, een Prince Albert, een Oriental of een van de andere knopen. TieSight gidst u ver­ volgens stap voor stap door alle bochten van uw das. Dankzij de voice recognition houdt u te allen tijde uw handen vrij voor het betere knoopwerk.

in bed met stijn helsen 8

chic gestrikt

Sti j n H e l s e n R o o m s www.stijnhelsenrooms.com

Koude nachten? Kruip in bed met Stijn Helsen, of liever, met een van zijn limited edition, custom made slaapkamercreaties. Helsen is van vele kleermarkten thuis, en liet zijn passie voor maatwerk nu ook los op een unieke collectie bedden en poefen.

Wij vielen als een blok voor dit ‘body frame’ bed met zilverkleurig patroon. Goed gezelschap voor een cosy avondje cocoonen of voor designer nights in white satin.

[ CAPITAL 14 ]

6

9

TieSight voor Mac, iPad en iPhone www.tiesight.com

bulthaup

bulthaup b3 Gelooft niet in snelle trends.

Maar in eigen kracht.

Een bulthaup staat voor individualiteit en precisie in optima forma.

De liefde voor elk detail is daarbij even belangrijk als het architectonische totaalplaatje. Dat maakt elke bulthaup uniek. Maatwerk op topniveau – gemaakt voor de ruimte en de mensen die erin leven.

Meer via QR-code of op www.bulthaup.be/berlijn_11

MIJN PL AN

H e r m a n V e r w i l s t w o r d t v o o r z i t t e r va n O p t i m a b a n k

“We hebben een grote kans op succes” Herman Verwilst kent de financieel-economische wereld als weinig anderen.

Als professor aan de Gentse universiteit doceert hij over de organisatie en strategie van financiële instellingen. Tel daar zijn politieke ervaring bij en last but not least zijn bankervaring bij Fortis, waar hij uiteindelijk de laatste CEO zou worden. Op het moment dat de financiële sector zich meer dan ooit heroriënteert, wordt Herman Verwilst (1947) voorzitter van Optimabank.

In Capital legt hij uit wat hem aantrekt in het nieuwe model dat Optimabank in de markt wil zetten. tekst jeroen lissens

Vanwaar uw overstap naar Optimabank?

“Optimabank, de financial planner Optima die een bank overneemt, is een interessant initiatief met een grote kans op succes. Zeker als je de economische achtergrond bekijkt: alle banken worden de jongste tijd verplicht hun zakenmodel drastisch te herbekijken.

Alle grote groepen zijn volop bezig met een herposi­ t ionering, al dan niet ingegeven door de crisis en de strengere regelgeving. Er ­beweegt dus van alles, men is op zoek naar een nieuw model om de klant te b ­ enaderen.”

“In dat landschap valt het succes op van het model van financial planning dat Optima heeft uitgebouwd. Zowel voor de klanten, als voor de onderneming zelf: je trekt geen 14 000 bewuste cliënten aan, als je niet een aantal essentiële dingen goed doet. Het Optima-model van financiële dienstverlening die gebaseerd is op een grondige audit van de situatie en verwachtingen van de klant, is een bewezen succes.”

Welke rol speelt u in het verhaal?

“In de transformatie van Optima naar een dienstengroep met een bancair aan-

[ CAPITAL 14 ]

8

bod, zal ik vanuit mijn achtergrond een eigen rol spelen. We moeten een versnelling hoger schakelen met een bancair aanbod voor de klant, maar mogen de fi ­losofie van unieke klantenkennis via het model van financial planning nooit uit het oog verliezen.”

“Concreet zal ik me als voorzitter van de raad van bestuur van de bank bezighouden met de opvolging van de strategie, en nadenken en waken over de uitvoering ervan. De raad van bestuur zal ook toezicht houden op het beleid van het directiecomité. Bij dit alles moet met alle

MIJN PL AN

“Alle grote groepen zijn volop

bezig met een herpositionering, al dan niet ingegeven door de crisis en de strengere regelgeving.”

voor­ z itter betrokken bij de overname/­ integratie van de ASLK, Krediet Aan De Nijverheid, Mees Pierson en de Generale Bank, red.), en dat ik met zeer veel energie ook deze nieuwe uitdaging zal ­ aanvatten.”

belanghebbenden bij de onderneming rekening worden gehouden.”

Hoe groot wordt de verandering?

“Optima moet zich door de overname van Ethias bank, en de daaraan verbonden regelgeving, de bedrijfscultuur eigen maken van een bancaire groep. Het is een belangrijk deel van mijn taak om de integratie van die twee werelden tot een goed einde te brengen, en een nieuwe cultuur te doen ontstaan, die voortbouwt op de dynamiek bij Optima. Vanuit mijn ervaring durf ik te zeggen dat ik al een paar integraties achter de rug heb (Herman Verwilst was telkens als

Herman Verwilst

“We moeten een

versnelling hoger schakelen met een bancair aanbod voor de klant, maar mogen de filosofie van de unieke klantenkennis via het model van financial planning nooit uit het oog verliezen.”

[ CAPITAL 14 ]

9

Houdt u nog andere mandaten aan?

“Ik blijf ook actief als buitengewoon hoogleraar aan de Gentse universiteit, een taak die ik al meer dan dertig jaar met veel plezier vervul. Voorts ben ik ook betrokken bij de nieuwe versie van het Baekelandtfonds, een fonds voor de eerste kapitaalbehoefte van veel­ belovende spin-offbedrijven van de universiteit.”

Wat wordt uw uitdaging voor 2012?

“Het wordt dé uitdaging voor 2012 om het businessmodel van Optima nog ­beter te valoriseren, deze keer met de extra troef van een bancair aanbod. Dit bedrijf heeft een ongeziene kennis van zijn klanten, en daar zijn veel andere partijen jaloers op. Een unieke klanten­ kennis is een uitstekende basis voor een goede dienstver­ lening. Dit moeten we verder uitrollen, niet het minst in het Franstalig landsgedeelte. En nogmaals: dit alles zonder het unieke model van financiële planning te ver­ loochenen.

Ik ben ervan overtuigd dat we dan een grote kans op succes hebben.”

DE B AT

op ti m a e x pertise

Hoeveel kost de nieuwe fiscaliteit?

Om de dramatische overheidsfinanciën op orde te krijgen,

gaat de nieuwe regering Di Rupo op zoek naar

extra inkomstenbronnen.

En het ziet ernaar uit dat ondernemers en zelfstandigen daarbij

in het vizier liggen. Experts van Optima geven tekst en uitleg. tekst jeroen lissens | foto’s Lieven dirckx met dank aan Sandton Grand Hotel Reylof

t h o ma s w e y t s

Fiscaal jurist en manager estate planning in het Competence Center van Optima. p e t e r ma g h e r man

Manager life and pension, specialist sparen, beleggen en pensioenplanning. k o e n lamb e r t s

Manager life and pension, specialist sparen, beleggen en pensioenplanning. j o v ia e n e

Vennoot en manager van het Competence Center, de kennispool met fiscaal-financiële experts en juristen bij Optima. Zij maken de financial planning audits, de kern van de Optima-dienstverlening.

[ CAPITAL 14 ]

10

DE B AT

Op het eerste zicht lijkt de fiscale impact van de nieuwe regering nog mee te vallen.

Het spook van de vermogensbelasting, waar enkele maanden zoveel rond te doen was, blijft in de kast. Of toch niet?

JO VIAENE: “Voor belastingplichtigen met roerende inkomsten boven 20 000 euro komt er een bijkomende heffing van 4 procent op het deel boven de 20 000 euro. Die heffing komt bovenop de be­ lasting van 21 procent op de intresten en ­d ividenden, zodat de totale belasting naar 25 procent gaat, waar ze vroeger in veel gevallen maar 15 procent bedroeg.

In de praktijk komt dit neer op een belasting van de inkomsten uit vermogens van de Belgen. Het heet dan wel niet ‘vermogensbelasting’, maar het is er wel één. De vermogensbelasting is op die manier bijna ongemerkt in onze fiscaliteit binnengeslopen.”

THOMAS WEYTS: “De invoe­ring van een be­lasting op ­ vermogens van burgers gaat nochtans in tegen een Europese tendens: landen met een vermogensbelasting voe­ren die juist af. Oostenrijk (1994), Denemarken (1997), Finland (2006) en Zweden (2007) zagen in dat de vermogensbelasting niet alleen heel duur was om te heffen, maar ook een grote kapitaalvlucht naar het buitenland in de hand werkte.

Frankrijk is een van de laatste landen met een echte vermogensbelasting. En dan zie je dat een fors aantal vermogende Fransen er de Belgische nationaliteit voor over heeft om daaraan te ontsnappen.”

nalisering van het financiëledienstenverkeer. De overheid slaagt er zelfs niet in om het kadastraal inkomen te actualiseren: al 36 jaar werkt de fiscus met hetzelfde fictieve nettorendement op onroerend goed.”

De nieuwe regering behoudt wel de ­vrijstelling van roerende voorheffing voor bepaalde producten, onder meer voor levensverzekeringen van het type tak21 en tak23.

JO VIAENE: “Dit toont meer dan ooit aan dat het fiscale aspect bij elk ­a fzonderlijk financieel product een apart te bekijken hoofdstuk wordt. Meer nog dan ­v roeger

“Vermogende Belgen zijn

bereid om iets te betalen op de inkomsten uit vermogen.”

Thomas Weyts

gaan we bij onze financiële planning eerst de fiscaliteit van een product ­bekijken, en dus de mogelijke gevolgen, alvorens er concreet mee te gaan werken. Voor e ­ lke financiële beslissing moet je dus grondig op voorhand de fiscale impact bestuderen.”

Het belastingstelsel, toch al geen simpele zaak, wordt er niet eenvoudiger op?

KOEN LAMBERTS: “Het belastingsysteem wordt steeds maar complexer, en dat bewijst vooral dat er niet echt sprake is geweest van keuzes voor een w ­ elbepaalde richting. Waar willen ze naartoe met ­deze fiscaliteit, vraag ik me soms af. Wat is het plan? Ik herken geen duidelijke beleidslijn, behalve dan dat ze op zoek zijn naar extra inkomsten voor de overheid.

Je merkt ook dat de nieuwe fiscaliteit het resultaat is van politieke onderhandelingen. In ruil voor toegevingen op één vlak, kan een partij er dan maatregelen ‘doorduwen’ op een ander vlak. Maar is dat voor de belastingbetaler een goede zaak?”

PETER MAGHERMAN: “Niet alles is kommer en kwel – geluk­k ig. Met een goed fiscaal-finan­c ieel plan op maat van je specifieke situatie kun je nog altijd heel wat fiscaal voordeel doen. In andere gevallen, op de vlakken waar er veel verandert, kan het nuttig zijn om je persoonlijk financieel plan een update te laten geven in functie van de actua­ liteit.”

België blijft een land met een lage belasting op vermogens, ook na de nieuwe r­ egelgeving.

Was het niet te verwachten dat dit ooit zou ingevoerd worden?

THOMAS WEYTS: “Begrijp me niet verkeerd: ik denk dat de vermogende Belgen wel bereid zijn om iets te betalen op de inkomsten uit vermogen, dat gebeurt inderdaad ook in andere landen. Vermo­gende Belgen zijn absoluut bereid om dat taboe te doorbreken, maar geef hen iets in ruil. Zet er maatregelen tegenover die de economie stimuleren, maak inves­ t eren en ondernemen opnieuw aantrekkelijk. Helaas ziet

Waar zit het verschil tussen de Belgische meerwaardebelasting en een zuivere belasting op vermogens zoals in Frankrijk?

PETER MAGHERMAN: “Een cor­­recte ­i n­­ning van een zuivere vermogensbelasting in klassieke zin, is niet zo eenvoudig in België, alleen al omdat er geen vermogenskadaster bestaat. Waar ­ z itten de grote vermogens? Het antwoord op die vraag wordt er de jongste jaren ook niet eenvoudiger op, door de t­oenemende internatio-

[ CAPITAL 14 ]

12

DE B AT

het ernaar uit dat de regering Di Rupo alleen extra taksen wil invoeren, en dat er van compensatie überhaupt geen sprake is. En dat terwijl we met een totale belastingdruk van 54 procent op het bbp in België al kampioen zijn in het afdragen aan de overheid.”

PETER MAGHERMAN: “Belas­ting­en moeten billijk en rechtvaardig zijn, en de pijn verdelen onder de burgers. Daar zijn we het allemaal over eens. Bovendien kunnen vermogende burgers nu eenmaal meer betalen. Het doel van een belasting moet zijn dat we er met zijn allen beter van worden.”

KOEN LAMBERTS: “We moeten naar een Fiscaliteit 2.0, een doorgedreven hervorming van het belastingstelsel. De lasten op arbeid zijn veel te hoog, denk maar aan de personenbelasting en de sociale bijdragen. Die moeten absoluut naar omlaag om de economie te stimuleren. Dat dit ergens gecompenseerd wordt, neemt men er wel bij – zolang het op een ­z involle manier gebeurt.”

Internationaal gingen er de jongste tijd steeds meer stemmen op voor een ‘rijkentaks’, een soort extra belasting voor grote vermogens. Niemand minder dan de Amerikaanse superbelegger Warren Buffett, de op twee na rijkste man ter wereld, sprak zich daarvoor uit …

THOMAS WEYTS: “Dat klopt. Alleen: Warren Buffett betaalt geen 54 procent belasting op zijn inkomen, maar amper 17 procent. Dan heb je natuurlijk een ander verhaal. Deze percentages tonen aan dat je de Amerikaanse fiscaliteit voor vermogende burgers en ondernemers moeilijk kunt vergelijken met de Belgische.”

Een andere manier om de overheids­ fi­nanciën onder controle te houden, is een efficiëntere besteding van de middelen.

Moet een nieuwe fiscaliteit niet hand in hand gaan met een besparing bij de overheid?

KOEN LAMBERTS: “De focus zal toch moeten liggen op een overheid die efficiënter werkt. Daarnaast moet de klemtoon bij de hervormde fiscaliteit liggen op de creatie van een gezond ondernemingsklimaat.

Vandaag zijn er heel wat zelfstandigen

die wel willen groeien, maar die vaststellen dat iemand aanwerven fiscaal dodelijk is. De lasten op arbeid zijn eenvoudigweg te hoog. Jammer, als je ziet dat wij historisch een land van kmo’s zijn.

Ze waren en zijn de basis van onze welvaart, die we absoluut moeten behouden.”

JO VIAENE: “Er moeten maatregelen komen tegen de tienduizenden personen en vennootschappen die niet eens meer de moeite doen om zelfs maar een belastingaangifte in te dienen. Dat is essentieel, vinden wij. Een fortuin aan belastinginkomsten gaat daar zomaar verloren. Voor wie werkt en onderneemt, en dus moet inleveren onder het nieuwe regime, komen zulke taferelen zeer onrechtvaardig over.”

De overheid heeft recentelijk inspanningen gedaan om buitenlandse kapitalen van Belgen terug naar ons land te halen. Dreigt de nieuwe fiscaliteit niet opnieuw een uitstroom van geld te veroorzaken?

THOMAS WEYTS: “Eerst geld terughalen, en kort daarna aankondigen dat er een vermogensbelasting komt, is natuurlijk geen goed idee.”

JO VIAENE: “Zolang er geen harmonie is tussen de belastingsystemen in heel Europa, zal er vlucht van kapitaal zijn tussen de landen onderling, of naar andere bestemmingen. Toch is dat nooit onze strategie geweest.”

Gaan vermogens niet steeds verder de dans ontspringen, naar allerlei fiscale paradijzen?

THOMAS WEYTS: “De vraag is of die vermogens dan nog wel besteedbaar zijn. Ik stel toch vragen bij de duurzaamheid van dat soort van constructies. Zeker op de langere termijn, bijvoorbeeld wat successie betreft. Wie voor dit soort oplossingen kiest, trekt willens nillens ook zijn kinderen mee in bad. Alle fiscale advocaten raden dit af, en dat is ook logisch: iedereen wil in de eerste plaats gemoedsrust als het op zijn

[ CAPITAL 14 ]

13

“Het fiscale aspect wordt bij elk afzonderlijk financieel product een apart te bekijken hoofdstuk.” jo viaene

DE B AT

Optima

expertise

Extra kosten van 10 000 tot 20 000 euro per jaar zijn geen uitzondering Wat betekenen de nieuwe fiscale maatregelen concreet voor een zelf­ standige ondernemer? Een kort voorbeeld levert hallucinante ­cijfers op. We gaan er gemakshalve van uit dat onze ondernemer zijn volledig inkomen laat toekomen in een vennootschap en van hieruit zijn kosten betaalt. In de vennootschap maakt de manager gebruik van een mooie wagen en een kantoorruimte – deel van de woning die voor de rest privé wordt gebruikt.

Een beknopt overzicht van de wijzigingen die onze manager te wachten staan:

•

•

•

•

Het voordeel in natura voor de wagen wordt volledig anders berekend.

Uitgangspunten hierbij zijn de catalogusprijs (inclusief opties) en de CO2 – uitstoot.

Het gebruik van de BMW 5-reeks (530i), recentelijk gekocht, betekent voortaan een extra belasting van minstens 2 500 euro (of 208 euro per maand).

Het voordeel in natura voor elektriciteit en verwarming wordt nogmaals aangepast, lees verhoogd, met 11 procent.

Het voordeel in natura voor de woning zelf wordt zo goed als verdubbeld. Voor een woning met een kadastraal inkomen van 2 000 euro verhoogt het voordeel van 6 666 euro naar 12 666 euro per jaar.

De belasting op dividenden, vroeger vaak belast tegen 15 procent, wordt minstens verhoogd naar 21 procent en vanaf 20 000 euro roerende inkomsten (intresten en dividenden) naar 25 procent.

g [ vervolg pagina 16 ]

[ CAPITAL 14 ]

14

DE B AT

vermogen aankomt. Mensen hebben daar een zekere mate van taxatie voor over.”

Wat met Luxemburg, toch nog een belang­r ijke thuishaven voor heel wat Belgische vermogens?

PETER MAGHERMAN: “Luxemburg blijft in de eerste plaats aantrekkelijk voor zijn immense financiële knowhow. Het land heeft ook de recente crisis weer schitterend doorstaan. Logisch dus, dat die kennis geëxporteerd wordt. Het verschil met andere landen is dat het kapitaal van de klant niet wordt geëxporteerd, wel de Luxemburgse oplossing. Een van de grootste Luxemburgse troeven is discretie. Zo kun je er je vermogen uit het zicht houden van je omgeving en familie.”

Welk gevoel leeft vandaag bij de klanten met wie jullie rond de tafel zitten?

KOEN LAMBERTS: “Bescher­m ing van vermogen is een zeer actueel thema. De Belg die van­daag zijn geld toevertrouwt aan een bank die te veel geleend heeft aan pak­weg Griekenland, loopt enorme risico’s. Jij leent je geld toch ook niet uit aan een Ier, een Griek of een Amerikaan die er vastgoed mee koopt en het achteraf niet kan terug­ betalen? Daarbij komt nog eens dat de overheid veel aandelen aanhoudt in banken die vandaag veel waarde verloren hebben.”

KOEN LAMBERTS: “De vraag hoeveel procent het geld ­precies heeft opgebracht, is verdrongen door de vraag naar comfort en gemoedsrust.”

Bij een aantal mensen heeft de crisis voor verlies gezorgd in hun portefeuille.

PETER MAGHERMAN: “Mensen die jaren genoten hebben van hoge opbrengsten, zijn hoge risico’s gaan beschouwen als ‘normaal’, wat in feite niet zo was. Als het fout gaat op de markten, en er verliezen aan te pas komen, zijn ze ontgoocheld – begrijpelijk. Toch is het belangrijk om te kijken naar de risico’s die ze bewust hebben genomen. En vergeet niet: de zwaarste crisis wordt vroeg of laat weer gevolgd door een heropleving. Wie daar van wil mee­profiteren, moet nu de vraag stellen of zijn vermogen op de juiste manier ge-

structureerd is. Wie eerder naar bescherming zoekt – zoals steeds meer mensen – moet dan wel zijn risicoprofiel aanpassen.”

KOEN LAMBERTS: “Niemand is immuun voor de crisis. Veiligheid van vermogen wordt hoe langer hoe meer een thema.

Wat het rendement betreft, hangt alles af van de termijn waarbinnen je je vermogen bekijkt. Iemand die de zaken op lange termijn bekijkt, heeft misschien ruimte om in zijn persoonlijk financieel plan bepaalde risico’s te nemen, omdat hij bij een minder goede afloop nog tijd heeft om een en ander recht te trekken. Iemand met een kortere verwachtingshorizon, bijvoorbeeld iemand die al wat ouder is, heeft wellicht eerder baat bij oplossingen die hem verzekeren van een goede oude dag zonder al te veel capriolen.”

THOMAS WEYTS: “En precies daar schuilen de voordelen van een goed financieel plan: een overzicht van je eigen situatie en verwachtingen, gecombineerd met onze financieel-fiscale knowhow, zorgt voor een plan dat alle doelstellingen verenigt, op middellange en op lange termijn. Dat komt neer op een gezonde vermogensspreiding, en een goede bescherming. Het weerspiegelt de behoeften van de klant.”

Wordt die vraag naar gemoedsrust ook niet veroorzaakt doordat de overheid als onfeilbare zekerheid is weggevallen? Zowel financieel (staatsschuld) als inzake beleid …

JO VIAENE: “Het is soms zoeken naar ­enige stabiliteit. Kijk naar wat er gebeurd is met de aandelen aan toonder die nog in omloop waren. Aanvankelijk was er tijd tot eind 2013 om ze om te zetten in aandelen op naam. Plots moet dit snel-snel gebeuren: tegen eind 2011, een nieuwigheid die amper één maand op voorhand werd gecommuniceerd. Talloze kmo-bedrijfsleiders moesten hals­overkop naar de notaris trekken. Een ander voor­beeld is de hogere belasting op bedrijfswagens, die er in sommige gevallen

[ CAPITAL 14 ]

15

“De vraag hoeveel procent het geld precies heeft opgebracht, is verdrongen door de vraag naar

comfort en gemoedsrust.”

Koen lamberts

DE B AT

Optima

expertise

•

•

•

•

•

De intresten op vorderingen via rekening courant worden eveneens verhoogd naar 21 procent (of 25 procent).

Het inkomen dat in aanmerking kan worden genomen voor de berekening van de 80-procentregel inzake aanvullende pensioenen wordt geplafonneerd.

Kapitalen uit groepsverzekeringen of individuele pensioentoezeggingen worden zwaarder belast, als ze worden uitgekeerd voor de leeftijd van 63 jaar.

Interne pensioenvoorzieningen voor bedrijfsleiders moeten worden ondergebracht bij een externe verzekeraar, met betaling van een taks van 1,75 procent. Toekomstige premies worden daardoor ook onderhevig aan een taks van 4,4 procent.

De notionele intrestaftrek wordt verder ingeperkt: het tarief daalt van 3,8 naar 3,5 of zelfs 3 procent.

stevig inhakt. Voor de ondernemer die net een nieuwe auto gekocht of geleased heeft onder het oude regime, scheelt dat een pak centen. Het lijkt er soms op dat men de regels verandert terwijl het spel bezig is.”

THOMAS WEYTS: “Heel wat ondernemers willen door die fiscale onzekerheid niet langer in België investeren. Los van het feit of de notionele intrestaftrek een interessante maatregel was, zorgt het feit dat men hem vandaag ter discussie stelt voor een grote onzekerheidsfactor bij buitenlandse decisionmakers. Zo creëer je geen stabiel investeringsklimaat.”

PETER MAGHERMAN: “Hetzelfde verhaal

Een aantal andere ingrepen zijn al aangekon­ digd, maar werden nog niet geconcretiseerd.

Maar de optelsom van deze oefening is nu al hallucinant. De zelfstandige bedrijfsleider of vrije beroeper die vanaf 2012 een extra factuur van 10 à 20 000 euro per jaar betaalt, zal geen uitzondering zijn.

