Feministisch maandblad nr. 2 februari 2014 42ste jaargang prijs ¤ 5,25
Volg je passie Neem verantwoordelijkheid
maak een
plan B Ann Demeester ‘ We hebben de betovering van kunst hard nodig’
+
Elma Drayer Simone van Saarloos Abdelkader Benali
Trend
‘ Echte’ vrouwen gaan de beeldcultuur domineren
Achtergrond
Pilmoe - waar blijft toch de mannenpil?
Interview
Franca Treur ‘ Ik was op zoek naar zingeving’
Crisis? Maak
OPZIJ • FEBRUARI 2014
20
Achtergrond
tekst Anne Elzinga beeld Teska Overbeeke
er werk van! Jezelf updaten, ‘slashen’, uit je comfortzone stappen. Vrouwen die de crisis het hoofd willen bieden, zullen zich flexibel moeten opstellen. Want ondanks alle ontslagen en inkrimpingen biedt de nieuwe arbeidsmarkt ook kansen. Je moet ze alleen even zien. En pakken.
Essay
tekst Daphne van Paassen beeld Leendert Masselink
Dwars door de angst heen
met een
plan B Bijna eenderde van de werknemers denkt komend jaar misschien wel ontslagen te worden. De redactie van Opzij vreesde een tijd lang hetzelfde lot toen het blad in de etalage stond. Moet je als werknemer in zo’n grillig veranderende arbeidsmarkt een plan B hebben? Hoofdredacteur a.i. Daphne van Paassen (44) maakte een begin.
S
‘Stel, ik kom jou over een jaar tegen op de Albert Cuyp en ik zeg: “Hé, hoe is het met jou, wat doe je tegenwoordig?” wat zeg je dan?’ Mijn directeur leunt even tevreden achterover in zijn stoel – goeie vraag – en kijkt me afwachtend aan. Ik weet dat ik nu iets zou moeten zeggen als: ‘Misschien heb ik dan wel een huiskamerrestaurant opgezet: ik ben een gepassioneerde hobbykok.’ Of: ‘Een hondenuitlaatservice, dat lijkt me wel wat – ik heb altijd al gedroomd van werken met dieren.’ Maar eerlijk gezegd heb ik geen hobby’s. Ik kan niet koken. Ik tolereer dieren meer dan dat ik ervan houd. Ik ben eigenlijk vrij monomaan met mijn vak bezig. Ik doe dingen omdat ik erover schrijf, lees boeken omdat ik erover schrijf. Als het niet zo hoogdravend zou klinken, zou ik zeggen: ‘Ik schrijf, dus ik ben’. OPZIJ • FEBRUARI 2014
30
‘Dan zit ik met Opzij bij een andere uitgeverij,’ zeg ik dus zonder blikken of blozen. Vier uur eerder heeft ons bedrijf een persbericht doen uitgaan waarin staat dat Weekbladpers Media stopt met het uitgeven van Opzij. Ik ben ervan overtuigd dat we overgenomen worden. De directeur is blijkbaar wat minder zeker want hij zegt: ‘Misschien is het goed,’ en hij kijkt de hr-manager veelbetekenend aan, ‘als ook jij de arbeidsmarktscan doet, die we alle werknemers aanbieden van wie we afscheid nemen. Gewoon om een keer uit te zoeken wat voor capaciteiten je nog meer hebt.’ Een plan B, hij stelt me werkelijk voor naar een plan B uit te kijken. Ik geloof helemaal niet in plannen B. Ooit je held horen zeggen dat hij zijn succes te danken had aan een voorzichtig tweesporenbeleid? Dat hij zijn energie verdeelde tussen zijn hoogste doel en een vangnet ‘voor je weet maar nooit’? Natuurlijk niet, geen way-out hebben, dwingt tot slagen. Ik bedank.
