SEKSVAKANTIE op Cuba: zij betaalt (hem) DWARSDENKEN voor dummies. Les 1: zoom uit
BYE BYE BULLSHIT JOB! BENUT JE ECHTE TALENTEN NR .7 • 2 0 1 5 • 4 3s te JA A RGA NG • € 5,75
FE MINISTISCH MAAN D B LAD
Comedian Soundos
‘Als je zegt hoe het echt zit, ben je een party pooper’
O4 Inhoud
OPZIJ I NR. 7 I 2015
40 70
60
24
SAMENLEVING
WERK
PERSOONLIJK
06
Uitgelicht Sisters of speed
52 The Elevator Pitch
08
68 Olifantenhuid in 8 stappen Zwarte schapen over hun
De Wereld
Klassieke muziek in het café
11
Say What?
54
Nooit meer werken
13
De maand van Adelheid Roosen
Wat te doen als robots ons werk overnemen?
16
Onderzoek Hoe denken we over kritiek?
60 Vakvrouw
18
Dwarsdenken voor dummies
INTERVIEW SPECIAL
24 Comedian Soundos ligt liever dwars
30 Econoom Mariana Mazzucato
‘We hebben meer overheid nodig’
34
Politicus Linda Voortman
zat in dé mediarel van de Tweede Kamer
40 Rebecca Gomperts biedt abortus via web
44 Filosoof Sally Haslanger over ideologieën
Claire Boonstra van Layer-topvrouw naar onderwijsvernieuwer
65 Personal Finance
Heilige hypotheekkoe geeft zure melk
34
uniform van Teflon: ‘Ik schrijf geen letter anders vanwege die gekkies’
72
Wat jij mij leerde
76
Gekochte vakantieliefde
Twee uitvinders in de familie
Hoe vrouwen van ‘zekere leeftijd’ jagen op jonge jongens - en andersom
75 Ideeën voor een beter leven
De kunst van een diep gesprek
80
Man over vrouw:
Leon de Winter ‘Mijn moeders thematiek in het leven, afscheid willen nemen maar het niet kunnen, is nu de mijne’
05 OPZIJ I NR. 7 I 2015
54
CULTUUR & MEDIA
COLUMNS
SERVICE
82 De beste boeken
03
Irene de Bel
15
Sheila Sitalsing
39, 85, 97 Aanbiedingen voor (nieuwe) abonnees
23
Hasna el Maroudi
51
Asha ten Broeke
67
Sofie van den Enk
Dit zijn de vijf genomineerden voor de Opzij Literatuurprijs
86
Ontsnapt aan Kim Jong-Il
Lucia Jang ontvluchtte ternauwernood Noord-Korea: ‘Contact met mijn familie is te gevaarlijk’
89
De nieuwe Toni Morrison
COVERBEELD NO CANDY • HAAR & MAKE-UP ELLEN VAN EXTER VOOR KEUNE HAIRCOSMETICS
76
98 Volgende maand
Ongelooflijk rijk maar ongemakkelijk
90 Penvriendinnen De liefjes van moordenaars op death row 92
Neneh komt naar Gent
94
Indringende docu over Nina Simone
96
98 Colofon
De Cherry’s die tellen
Waar het mis ging met miss Simone Tech & design
Slimme kruk meet zithouding
89 ‘ Verliefd word ik nooit op mijn escorts, dat zou alles verpesten’ 76
24
TEKST MAARTJE DEN BREEJEN BEELD NO CANDY
Interview
OPZIJ I NR. 7 I 2015
Boekjes opendoen en een ander geluid laten klinken, daar is comedian Soundos el Ahmadi niet vies van. Alles beter dan de schone schijn ophouden, zelfs als het haar werk kost. ‘Ik veroorzaak liever een kleine revolutie, waar de generatie van mijn kind iets aan heeft.’
Terwijl we in een yoga-juicebar in de Bijlmermeer wachten op het ‘sapje van groenten en fruit zonder kokos en zonder gember’ scant stand-up comedian Soundos el Ahmadi (33) de tijdschriften op de leestafel. In wetenschapsblad Quest is een onderzoek gepubliceerd naar wat je uiterlijk zegt over wat je denkt en doet. Meer dan vierduizend mensen namen deel aan een test, waarbij ze op grond van een portretfoto van een vreemde moesten raden naar diens beroep, politieke voorkeur en geaardheid. De test liet zien dat we een batterij aan oordelen vormen op basis van uiterlijk, waarbij we het dikwijls bij het verkeerde eind hebben. El Ahmadi speelt in haar shows vaak met vooroordelen, onder andere over Marokkanen, vrouwen en stand-up comedians. Ze schroomt niet om tegen de mening van de meerderheid in een ander oordeel te laten horen. Zo zette ze in de Volkskrant uiteen hoe wit de publieke omroep is en handelt. El Ahmadi zei: ‘Het enige zwarte aan de AVRO is hun naam. Zelfs die hebben ze verkeerd gespeld.’ Niet handig voor haar carrière, maar alles beter dan de schone schijn ophouden.