Daar komt nog bij dat diezelfde groep men­ sen meebetaalt aan een aantal andere nieuwe fiscale hervormingen, van vermindering van de woonbonus, afbouw van de stimuli voor groene investeringen tot aftopping van de voordelen van het langetermijnsparen. Vaak wordt vergeten dat bedrijfsleiders in beide belastingstelsels worden geviseerd: de ven­ nootschapsbelasting én de personenbelasting.

“Belastingen moeten billijk en rechtvaardig zijn, en de pijn verdelen onder de burgers.” peter magherman

2011 was een jaar met een recordaantal faillissementen. Het is nu al duidelijk dat onder­ nemers en zelfstandigen het in 2012 niet ­bepaald gemakkelijker krijgen.

Jo Viaene Bestuurder Optima Group

[ CAPITAL 14 ]

16

zag je bij de zonnepanelen, en in mindere mate bij de dienstencheques: het systeem werd – door zijn grote succes – op korte termijn onhoudbaar. Terwijl men beter gewoon een lager tarief had ingevoerd voor bepaalde diensten.”

JO VIAENE: “Daarbij komt nog de toege­ nomen rechtsonzekerheid: de fiscus moet bijvoorbeeld niet langer rekening houden met de juridische kwalificatie van een akte.

‘Vruchtgebruik’ kan dan in de ogen van de fiscus ‘huur’ worden, en dus plotseling veel hoger belast worden. Belastingsplichtigen moeten bijna gaan procederen om voor een rechtbank hun gelijk te halen, maar lang niet iedereen laat het zover komen. Het belang van een sluitend advies en de juiste informatie wordt alleen nog maar groter. Steeds meer belastingplichtigen zien nu al door de bomen het bos niet meer. Iedere fiscalist pleit voor eenvoud. De fiscaliteit van vandaag is nodeloos complex, en creëert onnodige frustratie.”

Als de omgeving zo volatiel blijft, heeft een goed plan dan nog wel zin?

THOMAS WEYTS: “Een ding is zeker: morgen wordt er fiscaal niet beter op. Er komt harmonisatie met de omringende landen, maar de situatie van de staatskas laat uitschijnen dat dit vooral maatregelen worden die in het nadeel zullen uitvallen van de Belgische spaarder. Dus is het meer dan ooit opportuun om vandaag de juiste stappen te zetten, om jezelf van een stuk gemoedsrust te verzekeren. Wie zegt dat het nul­procenttarief voor handgiften in België nog vijf jaar meegaat? Geen enkel buurland heeft dit nog. Ook wat betreft de reorganisatie van vermogens, de overdracht naar de kinderen, kun je maar beter vandaag in actie schieten. Dit gaat niet om financieel-fiscale spitstechnologie, maar wel om een kwestie van gezond boeren­ verstand. Je kunt beter handelen tegen de gunstige tarieven van vandaag en de fiscus voor zijn, dan wachten op een fiscaliteit die hoe dan ook in beweging zal blijven.”

van k apitaal b e lan g

3 professiona l s ov er h u n dr i v e

van

kapitaal

belang ca r in e , t h i e r r y e n pa s calin e s m e t s

e r win b e e r e n s

l u u k z o nn e v e l d

Erwin Beerens, Carine, Thierry en Pascaline Smets, en Luuk Zonneveld over wat hen drijft. Wat voor hen van kapitaal belang is en waaraan ze hun succes toeschrijven.

Tenslotte is geld niet alles.

TEKST Iris De Feijter | foto’s guy kokken

[ CAPITAL 14 ]

17

van k apitaal b e lan g

garagehouder

ERWIN BEERENS “Mijn vader begon als warme bakker in Antwerpen. Later groeide zijn bedrijf uit tot een industriële bakkerij en een groothandel in voedingsmiddelen. Ik leerde meer van mijn ouders dan op school. Na mijn humaniora ging ik meteen aan de slag in het bedrijf. Later nam ik het over en in 1989 verkocht ik het aan een multi­ national. Ik moest er toen nog vijf jaar werken: een frustrerende periode. In 1994 zocht ik een nieuwe uitda­ ging. Aanvankelijk in de voedingsindustrie, maar mijn passie voor wagens leidde me naar de autobranche.”

“De Volkswagen- en Audi-garage die ik kocht, verkocht goeie wagens en was uitstekend gelegen, maar had problemen met het personeel. Door het faillissement kon ik tabula rasa maken. Ik koop liever een ziek bedrijf dan een gezond. Voor een rendabele firma betaal je te veel. Bij een failliet bedrijf moet je goed weten waar het fout liep. In de beginjaren, van 1994 tot 1998, deed ik goede zaken, ook dankzij de hoog­ conjunctuur. Het bedrijf groeide. Ik kocht andere garages op en begon met tweedehands, leasing en een transportbedrijf. Die diversificatie loodste ons zo goed als pijnloos door de crisis van eind 2008.”

“ Met een oldtimer sla je twee vliegen in een klap:

rendement op lange termijn en plezier op korte termijn.”

waarde.

“Oldtimers zijn mijn grote passie. Sinds 2004 hebben we bij Beerens ook een oldtimerafdeling. Die markt is ongelooflijk gegroeid. Door de tegenvallende beursresultaten werd het een interessante investering. Wie een oldtimer koopt, slaat twee vliegen in een klap: rendement op lange termijn en plezier op korte termijn.

De HAGI-index drukt de waarde-evolutie van oldtimers uit sinds 1980. De gemiddelde oldtimer steeg van 100 (in 1980) naar 3 000 (nu). En het plafond is nog niet bereikt. Zeker op de Chinese markt bestaat nog veel groeimarge. Pas op: niet elke oldtimer is een goede belegging. Je kiest best zeldzame wagens waar wat cultus aan kleeft. Topmerken zijn Porsche, Ferrari en – mijn persoonlijke favoriet – Bugati.”

“De ontwikkeling van duurzame brandstoffen volg ik op de voet. Maar elektrisch rijden is niet onze ­toekomst. Ik betwijfel of het echt wel zo ecologisch is. De productie van de wagen, het opwekken van de elektriciteit en de recyclage van de batterij: dat moet je ook meerekenen. Volgens mij heeft waterstof of zonne-energie meer toekomst. Iedereen beseft nu dat de CO2-uitstoot omlaag moet. En door de nieuwe wetgeving van Di Rupo zullen kleine wagens steeds populairder worden.”

“De Belgische automarkt is verzadigd. Per rijbewijs zijn er twee auto’s. Op groei moeten we dus zeker niet rekenen. Maar van die kleinere koek moeten we wél een groter stuk krijgen. Steeds meer mensen zoeken een auto op internet, maar kopen hem in een garage. Ik geloof niet in onlineverkoop. Een wagen is een grote uitgave. De meeste mensen willen een proefrit maken en achteraf op een goede service kunnen rekenen.”

[ CAPITAL 14 ]

19

Nadat hij het voedingsbedrijf van zijn ouders verkocht had aan een multinational, nam Erwin Beerens in 1994 een failliete autogarage over in de haven van Antwerpen. Inmiddels heeft hij 14 garages en verkoopt hij 20 000 auto’s per jaar.

van k apitaal b e lan g

Mode-ondernemers

carine, thierry en pascaline

smets

“Voldoen aan de vraag van het publiek staat

haaks op onze filosofie.”

“Op 15 december opende onze Smets Premium Store: een betonnen nieuwbouw aan de Leuvensesteenweg.

Op 4 000 m2 verkopen we mode en design. Maar is er ook een café, een restaurant en een ruime parkeer­ garage. We kozen heel bewust voor deze onevidente locatie vlakbij het Meiserplein. Hier zijn (nu nog) weinig winkels, maar de buurt is volop in ontwikkeling. Bovendien zitten we aan één van de belangrijkste invals­ wegen en vlakbij studio’s van onder andere VRT en RTBF. Het project kostte ons 12 miljoen euro. Een zware investering, zeker in deze woelige tijden. Maar toen we begonnen in 2006 was er van de crisis nog lang geen sprake. Bovendien zijn we niet zo bezig met de huidige financiële malaise. De ecologische crisis is veel erger.

Daarom werken we hier zo duurzaam mogelijk. We gebruiken enkel spaarlampen, hebben energiezuinige verwarming en vangen regenwater op voor de toiletten en de wasmachine.”

visie.

“In België zijn we nieuwkomers, maar in ons thuisland Luxemburg is Smets een bekende naam. Logisch, we openden daar in de afgelopen 25 jaar 25 kledingwinkels. We begonnen met een kinderwinkel. Later volgden damesboetieks, mannenzaken, concept stores en outlets. Luxemburg is fantastisch, maar het heeft slechts 500 000 inwoners. Het begon ons te verstikken en we droomden van internationale expansie. Brussel lag voor de hand, omdat we België erg goed kennen: Thierry is Antwerpenaar en al onze zes kinderen studeerden hier. Bovendien is Brussel een kruispunt van mode, design en kunst. Maar op termijn willen we graag een stekje in Parijs.”

In 1986 opende Carine Smets haar eigen kinderkledingwinkel. Inmiddels zijn ook haar man Thierry (financieel directeur) en oudste dochter Pascaline (artistiek directeur) in het verhaal betrokken en telt het mode-imperium 26 winkels. De nieuwste zaak – de eerste buiten Luxemburg – opende anderhalve maand geleden in Brussel. Op 4 000m2 bieden ze een mix van mode, design, kunst en gastronomie.

“Hedendaagse kunst is onze grote passie en die delen we graag met onze klanten. In al onze winkels hangen er stukken uit onze privécollectie. Zo prijkt op de gevel van de Smets Premium Store een video van de Brit Julian Opie. We kopen enkel werk van nog levende – meestal jonge – artiesten. Dat is onze manier om de kunst te steunen.”

“Anders dan een monobrand store kan een multimerken winkel echt zijn eigen stempel drukken op het aan­ bod. Wat hier in de rekken hangt, is puur onze smaak. Dat maakt de winkel uniek. Dat die selectie niet iedereen aanspreekt, is dan maar zo. We zijn naar Brussel gekomen om onze eigen visie op mode te laten zien, niet om ons aan te passen aan de Belgische markt. Voldoen aan de vraag van het publiek staat haaks op onze filosofie.”

[ CAPITAL 14 ]

20

van k apitaal b e lan g

Directeur Vredeseilanden

LUUK Zonneveld “Het klassieke model van ontwikkelingssamenwerking – het rijke Noorden brengt geld en kennis naar het arme Zuiden – is niet meer van deze tijd. De onderlinge verhoudingen in de wereld zijn ontzet­ tend veranderd. Zo is voedselschaarste niet langer het probleem van arme Afrikanen. Ook België, dat bijna al zijn voedsel importeert, krijgt ermee te maken. Grote voedselbedrijven zijn bang dat ze op lange termijn onvoldoende grondstoffen hebben. Daarom investeren ze in directe relaties met producenten. En ze kiezen steeds vaker voor duurzaam geproduceerde producten. Unilever beloofde zelfs tegen 2020 uitsluitend nog zulke producten te kopen. Zo’n initiatief is een fantastische hefboom voor de wereldvoedselproductie.”

“Wij beschouwen boeren niet langer als arme mensen, maar als kleine ondernemers.”

fair trade.

“De oplossing voor het armoede- en voedselprobleem ligt volgens Vredeseilanden bij kleinschalige fami­ liaal georganiseerde landbouw. Zij vertegenwoordigen 80 tot 90 procent van alle landbouwers. Anders dan bij geïndustrialiseerde landbouw kunnen we bij hen met kleine investeringen grote productiviteit- en rendementstijgingen realiseren. Bovendien put deze manier van duurzame akkerbouw de grond niet uit.”

“Wij beschouwen boeren niet langer als arme mensen, maar als kleine ondernemers. Samen met hen onderzoeken we de afzetmarkt, de beste manier om meerwaarde te creëren et cetera. Zo krijgen zij de kans om een volwaardig bestaan op te bouwen. Lokaal ondernemerschap stimuleren is volgens mij de beste vorm van ontwikkelingssamenwerking. Cashtransfers beperken we tot een minimum. Onze grootste kostenpost is het personeel ter plaatse dat de boeren coacht.”

“Vroeger hielden alleen liefdadigheidsorganisaties, ngo’s en de overheid zich bezig met ontwikkelings­ samenwerking. Nu doen ook veel bedrijven dat. Zij spelen een heel belangrijke rol. Een zakenrelatie tussen Afrika en België kan effectiever zijn, dan een waterput graven of geld storten. Tot tien jaar geleden sluisde het Westen grote sommen geld naar ontwikkelingsgebieden, maar kochten ze er de koffie wel tegen dumpingprijzen. Zo kreeg de bevolking niet de kans om op eigen kracht een bestaan op te bouwen.”

“In de jaren 80 stampte ik het Fair Trade-keurmerk uit de grond, samen met enkele anderen. Ons doel?

Boeren een eerlijk loon geven voor hun product. We begonnen met Max Havelaar-koffie. Het duurde zeker een tiental jaar voordat ons marktaandeel iets voorstelde. De lancering van de Fair Trade bananen zorgde voor de grote doorbraak van het keurmerk. Inmiddels wordt het al in 25 landen gebruikt.”

[ CAPITAL 14 ]

23

Sinds 2008 is Luuk Zonneveld directeur van Vredeseilanden: een vzw gericht op de thema’s voeding en landbouw in ontwikkelingslanden. Eerder werkte hij voor Oxfam en stampte hij het Fair Trade-label uit de grond.

r e p o r ta g e

i wc Sc h a ff h ause n

De

Einstein van Schaffhausen De grap luidt dat hij op z’n zelfontworpen

eeuwigdurende kalender moet kijken om te zien

hoelang hij al bij IWC

(International Watch Company) werkt.

Met die revolutionaire module redde Kurt Klaus

het bedrijf van de ondergang. En hemzelf

bracht ze eeuwigdurende roem en erkenning.

Na bijna 55 jaar houdt hij er nu mee op.

“Ik heb nooit voor mezelf gewerkt.” tekst Bert Voet foto’s lieven dirckx

De dag na Kurt Klaus’ 77ste verjaardag hebben we een afspraak bij juwelier Heursel in Gent, waar de winkeljuffrouw al voor het interview vraagt of ­meneer Klaus niet te moe is. “Ik ben nooit moe”, antwoordt hij nogal kortaf. De legendarische horlo­ gemaker draagt een IWC Da Vinci Perpetual Calendar Edition Kurt Klaus, de speciale serie met zijn beeltenis in de achterzijde van de kast gegraveerd. Gelanceerd in 2007, toen hij een halve eeuw bij IWC werkte.

Acht jaar eerder ging hij officieel met pensioen.

“Wettelijk verplicht, ja. En met alles erop en eraan.

Cadeautjes, een feestje. Daarna ben ik terugge­ keerd naar mijn bureau, om voort te werken”, ver­

telt Klaus. “Sindsdien ben ik een zelfstandige. Nu ja, ik heb wel een contract moeten tekenen waarin staat dat ik alleen voor IWC zou werken. Ik word eigenlijk beschouwd als een werknemer, maar ik moet wel facturen maken. Het groot voordeel van een pensioen? Ik ben vrij. Als het mooi weer is of als ik geen zin heb, ga ik een namiddag niet werken. Of een week.”

gekomen om een verzamelaar te plezieren. “Een van onze beste klanten woont in de omgeving. Hij nodigt vanavond acht vrienden bij hem thuis uit. Ik geef er eerst een PowerPointpresentatie over hoe ik m’n eeuwigdurende kalender ontwikkeld heb. Dan geef ik wat les over horlogerie. Daarna mogen zij een deel van een mechanisme uit elkaar halen en op­ nieuw monteren. En aan het eind moet het werken.”

Verzamelaars

Op die manier voedt Klaus de fascinatie voor de wondere horlogemechaniek. Want raar maar waar: vaak weet zo’n klant helemaal niet wat er in zijn horloge zit. Terwijl hij voor het bedrag dat hij aan dat horloge spendeerde doorgaans een mooie

Maar laat er geen twijfel over bestaan: hij hééft na zijn 65ste nog gewerkt. Hij reist de wereld rond voor evenementen van IWC en bezoekjes aan klanten en dealers. Ook nu is hij speciaal naar Gent

[ CAPITAL 14 ]

25

r e p o r ta g e

auto of zelfs een huis had kunnen kopen. “Na afloop hebben ze toch min of meer een idee van de com­ plexiteit. In de eeuwigdurende kalender zit bijvoor­ beeld een radertje dat in honderd jaar één keer rond gaat. Vinden ze danig fascinerend, ja. Tot het emotionele toe.”

“Ikzelf ben nooit een collectioneur geweest. Mijn interesse lag altijd bij het binnenwerk. Ik heb een paar stukken, en er zijn enkele prototypes die ik bijgehouden heb. Dit horloge draag ik ook niet elke dag. Daarvoor heb ik mijn robuust piloten­ horloge. Mijn vrouw draagt nog de meeste mooie stukken.”

Alles of niets Tot vorig jaar was Klaus ook nog echt actief in de ontwikkeling en constructie van nieuwe mecha­

Bernard Claeys

nismen. “Na mijn pensioen heeft een jongeman me vervangen als directeur van die afdeling, die ik 30 jaar had geleid. Maar in de praktijk was ik wel nog verantwoordelijk. Vorig jaar heb ik nog aan de nieuwe tourbillon voor de Portuguese-lijn gewerkt.

Het was mijn beslissing om te stoppen. Ze hebben me niet meer nodig. De jonge ingenieurs zijn in staat om op dezelfde weg voort te gaan. Het een beetje doen kan ik niet. Het is of een mechanisme compleet ontwikkelen, of niets. En er komt een moment waarop je zegt: ik ben moe.”

Dus toch moe? “De technologie evolueert enorm snel”, geeft Klaus toe. “Ik zou verplicht zijn om opnieuw veel te leren. En ik heb al zoveel geleerd, de afgelopen 55 jaar. Ik herinner me alles wat ik bedacht heb, maar aan nieuwe mechanismen ontwikkelen denk ik zelfs niet meer.”

[ CAPITAL 14 ]

26

Horlogemaker of ingenieur In 1957 klopte Kurt Klaus aan bij IWC, vandaag stapt hij er als een icoon buiten. Of hij als kind al een klein genietje was? “Als jongetje wilde ik altijd al dingen bouwen. Spelletjes spelen interesseerde me niet zozeer. Wel treintjes, wieltjes, radertjes.

En: ikzelf die het allemaal in elkaar stak. De pas­ sie voor fijne mechaniek was er dus eerst. Dan heb je de keuze: precisie-instrumenten of horlogerie.

Ik ging van 1951 tot 1955 voor horlogemaker studeren in Soloturn. We leerden raderwerkjes berekenen en zo, maar ook horloges tekenen. Grote complicaties kwamen er niet aan te pas. Maar ik wilde wel altijd iets speciaals doen. Ik was er haast de beste, ja. Zeker inzake theorie van de horlogerie.

Dat ging al in de richting van ingenieursstudies.

Nog altijd ligt m’n grootste verwondering niet zozeer in horloges op zich, maar wel in die piep­

r e p o r ta g e

“Een Amerikaanse klant die leerde parachutespringen realiseerde zich in het vliegtuig plots dat hij z’n Destriero om z’n pols had. Hij heeft

gesprongen en aan het horloge was niets.”

Pilots Watch Chronograph

kleine en soms aartsmoeilijke mechanismen waar­ binnen je oplossingen moet zoeken. Van een iPhone of iPad kan ik best onder de indruk zijn, maar die vind ik toch minder magisch. Ik heb er geen idee van hoe mijn smartphone echt werkt.”

Je zou denken dat IWC de jonge, getalenteerde horlogemaker van de schoolbanken plukte, maar de waarheid is minder idyllisch. “Ik ben gewoon vlakbij Schaffhausen geboren en wilde terugkeren naar die regio. Daardoor had ik geen keuze: IWC is de enige horlogefabrikant in het Duitssprekend deel van Zwitserland.”

“Mijn groot geluk was de samenwerking met Albert Pellaton, de toenmalige technisch directeur.

Uitvinder, horlogebouwer, productiechef: alles!

Dat was echt meneer IWC. Eerst moest ik het be­ drijf en de notie van kwaliteit leren kennen. Ik deed zowat alle werkjes in assemblage en onderhoud en herstelling – soms kwamen er stukken uit de 19de eeuw binnen – maar na twee, drie jaar hadden Pellaton en ik een echt goed contact. En hij koos me als zijn assistent! Vanaf dan kon ik prototypes maken en op nieuwe constructies werken. Een van de belangrijke taken was de mechanismen almaar pre­ ciezer maken. Daar boekten we successen in. Onze horloges waren bij de meest precieze op de markt.”

“Hij was hard, hoor. Boezemde iedereen wat angst in. Maar de echte constructie van mechanismen

heb ik haast compleet van hem geleerd. Nadien heeft niemand me nog echt beïnvloed. Ik studeerde wel zelf veel, dacht na, probeerde dingen uit. Er waren nog geen computers. Ik gebruikte een dik boek met logaritmische tabellen, zoals ik het op school geleerd had. Het heeft tien, vijftien jaar geduurd om de constructie van iets nieuws onder de knie krijgen. Als je een ingenieursopleiding hebt, gaat dat sneller. Maar ingenieur zijn is niet de basis om horlogebouwer te worden, het is andersom. Vóór alles moet je horlogemaker zijn. Er kwamen geregeld ingenieurs in micromechanica binnen, maar als we hen een mechanisme lieten ontwikkelen liep dat niet goed. Daarvoor moet je het horloge à fond kennen.”

Porsche En toen barstte de hel los in Zwitserland: uiterst precieze en goedkope elektronische kwarts­ horloges dreigden de dure, mechanische parels irrelevant te maken. “In de jaren 70 vielen we in een diep dal. We moesten afslanken van zowat 300 naar 150 personeelsleden. Horlogemakers, ­mechanici en arbeiders verloren hun job, maar

[ CAPITAL 14 ]

27

ook ingenieurs en constructeurs. Ik mocht blijven.

Ik heb veel geluk gehad. Maar ik voelde me alleen.”

Hij wordt stil. “Het moment waarop we deeltijds moesten gaan werken was wellicht het pijnlijk­ ste wat ik in al die jaren heb meegemaakt. Toen wist ik ook niet goed hoe het voort moest. We waren niet zeker van ons loon. Iedereen was bang. We werkten vier dagen per week. De vijfde dag werkte ik aan de bouw van kalen­ ders op zakhorloges – die waren toen nog vrij po­pulair. IWC had altijd zeer kwalitatieve, maar nooit gecompliceerde horloges geproduceerd.

De tijd, soms de datum: dat was het. Ik dacht: als we er enkele complicaties aan toevoegen raken de mensen misschien opnieuw geïnteresseerd.

Als we iets maken dat je in kwartshorloges niet vindt. Iets ingewikkeld!”

“Toen heb ik een complete kalender gecreëerd die met wijzers de datum aangaf, de weekdag, de maand en de maanfase. Dat was nog geen eeuwig­ durende kalender: op het einde van elke maand moest je ’m juist zetten.”

r e p o r ta g e

binnenwerken te produceren. IWC heeft nooit kwartshorloges gemaakt, maar wel verkocht. We moesten wel, om te overleven. We kochten die bin­ nenwerken aan – onder meer bij Jaeger-LeCoultre.”

“Voor Blümlein kwam botste ik weleens met het management. Met hem nooit meer. We konden het extreem goed met elkaar vinden. Hij was niet zomaar mijn chef, hij was echt mijn vriend. (Stilte) Soms streden we met elkaar, maar in positieve zin.

Ooit wilde ik een maanfaseweergave zonder eeu­ wigdurende kalender in een horloge plaatsen, in lijn met de trend. Hij was furieus. ‘IWC volgt geen trends, IWC zet trends!’, gromde hij.”

Da Vinci

“Als ik in de fabriek jonge horlogers zie, denk ik altijd: die doen exact hetzelfde werk dat ik 50 jaar geleden deed.”

Moment

den bewaren.” Of hij echt nooit getwijfeld heeft?

