MOODY BITCHES Zijn we speelbal van onze hormonen? OP DE WIP 6 tips bij ontslag
AYAAN HIRSI ALI ‘VROUWEN KUNNEN DE ISLAM HERVORMEN’ NR .6 • 2 0 1 5 • 4 3s te JA A RGA NG • € 5,75
De vrouwelijke Messi Vivianne Miedema ‘ Dat we op het WK staan, is een historische prestatie’
FE MINISTISCH MAAN D B LAD
O4 Inhoud
OPZIJ I NR. 6 I 2015
32
70
42
24
SAMENLEVING
WERK
PERSOONLIJK
06
Uitgelicht Miss Piggy als feminisme-icoon
40
Interview Ayaan Hirsi Ali
08
24
11
‘Feministische moslima’s hebben, net als dissidenten en ketters, onze steun nodig’
32
Moslima’s met hoofddoek
63
Ideeën voor een beter leven
De wereld in elf nieuwtjes
Kookstudio met Indische sferen
Say what?
42
Vers bloed
In de boardroom
De maand van Els Kloek 13 16
De vrouwen van ons voetbalelftal
Ook zij verdienen salarissen, transfers en sponsorcontracten
54
Machtswellusteling
72
Lichaam in de war
48 Op straat
Hoe overleef je het nieuwe ontslagrecht?
57
Personal finance
Beleggen: wij kunnen het beter
De onzekere manager misbruikt haar macht
The Elevator Pitch
58
De schade van hormoonverstorende stoffen
46 48
Vakvrouw
Choreograaf Lonneke van Leth staat op een keerpunt
‘Wij zijn helemaal niet fundamentalistisch’
64
70
Zo ga je beter om met falen
Buiige bitches
Sturen hormonen ons gedrag?
Wat jij mij leerde
‘Val je eigen builen,’ leerde Winnifred van haar moeder
76 Man over vrouw: omroepbaas Jan Slagter ‘In mijn leven heb ik twee grote liefdes gekend’
05 OPZIJ I NR. 6 I 2015
16
CULTUUR & MEDIA
COLUMNS
SERVICE
78 Mona Eltahawy
03
Irene de Bel
15
Sheila Sitalsing
30, 53, 89 Aanbiedingen voor (nieuwe) abonnees
31
Hasna el Maroudi
39
Asha ten Broeke
69
Sofie van den Enk
Egyptische pleit voor een seksuele revolutie in het Midden-Oosten
80
84
De beste boeken van de maand
‘ Speelbal van sjeiks’, ‘De deal’, ‘De Japanse minnaar’, ‘Zolang er nog tranen zijn’, ‘Mannen die seks kopen’ en ‘Bewust scheiden’
88
90 Colofon 90 Volgende maand
Uit in Rotterdam
Muziek van een soulprinses, een nachtje doorbrengen met een dichter en ‘open dak’
86 Vampierspaghettiwestern Geen gewone (Iraanse) griezelfilm
COVERBEELD ERIC VERHOEVEN / KNVB.NL
64
58
Veilig op de fiets met spuitverf
Nuzzelen door Facebook en Twitter, makkelijk brood bakken en Polaroid-gadget
‘ Falen wordt nooit leuker, hoogstens word je er beter in’ 63
16
TEKST MARIE-JOSÉ KLEEF BEELD MILAN VERMEULEN & KNVB.NL (ORANJE ELFTAL)
Reportage
OPZIJ I NR. 6 I 2015
LEE UW INN EN
De vrouwen van het Nederlands elftal verdienen salarissen, buitenlandse transfers en sponsorcontacten. Net als bij de mannen zijn het de resultaten die tellen. Opzij volgt drie profs in de aanloop naar het wereldkampioenschap.
17 OPZIJ I NR. 6 I 2015
Topscoorder Vivianne Miedema (rechts): ‘Wij zijn tactisch sterker’
24
TEKST DAPHNE VAN PAASSEN BEELD VIRGINIE BLACHÈRE
Interview
OPZIJ I NR. 6 I 2015
‘ De druk op vredelievende moslims is enorm. Echt enorm’
Hirsi Ali Islam en feminisme gaan niet samen, stelt Ayaan Hirsi Ali. Al kun je heel goed een feministische moslima zijn. Sterker nog. Dát zijn de vrouwen waar de wereld nu op zit te wachten. ‘Zij kunnen de islam hervormen.’
i
42
TEKST MAAIKE SCHOON BEELD MILAN VERMEULEN
Werk
OPZIJ I NR. 6 I 2015
Vers bloed (in steeds hetzelfde kringetje)
LEUK DAT VOLGEND JAAR 30 PROCENT VAN ALLE RADEN VAN TOEZICHT IN NEDERLAND VROUW MOET ZIJN, MAAR HOE VIND JE ALS DOORGEWINTERDE OLD BOY MET DITO NETWERK NOU DE GOEDE TYPES? EN OMGEKEERD: HOE BELAND JE ALS AAN STORMENDE, HARDW ERKENDE TOPVROUW-IN-SPÉ NU AAN TAFEL MET DE JUISTE MENSEN? SIMPEL. NETWERKEN OP NIVEAU.
