Capital nr23 nl

DEBAT

Beleggen in de nasleep van de crisis ANALYSE

Structureren op lange termijn OPTIMA OPEN

Terugblik op een geslaagd tornooi REPORTAGE

Tomorrowland

BELGEN MET EEN PLAN

Kim De Ruysscher. Gebeitelde verbeelding

JAARGANG VIJI

Capital23 optima magazine

NOVEMBER 2014

Anne DE PAEPE

– Rector van de Universiteit Gent –

“WE HEBBEN ÉÉN DOEL: HET WELZIJN VAN DE UNIVERSITEIT.”

Puur. Zinnelijk. Intelligent.

Meer weten over de fascinatie van bulthaup keukens?

Kom kijken en voelen bij uw bulthaup dealer of surf naar www.nl.bulthaup.be

Antwerpen, Brugge, Brussel, Gent, Gosselies, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Luik, Sint-Denijs-Westrem, Woluwe

WOORD VOOR AF

Capital23 Belgisch vlak creëren een klimaat waarin de rentabiliteitsvooruitzichten van klassieke bankactiviteiten – zeker voor een kleinere, Belgische kredietinstelling – minder aantrekkelijk geworden zijn.

In de 23 jaar van ons bestaan, hebben we als Optima steeds onze eigen koers gevaren, vanuit een engagement om onze dienstverlening aan onze klanten, de hardwerkende ondernemer, zelfstandige en vrije beroeper, zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij diens wensen en verzuchtingen. We hebben daarbij steeds uitdagende en soms verrassende wendingen genomen en onze service en organisatie op proactieve wijze aangepast aan de maatschappelijke en financieel-economische evoluties. Dit was ons uitgangspunt toen we drie jaar geleden Ethias Bank overnamen, wat ons in staat stelde ons aanbod aan onze klanten uit te breiden met eigen bankproducten, in het kader van onze 360-graden dienstverlening inpasbaar in hun financieel plan. Dit blijft ook vandaag ons doel nu we het voornemen hebben het statuut van beleggingsonderneming aan te vragen bij de Nationale Bank van België en onze focus op financial planning en vermogensadvies te versterken.

Een aantal wijzigingen in het speelveld van de financiële sector – die naar alle waarschijnlijkheid niet van korte duur zijn – staven onze overtuiging dat het vandaag verantwoord is om onze strategische positie te herzien. De aanhoudend historisch lage rentevoeten, met als gevolg een te beperkte marge tussen deposito’s en kredieten, de bankentaks op spaartegoeden, die in het bijzonder de bankinstellingen treft die zich op de spaarmarkt financieren, en de steeds scherpere solvabiliteits- en kapitaalvereisten, zowel op Europees als

Vandaar dat Optima de intentie heeft om zijn succesvolle en unieke concept van financiële planning voort te zetten onder de vorm van een beleggingsonderneming, het statuut dat het beste lijkt aan te sluiten op onze ambitie: de beste oplossingen aanbieden op het vlak van persoonlijke financiële planning. Dit via eigen formules of in open architectuur, in samenwerking met een uitgelezen groep partners. De eerste stappen zijn gezet in een traject, waarin we, in de komende maanden, onze activiteiten van sparen en kredieten wensen af te bouwen, en deze van vermogensbeheer en beleggingsadvies zullen versterken.

Dit, zoals steeds, met het belang van onze klanten voor ogen.

Een eerste nieuwe ontwikkeling is onze samenwerking met KBC Securities, voor een volledige state of the art service voor effectenbeheer en -verwerking, die onze 360-graden waaier “ONZE A M BI T IE: van diensten komt vervoegen.

DE BEST E OPLOSSI NGEN A A N BIEDEN O P H E T V L A K VA N PERSOON L IJ K E FINA NCIELE P L A N N I N G .”

MET ACHTINGSVOLLE GROET, JEROEN PIQUEUR VOORZITTER VAN HET DIRECTIECOMITE OPTIMA GROUP

Gezien de wendbaarheid van onze organisatie en het professionalisme en de know-how waarover we beschikken, ben ik ervan overtuigd dat we met deze vernieuwde strategische koers, onze ambitie ten volle zullen kunnen waarmaken in een marktomgeving waar persoonlijke financiële planning meer dan ooit aan de orde is.

DE ACTUALITEIT IN CIJFERS

231

360 000

43 000

miljard euro op Belgische gereglementeerde spaar­boekjes.

Hoe slim beleggen in tijden van lage rente? Hoe ziet een evenwichtig financieel plan eruit? Een diepgaand debat op pagina 8 en een analyse op pagina 32.

bezoekers trokken naar Tomorrowland in Boom.

Een reportage op pagina 20.

studenten en 8 000 personeelsleden telt de UGent. Een gesprek met rector Anne De Paepe op pagina 26.

[ CAPITAL 23 ]

1

CONT ENT

JAARGANG VI JULI 2012 NOVEMBER 2014

13

20

13–19.

20–24.

VAN KAPITAAL BELANG

TOMORROWLAND

3 professionals over wat hen drijft. 3d-printingpionier Bart Van der Schueren, boomhuttenconstructeurs Nicholas en Bruno De Brabandere en meesterstookster Carolien Van Schandevijl.

44

Yesterday is History, Today is a Gift, Tomorrow is a Mystery.

48

52

44–47.

48–51.

52–56.

OPTIMA OPEN 2014

BELGEN MET EEN PLAN

EEN KLANT VERTELT

Terugblik op een geslaagd tornooi.

Kim De Ruysscher.

Gebeitelde verbeelding.

BMW-concessie S. De Mey & Zonen.

Deze publicatie werd samengesteld door Optima Bank NV, met maatschappelijke zetel Keizer Karelstraat 75, 9000 Gent. Hoewel Optima Bank NV alle redelijke maatregelen genomen heeft om ervoor te zorgen dat de informatie in deze publicatie juist, duidelijk en niet misleidend is, aanvaarden noch Optima Bank NV, noch de aan haar verbonden vennootschappen, bestuurders of werknemers, enige aansprakelijkheid voor enige directe of indirecte schade die op enigerlei wijze zou kunnen voortvloeien uit het gebruik of het zich beroepen op de in dit document vermelde informatie.

Dit document bevat geen beleggingsadvies, noch een aanbod of een verzoek tot de aan- of verkoop van om het even welk financieel product, dienst of advies.

Iedere mededeling betreffende de financieel-fiscale actualiteit in ruime zin, is tijdsgebonden en kan dus onderhevig zijn aan wijzigingen zonder verdere notificatie.

Gegevens over in het verleden behaalde rendementen, simulaties en prognoses vormen geenszins een garantie noch een indicator voor toekomstige resultaten.

[ CAPITAL 23 ]

2

CONT ENT

Capital23 NOG I N DIT NUMMER 

04–06.

NICE TO KNOW, NICE TO HAVE Herfstkriebels.

8

8–12.

DEBAT

Beleggen in de nasleep van de crisis.

26

26–31.

41–43.

EVENTS

Claeys Verlichting.

Optima Cup.

SPRAAKMAKER

Anne De Paepe, Rector van de UGent en Professor in de humane en medische genetica.

57–63.

VRIJE TIJD

De betere dingen des levens.

64.

OPINIE

Jo Viaene.

COLOFON VERANTWOORDELIJKE VOOR UITGAVE: Jan De Paepe, Keizer Karelstraat 75, 9000 Gent HOOFDREDACTIE: Eva Suls, eva.suls@optima.be.

EINDREDACTIE: Kiki Feremans.

REDACTIE-ADRES: Keizer Karelstraat 75, 9000 Gent.

WERKTEN VERDER MEE AAN DIT NUMMER: Tom Botte, Philippe Buissin, Luk Coupé, Iris De Feijter, Benny De Grove, Kim De Ruysscher, Charlotte De Schuyter, Melanie De Vrieze, Stéphanie Duval, Artur Eranosian, Peter Goossens, Debbie Pappyn, Xavier Piqueur, Lieven Van Assche, Lisa Van Damme, Thomas Vanhaute, Isabel Van Meirhaeghe, Liesje Vanneste, Jo Viaene, Bert Voet.

DRUK: Stevens Print NV. Dit magazine werd gedrukt op Arctic Paper met FSC-certificering.

32

32–40.

ANALYSE

Structureren op lange termijn?

Beslissen op korte termijn!

COPYRIGHTS: Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit magazine mag op welke wijze dan ook worden overgenomen, noch vermenigvuldigd, zonder uitdrukkelijke toestemming van hoofdredactie en uitgever. COVER: Anne De Paepe door Lisa Van Damme. Si à l’avenir vous désirez recevoir l’édition francophone/néerlandophone, veuillez en faire la demande sur info@optima.be

[ CAPITAL 23 ]

3

LIFEST YLE

N I C E T O K N O W, N I C E T O H AV E

herfstkriebels De herfst brengt niet alleen het begin van een nieuw schooljaar, het is ook het moment waarop nieuwe designs worden voorgesteld en collecties de winkels binnenstromen.

Het perfecte moment om tabula rasa te maken met wat er al is, en u te laten inspireren door wat nog moet komen ...

TEKST STEPHANIE DUVAL

Tom en Sabine Verellen maakten begin jaren 90 hun American Dream waar: beiden gepassioneerd door zetelstoffering, stoffen en design, lanceerden ze meubelmerk Verellen in de Verenigde Staten.

Hun Belgische esthetiek gecombineerd met Amerikaanse knowhow maakte er al snel een succesverhaal van, dat vandaag weer de oversteek maakt naar BelgiĂŤ via de jonge ondernemer Nicolas Story. Gelukkig maar, want het zou jammer zijn om dit knap staaltje Belgisch design op eigen bodem te moeten missen.

1

VERELLEN www.verellenhc.com

AMERICAN DREAM, MAAR DAN BELGISCH

[ CAPITAL 23 ]

4

SPIEGELTJE, SPIEGELTJE A A N DE WA ND Deknudt Mirrors toonde op Interieur 2014 twee nieuwe Belgische creaties die ongetwijfeld het mooiste van het land reflecteren.

‘Chassis’ werd ontworpen door MaDe, de studio van Simon de Smet en Timothy Macken: het fijne metalen framework maakt achteraan ook plaats voor persoonlijke spullen. ‘Elisabeth’ is van de hand van Jean-François D’Or: een halspiegel in zijn puurste vorm, discreet en zonder franjes, voor wie van basic houdt.

2

R E F L E C T+ B Y D E K N U D T M I R R O R S www.reflectplus.com

3

D/ PENDANT www.brbrdprst.be

HOOG EN DROOG Barbara De Prest ontwierp een meer dan waardig alternatief voor de alombekende plantenhanger in macramé. Haar lederen interpretatie wordt volledig met de hand gemaakt in België en is beschikbaar in twee versies: verstelbaar of met een vaste lengte. Een hippere manier om een fruitschaal of vetplant te presenteren, moeten we nog tegenkomen.

DUURZAAM DESIGN

4

MOBEL www.resourcelab.be/mobel

Tijdens Design September bracht Design Vlaanderen dit jaar als primeur het project Möbel, een initiatief van ResourceLab. Deze gloednieuwe collectie duurzame high-end-designmeubels wordt gecureerd door Pieter Boons van multidisciplinair ontwerpbureau Heimat, actief in tal van projecten in beeldende kunst en design. Boons nodigde een shortlist van ontwerpers uit om een meubel te creëren. Onder andere de Belgische ontwerpers Maarten De Ceulaer en Kaspar Hamacher presenteerden een uniek ontwerp met gerecycleerd hout als basismateriaal.

[ CAPITAL 23 ]

5

LIFEST YLE

KOFFIE SM A AKT BETER IN PASTEL

LICHTSCULPTUUR

5

DE ‘NOTHING’ www.luceplan.com

Francisco Gomez Paz ontwierp voor Luceplan de ‘Nothing’: een aluminiumplaat waarop elektroni­ sche circuits en leds bevestigd zijn.

Bij het eerste gebruik van de Nothing vouwt u de twee uiteinden van de aluminiumplaat tegelijk open, waardoor een vederlicht driedimensionaal verlichtingsobject ontstaat. Plaats deze sculptuur gericht naar een witte muur, zodat die het licht kan weerkaatsen voor een zacht effect dat u niet zo snel zou verwachten van ledverlichting.

HAPPY HIPPY

Illycaffé en Francis Francis breiden de X7.1 familie uit met drie nieuwe trendkleuren. De Sunrise Limited Edition espresso­ machines zijn vanaf eind september in beperkte oplage te koop – een must-have voor liefhebbers van Italiaanse espresso en retrodesign. De Italiaanse architect Luca Trazzi bedacht het kleurenpalet, dat geïnspireerd werd door de warme tinten van een zonsopgang. Om nog iets langer vast te houden aan die prachtige Indian Summer…

6

7

I L LY X F R A N C I S F R A N C I S www.illy.com

BILLIANI www.billiani.it

Billiani weet dat het designgehalte van een object niet omgekeerd evenredig hoeft te zijn aan het comfort ervan. Met ‘Hippy’ lanceert het Italiaanse label een collectie stoelen met een sterk karakter. De mooie texturen en speelse kleuren maken van de gestoffeerde stoelen de perfecte keuze voor zowel kantoor als woonruimte.

8

MINI ARCHI www.miniarchi.com

ARCHITECTUUR IN MINIFORMAAT Mini Archi is een Belgisch merk dat werd opgericht door een stel jonge ouders, die architect en ontwerper zijn. Hun visie op de wereld trokken ze door naar speelse designobjecten met minimalistische lijnen, die het schoonheidsgevoel aanwakkeren bij kinderen. Maar hun modulaire poppenhuis zal ook menig ouder charmeren, dankzij de smaakvolle vormgeving die in schril contrast staat met schreeuwerig ogend kinderspeelgoed.

[ CAPITAL 23 ]

6

INTERVIEW

DA N N Y D E R AY M A E K E R , V O O R Z I T T E R VA N D E R A A D VA N B E S T U U R VA N O P T I M A

TOEKOMSTPERSPECTIEF MET DUIDELIJKE FOCUS “De core business van Optima is het analyseren van de financiële situatie van de klant, het opstellen van zijn persoonlijk financieel plan en het begeleiden bij de uitwerking in concrete oplossingen. Al die diensten kunnen perfect geleverd worden door een beleggingsonderneming, die bovendien ook nog optreedt als bank- en verzekeringsmakelaar. Onze cliënten, zo blijkt, komen niet in de eerste plaats bij ons aankloppen omdat we wat meer bieden op een spaarboekje of omdat we krediet geven en het zijn juist die twee activiteiten die een duur bankstatuut vereisen. De eigenvermogensvereisten liggen helemaal anders voor beleggingsondernemingen dan voor banken. Het toezicht blijft echter gebeuren door de Nationale Bank en het FSMA en ook MiFID blijft van toepassing, voor onze cliënten een garantie voor een correcte en professionele service en een degelijk bedrijfsbeheer.”

Danny De Raymaeker is op 1 september 2014 aangetreden als voorzitter van de Raad van Bestuur van Optima. Hij heeft 30 jaar ervaring in de financiële sector en maakte van 2008 tot begin 2014 deel uit van het Directiecomité van KBC Groep, waar hij achtereenvolgens de functies CEO België, COO Groep en CEO Internationale Markten op zich nam.

Nadat Optima in 2011 het statuut van kredietinstelling verwierf, werd dit najaar een strategische koerswijziging aangekondigd. Waarom deze stap?

“Er waren in 2011 voldoende redenen om aan te nemen dat Optima door het verwerven van een bankstatuut nog beter zou kunnen inspelen op de behoeften van zijn cliënteel. Ondertussen is de situatie voor de banksector echter grondig veranderd. De bijkomende reguleringsverplichtingen en bankheffingen wegen zeer zwaar op kleinere instellingen, de lage rente tast de rendabiliteit van klassieke bankactiviteiten aan en de hoge kapitaalsvereisten maken het bankstatuut onaantrekkelijk.”

Er wordt nu geopteerd voor het statuut van beleggingsonderneming. Waarom precies sluit dit statuut beter aan bij de ambities van Optima?

Optima zal dus in de toekomst zelf geen spaarboekjes of kredieten meer aanbieden. Komen er nieuwe diensten in de plaats?

“Zeker. Wij zetten in op een aanbod via open archi­ tectuur, door samenwerking met verschillende sterke partners met een stevige track record. Optima heeft een sterke reputatie verworven met haar aanbod van de beste spaar- en beleggingsverzekeringen, geselecteerd bij de meest gereputeerde internationale verzekeringsmaatschappijen. We gaan nu hetzelfde doen bij de uitbouw van een aanbod van beleggingsfondsen, waarmee we onder meer een interessante formule zullen aanbieden voor discretionair vermogensbeheer. Maar Optima zal wel beleggingsrekeningen blijven aanbieden, waarop tijdelijk gelden kunnen geparkeerd worden in afwachting van een latere meer duurzame belegging.”

Hoe ziet Optima in dit kader zijn dienstverlening aan de cliënten evolueren?

“De focus is en blijft gericht op financiële planning als uitgangspunt van onze relatie met de cliënt.

Maar waar vroeger de begeleiding van de cliënt vaak eindigde wanneer de adviezen uit het finan-

[ CAPITAL 23 ]

7

cieel plan waren uitgevoerd, willen we ook na die fase een duurzame relatie met onze cliënten uitbouwen, met de focus op vermogensadvies. Een financieel plan moet ook regelmatig eens opnieuw tegen het licht gehouden worden, want veel van onze cliënten zijn ondernemers voor wie verandering de enige constante is.”

Zal Optima ook inzetten op online handelsplat­ formen?

“In de komende jaren willen we sterk inzetten op discretionair vermogensbeheer. Dat vergt echter dat we de cliënt steeds op de hoogte kunnen houden van de stand van zaken in zijn portefeuille en dat kunnen we ook vanaf nu door het nieuwe Optima effectenplatform. Via deze weg kunnen we alle types van financiële beleggingsinstrumenten bij ons in bewaring nemen en heeft de cliënt steeds een overzichtelijke rapportering over zijn hele portefeuille wanneer hij dat maar wil.”

Waar zie je Optima binnen drie jaar staan?

“De keuze die we nu gemaakt hebben, zal Optima opnieuw de scherpe focus geven die het had voor de overname van Ethias Bank en ik merk dat de medewerkers daar enthousiast op reageren. Financial planning en vermogensadvies is opnieuw waar het allemaal om zal draaien. Door die focus twijfel ik er niet aan dat we opnieuw zullen aanknopen met het succes uit de eerdere jaren. 2015 zal eerder nog een overgangsjaar zijn, maar vanaf 2016 verwacht ik weer mooie winstcijfers. Aan onze cliënten zal het niet liggen, want die zijn overwegend tevreden tot zeer tevreden. Door met hen een meer duurzame relatie aan te knopen, ook na het afwikkelen van hun financieel plan, zal Optima kunnen vertrekken van een veel bredere basis dan voorheen.

In de tweede helft van 2014 is het aantal nieuwe cliënten die om een financieel plan vragen weer sterk gestegen. Hiermee evenaren we de groei die Optima kende in 2009 en 2010. Ik heb er dus alle vertrouwen in dat we met tevreden nieuwe en bestaande cliënten samen een mooie toekomst tegemoet gaan.”

D E B AT

B E L E G G E N I N D E N A S L E E P VA N D E C R I S I S

A DIFFERENT

GAME Elke week is er wel een bank die haar rentevoeten op spaarproducten verlaagt. Centrale banken proberen met allerlei maatregelen, onder andere lage rentevoeten, de economie terug op gang te trekken. Overheden en gezinnen hebben intussen heel wat schulden opgebouwd. De Amerikaanse vastgoedcrisis resulteerde niet alleen in een financiële maar ook een economische crisis. Al zien we hier en daar kleine positieve signalen, het plaatje is op zijn minst verwarrend. Voor de rentenier die van zijn intrest moet leven, zijn het barre tijden, voor de beursfanaten gouden tijden. Tijd om na te gaan wat experten vandaag adviseren. Een gesprek met docent en analist Pascal Paepen, Ludwig Caluwé (Hoofd Banking & Investments en Lid van het Directiecomité van Optima) en Danny De Raymaeker (Voorzitter van de Raad van Bestuur van Optima).

TEKST MELANIE DE VRIEZE | FOTO’S BENNY DE GROVE

We zitten in een periode van zeer lage rentes. Is dat een tijdelijk fenomeen?

In de Verenigde Staten verwacht men alvast dat de rentevoeten binnenkort zullen stijgen. Moet Europa dan volgen of voorspellen jullie verschillende snelheden?

DANNY DE RAYMAEKER: “Ik zie de rentevoeten hier in Europa niet onmiddellijk stijgen. Onlangs nog besliste de ECB om er een aantal basispunten af te knijpen.

De centrale banken proberen soms ook de rente kunstmatig laag te houden, waardoor je natuurlijk een ontkoppeling krijgt tussen het monetair beleid en de economische realiteit. De Verenigde Staten kenden een periode van hoogconjunctuur en

daarom verwacht men midden volgend jaar hogere rentes. Daar is in Europa weinig van te merken, we balanceren op de rand van deflatie. Door die verschillende economische omstandigheden hanteren de Verenigde Staten en Europa een andere politiek. De beslissingen van de ECB en de Federal Reserve zullen dus per definitie van elkaar afwijken.”

PASCAL PAEPEN: “Ik zie de kortetermijn-

rente evenmin snel stijgen. Er is geen inflatie en de economie moet nog ondersteund worden. Trouwens, de rentestijging in de Verenigde Staten en Engeland, waar de economie wel aan de beterhand is, laat op zich wachten. En dat is opval-

[ CAPITAL 23 ]

8

lend. Bij een pril economisch herstel wil men de rente niet te snel laten stijgen, omdat je dan het risico loopt dat de economische activiteit weer daalt. Dat hebben we in het verleden in Japan gehad. Daar dachten ze dat de economie vertrokken was maar dat bleek niet het geval te zijn.”