De hele industrie lag tenslotte nog altijd op apega­ pen. Klaus aarzelt lang. “Ik was niet absoluut zeker, maar toch … een beetje.”

“Voor de constructie van de binnenwerken was ik al­ leen. We hadden één designer die de kasten creëer­ de. Uit de samenwerking met Ferdinand Alexander Porsche voor de horlogelijn Porsche Design kwam ook wat werk voort, waardoor de deeltijdse werk­ loosheid werd opgeheven. Ik bleef ook aan zakhor­ loges werken. Erg mooie soms, maar die tijd was eigenlijk voorbij en we concentreerden ons op pols­ horloges. Dat was het begin van de Da Vinci.”

Kroonjuwelen “Toen ik de kalender presenteerde aan de directie, vonden ze het wat gek – kwartshorloges waren de markt aan het veroveren. Maar ze waren bereid om bij wijze van experiment honderd stuks te maken.

We hebben toen een mooie kast gemaakt en in 1977 stelden we het horloge voor op de beurs van Basel. Na de tweede dag waren ze allemaal ver­ kocht. Een groot succes! Dat motiveerde ons om door te gaan. We wisten dat er klanten bestaan die de fascinatie voor mechanische complicaties zou­

Intussen had de familie Homberger IWC verkocht aan VDO. “Toen waren we echt gered. VDO was een groot bedrijf in Frankfurt dat meetinstrumen­ ten maakte voor de auto-industrie. En de grote baas was eigenlijk een horlogemaker. Daar ont­ stond het idee om een grote horlogeproductie op te zetten en de Japanners te counteren. Ze kochten ook Jaeger-LeCoultre. En begin de jaren 80 werd Mannesmann eigenaar van VDO. Zij beschouwden de twee manufacturen als hun kroonjuwelen. Ze hielden ervan, al brachten ze niet veel geld op. Het was nog altijd erg prestigieus, twee Zwitserse hor­ logemanufacturen bezitten.”

De visionaire ingenieur Günter Blümlein werd in 1980 de nieuwe baas en reorganiseerde het boel­ tje. “Fantastisch werk”, zegt Klaus. “Andere merken ontwikkelden eigenlijk geen nieuwe mechanische horloges meer. Sommigen begonnen zelf kwarts­

[ CAPITAL 14 ]

28

Met de volle steun van Blümlein stortte Klaus zich op de ontwikkeling van een gecompliceerder hor­ loge. “Ik vond voor een polshorloge een eeuwigdu­ rende kalender het meest interessante. Bruikbaar ook, en praktisch: je moet ’m nooit juist zetten.

Eeuwigdurende kalenders bestonden al op polshor­ loges – onder meer bij Patek Philippe – maar die me­ chanismen waren enorm ingewikkeld, zowel om te produceren als voor de gebruiker. Als je horloge had stilgelegen, moest je de kalender bijvoorbeeld op­ nieuw instellen met afzonderlijke drukknoppen voor de dag, de week, de maand, het jaar en de maanfa­ se. Ik wilde dat vereenvoudigen. Blümlein wilde nog een stap verder gaan: een polshorloge met eeuwig­ durende kalender op een chronograaf bestond nog niet. Maar ik was wel de enige constructeur bij IWC, en veel geld was er niet. Een compleet mechanisme bouwen was ondenkbaar. Het idee was om alleen die kalender te maken en die als een module in een bestaand binnenwerk te plaatsen. Zo zouden we er ook meer van kunnen maken.”

De kiem voor Klaus’ eeuwige roem was gelegd. “Ik koos een automatisch mechanisme van JaegerLeCoultre met chronograaf. Het basisidee was de bestaande datum-indicator gebruiken om de kalen­ dermodule aan te drijven. In dat mechanisme was er ook al een snelle datumcorrectie, met de kroon in eerste positie. Dat gebruikte ik om synchroon de complete eeuwigdurende kalender en de maanfase correct te zetten.” Van 1980 tot 1984 werkte hij er­ aan, toen nog zonder computer. “Tussendoor deed ik nog wel andere dingen, maar de twee laatste ja­ ren was ik er echt wel op gefocust. Günter Blümlein was overigens de enige die er echt in geloofde.

De anderen dachten: hij doet maar wat, dat werkt nooit.”

r e p o r ta g e

“Ik herinner me hoe ik het eerste prototype afwerkte, het onder de microscoop in het me­ chanisme plaatste en de werking observeerde.

Urenlang. Met een Polaroid nam ik foto’s. ’s Avonds volgde ik de overgang van 28 februari naar 1 maart 1984. Het was de eerste keer dat ik echt zag: het werkt! Maar het werk was nog niet klaar, vond ik.” Het horloge werd een eerbetoon aan de universele, generatie-overschrijdende genialiteit van Leonardo Da Vinci, met de magi­ sche kalender die voor 500 jaar geprogrammeerd was: je achterkleinkinderen kunnen de volgende eeuwwisseling op het horloge zien verspringen.

In april 1985 toonde IWC op de beurs van Basel drie prototypes. Het was een revolutie die de wereld rondging. Andere eeuwigdurende kalen­ ders waren plots verouderd.

“Al in augustus leverden we de eerste exemplaren, maar het vijfhonderdste horloge dat we verkoch­ ten: dát was pas echt mijn moment. Het was een succes! Een prachtig mechanisme bouwen is één ding, het verkocht krijgen iets anders. Ik heb nooit voor mezelf gewerkt, maar voor IWC. Ik wilde altijd een product maken.”

Maar met de hoop geld die hij met Swatch had ver­ diend, kocht Hayek toch kleine ateliers? “En grote”, preciseert Klaus. “En fabrieken, bijvoorbeeld voor de chronograaf van Valjoux. Je kunt stellen dat Hayek Valjoux gered heeft zoals VDO IWC gered heeft. Maar IWC was toch altijd een stap voor in de herlancering van de haute horlogerie. Pas veel later kocht meneer Hayek prestigemerken zoals Blancpain en Breguet. Er waren overigens ook ge­ sprekken om IWC en Jaeger-LeCoultre te kopen, waarmee we intussen een groep vormden. Maar we waren te duur.”

graaf en de eeuwigdurende kalender plaatsten. En in 1990 stelden we onze Grande Complication voor, een automatisch mechanisme met chronograaf, minuutrepetitie, eeuwigdurende kalender met digi­ tale jaarweergave en maanfase.”

Hightech

“Ik zeg wel dat ik altijd streefde naar industria­ lisatie, maar de assemblage blijft ingewikkeld, hoor. Op het moment dat de horlogemaker de 657 afgewerkte onderdeeltjes ontvangt, heeft hij daar nog vier weken werk aan. In de eerste zeven jaar verkochten we er vijftig stuks per jaar. Daarna is dat gedaald tot een dertigtal – nog altijd niet slecht voor een horloge van ongeveer 200 000 euro.”

Na de Da Vinci moest Klaus – intussen ‘de Einstein van Schaffhausen’ genoemd – vooral voortwerken van Blümlein. Hij stelde een répétition minute voor – een mechanisme dat met een druk op de knop auditief uren, kwartieren en minuten slaat. En kreeg hij Giulio Papi als collega. “Ik wist meteen: die jongen moeten we houden. Hij had extreem goeie ideeën. We hebben vier jaar samengewerkt, onder meer aan de minuutrepetitie in de Da Vinci, waarvan we het mechanisme tussen de chrono­

Intussen was er wel een en ander veranderd.

“Sinds 1988 gebruik ik de computer. Ik herinner me die eerste, grote bak. Het is alleen een werktuig, al heeft het wel de hele industrie veranderd. Eerst gebeurde de constructie van mechanismen op computer, dan zijn de eerste computergestuurde machines voor de productie van onderdelen en kasten gekomen, en nu zijn beide online verbon­ den. Die veranderingen waren fascinerend. Ik kan

Na twee, drie jaar produceerden ze 2 000 Da Vinci’s per jaar, ongezien voor een eeuwigdurende kalen­ der. Klaus’ module bestond uit ‘slechts’ 82 onder­ deeltjes: veel minder dan die van de concurrenten.

“De zeer eenvoudige correctie met één kroon, samen met de industrialiseerbaarheid: dat was doorslaggevend voor het succes. En de prijs. De eerste Da Vinci in een gouden kast kostte 14 750 Zwitserse frank – ik vergeet het nooit. Vergelijkbare producten vond je niet onder 20 000 of 25 000 frank.”

“Ook toen we doorgingen met complicaties, dacht ik altijd aan de mogelijkheid tot serieproductie. Een groot verschil met onafhankelijke horlogemakers die fantastische mechanismen bouwen. Tourbillons in alle richtingen construeren en zo: dat doe ik niet.”

Er bestaat weinig twijfel over dat Klaus met de Da Vinci IWC had gered. Sommigen noemen de uitvin­ ding zelfs bepalend voor de revival van de complete Zwitserse industrie van mechanische horloges.

“Iedereen merkte het succes, en ze volgden”, zegt Klaus. Maar was Nicolas Hayek niet de grote nationale held, de man achter de Swatchgroep?

“Meneer Hayek produceerde hele grote aantallen van zijn Swatch-uurwerken: dat was geen haute horlogerie”, stelt Klaus.

[ CAPITAL 14 ]

29

r e p o r ta g e

tespringen realiseerde zich in het vliegtuig plots dat hij z’n Destriero om z’n pols had. Hij heeft gesprongen en had zich wat bezeerd aan zijn voet, maar aan het horloge was niets. Dat lijkt gekkenwerk, maar wat we maken is om te gebruiken. Als test hebben we ooit een Portuguese Tourbillon aan een professionele golfspeler gegeven. Hij heeft er een tornooi mee ge­ speeld, en het hield stand. Dat is een uitzonderlijke prestatie, want de schokken die het fragiele horloge dan te verwerken krijgt zijn echt niet min.”

Portuguese Automatic

nu eender welke vorm tekenen. Ik stuur ’m over de glasvezelkabel naar de machine, start het program­ ma op en dat onderdeel wordt perfect gesneden.

Groots. Dat is echte industrialisatie. En geen hor­ logerie meer, eigenlijk.” Hij lacht. “Bij de productie van onderdelen houdt de horlogerie een pauze ten voordele van de hightech. Nadien komt ze terug, als die onderdelen manueel nabewerkt en gepolierd worden en de horloges geassembleerd worden.”

“Als ik door de fabriek wandel en jonge horlogers zie monteren en juist zetten, denk ik altijd: dat is exact hetzelfde werk dat ik 50 jaar geleden deed.

Goed, ze hebben een elektrisch schroevendraaier­ tje voor de relatief grote onderdeeltjes of doseer­ apparaatjes die identieke oliedruppels vormen voor de echt fijne mechaniek, maar nog altijd zetten ze alles met een enorme precisie ineen. Een echappe­ ment juist zetten doen ze met de werktuigen die ik op school al gebruikte.”

kalender licht aan voor de Portuguese. Het is een van de grote successen. En vorig jaar kwam er ook een Portuguese Grande Complication.”

Ook voor die 125ste verjaardag lanceerde IWC evenveel exemplaren van Il Destriero Scafusia – ‘het strijdpaard van Schaffhausen’, waarmee het merk op dat moment wellicht het meest gecompli­ ceerde mechanische horloge ter wereld op z’n naam schreef, met zowat 760 onderdeeltjes.

Klaus leidde de groep die het horloge ontwikkelde.

Het kostte zowat 350 000 Zwitserse frank. Het aller­ duurste was toen naar verluidt een platina exemplaar met platina armband voor een boer in Texas die het droeg terwijl hij zijn kudde hoedde. Klaus bevestigt.

“Een andere Amerikaanse klant die leerde parachu­

Onlangs stelde IWC de nieuwe Portuguese Sidérale Scafusia voor, een schitterend horloge met astro­ nomische module die behalve de zonnetijd ook de siderische of sterrentijd weergeeft en aan de ach­ terkant een realistische, bewegende sterrenhemel van op een plaats naar keuze. Het is het meest ge­ compliceerde horloge dat IWC ooit produceerde, met een prijskaartje van 750 000 Zwitserse frank (meer dan 600 000 euro).

Een groep ingenieurs ontwikkelde dat mecha­ nisme samen met Ben Moore, een professor in de astronomie die aan de universiteit van Zürich het Instituut voor Theoretische Natuurkunde leidt, de stoel die de echte Einstein destijds bekleedde. “Ze gaan vijf tot tien exemplaren per jaar maken”, zegt Klaus. “Dat is een prestigeproject. En eigenlijk het tegengestelde van wat ik altijd gedaan heb. Met zulke horloges alleen zou IWC niet kunnen bestaan.

Je hebt het basisgamma met redelijke prijzen – de pilotenhorloges, de Portofino, de Aquatimer – echt nodig.”

Portuguese Grande Complication

Boer “Om in 1993 onze 125ste verjaardag te vieren kwam er een nieuwe serie van de Portuguese. Die ging terug op een model uit 1940, toen IWC voor de Portugese markt al enkele jaren polshorloges maak­ te met een mechanisme van een zakhorloge. We ge­ bruikten hetzelfde mechanisme, dat na meer dan 50 jaar nog altijd in productie was. Dat was een groot succes, en de trend van zulke grote horloges heeft zich voortgezet: nu zie je ze overal. Daarna beslisten we om een compleet nieuw automatisch mechanis­ me te maken.” Ook dat ‘Caliber 5000’ is een mijlpaal van Klaus. “We hebben er vijf jaar aan gewerkt en in 2000 was de Portuguese Automatique klaar. Die is er nog steeds. Later paste ik mijn eeuwigdurende

[ CAPITAL 14 ]

30

s tan d van z a k e n

d e fa m i l i a l e o n d e r n e m i n g

Het familiebedrijf erven of schenken: nieuwe Vlaamse regels Een uitgekiend plan voor de vererving of schenking van de familiale onderneming: staat dat op uw takenlijstje voor 2012? Weet dan dat de regels recentelijk grondig gewijzigd zijn. tekst Charlotte Debaets, tax advisor

voorwaarden voldoet – maar wel minstens 30 procent van de aandelen bezit van minstens één directe dochtervennootschap die wel aan de voorwaarden voldoet én die haar zetel in de EER (Europese Economische Ruimte) heeft? Dan wordt zij toch beschouwd als een familiale vennootschap. Met onderlig­gende klein- of achterkleindochters wordt geen rekening gehouden.

Het zat er al geruime tijd aan te komen.

De tijdelijke crisismaatregel zou geëvalueerd worden midden 2011. Eind vorig jaar waren de nieuwe regels dan eindelijk klaar. De filosofie blijft ook na deze grondige wijziging dezelfde: de continuïteit van de Vlaamse ondernemingen verzekeren. De wet stimuleert bedrijfs­leiders om zich actief met de opvolging van hun onderneming bezig te houden. Want ze ­ bevat een vrijstelling van de schenkingsrechten en een verlaagd tarief in de successierechten.

De wijzigingen moeten de wet ook transparanter maken, zodat de maatregelen meer gebruikt zouden worden. De (vorm) voorwaarden voor de vrijstelling in de schenkingsrechten en het verlaagd ­t arief in de successierechten zijn nu grotendeels op elkaar afgestemd.

Enkele belangrijke begrippen in de nieuwe regeling Wat is een ‘ familiale onderneming’? Een nijverheids-, handels-, of landbouwbedrijf of een vrij beroep, dat de erflater/schenker

Charlotte Debaets

en/of zijn echtgenoot of samenwonende partner, alleen of met anderen, persoonlijk exploiteert en uitoefent.

Een ‘ familiale vennootschap’ is een ­vennootschap met als doel de uitoefening van een nijverheids-, handels-, of landbouwactiviteit, of van een vrij beroep.

Wat als een vennootschap niet aan deze

[ CAPITAL 14 ]

31

Onder die voorwaarden komen dus ook de aandelen van ‘holdings’ in aanmerking voor de vrijstelling van schenkingsrechten of het verlaagd successierecht. Maar de vrijstelling of het verlaagd tarief blijft dan wel beperkt tot de waarde van de aandelen van de (holding)vennootschap in de directe dochtervennootschap(pen) met een toegelaten activiteit en zetel in de EER. Wie is uitgesloten van de nieuwe gunstregeling? Vennootschappen zonder reële economische activiteit. Een zuivere patri­ moniumvennootschap wordt geacht geen reële economische activiteit te hebben.

Wanneer vindt de wetgever dat het over

s tan d van z a k e n

zo’n venootschap gaat? Hij kijkt naar de ‘balansposten’ van de jaarrekening of geconsolideerde jaarrekening voor een hol­ ding en checkt of voor minstens een van de drie boekjaren voorafgaand aan de schenking/het overlijden cumulatief blijkt dat: • de bezoldigingen, sociale lasten en pen­sioenen 1,50 procent of minder uitmaken van de totale activa; • de terreinen en gebouwen meer dan 50 procent uitmaken van het totaal actief.

Het gaat hier om een weerlegbaar vermoeden. Uit de Memorie van Toelichting blijkt dat ook managementvennootschappen uitgesloten zijn. Zij zouden geen economische ondernemingswaarde creëren.

Maar dit blijkt niet uit de tekst van het decreet zelf.

Wat verstaat de nieuwe regeling onder ‘aandelen’? Deelbewijzen met stemrecht die een deel van het maatschappelijk ­kapitaal vertegenwoordigen. Ook ‘certifi­­caten’ van aandelen komen in aanmerking.

Als ze worden uitgereikt door rechtsper­ sonen met zetel in de EER, en aandelen vertegenwoordigen van familiale vennootschappen die aan de voorwaarden voldoen en waarvan de rechtspersoon de dividenden ten laatste binnen een maand door moet storten aan de certificaathouder.

Wie bedoelt de wet, als ze het heeft over ‘samenwonenden’?

1° de persoon die op de sterfdag van de erflater of op de dag van de schenking wettelijk samenwoont met de erflater/ schenker; 2° de persoon of de personen die op de sterfdag van de erflater of op de dag van de schenking ten minste drie jaar ononderbroken met de erflater/schenker samenwoont/samenwonen. Ze moe­t en een gemeenschappelijke huishouding voeren. Wat als samenwonen en een gemeenschappelijke huishouding aansluitend op die periode van drie jaar door overmacht onmogelijk zijn, bijvoorbeeld na een ziekenhuisopname?

Dan worden de voorwaarden nog steeds geacht vervuld te zijn.

Een uittreksel uit het bevolkingsregister houdt een weerlegbaar vermoeden in van ononderbroken samenwoning en een gemeenschappelijke huishouding.

zijn familie volle eigenaar is van minstens 70 procent van de aandelen. Of samen met twee andere aandeelhouders en hun familie voor 90 procent.

De vererving van …

“Een zuivere patrimonium­ vennootschap wordt geacht

geen reële economische activiteit te hebben.”

Uit wie bestaat de ‘ familie van de schenker/erflater of de aandeelhouder’?

• de echtgenoot of samenwonende partner van de erflater/schenker of aandeelhouder; • de verwanten in rechte lijn van de erflater/schenker of aandeelhouder, en hun echtgenoten of samenwonende partners; • zijverwanten van de erflater/schenker of aandeelhouder tot en met de tweede graad en hun echtgenoten of samen wonende partners; • kinderen van vooroverleden broers en zussen van de erflater/schenker of aandeelhouder.

Loonlastenvoorwaarde is nu activiteitsvoorwaarde De loonlastenvoorwaarde is in de nieuwe regeling irrelevant geworden. Om van de nieuwe gunstregeling te genieten gaat men nu na of het om een familiale onderneming of vennootschap gaat, zoals in de wet omschreven. Dus moet het gaan om een vennootschap met een echte economische activiteit.

Wijziging participatievoorwaarde De aandelen moeten op het ogenblik van het overlijden of van de schenking voor ten minste 50 procent in volle eigendom toebehoren aan de erflater/schenker en/ of zijn familie. Daarnaast is er nog een versoepeling: 30 procent van het aandelenbezit volstaat als de erflater/schenker samen met één andere aandeelhouder en

[ CAPITAL 14 ]

32

Artikel 60bis van het Wetboek der Successierechten is opgeheven voor alle overlijdens vanaf 1 januari 2012. Er is een artikel toegevoegd dat de nieuwe regeling bevat, artikel 60/1 van het Wetboek der Successierechten. Er is niet langer sprake van een vrijstelling, maar van een verlaagd tarief. Concreet bedraagt het tarief 3 procent voor een vererving in rechte lijn en tussen echtgenoten of samenwonende partners. En 7 procent voor een vererving tussen alle andere personen.

De schenking van …

Artikel 140bis en volgende van het Wetboek der Registratierechten zijn ook grondig veranderd. Die artikels bevatten de regeling van de schenking van een familiale onderneming tegen 2 procent.

Voortaan bedraagt het tarief voor de schenking van een familiale onderneming of vennootschap voor een Belgische notaris 0 procent. U kunt nog altijd schenken voor een Nederlandse notaris en de schenkings­­ akte laten registreren in België. Dit is soms nog voordelig. Het notarieel ereloon is in Nederland voor schenkingen vaak lager dan in België. … de familiale onderneming Het gaat over de schenking of de vererving van de volle eigendom, de naakte eigendom of het vruchtgebruik van de activa, die de schenker/erflater of zijn echtgenoot of samenwonende partner beroepsmatig investeerde in een familiale onderneming. Onroerende goederen die hoofdzakelijk voor bewoning dienen, komen niet in aanmerking. … de familiale vennootschappen Of het gaat over de schenking of de vererving van de volle eigendom, de blote eigendom of het vruchtgebruik van aandelen van een familiale vennootschap met zetel in een EER-lidstaat.

s tan d van z a k e n

Vormvoorwaarden Welke formaliteiten moet u vervullen om van de vrijstelling of vermindering te genieten?

De schenking van de activa of aandelen moet gebeuren met een authentieke akte.

In die akte of in de aangifte van nalatenschap moet uitdrukkelijk staan dat u aanspraak wilt maken op de vrijstelling of de vermindering en dat alle voorwaarden vervuld zijn. U voegt er een origineel attest aan toe, dat u aanvraagt bij de Vlaamse belastingdienst. Daaruit blijkt dat aan de voorwaarden is voldaan.

Wordt het attest te laat toegevoegd? Dan zijn de normale tarieven van toepassing.

Wel kunt u nog een teruggave krijgen, als u de ontvanger binnen twee jaar na betaling alsnog een attest bezorgt.

Voorwaarden tot behoud: Wat te doen in de drie jaar na de schenking of het overlijden?

Wilt u de volledige toepassing van de gunst­ regelingen behouden? Dan moet u een aantal cumulatieve voorwaarden naleven, en dat drie jaar na de schenking of het overlijden.

Familiale ondernemingen Drie jaar lang, vanaf de datum van de authentieke schenkingsakte of het over­ lijden van de erflater: • moet u de activiteit van de onderneming zonder onderbreking voortzetten; • mag u de onroerende goederen niet hoofdzakelijk voor bewoning gebruiken.

Familiale vennootschappen Drie jaar lang, vanaf de datum van de authentieke schenkingsakte of het overlijden van de erflater, moet de vennootschap aan volgende voorwaarden voldoen: • de familiale vennootschap moet blijven voldoen aan de voorwaarden van een familiale vennootschap; • de activiteit van de familiale vennootschap moet zonder onderbreking worden voortgezet. Voor elk jaar moet u een jaarrekening opmaken en eventueel laten publiceren overeenkomstig de boek­houdwetgeving van de lidstaat waar de zetel gevestigd is;

• het kapitaal mag drie jaar lang niet dalen door uitkeringen of terugbeta­ lingen, te rekenen van de sterfdatum van de erflater of de datum van de ­authentieke akte van schenking.

Daalt het kapitaal toch door uitkeringen of terugbetalingen in die periode?

Dan wordt evenredig het normaal ­t arief verschuldigd; • de zetel van de vennootschap mag niet verplaatst worden naar een staat die geen lid is van de EER, en dat gedurende drie jaar te rekenen van de sterfdatum van de erflater of de datum van de authentieke akte van schenking.