M
aar ’s nachts slaap ik slecht. Ik geloof in de doorstart van Opzij – we hebben immers veelbelovende onderhandelingsgesprekken met verschil-
OPZIJ • FEBRUARI 2014
31
reportage
tekst Ingrid Houtkooper beeld Hideaki Hamada
OPZIJ • FEBRUARI 2014
34
Polderen in Japan Op papier hebben ze het in Japan allemaal dik voor mekaar: gelijke behandeling en gelijke beloning voor mannen en vrouwen. De werkelijkheid is net even anders. Vrouwen maken er maar moeilijk carrière en de rolverdeling is traditioneel. Mede geïnspireerd door het Nederlandse model verandert dat nu.
E
riko Shirakawa (36) is bloemstilist en runt een studio iets ten zuiden van Tokio. Daar geeft ze workshops en exposeert ze haar bloemsierkunst. Ze heeft een druk bestaan, met een onlineshop, workshops die ze op locatie geeft en decoratieopdrachten voor bruiloften, beurzen en evenementen. Eriko is al dertien jaar getrouwd met Tomohiro (47). Hij heeft een baan als system engineer bij een bedrijf en maakt net als Eriko lange dagen. ‘Kinderen hebben we niet. Nog niet,’ zegt Eriko. ‘Ik heb het druk met mijn werk en ik doe het met veel plezier, ik zou het echt niet willen missen. Maar ik wil uiteindelijk wel een gezin. Eerlijk gezegd weet ik niet hoe we het zouden moeten regelen allemaal, met zijn baan en mijn werk. Dus daar is nog geen knoop over doorgehakt.’ Veel koppels in Japan worstelen met het zoeken naar de balans tussen werk en gezin. Ze stellen het krijgen van kinderen uit of kiezen ervoor om kinderloos te blijven. Niet alleen is de economische impact nogal onzeker, opzij • februari 2014
35
veel vrouwen weten dat het krijgen van kinderen het einde van hun loopbaan betekent. In Japan is de rolverdeling tussen man en vrouw nog steeds erg traditioneel. Vrouwen zorgen voor de kinderen en het huishouden, mannen werken. De gemiddelde Japanse zakenman, ook wel ‘salaryman’ genoemd, werkt meer dan vijftig uur per week en gaat daarnaast nog geregeld met zijn collega’s uit eten en drinken. Er blijft weinig tijd en energie over voor relatie, gezin en ontspanning. Van de jonge vrouwen wordt dezelfde toewijding verwacht als zij voor een bedrijf gaan werken. Met een belangrijk verschil: zij komen slechts zelden in een carrièretraject terecht en blijven hangen in ondersteunende, administratieve functies. Want waarom zou je investeren in vrouwen als ze toch gaan stoppen met werk als ze gaan trouwen?
TREND
Tekst Claire Coumans en Merel Bas Beeld Tara Moore / Getty Images
de
Vergelijk de fotografie van vrouwen anno nu met die van vijf jaar geleden en er valt iets bijzonders op: niet meer de onfeilbare modellen maar juist de imperfecte, herkenbare types spreken tot onze verbeelding. Ook actrices willen niet meer gepolijst perfect zijn en series zijn tegenwoordig een verademing met sterke, en vooral ĂŠchte vrouwelijke personages. Gelukkig maar: een realistischer beeld is in dit extreem visuele tijdperk hard nodig.
ongepolijste vrouw IS IN OPKOMST
OPZIJ • FEBRUARI 2014
41
Ann Demeester
‘ Kunst is
geest brandstof voor de
’
Men speculeerde dat ze het Stedelijk zou gaan leiden, maar Ann Demeester (38) koos voor het zeventiende-eeuwse Frans Hals Museum en De Hallen voor hedendaagse kunst in Haarlem. Juist in deze tijd van crisis, waarin alles lijkt te draaien om geld, wil ze laten zien hoezeer we kunst – de oude en nieuwe – nodig hebben. ‘Kunst geeft ons de mogelijkheid stil te staan. Dat helpt om de wereld betekenis te geven.’ OPZIJ • FEBRUARI 2014
49
Schilderij: Regentessen van het St. Elisabeths Gasthuis in Haarlem Johannes Cornelisz Verspronck, 1641
Interview
tekst Daphne van Paassen beeld Inga Powilleit
We zijn
pilmoe Nou zijn de mannen aan de beurt
achtergrond
tekst Sanne van Kempen beeld Hans Madej/HH
Het symbool van de emancipatie verliest aan glans. De pil staat niet meer voor seksuele vrijheid, maar voor een verhoogde kans op trombose, depressie en libidoverlies. Waar blijft de mannenpil?