Mensen worden verleid om nu meer risico’s te nemen inzake beleggingen.

Is dat verantwoord?

PAEPEN: “Tachtig procent van de vragen die ik krijg, gaat over de spaarboekjes die niets meer opbrengen. Vroeger kregen mensen intrest op hun spaarboekje en dat was voldoende, maar nu moeten ze opeens beginnen studeren. Ze vragen nu

D E B AT

Anderzijds, wanneer de rente van obligaties – beleggingen die vandaag op korte termijn veilig worden geacht – zal stijgen, zal dat aanleiding geven tot een negatief rendement. En dat is nu net de uitdaging voor de regulering. Traditioneel belegt een defensief profiel immers in vastrentende producten, maar het zijn net die producten die klappen zullen krijgen wanneer de rente opnieuw aantrekt. Mensen die hun eerste stappen zetten in beleggingen omdat het spaarboekje niet meer opbrengt, zullen dus investeren in een defensief profiel, wat wel eens voor de verrassing zou kunnen zorgen de komende vier, vijf jaar.”

PASCAL PAEPEN:

“NU IS HET INTERESSANT OM IN DOLLARS OF BRITSE PONDEN TE BELEGGEN. WEINIG MENSEN ZIJN ZICH DAARVAN BEWUST.”

informatie en dat creëert opportuniteiten.

Het is een wetmatigheid dat, wanneer de rente in Amerika en Engeland zal stijgen, de munt ook zal stijgen. Sommigen hebben nog nooit iets belegd buiten de euro, maar nu is het wel interessant om in dollars of Britse ponden te beleggen. Weinig mensen zijn zich daarvan bewust.”

LUDWIG CALUWÉ: “Je moet je de vraag stellen wat risico is. In de financiële markten wordt risico gedefinieerd als de beweeglijkheid rond een gemiddeld rendement. Men loopt dus het risico dat rendementen niet aan de verwachtingen voldoen, zowel in positieve als negatieve zin. Maar we ervaren het niet als een risico wanneer er beter gepresteerd wordt dan verwacht.

PAEPEN: “De regulator heeft daar ook zijn verantwoordelijkheid te nemen. Bij obligaties bestaat nu eenmaal het renterisico. Vroeger kochten mensen obligaties en legden ze die in een kluis, nu staan ze op een effectenrekening. Wat doet de koers van een obligatie als de rente stijgt?

Dan gaat deze hard dalen en het verlies is groot. Lange looptijden zijn de grootste risico’s. We hebben dit nog nooit meegemaakt. Het is de taak van de regulator om dat te bespreken.”

DE RAYMAEKER: “Het is niet omdat de

rente laag staat dat plots het kennis- en risicoprofiel van de klant drastisch verandert. Het is een grote uitdaging voor de beleggingsadviseur om iets aan de financiële ongeletterdheid van sommige klanten te doen, want die zien niet altijd het juiste verband tussen risico en rendement. Een belangrijke vraag is: wat wil de klant met zijn spaargeld doen? Een en dezelfde familie heeft soms verschillende doelstellingen of beleggingshorizonten: ze sparen voor een rustige oude dag, zetten geld opzij voor hun studerende kinderen of willen een woning kopen. De klant heeft dus niet noodzakelijk één enkel risicoprofiel, de realiteit is veel meer genuanceerd. Wat een uitdaging is, want de dienstverlening rond vermogens- en beleggingsadvies is streng gereguleerd. Voor je aan een klant beleggingsadvies mag geven, moet je volgens de MiFID-regulering een risicoprofiel maken: wat is de risico-appetijt van de

[ CAPITAL 23 ]

10

klant, welke kennis heeft hij over finan­ ciële markten en producten? Dat is niet evident. Zoals Pascal ook zegt: dat maakt het moeilijk om als beleggingsadviseur aan mensen die altijd op een traditionele manier belegd hebben te zeggen dat het nu interessant is om uit de euro te stappen en over te schakelen naar de dollar of naar aandeleninvesteringen te kijken.”

Kan vastgoed een oplossing zijn voor mensen die op lange termijn hun portefeuille willen rentabiliseren?

DE RAYMAEKER: “De Nationale Bank zegt al jaren dat het vastgoed in België overgewaardeerd is, met zo’n 20 procent. Maar in tegenstelling tot Amerika, Nederland, Ierland en Spanje hebben we in ons land nooit echt een vastgoedzeepbel gekend.

Wanneer je mensen vraagt wat hun beste investering ooit is, dan zullen ze bijna altijd ‘mijn huis’ antwoorden. Intussen is hun woning een veelvoud waard. Bij de start van de financiële crisis, die ook een vastgoedcrisis was, zijn de prijzen in België stabiel gebleven. Vandaag moeten we iets genuanceerder zijn. Vastgoed is nog altijd een interessante belegging, maar woonhuizen – en zeker villa’s – hebben het moeilijk. Je moet naar drie zaken kijken: locatie, locatie en locatie.

Daarom is het belangrijk oordeelkundig te kijken in welk vastgoedproject je stapt.

Zorgvuldig gekozen vastgoed kan een waardevol onderdeel zijn van elke beleggingsportefeuille.”

PAEPEN: “Locatie is een belangrijke factor,

bijvoorbeeld aan een station of dicht bij een grote bushalte. Ik zou niet investeren in villa’s. Je ziet ook een tendens van oudere mensen die naar appartementen in het centrum van de stad trekken. Seniorenflats zijn dus een interessante belegging.”

CALUWÉ: “Als belegger wil je je toekomstige koopkracht bewaren en beschermen.

Vastgoed is dus zeker op langere termijn interessant. De waarde van het object is immers niet alleen gelinkt aan inflatie, maar ook de inkomsten uit de huur evo­ lueren mee met de inflatie.”

D E B AT

Stel dat de rente plots een opstoot kent.

Welke impact heeft dat dan op een aantal beleggingsproducten?

CALUWÉ: “We hebben het zonet al over de obligaties gehad. Een rentestijging zal slechts een beperkte impact hebben op vastgoed omdat de financiering ervan duurder zou worden. Op aandelen kan dat ook een impact hebben, maar dat hoeft niet meteen negatief te zijn. We zien dat bedrijven vandaag, anders dan in het verleden, veel minder afhankelijk zijn van schuldfinanciering. Naar aanleiding van de laatste crisis hebben ze hard gewerkt aan de gezondheid van hun balansen. Een renteopstoot zal daar minder negatieve gevolgen hebben dan pakweg tien jaar geleden.”

PAEPEN: “Het kan misschien een teken

zijn dat het beter gaat met de economie.

Als bedrijven lenen tegen hogere intresten is dat geen probleem. Voor hen maakt het niet uit of ze 2, 5 of 7 procent rente betalen, zolang het rendement van hun investeringen maar hoger is dan wat ze aan interest moeten betalen aan de bank. Ik denk echter niet dat we ons daaraan moeten verwachten, dat is iets te optimistisch.”

Een aantal jaren geleden leenden Griekenland en Spanje tegen hoge intrestvoeten. Vandaag zijn die spectaculair gezakt: is dat te danken aan structurele ingrepen die ze hebben doorgevoerd of is de markt zich veel minder bewust van de gevaren?

PAEPEN: “Een beetje van beide. Er zijn momenteel zo weinig alternatieven dat men bereid is om in ruil voor meer intrest meer risico te nemen. Spanje doet het economisch beter en de werkloosheid daalt, maar het is gemakkelijker om het beter te doen wanneer je in een diep dal gezeten hebt. De weg is nog lang.”

DE RAYMAEKER: “Een van de effecten van

de crisis is dat iedereen wakker geschoten is en zeker de regelgevers. ‘There’s no such thing as a free lunch anymore.’

Vroeger wel, toen de financiële instellingen onbeperkt hun overtollige liquiditeiten in staatsobligaties konden beleg-

gen zonder dat ze daar kapitaal tegenover moesten stellen. De regelgever ging er immers van uit dat investeren in staatsobligaties risicoloos was. Dat gaat veranderen en dat zal ervoor zorgen dat heel wat banken minder gretig op zoek zullen gaan naar liquiditeiten. Op die manier krijg je een bijkomende neerwaartse druk op wat banken bereid zijn te betalen op spaarboekjes, termijnrekeningen en kasbons.”

CALUWÉ: “Dat is inderdaad een gevaarlijk punt. De centrale bank houdt de rente laag, maar die is nu zo laag dat de banken gedwongen worden om elders te beleggen. Er wordt meer risico genomen, maar daar moet extra kapitaal tegenover staan.

Het verdienmodel van banken zal er de komende jaren anders uitzien. De financiële markten hebben manisch-depressieve neigingen. Het rendement op de Griekse staatsschuld op kortlopend papier bedroeg tijdens de crisis 30 procent, daar was ongetwijfeld een reden voor, met name de vrees voor een bankroet. Achteraf gezien was dat ‘overshooting’. Als die landen zich nu kunnen financieren op het niveau dat Duitsland het vroeger gewend was, dan was dat misschien ook te optimistisch.”

Welke beleggingsproducten bieden vandaag een afdoend antwoord voor een belegger met een neutraal beleggersprofiel?

CALUWÉ: “Wanneer je belegt, zijn er een aantal leidende principes. Net zoals Danny zei: er bestaat niet zoiets als een gratis lunch. Wil je wat meer rendement, dan zul je meer risico moeten nemen. Dat kan door de looptijd of de beleggingshorizon te verlengen of door aandelen in de portefeuille te introduceren. Een neutraal profiel kan bij ons tot 60 procent in aandelen beleggen, defensief tot 25 procent. Voor wie nooit in aandelen belegd heeft, kan die stap wel eens te groot zijn omdat aandelen een verkeerde reputatie hebben, zeker op korte termijn. Wereldwijd heb je een rendement van 8,5 procent op twintig jaar. De jaarlijkse afwijking van het gemiddelde is echter groter. Voor klanten die daar niet klaar voor zijn en financieel niet genoeg geletterd

[ CAPITAL 23 ]

11

zijn, bestaan er tussenoplossingen. De kapitaalbeschermde obligatie bijvoorbeeld, waarbij de belegger minstens zijn inleg terugkrijgt. Zoals altijd raden we aan om te diversifiëren. Het komt niet vaak voor dat het overal heel goed of slecht gaat.”

DE RAYMAEKER: “Mensen staren zich blind op de succesverhalen en denken: ’Had ik maar tien jaar geleden aandelen van Apple gekocht of in Google geïnvesteerd.’ Maar ze moeten goed beseffen dat ‘stock-picking’ een casino is. Ik kan een waslijst van aandelen opnoemen die het

LUDWIG CALUWE:

“TRADITIONEEL BELEGT EEN DEFENSIEF PROFIEL IMMERS IN VASTRENTENDE PRODUCTEN, MAAR HET ZIJN NET DIE PRODUCTEN DIE KLAPPEN ZULLEN KRIJGEN WANNEER DE RENTE OPNIEUW AANTREKT.”

D E B AT

zodat, wanneer het ergens misgaat, dat maar een beperkte impact op de totale portefeuille heeft.”

Loont het nog de moeite om fiscaal te optimaliseren op intresten of dividenden gezien de lage rentes?

Zo ja, hoe doe je dat dan?

CALUWÉ: “Dat loont altijd de moeite, maar ons fiscaal stelsel is onstabiel. Er is altijd een onzekerheid aan verbonden.

Bij de regeringsonderhandelingen horen we intenties om de spaarfiscaliteit uit te breiden, maar er moet korter op de bal gespeeld worden. Professioneel advies is daar op zijn plaats.”

DE RAYMAEKER: “De ervaring leert dat

DANNY DE RAEYMAEKER:

“BANKEN ZULLEN MINDER GRETIG OP ZOEK GAAN NAAR LIQUIDITEITEN. OP DIE MANIER KRIJG JE EEN BIJKOMENDE NEERWAARTSE DRUK OP WAT BANKEN BEREID ZIJN TE BETALEN OP SPAARBOEKJES, TERMIJNREKENINGEN EN KASBONS.”

na hun uitgifte heel slecht gedaan hebben. Wanneer mensen het rendement op hun eigen portefeuille vergelijken met de succesverhalen, dan krijgen ze vaak het gevoel dat ze niet goed geadviseerd werden of niet de goede keuzes gemaakt hebben, maar dat klopt niet. Hun behaalde rendement zal misschien lager liggen, maar de risicospreiding in hun portefeuille is wel veel groter en dat is uitstekend. Dat laat immers toe om bij grote koersschommelingen of crisissen de bluts met de buil te nemen. Je moet diversifiëren over landen, sectoren en munten

wanneer de consument zich massaal op een product stort dat profiteert van een gat in de fiscale wetgeving, de wetgever dat gat zal sluiten. In eerste instantie moet je ervan overtuigd zijn dat het onderliggende waarin je investeert een goede zaak is.

Het fiscale is zeker een consideratie, maar het mag niet de determinerende factor zijn om je portefeuille samen te stellen.”

PAEPEN: “Fiscale optimalisatie kan seri-

eus wat besparing geven of het rendement verbeteren, zeker in een klimaat waar de rente laag is. Men spreekt nu al een tijdje over de vereenvoudiging van de fiscaliteit, maar helaas is er geen rechtszekerheid.”

Is het mogelijk mee te surfen op de markten (beurzen), maar toch te schuilen als het stormt? En hoe dan?

CALUWÉ: “Door een gemengde portefeuille aan te houden. Je hebt obligaties die je vastrentend een zekere stabiliteit en kapitaalbescherming geven, terwijl aandelen voor de groei van de portefeuille instaan.

Ook kapitaalgegarandeerde producten geven een zekere bescherming en profiteren mee van stijgende markten.”

Kan de overheid zodanig sturen dat vermogens maximaal bijdragen aan de economische groei?

PAEPEN: “We hebben behoefte aan kapitaal om de welvaart te verbeteren. Het

[ CAPITAL 23 ]

12

is de taak van de overheid om stimuli te voorzien om de economie hier weer op gang te trekken. In het buitenland beseft men dat taxatie niet per definitie zal leiden tot betere of hogere welvaart. Dankzij investeringen en bedrijven die winst maken, kan de overheid afromen, maar uiteindelijk moet de bijdrage komen van ondernemers die geld investeren met behulp van kapitaalverschaffers en beleggers. Die investeerders zijn hier niet voor drie maanden; ze bouwen een fabriek, brengen hier kapitaal en dan is het de bedoeling dat ze jaren blijven. De overheid moet dus op zoek naar maatregelen die jobs opleveren. Anders lok je geen investeerders en trekken ze naar het buitenland.”

DE RAYMAEKER: “In de jaren 80 is met de wetgeving Cooreman-De Clercq voor de beleggers een wereld opengegaan.

Veel mensen trokken naar de beurs en er kwam een nieuwe stroom aan beursintroducties. De overheid kan dus zeker een zeer positieve rol spelen.

Ondernemen is risico nemen, maar vandaag zijn er nog steeds beleggers die willen investeren in bedrijven en hen een kans geven. Er zijn verschillende initiatieven op kleine schaal, denk maar aan crowdsourcing. De vraag is: kan en wil de overheid maatregelen nemen om dat te stimuleren? Gezien de budgettaire situatie van de overheid is dat niet evident. De budgettaire orthodoxie heeft Europa echter niet op een groeipad gebracht. Men wil het budget per se laten kloppen en gaat dus steeds op zoek naar nieuwe inkomsten. Bij de voor­ gestelde belasting op de meerwaarde op aan­ delen bijvoorbeeld kan je veel beden­ k ingen hebben. Als investeerder in aandelen zal je de rekening moeten maken. Je zal je moeten afvragen waarom je nog die risico’s zou willen nemen als je kans op verlies onbeperkt is en je winst in belangrijke mate afgeroomd zal worden. Is dat de economische stimulans die we vanuit de politiek willen geven? Ik denk dat dat vrij kortzichtig zou zijn.”

VA N K A P I TA A L B E L A N G

3 PROFESSIONA L S OV ER H U N DR I V E

VAN

KAPITAAL

BELANG NICHOL AS EN BRUNO DE BR ABANDERE

B A R T VA N D E R S C H U E R E N

C A R O L I E N VA N S C H A N D E V I J L

Pionier in 3d-printing Bart Van der Schueren, boomhuttenconstructeurs Nicholas en Bruno De Brabandere en meesterstookster Carolien Van Schandevijl over wat hen drijft. Wat voor hen van kapitaal belang is en waaraan ze hun succes toeschrijven. Tenslotte is geld niet alles waar het om draait.

TEKST IRIS DE FEIJTER | FOTO’S ARTUR ERANOSIAN

[ CAPITAL 23 ]

13

VA N K A P I TA A L B E L A N G

3D-PRINTINGPIONIER

BART VAN DER SCHUEREN “Voor velen is 3d-printing iets nieuws, maar Materialise is er al bijna 25 jaar mee bezig. Wilfried Vancraen startte het bedrijf in 1990 als spin-off van de KU Leuven. Ik zat toen in mijn laatste jaar werktuigbouwkundig ingenieur en mocht vanuit de universiteit werken als Wilfrieds assistent. Ik had toen enkel vaag iets over de techniek gehoord. Maar ik was er meteen door gefascineerd. Het waren echt de beginjaren van de 3dprinting. Onze machine was de eerste in de Benelux en de vijfde in Europa.”

“ 3D-PRINTING IS NIET VER VAN UW BED.”

“Ten onrechte denken veel mensen dat 3d-printing ver van hun bed is. Van nagenoeg elk alledaags product – auto, gsm, koffiezetapparaat – is ooit een prototype ge-3d-print. Ook juwelen, gehoorapparaten op maat en tandimplantaten rollen steeds vaker uit een 3d-printer. Om een 3d-print te maken, heb je eerst een computertekening nodig. De printer deelt die tekening op in heel dunne plakjes en print die één voor één netjes op elkaar totdat het object volledig af is. Naast professionele printers zoals wij hier hebben, zijn er ook thuisversies, zoals de Makerbot. Daarmee kan je zelfontworpen objecten uitprinten, maar bijvoorbeeld ook een wisselstuk voor je kapotte koffiezetapparaat. Die thuisprinters worden steeds sneller, beter en goedkoper.

Of zulke thuisprinters gemeengoed zullen worden? Dat durf ik niet te beweren. Wel zullen er over tien jaar in elk huis zeker enkele ge-3d-printe hebbedingetjes staan. Wij bieden via i.materialise nu al de service aan consumenten om een product bij ons te laten 3d-printen.”

innovatie.

“Een klein halfjaar geleden trok Materialise naar de Amerikaanse technologiebeurs Nasdaq op zoek naar extra kapitaal om onze organisatie sneller te laten groeien. We kozen voor een Amerikaanse beurs, omdat er in de VS veel kennis is over ons domein. Maar qua innovatie moeten we als Belgen zeker niet onderdoen. Toen we startten, hadden we veel Amerikaanse concurrenten. Maar die hebben we één voor één uit de markt kunnen werken, omdat we betere producten konden maken. Hoewel het hoofdkwartier in België zit, is Materialise een globaal bedrijf. We zijn actief in zestien landen en twee derde van ons personeel werkt in het buitenland.”

“Oorspronkelijk was 3d-printing bedoeld voor het maken van prototypes. Maar bij Materialise zagen we al snel de mogelijkheden voor consumptiegoederen. Nu, veel jaren later, staat die ontwikkeling centraal in de 3d-printing innovatie. Zo worden er veel nieuwe materialen ontwikkeld, omdat een gebruiksvoorwerp nu eenmaal andere eisen heeft dan een prototype. Wij zijn veel bezig met keramiek nu. Een erg interessante markt, omdat mensen dat materiaal al kennen. Een plastic koffiekopje spreekt hen minder aan. Eigenlijk zijn mensen totaal niet geïnteresseerd in hoé iets gemaakt is – geprint, gegoten of handgemaakt. Het moet vooral mooi en functioneel zijn.”

[ CAPITAL 23 ]

15

Bart Van der Schueren is executive vice-president bij Materialise: de Belgische 3d-printing pionier.

Materialise begon in 1990 als spin-off van de KU Leuven.

In juni van dit jaar trok het bedrijf naar de Amerikaanse technologiebeurs Nasdaq. www.materialise.com

VA N K A P I TA A L B E L A N G

BOOMHUTTENCONSTRUCTEURS

NICHOLAS EN BRUNO DE BRABANDERE “BOOMHUTTEN ZIJN NIET ENKEL VOOR KINDEREN.”

“We bouwen al meer dan vijftien jaar boomhutten. De eerste was in onze achtertuin. Onze ouders waren in die tijd aan het verbouwen en de tuin lag vol bouwmateriaal, zoals paletten. Daarmee maakten we een grote hut die wel vijf knotwilgen inpalmde. De losse delen verbonden we met elkaar via loopbruggen. Een tijdje later vroeg onze oom om in zijn tuin een boomhut te komen timmeren voor onze neefjes en nichtjes.

Dit keer moesten we niet met restmateriaal aan de slag, maar nam onze oom ons mee naar een houthandel.

Daar mochten we alles uitzoeken wat we nodig hadden. Fantastisch! En toen de hut af was, kregen we van hem onze eerste grote boormachine. En voilà, we waren vertrokken.”

avontuur.

“Eerst bouwden we enkel boomhutten tijdens de vakanties. We studeerden nog en de hutten waren een hobbyproject. Maar intussen zijn we allebei afgestudeerd. Ik als architect en Nicholas als handelsingenieur.

Nicholas volgde ook nog een tijdje een opleiding tot industrieel ingenieur bouwkunde. We vullen elkaar dus perfect aan. Sinds enkele maanden werken we allebei fulltime voor ons bedrijf, Hogerhuis genaamd. De boomhutten combineren we met tuinaanleg en –onderhoud. Dat zorgt voor financiële zekerheid en extra middelen om te investeren in de hutten. Maar de zaken gaan zeer goed. We halen steeds grotere en complexere boomhutprojecten binnen. Dat vereist ook een professionelere aanpak. We maken nu bijvoorbeeld maquettes en sommige delen van de uitvoering besteden we uit. Ook de budgetten worden groter. Reken voor een boomhut tussen de 10 000 en 40 000 euro. Dat lijkt misschien veel, maar we werken enkel met kwaliteitshout.

