ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Τεύχος 2 by ORTHODOXIA INFO

ΤΕΥΧΟΣ 02 | Φεβρουάριος 2015

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ Απόφαση του ΣτΕ για τις σεξουαλικές προτιμήσεις των κληρικών

ΣΤΟ FACEBOOK ΠΑΠΑ ; ΤΙ ΕΚΑΝΕΣ

Κι όμως η νηστεία μπορεί να είναι νόστιμη αρκεί να είναι καλά οργανωμένη ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ I

Η Εκκλησία στον αχανή κόσμο των social media

Ο κληρικός του μέλλοντος είναι part time; ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΠΑΒΛΑΧΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ο Γιάννης Μπουτάρης μας «συστήνει» τον Θεό του >> ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΚΑΡΕΚΛΑ

www.orthodoxia.info

Την Κυριακή με άμφια στην Εκκλησία και την υπόλοιπη εβδομάδα εργαζόμενος στο γραφείο. Οι ελάχιστες προσλήψεις νέων κληρικών αναγκάζουν αρκετούς Μητροπολίτες να αυτοσχεδιάζουν, χειροτονώντας ανθρώπους που έχουν εισοδήματα από άλλη εργασία ή σύνταξη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ I

ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ & ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 2015 _____________________ ΤΕΥΧΟΣ 02 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος

ΔΙΑΚΟΝΙΣΣΕΣ: Η χειροτονία των γυναικών και η ορθόδοξη θεολογία

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΙΝFO

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΝΗΣΤΕΙΑ

ΕΡΕΥΝΑ Η Εκκλησία στον αχανή κόσμο του Facebook ΣΟΦΙΑ ΚΑΡΕΚΛΑ

Πρώην ιερέας προσέφυγε στο ΣτΕ κατά της Εκκλησίας της Ελλάδος επειδή τον καθήρεσαν λόγω ομοφυλοφιλίας - Μια σημαντική δικαστική απόφαση

ΑΝΑΛΥΣΗ

Γεωργία Κοφινά

π. ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΓΟΒΟΡΟΥΝ

Τα 75α γενέθλια του Οικουμενικού Πατριάρχη

ΕΙΚΟΝΕΣ

Ναοί χωρίς ιερείς ελέω μνημονίων

[

ΚΑΙ ΠΑΠΑΣ ΚΑΙ ΖΕΥΓΑΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Χρήστος Μπόνης Γιώργος Φερδής Δημοσθένης Τσαβδαρίδης Βαγγέλης Βασιλείου Νίκος Μαγγίνας Δημήτριος Πανάγος ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Ιωάννου Ανδρέου 5 Μεταμόρφωση 14452 Τ. 2118001919 - F. 2117908819 www.orthodoxia.info magazine@οrthodoxia.info

]

____________________________________

www. orthodoxia. info

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Ανδρέας Λουδάρος

ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Μανώλης Μελινός

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Αποδομώντας τον «ρωσικό κόσμο»

ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΟΥΔΑΡΟΣ

ΕΚΔΟΤΗΣ Άννα Σταμάτη

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Σοφία Καρεκλά Γιώργος Φερδής Μαρία Παπαβλάχου Χρήστος Ξηρός Ανδρέας Παπαβασιλείου Μαρία Παντελέων

Από την ξηροφαγία μέχρι το αρνάκι... 40 μέρες δρόμος Όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε για την Μεγάλη Τεσσαρακοστή ΣΠΥΡΟΣ ΔΡΑΚΟΣ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Το Άγιον Όρος στο... άγριον όρος! Ο Μανώλης Μελινός γράφει για την αγιότητα στο Άγιον Όρος και μας ταξιδεύει με τις λέξεις και τις περιγραφές του στον αγιασμένο τόπο, στο περιβόλι της Παναγίας.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή (ολική/μερική/περιληπτική/ κατά παράφραση) του περιεχομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς τη προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη (Ν. 2121/1993). Τα σήματα μας προστατεύονται στην Ελλάδα και διεθνώς, από τη σχετική Νομοθεσία και τις Διεθνείς Συμβάσεις. Κάθε χρήση των σημάτων μας, οπουδήποτε, οποτεδήποτε, και για οποιοδήποτε λόγο, απαγορεύεται απολύτως.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

