Definicja oraz podstawowe zasady konstruowania i ewaluacji

Kompetencje kluczowe opracowano pod kątem potrzeb szeroko rozumianego rynku pracy w XXI wieku. Wśród istotnych cech tego rynku należy wymienić: 1) wysoką częstotliwość zmian miejsca pracy (ang. jobhopping), która oznacza, że pracownik w swoim życiu często będzie wykonywał bardzo zróżnicowane zadania; 2) konwergencję wymagań odnośnie do kompetencji pracowników zatrudnianych w różnych sektorach gospodarki, tzn. w sektorze przedsiębiorstw, sektorze publicznym oraz sektorze organizacji pozarządowych – w szczególności zatarciu ulegną profile kompetencyjne pracowników administracji publicznej oraz pracowników zatrudnianych w przedsiębiorstwach (to znaczy, że praca w sektorze publicznym i w biznesie” stanie się bardziej zunifikowana niż obecnie); 3) automatyzację, która pociągnie za sobą konieczność uczenia się współpracy ludzi z maszynami (sztuczną inteligencją); 4) internacjonalizację w zakresie komunikacji międzyludzkiej, wymiany handlowej, wymiany idei itp., która spowoduje konieczność rozwoju kompetencji międzykulturowych, kompetencji społecznych i porozumiewania się w językach obcych.

Niektóre kraje na świecie są bardzo zaawansowane w reformowaniu swoich systemów edukacji pod kątem wspomnianych wyżej wyzwań. Na szczególną uwagę zasługuje Finlandia, która nie tylko nadąża za zmianami, ale także je antycypuje, wprowadzając różnego rodzaju innowacje w programach nauczania.

W wielu krajach, na przykład w Danii, Irlandii, Finlandii czy Holandii, stawia się na rozwój kompetencji interdyscyplinarnych u uczniów, czyli takie nauczanie, które ma zastosowanie praktyczne i łączy różne dyscypliny wiedzy. Warto także pamiętać, że reformy systemów oświaty i szeroko rozumiane modyfikacje w ich obrębie nie zawsze prowadzą do pozytywnych skutków, czego dobrym przykładem jest brytyjski system edukacji. Jakość systemu edukacji może ulec obniżeniu, o czym przekonała się Wielka Brytania, której system edukacji wymaga obecnie pilnych usprawnień. Z kolei polski system oświaty jest doceniany na świecie ze względu na wyniki uczniów. Jest to jednak efekt odłożony w czasie. Dbając o wysoką efektywność polskiego systemu edukacji za 5–25 lat, powinniśmy skoncentrować się na koniecznych zmianach już w chwili obecnej. Właśnie na to wyzwanie odpowiada projekt „Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy” realizowany w Ośrodku Rozwoju Edukacji w Warszawie.

Niniejsze opracowanie, które jest częścią tego projektu, powstało w sierpniu 2019 roku. Składa się ono z ośmiu rozdziałów. Każdy odpowiada na postawione w zamówieniu pytania badawcze i omawia wymienione zagadnienia w sposób syntetyczny. Na końcu opracowania znajduje się bibliografia. Ograniczenia dotyczące objętości opracowania wymusiły dokonanie skondensowanego opisu zjawisk i rekomendacji.