En het is erg arbeidsintensief. Een hut wordt volledig op maat van de boom gemaakt. Takken afzagen, doen we niet. Liever passen we het ontwerp aan. Wie denkt aan een boomhut, ziet al snel een soort houten chalet voor zich. Maar wij maken daar iets veel moderner van. Naast hout gebruiken we ook andere materialen zoals staal, glas en trespa-platen. We maken boomhutten met twee verdiepingen, drijvende pontons, elektriciteit en zelfs een death-ride. Sommige lijken net miniatuurhuisjes met vensters, deuren en echte meubels.”

De twee Oost-Vlaamse broers Nicholas en Bruno De Brabandere bouwen boomhutten op maat.

Hun firma Hogerhuis begon als hobbyproject maar is nu hun fulltime broodwinning www.hogerhuis.be

“Een boomhut is meer dan een hoop planken. Het is een leefwereld. Omdat we de hut grotendeels ter plekke maken, helpen de kinderen vaak mee in het bouwproces. En de volwassenen trouwens ook. Het is een misvatting dat boomhutten enkel voor kinderen zijn. Naast boomhutten krijgen we steeds meer vragen naar boomterrassen: grote plateaus waar je met een groep vrienden kan eten of rustig een boek kan lezen. Zo’n plek in de bomen is de ultieme manier om je terug te trekken in de natuur, iets waar we in deze drukke tijden meer dan ooit nood aan hebben. Zou het niet geweldig zijn als steden zouden investeren in boomterrassen in parken?”

[ CAPITAL 23 ]

16

VA N K A P I TA A L B E L A N G

MEESTERSTOOKSTER

CAROLIEN VAN SCHANDEVIJL “Stokerij De Moor is een familiebedrijf opgericht in 1910. Ooit begon het als een kleine stokerij met daarbij een winkeltje voor sterke drank en rookwaren. In de jaren 50 werden die twee takken gesplitst tussen mijn grootvader en zijn broer. Ik ben al de vijfde generatie in de zaak. Twee jaar geleden zette ik de stap, nochtans had ik mij voorgenomen dat nooit te doen. Ik zag hoe hard mijn ouders moesten werken en koos voor een carrière als advocaat. Maar na enkele jaren begon het toch te kriebelen. De familiezaak ligt me na aan het hart en in een drankenhandel verkoop je altijd een beetje plezier. Ik heb nog geen moment spijt gehad van mijn keuze.”

“ WIJ VERKOPEN PLEZIER.”

“Toen ik net in de zaak zat, in 2012, lanceerden we de eerste speciale Belgische gin: ‘Flemish Gin Twenty-Three’, gedestilleerd op basis van 23 kruiden. Een groot succes. In 2013 verkochten we ruim 15 000 flessen. En veel sterrenzaken zetten hem op hun kaart. Zij redeneren: waarom zou ik een Britse of Spaanse gin serveren, als we vlakbij huis zo’n fantastisch product vinden? Daar zijn we natuurlijk heel trots op. Een bijkomend voordeel: via de gin wisten we ook onze andere eigen producten onder de aandacht te brengen, zoals de 12 jaar oude single malt graanjenever. Stokerij De Moor staat voor authenticiteit, ambacht, traditie en lokale verankering: zaken die consumenten steeds belangrijker vinden.”

authenticiteit.

“Mijn ouders stapten in 1985 in de zaak. Ze introduceerden de computer, ze verhuisden naar een grotere locatie en ze vernieuwden de stokerij. Mijn vader, een meester-stoker, blies de stokerij toen echt nieuw leven in.

Het klassieke gamma van advocaat, elixir en opgelegde krieken breidden ze uit met de toen erg hippe fruit- en crèmejenevers. Later volgden speciale graanjenevers en ambachtelijke likeuren. Nog altijd probeert mijn vader veel nieuwe dingen uit en haalt hij vergeten drankjes – zoals elixir of goudwater – vanonder het stof. We werken hier echt van korrel tot borrel. Jaarlijks maken we 50 000 liter, een kleine stokerij dus. Dat maakt ons heel flexibel.

We kunnen snel inspelen op nieuwe trends en we doen veel kleine projecten. Zo maakten we al enkele gins op maat van particulieren. En een likeur op basis van een streekbiertje.”

“Niet alleen mijn ouders, maar ook mijn grootouders zitten nog in de zaak. Zoals in elk klein familiebedrijf moet iedereen van alle markten thuis zijn. Al hou ik me vooral bezig met de winkel. Persoonlijke service en correct advies, vind ik heel belangrijk. Wij hebben een groot gamma: zo’n 1 000 soorten sterke drank van over heel de wereld en een 600-tal wijnen. Ruime productkennis is voor mij dus essentieel om klanten het juiste advies te geven. Daarom volg ik ook een sommelier-opleiding. Omdat het aanbod blijft groeien, worden de winkel en het magazijn stilaan te klein. We plannen zeker nog een uitbreiding.”

[ CAPITAL 23 ]

19

Carolien Van Schandevijl is de vijfde generatie in Stokerij De Moor uit Aalst. Ook haar ouders en grootouders zitten nog in de zaak. Naast de stokerij is De Moor ook een winkel voor particuliere klanten en een groothandel voor horecazaken. www.stokerijdemoor.be

Yesterday is History, Today is a Gift, Tomorrow is a Mystery Meng een waanzinnig decor met een stevige portie muziek en kruid af met het beste publiek ter wereld.

Het resultaat? Tomorrowland.

TEKST TOM BOTTE | FOTO’S TOMORROWLAND

R E P O R TA G E

TOMOR ROW L A N D

V

oor het dancefestival zijn deuren opent, ligt Boom er nog behoorlijk vredig bij. Toch wordt in elke uithoek van Tomorrowland nog naarstig gewerkt aan de aller­laatste details. Het gezoem van boormachines vermengt zich met de eerste beats, waarmee de geluidsinstallaties nog een laatste keer worden uitgetest. Boom maakt zich op voor een groot feest met 360 000 bezoekers en niets wordt aan het toeval overgelaten, zoveel is duidelijk.

Zondag 14 augustus 2005, een legendarisch moment in de geschiedenis van De Schorre. Tomorrowland schiet als een nooit eerder gezien paddenstoelhuisje uit de grond en voor het eerst wordt het recreatiedomein in Boom omgetoverd in een magische sprookjeswereld, waar elektronische muziek centraal staat.

Zo’n tienduizend bezoekers zakken in 2005 af naar De Schorre voor topdeejays als Sven Väth, Sasha, Armin van Buuren, Erol Alkan en Justice.

Over naar 2014, wanneer gespreid over twee weekends de tiende verjaardag van Tomorrowland gevierd wordt. Er zijn intussen 360 000 kaartjes beschikbaar en die vliegen de deur uit in 8 minuten. 214 nationaliteiten hebben geprobeerd om een ticket te bemachtigen, 112 nationaliteiten zijn aanwezig geweest.

Het blijft onovertroffen in festivalland. Begin dit jaar werd Tomorrowland voor de derde keer op rij verkozen tot het beste dancefestival ter wereld.

Met meer dan 6 miljoen Facebookfans en meer dan 100 miljoen kijkers voor de aftermovie zet Tomorrowland België op de wereldkaart.

Maandelijks bezoeken 1 186 000 mensen de Tomorrowland-website en het YouTube-kanaal telt meer dan 3 miljoen subscribers. Dit festival had dan ook al zowat de hele wereld te gast. Meer dan 16 000 passagiers vlogen met Brussels Airlines naar Tomorrowland, op 150 vluchten vanuit 50 steden in Europa. Nog eens 2 500 feestvierders zakten af naar België met Lufthansa, Thai Airways of Air Canada vanuit de VS, Canada, Zuid-Amerika, Australië en Azië. Wat startte in 2005 als een eendagsfestival, is vandaag uitgegroeid tot een wereldspeler.

[ CAPITAL 23 ]

21

R E P O R TA G E

“DE 360 000 KAARTJES VLIEGEN DE DEUR UIT IN 8 MINUTEN.”

KUNST & CO. Op het gigantische festivalterrein in Boom is elk hoekje een explosie van kleuren en decoratie.

Bloemen en vlinders zijn alomtegenwoordig, ook op de paadjes tussen de podia of aan de eetstalletjes.

Zelfs de vuilnisbakken zijn kleurrijke bijenkorven.

Visueel hoogtepunt is zonder meer de indrukwekkende mainstage: 140 meter lang vol radarwerk én bijna 40 meter hoog, aangevuld met 14 podia, die af en toe van uitzicht veranderen. Vooral de ‘Garden of Madness’ laat zich opmerken door de fleurige toets voor het podium en het dak. “We hebben daarvoor kilo’s verse bamboe laten overkomen uit Portugal”, vertelt Nele, dochter van bloemkunstenaar Daniël Ost. “We wilden het idee creëren van vuurwerk dat vanachter de DJ in de ruimte explodeerde. Daarom hebben we in elke bamboeparasol duizenden bloemen verwerkt.”

Met het nieuwe kunstwerk van Arne Quinze op het Boomse terrein, onderstreept Tomorrowland

nog eens zijn übercool. “De organisatie had me benaderd naar aanleiding van de tiende verjaardag.

Ik wilde heel graag iets creëren, op voorwaarde dat het een publiek werk zou worden waarvan zo veel mogelijk mensen konden genieten, ook na Tomorrowland”, vertelt Quinze. “Toen ik het resultaat gisteravond kwam bewonderen, was ik geroerd, en voelde ik me enorm trots over wat we in acht weken tijd hebben gepresteerd.” De houten brug van 650 meter lang blijft ook na het festival in Boom staan. Het kunstwerk bestaat uit 200 000 houten plankjes met persoonlijke boodschappen van festivalgangers. “Mijn filosofie? Kunst is een hoeksteen van de maatschappij waarmee je bruggen kan slaan tussen mensen. En dat heb ik hier letterlijk gedaan. Naar analogie met de hangslotjes met initialen, die je vaak ziet aan bruggen in grootsteden, wilde ik iets laten ontstaan vanuit de mensen. Het hele werk is een mooi symbool geworden voor de ‘people of tomorrow’. Ik denk dat het ook een uniek element is van Tomorrowland.”

[ CAPITAL 23 ]

22

“Zeker”, vindt ook Bruno Vanwelsenaers, managing director international van het festival. “We brachten 112 nationaliteiten samen in Boom. Die mensen zouden zonder Tomorrowland niet naar Vlaanderen afzakken. We brengen echt de wereld samen. Het is ook belangrijk dat we Vlaanderen en België op die manier op de wereldkaart zetten.”

ECONOMISCHE IMPACT Volgens een studie voegde de negende editie van Tomorrowland in 2013 voor 70,6 miljoen euro waarde toe aan de Vlaamse economie. Bezoekers, de helft van buiten Vlaanderen, gaven zo’n 19 miljoen euro uit, in lokale kleinhandelszaken buiten het festival en aan transport en overnachtingen.

Lokale bezoekers gaven samen 4,5 miljoen euro extra uit bovenop wat zij zonder het festival zouden uitgeven. De organisatie zelf gaf ook nog eens 17,2 miljoen euro uit aan Vlaamse bedrijven voor kosten die hier werden gemaakt. Dat brengt het totaal aan directe inkomsten op 36,2 miljoen euro.

R E P O R TA G E

Het festival zorgt, volgens de berekeningen, met bijna 300 directe en in totaal 454 indirecte voltijdse banen ook voor een serieuze tewerkstellingsboost in Vlaanderen. In het totale bedrag van die 70 miljoen zit ook het materiaal dat de organisatie moet huren, zoals podia en licht- en geluidsinstallaties.

Maar ook de cijfers over eten en drinken tijdens het festival ogen indrukwekkend. 40 000 broden en croissants, 20 000 stukken vers fruit en groente, één miljoen biertjes per weekend, 20 000 gintonics, 175 000 porties friet, 75 000 hamburgers, 12 000 pizza’s…

Tomorowland werkte samen met televisie­zender één voor het programma ‘The people of tomorrow’.

Via de lancering van www.peopleof­tomorrow.com gingen één en Tomorrowland op zoek naar internationale Tomorrowlandbezoekers en ambassadeurs van die positieve generatie.

“Het kost bloed, zweet en tranen om een festival te organiseren, zeker als je zo gedetailleerd wil werken als Tomorrowland. Ondernemerschap en werkethiek zijn dan enorm belangrijk”, zegt Serge Platel, directeur van de Federatie van Muziekfestivals in een poging om het succes te verklaren. Ook Toerisme Vlaanderen erkent het belang van de Vlaamse muziekfestivals. “Wij promoten Vlaanderen in het buitenland als dé festivalregio bij uitstek”, zegt woordvoerder Stef Gits. “Toeristen komen naar hier voor bier en chocolade, maar ook onze zomerfestivals krijgen steeds meer weerklank in de hele wereld.”

“Met dit project willen we een gezicht geven aan een opmerkelijke generatie die door haar optimisme haar eigen stempel op de wereld drukt”, luidt het bij de organisatie. “We willen peilen naar hun gedachten over familie, vrienden, liefde, geluk, relaties, muziek en culturen.”

Eén brengt deze zesdelige televisie­reeks, gemaakt door productiehuis De Chinezen, momenteel op zondagavond op het scherm.

Wie bijvoorbeeld koos voor een Tomorrowland ‘Global Journey’-pakket, kreeg op donderdag een rondleiding in Brussel, vergezeld door feeën en andere figuranten. Naast een passage langs Manneken Pis in een Tomorrowlandoutfit – zijn 923ste kostuum – stonden ook een bezoek aan Mini-Europa en een Belgian Party op de Heizel op het programma. “Het is een ideale gelegenheid om deze jongeren van over heel de wereld te laten kennismaken met onze steden”, zegt Stef Gits van Toerisme Vlaanderen. “Wie weet komen ze later terug met hun kinderen.”

BOMVOL SMAAK Om alle zintuigen te prikkelen pakte Tomorrowland dit jaar ook uit met een ruim assortiment lekker en gezond eten op het festival. Peppe Giacomazza van La Botte in Genk nodigde enkele Siciliaanse collega’s uit om heerlijke pasta’s en ovenverse pizza’s te bereiden – de tientallen houtovens werden speciaal voor Tomorrowland gemaakt.

Bart De Pooter, sterrenchef van De Pastorale, vond voor Tomorrowland de hamburger opnieuw uit, Callebautchef Patrick Aubrion en Callebautambassadrice Annemie Van Trimpont zorgden

[ CAPITAL 23 ]

23

R E P O R TA G E

voor het heerlijk verfrissend zomerdessert Planet Plantation, chef Wim Ballieu serveerde met zijn Balls’n Glory unieke en buitengewone gehaktbereidingen. Het razend populair restaurant Finjan met een verfijnde keuken uit het Midden-Oosten was ook aanwezig en in de Belgian Beer Corner kon geproefd worden van Belgische speciaalbieren.

Ook Wout Bru kookte naar goede gewoonte weer op Tomorrowland. Dit jaar bereidde de sterrenchef drie nieuwe topgerechten voor. De vouchers voor zijn Maison Bru waren in een mum van tijd uitverkocht. En ten slotte opende driesterrenchef Sergio Herman ook dit jaar zijn restaurant. Twaalf gourmets kregen een vijfgangenmenu met aangepaste wijnen in een unieke setting op Tomorrowland.

De volledige opbrengst ging naar het goede doel.

De koper bepaalde zelf welk initiatief hij wilde steunen.

BUITENLANDSE AMBITIES Tomorrowland Radio zendt ondertussen uit in meer dan dertig landen en MTV is de exclusieve tv-partner van het Boomse festival. De muziekzender zendt dj-sets en specials rond het festival uit, op de meer dan 60 internationale MTV-kanalen, zodat meer dan 550 miljoen mensen in bijna 170 landen het dancefestival in Boom kunnen volgen. Aan buitenlandse ambities dus geen gebrek.

“TOMORROWLAND WERD DIT JAAR VOOR DE DERDE KEER OP RIJ VERKOZEN TOT HET BESTE DANCEFESTIVAL TER WERELD.”

Tomorrowland is het grootste elektronisch muziekfestival in België. Het werd opgericht in 2005 door de Belgische broers Manu en Michiel Beers, die de touwtjes nog altijd in handen hebben. Het festival wordt ondertussen al tien jaar georganiseerd in het prachtige Provinciaal Domein De Schorre in Boom (provincie Antwerpen). Ondertussen groeide het uit tot een van de meest opmerkelijke muziekfestivals ter wereld. Tomorrowland heeft meer dan 1 miljoen volgers op Twitter. De line up van het festival telt 473 artiesten per weekend. Die komen uit het hele spectrum van elektronische muziek: house, trance, techno … met klinkende namen, lokaal talent en dj’s van wereldniveau, gespreid over 15 podia. In 2013 werd in Chattahoocheehills (Atlanta, VS) voor de eerste keer een buitenlandse editie georganiseerd, en na het succes van dat TomorrowWorld volgde een tweede in het laatste weekend van september. TomorrowWorld is een joint partnership tussen de Belgische oprichters van Tomorrowland en Sfx Entertainment. Begin mei 2015 vindt ook in Brazilië een editie van Tomorrowland plaats.

[ CAPITAL 23 ]

24

De organisatie wil op elk continent een editie van het dancefestival organiseren en die droom wordt elk jaar concreter. Vorig jaar bracht TomorrowWorld de magie voor de eerste keer naar de VS en vanaf 2015 is Zuid-Amerika aan de beurt, onder de noemer Tomorrowland Brasil. Superster dj David Guetta kondigde dat aan op de slotdag van het eerste weekend van Tomorrowland. Op 1, 2 en 3 mei strijkt het festival neer in Itu, in de staat Sao Paulo.

Door Tomorrowland naar Brazilië te brengen, wil de organisatie ‘iets terugdoen voor de miljoenen Braziliaanse fans’: duizenden Brazilianen zakken jaarlijks af naar Boom. En Tomorrowland Brasil belooft nu al één groot feest te worden. Elektronische dansmuziek is er de jongste jaren geëxplodeerd. De middenklasse die de ticketprijzen kan betalen is in Brazilië gegroeid met 40 miljoen de jongste tien jaar, en de meesten zijn tussen 20 en 30 – of de doelgroep van Tomorrowland.

publireportage publireportage

ile Advies

k Sm Persoonlij

T N E H G MADE IN Al meer dan 10 jaar leidt de Gentse onderneming Remedent een revolutie binnen de dentale industrie. Vooral de GlamSmile Studio’s, waar er naast traditionele tandheelkunde veel belang wordt gehecht aan cosmetische behandelingen, zijn een succes in binnen- en buitenland.

Ondertussen zijn er een 40-tal vestigingen verspreid over de hele wereld. In China alleen al zijn er 7 vestigingen die de glimlach ‘Made in Ghent’ aan de man of vrouw brengen.

De wereldsteden Beijing, Shanghai en Hong Kong ontbreken natuurlijk niet. De laatste telg van GlamSmile opent deze maand de deuren in Madrid. GlamSmile legt ons uit hoe vooral technologie aan de basis van dit succes ligt.

“Alles is eigenlijk gegroeid uit onze overtuiging dat patiënten meer mogen verwachten van een tandartsbezoek dan enkel en alleen een gezond gebit. Wij geloven dat een patiënt pas echt tevreden buiten wandelt als hun glimlach ook mooi is”. Het resultaat van deze filosofie zijn de GlamSmile facetten: een indrukwekkend staaltje CAD/CAM technologie en vooral een garantie op een perfecte, blijvend witte glimlach.

Deze GlamSmile facetten zijn porseleinen schildjes die tegen de voorzijde van de tanden worden bevestigd. De designsoftware zorgt ervoor dat alles op maat wordt getekend en milling machines fabriceren alles met een nauwkeurigheid van 30 microns. Niet alleen de productie maar ook de plaatsing van deze facetten gebeurt efficiënt: de gemiddelde

GlamSmile behandeling duurt slechts 1 uur en is volstrekt pijnloos.

“Naast onze behandelingen is ook de communicatie binnen onze GlamSmile Studio’s uniek. Iedere patiënt kan rekenen op persoonlijk Smile Advies gegeven door professionele Smile Consulenten. Dankzij deze gesprekken wordt het duidelijk wat de patiënt verlangt en wat wij te bieden hebben.

Opnieuw speelt technologie een cruciale rol: dankzij de SmileMe software zijn we in staat om voor iedere patiënt onmiddellijk een voor- en na foto te simuleren, digitale analyses van hun glimlach te maken, en door middel van animaties hun behandelingen te visualiseren.

“De grootste verdienste van de GlamSmile Studio’s is dat ze ervoor gezorgd hebben dat patiënten zich ook iets meer klant kunnen gaan voelen, zelfs bij de tandarts. Dankzij technologie zijn onze Studio’s plaatsen geworden, waar mensen zich goed voelen en dromen kunnen uitkomen.”