Drie jaar na de datum van de authentieke schenkingsakte of na het overlijden van de erflater controleert de Vlaamse belastingdienst of de voorwaarden voor het ­behoud van de vrijstelling of de vermindering, vervuld zijn.

“Wilt u de volledige toepassing van de gunstregelingen behouden? Dan moet u een aantal cumulatieve voorwaarden naleven, en dat drie jaar na de schenking of het overlijden.”

Voldoet u niet meer aan alle voorwaarden?

En moet u dus de gewone rechten betalen?

Dan kunt u dit melden bij de Vlaamse belastingdienst. De Vlaamse ­regering bepaalt de precieze voorwaarden en modaliteiten van deze melding. Als de voorwaarden niet vervuld zijn, wor­den de rechten die u moet betalen berekend tegen het gewoon tarief, zonder toepassing van de vrijstelling of de vermindering.

Bezwaar Ook in de nieuwe regeling kunt u nog bezwaar aantekenen tegen de weigering of verval van de vrijstelling of de vermindering. Dit bezwaar dient u in met een gewone brief binnen een termijn van drie maanden. Komt er binnen vier maanden

[ CAPITAL 14 ]

33

geen beslissing over het bezwaarschrift?

Dan wordt het bezwaarschrift geacht ingewilligd te zijn.

Verdachte periode Het Wetboek Successierechten schreef tot voor kort voor dat de goederen die de erflater in de loop van de drie jaar voor zijn overlijden schonk, zonder schenkingsrechten, alsnog aan de successierechten worden onderworpen. Deze ‘verdachte’ periode van drie jaar wordt nu uitgebreid tot een zevenjaarsperiode, althans voor aandelen en activa die van de nieuwe vrijstelling kunnen genieten, maar toch op een andere wijze worden overgedragen, bijvoorbeeld via handgift van aandelen aan toonder of via een schenking voor een Nederlandse notaris.

Concreet? U wilt een familiale onderneming of vennootschap schenken die in aan­ merking komt voor een vrijstelling van schenkingsrechten, maar organiseert de schenking toch op een andere wijze, zonder registratie in België. Dan moet u voortaan een zevenjaarsperiode overbruggen.

Volgens de decreetgever zijn ook schen­ kingen van patrimoniumvennootschappen die niet in België werden geregistreerd, onderworpen aan de nieuwe zevenjaarsperiode. Maar een letterlijke lezing van de wettekst doet vermoeden dat voor dit type schenkingen nog altijd een driejaarsperiode geldt. Enige verduidelijking van de decreetgever op dit punt is zeker op zijn plaats.Deze zevenjaarsperiode geldt alleen voor schenkingen die plaatsvonden vanaf 1 januari 2012.

Besluit De nieuwe regeling spreekt nergens over vorderingen op een vennootschap (R/C).

Uit de memorie van toelichting blijkt dat zij niet in aanmerking komen voor een vrijstelling van schenkingsrechten of een vermindering van successierechten.

Het is niet duidelijk of u eenzelfde activiteit moet voortzetten in de drie jaar na de schenking of het overlijden. Dit heeft

Uw bedrijf overlaten in het Waalse en Brusselse gewest samenvatting belangrijke gevolgen voor het behoud van de gunstmaatregelen. Stel, een dokter overlijdt onverwacht. Zijn doktersvennootschap voldoet aan de activiteitsvoorwaarde en ook aan de participatievoorwaarde is voldaan. In principe geldt dus het verminderd tarief in de successierechten. Maar geen van de erfgenamen is dokter. Kunnen zij het verminderd tarief behouden, als de vennootschap in de drie jaar na het over­lijden een andere activiteit uitoefent?

Bedrijfsleiders die hun familiale onderneming willen overlaten aan hun kinderen, kunnen tijdens hun leven al de aandelen/ activa schenken voor een Belgische notaris tegen het nieuwe nulprocenttarief. Zij houden de controle, door het vruchtgebruik te behouden. De schenking werkt bevrijdend en de erfgenamen moeten later in geen geval nog successierechten betalen.

Vennootschappen die niet in aanmerking komen voor de nieuwe regeling, voornamelijk patrimoniumvennootschappen, moeten een andere successieregeling uitwerken. Zij kunnen uiteraard geschonken worden voor een Belgische notaris tegen het vlak tarief van 3 procent. Ook deze schenking werkt bevrijdend.

Een andere optie blijft de schenking voor een Nederlandse notaris, waarbij u geen schenkingsrechten moet betalen. Keerzijde van de medaille? De schenker moet nog zeven jaar blijven leven vooraleer de schenking ‘successievrij’ is. Maar hier over is het laatste woord nog niet gezegd.

De wettekst laat uitschijnen dat voor patri­moniumvennootschappen nog altijd een driejaarsperiode geldt, net zoals vroeger.

Naarmate de nieuwe regeling meer wordt toegepast, zullen ook interpretatiemoeilijkheden opduiken. Daar zou een circulaire duidelijkheid kunnen scheppen.

Kortom, werkte u al een successieplanning uit? Besef dan dat technieken zoals schenkingen zonder betaling van regis­t ra­­t ierechten, opnieuw geëvalueerd moeten worden. Check of een regularisatie nodig is.

Ook het Waalse en Brusselse Gewest hebben regelingen die de overdracht van familiebedrijven moeten vereenvoudigen.

Het Waalse Gewest

In het Waalse Gewest zijn de voorwaarden voor schenkings- en successierechten exact dezelfde. We bekijken hier de schenking van een onderneming. Maar dezelfde bepalin­ gen gelden dus ook bij een successie.

Er is geen specifieke voorwaarde verbonden aan de hoedanigheid van de begunstigde van de schenking. Er moet geen familieband zijn, of het moet geen natuurlijke persoon zijn.

U kunt de aandelen van het familiebedrijf dus perfect schenken aan een werknemer of rechtspersoon, tegen 0 procent.

Eenmansbedrijf Een eenmansbedrijf is het geheel van de goederen die een zelfstandige zonder vennootschap gebruikt voor zijn werk. Onroerende goederen die voor bewoning worden gebruikt, genieten niet van dit verlaagde overdrachtstarief. De onderneming moet een handels-, ambachts-, landbouw- of bosbouwactiviteit, een vrij beroep of een ambt of post uitoefenen.

Er zijn nog voorwaarden. Zo moet u vijf jaar na de schenking de activiteit voortzet­ ten, het personeel voor ten minste 75 procent behouden en mag u de activa niet verminderen.

Het familiebedrijf De Waalse wetgeving bevat ook de mogelijkheid om een familiebedrijf tegen 0 procent over te dragen. Het gaat over de overdracht van een zakelijk recht: de volle eigendom, maar ook het vruchtgebruik of de blote eigendom. Voor dat 0 procenttarief zijn er enkele voorwaarden, op het ogenblik van de schenking én in de daaropvolgende vijf jaar.

De voorwaarden bij de schenking Wat komt voor deze schenking tegen verlaagd tarief in aanmerking? De aandelen, winstaandelen, intekeningsrechten en winstbewijzen van een vennootschap, maar ook de certificaten (onder bepaalde voorwaarden) met betrekking tot zulke effecten.

De belangrijkste voorwaarden: • Op het ogenblik van de schenking heeft het familiebedrijf in de Europese Economische Ruimte personeel met een arbeidsovereenkomst; • Stellen de uitbater en zijn echtgenoot of wettelijk samenwonende partner in de EER bloed- en aanverwanten in de eerste graad als enige werknemers tewerk.

Vastgoed- en vermogensmaatschappijen zijn uitgesloten. Want het familiebedrijf moet als hoofdactiviteit een nijverheids-, handels-, ambachts-, landbouw- of bosbouwactiviteit, een vrij beroep of een ambt of post uitoefenen. Wat als een bedrijf ook een andere activiteit uitoefent, die niet is opgenomen, bijvoorbeeld vastgoed? Dan wordt nagegaan welke activiteit het bedrijf werkelijk en gewoonlijk uitoefent, onder meer op basis van zijn statuten en de omzet.

[ CAPITAL 14 ]

34

s tan d van z a k e n

Ten slotte moeten de effecten die worden overgedragen, ten minste 10 procent van de stemrechten in de algemene vergadering van het familiebedrijf vertegenwoordigen. Als ten minste 50 procent van de effecten niet in handen is van de familie, moeten de aandeelhouders ook een aandeelhouderschapsovereenkomst sluiten. Daarmee verbinden zij zich tot de naleving van de toepassingsvoorwaarden voor het verlaagde tarief.

De voorwaarden vijf jaar na de schenking Ook in de vijf jaar na de schenking moet u nog enkele voorwaarden naleven.

• De vennootschap moet een activiteit (maar niet speciaal dezelfde) zoals nijverheid, handel … blijven uitoefenen; • Het personeel moet voor zeker 75 procent behouden worden; • Het kapitaal mag niet worden afgebouwd.

• De zetel van de vennootschap mag niet worden overgeheveld naar een staat buiten de Europese Unie.

Anders moet u de normale schenkingsrechten betalen, vermeerderd met de wettelijke intrest tegen het vastgelegde tarief in civiele zaken vanaf de registratiedatum van de schenking.

Bij overmacht kan de opvolger vrijgesteld worden van de betaling van deze bedragen. Het gaat dan om een gebeurtenis na het ontstaan van de verplich­ ting en buiten de wil van degene die er zich op beroept, die hij niet kon voorzien of beletten, en waardoor hij onmogelijk zijn verplichting kan nakomen.

De schuldvorderingen, de holding …

Het 0 procenttarief geldt ook voor de schuldvorderingen op de vennootschap, die worden gedefinieerd als een voorschot gegeven door een aandeelhouder aan een vennootschap, vanaf het ogenblik waarop deze lening verband houdt met de economische activiteit van de onderneming. Deze schuldvordering geniet dan van het verlaagde tarief, maar enkel voor zover het totale nominale bedrag van de schuldvorderingen niet hoger is dan het deel van het maatschappelijke kapitaal dat werkelijk vrijgemaakt wordt en dat niet het voorwerp was van een vermindering of terugbetaling, in hoofde van de schenker, op de datum van de authentieke akte van schenking.

Ook een holding kan gebruik maken van het verlaagde tarief. De vereiste voorwaarden moeten dan worden nageleefd door de vennootschap zelf of door de vennootschap en haar dochtervennootschappen.

Geen progressiviteitsreserve De erfdelen van het familiebedrijf worden niet langer opgenomen in de belastbare grondslag van de successierechten, zodat de (progressieve) rechten op de andere goederen, niet worden verhoogd.

Het Brusselse Gewest

In het Brusselse Gewest bedraagt het verlaagd tarief in de successieen schenkingsrechten voor de aandelen van familiebedrijven 3 procent.

Dit verlaagde tarief geldt ook voor eenmansbedrijven, tegen vergelijkbare voorwaarden (handels-, nijverheidsactiviteit …).

De voorwaarden voor een schenking en die voor een successie zijn niet dezelfde in het Brusselse Gewest. Een overzicht.

Schenking De schenking moet betrekking hebben op de volle eigendom van ten minste 10 procent van de stemrechten in de algemene vergadering. Als de aandelen of winstbewijzen minder dan 50 procent vertegenwoordigen, moet er een aandeel­ houderschapsovereenkomst komen, voor dit quotum van 50 procent, waarin de aandeelhouders beloven de voorwaarden na te leven. De begiftigde moet in de authentieke schenkingsakte beloven dat hij de volle eigendom van de winstbe­ wijzen of aandelen gedurende een ononderbroken periode van vijf jaar zal bewa­ ren. Bovendien moet de zetel van de vennootschap gevestigd zijn in de Europese Unie, en moet de vennootschap een nijverheids-, handels-, ambachts- of land­ bouwactiviteit, een vrij beroep of een ambt of post uitoefenen. Hier kan geen sprake zijn van alleen de overdracht van het vruchtgebruik of de blote eigendom.

Successie Voor het verlaagde tarief in de successierechten, moet de activiteit van de overgedragen onderneming ofwel een nijverheids-, handels-, ambachtsof landbouwactiviteit zijn, ofwel een vrij beroep. De successie moet over de volle eigendom van de effecten gaan, van een vennootschap met zetel in de Europese Unie. Bovendien moeten alle effecten die worden overgedragen, ten minste 25 procent van de stemrechten in de algemene vergadering vertegen­ woordigen. Vertegenwoordigen ze minder dan 50 procent van de stemrechten?

Dan moet er een aandeelhouderschapsovereenkomst worden gesloten, die betrekking heeft op ten minste 50 procent van de stemrechten.

De overgedragen effecten moeten die van een kleine of middelgrote onderneming zijn: • minder dan 250 werknemers; • de jaarlijkse omzet is niet hoger dan 40 miljoen euro; • het totale bedrag van de jaarlijkse balans is niet hoger dan 27 miljoen euro; • houdt zich aan het onafhankelijkheidscriterium: een grote onderneming mag geen 25 procent of meer van het kapitaal van deze kleine of middelgrote onderneming bezitten.

Ook in de vijf jaar na het overlijden moet u zich houden aan een aantal voorwaar­ den, die voor het merendeel ongeveer dezelfde zijn als die in het Waalse Gewest.

Een groot verschil met het Waalse Gewest is dat “de erfdelen van de rechtheb­ benden in de nettowaarden bedoeld (…) worden toegevoegd aan hun erfdeel in de belastbare waarde van de andere goederen, voor de toepassing van het progressieve tarief (…) op de overdracht van die andere goederen”. Dat noemen we de progressiviteitsreserve. De goederen die van een verlaagd tarief genie­ ten, worden toch opgenomen in de belastbare grondslag van de erfgenaam.

Daardoor betaalt hij hogere tarieven voor de andere goederen uit de erfenis.

[ CAPITAL 14 ]

35

r e p o r ta g e

ARA STARCK

STARCK STAALTJE SCHILDER KUNST

Spraakwaterval, schilder,

Parisienne, muzikant, ballerina én dochter

van topdesigner Philippe Starck:

please welcome Ara Starck.

Onlangs kwam ze in Gent een akoestisch

doek onthullen dat ze schilderde voor de

nieuwe concertzaal van De Bijloke.

Het doek kwam mee tot stand dankzij

de steun van Optima.

Exclusief voor Capital geeft

de kunstenares tekst en uitleg. tekst Iris De Feijter foto’s lieven dirckx

[ CAPITAL 14 ]

37

[ CAPITAL 14 ]

38

r e p o r ta g e

Schrijf maar op: binnenkort klinken er gitaren en tedere popsongs in Muziekcentrum Bijloke.

Neen, het bastion van klassieke hoogstandjes is niet aan het verloederen tot populair poppodium.

Het is The Two: het nieuwe groepje van de Franse kunstenares annex muzikante Ara Starck. “Twee jaar geleden zag ik de zaal voor het eerst, en ik was meteen verliefd. Sindsdien is het mijn grote droom om hier te spelen”, aldus de enthousiaste Française.

Ara Starck heeft het over het Kraakhuis: de ­nieuwe concertzaal van de Bijloke. Met het metershoge gewelfde plafond en de pre-Van Eyckiaans fresco is de voormalige ziekenzaal inderdaad een prachtige ruimte. Helaas liet de akoestiek te wensen over. Een geluidsdempend doek moest dat oplossen. Waarom maken we daar geen kunstwerk van, dachten ze bij het muziekcentrum. En ze belden Ara Starck.

“Op het podium rekent het publiek je af voor elke misstap. Maar als je echt een dialoog

op gang kan brengen met het publiek, geeft dat een enorme kick.”

Logisch: De Bijloke wilde graag een jonge internationale kunstenaar inlijven en Starck schilderde in 2008 het plafonddoek voor het Parijse vijfsterrenhotel Le Meurice. Dat was trouwens de eerste keer dat ze samenwerkte met haar beroemde vader: designer Philippe Starck, die het hotel restylede. Starck junior: “In onze familie hebben we een stilzwijgende afspraak: we werken niet samen. Maar deze opdracht was me echt op het lijf geschreven. Dus diende ik via een omweg en onder een valse naam mijn ontwerp in. Toen mijn vader me belde om te zeggen dat ik had gewonnen, dacht hij eerst dat hij verkeerd was verbonden. Hij viel uit de lucht, toen ik vertelde dat het wel degelijk mijn ontwerp was. Ja, hij was een beetje boos, maar dat ging snel over.”

Verf en borstels Toch bestaan er grote verschillen tussen het Parijse project en het Gentse. Het doek in Le Meurice filtert het licht dat binnenvalt door een glazen koepel. Met akoestiek heeft het niets te maken. Ook de werkwijze is anders. “Het Parijse plafonddoek van 145m² bestaat uit vier driehoeken, die elk het formaat van een bescheiden Parijse flat hebben. Ik huurde een groot filmtheater als tijdelijk atelier en een kraan. Die takelde me 4 meter boven het doek. Zo zag ik hoe mensen het later van onderaf zouden bekijken.”

“Maar in Gent kon ik niet met verf en borstels aan de slag. Door het doek te beschilderen verliest het zijn akoestische kwaliteiten. En bovendien zou de verf craqueleren door het optakelen en neerlaten.

Dus maakte ik een ontwerp dat vervolgens op de stof werd gedrukt.”

De kunstenares wilde absoluut geen naden in haar ontwerp. Maar geen enkele drukkerij ter wereld kon in één keer een lap van 22 bij 6 meter aan.

Na een dik jaar zoeken vond het muziekcentrum redding bij Showtex. Het Antwerpse bedrijf met vestigingen over de hele wereld had net een machine gekocht die zo’n opdracht wél aankon.

En zo werd Starcks ontwerp eindelijk geprint.

Maar wat is er eigenlijk precies te zien op dat doek? Handen. “Muziek is voor mij pure emotie.

En alle muzikanten – behalve zangers – gebruiken hun handen om die emotie uit te drukken. De verstrengelde handen gaan dus over het uitwisselen

[ CAPITAL 14 ]

39

van emoties. Qua materiaal combineerde ik terra di Sienna – een roodbruin pigment uit Italiaanse klei – en houtskool.”

Snijkamer Een betere opdracht was voor Starck bijna niet denkbaar. Muziek en kunst zijn voor haar volledig met elkaar verweven. “Andere kunstenaars putten inspiratie uit een mooi landschap of een museumbezoek. Ik heb dat bij een goed optreden of de fantastische stem van Lou Reed of Robert Wyatt”, legt Starck uit. “Schilderen doe ik bij wijze van spreken al mijn hele leven, maar ik miste iets.

Als kunstenaar werk je dagen, weken of maanden aan een doek zonder dat iemand het ziet of er zijn mening over geeft. Dat is ontzettend veilig. Op het podium rekent het publiek je af voor elke misstap.

Maar als je echt een dialoog op gang kan brengen met het publiek, geeft dat een enorme kick.”

Drie jaar geleden richtte Ara haar groepje op samen met David Jarre – kleinzoon van Maurice en zoon van Jean-Michel: twee bekende Franse componisten. Inmiddels hebben ze twee cd’s uit en toeren ze over de hele wereld. “David componeert en ik schrijf de teksten. Daarin ben ik veel autobiografischer dan in mijn schilderijen. Tekst is voor mij nu eenmaal veel abstracter dan beeld. Voor anderen geldt dat helaas niet. Toen een muziekjournalist me vroeg waar de song Coma over ging, stond ik wel even met mijn mond vol tanden. Dat wilde ik hem helemaal niet vertellen. Veel te persoonlijk.”

Starck behoort dus niet tot de expressionistische generatie kunstenaars die hun ziel en zaligheid op het doek gooien. “Techniek is voor mij heel belangrijk. Op de academie wilde ik met olieverf leren werken en de menselijke anatomie leren kennen. Maar de leraren vonden dat onbelangrijk.

Dus leerde ik die techniek grotendeels uit boeken.

En ik schreef me in voor de cursus anatomie op de universiteit. Zo stond ik samen met een bende eerstejaars geneeskundestudenten in de snijzaal.

Griezelig, maar ook mateloos interessant. En ik was er best goed in: ik slaagde met felicitaties van de jury”, zegt ze trots.

Nochtans, wie haar werk bekijkt, ziet zelden anatomisch correcte figuren. “Ik werk altijd met dezelfde modellen en zet hen in heel rare – soms bijna fysiek onmogelijke – houdingen. Bovendien

r e p o r ta g e

vervorm ik hen ook vaak. Het klinkt vreemd, maar juist daar komen mijn anatomielessen van pas.

Alleen als je iets door en door kent, kun je het verstoren. Realistische weergave interesseert me niet. Dan kan ik net zo goed een foto maken.”

Tutu Starck groeide op in Parijs, maar koos voor de kunstacademie in Londen. “Mijn eerste dag op de Parijse academie was traumatiserend. De vloer lag bezaaid met wodkaflessen en het liep er vol types die zeiden dat ze kunstenaar waren. Totaal mijn ding niet. De volgende dag pakte ik mijn koffers en trok naar The Slade in Londen. Daar had ik een gigantisch eigen atelier en de leraren waren vlijmscherpe kunstcritici. In no time realiseerde ik me dat ik helemaal geen kunstenaar was, maar een schilder.”

Na haar Londense avontuur stak de Française de oceaan over richting New York. Maar na twee jaar Amerika keerde ze terug naar haar roots: Parijs. “Ik ben altijd dol geweest op reizen. Als kind namen mijn ouders me vaak mee op hun reisjes. Negen van de tien keer wilde ik niet meer terug naar huis.

Mijn familie woont verspreid over de hele wereld en ik heb zelf geen plek die ik ‘thuis’ noem. Ik kan overal wonen.”

volg ook lessen. Inderdaad, erg opmerkelijk voor iemand van 33. Maar ik heb er veel lol in en doe het al sinds mijn vijfde.”

Of haar woning dan ook volstaat met Starckdesign? “Je zou mijn huis moeten zien. Het lijkt wel een rommelmarkt. Ik heb geen enkel gevoel voor interieur of decoratie. Ik heb bewondering voor het werk van mijn vader, maar nog meer voor zijn geest en zijn creativiteit. Of ik net zo’n workaholic ben als mijn vader? Absoluut. Ik slaap maar 3 uur per dag. Als ik niet werk, word ik nerveus. Ik ben zeker geen socialite-type zoals je die veel ziet in Parijs. Laat mij maar schilderen en muziek maken. Daar wil ik echt heel goed in zijn.”

Op een dansuitvoering met Starck moeten we voorlopig nog niet rekenen. Maar dat optreden zit misschien wel in de pipeline. “Directeur Daan Bauwens heeft me beloofd dat we eens mogen komen spelen. We moeten alleen nog een datum prikken. Maar ik weet al precies wat ik wil. De basgitaar en de drums zal ik voor één keer vervangen door viool en cello.”

“Het enige waar ik geen ambitie in heb, dat zijn mijn passies: Japans en ballet. Sinds twee jaar studeer ik Japans. Ik ben er vreselijk slecht in, maar doe het doodgraag. Hetzelfde geldt voor ballet. Al mijn leven lang heb ik een obsessie voor tutu’s. Ik heb een hele collectie en draag ze regelmatig. Ik ga ook graag kijken naar klassieke balletvoorstellingen. Voor mij is een ballerina het summum van schoonheid. Zo gracieus. Maar ik

[ CAPITAL 14 ]

40

“Het enige waar ik geen ambitie

in heb, dat zijn mijn passies.”

KNOLL

B&B ITALIA

MAXALTO

MDF ITALIA

showroom & projects ma-za 10u-18u Onderbergen 76 B-9000 Gent T +32 (0)9 233 30 53 F +32 (0)9 233 30 35 www.artnivo.be info@artnivo.be

CASSINA

LE CORBUSIER

ALIAS

LAPALMA

AMAT

LIVING DIVANI

ARPER

MAGIS

ARTIFORT

MAXALTO

B&B CONTRACT

MDF ITALIA

B&B ITALIA

MOOOI

BALERI

MONTIS

CAPPELLINI

PAOLA LENTI

CASSINA

PIERANTONIO BONACINA

FLOS

POLTRONA FRAU

FRITZ HANSEN

PORADA

KNOLL

PORRO

KUSCH + CO

RENZ

KVADRAT

THONET

LANDE

VAN ESCH …

PIRANACONCEPTS.COM

FRITZ HANSEN

s p r aa k m a k e r

j a c q u e s r o gg e , v o o r z i t t e r i n t e r n a t i o n a a l o ly m p i s c h c o m i t e

“commercie zegen voor de sport”

Jacques Rogge (69) was in 2002 de eerste IOC-voorzitter die de sfeer van het olympisch dorp boven het satijn van een vijfsterrenhotel verkoos.

