He E x c t e lusi N E cht e f • EL e ve 11 pa I E rh a g i n a ’ K R al s OE van
Feministisch maandblad nr. 5 mei 2014 42ste jaargang prijs € 5,25
S
DOSSI
ER
HOE GELIJKWAARDIGER DE RELATIE
HOE MINDER SEKS WAT?!
+ Stressen is goed • Voetballend de sloppen uit • Joodse kleinkinderen: ‘De oorlog zit in ons DNA’
18
blz.
Hij poetst en zuigt, maar de opwinding is ver te zoeken. Doodt emancipatie de lust?
28 blz.
Monogamie is wat we prediken, vreemdgaan wat we (best vaak) doen
38
blz.
Profiel van de jaloersmakend autonome Neelie Kroes + voorpublicatie biografie
50 blz.
Ook op de levens van Joodse kleinkinderen heeft de oorlog nog invloed 2
NR. 05 I 2014 I OPZIJ
24
blz.
in
MEI
Dossier: Seks blz. 18 blz. 24 blz. 28 blz. 32
Hassnae Bouazza spreekt Shereen El Feki
Het seksleven van gelijkwaardige stellen Shereen El Feki over seks het in de Arabische wereld De wankele werkelijkheid van monogamie Lekker casual met de scharrel-app
Verhalen van Opzij
32
blz.
blz. 38 blz. 44 blz. 50 blz. 54 blz. 56 blz. 60 blz. 82
Bevrijdende seks, dankzij de dating-app
Het verhaal achter Neelie Kroes Voorpublicatie: een vrouw met een imago De derde generatie na de holocaust Wetenschap: vrouwtjesvogels zingen wél Stress is lang niet altijd ongezond Hoe voetbal meiden in Brazilië helpt Theu Boermans over vrouwen
De wereld van Opzij
blz. 7 Nieuws en opinie blz. 9 Sitalsing: migrantenvrouw doet het juist goed
56 blz.
Boeken & cultuur van Opzij
blz. 68 De Freudjes, familieslagveld van Mugmetdegoudentand blz. 74 Hella S. Haasse leefde voor de literatuur
Niks mis met gezonde werkstress
De columns van Opzij
blz. 4 Voorwoord blz. 27 Simone van Saarloos blz. 37 Elma Drayer
60
blz.
OPZIJ I 2014 I NR. 05
COVERBEELD LARRY FISHER / HH
In de favela is meisjesvoetbal de uitweg
Service etc. van Opzij
blz. 23, 48, 49, 79 Aanbiedingen voor (nieuwe) abonnees blz. 83 Colofon en volgende maand PS
De vet gedrukte onderwerpen staan aangekondigd op de cover
3
dossier seks
TEK ST ANNE EL ZING A BEELD M ARGO VL A MINGS
18
NR. 05 I 2014 I OPZIJ
Altijd jaloers geweest op die vriendin met die vlijtig stofzuigende en strijkende man? Niet nodig, want in bed gebeurt daar waarschijnlijk niet veel, blijkt uit onderzoek. Hoe blij een vrouw ook is met een geĂŤmancipeerde man, seksueel spannender maakt het hem meestal niet. OPZIJ I 2014 I NR. 05
19
28
NR. 05 I 2014 I OPZIJ
PATRICK HARBRON / NETFLIX
dossier seks
Het WANKELE KAARTENHUIS van de MONOGAME LIEFDE Hoe liberaler het land waarin een liefdespaar leeft, hoe belangrijker de monogamie binnen een relatie gevonden wordt. In woord dan, want grappig genoeg is zo’n één op de vier mensen wel eens vreemd gegaan, terwijl 90 procent dit afkeurt. TEK ST FEMKE VAN WIGGEN
F
Claire Underwood kijkt met haar minnaar Adam Galloway naar de foto die haar later in de problemen brengt
OPZIJ I 2014 I NR. 05
rank en Claire Underwood leven in Washington, het politieke hart van de Verenigde Staten. Een plek waar menig politicus al aan de schandpaal is genageld vanwege een slippertje, affaire, of anderszins seksuele uitspatting, maar dat zich best tolerant denkt. Toch gaan Frank en Claire, de hoofdpersonen uit de populaire Netflix-serie House of Cards, allebei vreemd. Frank is de keiharde vicepresident van de Verenigde Staten en Claire is zijn vrouw, een hedendaagse Lady Macbeth. Frank doet het met een jonge journaliste die hij zo voor zijn karretje wil spannen, zij gaat vreemd – nog voor zijn ambtstermijn – met een fotograaf die werkt voor haar goededoelenorganisatie. Als Claires overspel op straat komt te liggen doordat de tabloids een foto hebben van een postcoïtale Claire in het bed van de fotograaf, is de gezamenlijke strategie: ontken alles, hang het ideale koppel uit, act as if nothing happened. Frank en Claire gedogen elkaars overspel omdat ze een zakelijk doel delen: ze willen het presidentspaar van de Verenigde Staten worden en blijven. Macht is wat ze verlangen en daarvoor moet hun huwelijk blijven bestaan. Zo’n huwelijk als dat van de Underwoods: we smullen ervan, maar we ambiëren het bepaald niet. We hechten juist steeds meer waarde aan monogamie, aan onvoorwaardelijke over-