SmileMe consultatie

Wil jij ook stralen zoals Annelien Coorevits, Joke van de Velde of Laura Beyne? Surf dan naar GlamSmile.be, maak een vrijblijvende afspraak en ontdek wat voor een verschil een mooie glimlach kan betekenen.

www.GlamSmile.be

RUBRIEK

[ CAPITAL 23 ]

26

SPRA AKMAKER

A N N E D E PA E P E P R O F E S S O R I N D E H U M A N E E N M E D I S C H E G E N E T I C A E N R E C T O R VA N D E U N I V E R S I T E I T G E N T

IDENTIKIT GEBOORTEPLAATS: Gent GEBOORTEDAG: 4 oktober 1955 BURGERLIJKE STAAT: Getrouwd, een dochter Verknocht aan de UGent, waar ze studeerde en werkt 1980: doctor in de Genees-, Heel- en Verloskunde 1987: doctor in de Biomedische Wetenschappen 1988: richt binnen het Centrum Medische Genetica van het UZ een diagnostisch en onderzoekslaboratorium voor erfelijke bindweefselziekten op 1993: diensthoofd Centrum Medische Genetica 1997: deeltijds hoogleraar 2000: buitengewoon hoogleraar 2003: gewoon hoogleraar. Auteur van meer dan 330 A1-publicaties, bekroond met onder meer de Antoine Marfan Award USA, de prijs Marcel Vastesaeger van de Belgische Vereniging voor Cardiologie en de prijs GlaxoSmithKline voor Geneeskundig Wetenschappelijk Onderzoek.

“IK VOEL MIJN IMPACT” Anne De Paepe, professor in de humane en medische genetica, werd een jaar geleden verrassend verkozen tot rector. Een gesprek met de eerste vrouwelijke rector van de UGent over visie, beleid en genetica.

TEKST BERT VOET FOTO’S LISA VAN DAMME

[ CAPITAL 23 ]

27

SPR A AKMAK ER

“WE HEBBEN HET INTELLECTUEEL EN CREATIEF KAPITAAL OM EEN WERELDSPELER TE ZIJN MAAR ZIJN MIDDELMATIG GEFINANCIERD.”

“

Dat ik een vrouw ben, was symbolisch belangrijk, maar ik geloof echt niet dat ik daarom werd verkozen. Ik heb het niet gebruikt. In de eerste ronde had ik de meeste stemmen van alle kandidaat-rectoren, over de geslachten heen. Dat was al een keerpunt. Voorheen was ik de outsider. Ik was bekend als onderzoekster en men wist dat ik een grote dienst leidde in de faculteit geneeskunde, maar ik had me nog niet als beleidsmaker geprofileerd. Na veel gesprekken, debatten en mijn motivatiespeech leerde de universitaire gemeenschap me beter kennen. Ik benadrukte kwaliteitsvol onderzoek en onderwijs, de performantie van onze universiteit en de ambitie om een internationale speler van formaat te zijn en dienstverlening – die begint bij hoe je iemand bedient aan de telefoon. Daarnaast had ik de nadruk gelegd op samenwerking en synergie tussen faculteiten, onderzoekers en diensten.”

“Ik vind wetenschappelijke integriteit en respect voor ethische en deontologische grenzen erg belangrijk– en ik til er zwaar aan als anderen dat nalaten. Ik heb het dan over correct proeven doen, hoe je omgaat met de resultaten, de verdiensten van collega’s erkennen in publicaties, enzovoort. Klinkt allemaal evident, maar in de realiteit is het dat vaak niet. Nu, dat zijn universele waarden die je net zo goed in de christendemocratische als in de humanistische filosofie terugvindt.”

GENDEREVENWICHT Hoeveel punten op twintig geeft u zichzelf na een jaar?

DE PAEPE: “Ik zal mezelf geen punten geven – zo werkt dat niet aan de universiteit. Maar ik voel wel dat ik impact heb op de organisatie, de waarden en het imago van de universiteit. Als ik anderen mag geloven, is er in dat jaar ook meer een overlegcultuur gegroeid.

De mensen in het kernteam – ikzelf, Freddy Mortier als vicerector, de twee beheerders en de kabinetschef – hebben verschillende achtergronden, maar in ons functioneren vind je daar niets van terug. Als team hebben we één doel: het welzijn van de universiteit.”

De realisaties? “Freddy en ik werden geconfronteerd met de concrete implementatie van een nieuw bijzonder decreet voor onze universiteit. Een eerste belangrijke wijziging was dat de raad van bestuur volheid van bevoegdheid en een aparte voorzitter kreeg. De raad bepaalt de strategie; het operationele ligt bij de rector, de vicerector, het bestuurscollege, de faculteiten en decanen. Die striktere scheiding betekent een hele hervorming die niet vanzelfsprekend is.”

De Vlaamse overheid legde ook op dat in de bestuursorganen vanaf 1 oktober 2014 minstens één derde vrouwen moet zetelen. “Terecht”, zegt De Paepe. “Er zijn meer vrouwelijke studenten en soms ook assistenten dan mannelijke, maar in de bestuurs­ organen was dat niet weerspiegeld. In de loop der jaren ben ik me bewust geworden van die grote discrepantie. We moesten in het voorbije jaar nieuwe verkiezingen voor de samenstelling van onze centrale en facultaire bestuursorganen organiseren, maar er was geen cultuur waarin vrouwen zich kandidaat stelden voor die functies: je werd ‘gevraagd’.

Veel vrouwen bleken toch wél geïnteresseerd in een bestuursfunctie en ze zijn ook massaal verkozen: we zijn nu de eerste unief waar er volledig genderevenwicht is in de raad van bestuur en de faculteitsraden – we doen dus beter dan de Vlaamse norm.” Dat die faculteitsraden werden ingekrompen om aan dat evenwicht te komen, is voor haar geen punt. “Dat is niet zo spectaculair. En de performantie van een faculteitsraad meet je niet aan zijn omvang.”

[ CAPITAL 23 ]

28

SPR A AKMAK ER

INTERNATIONAAL “In het voorbije jaar is ook het internationaliseringsbeleid van de universiteit aangepakt”, vervolgt ze. “Dat was organisch gegroeid, met relatief goede resultaten trouwens, maar veel te weinig strategisch uitgebouwd om de juiste keuzes te maken in een omgeving waarin steeds meer op Europese, internationale, zelfs mondiale schaal geopereerd wordt.

We hebben een expertengroep aangesteld en een geïntegreerd beleidsplan opgesteld om het internationaal beter te doen en meer uitstraling te verwerven. Dat werkt zeer goed.”

Ze staat trouwens klaar om naar Zuid-Korea te vliegen. Op de Ghent University Global Campus aldaar is ze trots. “Onze eerste internationale campus, en een Belgische primeur.

Hij kwam er op vraag van de Koreaanse overheid. Zij zien hun studenten vaak naar Amerika en Europa vertrekken en willen die brain drain tegengaan. We bieden er opleidingen aan in voedingstechnologie, milieutechnologie en moleculaire biotechnologie. Daarvoor hebben we een internationale staf gerekruteerd, maar ook onze Gentse professoren zijn er regelmatig aanwezig. Naast de campus ligt een nieuw stadsdeel waar hoogtechnologische bedrijven zich komen vestigen. Natuurlijk proberen wij ons onderzoek altijd te valoriseren – industrieel, economisch en maatschappelijk. Dat kan daar door samenwerking met die bedrijven . Ook spin-offs kunnen een financiële meerwaarde betekenen.”

De Koreaanse overheid kwam enkele jaren geleden onder meer bij de UGent terecht doordat ze toen als enige Belgische universiteit in de tophonderd van de Shanghai Ranking stond.

“We staan nu voor het vijfde jaar op rij in die liga van World-Class Universities. Dit jaar stegen we nog van nummer 85 naar 70”, benadrukt De Paepe. Wat dat zegt? “Rankings zijn relatief, maar de Shanghai Ranking kijkt vooral naar de waarde en de visibiliteit van onderzoek, en niet zozeer naar de profilering en PR van universiteiten, zoals sommige andere rankings.”

RATIONALISATIE Bent u nu zelf een manager?

“Ik denk het (lacht). Dit is een gemeenschap van 8 000 personeelsleden en 43 000 studenten.

Als rector ben je de eindverantwoordelijke. Ik moet zorgen dat mensen ook over hun domeinen heen samenwerken, voor nieuwe initiatieven de juiste mensen verantwoordelijkheden geven, zorgen dat het onderzoek goed loopt en de instelling internationaal op de kaart zetten. Daarvoor moeten middelen ter beschikking gesteld en correct verdeeld worden.”

De toelage die de UGent van de overheid krijgt is een knelpunt, vindt ze. “Om de kwaliteit van onderwijs te bewaken, hebben we genoeg lesgevers nodig die voldoende ruimte hebben.

Professoren moeten steeds meer taken opnemen: onderzoek doen, veel lesgeven, studenten begeleiden,... Er zijn ook nieuwe leervormen: individueel onderwijs, onderwijs in kleine groepjes, e-learning. Het academisch personeel is niet meegegroeid met het aantal studenten. Men onderschat die belasting. En we weten allemaal dat de budgettaire ruimte de komende jaren klein zal zijn. Een grote uitdaging.” Die druk op het personeel was er volgens De Paepe mee de oorzaak van dat academici vorig jaar een petitie organiseerden tegen de publicatiedruk en de focus op kwantiteit. “We proberen daaraan tegemoet te komen. Sinds dit jaar werken we voor bevorderingen niet meer met een competitief model maar met een gepersonaliseerd loopbaantraject. Professoren treden eigenlijk in competitie met zichzelf en niet met hun collega’s: ze kunnen zelf doelstellingen formuleren voor een periode van vijf jaar. Daarin kan het accent perfect op onderwijs liggen en minder op wetenschappelijke output.” [ CAPITAL 23 ]

29

“ WE ZIJN DE EERSTE UNIEF WAAR ER VOLLEDIG GENDEREVENWICHT IS IN DE RAAD VAN BESTUUR EN DE FACULTEITSRADEN.”

SPR A AKMAK ER

De Paepe pleit voor een verplichte, niet-bindende toelatingsproef die de enorme toestroom in het hoger onderwijs beter moet kanaliseren. “Het gaat er niet om dat we te veel studenten zouden hebben. Wel dat te veel studenten onvoldoende stilstaan bij hun studiekeuze en te laat tot de vaststelling komen dat ze in deze of gene opleiding eigenlijk niet op hun plaats zitten.” En rationalisatie is een toverwoord. “Binnen de instelling door meer over de faculteiten heen te werken, maar ook samen met andere universiteiten.

Opleidingen met weinig studenten moeten we misschien interuniversitair organiseren.

En we moeten ons ook afvragen of sommige cursussen nog wel noodzakelijk zijn in de opleiding tot pakweg arts, ingenieur of filosoof.”

“VLAAMSE ONDERWIJSINSTELLINGEN MOETEN ZICH VOORAL INTERNATIONAAL STERK POSITIONEREN.”

Bij het ter perse gaan van Capital was het nog niet duidelijk hoe de besparingen het hoger onderwijs zouden raken. De Paepe lijkt rustig te blijven onder de besparingsdrift van de overheid. Moeten onderwijs en onderzoek niet de hoogste prioriteit krijgen? “Natuurlijk!

Dat is een essentiële verantwoordelijkheid van de overheid. Ik wil altijd beleefd blijven maar in een internationaal perspectief zijn we inderdaad middelmatig gefinancierd. Als je ziet wat we met die middelen doen, ben ik wel optimistisch voor onze universiteiten.

We hebben het intellectueel en creatief kapitaal om een wereldspeler te zijn. Maar goed onderwijs en onderzoek kosten geld, en daarvoor zullen we moeten vechten.”

MOOC’s (Massive Online Open Courses) staan in de belangstelling?

“Ook wij nemen initiatieven om elektronische onderwijsvormen te installeren, maar de meerwaarde van persoonlijk contact blijf ik essentieel vinden. Een lesgever doet meer dan theoretische en praktische kennis overbrengen. Je vormt ook de persoonlijkheid van jonge mensen, leert hen communiceren, assertief zijn, analyseren en inzicht verwerven – je bereidt hen voor op de arbeidsmarkt. Dat doe je niet enkel met een computer.”

Maar kan het onderwijs de technologische en maatschappelijke veranderingen volgen?

Hinkt het onderwijs niet voortdurend achterop? “Dat zou ik niet zeggen, maar het is wel een aandachtspunt: opleidingen moeten continu worden aangepast. Meer nog: het moet onze blijvende ambitie zijn om technologische en maatschappelijke veranderingen mee gestalte te geven, in plaats enkel te proberen ze zo goed mogelijk te volgen. Maar ook dat hangt samen met de financiering.”

“Vlaamse onderwijsinstellingen moeten zich vooral internationaal sterk positioneren” meent De Paepe. En onafhankelijke bastions van kennisverwerving blijven. De financiering zal steeds meer gemengd zijn maar onze integriteit moeten we bewaren. We werken steeds meer samen met de bedrijfswereld, en dat is ook goed. Maar we doen dat wel onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat we onze academische onafhankelijkheid kunnen bewaren.”

VOORSPELLEN Natuurlijk mist ze het Centrum Medische Genetica dat ze in het UZ leidde. En haar eigen laboratorium voor erfelijke bindweefselziekten was haar levenswerk. “Maar ik ga er nog wekelijks langs, volg onderzoeksresultaten op, lees de publicaties in voorbereiding en lever daarvoor soms nog een bijdrage”, zegt ze. “En hoewel ik geen patiënten meer zie, geef ik in een probleemcasus ook soms nog advies.”

Ook de toekomst van haar eigen vakgebied houdt haar bezig. “De genetische technologie breidt enorm uit. We halen steeds meer gegevens uit ons genoom. We moeten nog veel

[ CAPITAL 23 ]

30

SPR A AKMAK ER

investeren om de impact van die data op welbepaalde ziektebeelden te interpreteren, maar steeds meer tests worden mogelijk voor steeds meer ziekten, en ze worden almaar performanter. Hoe je daar ethisch en deontologisch mee omgaat, is een grote uitdaging.

Ook nu al. Stel: iemand vraagt om een erfelijk defect voor borstkanker op te sporen, en je vindt een aanleg voor Alzheimer. Zeg je dat dan toch? Maak je vooraf afspraken? En hoever ga je met onvoorziene testresultaten waarvan je weet dat die ook relevant zijn voor andere familieleden? Ook de vraag hoe je genetische informatie van personen beschermt, wordt acuut. Nu al weten we soms twintig jaar vooraf dat iemand een neurologische ziekte zal krijgen. Eens die kennis voorhanden is: wie kan ze opvragen? Een verzekeringsmaat­ schappij? Een arbeidsgeneesheer? Nu is dat niet het geval, maar hoe zal dat evolueren?

Dat zal zich straks allemaal nog veel scherper stellen. De overheid moet niet enkel in de technologie investeren, maar ook in de omkadering. Juridisch is er veel werk aan de winkel.

De razendsnelle evolutie van wetenschap en technologie houd je niet tegen; het is een autonoom proces. Je moet zorgen dat de rest niet achternaholt, zoals dat nu een beetje het geval is. Samen met twee andere Europese landen heeft België medische genetica nog niet eens als specialisme erkend.”

[ CAPITAL 23 ]

31

“ DE OVERHEID MOET NIET ENKEL IN DE TECHNOLOGIE INVESTEREN MAAR OOK IN DE OMKADERING. JURIDISCH IS ER NOG VEEL WERK AAN DE WINKEL.”

A N A LY S E

U W FINA NCIEEL PL A N

STRUCTUREREN OP LANGE TERMIJN? BESLISSEN OP KORTE TERMIJN! Financieel geluk of financiële gemoedsrust kent veel vormen. Een appeltje voor de dorst, een regelmatig en behoorlijk inkomen, een financieel steuntje voor uw kinderen of een perfect geregelde nalatenschap… Cruciaal is hoe dan ook dat u een duidelijke doelstelling voor uw vermogen vooropstelt. Een concreet doel is echter niet voldoende.

U hebt een plan nodig om dit doel te bereiken.

TEKST XAVIER PIQUEUR, SENIOR AUDITOR OPTIMA EN LIESJE VANNESTE, AUDITOR OPTIMA FOTO’S LIEVEN VAN ASSCHE

Optima helpt u bij de identificatie en daadwerkelijke realisatie van uw persoonlijke doelstellingen. In nauw overleg met u werken we een uniek financieel plan op uw maat uit, op basis van onze multidisciplinaire expertise en vanuit een 360-gradenperspectief. Die combinatie van financiële en fiscale planning is uniek in de markt. Optima zette zijn jarenlange knowhow in om een uniek softwarepakket te ontwikkelen dat aan de hand van een cashflowanalyse uw vermogen analyseert. Deze tool houdt ook rekening met uw doelstellingen en potentiële successiekosten. Exclusief voor zijn klanten zet Optima, mede aan de hand van deze state of the art software, een financieel-economisch accurate berekening om in bevattelijke en overzichtelijke rapporten en grafieken.

Hoe ziet een en ander er concreet uit?

Kijken we naar het voorbeeld van Gilles en Charlotte, beiden 46 jaar. Ze zijn al 23 jaar een paar en 20 jaar gelukkig getrouwd zonder huwelijkscontract. Samen hebben ze twee studerende kinderen van 18 en 20 jaar.

Gilles is al vijftien jaar dokter specialist en werkt in een algemeen stedelijk ziekenhuis. Ook Charlotte werkt in het ziekenhuis als verpleegster met een bediendenstatuut.

Op advies van zijn accountant richtte Gilles

zeven jaar geleden om fiscale redenen een bvba op.

EEN GOEDE VOORBEREIDING IS ESSENTIEEL Een gedetailleerd totaalbeeld van uw persoonlijke financiële situatie vormt de basis.

Daar bouwen we uw plan op.

XAVIER PIQUEUR | LIESJE VANNESTE

FAMILIAAL VERMOGEN VANDAAG

Hoe ziet de huidige situatie van Gilles en Charlotte er uit?

HUWGEMEENSCHAP

Onroerende goederen

€ 1 300 000

Appartement Gezinswoning

€ 300 000 € 1 000 000

Roerende goederen

€ 1 053 468

Beleggingsportefeuille (volle eigendom) BVBA Dr. Gilles Pensioenvoorzieningen TOTAAL

€ 600 000 € 300 000 € 153 468 € 2 353 468

[ CAPITAL 23 ]

32

A N A LY S E

Gilles en Charlotte hebben al een behoorlijk vermogen opgebouwd. Hun beleggingsportefeuille bedraagt € 600 000. Hiervan staat € 450 000 op zicht- en spaarrekeningen. De Bvba Dr. Gilles is ongeveer € 300 000 waard.

Gilles en Charlotte doen daarnaast allebei aan pensioensparen. Gilles heeft een vrij aanvullend pensioen en een individuele pensioentoezegging afgesloten. Charlotte heeft een groepsverzekering via haar huidige werkgever. Door die pensioenopbouw hebben Gilles en Charlotte vandaag al € 153 468 opgebouwd. Dit bedrag zal op hun 65ste ongeveer € 525 000 bedragen.

Naast de gezinswoning, investeerden zij twee jaar geleden in een beleggingsappartement in Brussel. Op dit vastgoed hebben zij geen leningen lopen. Door het verhuren van het appartement in Brussel ontvangen zij maandelijks een huur van € 600.

SPREIDING VAN DE BELEGGINGEN

EEN EVENWICHTIGE SAMENSTELLING TUSSEN ROERENDE EN ONROERENDE GOEDEREN WORDT BESCHOUWD ALS EEN BASISSPREIDING VAN ELKE PORTEFEUILLE DIE RENDEMENT EN VEILIGHEID BEOOGT.

Beleggingshorizon: korte of lange termijn Van de huidige beleggingsportefeuille staat € 450 000 op zicht- en spaarrekeningen. We aanzien dit als liquiditeiten op korte termijn.

Want kapitalen op zicht- en spaarrekeningen wil u beschikbaar houden of beschouwt u als kapitaal dat u nodig hebt op korte termijn.

Maar onze ervaring in financiële planning leert dat het kapitaal dat op korte termijn nodig is, heel vaak wordt overschat. Hoe dat komt? Door enerzijds een zekere voorzichtigheid voor onvoorziene uitgaven. En anderzijds zijn velen nog altijd relatief risicoavers door de volatiliteit 450 000van de financiële markten in het afgelopen decennium.

Volgens de Nationale Bank van België neemt de Belgische spaarder massaal zijn toevlucht tot het spaarboekje. Alle Belgen samen hadden op het einde van het eerste kwartaal van 2014 ruim € 231 miljard euro op de Belgische gereglementeerde spaarboekjes staan. Nochtans brengt het geld daar minder op dan de inflatie.

UW GEWENSTE SITUATIE, UW DOELSTELLINGEN De Optima-planner tracht tijdens een gesprek uw persoonlijke korte- en langetermijndoelstellingen te inventariseren. Een open dialoog tussen uzelf en uw planner zal alle belangrijke elementen aan het licht brengen. Het is niet alleen noodzakelijk te weten waar u naar toe wil, maar ook waarom u dit wil. We peilen naar wat u echt belangrijk vindt − nu en in de toekomst.

IN BELGIE STAAT RUIM 231 MILJARD EURO OP SPAARBOEKJES DIE VANDAAG MINDER OPBRENGEN DAN DE INFLATIE.

360 000

33% 67%

Het resterende deel van hun beleggingsportefeuille structureerden Gilles en Charlotte in aandelen 270 en000beleggingsfondsen, door€ 450 000 gaans een langetermijnbelegging.

