De ‘Post-Pandemie’ kerk

RUBEN FLACH

Het is misschien wel een van de belangrijkste vragen nu de coronacijfers opnieuw dalen en de kerken in vakantiestand functioneren terwijl het nieuwe seizoen zich aandringt: Hoe ziet de kerk er na de pandemie uit?

Ik deed een belronde naar een aantal kerken en gemeenten om te horen welke plannen er zijn voor het nieuwe seizoen. Wat me opviel is dat er nauwelijks concrete plannen zijn, behalve zo snel en zoveel mogelijk mensen terug de zaal in krijgen. Kerken die een uitgewerkt plan hebben op basis van alles wat we geleerd hebben tijdens de pandemie zullen er zeker zijn, maar ik heb ze niet gesproken. Ook tijdens een onlinebijeenkomst met deelnemers van Missie Nederland kwam er niet echt een concreet voorbeeld voorbij.

Veel leiders en hun teams zijn vermoeid van het vele aanpassen in de afgelopen maanden. Steeds opnieuw inspelen op de veranderende maatregelen kost veel energie, maar ook de vele meningen daarover. Diensten zonder mensen, preken voor camera’s en toch proberen om connectie te houden met de gemeenteleden. Veel tijd om na te denken over de toekomst bleef er niet over.

Het nieuwe seizoen staat echter voor de deur en hoe gaat de gemeente dan verder? Als er al sprake zal zijn van een hybride vorm van samenkomsten, een mix van dienst in een zaal en livestream, hoe zal dat er dan uitzien? Uit onderzoek wereldwijd wordt in elk geval duidelijk dat veel mensen niet meer terug willen naar de kerk zoals het was.

GA IN GESPREK Het is daarom van groot belang om samen na te denken over hoe we kerk willen zijn, niet alleen als leiders, maar ook als gemeenteleden onderling. Wat willen we eigenlijk? Welke tradities willen we behouden en welke taboes willen we doorbreken? Als je gemeenleider bent is mijn vraag: hoe ga jij met de mensen in gesprek? Hier begint het mee.

Ben je gemeentelid en twijfel je of je nog zult teruggaan naar je kerk? Vraag jezelf dan af: Wat is het belang van de kerk? En wat zou ik kunnen bijdragen aan mijn kerk? Wat heb je de afgelopen maanden gemist, of wat juist niet? Wat zou je in gesprek met de gemeenteleiding willen zeggen?

MISVATTINGEN Twee misvattingen moeten even rechtgezet worden. Allereerst de misvatting dat mensen niet meer bij elkaar willen komen in grote groepen. Angst voor grote bijeenkomsten en andere factoren zouden daarin een rol spelen. Als je ziet wat er gebeurt op

plekken waar het al wèl kan, zoals voetbalstadions en festivals, zie je dat dit niet klopt. Wanneer het weer kan, zullen we teruggaan naar samen vieren en beleven.

Een tweede misvatting is dat mensen scherm-moe zijn en dat het daarom geen zin heeft om door te gaan met streamen. Al je echter kijkt naar cijfers van apps als Instagram, Facebook en YouTube ontdek je dat ook dit niet klopt. Wat er te zien is en hoe het is opgezet, maakt wel verschil.

Misschien is de grootste uitdaging wel dat mensen zelf keuzes willen kunnen maken, vooral voor wanneer ze iets bijwonen of bekijken. Zondagmorgen om tien uur is niet meer per definitie de tijd om kerk te zijn.

VERSNELLERS VOOR DE KERK Carey Nieuwhof, voormalig advocaat en oprichter van Connexus Church in Canada schrijft veel over leiderschap en gemeenteontwikkeling. In een van zijn blogs benoemt hij vijf versnellers voor de kerk in de post-pandemie tijd. Ik beschrijf ze hieronder kort met enkele opmerkingen. Onderaan dit artikel staat een link naar het oorspronkelijke stuk.

1 Focus op de (kern)missie De afgelopen decennia heeft de kerk geprobeerd aantrekkelijk te zijn voor buitenstaanders. Dit werkt niet langer en de kerk moet zich bezinnen op haar echte missie. De kerk zou een alternatief moeten zijn voor de cultuur, niet een echo ervan. Het kerndoel zou moeten zijn om mensen kennis te laten maken met een relatie met Christus, met elkaar en met levensveranderend discipelschap. Dit kan alleen de kerk bieden.

2 Een echte ervaring bieden Als mensen naar de kerk komen, zijn ze niet alleen op zoek naar informatie - ze zijn op zoek naar transformatie. Informatie is overal te krijgen op elk gewenst tijdstip, en gratis; transformatie is schaars. Daarom is discipelschap een van de belangrijkste punten van de kerk, en dat beperkt zich niet tot een cursus, maar is een levenswandeling, dat doe je samen.

3 Gemeenschap en verbinding Een jaar na de pandemie zijn mensen meer geïsoleerd dan ooit. Authentieke, liefdevolle en oprechte gemeenschappen zijn schaars en daar zou elke kerk op in moeten springen. Bovendien is relatie de belangrijkste voorwaarde voor het samen groeien. In een andere analyse schrijft Nieuwhof dat online kijkers niet per definitie minder betrokken zijn, hooguit ánders betrokken. We zien wel een groeiende belangstelling voor huisgroepen, connectgroepen en dergelijke, waarin het doel is om ontmoeting te bevorderen.

4 Kerk online De online diensten zijn de voordeur en zijdeur van de kerk geworden. Vroeger kostte het veel moeite om iemand voor het eerst naar je kerk mee te nemen. Nu kunnen ze heel laagdrempelig een eerste ervaring opdoen. Daarnaast is het een bijzondere mogelijkheid om mensen die op zondag verhinderd zijn toch te bedienen. En wat dacht je van de mogelijkheid om de preek door te spreken en te verdiepen in een huisgroep?

5 Wendbaarheid We zullen in de post-pandemie kerk verleid worden om opnieuw een vaste structuur te vinden en alles vast te zetten. Maar eigenlijk moeten we deze fout niet maken. Een van de grootste uitdagingen van de kerk is om relevant te blijven in een snel veranderende cultuur. De nieuwe vormen van kerk-zijn bieden een enorme kans om wendbaar te blijven, en met behoud van de waarheid, de methodes veel sneller aan te passen aan de maatschappelijke nood.

Er is nog veel meer over te zeggen. Wat ik ons toewens als kerk is vooral dat we in gesprek raken met elkaar. Dat we alle energie en creativiteit die er in onze mensen zit bundelen om een levende, Geestvervulde, liefhebbende en krachtige kerk te zijn. Nederland heeft Jezus nodig en wij zijn geroepen om Hem te laten zien en te verkondigen. •

De kerk zou een alternatief moeten zijn voor de cultuur, niet een echo ervan

Link naar het artikel van Carey Nieuwhof: https://bit.ly/3g4j6Tm