43 OPZIJ I NR. 6 I 2015
Elin Hurvenes
64
TEKST MAAIKE SCHOON BEELD CLAUDI KESSELS
Psychologie
OPZIJ I NR. 6 I 2015
BUIIG MET KANS OP
HYSTERIE Niks om je voor te schamen, die hormonale buien. Omarm ze, zegt de nieuwste Amerikaanse bestseller Moody Bitches. Wat is er waar van het idee dat hormonen gedrag bepalen? Hoe slim is het om een hormonale gesteldheid een geuzenstatus te geven? Als het aan de Amerikaanse psychiater Julie Holland ligt, omarmen we binnenkort allemaal de geuzennaam ‘Moody Bitch’, compleet met stickers en buttons, om onze humeurigheid kracht bij te zetten. Buien maken de vrouw, is haar betoog, en daar moeten we trots op zijn. ‘Ja, ik huil dan wel, maar dat komt gewoon omdat ik een Moody Bitch ben,’ zeg je tegen je chef tijdens een functioneringsgesprek. ‘Maar dat is ook juist mijn kracht, heb ik net gelezen, dus ik ga me er niet voor verontschuldigen.’ In een ideale wereld van Holland zou je chef begrijpend toeknikken, en je nog meer BonBonBloc toeschuiven. Die mediagenieke boodschap heeft Holland vooralsnog geen windeieren geleid. Moody Bitches is in de Verenigde Staten een bestseller met een top-10 notering in de New York Times bestsellerlijst. Oprah ging er met de televisierechten vandoor en volgens de Amerikaanse
Elle kreeg Holland, die eerder al een enorme bestseller scoorde met haar autobiografie, een aanzienlijk bedrag om het boek überhaupt neer te pennen. Moody Bitches moet een modern handboek voor de vrouw zijn, een aanklacht en pamflet in één. Holland behandelt verschillende levensfasen van de volwassen vrouw, van zwangerschap tot menopauze en geeft adviezen van voeding en seks tot potentiële huwelijkskandidaten. Ze verklaart de oorlog aan het overmatige gebruik van antidepressiva in de Verenigde Staten en bindt tot op bepaalde hoogte de strijd aan met de pil. Immers: die reguleert de emotie, beïnvloedt onze hormoonhuishouding en haalt ons weg van ‘onze natuur’. ‘Hoe verder we afraken van wat natuurlijk is,’ stelt ze telefonisch vanuit New York, ‘hoe zieker we worden.’ In één van de eerste hoofdstukken fileert ze SSRI’s. Deze serotonineregulatoren doen in de VS dienst als antidepres-
65 OPZIJ I NR. 6 I 2015
78 Boeken
OPZIJ I NR. 6 I 2015
MONA ELTAHAWY
‘ VERWACHT VAN MIJ GEEN BRAVE MEISJESHOUDING’ interview | non-fictie
TEKST PETRA STIENEN
De Egyptische Mona Eltahawy pleit voor een seksuele revolutie in het Midden-Oosten. ‘Zolang de patriarch in de vorm van een dominante man ook nog in onze slaapkamer zit, komt er nooit verandering.’
Mona Eltahawy legt haar onderarm op het tafeltje bij Costa Coffee op Zamalek, het chique eiland midden in Caïro. Ze wijst naar de tattoo van de Egyptische godin Sekhmet op haar rechterarm. ‘Dit is de godin van vergelding en seks. Een boze vrouw die ook nog eens heel veel van seks houdt. Ik heb ’m laten zetten nadat ik in 2011 tijdens een arrestatie door de Egyp tische militairen en geheime dienst ben aangerand. Ze hadden mijn arm gebroken, maar niet mijn ziel.’ Ze bestelt een latte bij een van de jong ens in het café. Hij probeert niet te kijken naar haar felrood geverfde krullen. Zelfs hier in deze rijke buurt waar niet alle vrouwen gesluierd zijn, is Eltahawy een opvallende verschijning. ‘Mijn uiterlijk is een bewuste keuze. Ooit nam ik als tiener de beslissing een hoofddoek te dragen. Dat voelde één jaar heel fijn en daarna heb
ik er acht jaar over gedaan die doek af te leggen. Nu loop ik over straat zoals ik dat wil. Daarom ben ik teruggekomen uit New York en woon ik weer in Caïro. Ook vrou wen als ik hebben het recht hier te zijn.’ De boosheid van Mona Eltahawy is goed te voelen in haar nieuwe boek Hoofddoek en Maagdenvlies. ‘Ik koos heel bewust voor de titel Hoofddoek en Maagdenvlies. De slechte positie van vrouwen in onze wereld komt doordat de conservatiever wordende samenleving ons gevangen zet tussen wat we op ons hoofd hebben en wat er tussen onze benen zit. Zolang vrouwen niet worden gezien als volwaardige men sen met het recht op eigen keuzes over hun seksualiteit, wordt het niets met die politieke revoluties in onze regio.’ In de Arabische wereld vinden velen haar aanpak te fel, te provocerend en te zeer gericht op de stereotiepe beelden van het westen over Arabische vrouwen als slachtoffer van mannen. Eltahawy: ‘Dat hoorde ik ook na mijn artikel Why do they hate us? in het Amerikaanse blad Foreign Policy. Waarom schreef ik in het Engels? Waarom hing ik de vuile was buiten? Waarom krijgen mannen die vragen niet als ze in hetzelfde blad schrijven over de slechte economische situatie in Egypte? Of over de opmars van de zogenaamde Islamitische Staat? Het hangt samen met mijn activisme voor vrouwenrechten. Dan gaat het over onze culturele en religieuze waarden en moet ik ineens bedeesd mijn mond houden. Nou, al die onrechtvaar digheid en onderdrukking van de vrouwe lijke seksualiteit in naam van religie en traditie heeft ook niets aardigs, dus ver wacht nu geen beleefde, brave meisjes houding van mij.’
