Feministisch maandblad nr. 9 september 2014 42ste jaargang prijs € 3,95
NU SLE
CHTS
3,
95
De kunst van het opgeven ‘Stoppen is altijd de eerste stap naar een nieuw begin’ Interview Sinéad O’Connor Single suikertantes Wel de lusten, niet de lasten
BODY ISSUE
Echte moederlijven ontbloot • ‘Mooi zijn is een prestatie geworden’ • Foodie of obsessief gezond?
16 blz.
Mooi en gelukkig zonder strak lijf - fotoproject met ongepolijste moederlichamen
30 blz.
Alleen maar broccoli en groene thee: als de gezondheidscultus doorslaat
54
blz.
Singles met een onvervulde kinderwens. Als tante spelen ze 贸贸k een mooie rol
65 blz.
Cultuur: o.a. interviews met Sin茅ad O'Connor, Saskia Diesing & Esther Gerritsen 2
NR. 09 I 2014 I OPZIJ
24 blz.
in
SEPTEMBER
Geneeskunde ontdekt het vrouwenlichaam
38
blz.
Dossier: Lijf blz. 16 blz. 22 blz. 24 blz. 30 blz. 34 blz. 38
Fotoproject: moederlichamen zonder photoshop Interview met fotograaf en initiator Ashlee Wells Jackson Houdt geneeskunde eindelijk op een mannenzaak te zijn? Obsessief gezond: je kunt ook té gezond leven Flosoof en schrijver Rebekka Reinhard over schoonheid Feministische mode blijkt geen contradictio in terminis
Verhalen van Opzij blz. 46 blz. 50 blz. 54 blz. 60 blz. 81
Mode: sober is het nieuwe zwart
46 blz.
De rechter is steeds vaker een vrouw. Nou en? Psychologie: soms is opgeven slim, dapper en goed Singles zonder kinderen cultiveren hun tantestatus Boerinnen in Afrika tackelen het voedselprobleem Hafid Bouazza over vrouwen
De wereld van Opzij blz. 7 blz. 9
Nieuws & opinie Sitalsing bewondert gevluchte Syrische vrouwen
Boeken & cultuur van Opzij blz. 66 blz. 68 blz. 72 blz. 75
Hoe partijdig is Vrouwe Justitia?
50
De columns van Opzij
OPZIJ I 2014 I NR. 09
COVERBEELD ASHLEE WELLS JACKSON
blz.
Doorzetten is mooi, opgeven (soms) beter
Dubbelinterview met Saskia Diesing & Esther Gerritsen Hanneke Hendrix schrijft een baldadige roadroman Interview met Sinéad O'Connor ‘The hour of the Wolf’ van beeldhouwer Lotta Blokker
blz. 4 Voorwoord blz. 29 Stine Jensen blz. 45 Assita Kanko
Service etc. van Opzij
42 blz.
blz. 42, 59, 77 Aanbiedingen voor (nieuwe) abonnees blz. 83 Colofon & volgende maand
3
16
NR. 09 I 2014 I OPZIJ
dossier lijf
GELUKKIG MET JEZELF, inclusief STRIAE & LITTEKENS Wat is een mooi lichaam? Door een overdosis aan gephotoshopte beelden via de (sociale) media krijgen we een steeds vertekender beeld van wat esthetisch is. Maar internet en Twitter blijken ook heel geschikt voor wat tegengif. Fotoprojecten als die van de Amerikaanse fotograaf Ashlee Wells Jackson willen schoonheid een nieuwe betekenis geven. TEKST DAPHNE VAN PA ASSEN BEELD ASHLEE WELLS JACKSON
Ramona Mancha met dochter Annie ManchaRamirez en kleindochter Lux Anorah (7 maanden) OPZIJ I 2014 I NR. 09
17
Sara Davis met zoon Colin James (6 weken)
‘I
k ben dik en zwanger en ik kan maar niet stoppen met het eten van junkfood. En omg waar is mijn kont gebleven?’ schreef zangeres Anouk onlangs toen ze een foto van haar dikke buik op Facebook zette. Binnen een paar uur was hij ruim 75 duizend keer geliked en voorzien van commentaar – botte en beledigende posts, maar ook veel positieve. ‘Eindelijk een bekende vrouw die niet anorexia zwanger is: beautiful!’ vond Nathalie Croes. ‘Stoer dat je deze foto met ons deelt,’ schreef Tamara van ’t Hazeveld. Want vrouwen zien maar weinig realistische lichaamsbeelden. ‘Ik zie dagelijks mooie, inspirerende, echte vrouwen die worstelen met hun zelfbeeld omdat ze het gevoel hebben dat ze niet kunnen tippen aan het ideaalbeeld dat de media hun voorschotelt,’ zegt de Amerikaanse fotograaf Ashlee Wells Jackson. ‘Voor moeders blijkt dat nog tien keer sterker te zijn.’ Ze besloot er, zelf net moeder en nog wennend aan haar nieuwe lijf, iets tegen te doen. Ze startte The 4th Trimester Bodies Project – een fotoproject waarmee ze de schoonheid van echte, niet-gephotoshopte moederlichamen
18
laat zien. Voor Opzij stelt ze de foto’s graag ter beschikking omdat ze wil dat ze zoveel mogelijk worden verspreid. En er zijn meer projecten. Het abeautifulbodyproject.com van Jade Beall bijvoorbeeld, waarop eveneens verhalen en foto’s van vrouwenlichamen staan die schoonheid een nieuwe betekenis te geven. Of de Body Image Movement die de Australische Taryn Brumfitt startte. Na haar drie zwangerschappen overwoog ze zeer serieus een borstlift en liposuctie, tot ze naar haar spelende dochtertje keek en dacht: hoe ga ik haar ooit leren van haar lichaam te houden als ik zelf onder het mes ben gegaan? Brumfitt zette niet-traditionele voor- en na-foto’s op internet van
NR. 09 I 2014 I OPZIJ
moederlichamen
Kila Millis en dochter Morgan (3 jaar)
zichzelf tijdens een fitnesscontest en na haar bevallingen. De foto’s gingen onmiddellijk viral; het begin van haar movement.