29
32
NR. 05 I 2014 I OPZIJ
BEELD THOMAS SCHLIJPER/HH DE MENSEN OP DE FOTO KOMEN NIET IN HET VERHAAL VOOR
dossier seks
LOS GAAN MET DE
SCHARREL-APP Gratis dating-app Tinder vond in een paar maanden tijd de weg naar 1,2 miljoen Nederlanders. De app rekent af met het clichĂŠ dat mannen seks willen en vrouwen relaties. Vrouwen ontdekken er allerlei niet-traditionele relatie-vormen en dat kan behoorlijk bevrijdend werken. TEKST MA ARTJE DUIN
OPZIJ I 2014 I NR. 05
33
STEPHAN VAN FLETEREN
38
NR. 05 I 2014 I OPZIJ
HH
profiel
NEELIE KROES Jaloersmakend autonoom
OPZIJ I 2014 I NR. 05
39
’70
’83
’79
’89
Neelie (toen nog onder de naam) Smit- Kroes naast prins Claus op de fiets tijdens de opening van het ‘witte fietsenplan’ in Den Haag. De enige vrouw tussen een horde mannen. Smit-Kroes staat de pers te woord. In die tijd zei ze in Vrij Nederland: ’Feministen die de samenleving willen veranderen zodat ze meer kansen krijgen, wat een onzin. Je hebt zelf alle mogelijkheden om uit te maken hoe je wilt leven.’ Twintig jaar later kwam ze daarop terug.
42
Op de terugweg van het luchtvaartoverleg op de Antillen samen met haar zoon Ivo en ambtenaar Troost.
’10 HH
’06 HH
IMAGEBANK
’04
HH
’70
HH
’79
Vanaf 1982 is Smit-Kroes minister van verkeer en waterstaat. Als bijnaam krijgt ze Neelie Plankgas omdat ze pleit voor een hogere snelheid op de rijksweg. Hier draagt ze haar functie over aan Hanja May-Weggen.
NR. 05 I 2014 I OPZIJ
R. CROES. / ANEFO
neelie kroes
’89
’99 EU
HH
HH
’83
’99
Met haar ex-man en oud-politicus Bram Peper. Hij beschreef haar tijdens hun relatie in Opzij: ‘Ze is een gigantische optimist, soms onverantwoord. Ze heeft een enorme energie, een groot geloof in de dingen die ze doet, een snelheid, veel moed en een doortastendheid waarvan ik denk: hoe durf je.’
’04
Bij haar aanstelling als EU-commissaris. Kroes is de eerste Nederlandse vrouwelijke afgevaardigde in de Europese Commissie.
OPZIJ I 2014 I NR. 05
’06 ’10
Bij het afscheid van vriendin en VVD-kamerlid Ayaan Hirshi Ali.
’11
Campagne voeren in Berkel samen met kamerlid Brigitte van der Burg (links) en Ivo Opstelten.
’11
Vanaf 2010 is Kroes vicevoorzitter van de Europese Commissie. De laatste jaren is ze belast met de digitale agenda. Hier krijgt ze naar eigen zeggen tips van jonge adviseurs.
43
maatschappij
3
De
DE
generatie
Schuldgevoelens, afhankelijkheid, depressies, perfectionisme, minderwaardigheids-gevoel – ook kleinkinderen van slachtoffers van de holocaust ervaren bijna zeventig jaar na dato nog de invloed van de Tweede Wereldoorlog. Natascha van Weezel maakte er een documentaire over. TEK ST M AR JANNE TEUNISSEN BEELD WOUT JAN BALHUIZEN
‘I
k hoor de echo’s, zie de schimmen en ken de verhalen tot in detail.’ In de documentaire Elke dag 4 mei vertelt filmmaker Natascha van Weezel (dochter van journalisten Anet Bleich en Max van Weezel) het verhaal van de derde generatie (van wie Opzij er drie sprak). Van Weezel is ervan overtuigd dat haar generatie een eigen taak heeft. Waar de tweede generatie veel te dicht bij de ouders stond om over zoveel pijn te praten, hebben de kleinkinderen ‘de perfecte afstand’. Voor een boek over hetzelfde onderwerp, interviewde Van Weezel vijftig mensen. Allemaal zijn ze zich bewust van dat familieverleden en doordrongen van de onbetrouwbaarheid van de mensen om zich heen. Ook de leegte van de familie die er had kunnen zijn,
50
speelt bij veel derde generatieleden een belangrijke rol. Van Weezel hoopt dat haar film een bredere betekenis krijgt, zeker in het huidige politieke klimaat, waarin Marokkanen nu de nationale pispaal zijn geworden. ‘Ik denk niet dat je bepaalde groepen in een hoek mag drukken. Als er iets is wat de wereld moet leren van de holocaust, is het dat we allemaal samen moeten kunnen leven. Ook discussies over de 4 mei herdenking vind ik erg. Zolang er nog overlevenden zijn, zou de vraag of de herdenking al dan niet door moet gaan, geen discussie moeten zijn. Wij als derde generatie moeten het verhaal ook doorvertellen voor de mensen die het niet meer kunnen. Want als de holocaust vergeten wordt, leren we er ook niets van.’
