Feministisch maandblad nr. 1 januari 2014 42ste jaargang prijs ¤ 5,55
EXTRA DI K
PSYCHOLOGIE
OPZIJ -ONDERZOEK
EXCLUSIEF
Lekker somberen: Lezen over Vrijheid - een het voordeel van seksisme maakt verhaal van pessimisme feministisch Manon Uphoff
INTERVIEWS
DE DUISTERE KANT VAN: Marlies Dekkers Kate Mosse Marine Le Pen Marjolein & Antoinette Beumer Anna Holmes Arita Baaijens (ontdekkingsreiziger)
SPRANKEN
HOOP 12 vrouwen met een wereldidee
‘GIRLS’
LENA DUNHAM
24
blz.
Tunnelvisie en witte reddingsdrang kleuren de zwarte bladzijden van het feminisme
30
blz.
Ze worden actief als iedereen slaapt: 7 ‘nachtvlinders’ vertellen waarom
42
blz.
12 spranken hoop: kleine en grotere initiatieven die de wereld moeten verbeteren
84
blz.
Exclusief verhaal van Manon uphoff ter introductie verhalenwedstrijd Opzij OPZIJ • JANUARI 2014
2
Januari
52
blz.
De verhalen van Opzij
blz. 16 Essay: Onderzoek je duistere kant blz. 22 Lezen over seksisme helpt blz. 24 De schaduwkanten van het feminisme blz. 30 ’s Nachts in touw: nachtvlinders blz. 38 Pessimisten zijn beter af blz. 42 12 spranken hoop blz. 84 Kort verhaal Manon Uphoff plus: doe mee aan de schrijfwedstrijd blz. 105 Maarten van Rossem over vrouwen
Marlies Dekkers’ voorkeur voor enge plekjes
62
blz.
Interviews van Opzij
‘De dochter van het monster’: Marine Le Pen
blz. 52 Marlies Dekkers blz. 58 Anna Holmes, oprichter Jezebel blz. 62 Marine Le Pen blz. 68 Antoinette & Marjolein Beumer blz. 74 Thrillerauteur Kate Moss blz. 78 Ontdekkingsreiziger Arita Baaijens
68
blz.
De wereld van Opzij
blz. 7 Nieuws & opinie blz. 9 Sheila Sitalsing: armoede is vrouwenzaak
Zussen Beumer zijn de concurrentie voorbij
Boeken & cultuur van Opzij
78
De bezetenheid van de ontdekkingsreiziger OPZIJ • JANUARI 2014
3
coverbeeld linelle deunk & hollandse hoogte
blz.
blz. 90 Interview met Kristien Hemmerechts blz. 100 Zoektocht naar Indische roots
Service etc. van Opzij
blz. 29, 83 Aanbiedingen voor (nieuwe) abonnees blz. 107 Colofon en volgende maand
Vileine Onderzoek je duistere kant
OPZIJ • JANUARI 2014
16
essay
trekjes tekst Stephanie Bakker beeld Deborah van der Schaaf
Egoïsme, seksisme of queenbee-gedrag – we herkennen het bij anderen, maar zien het zelden bij onszelf. We sluiten onze ogen voor onze minder fraaie eigenschappen, voor onze duistere kant. Maar juist het onderzoeken van die schaduwzijde kan veel opleveren. ‘Daar zit je kracht.’