V
olgens hoogleraar Liesbeth Woertman van de Universiteit Utrecht zijn dit soort projecten meer dan een idealistische opwelling van een eenling. Ze hebben daadwerkelijk de potentie om het verschil te kunnen maken. Uit tientallen onderzoeken blijkt dat vrouwen, en in toenemende mate ook mannen, worstelen met hun zelfbeeld. Een kleine 30 procent van de Nederlandse vrouwen heeft een ronduit negatief zelfbeeld. 38 procent zou zelfs graag onder het mes gaan om iets aan haar lichaam te veranderen. De media spelen daarbij een belangrijke rol. ‘Er is een heel duidelijke correlatie tussen mediagebruik en een negatief zelfbeeld,’ zegt ze. Er zijn tientallen onderzoeken die dat aantonen. Het bekende wachtkamerexperiment is er zo een. Vrouwen moesten voor het experiment een vragenlijst invullen over hun lichaamsbeleving en zelfbeeld. Vervolgens
OPZIJ I 2014 I NR. 09
Taryn Brumfitt
‘Hoe ga ik mijn dochter leren van haar lichaam te houden ALS IK ZELF ONDER HET MES GING?’
19
dossier lijf
Hoe anders klopt een vrouwenhart?
Alle vrouwelijke artsen ten spijt, is de geneeskunde anno 2014 nog altijd een mannenzaak. In medisch onderzoek, behandelstrategie én het onderwijs is de man de maat der dingen. Hoog tijd dat ook de gezondheidszorg de ‘moderne wereld’ binnentreedt, vindt de alliantie Gender en Gezondheid. TEKST MARJANNE TEUNISSEN BEELD SR GARCÍA
24
b
egin april rijdt de Canadese Stacey Yepes (49) ’s ochtends vroeg naar haar werk als ze in haar auto overvallen wordt door tintelingen en verlammingsverschijnselen in de linkerkant van haar lichaam. Haar linker mondhoek hangt naar beneden; ze kan haar arm moeilijk omhooghouden. Ze is bang dat ze een TIA heeft. Ze stopt de auto en filmt zichzelf. Niet uit een extreem hang naar self exposure, maar uit wanhoop. Twee dagen eerder stond ze al met dezelfde klachten bij de Eerste Hulp. De arts stelde haar gerust: ze had gewoon last van stress en hij gaf haar ademhalingsoefeningen mee. Achteraf bleek ze weldegelijk een lichte beroerte te hebben gehad en met het filmen van haar symptomen werd ze eindelijk serieus genomen en daarmee heeft ze waarschijnlijk haar eigen leven gered. Het voorbeeld van Yepes lijkt bizar, maar is volgens cardioloog Angela Maas van het Radboud UMC helaas een goed voorbeeld van hoe ongelijk mannen en vrouwen in de geneeskunde worden benaderd. Vrouwen met beroerteverschijnselen worden volgens Amerikaans onderzoek bijvoorbeeld 46 procent later bij de Eerste Hulp binnengebracht dan mannen. En als ze er aankomen, duurt het 49 procent langer voordat ze medische zorg krijgen (Stroke.org). Iets vergelijkbaars geldt voor diabetes, longziekten en tal van andere aandoeningen.