>> De documentaire Elke dag 4 mei van Natascha van Weezel wordt op 28 april om 20:55 uur uitgezonden op Nederland 2
NR. 05 I 2014 I OPZIJ
‘ Joods zijn stond voor oorlog en ellende’
Natascha van Weezel (27) is de kleindochter van vier holocaust overlevenden. Vorig jaar rondde ze de filmacademie in Amsterdam af. In haar documentaire staat haar zoektocht naar herkenning bij andere kleinkinderen van de holocaust centraal.
‘S
oms vraag ik me af hoe ik last kan hebben van een oorlog die ik niet zelf heb meegemaakt, maar de oorlog stopt niet in 1945.’ Ondanks een beschermde jeugd ervaart ze altijd een gevoel van onveiligheid en angst. Mede door dit onbestemde gevoel ontwikkelt Natascha op haar 14de een eetstoornis. Volgens haar moeder kwelde ze zichzelf met typische derde generatie vragen als ‘mag ik er wel zijn’ en ‘mag ik wel genieten’? Uiteindelijk overwon ze de anorexia en schreef daar het boek Magere Jaren over. Als kind vond Van Weezel het maar niets om Joods te zijn: ‘Ik associeerde het voornamelijk met oorlog en ellende.’ Daar kwam verandering in toen ze op haar 16de meeging naar Polen met het Nederlands Auschwitz Comité. ‘Een week lang heb ik gehuild. Toen ik terugkwam, was ik trotser dan ooit op mijn familie, mijn afkomst, op wie ik zelf was. Wat ik verder vooral leerde tijdens die week, was de waarde van herdenken. Ik heb wel eens gedacht dat ik gek was maar juist door mijn zoektocht kom ik erachter dat ik niet alleen sta.’
werk
STRESS Zo ongezond als je gelooft Weer tot middernacht doorgewerkt om met stoom uit je oren de deadline te halen? Helemaal niet zo erg. Een beetje stressen is gezond. En maakt nog sociaal ook.
i
TEKST MEREL BAS BEELD LEENDERT MASSELINK
‘Ik moet jullie iets bekennen,’ zei een schuldbewuste Kelly McGonigal tijdens haar TED talk in juni 2013. Ze is gezondheidspsycholoog en het is haar missie om mensen te helpen gezonder en gelukkiger te zijn. ‘Jarenlang heb ik geroepen dat je stress moet voorkomen. Van een simpele griep tot hart- en vaatziekten: stress zou het alleen maar erger maken. Maar ik ben bang dat wat ik de afgelopen tien jaar heb verkondigd meer kwaad dan goed doet.’ Ze behoorde tot het legertje psychologen, artsen en lifestyle coaches dat ons al decennialang vertelt dat we stress toch vooral moeten vermijden. De boodschap: langdurige stress is een extra
OPZIJ I 2014 I NR. 05
zware belasting voor je hart, bloedvaten en immuunsysteem. Maar recente onderzoeken werpen dat eenzijdige beeld omver. Stressen is juist goed. Bij een fysieke bedreiging of stressvolle situatie vernauwen onze bloedvaten zich, het hart gaat sneller kloppen, spieren spannen zich samen. De ademhaling versnelt, de pupillen verwijden zich en je krijgt vlinders in je buik omdat bloed van de organen naar de spieren wordt gestuurd; allemaal dankzij het hormoon adrenaline. Tegelijkertijd produceren de nieren cortisol, waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt en de spijsvertering sneller gaat werken. Zo heeft het lichaam genoeg energie om actief te reageren op het ‘gevaar’. Het lichaam maakt zich klaar om te vechten of te vluchten. De stress die we tegenwoordig ervaren, is vooral psychologisch en langdurig van aard. Maar het lichaam reageert daar hetzelfde op als op een fysieke bedreiging. En aangezien er in het mo-
DIT ONDERZOEK IS EEN DOORBRAAK VOOR HOE WE TEGEN STRESS AANKIJKEN
57