‘ Ik ben liever dwars dan dat ik met een goor gevoel wakker word’
40
TEKST MAAIKE SCHOON BEELD NO CANDY
Interview
OPZIJ I NR. 7 I 2015
‘ De abortusboot heeft me veel gekost. Toch blijf ik gemotiveerd’
Gomperts Rebecca Gomperts strijdt met Women on Waves al vijftien jaar voor toegankelijke abortus overal ter wereld. Werd ze daar eerder voor verguisd, dit jaar figureert ze in een prijswinnende documentaire en ontving ze een oeuvreprijs voor haar inzet. ‘Met achtduizend e-mails per maand is het onmogelijk níet gemotiveerd te zijn.’
s
34
TEKST MAAIKE SCHOON BEELD FRANK RUITER
Interview
OPZIJ I NR. 7 I 2015
35 OPZIJ I NR. 7 I 2015
Voortman
‘ Dat onrecht, daar wil ik iets aan doen’
Ze was ongewild hoofdrolspeler van de politieke rel van het jaar. GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman zou gelekt hebben en werd verdachte in een straf rechtelijk onderzoek. Ze liet het er niet bij zitten en kreeg haar gelijk.
54
TEKST DAPHNE VAN PAASSEN BEELD TESKA OVERBEEKE
NOOIT MEER WERKEN Werk
OPZIJ I NR. 7 I 2015
Robots en computers nemen ons werk over. Straks is 40 procent van de huidige banen weg. En dan? Onze toevlucht in de dienstverlening levert veel bullshit banen op, werk waarbij de vraag ‘waar gáát dit over?’ moeilijk te beantwoorden is. De oplossing ligt in herverdeling van banen waarin mensen onmisbaar zijn. Enter: de 21-urige week.
I
n de termen van de vermaarde professor David Graeber had ze een bullshit job. Een baan met status weliswaar, maar waarin ze niets tastbaars produceerde, waarvan ook niemand het echt aan den lijve zou ondervinden als ze een dag niets deed. Zo’n baan die overigens wel 40 uur per week ‘honderd procent inzet’ en ‘bevlogenheid’ vereiste met als wederkerigheid een dik salaris en dito leasebak. Hoewel haar werkgever op zich een leuk bedrijf had, ging het Elise Alders (44) steeds meer tegenstaan. Op een dag dacht ze: is dit het nou, het leven? Iedere dag hollen naar de crèche, hollen op je werk en weer terughollen naar de crèche. ‘Ik kreeg ook aversie tegen dat hele commerciële werk. De drukte die collega’s
55 OPZIJ I NR. 7 I 2015
Elise Alders (44) was executive director, vond zichzelf opnieuw uit en werd uitvaartondernemer en organisator. ‘Ik dacht steeds vaker: waar gáát dit over?’
68
TEKST MARGOT SMOLENAARS BEELD LEONIE BOS
Psychologie
OPZIJ I NR. 7 I 2015
69 OPZIJ I NR. 7 I 2015
IN 8 M A K K EL I J STAPPENKE
KWEEK EEN TEFLONHUID
Love is a battlefield, zong Pat Benatar ooit. Pat ain’t seen nothing yet. Twitter, dat is pas afzien. Tenminste als je vrouw bent, goed- c.q. grofgebekt en dingen vindt. Hoe overleef je het slagveld van sociale media? Opzij vroeg vier vrouwen naar hun wapenuitrusting.
1. WEET WAT JE WAARD BENT
Metro-columnist Ebru Umar is altijd mondig geweest. ‘Mijn ouders hebben me opgevoed vanuit de gedachte dat mijn mening ertoe doet. Ik mocht altijd zeggen wat ik vond. Dus als mijn moeder, die arts was, mij meetroonde naar het ziekenhuis op zondagmiddag en een patiënt de opmerking maakte dat ik toch wel trots zou zijn op haar, dan trok ik van leer. Wat die patiënt wel niet dacht? Alsof ik geen betere besteding kon bedenken voor mijn vrije dag.’ Eenmaal volwassen zette Umar die lijn voort. ‘Weet je wat me opvalt? Het zijn altijd die mooie, blonde meisjes met blauwe ogen, die op handen gedragen worden, die het zó belangrijk vinden om aardig gevonden te worden. Mij kan dat niet schelen, want ik heb er nooit bij gehoord. Andermans mening zegt me niks. Op social media al helemaal niet. Al die meningen van mensen die je niet kent, wat moet ik ermee?’ Annabel Nanninga, columnist van Jalta, is ook zo’n love it or
hate it-type: ‘En dat is prima,’ zegt ze. ‘Mensen zijn het hartstochtelijk met me eens of oneens. Dat betekent dat ik ze raak.’