Tien jaar al woont en werkt de graaf van Deinze met uitzicht op het meer van Genève en reist hij de wereld rond, niet zelden voor ontmoetingen met wereldleiders.

Maar eens per maand komt hij naar huis.

In 2013 keert hij voorgoed terug.

De Olympische Spelen in Londen worden zijn laatste wapenfeit. “Wij zijn lobbyisten voor de sport.” tekst Bert Voet | foto’s lieven dirckx

[ CAPITAL 14 ]

42

s p r aa k ma k e r

“De aanloop naar de Spelen in Londen verschilt alleen van die in Peking door

het aantal uur dat ik in het vliegtuig doorbreng.”

We ontmoeten Jacques Rogge eind september tijdens de ‘Informele top van Gent’ in de Kunsthal Sint-Pietersabdij, een initiatief van het Festival van Vlaanderen dat Gentse decisionmakers uit diverse sectoren samenbrengt. En als decisionmaker kan Rogge natuurlijk tellen. Toch kun je er niet omheen: dokter Rogge is flink ouder geworden. De 150 vluchten per jaar eisen hun tol. Ooit zei hij dat het voorzitterschap van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) ook aan zijn spontaniteit vrat. Ann Bovijn, Rogges vrouw, denkt daar anders over. “Vroeger had hij meer franc parler, ja. In deze functie kan hij zich dat niet veroorloven.

Hij moet diplomatisch blijven. Maar dat verandert zijn karakter niet.”

Voor zijn topjob – “het is een mandaat”, corrigeert hij – krijgt hij overigens geen loon, alleen een onkostenvergoeding. “Een mooie traditie”, vindt hij dat zelf. Het belet niet dat het leven in Lausanne hen allebei best bevalt. Al keren ze na 2013 voorgoed terug naar de hoeve in Deinze.

Wat er dan zoal op het programma staat? “Oei, zeer veel!”, zegt Jacques Rogge. “We delen een passie voor moderne kunst en zullen weer meer galerieën afdweilen. Ik heb ook ontzet­ tend veel boeken te lezen. En als erevoorzitter blijf ik betrokken bij grote manifestaties en ga ik regelmatig competities bekijken. Tijdens de Olympische Spelen zullen ze altijd wel een stoel voor mij reserveren. Ik zal ook weer tijd hebben om zelf te zeilen en wat te golfen. Ook de kleinkinderen moeten nog leren zeilen. We hebben het IOC niet nodig om gelukkig te zijn.”

Totale agressie Sport is de potgrond van Rogges rijke leven. In 1968, 1972 en 1976 nam hij als zeiler deel aan de Olympische Spelen. Hij werd zestien keer Belgisch kampioen en een keer wereldkampi­ oen in de Finn-klasse. “Mijn grootvader was profwielrenner, maar ik heb de microbe overge­ kregen van mijn vader”, vertelt hij. “Hij was ingenieur en deed aan sport als amateur. Hij liep de 4x100 meter bij KAA Gent en is nog Belgisch kampioen roeien geweest. We woonden aan de Leie, en daar is mijn passie voor zeilen begonnen: het water lag voor de deur. Ik was een jaar of tien, toen ik begon met competitie. Onder jonge knapen schepte dat de camaraderie die eigen is aan sport. Later ging ik in open zee mijn competitiegeest botvieren. Alleen in zo’n boot, met het oneindige van de horizon: prachtig.”

Tot zijn 35ste was de ogenschijnlijk bedaarde Rogge ook lid van het nationale rugbyteam.

“De sport van de totale agressie”, liet hij zich ooit ontvallen. “Agressie is misschien een groot woord”, zegt hij nu. “Het is een veeleisende contactsport. Maar je weet wat ze zeggen: rugby is a game of hooligans played by gentlemen, football is a game of gentlemen played by hooligans. Daar zit misschien wel waarheid in. Ik had het opgepikt toen ik al volwassen was, tijdens een vakantie in Cornwall. In België was er amper rugby, maar uiteindelijk kwam ik toch bij de ASUB in Brussel terecht, de beste club van het land. Later heb ik nog de Ghent Rugby Football Club opgericht.”

Ik vertel Jacques Rogge dat ikzelf de goesting voor sport op school ben verloren. Veel moe­ ten, veel gedril: bijzonder vervelend. “Je hebt mensen die de prestatiedrang en de discipline omarmen en je hebt er die meer voor het ludieke zijn, het samenzijn. Een goede trainer of leraar maakt het onderscheid en kan zowel de speelvogels als de competitiebeesten stimu­ leren. Maar zeker in de jeugd mag er niet te veel prestatiedruk zijn.”

Lekke band Rogge combineerde topsport met zijn werk als orthopedisch chirurg. “Dat was eigenlijk niet het zwaarste: als chirurg was ik meester van mijn uurrooster. Mijn studententijd was lasti­ ger: vroeg opstaan, gaan lopen, ’s middags powertraining en na de lessen ’s avonds snel weer naar de training. Ook mijn vakanties stonden in het teken van de sport. Je kunt veel doen in een dag, maar zoiets lukt alleen met een sterke wil. Al had ik ook het geluk dat ik snel studeerde.”

[ CAPITAL 14 ]

44

s p r aa k ma k e r

In zijn studentenjaren leerde hij zijn vrouw kennen, een radiologe die later haar eigen praktijk zou opgeven om altijd bij wedstrijden te kunnen zijn. “Ook zij heeft me altijd gesteund en veel opgeofferd”, zegt Rogge, die er nooit een geheim van maakte dat hij zonder haar niet zou zijn vertrokken naar Lausanne.

Ann Bovijn ziet dat anders. “We gingen samen voor een doel. En ’s avonds rond de tafel met de andere zeilers napraten over de wedstrijd: dat was heel plezant en er ontstond een groep van vrienden die hetzelfde nastreefden.” Of het bij momenten niet een heel klein beetje moeilijk was? “Behalve eens een lekke band onderweg naar Zuid-Frankrijk: echt niet. Al heb ik ook wel vrouwen gezien die het minder graag deden.”

“Ze minimaliseert het en dat siert haar”, zegt Rogge. “Maar we gingen nooit naar de disco, want ik moest fit zijn voor de wedstrijd op zondag. Niet naar een restaurant op zondagmiddag. Geen echte vakanties. Alles stond altijd in functie van de competitie. Ook de kinderen gingen mee.”

Foto in de krant Hij kan filosofisch doen over sport. “Er is de competitie met de tegenstrevers, maar ook met jezelf: je bewijzen en je eigen limieten leren kennen. Ik hou van echt fysieke sporten – zeilen op olympisch niveau: dat is zwaar. Er is ook die geweldige sfeer in de sport. Die conviviali­ teit, dat respect voor elkaar. De leuze van Pierre de Coubertin vat het allemaal samen: niet zozeer de overwinning is belangrijk, wel de manier waarop je ze behaalt. Met fair play – respect voor de regels en de tegenstrever – en vooral: door alles te geven wat ge in u hebt.

Niet iedereen kan kampioen zijn, maar iedereen kan wel tot het uiterste gaan. Iemand die recreatief loopt en stelselmatig zijn of haar aantal kilometers opdrijft is evenwaardig aan een topatleet. Veel mensen verleggen hun grenzen zonder ooit met hun naam en foto in de krant te komen. Kijk naar die duizenden wielertoeristen die de Oude Kwaremont of de Mont Ventoux oprijden en die niemand kent.”

Jacques Rogge als jonge wereldkampioen zeilen op de Olympische Spelen van 1968 in Mexico.

“Het grootste deel van je kunnen is genetisch bepaald. In het opzoeken en verleggen van je limieten ligt een vorm van zingeving. Het geeft een soort van antwoord op de existentiële vraag: wat doe ik hier op aarde? Het is niet zaligmakend en lost natuurlijk niet alle vragen op, maar het geeft accomplishment. Vervulling. Het gevoel: ik heb er iets van gemaakt.

En dat geldt op elk niveau.”

Van 1989 tot 1992 was Jacques Rogge voorzitter van het Belgisch Olympisch en Interfederaal Comité (BOIC), van 1989 tot 2001 voorzitter van de vereniging van de Europese Nationale Olympische Comités. En in 1991 werd hij lid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC), waar hij tien jaar later de Spanjaard Juan Antonio Samaranch opvolgde als voorzitter.

“Je wordt democratisch verkozen door je collega’s. Het komt er op aan om met je plan een meerderheid te overtuigen. Toen in Moskou de uitslag bekend raakte was ik tevreden, ja.

Ik had er naartoe geleefd. Maar zonder hoogmoedig te willen zijn: ik voelde vooraf dat ik zou winnen. En dus stond ik niet te springen op het podium. Toen ik terugkeerde naar het hotel, stikte ik haast tussen de micro’s en camera’s. Echt een worsteling. Overweldigend, maar niet echt fijn. Ik dacht: jongens toch, het is maar een sportorganisatie. Een belangrijke, ja.

Maar ik ben geen staatsman of Nobelprijswinnaar, geen vedette zoals Eddy Merckx.”

Roadshow Hoe heeft hij zijn stempel gedrukt, de afgelopen tien jaar? “Zoiets is altijd moeilijk te zeggen. Het is ook geen man, maar een team. Sinds ik in 2001 mijn mandaat begon, heb­ ben we kwalitatief zeer goede Olympische Spelen gehad. Een gevolg van nauwe samenwerking met de lokale organisatiecomités, wat vroeger minder het geval was. Kwaliteit?

Dat is als alles vlot verloopt: transport, logistiek, veiligheid, huisvesting, bouw van stadions,

[ CAPITAL 14 ]

45

“Alleen in zo’n boot, met het oneindige van de horizon: prachtig.”

s p r aa k ma k e r

een mooi programma met geregeld nieuwe proeven, tevreden atleten, een hoge kijkdichtheid, en natuurlijk ook de financiële inkomsten.”

“Mijn verantwoorde­lijkheid is:

zorgen voor het heil van de organisatie en de atleten beschermen.

Dat is het belangrijkste.

Persoonlijke meningen moet ik niet verkondigen.”

“We hebben goed geboerd. Tijdens mijn mandaat zijn de inkomsten per olympiade met 40 procent gestegen tot 4,9 miljard dollar. Elke dollar wordt gegenereerd door televisieen marketingrechten. We hebben contracten met tien grote multinationals en met grote tv-maatschappijen zoals de European Broadcasting Union in Europa en National Broadcasting Company in de VS. De gemiddelde bijdrage van een sponsor bedraagt 120 miljoen dollar. Dat geven ze niet om je een plezier te doen. Ze willen kwaliteit, en harde cijfers over kijkdichtheid. De openingsceremonie van de jongste Zomerspelen bereikte 4,8 miljard mensen, iets meer dan FIFA-wereldbeker voetbal.”

“Om hen te overtuigen moet je hen natuurlijk goed benaderen. Ik doe dus een roadshow, zoals gebruikelijk in de zakenwereld. Ik neem het vliegtuig naar de VS of Azië en ontmoet de ceo’s en de raden van beheer van vier of vijf potentiële sponsors, en verkoop vervolgens mijn waar: ‘Jongens, dat is iets waard.’ De Spelen zijn ook goed georganiseerd en dragen een boodschap uit, gebaseerd op ethische waarden. Onze reputatie inzake goed bestuur is essentieel. Als de ethiek verdampt, zijn we hen kwijt.”

Fernando Echavarri en Anton Paz (Spanje) tijdens de ‘Tornado Medal Race’ op de Olympische Spelen in Beijing, 2008.

Zij wonnen de gouden medaille.

[ CAPITAL 14 ]

46

s p r aa k ma k e r

Doping en gokken Zijn volharding in de strijd tegen doping is haast legendarisch. “En nu beginnen we de­ zelfde strijd tegen illegaal gokken en wedstrijdmanipulaties”, aldus Mister Clean. “Overal ter wereld worden wedstrijden gemanipuleerd. In België hebben we de zaak Yé gehad, in Duitsland was er de Bochum-case met meer dan 200 aanhoudingen, in Italië en China zijn er gelijkaardige voorvallen. Na doping is het de grootste bedreiging voor de sport.”

“Het IOC is de strijd tegen doping begonnen in 1965. Mettertijd hebben we geleerd dat we meer steun nodig hadden van de overheden en in 1999 hebben we het Wereldantidopingagentschap (WADA) opgericht, dat zeer goed werkt. Beweren dat doping ooit volledig verdwijnt, zou net zo naïef zijn als zeggen dat je verkeersovertredingen uit de wereld kunt bannen. Maar vandaag mogen we wel zeggen dat het gebruik flink gedaald is. Ook voor de strijd tegen illegaal gokken moeten we nu een beroep kunnen doen op de wetgevers en het gerecht. Wij kunnen geen telefoons aftappen, geen koffers doorzoeken, geen huis binnenvallen. Politiediensten doen dat en helpen ons daarin.”

Toch vragen veel mensen zich af of de sport niet allang kapot is? “Néén”, schudt Rogge hef­ tig. “Ze is springlevend en ongekend populair. Sport is een fantastisch opvoedingsmiddel.

Als ik zie welke vreugde een simpele bal brengt in een vluchtelingenkamp, dan word ik ook blij. Een container ballen, raketten, schoenen, truitjes: voor kinderen daar is dat magisch.

Vaak is het een jeugd zonder toekomstperspectief, zonder hoop. En toch geeft sport hen echte levensvreugde. De sport is allesbehalve kapot. Er zijn gebreken, dat is vanzelfspre­ kend. Wij moeten daar tegen vechten.”

Herverdeling “In 2009 heb ik de Olympische Jeugdspelen gecreëerd voor jongeren van 14 tot 18 jaar, die vorig jaar voor het eerst werden georganiseerd in Singapore. In januari gaan we naar Innsbruck. De traditionele spelen zijn zuiver competitiegericht. Ook op de Jeugdspelen ligt het niveau zeer hoog – het zijn de beste juniores ter wereld – maar daarnaast is er een opvoedingsprogramma, bijvoorbeeld rond een gezonde levensstijl, een aangepast dieet, preventie van kwetsuren en van overdraagbare ziektes zoals hiv en hepatitis B. Ook sociale waarden, zoals respect voor de omgeving en preventie van doping, komen aan bod. Dat is een groot succes. Op die leeftijd kunnen we jongeren nog beïnvloeden: als ze 25 zijn luisteren ze toch niet meer.”

“Ons beleid inzake sociale verantwoordelijkheid is minder spectaculair dan de Olympische Spelen zelf, maar ik heb er nog het meeste voldoening van. We herverdelen 94 procent van onze inkomsten. Het meeste geld gaat naar federaties in ontwikkelingslanden die het absoluut nodig hebben. En naast de grote stadia voor elitesport, bouwen we samen met het United Nations Development Programme en lokale overheden ook mee aan sportcentra voor jongeren. Dat is eenvoudige en vrij goedkope basisinfrastructuur met een indoorhal, een atletiekpiste, een voetbal- en basketbalveld en eventueel tennispleinen, zwembaden, een schooltje en een klein medisch centrum voor eerste zorgen en tandheelkunde. Die centra komen naast een groot dorp of een kleine stad en worden uitgebaat door lokale mensen.

Ik ben net terug van Rwanda, Mozambique en Burundi. Het is ongelooflijk als je ziet wat die projecten daar betekenen. Er passeren miljoenen kleine jongens en meisjes die het ge­ weldig vinden om aan sport te doen.”

Tijd van het amateurisme “De commercie is een zege voor de sport”, zegt Rogge. “Ze heeft sport gedemocratiseerd.

Er was een tijd waarin de sportwereld de commercie afstootte. De tijd van het amateurisme: wie geld verdiende met zijn sport werd uitgesloten, en alleen de begoeden konden aan sport

[ CAPITAL 14 ]

47

“ Dat is eigenlijk merk­waardig: wij

vragen 120 miljoen dollar aan de sponsors en zeggen dan dat ze geen reclame mogen maken in de stadions.

En zij gaan akkoord!”

s p r aa k ma k e r

doen. Vóór de komst van de televisie waren op de Olympische Spelen alleen Europa, NoordAmerika, Argentinië, Brazilië, Japan, Australië en Nieuw-Zeeland aanwezig. Geen enkel ontwikkelingsland had geld om atleten te sturen. Met de middelen die we nu verwerven, betalen we de selectie, de voorbereiding, de infrastructuur, de reizen en het verblijf van alle atleten op de Spelen. Er ontbreekt geen enkel land.”

“Maar je moet er wel voor zorgen dat geld de sport niet gaat beheersen”, erkent hij. “En grenzen trekken. Als sponsors te ver willen gaan of als televisiestations vragen om voor hen om 1 uur ’s nachts een wedstrijd te organiseren, dan moet je zeggen: dat gaat niet. Nu, uiteindelijk begrijpen ze zeer goed wat de waarde is van het product dat ze steunen. Zolang ik er ben, komt er ook geen reclame in de stadions. En ook daarna niet, denk ik. Dat is eigenlijk merkwaardig: wij vragen 120 miljoen dollar aan de sponsors en zeggen dan dat ze geen reclame mogen maken in de stadions, en zij gaan akkoord! Ze erkennen dat de Spelen speciaal zijn, dat ze een ander imago hebben waarmee ze zich best willen associëren.”

En wat met de discussie omtrent de Ronde van Vlaanderen zonder Muur van Geraardsbergen?

Is ook hier de commercie een zegen? “Het is emotioneel”, zegt hij. “Ik ben geen wielerkenner, maar mensen die het kunnen weten à la Eddy Merckx zeggen me dat de nieuwe Ronde even hard of zelfs harder zal zijn. Twee keer de Oude Kwaremont opfietsen? Dat is minstens even zwaar als de Muur.”

Politiek “De aanloop naar de Spelen in Londen verschilt alleen van die in Peking door het aantal uur dat ik in het vliegtuig doorbreng. Uiteraard is er een cultureel verschil: je benadert Chinezen niet zoals je Britten benadert. Maar voor de rest is de voorbereiding hetzelfde: het program­ ma is hetzelfde; de technische vereisten zijn gelijk.”

Rogge heeft zijn mandaat altijd willen scheiden van politiek. Tevergeefs. Haast onvermijde­ lijk heeft hij ook een soort diplomatieke functie. “Wij houden ons afzijdig van de ideologische en de partijgebonden politiek. Maar als ik een land bezoek, heb ik meestal een onderhoud met het staatshoofd, de eerste minister of de minister van Sport. Dat is een kwestie van deuren openen voor de dialoog tussen lokale comités en hun eigen politieke leiders. Dan bespreken we concrete problemen inzake sportpolitiek.”

“Ooit stond ik op zo’n lijstje van machtigste mensen ter wereld een of twee plaatsen voor of na Kadhafi. Om maar

te zeggen hoe vergankelijk dat is.”

“Bij de Verenigde Naties heeft het IOC sinds anderhalf jaar de status van waarnemer, waardoor we kunnen spreken op de Algemene Vergadering. Zo heb ik onlangs in New York gesproken over de niet-overdraagbare ziekten zoals diabetes, obesitas en kanker, en de rol van sport en lichamelijke opvoeding daarin. Daarnaast hebben we nauwe contacten met de Europese Unie en de Afrikaanse Unie om te zorgen dat die supranationale entiteiten ook een goede sportpolitiek uitbouwen: wij zijn in feite lobbyisten, een drukkingsgroep ten voordele van de sport.”

Forbes zet Rogge op nummer 67 in het lijstje van de machtigste mensen ter wereld. Voor het eerst lacht hij luid. “Ik moet daar altijd om lachen, ja. Ooit stond ik op zo’n lijstje een of twee plaatsen voor of na Kadhafi. Om maar te zeggen hoe vergankelijk dat is.” Maar voelt hij die macht echt niet? “Neen. In de sportwereld heb ik uiteraard invloed, maar macht is ook daar een verkeerd woord. Zeker daar. Ik kan niemand verplichten iets tegen zijn of haar zin te doen.”

En reikt die invloed dan echt niet verder dan de sport? “Ik zou niet weten waar ik anders invloed zou hebben”, klinkt het. Toch wordt van Rogge soms meer verwacht. Tijdens de aanloop naar de Spelen in Peking zetten mensenrechten- en milieuorganisaties hem onder druk om publieke statements te maken. Hij koos voor de stille diplomatie, waarna sommige politici hem een amorele houding aanwreven. Tijdens de Tibetaanse protesten

[ CAPITAL 14 ]

48

s p r aa k ma k e r

stelde Rogge ronduit dat het IOC in crisis was. “De fakkelloop werd gebruikt als een symbool voor al wie tegen de Chinezen en pro de Tibetanen was. De politiek gijzelde een sportevent. Onze bekommernis was: goede Spelen organiseren. Dat is gelukt: ze waren een groot succes. Maar het waren moeilijke tijden.”

Raakten de verwijten hem of gleden ze van hem af? “Ik deed wat ik moest doen voor de Olympische Beweging. Dat beviel sommigen niet en dan vallen ze je persoonlijk aan. Het is niet aangenaam en het was ook niet de eerste keer dat ik bakken kritiek kreeg. In 1980 was ik delegatieleider van de Belgische ploeg voor de Spelen in Moskou. De Sovjets waren Afghanistan binnengevallen, Jimmy Carter vond dat we de Spelen moesten boycotten, en onze toenmalige premier Wilfried Martens volgde hem. We weigerden. Niet omdat we de inval in Afghanistan goedkeurden – daar gaat het niet om. Maar hou sport alsjeblieft ge­ scheiden van politiek. Politici konden de Sovjetunie commercieel straffen, ambassadeurs terugroepen, enzovoort. Maar gebruik er de atleten niet voor.”

Of hij in Peking ooit zo’n publiek mensenrechtenstatement overwogen heeft? “Ik mág dat niet doen. Want dan zou ik de organisatie schaden. Uiteraard willen wij respect voor mensenrechten – het IOC is gebaseerd op waarden. Dat we dat menen, hebben we overigens getoond door Zuid-Afrika onder de Apartheid uit te sluiten. Maar hier konden we geen politieke boodschappen sturen. Ik spreek me niet uit over de zin ervan, maar de gevolgen voor de organisatie zouden niet min geweest zijn. En mijn verantwoordelijkheid is: zorgen voor het heil van de organisatie en de atleten beschermen. Dat is het belangrijkste, niet wat ik zelf voel. Persoonlijke meningen moet ik niet verkondigen.”

olympische spelen londen 2012 Intussen kunnen we ons opwarmen voor de 27ste Olympische Spelen, die plaatsvinden van 27 juli tot 12 augus­ tus. Londen, dat het bij de selectie in 2005 haalde van Parijs, New York, Madrid en Moskou, organiseerde de Spelen ook al in 1908 en 1948. In 28 stadions zullen er evenementen zijn, maar het Olympic Parc ten oosten van het centrum wordt het kloppend hart van de Spelen, met onder meer een stadion dat goed is voor 80 000 zitjes en het olympisch dorp. Voor de bezoe­ kers worden er tien spoorlijnen voor­ zien, met een capaciteit van 240 000 passagiers per uur. Er staan 26 spor­ ten en 39 disciplines op het program­ ma. Zowat 10 500 atleten nemen deel.

De 35 000 Belgische tickets zijn allang uitverkocht. Kim Clijsters gaat voor goud en neemt nadien geleidelijk af­ scheid van het toptennis. Voorts is het onder meer uitkijken naar de broers Borlée en de 4x400m-estafetteploeg, naar hoogspringster Tia Hellebaut en naar Jean-Michel Saive in het tafelten­ nis, die aan z’n zevende Spelen toe is.