PIONIER
In haar boek verklaart Eltahawy zich schatplichtig aan vooraanstaande Egyp tische feministen zoals Hoda Sha’arawi, die in 1923 haar sluier afwierp na terug komst van een internationale vrouwen conferentie. En aan Nawal el Saadawi, die zich al decennia geleden tegen genitale verminking van jonge meisjes in Egypte verklaarde, wat tot op de dag van vandaag nog zo’n 90 procent overkomt. Ze noemt
79 OPZIJ I NR. 6 I 2015
geving en in de openbare ruimte, of over de militairen van president Sisi, die vrou wen onderwierpen aan maagdelijkheidstesten tijdens de revolutie. Ze beschrijft de alomtegenwoordige discriminatie van meisjes en vrouwen in het onderwijs, op de arbeidsmarkt, in de gezondheidszorg of in de politiek. Ze geeft speciale aan dacht aan de invloed van Saoedi-Arabië. Voor haar een bron van veel kwaad tegen vrouwen (en mannen), een invloed die is gebaseerd op een zeer conservatieve, extremistische interpretatie van de islam. ‘Als zelfs Margot Wallström, de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken, geen steun krijgt in de EU in haar kritiek op de “genderapartheid” in dat land, dan weet ik wel hoe laat het is. Nog altijd laat de internationale gemeenschap olie preva leren boven vrouwenrechten.’
HH
ACHTER DE VOORDEUR
‘ We zitten gevangen tussen wat we op ons hoofd hebben en wat tussen onze benen zit’
ook vrouwelijke rolmodellen uit andere regio’s: de zwarte feminist Bell Hooks, de zwarte lesbische dichter en activist Audre Lorde en de Mexicaanse feminist Gloria Anzaldúa. Het boek is zeker geen wetenschappe lijk doorwrocht verhaal met uitgebreide voetnoten. Het is meer een manifest van een trailblazer, een pionier die een stem móet laten horen die voor velen te con fronterend is. ‘We hebben een dubbele revolutie nodig: een politieke en een so ciaal-seksuele. We kunnen de patriarch wel uit het presidentiële paleis krijgen, maar zolang die in de vorm van een domi nante man ook nog in de slaapkamer zit, verandert er nooit daadwerkelijk wat.’
OLIE EERST
Mona Eltahawy schrijft net zoals ze praat. Vol passie wisselt ze feiten over allerlei vormen van geweld tegen vrouwen in de Arabische wereld af met persoonlijke ervaringen. Soms voelt het als een sper vuur van narigheid. Of het nu gaat over de staat die vrouwen onderdrukt in wet
Ziet ze ook hoop in de Arabische wereld als het gaat over een seksuele revolutie? ‘Ik heb een TEDx-talk gehouden met als thema “Vrouwen en Terrorisme”. Het ging over hoe terreur achter de voordeur waarschijnlijk meer slachtoffers maakt dan het politieke terrorisme. De studen ten, vrouwen én mannen, kwamen na afloop massaal op me af. Hoe ze mannen zover konden krijgen niet langer zo agres sief te zijn tegen vrouwen? Vrouwen ver zekerden me dat ze dankzij de revolutie nu hun stem durven te laten horen en gaan vechten voor hun rechten. Ik ben inderdaad die mevrouw met het gekke rode haar in Caïro. Wij hoeven die jonge ren niet te redden. Ze weten heel goed dat als vrouwen volwaardige burgers kunnen zijn, het veel beter zal gaan met de hele samenleving.’ • Hoofddoek en
Maagdenvlies. Waarom het Midden-Oosten een seksuele revolutie nodig heeft, Mona Eltahawy (De Bezige Bij, € 17,90)