E
en gewetensvraag: wie doet het meeste in het huishou den? Jij of je partner? Grote kans dat jullie allebei zeggen dat je meer dan de helft van de taken op je neemt. Dat het niet kan kloppen, is evident, want dat zou betekenen dat er meer dan 100 procent aan huishoudelijke taken is. Het is een van de vele psychologische onderzoeken waaruit blijkt dat mensen een veel te hoge pet van zichzelf op hebben. Zo denken de meeste mensen dat ze minder kans hebben op kanker dan een gemiddelde landgenoot en dat ze beter kun nen autorijden. 60 tot 90 procent van de mensen denkt dat ze een betere chauffeur zijn dan de meeste anderen. Dat er een groot verschil zit tussen wie mensen denken dat ze zijn en wat ze in hun gedrag laten zien, bewijst ook een onderzoek van PiCompany. Het merendeel van de tien duizend Nederlandse werknemers die door dit onderzoeks bureau werden bevraagd over hun vermogen tot klant gerichtheid, samenwerken en resultaat schatten hun kwaliteiten structureel hoger in dan hun managers of col lega’s deze beoordeelden. OPZIJ • JANUARI 2014
17
ESSAY
tekst Anne Elzinga, m.m.v. Claire Coumans
GEKIBBEL
DUBIEUZ BONDGE E NOTEN
G N A L E B EIGEN
De zwarte bladzijden feminisme VAN HET
I
k kan mij niet eens meer precies herinneren hoe ik in 1977 als ongerept eerstejaarsstudentje met de Amsterdamse vrouwenbeweging in aanraking kwam. Ik zat er ineens middenin. De ene na de andere schel viel mij van de ogen. Mijn vader had mijn moeder, mij en mijn zus dus jarenlang onderdrukt. Wij vrouwen werden seksueel uitgebuit en waren veroordeeld tot een leven in keukenschort. Als we niet uitkeken. Maar we keken wel uit: in onze paarse truien en met onze praktische kapsels legden wij de machtsstructuren van het patriarchaat tot op de laatste seksistiese rafel bloot. We eisten de nacht terug, hielden wilde demonstraties vóór abortus en vermaakten ons ook heus wel zon-
der mannen in vrouwencafé Saarein. Daar was het dat er voor het eerst wat kleerscheuren verschenen in mijn hartstochtelijk beleden nieuwe feministische wereldvisie. Pijprokende vrouwen in mannenkostuums kon ik nog wel aan, maar dat ik in de wc tot twee keer toe werd lastiggevallen door een medestrijdster en te horen kreeg dat alleen half-wat feministen zoals ik zich niet openstelden voor de ware, gelijkwaardige lesbische liefde, daar had ik meer moeite mee. Ik was te hetero. Ik moest gered worden.
E
en dergelijke reddingsdrang was niet nieuw binnen het vrouwenactivisme. Eind negentiende eeuw streefden vrouwelijke hervormers uit
OPZIJ • JANUARI 2014
24
BERTIEN VAN MAANEN / ATRIA, KENNISINSTITUUT VOOR EMANCIPATIE EN VROUWENGESCHIEDENIS
De rel rond Lily Allens videoclip met twerkende zwarte vrouwen (als aanklacht tegen het seksisme bedoeld) is exemplarisch voor de worsteling van het feminisme. Niet alleen hebben feministen van verschillende pluimage elkaar vanaf dag één bestreden, ook hebben ze al sinds de elitaire suffragettes vaak een blinde vlek voor de behoeften van andere groepen. Dat levert geen fraaie taferelen op. Toch moeten we deze zwarte bladzijden uit de geschiedenis niet verdoezelen, maar juist eens goed tegen het licht houden. Want alleen door te weten hoe die schaduwzijden zijn ontstaan, kunnen we ze in de toekomst voorkomen.
HH
Vrouwen in mannenkostuum kon ik nog wel aan, maar ik was te hetero voor cafĂŠ Saarein, ik moest bekeerd worden
reportage
beeld manon van der Zwaal @ DPcollective
Nacht vlinders Het is prettig stil, het contact met anderen is intiemer, het maakt werken en zorgen voor de kinderen gemakkelijker: een op de acht vrouwen werkt met enige regelmaat ’s nachts. Sommigen kiezen daar bewust voor, anderen doen het omdat het werk erom vraagt. Nachtvlinders slapen overdag en komen ’s nachts tot leven. Maar helemaal ongevaarlijk is het niet: nachtwerkers hebben een verhoogde kans op hart- en vaatziekten (twee keer zo hoog) en borstkanker. Al zijn avondmensen er mogelijk minder gevoelig voor.