180 000

90 000

BELEGGINGSPORTEFEUILLE VANDAAG Beleggingsvastgoed

€ 150 000

0 450 000

Beleggingsportefeuille

korte termijn

600 0000

middellange termijn

Huidige waarde

lange termijn

360 000 33% Gilles en Charlotte De beleggingen van 400 0000 voor 33 procent uit onroebestaan vandaag rend goed en voor 67 procent67% uit roerende waarden. Algemeen wordt aangenomen dat een evenwichtige 200 0000 samenstelling van een beleggingsportefeuille bestaat uit roerende én onroerende goederen. Dit wordt beschouwd ‘17 ‘18 ‘19 ‘20 ‘21 ‘22 ‘23 ‘24 ‘14 als een basisspreiding van elke evenwichtig 0 samengestelde portefeuille die rendement ‘25 ‘26 ‘27 ‘28 ‘29 ‘30 ‘31 ‘32 en veiligheid beoogt.‘15 ‘16

‘33

270 000 € 450 000 180 000

90 000

‘34 ‘35 ‘36 ‘37 ‘38 ‘39 ‘40 ‘41 ‘42 ‘43 ‘44 ‘45

‘46

‘47

€ 150 000

0

‘48 ‘49 ‘50 ‘51

korte termijn

600 0000

-200 0000 ‘33

[ CAPITAL 23 ]

400 0000

450 000

33

450 000

middellange termijn

lange termijn

A N A LY S E

Wat bleek bijvoorbeeld uit het gesprek met Gilles en Charlotte? Gilles’ voornaamste doel is stoppen met werken als hij 57 jaar is, zodat hij meer tijd kan doorbrengen met Charlotte en zijn twee kinderen. Bovendien wil Gilles de volgende 15 jaar niet werken zoals hij dat de voorbije 15 jaar gedaan heeft. Hij wil meer tijd met zijn gezin doorbrengen, want hij voelt zich schuldig omdat hij alleen maar werkt. Het is zijn nachtmerrie dat zijn carrière de goede relatie met zijn vrouw en kinderen op het spel zal zetten. Toch wil hij niet voor zijn 57ste met pensioen gaan, aangezien hij veel voldoening haalt uit zijn werk. Gilles vraagt zich bovendien af wat hij op zijn pensioenleeftijd het best doet met zijn vennootschap.

komen vaak pas vrij na de 65ste verjaardag.

Zodra deze tweede mijlpaal voorbij is, wordt de beleggingshorizon van het vermogen vaak fout ingeschat, waardoor een groot deel op korte termijn wordt gestructureerd.

Terecht voorzien mensen een kapitaal om een tweede jeugd te beleven en maximaal van het leven te genieten. Maar dat kapitaal wordt heel vaak te hoog ingeschat. Ook als 65plusser kan u namelijk op langere termijn beleggen. Want hoe laat u anders uw spaarpotje maximaal renderen om uw levensstandaard te behouden na uw 75ste, uw 85ste of misschien wel na uw 95ste verjaardag? Ook voor de volgende generatie is een langetermijnrendement nastreven aanbevelenswaardig.

Uit het gesprek blijkt ook dat Gilles en Charlotte tijdens hun pensioen willen beschikken over € 5 000 per maand. Charlottes grote droom is een appartement aan de kust.

Het paar wil deze aankoop alleen financieren met eigen middelen, omdat ze geen voorstander zijn van lenen.

Op korte termijn plannen Gilles en Charlotte nog voor ongeveer € 100 000 verbouwingen aan hun gezinswoning. Bovendien willen ze elk kind € 50 000 schenken, voor de aankoop van hun toekomstige gezinswoning.

Het spreekwoordelijke duwtje in de rug.

Ten slotte vinden Gilles en Charlotte het belangrijk dat, als een van hen zou overlijden, het volledige vermogen naar de langstlevende gaat. Het behoud van controle is voor hen een prioriteit. Afhankelijk van het moment van overlijden, mag een deel al naar de kinderen gaan.

De kern van Optima’s concept is de financial planning audit, een totaalbeeld van uw huidige situatie en een diepgaande analyse van de sterke en zwakke punten rond de vier pijlers: vermogen,nalatenschap,inkomenenpensioen.

Daarnaast toetsen we de korte- en langetermijndoelstellingen af aan uw huidige situatie.

ANALYSE

33%

Hoe analyseren we met een cashflowanalyse het actuele vermogen van Gilles en Charlotte?

67% Uit de analyse van de inkomsten, de uitgaven en de fiscale afhoudingen blijkt dat Gilles en Charlotte vandaag ongeveer € 2 500 per maand privé sparen. Wij vermoeden dat

deze spaarcapaciteit niet efficiënt en systematisch wordt belegd. Wellicht komt dit eerst op spaarboekjes terecht, wat een laag rendement mee brengt. Vervolgens wordt vermoedelijk een grote som in één keer belegd, wat dan een instaprisico inhoudt.

Het stel plant volgend jaar een verbouwing aan de gezinswoning. Ze ramen een budget van ongeveer € 100 000. Bovendien wensen ze de kinderen na hun afstuderen in 2016 een duwtje in de rug geven. Hiervoor plannen ze voor elk kind een bedrag van € 50 000.

Vanaf de gewenste pensioenleeftijd (57 jaar) houden we rekening met een maandelijks leefbudget van € 5 000. Maar op dat moment zullen de inkomsten niet meer volstaan om de uitgaven te dekken. Gilles en Charlotte zullen een maandelijkse opleg moeten hebben.

Naar aanleiding van hun pensioen zullen Gilles en Charlotte in 2033 pensioen450 000 voorzieningen ontvangen van ongeveer € 525 000. De eindbelasting werd hierbij in rekening gebracht.

360 000 We gaan er in onze berekening van uit dat 270 000 bij een overlijden de levensstandaard en het wettelijk pensioen van de €langstlevende 450 000 zakt naar 75 procent van het huidige niveau.

180 000 Hierna vindt u een grafische projectie van de inkomsten en uitgaven van Gilles en 90 000

0

UW INKOMSTEN EN UITGAVEN 600 000 ‘33

Mijlpalen voor een plan Met al deze informatie over de huidige en gewenste situatie van Gilles en Charlotte, gaan we aan de slag om de audit en het plan op te stellen. Hierbij gebruiken we verschillende mijlpalen. Die vormen een kapstok voor de concrete uitwerking van het plan.

Een eerste mijlpaal is traditioneel de gewenste pensioenleeftijd, hier 57 jaar. Die komt niet noodzakelijk overeen met het moment waarop u uw wettelijk pensioen zal ontvangen. Gilles en Charlotte krijgen pas een effectief pensioen als ze 65 jaar zijn. Ook de pensioenkapitalen

400 000

korte termijn

middellange termijn

De berekening werd opgemaakt rekening houdend met volgende parameters: - de levensstandaard verhoogt elk jaar met 2%; - de inkomsten volgen deze indexering.

200 000

0

‘17 ‘18 ‘19 ‘20 ‘21 ‘22 ‘23 ‘24

‘14

‘25 ‘26 ‘27 ‘28 ‘29 ‘30 ‘31 ‘32

‘15 ‘16

‘34 ‘35 ‘36 ‘37 ‘38 ‘39 ‘40 ‘41 ‘42 ‘43 ‘44 ‘45

‘46

‘47

‘48 ‘49 ‘50 ‘51

-200 000

450 000

[ CAPITAL 23 ]

450 000

34 360 000

360 000

200 0000 360 000 33% A N A LY S E 0

‘17 ‘18 ‘19 ‘20 ‘21 ‘22 ‘23 ‘24

‘14

Uit deze grafische analyse blijkt dat de huidige beleggingsportefeuille van Gilles en Charlotte niet optimaal gealloceerd is in functie van hun beleggingshorizon.

‘34 ‘35 ‘36 ‘37 ‘38 ‘39 ‘40 ‘41 ‘42 ‘43 ‘44 ‘45

‘25 ‘26 ‘27 ‘28 ‘29 ‘30 ‘31 ‘32

‘15 ‘16

Charlotte in de komende jaren.

Hierna vindt u een grafische voorstelling, waarbij de huidige beleggingsportefeuille van Gilles en Charlotte wordt afgezet ten opzichte van de timing van hun toekomstige uitgaven. Op deze grafiek leest u dus wanneer (op korte, middellange en lange termijn) zij in principe welk kapitaal nodig hebben om hun gewenste levensstandaard te handhaven. Deze ‘behoefte’ is uitgedrukt in termen van vandaag, zodat we die naast hun huidige portefeuille kunnen plaatsen.

270 000

67% ‘46

‘47

‘48 ‘49 ‘50 ‘51

€ 450 000

180 000

-200 0000 VAN DE UITGAVEN (1) TIMING 90 000 450 000

Huidige portefeuille 0 Timing uitgaven

600 0000 360 000

450 000 korte termijn

middellange te

360 000 ‘33

270 000 400 0000

270 000 € 450 000

180 000

180 000

200 0000 90 000

€ 197 767 € 117 300

00 1 500 000

90 000

€ 150 000

€

‘17 ‘18 ‘19 ‘20 ‘21 ‘22 ‘23 ‘24

‘14

0

korte termijn

middellange termijn ‘25 ‘26 ‘27 ‘28 ‘29 ‘30 ‘31 ‘32

‘15 ‘16

lange termijn

‘34 ‘35 ‘36 ‘37 ‘38 ‘39 ‘40 ‘41 ‘42 ‘43 ‘44 ‘45

‘46

‘47

k

‘48 ‘49 ‘50 ‘51

-200 1 2000000 000

DE DOELSTELLINGEN VAN ONZE KLANTEN ZIJN HEEL VAAK EMOTIONEEL EN HEBBEN VOORNAMELIJK TE MAKEN MET GEMOEDSRUST EN ZEKERHEID.

evenmin aan te spreken. De eerste jaren van hun pensioen kunnen worden opge450 000 vangen met de toekomstige spaarcapaciteit tijdens de nog actieve beroepsloopbaan.

Op korte en middellange termijn hebben Gilles en Charlotte een spaarcapaciteit.

450 900 000 Hun huidige beleggingsportefeuille hebben zij in principe niet nodig tijdens hun beroepsloopbaan 600 000 om hun levensstandaard 360 te financieren, tenzij voor de financiering van de geplande verbouwing (2015) en de 000€ 50 000 aan elk van de kin270 schenking300 van deren (2016).

360 000

€ 450 000

180 0000

‘15 ‘16 hoeven ‘19 ‘25 ‘28 en Op middellange termijn Gilles Charlotte de huidige beleggingsportefeuille

‘31

Toch zullen zij op lange termijn een tekort hebben, waardoor zij hun huidige beleg270 000 gingsportefeuille moeten aanspreken. Maar let op: Gilles en Charlotte kunnen in de periode tussen 65 en 75 jaar de tekorten 180 000 ‘34 ‘37 met ‘40 het ‘41 43 ‘46 hun ‘49 pensioenopvangen kapitaal van voorzieningen. € 197 767

90 000

90 000

€ 150 000

€ 117 300

€

TIMING 0 VAN DE UITGAVEN (2)

0

korte termijn

1 500 000

middellange termijn

lange termijn

k

Beleggingsportefeuille Vrij spaargeld

1 200 000

900 000

600 000

300 000

0

‘15

‘16

[ CAPITAL 23 ]

35

‘19

‘25

‘28

‘31

‘34

‘37

‘40

‘41

43

‘46

‘49

‘47

A N A LY S E

€ 450 000

Besluit? De huidige beleggingsportefeuille van Gilles en Charlotte is onvoldoende gealloceerd op lange termijn. Uit de analyse blijkt dat de behoefte aan kapitaal op lange termijn groter is dan wat vandaag op lange termijn is gestructureerd.

Ons advies? Gilles en Charlotte moeten de tijdshorizon van hun huidige portefeuille herbekijken en die zoveel mogelijk structu€ 150 000 reren op lange termijn.

korte termijn

middellange termijn

lange termijn

UW BELEGGINGSPORTEFEUILLE STRUCTUREREN OP LANGE TERMIJN KAN U EEN HOGER RENDEMENT OPLEVEREN DAN OP KORTE OF MIDDELLANGE TERMIJN.

‘48 ‘49 ‘50 ‘51

767

Gilles en Charlotte gaan akkoord met onze analyse. Hoe kunnen ze nu hun huidige beleggingsportefeuille optimaal structureren in functie van hun beleggingshorizon?

450 000

We zoeken uit welk deel van de huidige beleggingsportefeuille Gilles en Charlotte wanneer nodig hebben. We adviseren hen maximaal een langetermijnrendement na te streven met de vrij beschikbare portefeuille, die zij in principe niet nodig zullen hebben om hun levensstandaard te handhaven. De praktijk leert dat financiële planning vaak terugvalt op de vraag: wat heb ik nodig om mijn levensstandaard tot aan mijn geraamde leeftijd van overlijden te handhaven? Gilles en Charlotte moeten daartoe van hun huidige portefeuille ongeveer € 315 000 reserveren. Daarnaast moeten ze hun toekomstige spaarcapaciteit tijdens hun beroepsloopbaan en de toekomstige pensioenkapitalen verstandig structureren.

PLAN In de volgende fase stellen we een plan op, waarin u heel concrete aanbevelingen krijgt om uw financiële situatie te optimaliseren: juridisch en fiscaal advies, mogelijkheden om slim te beleggen in roerende en onroerende investeringen … alle middelen die moeten leiden tot uw persoonlijk financieel geluk. De overeengekomen actiepunten worden vertaald in uw persoonlijk draaiboek: uw plan.

Beschikbaar Benodigd

360 000 € 284 933 270 000

180 000 € 197 767

90 000 € 117 300 0 korte termijn

middellange termijn

Zonder ons te verliezen in details, bespreken we hier een aantal belangrijke actiepunten die Gilles en Charlotte zowel op korte als op langere termijn kunnen ondernemen.

Actiepunten op korte termijn: Beleggingsportefeuille zoveel mogelijk op lange termijn structureren Uit de analyse van Gilles en Charlotte blijkt dat zij vandaag een spaarcapaciteit van € 2 500 per maand hebben. Op korte termijnhebben zij hun huidige beleggingsportefeuille slechts in beperkte mate nodig, voor de financiering van de verbouwing van de gezinswoning en de schenkingen aan de kinderen. Nochtans is hun portefeuille voor € 450 000 gestructureerd op korte termijn.

Het vrij beschikbare deel van hun beleggingsportefeuille, dat zij in principe niet nodig hebben voor het behoud van hun levensstandaard, kunnen Gilles en Charlotte op lange termijn structureren.

Gilles en Charlotte hebben diverse mogelijkheden om hun vermogen op langere termijn te structureren. We adviseren hen, rekening houdend met hun risicoprofiel, om een deel van hun vermogen te structureren via een beleggingsverzekering of een beleggingsfonds (zie kader 1). Deze beleggingsvorm levert een hoger rendement op dan een spaar- of zichtrekening. Bovendien kunnen ze er een successieregeling voor de kinderen mee uitwerken, met behoud van controle.

Een andere mogelijkheid bestaat erin een deel van de liquide middelen onder te brengen in een gestructureerde obligatie (zie kader 2). Ook dit is een geschikte manier om het vermogen van Gilles en Charlotte veilig te beleggen met een lage belastingdruk en een zeker rendement.

lange termijn

De berekening werd opgemaakt rekening houdend met volgende parameters: - de roerende portefeuille genereert jaarlijks 4% netto-inkomsten; - de inkomsten worden geacht beschikbaar te zijn om de levensstandaard te financieren.

[ CAPITAL 23 ]

36

Daarnaast raden we Gilles en Charlotte aan om met een deel van hun vermogen te investeren in beleggingsvastgoed (zie kader 3).

Vastgoed vormt algemeen gezien een ren-

A N A LY S E

BELEGGINGSVERZEKERING EN -FONDS WAT ZIJN DE VOORDELEN?

1

Een gedeelte van uw beleggingsportefeuille structureren via een beleggingsverzekering biedt volgende voordelen:

• Verzekeraars laten u toe gebruik te maken van de institutionele markt, gekenmerkt door verregaande onafhankelijkheid en dit gepaard gaande met toegang tot een breder spectrum aan vermogens­ beheerders.

• Een beleggingsverzekering is een geschikt instrument om vermogen op lange termijn op te bouwen en te behouden.

• Dankzij de beleggingsverzekering kan u beleggen met een lage belastingdruk. U vermijdt roerende voorheffing en betaalt geen beurstaksen, alleen een eenmalige verzekeringstaks van 2 procent.

• Vervelende gevolgen van aansprakelijkheid (uitvoerend beslag) kan u onder bepaalde voorwaarden vermijden.

• Een beleggingsverzekering kan afgesloten worden bij een Belgische verzekeraar, maar ook bij een buitenlandse verzekeraar in de Europese Economische Ruimte en dit binnen een legaal kader (vrij verkeer van kapitaal). Elke lidstaat kent zijn specifiek wettelijk kader. Soms valt een verzekeraar over de landsgrenzen heen te overwegen, afhankelijk van uw doelstellingen. Vergeet niet dat u sinds 2013 buitenlandse levensverzekeringscontracten moet aangeven in de aangifte personenbelasting.

dabele en veilige belegging op lange termijn. Bovendien komt een vastgoedinvestering de spreiding in hun beleggingen ten goede. Een beleggingsportefeuille met een gezonde spreiding bestaat voor een belangrijk deel uit vastgoed.

Een gedeelte van uw beleggingsportefeuille structureren via een beleggingsfonds biedt volgende voordelen: • Om vermogen op lange termijn op te bouwen en te behouden, is een beleggingsfonds een geschikte oplossing.

• Een open architectuur biedt een toegevoegde waarde: - verruimde mogelijkheden tot het samenstellen van een optimale portefeuille volgens uw doelstellingen en uw beleggersprofiel; - een grote onafhankelijkheid en neutraliteit; - diversificatie en specialisatie bij vermogensbeheerders, om het risico te spreiden en te milderen.

GESTRUCTUREERDE OBLIGATIE – WAT IS HET PRECIES?

2

Bij een gestructureerde obligatie is er op de einddatum een recht op terugbetaling van het kapitaal, vermeerderd met een coupon gekoppeld aan een potentiële meerwaarde op basis van de prestatie van de index of korf van beleggingsfondsen. De obligatie heeft een vaste looptijd.

In een zucht naar veiligheid veranderen mensen soms heel hun investeringsstrategie en leggen ze al hun eieren in één mand.

Zoiets is nooit goed. Verstandig spreiden is de boodschap. Die spreiding moet ingebed zijn in elk goed financieel plan. Het is nooit goed om alles in vastgoed of alles op de financiële markten te investeren. De kunst bestaat erin om de stabiliteit van vastgoed te combineren met een investeringsstrategie die toch profiteert van een heropleving van de beurzen.

Wanneer een natuurlijke persoon het effect aanhoudt tot op de eindvervaldag, dan krijgt deze particulier minstens een bedrag dat overeenstemt met het belegde kapitaal op eindvervaldag. Daarnaast krijgt deze belegger mogelijk nog een bijkomend rendement gekoppeld aan de index/korf van beleggingsfondsen. Dit bijkomend rendement is volledig belastbaar via een verplichte inhouding van roerende voorheffing van 25 procent.

[ CAPITAL 23 ]

37

A N A LY S E

BELEGGINGSVASTGOED: WAAROM EEN GOEDE BELEGGING?

3

Veiligheid Vastgoed vormt algemeen gezien een rendabele en veilige belegging.

België is voor vastgoed het saaiste land te wereld. Als alles goed gaat, stijgen de prijzen gestaag zonder dat de markt zich vergaloppeert. En in tijden van crisis … blijven de prijzen relatief stabiel. Saaiheid wordt dan een veilige haven, een gewaardeerd stuk stabiliteit.

Met een lening kan u een hefboom realiseren op uw vermogen. Die doet zich voor als het rendement van de investering hoger is dan de kostprijs van uw lening.

Zorgeloosheid Vastgoed als een rationele belegging benaderen, impliceert een professioneel beheer. Een goede beheerder, een assetmanager in vaktaal, is het beste wapen voor de emotionele verhuurder, die verhuurt in zijn eigen dorp, en dan nog liefst aan mensen die hij kent.

Rendement Het rendement van een belegging in vastgoed kán over het algemeen samengesteld worden uit de volgende factoren: • De huurinkomsten. Deze worden in principe geïndexeerd, zodat een belegging in vastgoed inflatiebestendig is.

• De meerwaarde. Bij een belegging in vastrentende producten, zoals bijvoorbeeld obligaties, ontvangt u alleen intresten, en dus geen meerwaarde. Hierboven legden we de nadruk op het woord ‘kan’.

Net als bij roerende beleggingen moet u voor een meerwaarde op het geschikte moment verkopen. We adviseren een verkoop na 10 tot 15 jaar.

• Het fiscale rendement. Dit loopt onder meer gelijk met een lening.

Zodra de lening is afgelost, vervalt dit fiscaal rendement en ontstaat mogelijk zelfs een fiscaal nadeel, wegens de belastingdruk op onroerende goederen. Ook hier is de boodschap: verkoop tijdig!

Een professionele beheerder screent en selecteert correcte (vastgoed) beleggingsopportuniteiten. Bovendien is hij een helpende hand bij de studie van verschillende aankooptechnieken, en bij het afsluiten van een lening met alle financiële en fiscale aspecten. Ten slotte is er de zoektocht naar ‘goede’ huurders (rentmeester) en het onderhoud (syndicus).

Ook daar is een professionele beheerder van cruciaal belang om van vastgoed een zorgeloze belegging te maken. Bovendien is hij een buffer, met kennis van zaken, tussen eigenaar en huurder.

Bescherming van de langstlevende partner

EEN CRUCIALE VRAAG BIJ VEEL KLANTEN IS: “WAT HEB IK NODIG OM MIJN LEVENSSTANDAARD TOT AAN MIJN OVERLIJDEN TE HANDHAVEN?”

Gilles en Charlotte vinden het belangrijk dat, als een van hen overlijdt, het volledige vermogen naar de langstlevende partner gaat. Gilles en Charlotte kunnen dan ook overwegen om een keuzebeding af te sluiten. In een keuzebeding staat dat het gemeenschappelijk vermogen bij een ontbinding door overlijden zal toebehoren aan de langstlevende, naar keuze van deze laatste. De langstlevende kan met andere woorden op het ogenblik van het eerste overlijden kiezen in functie van de successiekosten en zijn of haar financiële noden, leeftijd en gezondheidstoestand.

[ CAPITAL 23 ]

38

A N A LY S E

Efficiënt en systematisch sparen Uit de analyse van Gilles en Charlotte bleek dat zij € 2 500 per maand kunnen sparen.

Maar deze spaarcapaciteit wordt vermoe-

delijk niet efficiënt en systematisch belegd.