Voor Jacques Rogge zijn het de derde en laatste Zomerspelen, maar voor hij in 2013 afscheid neemt van het IOC over­ weegt hij nog om profboksers toe te la­ ten op de Spelen van Rio de Janeiro in 2016 – voorheen mochten alleen ama­ teurs deelnemen. Ook onder impuls van Rogge behoort cricket sinds kort opnieuw tot de olympische beweging, maar dat zal pas ten vroegste in 2020 op de Spelen te zien zijn.

Het Olympisch Park krijgt na de Spelen een aantal nieuwe bestemmingen.

Het wordt omgebouwd tot een van de grootste stadsparken die in de afgelo­ pen 150 jaar in Europa zijn aangelegd.

Bovenop de sportfaciliteiten komt er een nieuwe universiteit en wordt het olympisch dorp omgebouwd tot 3 600 appartementen.

Panoramisch zicht op het Olympisch stadion in het Olympisch park in Stratford.

[ CAPITAL 14 ]

49

analy s e

T a x S h e lt e r

Een perfect huwelijk tussen cultuur en ondernemen De regering Di Rupo zit eindelijk in het zadel. En meteen nam ze een rist maatregelen om het begrotingstekort terug te dringen en de staatsschuld onder controle te houden.

Ondernemers moeten al hun creativiteit gebruiken om deze aanrollende fiscale storm te trotseren. De meest pientere slaan een brug naar de culturele sector via de zogenoemde tax shelter. Zo ontstaat een unieke symbiose tussen het bedrijfsleven en de filmindustrie. tekst jo viaene, bestuurder optima group FOTO Lieven dirckx

Fondsen

Wetgeving

Het systeem van de tax shelter is niet nieuw. Sinds 2003 bestaat er een fiscale stimulansmaatregel voor de Belgische filmindustrie. Het begin was aarzelend, maar de laatste jaren hebben veel bedrijven de weg naar de audiovisuele sector gevonden. Bovendien werd het systeem geperfectioneerd met goed georganiseerde aanbieders en tussenpersonen en adviseurs die de vraag stimuleren. In 2003 vloeide 5 miljoen euro naar de industrie, vandaag schat men de fondsen op pakweg 150 miljoen euro, goed voor 7 600 rechtstreekse jobs. Over de hele periode spreekt de sector over 600 miljoen euro aan opgehaalde fondsen.

Uiteraard investeren de ondernemingen niet zomaar in de sector. Een en ander wordt fiscaal aangemoedigd. In 2002 voerde een programmawet een belastingvrijstelling in voor investeringen in Belgische filmproducties. Deze vrijstelling werd nog gewijzigd via de programmawet van 2 augustus 2003 en de wet van 17 mei 2004. De belastingvrijstelling wordt geregeld via artikel 194ter WIB, een wet die verder werd toegelicht in een circulaire.

“De laatste jaren hebben vele bedrijven de weg naar de audiovisuele sector gevonden.� jo viaene

[ CAPITAL 14 ]

50

Wie geniet van deze belastingvrijstelling?

De investerende onderneming moet een Belgische vennootschap of een Belgische

analy s e

vestiging van een buitenlands bedrijf zijn. Artikel 194 ter WIB 92 bevat wel een aantal uitsluitingen. Zo mag de investeerder geen televisieomroep of audio­ visueel productiebedrijf zijn. De investerende onderneming investeert via een zogenoede raamovereenkomst (af te sluiten met het audiovisueel bedrijf) in één enkel audiovisueel werk. De investering valt uiteen in twee delen: enerzijds verwerft de investeerder filmrechten, anderzijds verstrekt de onderneming leningen aan het productiebedrijf (maximaal 40 procent).

In totaal mag het budget van een film of project voor maximaal 50 procent gesponsord worden via het tax shelter systeem.

Ook het productiebedrijf zelf moet voorafgaand een erkenning van het werk aanvragen aan de bevoegde gemeenschap (Vlaams, Franstalig, Duitstalig). Het werk kan een bioscoopfilm zijn, een animatieserie, een documentaire of een fictiefilm voor televisie.

De vrijstelling mag al worden toegepast voor het belastbaar tijdperk waarin de raamovereenkomst wordt ondertekend.

Een effectieve storting hoeft dan nog niet te zijn gebeurd.

Return voor de investeerder Gezien de ruime fiscale recuperatie zal de investerende vennootschap vaak genieten van een interessante return. Voor elke 100 euro aan investering moet minstens 49 euro return worden gehaald om break-even te spelen. Maar de return is afhankelijk van het succes van de ‘gesubsidieerde’ productie. De laatste jaren krijgen investeerders vaak extra zekerheden via bankgaranties (op het gedeelte van de lening) en/of putopties (op de zogenoemde filmrechten). Door de putoptie verwerft de investeerder het recht om zijn filmrechten na een bepaalde periode tegen een vooraf bepaalde prijs aan de productiemaatschappij te verkopen.

Mogelijke fiscale besparing Wat is nu de fiscale stimulans? De vennootschap mag 150 procent van het geïnvesteerde bedrag fiscaal in mindering brengen van haar winsten van het lopende boekjaar. Voor elke 100 euro die zij belegt, kan zij bijgevolg maximaal 51 euro besparen aan vennootschapsbelasting (of 33,99 procent op 150 euro).

Concreet bedraagt de netto-investering dus 49 euro. Het gaat hier om maximumbedragen, vennootschappen die van het verlaagd tarief in de vennootschapsbelasting genieten, hebben een kleinere belastingbesparing.

De bomen groeien niet tot in de hemel.

De maximale vrijstelling wordt per boekjaar beperkt tot een technische grens van 50 procent van de belastbare gereserveerde winst voor aanleg van de tax shelter vrijstelling. Dat is een vrij tech­ nische kwestie, want bijvoorbeeld dividenden of inkopen van eigen aandelen worden niet meegerekend.

Bovendien geldt er in alle omstandigheden een absoluut maximum van 750 000 euro.

“Het tax shelter systeem toont hoe private ‘winsten’ en cultuur elkaar perfect kunnen vinden, met de

juiste fiscale stimulans.”

met de kwaliteit van de productiemaatschappij. De fiscale vrijstelling wordt maar definitief als de productiemaatschappij binnen vier jaar een attest krijgt van de administratie met een bevestiging dat zij aan alle voorwaarden voldoet. Voldoet de maatschappij niet?

Dan verliest de investerende vennootschap alsnog alle fiscale vrijstellingen van de voorbije vier jaar. De tijdelijk vrijgestelde winst wordt dan belast, met toepassing van de verschuldigde nalatigheidsintresten.

Discriminerend?

Investeren in het systeem van de tax shelter is alleen toegankelijk via een vennootschap. Vreemd? Want iemand met een winstgevende eenmanszaak kan dus niet investeren in deze fiscaalvriendelijke oplossing. Ik pleit dan ook voor wetgevende initiatieven om deze discriminatie de wereld uit te helpen. En tegelijkertijd een nieuwe bron aan te boren voor de audiovisuele sector.

En waarom kan alleen de audiovisuele sector genieten van een tax shelter sys­ t eem? Andere culturele segmenten (theater, dans, opera, …) zouden hun pro­­ ducties op identieke wijze via de private sector kunnen laten subsidiëren.

Dat zou de subsidieafhankelijkheid vanuit de overheid gevoelig verminderen. Twee vliegen in één klap. Ten slotte zouden ook sportclubs gebaat zijn met een transparant systeem van private sponsoring.

Conclusie

Helemaal risicoloos is de investering niet.

Maar door een goede modulering van garanties en rechten kan de investerende vennootschap een significant hoger rendement halen dan op obligaties, kasbons of termijnrekeningen. De fiscale recuperatie komt er dan als toetje bovenop.

Valkuil Het systeem van tax shelter staat of valt

[ CAPITAL 14 ]

51

Het tax shelter systeem toont hoe private ‘winsten’ en cultuur elkaar perfect kunnen vinden, met de juiste fiscale stimulans. Voor de investerende vennootschap is de kans op een goede return behoorlijk groot, op voorwaarde dat de productiemaatschappij erin slaagt op tijd de nodige attesten te verwerven. Extra ga­­ ranties kunnen het risico voor de inves­ teerder inperken. De positieve erva­r ingen in tal van producties doen nadenken of en hoe dit format ook in andere sectoren net zo succesvol kan zijn.

R e p o r ta g e

Fi n l a n d geeft zic h bloot

Some like it

hot

En u dacht dat Nokia het bekendste

exportproduct van Finland is?

Think again,

het land van de duizend meren

is boven alles de bakermat van de sauna.

tekst Nathalie Van Laecke foto’s Isabel Pousset

[ CAPITAL 14 ]

53

R e p o r ta g e

“Door een gat in het ijs kunnen de

overhitte lijven de zee in.”

Geen volk dat zo dol is op de sauna als de Finnen.

Met zijn 5,3 miljoen zijn ze en ze houden er naar schatting 3 miljoen sauna’s op na. Dat maakt één zweethut per 1,7 inwoners. Je ziet ze overal: in huizen, appartementsgebouwen, hotels, zwem­ baden, sporthallen, aan de rand van elk meer, in de kantoren van elk redelijk bedrijf … Ja, zelfs de Eduskunta – het Finse parlement – heeft er één.

Het leidt geen twijfel, de sauna is een essentieel onderdeel van de Finse way of life. En dat heeft minder met luxe en wellness te maken dan met pure noodzaak. Omdat het klimaat er zo bar kan zijn, is ontdooien in een heteluchtbad al tweedui­ zend jaar lang een populaire traditie. Meerdere volkeren hebben de praktijk van het zweten be­ oefend, maar nergens is het gebruik zo consistent gemeenzaam gebleven als in Finland. Meer zelfs, de Finnen wisten hun badgewoontes dusdanig te promoten en wereldwijd te verspreiden. Niet alleen hun typische ritueel om warm en koud af te wisse­ len, maar ook het karakteristieke houten inte­rieur en zelfs de benaming ‘sauna’: allemaal Fins. De definitieve doorbraak kwam in de jaren 1930. Finse atleten stonden er tijdens de Spelen in Duitsland op dat hun logement in het Olympische dorp een sauna zou hebben.

Gebeten om te zweten In zijn meest primitieve vorm was de sauna noch­ tans niets meer dan een hol in een heuvelflank waar ‘geroosterde’ stenen hun hitte verspreid­ den. De hete put evolueerde gaandeweg naar een houten hut met kachel, die op de ijzigste dagen tegelijk als huiskamer en badruimte dienst deed.

Initieel was er zelfs geen schoorsteen, waardoor het interieur zich met dikke rookpluimen vulde.

Deze ‘savusauna’ of rooksauna is voor velen nog altijd het summum, al hebben niet veel mensen er zo eentje thuis. Zo komt het dat menige Fin – ook al is er niks mis met zijn eigen sauna – toch gere­ geld aanklopt bij het dichtstbijzijnde authentieke heteluchtbad.

Suomen Saunaseura ry, de Finse Sauna Sociëteit in Helsinki (www.sauna.fi), verenigt 3 800 liefheb­ bers van de traditionele sauna. De associatie werd in 1937 opgericht en moet het culturele erfgoed omtrent het nationale bad bewaren. Uiteraard kunt u er ook op lekker ouderwetse wijze het zweethok in. Het complex van de vereniging telt zes sauna’s: drie rooksauna’s, twee traditionele met hout ­verwarmde sauna’s en één moderne elektrische

[ CAPITAL 14 ]

54

sauna. U kunt er als gast warm lopen, maar wie op regelmatige basis komt, wordt verondersteld zich bij de sociëteit aan te sluiten.

Marianne Jokela – al vijftien jaar trouw lid! – leidt ons rond. Dat we geluk hebben, zegt ze – vandaag zijn de sauna’s voorbehouden aan vrouwelijke ­bezoekers. Waren we gisteren langsgekomen, dan hadden we bot gevangen: omdat je in Finland bloot naar de sauna gaat, genieten hij en zij strikt ­gescheiden van het badbezoek. Alleen in besloten familiekring of in het gezelschap van goede vrien­ den, kunnen de seksen worden gemixt. Jokela komt minstens één keer per week en heeft hier vrienden voor het leven gemaakt. “Want in de sauna ben je op je gemak”, vertelt ze in de kleed­ kamers. “Het gaat er losjes aan toe. Er zijn eigenlijk geen regels. Je moet natuurlijk wel eerst douchen en overal je handdoek meenemen om op te zitten.

Maar welke sauna je eerst bezoekt of hoe lang je er blijft, dat bepaal je zelf. Alleen in de cafetaria is een badjas verplicht. En wie dat wil kan ook een massage ­krijgen of een wasbeurt bij de ‘washing lady’ – maar dat hoort er niet standaard bij.”

Geinspireerd transpireren

Wij willen meer De hitte heeft een weldoende invloed op uw ­lichaam. Ze zet uw huidporiën open, waardoor uw buitenkant gereinigd wordt. Maar ook uw innerlijke huishouding profiteert: u zweet toxische stoffen uit, spieren ontspannen en bloed gaat sneller stromen door de hitte en de cool down die volgt. Want daar draait het om: opwarmen en dan de frissere bui­ tentemperaturen trotseren, bij voorkeur door een verkwikkende duik. Volgens Marianne Jokela is de ligging de grootste troef van de sociëteit. Van ouds­ her worden de meeste saunahuisjes bij een meer gebouwd, maar omdat steeds meer mensen in de stad wonen is de nabijheid van water niet langer vanzelfsprekend. Maar de gebouwen van de vereni­ ging liggen pal aan de Botnische golf – u duikt er rechtstreeks van de sauna in het verkoelende water.

En ‘verkoelend’, dat is op een dag als deze een understatement. Buiten bedraagt de temperatuur 12 graden onder nul, de baai is helemaal dicht gevroren. Maar door een gat in het ijs kunnen de oververhitte lijven toch de zee in. Zelf is Jokela er verzot op, zo zal blijken. Tijdens de twee uur die we

met haar doorbrengen, gaat ze zeven (!) keer kopje onder. “Ik voel me helemaal herboren als ik uit dat water kom”, zal ze straks verklaren.

Eerst bezoeken we ‘The Church’, de heetste en hoogste rooksauna. Smoor is er niet te bespeu­ ren – je ruikt hem enkel nog, er zijn verschillende etages en het wordt er 150 graden heet. “Dit is uitzonderlijk warm”, waarschuwt Jokela. “meestal bedraagt de temperatuur tussen 60 en 90 graden in een sauna, maar sommigen houden van extreme hitte. Some like it hot, some like it cold … and some like it not. Je voelt zelf wanneer het genoeg is.”

Sauna etiquette Binnen is er alleen indirecte verlichting, de wanden en zitbanken zijn zwartgeblakerd waardoor het nog donkerder lijkt. Er vallen enkel silhouetten te on­ derscheiden, en die praten en lachen. “Een goede conversatie hoort bij het baden”, legt Marianne Jokela uit. “Niets is onbespreekbaar, al is het een ongeschreven regel dat je hier niet over je werk, politiek of religie praat. Het is de bedoeling dat je je ontspant, niet dat je je opwindt.” Terwijl we van

[ CAPITAL 14 ]

55

Op de luchthaven van Helsinki kunt u in de Finnair Spa & Sauna’s zweten met zicht op het tarmac. Dagelijks open van 10 tot 23u, in de vertrekhal bij Gate 26. (www.helsinki-vantaa.fi) Ook leuk: de saunabus.

Verschillende bedrijven hebben ze in de aanbieding, Unique Lapland heeft er één die u kunt huren als u met vrienden op sneeuwscootersafari gaat. (www.uniquelapland.com) Van januari tot april is de sneeuwsauna in het ijshotel van Rovaniemi open: alleen de bankjes zijn van hout, de rest van het interieur smelt langzaam weg. (www.articsnowhotel.fi)

R e p o r ta g e

de ene sauna naar de andere doorschuiven, wijst ze nog op een paar beleefdheidsregels. Dat het belangrijk is om de deur van de cel snel te sluiten nadat je bent binnengekomen. En dat het wordt geapprecieerd als je vraagt of je water op de ste­ nen mag gieten, dat verhoogt de temperatuur en de vochtigheid. In een van de cabines is iemand met een bos berkentakken in de weer. “Door er zachtjes mee op je lichaam te slaan, wordt je bloedcirculatie nog beter gestimuleerd”, zegt Jokela. “En het ruikt zo lekker! Al is het een rommeltje om achteraf op te ruimen. Maar het getuigt van respect om oudere dames aan te bieden om hun rug met die takken te behandelen. Echte saunaratten geloven dat je zo je plaats in de hemel verdient”, lacht ze.

Tussendoor wordt er gerelaxt in de kantine. Er brandt een groot haardvuur in het midden van de ka­ mer en bij de comptoir kun je lekkers bestellen – van veenbessentaart tot rendierenstoofpot. Marianne Jokela schuift bij met een gevulde pannenkoek.

“Wist je dat het leven voor veel Finnen begonnen en geëindigd is in de sauna?”, zegt ze. “Het was altijd de meest steriele en warmste kamer in huis. En er was voortdurend heet water in de buurt. Precies daarom was het traditioneel de plaats waar bevallen werd. En tegelijk werden ook de lichamen van dier­ bare overledenen daar gewassen.” Over niets zijn de Finnen het zo roerend eens als over het belang van hun sauna: ze kunnen gewoonweg niet zonder.

Witte vlag

“Ondanks de fikse kostprijs is zweten

in de lift uitgegroeid tot een echte hype.”

Over nu naar het noorden van Finland. In Luosujärven, diep in Lapland, baten Raimo en Raili Heikkinen een taverne uit langs de langlaufpiste die door het Ylläsgebergte loopt. Skiërs kunnen er opwarmen bij een kop koffie of in de saunahut bij het meer. Ook hier is er een gat in het ijs waar je kunt skinnydippen. Raimo heeft de sauna voor ons

[ CAPITAL 14 ]

56

verhit. Want dat doen Finnen als ze gasten over de vloer krijgen: hen een heteluchtbad presenteren.

“Als teken van gastvrijheid”, licht Heikkinen toe.

“En van vriendschap. Stel dat je ruzie hebt met je buurman en je wilt het goedmaken, dan vraag je om samen een sauna te nemen. Dat is hetzelfde als de witte vlag buiten hangen.” En tegelijk doet de sauna als een soort van biechtkamertje dienst: “Het staat symbool voor een ‘open’ cultuur. Je geeft je daar niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk bloot. Het is de uitgelezen plaats om te bespreken wat je van het hart moet. De meest delicate onderwerpen worden zelfs voor de sauna voorbehouden, want daar kun je vrijuit praten. En je mag er geen ruzie maken, you can’t argue in sauna: die dient precies om je lichaam én je geest vrij te maken. Per definitie speel je dus open kaart en wat besproken wordt, blijft binnens­ kamers. Niet voor niets gaan businessmannen de sauna in om belangrijke zakendeals te sluiten. En politici hakken er de moeilijkste knopen door.”

Smelten in de lift Niet ver van bij de Heikkinens bevindt zich ’s we­ relds meest exclusieve sauna. In 2008 werd in het skiresort van Ylläsjärvi een saunagondola in ge­ bruik genomen, sindsdien is het de enige plaats op de planeet waar je kunt zweten in de skilift (www. yllas.fi). Producent Doppelmayr liet twee van deze bijzondere cabines bouwen – één wordt louter als model voor beurzen gebruikt, de andere draait hier regelmatig mee aan de kabelbaan. “Ja, je moet wat uit de kast halen als je in Finland wilt scoren met een originele sauna”, lacht Aki Rundgren – mana­ ger van het resort. “De gondola wordt elektrisch opgeladen in het topstation en blijft heet genoeg om drie ritjes van 13 minuten te maken. Wie het onderweg te warm krijgt, kan het raampje open zetten. Maar even uitstappen kan pas halverwege, als de cabine beneden is.”

R e p o r ta g e

De kabelcabine is alleen privé te huur en dat kost een flinke duit: 1 500 euro voor 2 uur. Maar voor dat geld krijgt u er de luxueuze sauna in het top­ station bij. Die biedt plaats aan 15 personen en is de hoogste van het land, op 718 meter boven de zeespiegel. Waarom zo duur? “Omdat drie mensen er overuren moeten doen”, legt Aki Rundgren uit.

“De saunacabine kan alleen na sluitingstijd van de piste worden gebruikt. En om de kabellift niet uit evenwicht te brengen, blijven alle andere gondola’s mee draaien. Dus niet alleen de sauna, ook de lift­ stations moeten worden bemand.”

Ondanks de fikse kostprijs is zweten in de lift uitge­ groeid tot een echte hype. Iedereen blijkt dol op het formidabele uitzicht en de weidse stilte. En nee, er is nog nooit iets fout gegaan. “Maar we zijn op al­ les voorbereid”, klinkt het. “Er is een rescue kit aan boord met badjassen en slippers. Dan kom je toch fatsoenlijk voor de dag als de reddingsdiensten moeten uitrukken.”

Wereldkampioen Sommige Finnen zijn zo gek van de sauna dat ze er hun leven voor op het spel zetten. Onder het motto ‘If you can’t stand the heat, stay out of the sauna!’ worden sinds 1999 de jaarlijkse Wereld Sauna Kampioenschappen gehouden in Heinola (bij

Helsinki). Meer dan honderd deelnemers uit ver­ schillende landen gaan er een zweethok in dat 110 graden heet is. Om de dertig seconden wordt een halve liter water op de stoof gegoten, waardoor de temperatuur voortdurend de hoogte in schiet.

Wie de verzengende hitte het langste trotseert, wordt wereldkampioen. Helaas kende de wedstrijd vorig jaar een fatale afloop. Zes minuten in de finale moest de competitie worden stilgelegd, toen een van de twee finalisten, de Russische Vladimir Ladyzhenskiy, het bewustzijn verloor.

De man overleed op weg naar het ziekenhuis.

Zijn Finse tegenstander en titelverdediger Timo Kaukonen werd afgevoerd met derdegraads brand­ wonden. De organisatoren beslisten daarop de kampioenschappen voorgoed te staken.

Veel leuker en stukken minder gevaarlijk is het Mobiele Sauna Festival in Teuva, aan de Finse westkust. Begin augustus gaan daar jaarlijks meer dan 6 000 Finnen uit de bol in caravans, busjes, hooiwagens, auto’s, tuinhuisjes, telefooncellen, … die tot rijdende stoomcabines zijn omgebouwd.

Het evenement is helemaal gratis, je hoeft al­ leen een handdoek mee te brengen. En voor deze ene keer wordt uw badpak wel geapprecieerd … ­­ (www.sauna-ajot.com)

[ CAPITAL 14 ]

57

Stomende scenes Geen film die een betere kijk biedt op de Finse saunacultuur dan ‘Steam of Life’. Deze documentaire van Joonas Berghäll en Mika Hotakainen laat op ontroerende wijze zien hoe de robuuste, zwijgzame Fin een open boek wordt zodra hij de saunadeur achter zich dicht trekt.

Zweten de Zweden?

En u dacht dat de sauna een Zweedse uitvinding was? Een misverstand dat de Zweden graag in stand houden. Ze hebben het idee wel degelijk uit Finland gehaald, maar dat rekenden ze tot de Finse onafhankelijkheid in 1809 tot hun eigen grondgebied.

MOBIEL

M e r c e d e s SLS AM G

gevleugelde naam

Emil Jellinek’s befaamde villa staat er niet meer,

aan de Promenade des Anglais in Nice.