‘Dat trainen in de nacht maakt mijn hoofd leeg’
Evelin Dorssers (31), raadsondersteuner gemeente Almere, traint ’s nachts voor haar droom: Miss Fitness worden door jacqueline mulckhuijse
‘A
ls de wijzers van de klok de twaalf passeren, leef ik op. Wanneer de meeste mensen in bed liggen, is de nacht van mij. Ik voel de noodzaak niet om na twaalven te gaan slapen, in de ultieme rust van de nacht vind ik het heerlijk om actief te zijn. Dat ik ’s nachts sport, heeft ook een heel praktische reden: alle apparaten zijn dan vrij, ik hoef niet te wachten totdat iemand ermee stopt. Overdag is het publiek in de sportschool anders: de mensen praten meer en komen niet alleen om te sporten, maar ook voor het socializen. Daar heb ik weinig mee, ik wil gewoon goed kunnen trainen. Volgend jaar doe ik mee met de landelijke
wedstrijden van Miss Fitness en daarom train ik zes keer per week twee uur lang, meestal van elf uur ’s avonds tot één uur ’s nachts. Omdat ik fulltime werk, blijft er weinig tijd over voor sociale contacten. Veel mensen in mijn omgeving vragen zich af waarom ik dit doe en vinden dat ik het rustiger aan moet doen. Maar waarom? denk ik dan, ik vind mijn ritme prima en het gaat goed, ik heb aan vier tot vijf uur slaap genoeg en haal juist heel veel energie uit het trainen, het maakt mijn hoofd leeg. Als ik thuiskom, drink ik nog een kopje thee en ga dan naar bed. Last van een adrenalinerush heb ik niet, ik slaap juist goed na het sporten.’
OPZIJ • JANUARI 2014
31
12
spranken hoop
Liefde voor vervormde komkommers prediken, met maandverband voorkomen dat meisjes in ontwikkelingslanden afhaken op school of een feministisch tienerblog groot maken. Heel wat vrouwen hebben een hoopgevend wereldidee en voeren het met verve uit.
OPZIJ • JANUARI 2014
42
portretten
tekst Claire Coumans
Juliana Rotich (35) ontwikkelde een digitaal platform waarop een rampsituatie real time is te volgen.
G
eboren en getogen in het politiek onrustige Kenia, weet Juliana Rotich hoe cruciaal goede communicatie is in crisissituaties. Tijdens de opstanden na de verkiezing van 2007 ontwikkelde ze daarom Ushahidi, een platform waar gebruikers tweets, foto’s en andere informatie kunnen uploaden. Alle data komen vervolgens op een landkaart terecht. Tijdens de rellen maakten burgers, journalisten en hulpinstanties massaal gebruik van de site. Het ‘succes’ van het platform leidde zelfs tot het aftreden van het regime.
Door Ushahidi werd zichtbaar hoeveel rellen er waren en hoeveel slachtoffers er vielen.
Het succes van haar platform leidde zelfs tot het aftreden van het Keniase regime
OPZIJ • JANUARI 2014
43
Het regime kon de ernst van de situatie niet meer ontkennen en moest het veld ruimen. Toegang krijgen tot internet is op veel plaatsen lastig of zelfs onmogelijk. Omdat een project als Ushahidi valt of staat bij een stabiele internetverbinding, ontwikkelde de IT-specialist een nieuw product: BRCK. Deze compacte generator maakt het makkelijker om online te komen én te blijven. Nu wordt Ushahidi, dat geheel open source is, ingezet bij ongeveer elke rampsituatie – van de aardbevingen in Haïti tot de tsunami in Japan.
OPZIJ • JANUARI 2014
52
interview
tekst Daphne van Paassen beeld Linelle Deunk
Marlies Dekkers
‘Wat ik eng en duister vind, dat zoek ik op’
OPZIJ • JANUARI 2014
58
Interview
tekst Maaike Schoon beeld Virginie Blachère
Anna Holmes
‘Feminisme is als broccoli tussen de snoepjes’ Alle vrouwenbladen overbodig maken, dat leek haar wel wat. Anna Holmes, oprichter van jezebel.com, komt aardig in de buurt van dat ultieme doel, met de populaire website die ze een herkenbaar feministisch sausje gaf. Deze winter komt ze met een boek: een encyclopedie à la Jezebel. Opzij sprak haar over de donkere kanten van de Amerikaanse popcultuur en het gevaar van te hard werken.
Interview
tekst Daphne van Paassen beeld Inga Powileit
OPZIJ • JANUARI 2014
68
Filmmakers Antoinette & Marjolein
Beumer
‘Op een dag word je wakker en denk je:
is dit het nou?’