Wij raden Gilles en Charlotte dan ook aan om een periodiek spaarplan op te starten onder de vorm van een beleggingsverzekering (zie kader 4). Dit is een geschikte ma-

nier om hun vermogen op te bouwen op een fiscaalvriendelijke manier, gebruik makend van een langetermijnrendement.

Schenkingen aan de kinderen 4

OPSTARTEN VAN EEN PERIODIEK SPAARPLAN – TAL VAN VOORDELEN

Uit de persoonlijke doelstellingen van Gilles en Charlotte blijkt dat zij hun kinderen op korte termijn willen helpen met de aankoop van hun eigen gezinswoning. Ze willen hiervoor ongeveer € 50 000 schenken aan elk van de kinderen. Gilles en Charlotte kunnen deze schenking doen via de techniek van de bankgift (zie kader 5).

Een periodiek spaarplan brengt tal van voordelen mee: • Door periodiek (lees: maandelijks) te sparen bent u constant in de markt aanwezig. Systematisch sparen verkleint het risico van een slechte timing qua instapmoment.

• Periodiek sparen zorgt voor onmiddellijk rendement. Op die manier wordt vermeden dat gelden gedurende lange tijd weinig of niets opbrengen, omdat ze op zicht- of spaarrekeningen blijven staan.

• De kracht van de kapitalisatie zorgt ervoor dat een lager gespaard bedrag – met start op jongere leeftijd – een hoger eindkapitaal levert dan een hoger belegd bedrag op ‘oudere’ leeftijd.

• Deze beleggingsvorm heeft bij voorkeur geen vaste einddatum.

Op die manier hoeft u niet telkens opnieuw te herbeleggen en bespaart u aanzienlijk op in- en uitstapkosten.

• Dankzij de beleggingsverzekering kan u beleggen met een lage belastingdruk. U betaalt geen roerende voorheffing wanneer u kapitaal opneemt na de eerste acht jaar van het contract1 en geen beurstaksen, buiten een eenmalige verzekeringstaks van 2 procent.

• Op termijn kan de belegging omgezet worden naar een renteniersplan.

Hierbij worden op regelmatige tijdstippen uitkeringen gedaan, zodat u het opgebouwde kapitaal kan benutten als leefgeld, om te rentenieren.

1

5

HAND- EN BANKGIFT

Handgiften en vooral bankgiften zijn bijzonder populair.

Hand- en bankgiften moeten niet verplicht worden geregistreerd, zodat schenkingsrechten gemakkelijk kunnen worden vermeden.

Bij het overlijden van de schenker zijn er in principe ook geen successierechten meer verschuldigd voor de geschonken bedragen. Tenzij de schenker komt te overlijden binnen de drie jaar en er geen schenkingsrechten werden betaald voor de schenking.

Het is aan te raden om bewijsdocumenten op te stellen. Daaruit blijkt dan dat het een schenking was, en welke voorwaarden verbonden zijn aan de schenking.

Bij de opstart betaalt u enkel een eenmalige verzekeringstaks van 2 procent.

Er is al veel inkt gevloeid over de praktische werkwijze en over hoe de bewijsdocumenten moeten worden opgesteld. Toch stellen wij vast dat in de praktijk geregeld nog een en ander fout loopt. Veel ‘doe-hetzelvers’ gaan aan de slag met een goed modeldocument, maar maken dan fouten bij het vervolledigen van de tekst. Zo zagen wij al meerdere malen een brief die aangetekend werd verstuurd op datum x met de vermelding dat de overschrijving plaatsgreep (verleden tijd!) door een bankoverschrijving op datum x + 4 dagen.

[ CAPITAL 23 ]

39

A N A LY S E

ACTIEPUNTEN OP LANGE(RE) TERMIJN Voorschot op individuele pensioentoezegging Op langere termijn kan Gilles zijn indivi­ duele pensioentoezegging gebruiken voor de financiering van een nieuw beleggingsvastgoed. De meest voorkomende vorm is de opname van een voorschot op de individuele pensioentoezegging. Via deze techniek kan Gilles ongeveer 60 tot 70 procent opvragen van wat hij al bijeen spaarde in de individuele pensioentoezegging, de zogenoemde ‘reserve’, als voorschot voor een aankoop van vastgoed. Maar dat moet wel contractueel voorzien zijn. Dat is dan ook een belangrijk aandachtspunt bij het afsluiten van een polis.

VEEL MENSEN ZIJN BEREID OM HUN FINANCIELE SITUATIE STRUCTUREEL TE WIJZIGEN ALS DIT BIJDRAAGT TOT HET BEREIKEN VAN EEN DROOM OP LANGERE TERMIJN. De opname van een voorschot is een heel soepele kredietvorm, met weinig kosten.

Zo zijn er geen notariskosten, voor bijvoorbeeld het vestigen van een hypotheek.

Aankoop tweede verblijf aan de kust Charlotte droomt op termijn (2021-2025) van een tweede verblijf aan de kust. Wij raden Gilles en Charlotte aan om op dat moment het beleggingsappartement in Brussel te verkopen en de vrijgekomen middelen te

WAAROM EEN RENTENIERSPLAN?

gebruiken voor de financiering van het tweede verblijf aan de kust.

Het appartement in Brussel zal op dat moment meer dan 10 jaar oud zijn. Door slijtage en ouderdom dreigen op dat moment steeds hoger oplopende kosten. Het appartement verhuren wordt moeilijker. En ook de evolutie van de meerwaarde zal lijden onder de ouderdom. Dit zal het rendement op deze belegging negatief beïnvloeden.

Opstarten renteniersplan Zodra de pensioenkapitalen vrijvallen op hun 65ste, adviseren we Gilles en Charlotte een deel hiervan onder te brengen in een renteniersplan (zie kader 6) onder de vorm van een beleggingsverzekering. Dit vormt een aanvulling op het wettelijk pensioen om de maandelijkse tekorten bij te passen.

6

Een renteniersplan onder de vorm van een beleggingsverzekering is een geschikte manier om uw vermogen te benutten als aanvulling op uw wettelijk pensioen om uw levensstandaard te behouden.

Op die manier hoeft u niet telkens opnieuw te herbeleggen en bespaart u aanzienlijk op in- en uitstapkosten.

• Dankzij de beleggingsverzekering kan u beleggen met een lage belastingdruk.

• Periodieke kleinere opnames verhogen het rendement.

Op die manier wordt vermeden dat grotere sommen gedurende lange tijd niets opbrengen omdat ze op zichtrekeningen blijven staan om uw levensstandaard te onderhouden. Een renteniersplan combineert flexibiliteit en periodieke kleine opnames met een beleggingshorizon op lange termijn, wat een positieve invloed heeft op het rendement.

• De kracht van de kapitalisatie zal leiden tot ofwel een hogere periodieke opname, ofwel een langere renteniersperiode.

• U bepaalt zelf, op maat van uw behoefte, de gewenste rente en periodiciteit. Bovendien kan de grootte van de periodieke opnames flexibel aangepast worden.

• Deze beleggingsvorm heeft bij voorkeur geen vaste einddatum.

-

-

-

Bij de opstart betaalt u alleen een eenmalige verzekeringstaks van 2 procent.

Indien de beleggingsverzekering langer loopt dan 8 jaar en u geen opnames doet binnen de 8 jaar is er geen roerende voorheffing verschuldigd. Indien binnen de eerste 8 jaar toch opnames gebeuren moet u alleen 25 procent roerende voorheffing betalen op het intrestgedeelte binnen deze opname.

U betaalt geen beurstaksen.

• Bepaalde verzekeringsformules in de markt bieden de mogelijkheid om de beleggingsformule nadien nog bij te sturen.

[ CAPITAL 23 ]

40

OPTIMA

EVENTS

FOTO’S OPTIMA ARCHIEF

CLAEYS VERLICHTING & OPTIMA ‘Naar wie gaat uw successie: uw kinderen of de fiscus? Wat kan en mag u doen onder de nieuwe wetgeving’? Dat was de titel voor een boeiende infosessie die Optima in mei voor een 25tal genodigden bracht in samenwerking met Claeys Verlichting uit Avelgem, de speciaalzaak voor verlichting, lichttechniek en esthetiek.

De specialisten van Optima toonden op basis van concrete voorbeelden en handige tips hoe men de nalatenschap kan voorbereiden, en hoe de successieplanning deel kan uitmaken van een breder totaal plan. Met als doelstelling het behouden van uw levensstandaard en de zekerheid dat uw vermogen morgen niet naar de fiscus maar de belangrijkste mensen in uw leven kan gaan.

[ CAPITAL 23 ]

41

OPTIMA

EVENTS

FOTO’S ARTUR ERANOSIAN

OPTIMA CUP : EEN WEDSTRIJD MET WIND IN DE ZEILEN De Royal North Sea Yacht Club te Oostende organiseert al vijf jaar lang elke woensdagavond in juli en augustus een zeilwedstrijd voor de kustlijn van Oostende. De doelstelling van de wedstrijd is het zeilen toegankelijker maken voor de niet-zeilende leden en of genodigden van de club (grotendeels mensen uit de bedrijfswereld, vrije beroepen en zelfstandigen) en voor de jeugd (18 - 25 jarigen).

Sinds dit jaar is deze wedstrijd met de steun van sponsor Optima, omgevormd tot de Optima Cup met als hoofdprijs een wisselbeker. Gemiddeld strijden wekelijks zo‘n twintig boten, van de sportieve Draak-klasse tot cruisers, om de gegeerde wisselcup in de wacht te slepen.

Op woensdag 29 augustus was het zover en konden het eindklassement en de winnaars bekendgemaakt worden. “Ragazza” haalde het meeste punten en ereplaatsen, voor “Xtrmly” en “Katmandu”, en mocht dus de welverdiende cup meenemen.

Na de wedstrijd volgde naar gewoonte een sfeervol etentje en avondfeest, om de 140 deelnemers ruimschoots gelegenheid te bieden tot nakaarten en netwerken.

[ CAPITAL 23 ]

42

OPTIMA

[ CAPITAL 23 ]

43

O P T I M A O P E N 2 0 14

“De nabijheid van de spelers maakt ons concept uniek” Van 14 tot 17 augustus kleurde de Royal Zoute Tennis Club voor de vijfde keer op rij Optima-blauw voor wat zonder overdrijven het gezelligste en meest klassevolle tennistornooi van ons land mag genoemd worden: de Optima Open, Belgische manche van de ATP Champions Tour.

TEKST TOM BOTTE | FOTO’S PHILIPPE BUISSIN

Andy Hancock, tornooidirecteur van Optima Open, en Tine De Groote, sponsoring- en eventmanager van Optima blikken terug op een geslaagde editie.

“Het enige wat ons af en toe in de steek liet, was het weer”, zegt Andy.

“Maar voor de rest was het weer een geweldig tornooi.”

samen te brengen, waardoor het toernooi is uitgegroeid tot een ideale mix van een publiek evenement en een hoogwaardig netwerkevent.”

Waarom werd er indertijd eigenlijk gekozen voor een tornooi in het Legendscircuit?

TINE DE GROOTE: “Dat is een goede vraag. We zijn dan ook niet over een nacht ijs gegaan alvorens we dit beslisten. We hebben enkele jaren geleden goed nagedacht over onze sponsorstrategie en binnen de audit die we destijds uitvoerden hebben we onder andere naar het profiel van de Optima-klant gekeken. De gemiddelde leeftijd was tussen de 40 en 50 jaar, het zijn mensen die toch al wat business in hun leven gedaan hebben, mensen met oog voor kwaliteit, op zoek naar iets unieks. Wel, zo’n Legends-tornooi is uniek. We zijn vertrokken van de legendarische Wimbledon-finale van 1980 tussen Björn Borg en John McEnroe.

De Optima-klant heeft de leeftijd om zich die nog levendig te herinneren. Die finale wilden we laten herspelen en zo is het tornooi eigenlijk gegroeid. Weet je, tennis is een sport die leeft in het hart van zowat elke Belg. Het is heel toegankelijk om te volgen en het interesseert zowel mannen als vrouwen. Spelers als John McEnroe, Xavier Malisse, Greg Rusedski, Goran Ivanisevic en vooral Henri Leconte zorgen graag voor de show. De spelers zijn heel toegankelijk: je kan makkelijk een foto met hen nemen of een praatje slaan. Ze verzorgen ook handtekeningensessies en meet and greets. Heel ongedwongen allemaal.”

De Optima Open bestaat vijf jaar maar is heel snel uitgegroeid tot een vaste waarde in de ATP Champions Tour.

ANDY HANCOCK: “Het is inderdaad heel snel gegaan, van dag één eigenlijk zijn we een volwaardig tornooi. Na Kim Clijsters en Justine Henin hadden we eigenlijk geen opvolging maar tennis blijft in België een heel belangrijke sport. Een groot tornooi hadden we echter niet meer maar plots was daar de Optima Open. The right project, at the right time, at the right place. Alles zat mee. Echte wereldsterren in de meest exclusieve badstad van België, wat wil eens mens nog meer? Heel snel heeft de Optima Open dus zijn plaats gevonden. En niet alleen bij de klanten van Optima, hé. Het is meer dan een VIP-event. Er komen ook enorm veel échte tennisliefhebbers naar het tornooi. En we maken natuurlijk het verschil door het concept. Het is vrij uniek dat de hoofdsponsor tegelijk ook de organisator is.

Dat was destijds een heel bewuste keuze, omdat het ervoor zorgt dat we de volledige controle over alle aspecten in eigen handen hebben. Bovendien zijn we erin geslaagd verscheidene interessante commerciële partners

[ CAPITAL 23 ]

44

Komen die grote namen graag naar Knokke-Heist?

ANDY HANCOCK: “O ja. Ze dringen er vaak zelf op aan om te mogen deelnemen. (lacht) Ze amuseren zich hier enorm. Ze hebben echt fun! In Knokke worden ze verwend. De lifestyle, de nostalgie… Dat spreekt hen enorm aan.

En voor Knokke is het uiteraard de ideale city marketing.”

hoor. Van de 2500 toeschouwers die we dagelijks hebben, kopen ruim 1500 mensen een ticket voor het tennis. Onze prijzen zijn ook bewust heel democratisch; dat moet zo blijven. Die andere duizend zijn er op uitnodiging van bedrijven. Maar het valt niet te ontkennen dat het één van dé VIP-topevenementen is van België. En niet vergeten: het is die tijd – half augustus – echt komkommertijd in de media, dus krijgen we héél veel aandacht en naambekendheid.

Dat is mooi meegenomen.”

Zou de Optima Open moeilijker te organiseren zijn in bijvoorbeeld een stad als Brussel of Antwerpen?

ANDY HANCOCK: “Ik denk het wel. Zeker om zoiets outdoor te organiseren.

Brussel is leeg in de zomer. Er lopen alleen maar toeristen. En in Antwerpen zit je met die grote zalen, zoals het Sportpaleis bijvoorbeeld, die je moet vol krijgen. Dan wordt het meteen iets gigantisch. Dan ben je die ‘toegankelijkheid’ kwijt, want de toeschouwers zitten bij ons heel dicht bij de spelers. Ze horen letterlijk wat ze zeggen op het court. Voor Knokke is dit echt een groot evenement. Misschien beter een grote vis in een kleine vijver, dan een kleine vis in een grote vijver. Dat laatste zou in Brussel of Antwerpen hoogstwaarschijnlijk het geval zijn.”

Het tornooi valt telkens in volle vakantieperiode, midden augustus.

Is dat een goede periode om te netwerken voor de Optima-klant?

TINE DE GROOTE: “Ja, heel wat ondernemers en bedrijfsleiders verblijven op dat moment aan de kust. Maar we bereiken meer dan alleen de Optima-klant,

Deze generatie tennissers is enorm spectaculair en spraakmakend, de huidige generatie – dus de latere Legends – hebben een behoorlijk saaie reputatie. Maakt u zich daar geen zorgen over?

ANDY HANCOCK: “Neen hoor, de toekomst van de Optima Open ziet er goed uit. Er zijn nog zoveel namen die we nog niet hadden en er komen steeds nieuwe die living legends vervoegen. André Agassi bijvoorbeeld, of Pete Sampras zou mooi zijn. En natuurlijk onze eigen Justine Henin. Binnen een paar jaar komt Roger Federer op het circuit… Er zijn nog mogelijkheden genoeg.” www.optimaopen.be www.facebook.com/OptimaOpenOfficial twitter.com/optimaopen www.linkedin.com/groups/Friends-Optima-Open

[ CAPITAL 23 ]

45

GRAAF LEOPOLD LIPPENS HEEFT GROOTSE PLANNEN

“WE WILLEN DE LEVENSKWALITEIT IN KNOKKE-HEIST NÓG VERBETEREN” TEKST TOM BOTTE

Optima Open steunt vzw Jeronimo Optima Open is niet alleen een sportief topevenement maar heeft ook een groot hart. Vzw Jeronimo is een gezinsvervangend tehuis in Gent dat vakantie- en weekendopvang biedt aan kinderen met een moeilijke thuissituatie.

Vzw Jeronimo mocht een mooie cheque van € 22 500 vanwege Optima Open in ontvangst nemen.

[ CAPITAL 23 ]

46

OPTIMA OPEN

Knokke-Heist vormt vanaf de eerste editie het fraaie decor van Optima Open.

Een extra troef, want bezoekers en spelers zakken wat graag naar de riante badplaats af. En dat zal in de toekomst niet veranderen, integendeel. Want Knokke-Heist heeft grootse toekomstplannen. Graaf Leopold Lippens – die al 35 jaar burgemeester van de badstad is, – vertelt ons welke.

En ook om te investeren in levenskwaliteit. Bij leegstand kopen we bijvoorbeeld de gebouwen op om er buurtwinkels of cafeetjes in op te zetten. Zo herleeft de buurt. Een idee dat ik opgepikt heb in Parijs, en dat werkt. De gemeente investeert ook in bijen. De bijenteelt was volledig aan het verdwijnen. Wel, wij zijn de eerste gemeente die een volledig bijenproject op poten heeft gezet: We leggen bloemenweiden aan en we stimuleren mensen om imker te worden. En we stimuleren het gebruik van de fiets en elektrische wagens. Volgend jaar, begin mei, gaan we daar trouwens een groot congres rond organiseren, met topsprekers uit de Verenigde Staten !”

“In de toekomstplannen van Knokke-Heist is een belangrijke rol weggelegd voor de A11, de snelweg van Antwerpen naar Calais, die heel dicht langs onze gemeente komt,” zegt Graaf Lippens. “Een compleet nieuwe mobiliteitsstructuur gaan we eraan overhouden, met vier aftakkingen naar onze gemeente. De hoofdweg – de ingang – naar Knokke-Heist zal er binnen enkele jaren volledig anders uitzien, met vijf of zes rondpunten in plaats van kruispunten met stoplichten. Er komt onder meer een nieuw politie- en brandweercentrum, een evenementensite, een nieuw ziekenhuis waar 1000 mensen tewerkgesteld zullen worden. Verder is een nieuw hotel gepland en wordt ook een nieuwe infrastructuur aangelegd voor de Golf. Dat alles willen we binnen 3 of 4 jaar realiseren. In het Zoute komt op het Albertplein een nieuw gebouw, met op het gelijkvloers een horecazaak die eigendom van de gemeente zal zijn. Tegen die tijd zal Het Zwin afgewerkt zijn en dat zal ook op het toeristisch vlak een grote invloed hebben.”

Aan wat heeft Knokke-Heist nog nood?

“Hotels. In 1939 had Knokke 7000 hotelkamers, daar schieten er vandaag maar 500 van over. Véél te weinig! De hotelvoorzieningen uitbreiden is een serieuze uitdaging. Dàt én het uitbreiden van het aantal nachtclubs en discotheken. Een badstad die zijn jeugd verliest, verliest zijn rijkdom. Toen ik 18 jaar oud was, waren er 52 plekken waar je kon uitgaan in Knokke-Heist, vandaag met moeite nog twee of drie. Daar moet iets aan gedaan worden.”

Knokke-Heist heeft een exclusief karakter; is het moeilijk om dat in stand te houden?

Het casino krijgt ook een nieuw uitzicht?

“Ik vind niet dat wij een ‘exclusief’ karakter hebben. Wij geven gewoon wat de mensen willen. De mensen komen naar Knokke-Heist voor het vakantiegevoel dat ze hier hebben, of om te golfen, om te winkelen, om lekker te komen eten, om cultuur en kunst op te snuiven… Het zijn allemaal faciliteiten die wij voorzien. Veel meer dan een andere stad of gemeente. Dat hebben we gecreëerd, we hebben de middenstand de mogelijkheid gegeven om zich te ontplooien. Dat is zeker een verdienste van Knokke-Heist. Zijn we daarom exclusief? Neen, maar wel uniek. We bieden een kwaliteit van leven die je nergens vindt en we willen deze dienst nog verbeteren!”

“Inderdaad. Het is nog niet heel duidelijk hoe het eruit zal zien, maar er moet zeker iets met het gebouw gebeuren. In Heist gaan we ook nog een Community Center bouwen met een raadzaal, met politiediensten, appartementen, een administratief centrum… Iets compleet nieuws. Het Heldenplein gaan we ook verfraaien.

De meeste projecten worden door de privé gefinancierd. Alles bij elkaar bedraagt het kostenplaatje toch al gauw zo’n anderhalf tot twee miljard euro. De gemeente is er om goede initiatieven te steunen en de nodige vergunningen te verlenen.

[ CAPITAL 23 ]

47

Krokodil, 2013, marmer, 180 x 35 x 70 cm

BELGEN MET EEN PL AN

K I M DE RU YSSCH ER

GEBEITELDE VERBEELDING De Belgische kunstenaar Kim De Ruysscher (°1973) maakte de voorbije zomer een definitieve keuze en vertrok met zijn gezin naar Varese in Italië.