Maar het merk dat hij daar boven

de doopvont hield, kleurt nog steeds alle

straten ter wereld. Met dank aan dochter Mércèdes,

een meisje dat nooit een moer om auto’s gaf. tekst Bart Lenaerts foto’s Lies De Mol

Meer dan 110 jaar geleden stond Emil Jellinek in La Turbie te blinken, een middeleeuws dorpje dat fier uitkijkt over de Côte d’Azur en Monaco. Toen al besefte de nuffige zakenman met Hongaarse wortels en een carrière van twaalf stielen en dertien

ongelukken dat hij eindelijk de kip met de gouden eieren vast had. Auto’s, die gingen zijn fortuin maken. Eindelijk. Niet die rijdende hoestbuien op wielen die de Fransen in zowat iedere schuur in elkaar timmerden. Neen, Jellinek wilde iedere

[ CAPITAL 14 ]

58

dik gevulde portefeuille in Europa inpalmen met Daimlers. Die fraaie automobielen hadden genoeg kracht om alle anderen stof te laten vreten, terwijl de inherente Duitse kwaliteit ook nog eens was verpakt in een stijlvolle jas.

[ CAPITAL 14 ]

59

MOBIEL

“Wanneer de SLS zijn

flamboyante vleugeldeuren opengooit met het zelfvertrouwen van een topmodel troepen op het marktpleintje meteen een pak mensen samen.”

In eerste instantie richtte hij zijn pijlen op baron de Rothschild, een onbeschoft rijke zakenman die als eerste in de streek voor de charmes van de au­ tomobiel was gevallen. Terwijl keuterboertjes nog afkeurend of zelfs ronduit agressief stonden ten opzichte van automobielen, trok de baron er iedere zondagochtend op uit voor een verkwikkelijke rit vanuit Nice langs de Col de la Turbie die grillig met de kustlijn mee kronkelt. Sluw als een vos stond Jellinek hem ’s ochtends op te wachten aan de voet van de berg om de baron halfweg de klim botweg voorbij te razen met zijn Daimler. Daarna moest hij enkel wachten op het dorpspleintje in La Turbie.

Natuurlijk wilde de baron meteen alles weten over die bloedsnelle bolide. Natuurlijk verkocht Jellinek hem meteen. Sinds hij een wurgcontract met die sullige techneuten uit Stuttgart had bedongen, had hij en niemand anders het alleenrecht om Daimlers buiten Duitsland te verkopen. En precies dat was zijn plan. Tegen een tempo waarvan de Duitse oren gingen suizen. Met de opbrengst van zijn eerste verkoop bestelde hij meteen een nieuwe Daimler.

Meer van hetzelfde, maar krachtiger en sneller.

Omdat hij exact aanvoelde wat zijn potentiële klan­

ten wilden, stuurde hij meteen zijn specificaties door naar Daimler. Natuurlijk kocht de baron die nieuwe weer meteen. Zo zit de menselijke natuur nu eenmaal in elkaar, had Jellinek jaren eerder al geleerd op straat.

Zien is kopen Een volle eeuw later lukt die primitieve verkoop­ struc nog steeds, zo blijkt als je de majestueuze Mercedes SLS AMG over diezelfde Col de la Turbie dirigeert. Met een woest blaffende V8 en 571 pk onder de kap toont de dikke Benz slechts zijn welgevormde achterste aan iedere andere weg­ gebruiker. Poeierhard gaat de brulboei naar boven, wild schakelend doorheen zijn versnel­ lingen, onbeschaamd rollend met zijn spierballen, terwijl zijn barokke bariton tegen de bergwanden weerkaatst. Wat een spektakel, wat een feest. Als je hem daarna, nahijgend van de bloedstollende rit, in La Turbie parkeert, trekt hij nog steeds meer aandacht dan een stroopwafel vliegen. Wanneer de SLS zijn flamboyante vleugeldeuren opengooit met het zelfvertrouwen van een topmodel troe­ pen op het marktpleintje meteen een pak mensen

MOBIEL

Emil Jellinek met zijn dochter Mercedes.

samen. Iedereen wil weten hoe hard hij gaat, hoe­ veel hij kost. Maar waar het echt om draait, zijn de Bentley’s en Porsches die hij eerder ter plekke liet.

Heel even slechts houden ze halt bij de Mercedes, met de discretie van een geheim agent. Vragen stellen ze niet. Ze kijken alleen maar. Al verraadt de fonkeling in hun ogen dat ze later die dag ge­ heid bij de Mercedes-dealer hun poot onder een bestelbon kalken. Want zien is kopen. Dat wist Jellinek een hele eeuw geleden al en dat ervaart Mercedes nu terug aan den lijve. Met slechts één verschil. Destijds moest Jellinek alles uitleggen over Daimler en zijn inherente kwaliteit. Vandaag weet iedereen dat. Want Mercedes, dat is zowat het sterkste merk ter wereld. Met dank aan de bril­ jante naam die Jellinek enkele jaren later op alle Daimlers zou plakken.

You win some, you lose some

bedrijf. Niks kon zijn blinde ambitie stoppen, zelfs geen occasionele racer die in zijn zoektocht naar eeuwige roem zijn leven verspeelde.

De uiterst veeleisende Jellinek stuurde regelma­ tig zijn eigen technische plannen door omdat de Duitsers te sloom en te dom waren en roomde alles af met oneindige scheldtirades. Totdat Daimler’s testrijder Wilhelm Bauer, de kop zot gemaakt door Jellinek’s zegehonger, zich doodreed tijdens de klimkoers naar La Turbie. Toen was voor de Duitsers de maat vol. Hun racewagens hadden één weduwe

te veel gemaakt: zij wilden zich niet langer met die waaghalzerij inlaten. Natuurlijk zag Jellinek dat allemaal anders. Je kan nu eenmaal geen omelet bakken zonder eieren te breken. Doodjammer voor mevrouw Bauer en haar bloedjes van kinderen, maar iedere raceoverwinning bracht vette kranten­ koppen én nog vettere bestelbons op. Dus bestelde hij een nieuwe reeks koersauto’s: nog krachtiger, nog sneller. Hij vond het prima als de Duitsers hun naam niet meer aan zijn avonturen wilden verbin­ den. Hij had sowieso al lang een veel betere in gedachten. Mercedes, net zoals zijn dochter. Niet

“Doodjammer voor mevrouw Bauer en haar bloedjes van kinderen, maar iedere raceoverwinning bracht vette krantenkoppen én nog vettere bestelbons op.”

Win on Sunday, sell on Monday was nog zo’n boe­ renwijsheid die Jellinek gretig omarmde. Dus ging hij racen met zijn Daimlers. Vooral de Nice Speed Week was zijn pakkie an, met de mijl met staande start, de levensgevaarlijke klim van de Col de la Turbie en vooral de langeafstandsrace over de ruggengraatkrommende Route Napoléon van Nice naar Castellane. Jellinek zette meteen een raceteam op stapel met bevlogen durfals die de Daimlers tegen razend tempo naar dominante overwinningen hoepelden. Iedereen vond het fan­ tastisch. Behalve de Duitse, door kwaliteit en detail geobsedeerde Daimler-techneuten die het opzwe­ pende ritme amper konden volgen. Natuurlijk was het prettig dat Jellinek auto’s leek uit te delen als zoete broodjes. Maar tegelijk stak het dat ze lang­ zaam maar zeker de grip verloren op hun eigen

[ CAPITAL 14 ]

61

m o bi e l

om haar te eren, want het suffe kind zat haar hele leven te verdoen achter haar piano. Maar het klonk hemels. Haar naam, dan toch. En internationaal.

Zo werd één van de mooiste namen uit de auto­ geschiedenis geboren. Eentje dat zich meteen een onverwoestbare reputatie bij elkaar raapte met honderden raceoverwinningen.

Het is bijna te cynisch dat hetzelfde Mercedes in 1955 serieus de tanden stuk beet op de racerij. Net terug recht gekrabbeld na de oorlog, domineerden de Mercedes Silberpfeile het seizoen 1955 helemaal plat, totdat Pierre Levegh’s 300 SLR op Le Mans in het publiek knalde. Hij sleurde meer dan 80 toe­ schouwers mee in de dood. De race werd gewoon uitgereden – zo ging dat toen – maar Mercedes bleef met zo’n trauma achter dat het ruim 30 jaar aan iedere vorm van competitie verzaakte.

Ster op de taart Jellinek was toen al lang uit beeld verdwenen.

Reeds in 1907 hield de felbevochten relatie met Daimler op te bestaan. Beide partijen hadden sim­ pelweg genoeg van elkaar. Bovendien was Jellinek

uitgekeken op auto’s. Nu de concurrentie steeds feller werd, moesten constructeurs al te vaak de broek afdoen met dikke kortingen. Hij wilde iets met meer standing, iets waar meer geld en leukere marges te rapen vielen.

Met zijn dochter, het meisje dat haar naam gaf aan één van de sterkste automerken, is het nooit goed gekomen. Ze stierf in armoede toen ze amper 39 was. Ze ligt niet eens in het familiegraf dat boven Nice uittorent en fier de Mercedes-naam draagt.

Mits wat politiek gekonkelfoes had Jellinek zichzelf namelijk die mooie achternaam laten toewijzen.

Waarmee hij ’s werelds eerste en wellicht enige man is die naar zijn dochter is genoemd, in plaats van an­ dersom. Hoewel Emil Jellinek weinig goeds heeft ge­ daan voor zijn naasten of voor de mensheid, drukte hij toch zijn stempel op de autogeschiedenis. Toen de hele sector slechts werd bevolkt door techneuten met zwartgerande vingernagels, introduceerde hij namelijk de basisregels der marketing.

Daimler was dolblij eindelijk van die vreselijke man verlost te zijn, maar het lukte nooit om zijn invloed

af te schudden of de Mercedes-naam te lozen.

Nochtans hebben ze het wel geprobeerd om het statige Daimler terug af te stoffen. Zelfs vandaag heet de holding achter Mercedes trouwens nog steeds Daimler. Maar de auto’s rollen allemaal uit de fabriek met Mercedes op de plecht. Tien jaar slimme marketing en een heel pak raceoverwinnin­ gen waren blijkbaar voldoende om die gevleugelde naam in de eeuwigheid te beitelen. Vooral toen een pientere Duitser er enkele jaren later ook nog eens een driepuntige ster bovenop plantte.

Jellinek zelf koos daarna voor een heel andere loopbaan. Aangezien hij praatte als Brugman en twee stenen met elkaar kon doen vechten, gooide hij zich met veel succes op een diplomatieke car­ rière. Auto’s had hij helemaal afgezworen, behalve dan voor eigen gebruik. Mercedessen natuurlijk.

Niet uit sentimentele overwegingen echter, of uit loyaliteit voor die boerenkinkels die hij zo vaak had uitgekafferd. Wel omdat hij in zijn hele leven altijd maar één ding wilde: the best or nothing.

Brave new world Niks is er nog over van Jellinek’s erfenis, uitgezon­ derd dan een welklinkende naam. De villa Mercedes in Nice sneuvelde onder druk van projectontwikke­ laars en de onbekommerde tijd van ‘mijn auto: mijn vrijheid mijn blijheid’ is ook al lang voorbij. Net zoals Jellinek het ooit voorspelde, zijn auto’s namelijk zo massaal aanwezig dat het amper nog leuk is.

Natuurlijk veranderde Mercedes met de wereld mee, zodat het nu ook compacte en zelfs stadsau­ tootjes aanbiedt. Maar Mercedes is wel ’s werelds enige fabrikant die zowat ieder segment bestrijkt en daar nog mee weg komt ook. Dat lukt alleen een ijzersterk merk.

Het is iets te kort door de bocht om de SLS op één lijn te parkeren met het heetste van Ferrari of Lamborghini. Maar moest de Nice Speed Week nog bestaan, dan zou de Mercedes in zijn uppie de overwinningen aan elkaar rijgen met een domi­ nantie waar Sebastian Vettel slechts bedremmeld naar kan kijken. Van stoplichtsprintjes over de Promenade des Anglais, tot de nijdige bochten van de Col de la Turbie: overal is de Benz in zijn sas. Al is hij iets te fors uit de kluiten gewassen om smalle passages met het mes tussen de tanden aan te val­ len, terwijl zijn kloeke gewicht ietwat op het ge­ moed drukt in korte haarspelden.

[ CAPITAL 14 ]

62

mobiel

“De SLS is zoveel van alles, dat je meteen zou geloven dat Emil Jellinek hem bij elkaar heeft gedroomd vanuit zijn graf en het ontwerp en de technische specificaties rechtstreeks aan Stuttgart dicteerde.”

Maar hij komt pas echt tot zijn recht op de Route Napoléon met zijn lange doordraaiers. Daar kan de Benz zijn mooie balans breed uitsmeren en krijgt de 6,3 liter V8 voldoende ruimte om tot in de hoog­ ste regionen door te trekken, terwijl zijn blaffende soundtrack staccato evolueert tot een wild hame­ rend lied dat het koud over je rug doet lopen.

What’s in a name?

Toch is de SLS geen rauwe sportwagen zoals de Audi R8, de Ferrari 458 of de Lamborghini Gallardo.

Die roeping past niet bij Mercedes, een merk dat bovenal de droom wil zijn van de gegoede burgerij die zo graag koketteert met de royale ambiance aan de Côte d’Azur. De SLS is een echte GT die perfect is uitgerust om duizenden kilometers comfortabel aan elkaar te rijgen, om zich toch stevig bij het nek­ vel te laten pakken zodra de Alpen in zicht komen.

Beresterk, maar niettemin dagelijks bruikbaar.

Daarmee lijkt de SLS een rijdend compromis, ware het niet dat hij zo heerlijk uitgebalanceerd is.

De SLS is zoveel van alles, dat je meteen zou geloven dat Emil Jellinek hem bij elkaar heeft gedroomd vanuit zijn graf en het ontwerp en

de technische specificaties rechtstreeks aan Stuttgart dicteerde. Behalve dan dat Jellinek deze kanjer nooit SLS zou hebben gedoopt. Dat gekunstelde AMG dat er achteraan bungelt, is helemaal fantasieloos. Die strategische zet is be­ doeld om dit submerk van Mercedes wereldfaam bij elkaar te laten sprokkelen nadat de vrijage met McLaren en het bijhorende F1-aura enkele jaren terug stuk liep. Voor AMG is dat natuurlijk een hele stap vooruit, aangezien dit bedrijfje halfweg de jaren ’80 zijn eerste D-Marken verdiende door Mercedessen te behangen met opzichtige spoi­ lers en smakeloze tuning. Maar eigenlijk had de SLS gewoon 300 SL Gullwing moeten heten, net zoals de befaamde vleugeldeuren die in de jaren ’50 tegelijk races won en kunstenaars als Picasso wist te inspireren. Helaas heeft das Haus die ge­ vleugelde naam ergens in de jaren ’80 en ’90 ge­ offerd op het altaar van de goede smaak met een SL die vooral foute jongens en geslaagde kapsters wist te bekoren. Mercedes en namen, maar ook Mercedes en marketing: het blijft een moeilijke oefening. Gelukkig is de SLS zo spectaculair dat hij zoiets niet nodig heeft om tot grote hoogtes te vliegen.

[ CAPITAL 14 ]

63

b e l g e n m e t e e n plan

n at h a l i e de w e z

En toen was er licht De verlichte geest van lampenontwerpster Nathalie Dewez In de Belgische designwereld is Nathalie Dewez – letterlijk – een groot licht. Fameuze internationale labels brengen de poëtische lampontwerpen van de Brusselse designer van het jaar regelmatig in productie.

“Ik ga de gloeilamp nog missen.”

TEkst Iris De Feijter foto’s Thomas Vanhaute

[ CAPITAL 14 ]

64

b e l g e n m e t e e n plan

Als we aanbellen bij het atelier van Nathalie Dewez verwachten we iets dat op een lampenwinkel lijkt.

Maar niets is minder waar. In de overwegend witte ruimte springen vooral de kartonnen dozen, het breedbeeld Apple-scherm en de stapels papier in het oog. De weinige lampen staan op de grond of weggemoffeld in een hoekje en branden niet. Het atelier wordt verlicht door een rij tl-buizen die ver­ scholen zitten in het plafond. “Er liggen hier links en rechts wel wat ontwerpen van mezelf, maar die bewaar ik voor tentoonstellingen en beurzen. Thuis staan er hoogstens een stuk of twee prototypes.

Als ik een lamp wil, moet ik die, net als iedereen, gaan kopen in de winkel. Bovendien is het ook niet mijn ambitie om in een lampenwinkel te wonen,” grapt de dertiger die sinds haar afstuderen aan La Cambre in 2001 vooral lamparmaturen ontwerpt en in 2011 designer van het jaar werd.

Waarom koos u voor La Cambre?

Dat ik iets creatiefs zou doen, stond als een paal boven water. Maar dat ik me aan La Cambre in­ schreef, kwam door mijn moeder: zij volgde daar zeefdruklessen. Bovendien heeft La Cambre een goede reputatie en een prachtige ligging. Ik koos voor interieurarchitectuur, alhoewel mijn vader pleitte voor architectuur. Dat was tenminste een echt beroep, vond hij. Ik hou van architectuur, maar zelf gebouwen tekenen trekt me absoluut niet aan. Wat mij interesseert zijn binnenruimtes.

En dan vooral de rol van licht. Met lampen kun je een ruimte volledig herstructureren of van sfeer la­ ten veranderen. Licht is eigenlijk een heel krachtig instrument. Dat maakt lichtarmaturen ontwerpen ook zo interessant. Je hebt altijd het object zelf én de lichtbundel. De relatie tussen die twee en de ruimte: dát vind ik ontzettend boeiend.”

lampen me boeien. En nu vragen mensen me stee­ vast om een lamp te maken. Toch sluit ik niet uit dat ik in de toekomst andere meubels of objecten ga tekenen. Een van de belangrijkste lessen die ik kreeg op La Cambre was dat ik altijd moest blijven bijleren. Dat probeer ik ook echt te doen. Daarom spreek ik bijvoorbeeld af met de mensen van Osram om me bij te scholen in led- en oled-verlichting. Uit die technische nieuwigheden rollen soms nieuwe ideeën.”

De oude vertrouwde gloeilamp zit al een tijdje in de verdomhoek, maar vanaf september mag hij zelfs niet meer verkocht worden. Energiezuinige – lees: milieuvriendelijke – spaarlampen en leds zijn de toekomst. Hoe beïnvloedt die evolutie uw werk?

“Het zijn spannende tijden in de lichtwereld. De ontwikkelingen gaan zó snel dat ik het amper bij kan houden. Wat vandaag nieuw is, is over een half jaar alweer achterhaald. Volgens mij is led de toekomst. Spaarlampen zijn een overgangsproduct en zullen volledig verdwijnen. Logisch, het is geen

goed product. Ze geven lelijk licht, zijn duur om te produceren en zijn lang niet zo milieuvriendelijk als de overheid ons wil laten geloven. Eigenlijk moe­ ten spaarlampen bij het chemisch afval, omdat er kwikdamp in zit. Maar bijna iedereen gooit ze in de vuilbak waardoor ze niet gerecycleerd kunnen wor­ den. Op de vuilnisbelt bestaat de kans dat het kwik eruit lekt: erg schadelijk voor het milieu.”

Waarom breekt led dan niet definitief door?

“Al onze lampen hebben een fitting met een schroefdraad, maar de ledlampen die daarin passen zijn (nu nog) heel duur: al snel 50 euro per stuk. Dat koopt natuurlijk niemand. Al die nieuwe lichtontwikke­ lingen zijn natuurlijk heel goed, maar ook lastig.

Als ik een lamp ontwerp, doe ik dat voor een spe­ cifieke lichtbron. Je moet immers rekening houden met de plaats van de fitting et cetera. Maar fabri­ kanten kunnen soms niet garanderen dat ze een bepaalde lamp over een half jaar nog kunnen leve­ ren. Niet zo praktisch natuurlijk. Ik zal blij zijn als de ontwikkeling zich stabiliseert.”

“Op een bepaald moment moet ik echt afstand nemen van m’n ontwerp en accepteren dat het niet precies zo is geworden zoals ik had verwacht.”

Ontsproot uw liefde voor verlichting op La Cambre?

“Het eerste jaar op La Cambre was fantastisch.

Alles was nog nieuw en fris. En ik ontdekte voor het eerst de Duitse lampontwerper Ingo Maurer. Een fantastisch inspirerende man. Niet alleen omwille van zijn poëtische ontwerpen, maar ook door zijn realisaties op technisch vlak. In de jaren ‘80 was hij op dat gebied echt revolutionair. En hij bouwde op z’n eentje een hele studio uit. Daar heb ik veel bewondering voor. Maar ook het vijfde – en laat­ ste – jaar was fijn. Toen mocht ik doen wat ik wou.

Ik studeerde af met een serie lampen. Dat was de eerste keer dat ik bezig was met verlichting, maar het beviel me erg goed. Na mijn afstuderen bleven

[ CAPITAL 14 ]

65

b e l g e n m e t e e n plan

Met andere woorden: u mist de gloeilamp?

“Absoluut. Dat licht was magnifiek. En zo warm. Ik hoop echt dat we zulk licht ooit kunnen evenaren met led. Al is dat misschien valse hoop. Eigenlijk vind ik dat de keuze voor gloei- of spaarlamp niet door de overheid, maar door de consument ge­ maakt zou moeten worden. Wie liever 60watt ver­ bruikt dan 12watt, betaalt zelf de energierekening.

Bovendien zijn gloeilampen goedkoop om te produ­ ceren en, eens ze in de vuilbak belanden, minder vervuilend dan spaarlampen.”

Uw eerste stappen in de designwereld zette u samen met 5 andere ontwerpers met wie u het inmiddels fameuze A1-atelier deelde. Wat was het doel van dat collectief?

“We waren geen collectief. Iedereen werkte zelfstandig. Het begon in 2003 toen meubel­ ontwerpster Marina Bautier het pand op de Andennenstraat 1 vond. Maar die voormalige bak­ kerij was te groot en te duur voor haar alleen. Dus zocht ze mensen om het mee te delen. Dat werden Diane Steverlynck, Elric Petit, Benoît Deneufbourg,

Sylvain Willenz en ikzelf. In het begin kenden we elkaar vaag, maar al snel werden we een hechte club. Zeker als beginnend ontwerper is het erg fijn om niet alleen in je atelier te zitten, maar je te om­ ringen met andere starters. Als iedereen het lastig heeft, geeft dat steun. Maar nog veel belangrijker: we konden onze projecten met elkaar bespreken en opbouwende kritiek geven. Na drie jaar werd het atelier te klein en verkasten we naar een grotere studio in Anderlecht. Toen dat werd verkocht, was het voor iedereen tijd om zijn eigen weg te gaan.

Maar we zien elkaar nog regelmatig.”

Waarom ging het begin zo moeizaam?

“Ik ben designer omdat ik graag nieuwe dingen maak. Ik heb dat echt nodig. Maar prototypes maken, kost geld. Zeker omdat je vaak meerdere proefversies moet maken vooraleer het ‘goed zit’.

Alleen heb je in het begin nog geen opdrachten, dus geen inkomsten. Dan is ontwerper een job die enkel geld kost. Cru gezegd betaal je om te werken.

En het duurt heel lang voordat je al die tijd, energie en geld die je investeerde terug krijgt. Maar stop­ pen heb ik nooit overwogen. Om wat extra geld te verdienen, gaf ik les op La Cambre. Dat doe ik nog steeds. Met veel plezier. Ik geef lessen over verlich­ ting bij de afdeling interieurarchitectuur. Elk jaar zitten er wel een paar talenten tussen. Fantastisch om die evolutie van dichtbij mee te maken.”

“Cru gezegd betaal je om te werken. En het duurt heel lang voordat je al die tijd, energie en geld die je investeerde terug krijgt.”

[ CAPITAL 14 ]

66

Moet een lampenontwerpster ook zelf handig zijn met de soldeerbout en de lasbril?

“Mijn job is ontwerper, geen metaalbewerker. Voor de prototypes werk ik samen met verschillende vaklui uit Brussel en omgeving. Zij maken precies wat ik vraag en helpen technische vraagstukken op te lossen. Maar ik heb natuurlijk wel de nodige materiaalkennis. Vorig jaar werkte ik nog met een bonte equipe vaklui aan een lamp voor Mudam: het museum voor hedendaagse kunst in Luxemburg.

