Komen alle religies uit bij dezelfde waarheid?

Er leefden eens zes blinden mannen in een dorpje. Op een dag zeiden de andere dorpelingen: “Er is een olifant in het dorp!”

De blinde mannen besloten te ontdekken wat een olifant was.

Toen ze de olifant vonden, betastte iedere man een ander deel van de olifant. De eerste man, die de poot van de olifant voelde, zei: “De olifant lijkt op een enorme zuil.” De tweede man, die de staart voelde, zei: “Hij lijkt op een touw.” De derde man, die de slurf vasthield, zei: “Een olifant lijkt op een enorme dikke tak.” De vierde man, die bij het oor stond, zei: “Hij lijkt op een enorme waaier.” De vijfde man, die met zijn hand over de buik van de olifant voelde, zei: “Hij lijkt op een enorme muur.”

De zesde man, die zijn slagtand vasthield, zei: “Hij is een stevige buis.” De mannen kregen ruzie over wat de olifant nu eigenlijk was, toen er een wijze man voorbijkwam. Die zei: “Jullie voelden allemaal een ander deel van de olifant. De olifant lijkt op al die dingen die jullie noemden. Jullie hadden allemaal gelijk.”

Deze Indiase fabel wordt vaak gebruikt voor de stelling dat iedere religie deel uitmaakt van de ultieme waarheid, en dat alle religies naar God kunnen leiden. Dit standpunt wordt religieus pluralisme genoemd. Een van de bekendste pleitbezorgers is Oprah Winfrey. Ze zei: “Ik ben een vrijdenkende christen die gelooft in mijn weg, maar met zes miljard mensen op aarde geloof ik niet dat het de enige weg is.”

Misschien maakt het je niet veel uit hoe Oprah over geloof denkt, maar een enquête op beliefnet.com liet zien dat 33 procent van 6600 respondenten zei dat Winfrey een “grotere en diepgaandere impact” op hun geestelijk leven had dan hun eigen voorganger.

Verschillen

Kunnen alle religies naar dezelfde waarheid verwijzen?

Het idee dat alle paden naar dezelfde waarheid leiden klinkt leuk, maar de kernovertuigingen van de grote godsdiensten spreken elkaar onverzoenlijk tegen.

Bijvoorbeeld:

] Het judaïsme ontkent dat Jezus de beloofde Messias is. Het christendom beweert juist dat Jezus de beloofde Messias is.

] De islam stelt dat Mohammed de grootste profeet is en dat hij de bediening van Jezus afmaakte. Het christendom ontkent dat Mohammed zelfs maar een profeet zou zijn.

] Mormonen beweren dat er drie afzonderlijke goddelijke wezens zijn: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

] Christenen ontkennen het bestaan van meerdere goddelijke wezens en benadrukken dat er slechts één God is die bestaat in drie personen (ook wel ‘drie-eenheid’ genoemd).

] Het hindoeïsme leert dat er een cyclus van wedergeboortes is (reïncarnatie) die ertoe leidt dat iemands bewustzijn opgaat in het goddelijke of het hoogste bestaanszijn. Het christendom ontkent reïncarnatie en leert dat iemand maar één leven heeft, waarna hij of zij wordt geoordeeld.

Dit zijn geen kleine verschillen. Er is gewoon geen logische manier waarop deze tegenstrijdige beweringen kunnen verwijzen naar dezelfde waarheid.

Toch betekent dit niet dat iedere andere religie dan het christendom het volledig mis heeft. Meerdere religies bevatten wel enige waarheden. Zo beweren zowel het judaïsme als de islam en het christendom alle drie dat er één God is. Pas wanneer we het geheel van hun geloofsfeiten vergelijken zien we het probleem van onverenigbare claims die niet kunnen verwijzen naar dezelfde totale waarheid.

1. Het lijkt op het eerste gezicht te kloppen. Zoals Oprah Winfrey zei, leven er miljarden mensen op aarde. Zou het dan niet logisch zijn dat we meerdere gelijkwaardige perspectieven hebben over hoe we tot God kunnen komen? Maar wat oppervlakkig gezien lijkt te kloppen, kan enorm misleidend zijn. Help je kinderen dus om kritisch te evalueren wat er wordt beweerd.

2. Het is politiek correct. Het is verleidelijk om geloofsverschillen weg te wuiven om ‘tolerant’ te zijn. Jongeren moeten begrijpen dat het onze roeping is als christenen om in liefde de waarheid te spreken, niet om politiek correct te zijn.

3. Het reduceert het religie tot morele opvattingen. Een veelgehoorde reactie op de vraag “Kunnen alle religies gelijk hebben?” is: “Ze zijn allemaal hetzelfde. Alle religies gaan over eerlijkheid en gelijkwaardigheid en ze hebben allemaal dezelfde gouden regel, dat je elkaar moet liefhebben.”

Hoge morele principes zijn waarheden die veel religies inderdaad gemeenschappelijk hebben. Maar dat is geen bewijs dat alle religies naar dezelfde waarheid verwijzen. Dat zou aantrekkelijk zijn, omdat het een einde maakt aan de dreiging dat er eeuwige consequenties zijn voor andere religies. Maar als de waarheid is dat je geloof eeuwige consequenties heeft, zoals het christendom beweert, dan verwijzen morele overeenkomsten tussen religies net zomin naar dezelfde waarheid als alle fietsbanden verwijzen naar dezelfde fiets.

Waarheid

Als de olifant in de Indiase fabel de ultieme waarheid voorstelt, dan mogen onze kinderen ook begrijpen dat God gesproken heeft. We hoeven geen blinden te zijn die op de tast door de duisternis gaan. Daarmee is de hele illustratie niets meer waard. We kunnen onze kinderen met vertrouwen leren dat God inderdaad heeft gesproken, door de Bijbel, en dat we, als we zijn antwoorden goed bestuderen, ontdekken dat die heel anders zijn dan in andere religies. •

Gebaseerd op een hoofdstuk uit het boek Houd je kinderen dichtbij God, een uitgave van Opwekking. Hierin gaat Natasha Crain in op 40 geloofsvragen om met je kind of tiener te bespreken (te koop in de Lectuurtent).