Een betoverende plek aan een meer en vlakbij de Lago Maggiore en de Lago di Lugano. Het zicht op de bergen, de nabije Campo di Fiori en de witte Alpentoppen wat verder, brengen de driedimensionale inspiratie tastbaar nabij.

TEKST TOM BOTTE FOTO’S KIM DE RUYSSCHER

B

NIETS IS WAT HET LIJKT

eginnen deed het voor Kim De Ruysscher echter in Carrara, het marmercentrum van Italië in Ligurië. Kim De Ruysscher specialiseerde zich er tijdens zijn opleiding in het beeldhouwen met marmer aan de Accademia di Belle Arte en het Istituto Professionale Industria e Artigianato Tacca, beide in Carrara, Italië. En ook al beschouwden veel mensen marmer lange tijd als oubollig en kitscherig, vandaag kan je alleen maar vaststellen dat het materiaal terug op de waardering kan rekenen die het verdient. Niet alleen bij jonge ontwerpers, zoals de meest recente editie van het Salone del Mobile in Italië duidelijk aantoonde, maar ook bij de meer gevestigde kunstenaars als Kim De Ruysscher. “Door deel te nemen aan een internationale cursus beeldhouwkunst in Carrara besefte ik tijdens mijn studies aan de Gentse Hogeschool voor Wetenschap en Kunst al dat beeldhouwen meer was dan een beroep of een cultureel gegeven. Het staat in verbinding met het leven. De plaatselijke bergen, het klimaat, het eten en de vele andere emoties laten mij sindsdien niet meer los.”

Kim De Ruysscher presenteert zowel vormelijk als materieel een realiteit die er geen is. Naar aanleiding van de Gentse kunstbeurs Art Gent 2012 toonde hij de installatie Make it yourself, die onder meer bestond uit tubes verf, schilder- en tekenaarsbenodigdheden, onbeschilderd schilderslinnen en een pak klei.

Alle objecten leken echt, maar waren het niet. Alles wat je zag, was gebeiteld en gepolijst uit natuursteen …

“Met dit fantastische materiaal verbeeldt Kim De Ruysscher alledaagse voorwerpen die zelf weer de basis vormen voor verder gebruik. Dat doet hij met humor door bijvoorbeeld op de verschillende kleuren stenen verftubes ‘acrylic paint’ te schrijven met acrylverf. Of door van chique marmer juist simpele kartonnen doosjes te houwen”, noteerde de Nederlandse journaliste en schrijfster Adinda Akkermans naar aanleiding van de ‘Make it yourself’tentoonstelling in Amsterdam. Het werk is vooral gekenmerkt door een

[ CAPITAL 23 ]

49

BELGEN MET EEN PL AN

VAKMANSCHAP

geraffineerd vakmanschap. Een groot blok steen op een houten pallet die recht uit de groeve lijkt te komen, maar waar de beeldhouwer in werkelijkheid maanden aan werkte. De sculptuur is namelijk gemaakt uit één stuk steen, maar door er aan de onderkant een pallet uit te hakken en dat gedeelte anders te schuren dan de rest zijn het net in het wit geschilderde planken. “Ook als je weet dat alles op de expositie van steen is, willen je zintuigen het niet geloven. Raak je de ‘houten balk’, inclusief nerven en jaarringen, zachtjes aan, dan gaat er een lichte siddering door je heen. Want in plaats van splinters hout voel je gladde kalksteen. De verbeelding gaat met de toeschouwer aan de haal, is sterker dan zijn ratio: niets is wat het lijkt, dus maak er dan zelf maar wat van.”

Kim De Ruysscher kent het marmeren gesteente intussen door en door.

“Telkens ik een beeld maak, start mijn werk met een vooronderzoek dat gesteund is op filosofie, techniek, materiaal en haalbaarheid. Daarna ga ik per project op zoek naar materialen en in de meeste gevallen is dat in zijn oorspronkelijke vindplaats. Vandaar dat ik ook naar steengroeven trek en er het materiaal zelf uitzoek. Dit vraagt grote kennis en ervaring en is zeker niet eenvoudig. Door zelf meerdere jaren in zo’n marmergroeve in Italië te komen, heb ik het geluk gehad om deze vaardigheden te ontwikkelen.”

Hoewel Kim De Ruysscher ook graag met andere materialen werkt, gaat het bij hem toch telkens om objecten die ‘echt’ lijken, maar vaak uitvergroot of in een verwarring scheppende context geplaatst worden. Zo exposeerde hij ooit een gigantische voetbal in een van de gangen van Fort 4 in Mortsel, de plek waar hij opgroeide, of stelde hij schattige objecten en ‘aaibare’ attributen tentoon, zoals een marmeren versie van Nijntje. Deze zomer keerde De Ruysscher voor even terug naar zo’n fort in het kader van de manifestatie Art-Fort / Fort-Art in de buurgemeente Edegem. Daar toonde hij het werk Verleden in wording: gigantische bouten en schroeven, bewerkt met een laag vermalen koffie, liggen door elkaar in een loods. Het lijkt of ze in de toekomst nog gebruikt kunnen worden om er ‘iets’ mee te maken. Tegelijk speelt het verleden mee: het fort, het mos in de loods, de schimmel van de koffie, de ‘zinloosheid’ van de objecten. Het levert een intrigerend contrast op tussen het materiaal, de tijdrovende uitvoering en de vergankelijkheid van het leven van alledag.

En de kijker? Die maakt onwillekeurig associaties met zijn of haar leven.

“Emoties uit mijn onmiddellijke omgeving inspireren me om bepaalde werken te creëren. Via mijn kunst voel ik de wil om deze te uiten en erover te communiceren. In mijn oeuvre kun je thema’s als verleden, heden en toekomst terugvinden en komen sociologische en maatschappelijke aspecten aan bod.”

Roos van Put, voormalig hoofdredacteur van het magazine Kunstbeeld, omschrijft De Ruysscher als een beeldhouwer die zich wars van alle modieuze hypes ontwikkelt, die eigenwijs zijn eigen gang gaat, want “in het high speed information-tijdperk dat nergens over gaat juist vanwege de snelheid, is het een verademing om de contemplatie te zien die De Ruysscher zichzelf oplegt in zijn atelier, in de stilte van dat atelier. Waar hij vervolgens beelden maakt die tegen alles in gaan en die weten te overtuigen op inhoud, op de relatie kunde versus kunst, afbeelding versus verbeelding en die de toeschouwer hoe dan ook aan het denken zetten.” De Ruysscher houdt gewoon vast aan dat wat een beeldhouwwerk moet zijn. In alle eenvoud, zoals de Dikke van Dale het zegt: ‘beeldhouwkunst is de kunst van het beeldhouwen, vooral in steen’.

Kunstenaar Kim De Ruysscher (Wilrijk, 1973) maakt sculpturen en installaties.

In zijn oeuvre nemen techniek en metier een belangrijke plaats in. Een groot deel van zijn werk bestaat uit sculpturen in klassieke materialen: marmer, kalksteen of zandsteen. Met een meesterlijke beheersing van het beeldhouwen geeft hij zijn figuratieve objecten een enorme perfectie. Een perfectie die hij reserveert voor banale onderwerpen uit de dagelijkse realiteit: een voetbal, een kussen, een prop papier, een wc-rol of een slaapzak. Zo creëert hij een intrigerend contrast tussen het kostbare materiaal, de tijdrovende uitvoering en de vergankelijkheid van het leven.

Bron: Catalogus Sleeping Beauties, 2011.

[ CAPITAL 23 ]

50

BELGEN MET EEN PL AN

“ IN MIJN OEUVRE KOMEN SOCIOLOGISCHE EN MAATSCHAPPELIJKE ASPECTEN AAN BOD.”

TROUW AAN TRADITIES De beslissing om zich definitief in Italië te vestigen, heeft hem als beeldhouwer tot de overtuiging gebracht dat het belangrijk is om datgene te koesteren wat een mens, trouw aan de tradities van zijn omgeving, met zijn eigen handen kan maken. Noem het zijn basishouding als kunstenaar. “Ik werk voornamelijk met natuursteen, met name marmer, kalksteen en zandsteen. Het is een van de oudste materialen ter wereld en belichaamt voor mij een grote fysieke en cultuurhistorische geschiedenis. Al snel komt dan het ambacht, het metier ter sprake en ik beschouw het materiaal gekoppeld aan de bewerking ervan als een richtingwijzer qua kwaliteit. Door een overaanbod aan luxe in de maatschappij is kwaliteit helaas niet meer van primair belang en zie ik het als een fundamenteel gegeven om dit basisidee door mijn oeuvre heen aan de toeschouwer mee te geven.”

Rabbit, 2013, marmer en acryl, 37 x 17 x 15 cm

Make it yourself, Betonijzer, 2012, zandsteen, 41 x 7 x 8 cm

“ EMOTIES UIT MIJN ONMIDDELLIJKE OMGEVING INSPIREREN ME OM BEPAALDE WERKEN TE CREEREN.” Peignoir Bébé, 2013, marmer, 23 x 85 x 13 cm [ CAPITAL 23 ]

51

E E N K L A N T V E R T E LT

FA M I L I A L E O V E R N A M E

PROFIEL: WIE Annemie Van Hoecke, Julie De Mey, Anthony De Mey en Ineke Vanhauwenhuyse

WAT BMW-concessie S. De Mey & Zonen

WAAR Maldegem

S. DE MEY & ZONEN EEN FAMILIEBEDRIJF MET

TRADITIE EN TOEKOMST Het leven zit vol onverwachte wendingen.

BMW-concessie De Mey, een florerend familiebedrijf, kon rekenen op de steun van Optima toen het noodlot hen trof.

TEKST IRIS DE FEIJTER FOTO’S LISA VAN DAMME

B

MW-concessie S. De Mey & Zonen in Maldegem: het is al decennia-lang een referentie.

Al is er een hoop veranderd sinds Siegfried De Mey bijna 60 jaar geleden startte. De garage werd vele malen groter en verhuisde naar de overkant van de Aalterseweg. Ook de opvolging is een feit. Na Siegfrieds zoon Marnix en zijn echtge-

note Annemie Van Hoecke, staat nu de derde generatie aan het roer: kleinzoon Anthony De Mey en zijn vrouw Ineke Vanhauwenhuyse.

Optima speelde een belangrijke rol in de laatste overname die helaas veel vroeger kwam dan gedacht. Dat Anthony en Ineke de zaak zouden overnemen, was al bekend. Maar toen Anthony’s vader Marnix in januari 2013 plots overleed, kwam alles in een stroomversnelling terecht.

[ CAPITAL 23 ]

53

Hoe belandden jullie bij Optima?

ANNEMIE VAN HOECKE: “Enkele jaren geleden liet Marnix zijn testament door Optima opstellen. Wij waren niet getrouwd, dus wilden we graag één en ander op papier zetten. We belandden bij Optima via een vriend van de familie die er werkt als financial planner. We kregen een vaste ­contactpersoon, waarmee het direct klikte. We hebben nog altijd regelmatig contact.”

INEKE VANHAUWENHUYSE: “De samenwerking is zeer aangenaam. Hij luistert naar de verschillende partijen en hij voelt onze noden en behoeften heel goed aan. Dat is niet evident, want wellicht zijn die bij elke klant anders.”

Waarom kozen jullie ook voor Optima om de overname te begeleiden?

ANTHONY DE MEY: “Ze hielpen de notaris bij de uitvoering van het testament. En omdat de samenwerking zo goed was verlopen, twijfelden we niet lang om hen voor de overname eveneens in te schakelen. Ook de vertrouwensband met onze Optima-contactpersoon speelde een belangrijke rol. En natuurlijk de grote dosis fiscale en juridische kennis die ze in huis hebben. Zij bekeken wat voor ons de beste opties waren. Dit hadden we zelf nooit gekund.”

Zijn er nog andere kinderen die ook aanspraak maakten op de overname?

INEKE VANHAUWENHUYSE: “Anthony heeft nog een zus, Julie. Maar zij had nooit de intentie om in het bedrijf te stappen. Haar grote passie ligt in de horeca. Ze is sommelier en werkte de afgelopen vier jaar bij het Japanse restaurant Tanuki in Brugge. Deze maand (november) opent ze in Maldegem haar eigen zaak: L’aperovino, een wijnbar met tapas. Hoewel ze een totaal andere richting kiest dan Anthony zijn ze allebei ondernemer. Julie droomde al een tijdje van een eigen zaak. Haar vader zou haar daarbij helpen. Maar dat is helaas niet meer gelukt. Ze heeft het helemaal alleen gedaan.”

ANNEMIE VAN HOECKE: “Dat Julie niet in het bedrijf wilde stappen, maakte de overname een stuk gemakkelijker. En er is een goede verstandhouding onderling. Dat is belangrijk bij zo’n familiale overname.”

Hoe verliep de overname praktisch?

ANTHONY DE MEY: “We bekeken samen de verschillende mogelijkheden: van een gedeeltelijke overname tot een volledige overname. Dat ik de zaak volledig zou overnemen, bleek uiteindelijk voor alle partijen de beste oplossing. Het overlijden van mijn vader Marnix De Mey kwam als een donderslag bij heldere hemel. Een lastige periode, waarin we gelukkig konden rekenen op ons personeel. Veel werknemers zijn al lange tijd in dienst.

Optima

expertise

CHARLOTTE DE SCHUYTER, SENIOR TAX ADVISOR SVEN HUBRECHT, EXPERT INHERITANCE TAX PLANNING

DE VERERVING VAN HET FAMILIEBEDRIJF:

SCHOOLVOORBEELD VAN EEN INSTABIEL FISCAAL KADER Familiebedrijven zorgen in ons land voor heel wat werkgelegenheid. Een reden te meer om ze te koesteren en ze niet teloor te laten gaan.

Voor veel ondernemers vormt hun familiebedrijf een belangrijk, zo niet het belangrijkste, bestanddeel van hun vermogen. Indien de ondernemer overlijdt, kan het voorvallen dat de successiekosten voor de vererving van de onderneming hoger zijn dan de financiële draagkracht van de erfgenamen. De continuïteit van de onderneming en de werkgelegenheid die daarmee gepaard gaat, komt dan in het gedrang.

Elk van de drie gewesten in ons land had oog voor dit probleem en voerde daarom fiscale gunstregimes in voor de schenking of vererving van een familiebedrijf.

De drie regelingen verschillen echter sterk van elkaar. Om na te gaan of de voorwaarden zijn vervuld, dient dus in de eerste plaats te worden nagegaan welke regels van toepassing zijn.

De meeste ondernemers zijn terecht al langer vragende partij voor een stabiel fiscaal klimaat. Hoewel we voorstander zijn van een gunstige fiscale behandeling voor de vererving van familiebedrijven lijkt de budgettaire context niet van aard om naar zo’n duurzaam fiscaal kader te evolueren.

We illustreren dit aan de hand van een fictief voorbeeld. Jan en Marleen woonden van midden de jaren 70 tot 2009 in Moeskroen en zijn de aandeelhouders van een in Kortrijk gevestigde uit de kluiten gewassen KMO. Hun onderneming stelt een

dertigtal werknemers te werk. Ze hebben ook een aanzienlijke vordering (rekening-courant) op deze werkvennootschap. Verder hebben ze ook nog een patrimoniumvennootschap waarin de bedrijfsgebouwen zijn ondergebracht.

Anno 2008 lieten Jan en Marleen hun fiscaal adviseur nagaan hoeveel aan successierechten zou verschuldigd zijn voor het familiebedrijf en de patrimoniumvennootschap indien één van hen onverwacht zou overlijden. De Waalse successierechten zouden dan van toepassing geweest zijn vermits ze op dat ogenblik in de voorbije vijf jaar overwegend in het Waalse Gewest zouden hebben gewoond. Uit de analyse bleek dat de werkvennootschap voldeed aan alle voorwaarden om te kunnen vererven tegen het Waalse nultarief. De rekening-courant bleek in dit concrete geval daarentegen voor het overgrote deel niet te kunnen worden vrijgesteld. De aandelen van de patrimoniumvennootschap, die geen enkel personeelslid in dienst had, kwamen evenmin in aanmerking voor het nultarief. Om de potentiële successiekost m.b.t. de rekening-courant en de aandelen van de patrimoniumvennootschap in te dekken, werd een tijdelijke overlijdensdekking afgesloten.

2009 werd de loonlastenvoorwaarde dan ook tijdelijk op nul gezet. Deze anti-crisismaatregel was goed nieuws voor Jan en Marleen. Ook hun patrimoniumvennootschap kwam voortaan in aanmerking voor een vererving aan 0 %. De regering had wel aangekondigd om deze opnulzetting te evalueren in 2011.

Een jaar later, in 2009, waren Jan en Marleen verhuisd naar Marke. Ze herinnerden zich dat, indien ze in de laatste vijf jaar voor het overlijden in het Vlaamse Gewest zouden hebben gewoond, de Vlaamse successierechten van toepassing zouden zijn. Wijselijk vroegen ze opnieuw advies aan hun fiscaal raadgever.

Ze vernamen dat ook het Vlaamse Gewest, onder bepaalde voorwaarden, in een gratis vererving van het familiebedrijf voorzag. Oorspronkelijk was één van de voorwaarden in de Vlaamse regeling dat de onderneming minstens 5 voltijdse werknemers diende tewerk te stellen. Deze regeling werd echter sinds 1 november 2007 vervangen door de vereiste van de betaling van 500 000 euro aan loonlasten aan werknemers in de EER in de twaalf kwartalen voorafgaand aan het overlijden.

Veel bedrijfsleiders die zich aanpasten om te voldoen aan de voorwaarde van 5 voltijdse werknemers konden plots de volledige vrijstelling niet meer genieten en moesten hun familiale regeling bijsturen. Gelukkig voldeed de werkvennootschap van Jan en Marleen aan deze loonlastenvoorwaarde alsook aan de andere voorwaarden voor de Vlaamse vrijstelling. De patrimoniumvennootschap voldeed echter niet aan deze voorwaarde en zou dus nog steeds belastbaar zijn tegen de gewone tarieven. Anders dan voor de Waalse regeling kwam de rekening courant wel in aanmerking voor een vererving aan 0 %.

Eén van de voorwaarden van de gunstregeling is thans dat er sprake moet zijn van een reële economische activiteit. Dit wordt onder meer bekeken aan de hand van bepaalde posten van de jaarrekeningen. De werkvennootschap van Jan en Marleen voldoet aan deze voorwaarde. De patrimoniumvennootschap, die voorheen kon vererven aan 0 %, echter niet. Deze zou nu dus onderworpen worden aan de gewone progressieve tarieven (maximaal 27 % in de rechte lijn). Rekeningencourant worden onder de huidige regeling bovendien in ieder geval uitgesloten van de gunstregeling. De vordering van Jan en Marleen op de werkvennootschap zou nu dus ook onderworpen worden aan de gewone progressieve tarieven.

Enigszins verrassend leidde die evaluatie niet tot een eenvoudige aanpassing van de loonlastenvoorwaarde. De decreetgever voerde een volledig nieuwe regeling in voor de schenking en vererving van familiebedrijven vanaf 1 januari 2012. Indien voldaan is aan de voorwaarden is er nu geen gratis vererving meer mogelijk maar wordt een verlaagd tarief van 3 % of 7% toegepast. Anders dan voorheen kan men nu wel het familiebedrijf aan 0 % schenken indien aan de toepassingsvoorwaarden is voldaan. De Vlaamse regering wou familiale bedrijven aldus extra stimuleren om tijdens de latere levensfases de overdracht onder levenden te regelen. Het nultarief in het successierecht, een opvangnet waarop men kon terugvallen bij een onverwacht overlijden, werd daarmee wel weggenomen.

In wezen is er in de afgelopen jaren niets veranderd aan de vermogenssituatie van Jan en Marleen, noch op het vlak van hun werkvennootschap, noch op het gebied van hun vastgoedvennootschap of hun rekening-courant. U kan echter vaststellen dat indien een bedrijfsleider (privé) verhuist naar een ander gewest heel andere voorwaarden kunnen van toepassing zijn voor de fiscale regels bij de vererving van het familiebedrijf. Elk gewest kan en mag uiteraard zijn eigen fiscale koers varen.

Maar ook indien u de afgelopen jaren uw woonplaats in hetzelfde gewest hebt behouden, dan nog zijn de fiscale spelregels ook om de haverklap veranderd. Veel ondernemers hebben dan ook de afgelopen jaren belangrijke financiële uitgaven moeten doen om hun ondernemingen (telkens) aan te passen aan deze wijzigingen.

Dit kan toch niet de bedoeling zijn van het invoeren van een fiscaal gunstregime.

De Vlaamse regering besefte dat het door de economische crisis niet voor alle ondernemingen mogelijk was om de loonlasten op peil te houden. Vanaf 1 april

[ CAPITAL 23 ]

55

E E N K L A N T V E R T E LT

“ EEN GOEDE VERSTANDHOUDING IS BELANGRIJK BIJ ZO’N FAMILIALE OVERNAME.”

Ze waren niet stuurloos, maar wisten wat er van hen verwacht werd.”

Was Anthony gebeten om de zaak over te nemen?

ANNEMIE VAN HOECKE: “Eigenlijk was hij daar nog helemaal niet mee bezig. Hij werkte op de aftersales afdeling en was daar tevreden. Hij ging ervan uit dat hij nog tijd genoeg had om in de voetsporen van zijn vader te treden. Zijn vader drong daar wel op aan, maar Anthony had geen haast. Achteraf speet het hem dat hij niet naar zijn vader geluisterd had.”

INEKE VANHAUWENHUYSE: “Anthony zegt het nog vaak: “De dag dat je zoiets overkomt, word je in één klap volwassen.” Hij was helemaal niet voorbereid op de overname. Maar wanneer je geen andere keuze hebt, kan je ineens veel meer dan je denkt.”

Nooit getwijfeld om van de overname af te zien?

INEKE VANHAUWENHUYSE: “Ik zeker niet.