m
‘Mogelijke bijwerkingen: trombose.’ Het stond er al die tijd al. Toch schrokken we collectief wakker in februari 2013. De Diane-35pil had ook in Nederland tot een sterfgeval geleid. In de maanden daarna werd bekend dat het aantal slachtoffers naar alle waarschijnlijkheid veel groter was: in de afgelopen 25 jaar zouden zo’n 27 vrouwen overleden zijn aan de gevolgen van trombose, een van de bijwerkingen van de Diane-35. Daarna volgden de gebeurtenissen elkaar snel op: Frankrijk haalde het middel van de markt, eiste een Europees onderzoek, in Nederland werden er Kamervragen gesteld en sinds kort wordt de Diane-35pil hier niet meer vergoed als anticonceptiemiddel. Alle derde- en vierdegeneratiepillen bleken een drie tot acht keer zo hoge kans op trombose te hebben. En wie om die reden minder hormonen binnen wilde krijgen en koos voor de NuvaRing, kwam afgelopen november voor een onaangename verrassing te staan: de NuvaRing bleek een bijna net zo hoge kans op trombose te geven als de Diane-35. In de Verenigde Staten klaagden ruim tweeduizend vrouwen fabrikant MSD aan. Er is iets grondig mis met anticonceptie. Met als klap op OPZIJ • FEBRUARI 2014
61
de vuurpijl: de morningafterpil werkt niet altijd bij vrouwen met een hoog BMI. De hormonen in de pil vinden niet alleen hun weg naar de onderbuik. Volgens Dick Bogchelman, medisch hoofd van de polikliniek obstetrie en gynaecologie aan het UMCG, kunnen de hormonen ook uitwerkingen in de hersenen hebben. ‘Vrouwen kunnen depressieve gevoelens krijgen van het pilgebruik.’ Jayashri Kulkarni, professor in de psychiatrie aan de Monash University in Melbourne, Australië, bewees in 2007 dat door pilgebruik vrouwen twee keer zoveel kans hebben om depressief te worden. En het vermindert ook nog eens de zin in seks – iets wat we tegenwoordig niet meer voor lief nemen. ‘Er is een mentaliteitsverandering: vrouwen willen genieten van seks, zonder bijwerkingen.’ Aldus Ineke van der Vlugt, programmacoördinator bij Rutgers WPF, kenniscentrum voor seksualiteit. Libidoverlies is een veelgenoemde bijwerking van pilgebruik, en volgens Van der Vlugt voor vrouwen extra belastend omdat vrouwen überhaupt vaker problemen hebben met een gebrek aan opwinding en geen zin in seks dan mannen. ‘Nog te veel vrouwen hebben seks zonder dat ze opgewonden zijn.’ Sinds 2002 is het pilgebruik van vrouwen dan ook met 9 procent gedaald. We zijn pilmoe. Tijd voor de mannenpil.
A
l sinds de invoering van de pil in 1962 is er vraag naar een mannelijke vorm van anticonceptie. Ondertussen horen we al jaren dat die mannenpil er nu echt aan zit te komen, dat er nu toch écht een doorbraak in het onderzoek is. Op verschillende plekken in de wereld, waaronder China, India en Noord-Amerika, wordt er ook daadwerkelijk onderzoek gedaan naar zowel hormonale als niet-hormonale vormen van anticonceptie voor man-
ZIN IN MEER? NEEM DAN NU EEN ABONNEMENT
Verruim je blik met Opzij