Zij vroegen me om voor hun vijfde verjaardag een lichtobject te ontwerpen voor hun hal: een giganti­ sche ruimte. Het moest dus een groot object wor­ den, maar het mocht niet te zwaar zijn. Anders zou het glazen dak het begeven. Bovendien moest de lamp moduleerbaar zijn. Als de hal leeg was, wil­ den ze hem helemaal tot op de grond laten zakken.

Stond er een kunstwerk, dan moest mijn ontwerp tot in de nok getakeld worden. Een uitdagende op­ dracht dus. Om de lamp te maken, werkte ik samen met de Franse firma Airstar die is gespecialiseerd in lichtballonnen. De semitransparante stof haalde ik

b e l g e n m e t e e n plan

“Waarom noemen we een

Apple-muis design en de balpen die ernaast ligt niet?

Dat klopt niet.”

bij textielgigant Liebaert in Deinze en het takelsys­ teem bij een bedrijf dat theaterdecors maakt. Een spannend project, want voor alle drie de bedrijven was het de eerste keer dat ze zoiets maakten. Maar ik ben er heel tevreden over.”

Uw designs worden opgepikt door internationale topmerken zoals Ligne Roset en Established & Sons. Hoe verloopt zo’n samenwerking precies?

“Meestal maak ik een ontwerp dat ik vervolgens aan hen presenteer in de hoop dat ze geïnteresseerd zijn.

De grote moeilijkheid is om het juiste ontwerp voor te stellen aan het juiste merk op het juiste moment.

Anders kan een goed ontwerp alsnog afgewezen worden. Maar soms komt een merk mijn ontwerpen zelf op het spoor. Zo maakte ik in 2008 een staande en hangende lamp op maat voor het café-restaurant Wet89 in de Brusselse Wetstraat. Een tijdje later nam het Belgische bedrijf Feld die twee lampen in productie. Met Ligne Roset – voor wie ik inmiddels al een viertal modellen maakte – werk ik soms ook op aanvraag. Ze sturen me dan een bepaald type lampenpeertje op en vragen me om daar iets mee te doen. Hetzelfde met een Scandinavische firma die me twee jaar geleden vroeg een lamp voor ze te tekenen. Aanvankelijk gaven ze me carte blanche.

Maar telkens als ik in mijn ideeën kwam voorstel­ len, bleek het toch niet exact wat ze zochten. Het is niet evident om precies aan zo’n ontwerpaanvraag te voldoen. Dat kost erg veel tijd.”

Hoeveel invloed hebben die merken op uw ontwerp?

“Ik stap naar de producenten met een stapel teke­ ningen en een prototype. Ik probeer mijn lampen zó te ontwerpen dat ze eenvoudig en goedkoop gemaakt kunnen worden. Maar toch passen pro­ ducenten het prototype altijd nog aan. Vaak vind ik het object daardoor minder goed, maar daar heb ik als ontwerper geen inspraak meer in. Op een bepaald moment moet ik echt afstand nemen van m’n ontwerp en accepteren dat het niet precies zo is geworden zoals ik had verwacht. Maar dat blijft frustrerend. Ook de prijsstelling. De bureaulamp

Balance bijvoorbeeld is gewoon een geplooide alu­ minium buis. Ik dacht: dat is niet duur om te maken, dus ook niet duur voor de consument. Maar toen ik de winkelprijs van producent Established & Sons zag, viel mijn mond open. Ik wou een betaalbare bureaulamp maken en nu is het tegenovergestelde gebeurd. Dat is heel triest, maar ook daar heb je als designer vreemd genoeg niets over te zeggen.”

Waarom zijn designmeubelen eigenlijk zoveel duurder dan ‘gewone’ tafels en stoelen?

“Jammer genoeg associëren de meeste mensen

[ CAPITAL 14 ]

67

design nog steeds met dure spullen. Vroeger was ‘design’ gewoon een discipline: het ontwerpen van gebruiksproducten. Maar sinds een aantal jaar wordt het gebruikt als adjectief voor objecten in een bepaalde stijl. En dat impliceert ook meteen een meerwaarde. Maar waarom noemen we een Applemuis design en de balpen die ernaast ligt niet? Dat klopt niet. Alles is ooit door iemand ontworpen. Ik vind die hoge prijzen echt een groot probleem voor de ‘designwereld’. Ik wil objecten maken voor het grote publiek, niet voor de rijke elite.” (www.n-d.be)

EVERGEM Finlandstraat 19 | 9940 Evergem 09 226 25 01 | info@depuydthaarden.be KNOKKE NatiĂŤnlaan 215 | 8300 Knokke 050 34 24 44 | info@depuydthaarden.be www.depuydthaarden.be

VR I JE T I JD

e x perts selecteren

de betere des dingen levens reizen

g a s t r o n o mi e

c u lt u u r

De Belg lijkt op veel te besparen, maar allerminst op ontspanning.

Vandaar vroeg Capital drie experts van het goede leven naar hun ultieme lentetips.

Ontdek welke wonderen er klaar liggen om door u ontdekt te worden.

Tenslotte is een goed gevoel – en laat het over reizen, gastronomie of cultuur gaan – ook geld waard!

[ CAPITAL 14 ]

69

reizen

TIPS VAN d e b b i e pa p p y n, r e i s j o u r n a l i s t e

 www.hl-cruises.com

A l ask a & Groenl a nd

Door de Noordwest Passage gaat. Het hoge noorden van Alaska, Groenland, de beruchte Noordwest Passage en veel onbekende eilanden staan dan op het programma.

Andere hoogtepunten tijdens deze trip zijn de ontmoetingen met poolberen, walvissen en de Inuitcultuur in deze extreme uithoek van de wereld. Dankzij de flexibele zodiacbootjes gaat u snel en vlot aan land om zo de meest fasci­ nerende locaties te ontdekken.

Jaar na jaar uitgeroepen tot beste luxe-expeditieschip in de wereld, onderging de MS Hanseatic van Hapag-Lloyd dit jaar een grondige make-over. Verfijnde en gerestylede kamers, de vernieuwde Bistro Lemaire, … Ook het wellnessdek met zwembad en sauna kreeg een frissere look met een nieuwe stoomsauna.

Bovendien hebt u nu ook wereldwijde gsm-ontvangst in alle kamers dankzij OnAir, en overal Wi-Fi met gratis e-mailadres, zodat u vanuit uw eigen cabine via de flatscreen-tv e-mails kunt versturen en ontvangen.

‘On the Trails of Great Discoverers’ van 13 aug. 2012 tot 9 sep. 2012 vanaf 18 065 euro, vluchten vanaf Frankfurt heen en terug, plus chartervlucht vanuit Vancouver naar Alaska, hotelovernachtingen en alle transfers inbegrepen.

Een van de mooiste routes van de MS Hanseatic in 2012 is de ‘Trails of Great Discoverers’ die in 27 dagen van Nome in Alaska naar Reykjavik in IJsland

[ CAPITAL 14 ]

70

v r i j e ti j d

New York Cit y

 www.ba.com

z w eden

Op husky expeditie Xplore the North is een Belgische touroperator die gespecialiseerd is in avontuurlijk reizen en expedities naar het Hoge Noorden van Zweden. Wat dacht u van een zesdaags husky-avontuur in Zweeds Lapland, ver boven de Poolcirkel? In deze huskyraid reist u 300 kilo­ meter over de taiga, met eigen hondenspan en zes trouwe husky’s.

Na ontvangst en briefing in de comfortabele Pinetree Lodge, gaat het via de bevroren Torne river – een van de grote visrivieren van Lap­ land – richting Törnetrask, het vierde grootste meer van Zweden. In deze witte wildernis steekt u desolate hoogvlakten over en passeert u indrukwekkende bergen aan de Zweeds-Noorse grens. Slapen gebeurt in wilderniscabines van de Sami, met ’s avonds een verdiende hout­ saunasessie. Het schouwspel van het noorderlicht krijgt u er gratis bij. Zaakvoerder Brent D’Hooge creëerde Xplore the North vanuit zijn grote passie voor Lapland. Hij begeleidt ook elk jaar ook enkele ‘Into the Wild’-expedities met ski’s en pulka’s, in Lapland en op Spitsbergen.

Glamour op grote hoogte De nieuwe First class van British Airways kreeg onlangs een update van maar liefst 114 miljoen euro. Ruimte en privacy zijn geen lege begrippen in de nieuwe eerste klasse, met slechts 14 premium suites van 78cm door­ snee, of zo’n 30cm breder dan voorheen. Bovendien krijgt u ook elegante sfeerverlichting, een eigen kleerkast en een twee keer zo breed in-flight entertainmentscherm van 38cm, waarop u ook naar eigen content kunt kijken, via usb. Om aan de zeer hoge standaard te voldoen, doorloopt het cabinepersoneel in First een speciale premiumtraining voor een persoon­ lijke service.

Vertrek voor deze huskytocht elke donderdag van 8 maart 2012 tot 12 april 2012. Prijs: vanaf 1 790 euro, alles inbegrepen, behalve de vlucht naar Zweeds Lapland en de reisverzekering.

Zelfs nog voor het boarden, begint de ‘First ervaring’ in de speciale checkin area en langs de Fast Track veiligheidscontrole. First-passagiers mogen bovendien drie stukken bagage van elk 32 kilo meenemen. Een aangename extra zijn natuurlijk de wereldwijde British Airways lounges met de exclu­ sieve Galleries Concorde Room en First Lounge op Heathrow. Een fijne maaltijd en een Elemis spabehandeling geven reizen weer dat extra stukje glamour. First vanuit Brussel op NYC vanaf 5 290 euro, inclusief alle taxen.

 www.x-adventure.be/xplorethenorth

 www.corinthia.com

Londen

Luxueus kuren In afwachting van de Olympische Spelen in juli 2012 opent in Londen het ene luxehotel na het andere. Een van die vijfsterren­ toppers is het elegante Corinthia hotel aan Whitehall Place in de voormalige, statige gebouwen van het ministerie van Lands­ verdediging. Net geen 300 kamers, waarvan 43 suites, en met hun minimum van 45 vierkante meter, de ruimste hotelkamers in Londen. De locatie is perfect: langs de ene kant de rivier de Thames en langs de andere kant Trafalgar Square met alle hoogte­ punten van Londen. In het Corinthia hotel opende een half jaar geleden ook het grootste kuuroord in een hotel: vier verdiepingen Espa Life gedecoreerd in zwoel, zwart marmer en met als hoogtepunt een glazen Klafs sauna in de vorm van een amfitheater.

Het restaurant The Northall focust op Brits geïnspireerde fine dining, terwijl restaurant en oesterbar Massimo eerder de mediterrane toer opgaan. Cocktails met de jetset van Londen drinkt u dan weer in Bassoon, de intieme bar van het hotel.

Vanaf ongeveer 399 pond voor een nacht met het Relax & Rejuvenate package.

[ CAPITAL 14 ]

71

gastronomie

TIPS VAN PETER GOOSSENS , HOF VAN CLEVE

 www.geranium.dk

Ger a nium Kopenh agen

Bio in de stad Wie Kopenhagen zegt, denkt aan Noma, het beste restaurant ter wereld. Maar Kopenhagen heeft nog meer interessante adressen. Geranium bijvoor­ beeld, net zoals Noma een exponent van de Nordic Cuisine. Het is een volledig biologisch restaurant, midden in het centrum van de stad. Of zoals ze het zelf zeggen: op ontdekking in het spanningsveld tussen het stedelijke en het natuurlijke. Geranium serveert een heldere, lichte en dynamische keuken.

Missie van chef Rasmus Kofoed: maaltijden serveren die alle zintuigen strelen – herstellen, uitdagen en verrijken. Kofoed won de gouden medaille op de Bocuse d’Or 2011, het wereldkampioenschap voor chef-koks. Hij was dan ook een beetje teleurgesteld toen de eerste Michelinster dit jaar uitbleef.

 www.joel-robuchon.net

Atelier JoEl Robuchon, Ch a mps-ElysEes, Pa rijs

Aan de toog 26 Michelinsterren. Dat is het recordaantal sterren dat één chef ooit al in de wacht sleepte.

Het record staat op naam van Joël Robuchon, en hij verzamelde die sterren met restaurants in Hongkong, Las Vegas, Londen, New York, Macau, enzovoort. In Parijs opende hij zeven jaar na zijn eerste ‘Atelier Joël Robuchon’ in Saint Germain des Prés onlangs een tweede Atelier, deze keer op de Champs-Elysées. Gasten kiezen in het Atelier een plekje aan tafel of aan de toog, met zicht op een open keuken. In die keuken zorgt de trouwe ploeg van Robuchon, onder leiding van chef Yosuke Suga, voor culinaire hoogstandjes, met het accent op dagverse seizoensproducten.

[ CAPITAL 14 ]

72

v r i j e ti j d

Ya nnick A llEno, Le Meurice, Pa rijs  www.lemeurice.com/le-meurice-restaurant

A nna Torfs

Wat mensen lekker vinden In 2007 kreeg chef Yannick Alléno op zijn 39ste al zijn derde Michelinster. Deze topchef werkt sinds 2003 in Le Meurice en dat is volgens hem het gedroomde kader om zijn passie waar te maken.

Alléno leidt in Le Meurice een 74-koppig team.

Van ontbijt tot lunch is de kaart rijk, subtiel en gevarieerd. Verfijnd, maar niet buitensporig, trouw aan de ware smaken, en met een tot in de punt­ jes verzorgde presentatie. De keuken is modern, en soms gedurfd. Het principe van deze chef is eenvoudig, maar doeltreffend: “Ik probeer altijd te denken aan wat mensen lekker zullen vinden.”

Licht en kleur

Savoy Hotel in Londen

 www.fairmont.com/savoy

Een perfecte keuken is een totaalbeleve­ nis, die ook het oog verwent. In dat kader past de tafeldecoratie van glaskunstena­ res Anna Torfs. Glas vangt licht, reflec­ teert licht en absorbeert licht. Dat is het centrale thema van haar werk. Kleur en transparantie bespelen de emotie en zetten de toon. Als een chirurg ‘snijdt’ Anna Torfs door haar objecten, waarbij ze laag na laag laat zien hoe het object opgebouwd is. Al haar glaskunst is handgemaakt , volgens aloude glastech­ nieken. Elk uniek stuk straalt de warmte uit waarmee het gemaakt is. De eerste collectie verscheen in 2002, en onder­ tussen heeft ze twee lijnen, de Basics en de Editions.

Een stijlicoon herrijst Na een restauratie die zowat 100 miljoen Brits pond kostte, is het Savoy Hotel weer hét stijlicoon van Londen. Ook de keuken van dit Britse hoogtepunt van tijdloze glamour en elegantie is een bezoekje meer dan waard. De bekende restaurants en bars die The Savoy zijn naam en faam bezorgden, hebben een nieuw leven gekregen. The Thames Foyer, het kloppend hart van het hotel, is een lichte en intieme plek voor een informeel diner of een traditionele afternoon tea. Het River Restaurant serveert een moderne Franse keuken, in een art-deco-omgeving, met zicht op de Thames. The Savoy Grill, vroeger nog een favoriet van Winston Churchill, serveert onder leiding van chef Gordon Ramsay klassieke grillgerechten. The American Bar, de klassieker in het Savoy, blijft Amerikaanse cocktails schenken. In de nieuwe Beaufort Bar krijgt u een van de meest uitgebreide keuzes in champagne-per-glas.

[ CAPITAL 14 ]

73

 www.annatorfs.com

cultuur

TIPS VAN M a r c H o lt h o f, c u lt u u r j o u r n a l i s t

 vlaamseopera.be

v l a a mse oper a

Geruchten in de opera Geruchten leiden een eigen leven in de wereldcreatie van de opera Rumor van de Duitse componist Christian Jost (1963) die de Vlaamse Opera presenteert. Roddels doen de ronde als het lijk van een jonge vrouw wordt gevonden. De geruchtenstroom gaat van kwaad naar erger, tot de verhalen op angstaanjagende manier een eigen leven gaan leiden. Het libretto is gebaseerd op werk van Guillermo Arriaga, de scenarist van bekende films zoals Babel, 21 Grams en Amores Perros. Van 23 maart in Antwerpen, vanaf 12 april in Gent. De opera wordt ook uitgezonden op Klara op 31 maart om 20u.

 www.centrepompidou.fr

tentoonstelling in centre pompidou

De veelzijdigheid van Henri Matisse Het Centre Pompidou wijdt van 7 maart tot 18 juni een grote overzichtstentoonstelling aan het werk van schilder Henri Matisse.

De belangrijkste periodes uit zijn carrière komen aan bod. Matisse stond ervoor bekend dat hij hetzelfde motief tegelijkertijd op verschillende formele manieren behandelde. De tentoonstelling omvat een zestigtal series van dergelijke werken. Van het pointillisme waarmee de kunstenaar in 1904 experimenteerde tot zijn befaamde ‘papiers coupés’ – uit gekleurd papier gesneden werken – uit de jaren vijftig. Daaronder het befaamde Nu bleu uit 1952. [ CAPITAL 14 ]

74

v r i j e ti j d

Gemeentemuseum Den H a ag

De mobielen van Alexander Calder

m aurice gilli a ms

 www.toneelhuis.be

De man in de mist De man in de mist behoort tot het mooiste werk van de Vlaamse schrijver Maurice Gilliams (1900 - 1982). In een tiental pagina’s vertelt een man over de avond dat hij een elektriciteitscen­ trale moet herstellen, ergens diep in de Kempen. Maar hij raakt de weg kwijt en verdwaalt in een spookachtig bos, in een mistige nacht. Ondertussen ligt zijn moeder op sterven. Regisseur Bart Meuleman kiest voor een kleine, intieme voorstelling begeleid door muziek. Acteur Mark Verstraete kruipt in de huid van de verteller. In de Bourla in Antwerpen van 29 tot 31 maart.

De Amerikaan Alexander Calder kwam in 1928 naar Frankrijk en bezocht er het be­ faamde atelier van Piet Mondriaan. Voor dat bezoek maakte Calder sieraden en grappige draadsculpturen van (dier)figu­ ren, maar ook van bijvoorbeeld de bekende danseres Josephine Baker van wie hij een grote fan was. Na het bezoek werd zijn werk abstract, zowel in zijn schilderijen als in zijn ruimtelijke constructies, die bekend zouden worden als ‘mobiles’. Tot 28 mei loopt er een grote tentoonstelling van Calders werk in het Gemeentemuseum in Den Haag.

 www.bozar.be

een k loek e Wagnerstem

De bronzen stem van Jonas Kaufmann De carrière van de Duitse tenor Jonas Kaufmann is opzienbarend: operahuizen wereldwijd wed­ ijveren met elkaar om deze ster aan het vocale firmament een rol aan te bieden. Hij past won­ derwel in de traditie der groten, zoals Dietrich Fischer-Diskau en Fritz Wunderlich, met wie hij in een adem genoemd wordt. Met zijn kloeke Wagnerstem kan Kaufmann moeiteloos het Duitse orkest- en recitalrepertoire aan, al heeft hij ook een boontje voor het Italiaanse reper­ toire. In de Henry Le Boeufzaal van Bozar zingt hij op 15 april aria’s uit het Italiaanse en Franse repertoire. En natuurlijk ook Wagner, waarbij de rol van Lohengrin hem bijzonder goed ligt.

[ CAPITAL 14 ]

75

 www.gemeentemuseum.nl

o pini e

N iXXXXXXXXXX l s De V r ien dt

‘O tempora, o mores’

‘wat een tijden, wat een zeden’

aanpakken. Maar wat is in strijd met de geest van de belastingwet? Niemand wil veel belastingen betalen. Uiteraard wil iedereen – binnen het wettelijk kader – fiscaal zo voordelig mogelijk handelen.

Wordt de fiscus een echte big brother?

Een die niet alleen uw rekeningen kan inkijken, maar ook verrichtingen die hij in strijd acht met de ‘geest’ van de wet simpelweg kan herkwalificeren en belasten?

In tijden van crisis en besparingen geld zoeken bij de fraudeurs. Dat is een terechte reflex. De zwarte economie zou in België wel enige percenten van het bbp bedragen. Dit betekent oneerlijke concurrentie voor wie volgens het boekje werkt.

En minder belastinginkomsten voor de schatkist.

In die tijdsgeest ontstond ook de opheffing van het fiscale bankgeheim. Voor deze nieuwe maatregel beschikte de fiscus al over een heel juridisch wapenarsenaal in zijn strijd tegen de fiscale fraude.

Van zevenjarige aanslag- en controletermijnen, belastingverhogingen, boetes en intresten tot gevangenisstraf en verbeurd­ verklaring.

Maar blijkbaar volstond dit nog niet. Het regeerakkoord van de regering Di Rupo I bevat het voornemen om de fiscale fraude te bestrijden via nieuwe wetgeving, die het mogelijk maakt een of verscheidene niet belaste daden van belastingplichtigen te herkwalificeren in een of meerdere belaste verrichtingen, zonder dat het bestaan van identieke of soortgelijke juridische gevolgen moet worden bewezen.

Hiermee zou België de doctrine van de ‘vrije keuze voor de minst belaste weg’ definitief uitschakelen. De fiscale administratie zou constructies die in strijd zijn met de ‘geest’ van de belastingwet kunnen

“Zullen ondernemers kunnen rekenen op een consequente en faire fiscale administratie?”

Nils De Vriendt Coordinator Competence Center Expert Income Tax

[ CAPITAL 14 ]

76

Dit zou het broodnodige ondernemersvertrouwen in België niet ten goed komen.

In het klimaat van besparen, bestaat de neiging om succes en winst weinig genuanceerd te bestempelen als ‘niet koosjer’.

Zal de fiscale administratie op dezelfde wijze handelen? Of zorgt een slingerbeweging voor een nieuw evenwicht?

Zullen ondernemers kunnen rekenen op een consequente en faire fiscale administratie?

De nood aan transparantie is groot.

Klare en duidelijke circulaires van de fiscus waarvan hij later niet retroactief afwijkt. Ook meer administratieve eenvoud zou helpen. Bovenal lijkt ook een algemene mentaliteitswijziging broodnodig. Niet iedereen die succesvol is, die zijn hoofd boven het maaiveld uitsteekt, moet de kop worden afgehakt. Integendeel, onder­ nemerschap en werklust aanmoedigen en belonen, dat is de boodschap!

PRESTIGIEUZE WOONTOREN TUSSEN BELLIARD EN WETSTRAAT HET VAN MAERLANT - COMPLEX Aan de inrit van de Belliard-tunnel, in de Europese wijk, komt het Van Maerlant-complex : een mixed project met kantoren, retail, publieke ruimten en een groot aantal appartementen. Het merendeel van die flats komt te liggen in de woontoren van 22 verdiepingen. De schitterende architectuur is een samenwerking tussen twee van de beste Belgische architectenbureaus : A.2.R.C. en Jaspers - Eyers & Partners. 174 instapklare appartementen uitgerust met alle comfort en functionaliteit kijken uit over het centrum van de stad. Dichter wonen bij de Europese instellingen kan niet.

optimabank nv hoofdzetel gent

Keizer Karelstraat 75 B-9000 Gent

optimabank nv kantoor waterloo t f e

www.optima.be

+32 9 225 25 71 +32 9 225 14 27 info@optima.be

Drève Richelle 159 B-1410 Waterloo

t f e

+32 2 389 15 50 +32 2 389 15 69 info@optima.be

Alles begint met inzet, maar reikt pas verder met een plan.

Hoe verder uw ambities reiken, hoe vaker u merkt dat fiscaal en beleggingsadvies u op uw honger laten zitten. Optima luistert daarom wél echt naar u. Want pas wanneer we begrijpen waar u vandaan komt en waar u heen wilt, kunnen we een sterk plan voor u maken. Eén dat u een duidelijk overzicht geeft over álle aspecten van

uw situatie. We bekijken hoe u uw inkomen en uw beschikbare vermogen kunt optimaliseren.

Maar tegelijkertijd denken we ook al mee na hoe we uw verwachtingen op langere termijn kunnen inlossen, zoals uw pensioen en uw nalatenschap.

Vraag geen advies, maar eis een plan.

Voor u, voor nu en voor later.

www.optima.be