NR. 09 I 2014 I OPZIJ
OPZIJ I 2014 I NR. 909
25
We roken minder, bewegen meer, eten bewuster. Nederlanders vinden hun gezondheid steeds belangrijker. Soms op het obsessieve af. Want die gezondheidscultus heeft een keerzijde: het kan eetgestoord gedrag in de hand werken. ‘Ik at alleen nog maar wortels en broccoli en spoelde dat weg met liters kruidenthee.’ TEKST MEREL BLOM BEELD KAREN CANTÚ
30
NR. 09 I 2014 I OPZIJ
dossier lijf
I
k had al een tijdje weinig energie. Het leek me het moment om het over een andere boeg te gooien,’ vertelt Miranda Nijenhuis (33). Misschien waren al die magnetronmaaltijden, kant-en-klare pakjes en zakjes en taartjes toch niet zo’n goed idee. Nu eet de Friezin bewust: havermout, fruit, zaden, pitten en noten, tonijn, mager vlees en veel verse groente. En ze sport fanatiek: vijf dagen per week loopt ze hard of doet ze aan crossfit, een intensieve kracht- en conditietraining waar ze razend enthousiast over is. Ze leest veel over voeding. ‘Ik gebruik geen melk, yoghurt, kaas of sojaproducten. Ik heb onderzoeken gelezen
OPZIJ I 2014 I NR. 09
die uitwijzen hoe slecht verteerbaar die zijn, en studies die waarschuwen voor het oestrogeen in sojamelk. Van die oestrogenen raakte mijn cyclus in de war.’ Wel drinkt ze af en toe een glas karnemelk: ‘Mijn lichaam reageert goed op het zuurtje daarin.’ Brood en pasta eet ze weinig en dan het liefst de speltvarianten. ‘Het is natuurlijk wel een hype, het idee dat brood slecht voor je darmen is. Toch merk ik echt dat mijn lichaam beter reageert op spelt dan op tarwe of volkoren.’ Nijenhuis lacht: ‘Tja, als je ergens een vermoeden over hebt, is er altijd wel een onderzoek dat het bevestigt. Ik ben nu vooral heel bewust bezig met naar mijn lichaam luisteren, naar wat het nodig heeft. Eerst zag ik de verandering vooral zelf. Nadat ik ongeveer 10 kilo afgevallen was, kwamen de positieve reacties van mijn omgeving. Iedereen wilde weten hoe ik het gedaan had. Dat werkt motiverend.’ Inmiddels zit ze op een gewicht waar ze zich prettig bij voelt: 65 kilo, 15 kilo minder dan anderhalf jaar geleden.
W
e zijn gezond leven steeds belangrijker gaan vinden. In 2009 had 35 procent van de Nederlanders de intentie het eetpatroon te verbeteren. In 2011 was dat al gestegen naar 41 procent, zo laat onderzoek van het Voedingscentrum zien. We worden ook daadwerkelijk gezonder. We roken minder en de groep mensen met overgewicht houdt eindelijk op te groeien. Zo gezond mogelijk leven, wordt steeds normaler - ietsjes
31
GEEF NOOIT EENS T OP De aanhouder wint; waar een wil is, is een weg – de doorzetter is de held van onze maatschappij. Maar hoe slim is het om een droom na te jagen die niet bij je past? Renate van der Zee – zelf ooit gedroomd operazangeres – onderzocht de bevrijdende werking van het opgeven. TEKST RENATE VAN DER ZEE
50
oen ik een jaar of 18 was, had ik een ambitieuze toekomstdroom: ik wilde operazangeres worden. Ik was gek op klassieke muziek, had een goede stem en het leek me prachtig van zingen mijn beroep te maken. Ik vond een uitstekende zangpedagoog (die later Eva-Maria Westbroeks lerares werd) en stortte me met overgave op moeilijke aria’s van Bach, Mozart en de Italiaanse operacomponisten. Mijn vrienden kwamen trouw kijken als ik weer eens ergens een optreden had. Maar er waren er ook die aanstipten dat mijn ambities misschien wat hoog gegrepen waren. Een vriend wiens ouders concertviolisten waren, zei terloops dat je ‘wel heel erg goed’ moest zijn om op professioneel niveau opera te zingen. En toen ik op een avond toonladders aan het oefenen was, zei een bevriende conservatoriumstudent dat ze het idee had dat ik niet wist wat ik deed. Au. Dat kwam aan. En het bleef hangen. Ik begon mijn ambities met een ander oog te bekijken. Had ik echt wel genoeg talent om een goede operazangeres te
NR. 09 I 2014 I OPZIJ
PIRANKA/ ISTOCK
psychologie
OPZIJ I 2014 I NR. 09
51
Wél een leuke 54
NR. 09 I 2014 I OPZIJ
maatschappij
TANTE OPZIJ I 2014 I NR. 09
55
aanbieding
Leren tas van Burkely cadeau t.w.v. â‚Ź 99,95 42
NR. 7/8 I 2014 I OPZIJ
opzij.nl/tas
EEN JAAR OPZIJ + LEREN TAS
VOOR SLECHTS50 €
69,
OP=OP!
zand
cognac
Deze leren shopper (t.w.v. € 99,95) is gemaakt van echt rundleer en afsluitbaar met een drukknoop. Keuze uit 2 kleuren: zand en cognac. Inclusief etui & spiegeltje. Formaat: 28 x 35 cm.
Abonneren? Ga naar www.opzij.nl/tas of bel 088 7002727 Al abonnee? Bestel de tas met € 30,- korting via www.opzij.nl/shop