Anthony was daar wat onzekerder over. Dat ligt ook in zijn aard. Ik sta altijd klaar om erin te vliegen, terwijl hij wat langer nadenkt. Zo vullen we elkaar goed aan. Net als Anthony kom ik uit een nest van zelfstandigen. De drive om te ondernemen, kregen we mee van thuis. We kennen ook de verantwoordelijkheden die een eigen zaak met zich meebrengt.”

Hoe is het om als koppel ook samen te werken?

INEKE VANHAUWENHUYSE: “Anthony en ik studeerden samen bedrijfsmanagement aan de Artevelde Hogeschool in Gent. Nadat we in 2008 afstudeerden, startte Anthony fulltime in de zaak en ik op de payroll dienst van Partena. Toen ze een tijdje later hier iemand extra konden gebruiken, ging ik graag op dit aanbod in. De samenwerking liep meteen heel vlot. In de zaak hebben we onze eigen taken en domeinen.”

Speelde BMW nog een rol in de opvolging?

ANTHONY DE MEY: “Absoluut. BMW heeft mij moeten goedkeuren als concessiehouder. Ineke en ik legden verschillende tests af bij externe bureaus om te kijken of we de juiste competenties hadden voor deze job. Als ze me niet geschikt hadden gevonden dan zou het niet gelukt zijn om de zaak over te nemen. BMW is ontzettend nauw betrokken. Zo vergaderen we elke maand met

[ CAPITAL 23 ]

56

de buitendienst van de hoofdzetel om eventuele problemen snel op te sporen. Elk personeelslid moet de goedkeuring krijgen van BMW. En ze hebben een intensief opleidingsprogramma voor alle medewerkers.”

Hoe is het familiebedrijf in de afgelopen jaren geëvolueerd?

ANNEMIE VAN HOECKE: “Siegfried begon met de garage in 1959 en in 1962 bood BMW hem een contract aan. De zaak was toen nog gevestigd aan de overkant van de Aalterbaan. In 1980 werd de nieuwe showroom gebouwd en in 1994 nam Marnix de fakkel van zijn vader over. In 2003 bouwden we een nieuwe showroom en carrosserieafdeling. Eerder dit jaar is de volledige concessie aangepast volgens de nieuwe retail standards van BMW AG.” De autosector heeft het lastig.

Geldt dat ook voor jullie?

INEKE VANHAUWENHUYSE: “De verkoop van wagens is veranderd. Velen kiezen nu voor wagens met een lichtere motor en lagere CO2-uitstoot. Het gamma van BMW evolueert mee met die trend.

Eind september kwam er een nieuw model op de markt. De 2-reeks Active Tourer is een volledig nieuwe klasse in het gamma en het eerste BMWvoertuig met voorwielaandrijving. Daarmee richt BMW zich op een bijkomend doelpubliek, vooral jonge gezinnen en silver-agers die actief door het leven gaan.”

Tot slot, wat zijn jullie toekomstplannen?

ANNEMIE VAN HOECKE: “Onlangs kocht ik een handelspand aan de Natiënlaan in Knokke. BMW is als enige premiummerk nog niet aanwezig in deze badstad. Maar daar zal binnenkort dus verandering in komen. Het wordt een tweede vestiging van De Mey, waar je onder meer terecht kan voor kleine herstellingen en de aankoop van een BMW Premium Selection. Veel van onze klanten hebben een verblijf in Knokke en zij zijn zeker vragende partij.”

ANTHONY DE MEY: “Een locatie in Knokke is een extra troef voor onze klanten. Service wordt een steeds belangrijkere factor in onze branche. Onze voorgangers Siegfried en Marnix wisten een heel goede reputatie op te bouwen qua service. Het is nu aan Ineke en mij om dit in stand te houden.”

VRIJE TIJD

E X PERTS SELECTEREN

de betere des dingen levens GASTRONOMIE

REIZEN

C U LT U U R

De Belg lijkt op veel te besparen, maar allerminst op ontspanning.

Daarom vroeg Capital drie experts van het goede leven naar hun ultieme herfsttips.

Ontdek welke wonderen er klaar liggen om door u ontdekt te worden.

Tenslotte is een goed gevoel – en laat het over gastronomie, reizen of cultuur gaan – ook geld waard!

gastronomie T I P S VA N P E T E R G O O S S E N S , H O F VA N C L E V E

 www.schauenstein.ch

SCH AUENSTEIN SCHLOSS – Z W ITSERL A ND

Genieten op hoog niveau Dit intrigerend historisch kader aan de voet van de Piz Beverin in het Zwitserse kanton Graubünden, vormt het decor voor zes mooie gastenkamers én de gastronomische aanpak van sterrenchef Andreas Caminada. Een symbiose die de belofte inhoudt van genieten op hoog niveau.

Samen met sommelier Oliver Friedrich wil Andreas Caminada zijn gasten iets bijzonders voorzetten. Zijn uitgesproken gevoel voor esthetiek en zijn liefde voor detail geven alles een aura van perfectie. “Het beslissende verschil zit misschien wel in de variatie in mijn gerechten, die doorgaans op een thema zijn geënt. Dat is hetgene wat mensen buitengewoon spannend vinden. Ik vind plezier in de variaties bij het koken, dat is bij mij passie geworden. Ik doe het altijd op mijn manier en die is nu eenmaal anders”, aldus Andrea Caminada.

K A ASMEESTERS OUDENA A RDE

 www.kaasmeester-callebaut.be

Bronzen medaille Kaasmeesters Callebaut te Oudenaarde staat reeds meer dan 12 jaar garant voor de hoogste kwaliteit in huisgerijpte kazen. Vorig jaar behaalde Nathalie Vanhaver, die samen met haar man Luc Callebaut de speciaalzaak Kaasmeesters Callebaut runt, op het Wereldkampioenschap voor Kaasmeesters de bronzen medaille en kreeg ze tegelijk de titel van ‘3e Beste Kaasspecialist ter Wereld - Tours 2013’. Het wereldpodium halen was de bekroning op hun werk, en met een assortiment van ongeveer 240 soorten artisanaal gemaakte, liefst rauwe melkse kazen kunnen ze de klanten iedere dag zorgvuldig bedienen.

[ CAPITAL 23 ]

58

VRIJE TIJD

OKUDA – PA RIJS

 www.okuda.fr

Symboliek en rituelen Het nieuwe restaurant van Toru Okuda in Parijs lijkt op een stukje Japan waar niemand het bestaan van kende. Reeds wereldwijd bekend voor zijn sterrenrestaurants Ginza Okuda (twee Michelinsterren) en Ginza Kojyu (drie Michelinsterren), heeft Toru Okuda nu zijn zinnen gezet op Parijs, dichtbij de Champs Elysées. Wie de ziel en de kunst van de Japanse Kaiseki-keuken wil ontdekken, kan hier terecht. De Kaiseki-keuken is gebaseerd op een traditie van honderden jaren oud en bevat heel wat symboliek en rituelen. Maar ook de smaak, kleur en textuur van de ingredienten spelen een grote rol bij Kaiseki gerechten. Het gebruik van ingredienten van de hoogste kwaliteit staat aan de basis van deze rijke keuken, waarmee Toru Okuda meer dan een plaats verdient in culinair Parijs.

ASSIETTE CH A MPENOISE – REIMS

ROK A M AY FA IR – LONDEN

Pure liefde en fascinatie Rainer Becher, de Duitse ondernemer achter de wereldwijde Zuma Group, tekent nu ook voor het nieuwe Roka Mayfair in Londen. Het warme design van Noriyoshi Muramatsu en de verfijnde Japanse keuken onder leiding van chef Hamish Brown, spelen ten volle in op alle zintuigen en zijn het resultaat van de pure liefde en fascinatie die Becher voor de Japanse keuken koesterde na een verblijf van zes jaar in Tokyo.

De Roka Mayfair robatayaki keuken is een haute cuisine stijl gespecialiseerd in gegrilde gerechten waarbij kleine hibachi grills gebruikt worden om onder meer vlees, eieren, zeevruchten, groenten en noten klaar te maken. Roka Mayfair is alleen daarom al een vleugje authentiek Japan in Londen, het antwoord voor degenen die hunkeren naar de zuivere smaak van gegrild koken.

Authenticiteit Dichtbij Reims verrast l’Assiette Champenoise je in een tijdloos kader met een uitzonderlijk charmant hotel (5 sterren en 35 kamers) en een uniek restaurant. Chef Arnaud Lallement, momenteel goed voor drie Michelinsterren, kiest voor authenticiteit. “Ieder gerecht heeft zijn verhaal. Van de mannen en vrouwen, de boeren, de tuinders en vissers… hun passie deel ik, de passie voor producten van uitstekende kwaliteit”. Een omweg langs l’Assiette Champenoise is dus zeker de moeite waard. Een reisje ook!

 www.assiettechampenoise.com

 rokarestaurant.com/mayfair

[ CAPITAL 23 ]

59

reizen T I P S VA N D E B B I E PA P P Y N, R E I S J O U R N A L I S T E

meer tips op twitter via @classetouriste

 www.mandarinoriental.com/tokyo/ en http://noma.dk/japan

JA PA N

Met Noma aan tafel in Tokio Combineer Tokio met het beste restaurant van de wereld: René Redzepi en zijn team reizen van 9 tot 31 januari 2015 naar Tokio, waar ze het Signature Restaurant in het Mandarin Oriental Hotel zullen inpalmen. Tijdens de lunch en het diner krijgen 50 gasten de unieke kans om Noma’s filosofie van lokale en seizoensgebonden ingrediënten op zijn Japans mee te maken. Het Mandarin Oriental Hotel ligt in het hartje van Tokio en zit verborgen in de chique Nihonbashi Mitsui Tower. Slapen doet u in een van de 179 kamers en suites met panoramisch uitzicht op de skyline van Tokio.

Boek het ‘Noma at Mandarin Oriental Tokyo’-pakket mét overnachting via de hotelwebsite of alleen de speciale Nomalunch via de website van het restaurant zelf. Veel data zijn reeds volgeboekt maar wie geluk heeft, kan nog een plaatsje of een tafel reserveren, of komt op de wachtlijst terecht.

[ CAPITAL 23 ]

60

VRIJE TIJD

IN DE LUCHT

NA MIBIE

 www.etihad.com

 www.wilderness-safaris.com

Een luxeplek langs de Skeleton coast Afgelopen zomer ging het Hoanib Skeleton Coast Camp open, langs de fantastische Skeleton Coast in Namibië en verborgen in een private concessie van het afgelegen Kaokoveld gebied. Het luxekamp draait 100 procent op zonne-energie en maakt deel uit van het Wilderness Safari portfolio. Er zijn acht stijlvolle suite-tenten met privélounge die over de eindeloze woestijn uitkijken en het kamp heeft een gemoe­ delijk salon met restaurant om intense Afrikaanse avonden te delen met gelijkgezinden. Uitzonderlijke diersoorten die u hier kan spotten: tal van antilopen, maar ook de woestijnolifant, de woestijnleeuw en de neushoorn. Langs de kust zijn er kolonies van zeehonden te bezoeken; u kan ook een panoramische vlucht maken over de legendarische Skeleton Coast. Dit kamp is alleen te boeken via de Afrikaspecialist en prijzen zijn op aanvraag. Boeken via Afrikaspecialist www.thika.be

Vliegen in een eigen appartement Vliegen in stijl dankzij The Residence by Etihad Airways. Deze vliegtuigcabine met drie privékamers op het bovendek van de A380 boekt u vanaf 2015. In plaats van een vliegtuigstoel krijgt u dan een woonkamer, aparte tweepersoonsslaapkamer en een doucheruimte. De bediening gebeurt door een persoonlijke butler, getraind aan de Savoy Butler Academy in Londen. De tijd verdrijven kan dankzij 750 uur aan entertainment on-demand, gamen en HD-schermen in alle cabines, wifi en noise-cancelling koptelefoons. Er is ook een toegewijd VIP Travel Conciergeteam, dat zorgt voor een perfecte reis- en culinaire ervaring, inclusief transport op de grond. Op de Airbus A380 ontspannen First en Business Class gasten in The Lobby, een lounge en bar met bediening die zich tussen de cabines van First en Business Class bevindt.

 www.shangri-la.com

LONDEN

Slapen met groots zicht over de stad The Shard, ontworpen door architect Renzo Piano, is het nieuwe oriëntatiepunt van Londen. Met zijn 310 meter en 72 verdiepingen is het glazen gebouw niet alleen de hoogste toren van West-Europa, maar bepaalt het ook de skyline van Londen dankzij de voluptueuze en reflecterende glaspartijen. Zopas ging het Shangri-La Hotel in de Shard open. Deze gerenommeerde Aziatische hotelketen neemt meteen 18 verdiepingen van de Shard in, van verdieping 34 tot 52.

Het hotel biedt naast de hoogste bar van het land ook sensationele suites met wintertuinbalkons of ligbaden met zicht over Londen en de infinity pool op de 52ste verdieping, meteen het hoogste punt in de stad om baantjes te trekken.

Een dubbele kamer kan vanaf ongeveer 560 euro per nacht.

[ CAPITAL 23 ]

61

cultuur T I P S VA N M A R C H O LT H O F, C U LT U U R J O U R N A L I S T

ď Š www.lotto-arena.be

CH A RLES A ZNAVOUR

Legende van 90 Op zaterdag 22 november rolt de Antwerpse Lotto Arena de rode loper uit voor misschien het laatste Belgische concert van een van de meest succesvolle Franse chansonniers. Charles Aznavour werd in mei 90 jaar. De zanger van Armeense afkomst bracht meer dan honderd albums uit, schreef ruim 2 000 liedjes en speelde mee in een zestigtal films.

M A RK ROTHKO

Van blozend roze tot somber zwart Wanneer je voor de immense doeken van de Amerikaanse schilder Mark Rothko (1903-1970) staat, voel je hoe je zijn wereld ingezogen wordt. De kleuren in zijn werk zijn van een ongekende intensiteit en verbeelden universele gevoelens als angst, extase, tragiek en euforie. In de fraaie tentoonstelling in het Haagse Gemeentemuseum komen de bekende werken van Rothko uitgebreid aan bod, maar er wordt ook aandacht besteed aan het vroege werk, dat minder vaak wordt getoond. Tot 1 maart 2015.

ď Š www.gemeentemuseum.nl

[ CAPITAL 23 ]

62

VRIJE TIJD

 www.toneelhuis.be

M A RI A STUA RT

Koninginnendrama Maria Stuart is een majestueus koninginnendrama waarin twee legendarische vorstinnen uit de Europese geschiedenis elkaar naar het leven staan: Elisabeth I van Engeland en de katholieke Maria Stuart van Schotland. Ivo van Hove regisseert een tienkoppige cast, samengesteld uit de ensembles van Toneelgroep Amsterdam en Toneelhuis. Première van deze toneelvoorstelling op 3 december in Bourlatheater Antwerpen.

DE ZEE

De laatste van Jan Hoet De zee is een enorme inspiratiebron voor de kunsten. Dat wil een grote tentoonstelling in Oostende illustreren. Het is het laatste project waaraan wijlen Jan Hoet meewerkte. Het evenement wordt een salut d’honneur aan Hoet, die met deze groots opgezette tentoonstelling een hommage wilde brengen aan de zee… Tot 19 april 2014 op meerdere locaties in Oostende.

Enkele andere boeiende tentoonstellingen De erfenis van Rubens – Bozar Brussel tot 4 januari 2015 Rembrandt, The final years – National Gallery Londen tot 18 januari 2015 Panamarenko Universum – MuHKA Antwerpen tot 22 februari 2015 Berlinde de Bruyckere – SMAK Gent tot 15 februari 2015

DE NIEU W E ROM A N VA N JEROEN BROU W ERS

Het Hout Begin oktober verschijnt de nieuwe roman van grootmeester Jeroen Brouwers: ‘Het Hout’. In een door kloosterlingen geleid jongenspensionaat vindt in de jaren vijftig seksueel misbruik, sadisme en vernedering plaats. Broeder Bonaventura zwijgt zoals iedereen. Brouwers schetst een cynisch beeld van de misdaden en de hypocrisie in de roomse kerk.

John Cleese, Kortom… de autobiografie, Uitgeverij Prometheus Hilary Mantel, Een veiliger oord 3 – Broederschap, Uitgeverij Signatuur Cormac McCarthy, Suttree, De Arbeiderspers David Mitchell, Tijdmeters, Uitgeverij Nieuw Amsterdam

 www.dezee-oostende.be

[ CAPITAL 23 ]

63

OPINIE

J OX V X IXAXEXNXE

IEDEREEN ONDERNEMER!

maken procedures en formalismen het ondernemen tot een nachtmerrie. Zie de fiscus en de ambtenaar niet enkel als controleur, maar als helpdesk in geval van vragen. Meer anticiperen en minder a posteriori controleren. Snellere procedures en snellere beslissingen.

Nog nooit ontving de overheid zoveel spon­tane sollicitaties als vandaag. Dat competente jongeren willen meewerken aan een performante ambtenarij is een goede zaak. Moesten ze echter ondernemer willen worden, dat ware nog een betere zaak!

Belgen en ondernemen: het blijft een moeilijk huwelijk. Het begint eigenlijk bij het onderwijs. Op de schoolbanken krijgt elk kind een aantal basisvaardigheden aangeleerd. Op secundair niveau kiest men voor een theoretische, technische of praktijkgerichte richting. Resultaat: men is klaar voor de arbeidsmarkt of voor het hoger onderwijs. Men is echter niet klaar om ondernemer te worden. Hoogstens heeft men noties van boekhouden of algemene economie. Voorwaar een gemiste kans.

Zijn ondernemers belangrijk? De vraag stellen is ze beantwoorden. Het thema van de verkiezingen was: jobs, jobs en jobs. Voor die noodzakelijke jobs kijkt men vooral naar de privésector, de ondernemingen. Jobs komen echter niet op bestelling, ze moeten worden verdiend.

Hoe kunnen we de jobcreatie aanzwengelen?

1. Stimuleer het ondernemen. Doe er alles aan vanuit het onderwijs en de over-

“ONDERNEMERS ZIJN HET BLOED IN DE ADEREN VAN ONZE ECONOMIE.” JO VIAENE DIRECTOR OPTIMA GROUP

heid om ondernemen in een positief daglicht te stellen. Stel risicokapitaal ter beschikking, ondersteun innovatie en geef fiscale incentives. Geef ondernemers die mislukken tijdelijk een financieel vangnet. Dit moet resulteren in meer ondernemers. Dit is cruciaal in de zoektocht naar jobs.

2. Laat de overheid intensief samenwerken met de ondernemerswereld. Al te vaak

[ CAPITAL 23 ]

64

3. Zorg voor stabiliteit. Bedrijven worden geconfronteerd met regelgevende crea­ tiviteit op lokaal, provinciaal, gewestelijk en federaal niveau. Een stabiele regelgevende omgeving is van immens belang. Ondernemingen investeren immers alleen indien ze zeker zijn dat de wetten blijven wat ze zijn.

4. Pak dringend de loonkosten aan. Een drastische verlaging is budgettair niet haalbaar, maar een aantal signalen kunnen al een duidelijk verschil maken.

Ondernemers zijn een rare soort. Ze hebben geen vakbond, zijn politiek zwaar in de minderheid en hebben vaak de neiging om koppig voort te ploegen. Toch zijn ze het bloed in de aderen van onze economie. Laat ons proberen jonge ondernemers te vormen, te motiveren en te waarderen. Een performante overheid kan zorgen voor de nodige impulsen en uiteindelijk worden we daar met z’n allen beter van.

60%

WATERVIEW

NOG BESCHIKBAAR!

LEUVEN BOVEN WATER VAARTKOM De Vaartkom is een bijzondere plek in Leuven. De oude industriële site rondom de Vaart en de Dijle evolueert volop. Ze groeit uit tot een stijlvolle, levendige en groene stadswijk boordevol creativiteit. Meer dan 2.000 nieuwe woningen zullen de Vaartkom omvormen in een echte stadswijk.

WAAROM EXTRA KAMERS ?

Steeds meer jongeren volgen hoger, al dan niet universitair, onderwijs. Bovendien zorgt een groeiend aantal buitenlandse studenten voor een nood aan bijkomende studentenhuisvesting. Stad Leuven kiest daarbij voor kwaliteitsvolle, grotere projecten op de juiste locaties. De projecten bevatten vooral gewone kamers, met allemaal een eigen douche en WC, die bedoeld zijn voor tijdelijke bewoning door studenten of onderzoekers.

WATERVIEW Stad Leuven selecteerde in 2012 enkele geschikte locaties voor bijkomende studentenhuisvesting. Daarbij werd vooral rekening gehouden met de afstand tot campussen en studentenvoorzieningen, de bereikbaarheid met het openbaar vervoer en het omliggende woonweefsel.

Waterview komt op de voormalige parking van het Engels Plein, tussen het park van de Abdij op de Keizersberg en de - binnenkort autovrije - Vaartkom.

In de 14 verdiepingen hoge toren zullen 28 kamers per verdieping verdeeld worden over twee leefunits.

Dit unieke project zal verhuurbaar zijn vanaf academiejaar 2015 - 2016. Een schitterende belegging in de oudste universiteitsstad van ons land !

• KAMERS van € 134.000 tot € 165.000 • STUDIO’S van € 170.000 tot € 215.000

0473 20 40 55 INFO@WATERVIEW.BE

Het is niet omdat u zich de grootste champagnefles kan veroorloven, dat het u gelukkig zal maken.

Plan uw ďŹ nancieel geluk Hebt u al nagedacht over uw financiĂŤle toekomst ? Daar begint u beter nu mee dan later. Onze experts helpen u met het opstellen van een evenwichtig financieel plan met aandacht voor uw inkomen, vermogen, pensioen en nalatenschap. Maak nu een afspraak met uw Optima-expert via www.optima.be.

Vraag geen advies, maar eis een plan.