2. ZWART-WIT IS GOED
‘Op Facebook word ik door Turken afgezeken en op GeenStijl door Nederlanders. Dan doe ik toch iets goed,’ zegt Umar. Waar ze ook over schrijft, de kritiek komt met karrenvrachten tegelijk. En waarom? ‘Geen idee. Ik vraag me dat al heel lang af. Is het mijn mening, het feit dat ik een vrouw ben, dat ik mijn Turkse komaf niet als excuus gebruik? Ik weet het niet. Wat ik wel weet, is dat ik een hekel heb aan dat hokjesdenken. Het enige hokje waar ik in wil passen, is ‘beste columnist van Nederland’. Dat ben ik ook, trouwens.’ Na de moord op Theo van Gogh hield toenmalig Metro-hoofdredacteur Jan Dijkgraaf maandenlang Van Goghs column leeg. Toen de tijd gekomen was om ’m weer te vullen met tekst, was er in zijn
Ebru Umar Columnist in gratis krant Metro en GeenStijl en hoofdredacteur van FAB, blad en blog voor de ondernemende vrouw Stokpaardje: knuppel in hoenderhok gooien Meest gehoorde belediging: ‘Kankerhoer.’ Antwoord: ‘Een dag niet bedreigd, is een dag niet geleefd. Aan de andere kant: ik schrijf stukjes, ben geen hersenchirurg. Wat ik doe, is echt niet belangrijk. Maar ik ben er wel heel goed in.’
76
TEKST HARRIET SANDERS
Samenleving
OPZIJ I NR. 7 I 2015
VAKANTIE MET HAPPY ENDING Een vakantie-avontuurtje met een jongen die je zoon had kunnen zijn. Harriet Sanders woonde op Cuba en zag hoe de ene na de andere vrouwelijke toerist als een blok viel voor de charmes van een, veel jongere, Cubaan. Sekstoerisme of een zoektocht naar genegenheid?
Michella is mooi, blond, lang, Italiaans en 52 jaar. Vroeger was ze een succesvol mannequin en zwierde ze in Milaan heupwiegend over de catwalk. Ik ontmoet Michella aan de rand van mijn favoriete zwembad, bovenop het dak van een peperduur hotel in Havana. Het is haar derde trip naar Cuba dit jaar. Openhartig praat ze over de jongens die ze in Havana om zich heen verzamelt. ‘Escorts,’ zo noemt ze haar vriendjes. Met een officieel maandsalaris van 23 euro is de gemiddelde Cubaan straatarm. Bijklussen is een tweede natuur. Als Michella wil dansen in een salsaclub, zoekt ze een jongen uit om haar te vergezellen. Dat is doodeenvoudig, want iedereen wil graag mee. Zij betaalt de tien euro toegang voor hem, als ook alle drankjes, de taxi en misschien later de hotelkamer. In ruil krijgt ze de hele avond zijn volle aandacht. In Cuba kijken een man en vrouw als ze samen uitgaan niet naar anderen. Op zo’n avond ben je van elkaar en bestaat de rest van de wereld niet. Ze wordt bedolven onder complimentjes. Hij vertelt
haar honderd keer hoeveel hij van haar houdt en dat hij vanaf het eerste moment dat hij haar zag verliefd op haar was. Dat ze fantastisch danst, hoe mooi ze is en dat hij het allerliefst met een wat oudere vrouw is. Die heeft zoveel ervaring... Het is gelogen, uiteraard. Nergens ter wereld wordt zoveel gelogen als in Cuba. Zonder te liegen overleef je het corrupte systeem niet. Na het dansen hebben ze geweldige seks. Zijn ‘liefde’ voor haar groeit zienderogen, evenredig met de hoeveelheid geld die ze in hem investeert. Nooit vraagt hij rechtstreeks een bedrag voor de door hem geleverde diensten. Zijn beloning krijgt hij via een omweg. Als ze hem mee uit eten neemt, bijvoorbeeld, en hij zonder het te vragen een paar vrienden en vriendinnen meebrengt. ‘Wie is dat knappe meisje?’ vraagt Michella. ‘Mijn nichtje.’ ‘Oh, juist ja. Jullie lijken helemaal niet op elkaar…’ Natuurlijk is zij degene die de rekening betaalt. Het hele gezelschap draagt haar op handen. Michella geeft haar vriend een paar begeerlijke sneakers van Adidas en parfum voor zijn moeder. En, wacht, hij heeft zelf nog een schattig dochtertje.
MY SEDUCTIVE CUBA - A UNIQUE TRAVEL GUIDE, AUTEUR CHEN LIZRA, WWW. LIZRACONSULTING.COM/BOOKS
77
OPZIJ I NR. 7 I 2015