EDITORIAL

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Θα δουν πολλά τα μάτια μας

σως κάποτε το γράψει η Ιστορία. Όχι το γεγονός πως Έλληνας Πρωθυπουργός δεν έδωσε θρησκευτικό όρκο, αλλά το πόσο ήπια αντέδρασαν Κλήρος και λαός. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν άγγιξε το Ευαγγέλιο. Κι ας «ορκιζόταν» προεκλογικά –λέξη κλειδί- σε αυτό εδώ το περιοδικό ο υπεύθυνος θρησκευμάτων του ΣΥΡΙΖΑ κ. Γιάννης Αμανατίδης πως δεν υπάρχει θεσμοθετημένος άλλος όρκος εκτός του θρησκευτικού. Στη Βουλή ορκίστηκαν μισοί – μισοί. Στην Κυβέρνηση αυτοί που επέλεξαν τον θρησκευτικό δεν γέμισαν ούτε ταξί. Δεν τα γράφω αυτά για να τους κατηγορήσω τους ανθρώπους. Άλλωστε προτιμώ τους ειλικρινείς αθέους από τους επαγγελματίες της πίστεως. Τα επισημαίνω αυτά γιατί θέλω να γνωρίζετε πως το επόμενο διάστημα θα ζήσουμε πολλά. Τίποτα πλέον δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει στο κεφάλαιο των σχέσεων Εκκλησίας – Κράτους. Κι επειδή οι όρκοι μπορεί να πει κάποιος πως είναι συμβολικοί, σας επισημαίνω δυο πιο πρακτικά ζητήματα. Μέχρι στιγμής χαρτοφυλάκιο υφυπουργού με αρμοδιότητα Εκκλησίες και Πατριαρχεία δεν υπάρχει. Μετά τον Άκη Γεροντόπουλο η θέση δεν καλύφθηκε. Στο Παιδείας, τις αρμοδιότητες των θρησκευμάτων τις κράτησε ο κ. Μπαλτάς. Πολλοί ξεφύσηξαν από ικανοποίηση όταν έμαθαν ότι δεν πήρε το χαρτοφυλάκιο ο κ. Κουράκης, αλλά για να δούμε. Ο μόνος απ’ όλο τον κρατικό μηχανισμό μέχρι στιγμής που γνωρίζει τα εκκλησιαστικά σε όλες τις προεκτάσεις τους, είναι ο Γ.Γ. Θρησκευμάτων κ. Γιώργος Καλαντζής που ο Θεός τους φώτισε και τον κράτησαν, γιατί αν κρίνω από τα ονόματα που ακούστηκαν μετεκλογικά για τη θέση, θα ακούγαμε τις καμπάνες να χτυπούν πένθιμα. Σε πολλές περιοχές της χώρας βέβαια δεν θα χτυπούσαν καν οι καμπάνες γιατί οι ιερείς μας τελειώνουν. Δέκα φεύγουν, ένας έρχεται. Πως να διορίσει ο κάθε μητροπολίτης άμισθο ιερέα σε χωριό πενήντα και εκατό κατοίκων; Ψάχνουν οι μητροπολίτες

WWW.ORTHODOXIA.INFO

να βρουν επαγγελματίες και συνταξιούχους για να τους χειροτονήσουν. Γιατρός ο ένας, αστυνομικός ο άλλος. Δευτέρα – Παρασκευή στο Τμήμα, Σαββατοκύριακο στην εκκλησία. Δεν βγαίνει αλλιώς. Δεν βγαίνει όμως και έτσι. Με ιερείς part time απλά μπαλώνεις, δεν διορθώνεις το πρόβλημα. Η υπόθεση της μισθοδοσίας του Κλήρου είναι μονάχα η κορυφή του παγόβουνου. Ξέρετε όμως ποιο είναι το θέμα; Τα συνεχή και ουσιαστικά λάθη μιας μεγάλης μερίδας κληρικών, ειδικά Ιεραρχών που έχουν φέρει μεγάλη μερίδα της κοινωνίας απέναντι στην Εκκλησία. Κι αυτή είναι η δύναμη που χρειάζεται ο οποιοσδήποτε επιθυμεί να ανοίξει θέματα. Μισθοδοσίας... περιουσίας.... ελευθερίας... ναών... μοναστηριών και πάει λέγοντας. Ένας πόντος χρειάζεται και το πουλόβερ θα αρχίσει να ξηλώνεται και βλέπω πολλά χέρια απλωμένα, πρόθυμα να τον τραβήξουν αυτόν το πόντο. Για εμάς το θέμα είναι σοβαρό και θα το παρακολουθήσουμε. Αυτό και όλες τις προεκτάσεις του. Όσο για τα δικά μας. Ειλικρινά σας λέω πως ούτε εγώ ούτε οι συνεργάτες μου περιμέναμε τέτοια αποδοχή. Ανεβάσαμε ψηλά τον πήχη κι αυτό μας αγχώνει. Αγαπάμε όμως αυτό που κάνουμε και πιστεύω θα το κάνουμε σωστά. Για εσάς που συνεχώς ζητάτε από το πρώτο ψηφιακό περιοδικό να τιμήσει την παράδοση αποκτώντας έντυπη έκδοση, το μόνο που μπορώ να σας πω είναι πως η επιμονή σας, μας έβαλε σε σκέψεις. Δύσκολη όμως η εποχή και δεν αντέχει τα πειράματα. Γι αυτό θα το μελετήσουμε σοβαρά και ανάλογα θα σας ενημερώνουμε. Καλή Σαρακοστή να έχουμε, χωρίς νηστεία στην ενημέρωση όμως.

Ανδρέας Δ. Λουδάρος

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΝΕΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ προστέθηκαν στο αγιολόγιο της Κοπτικής Εκκλησίας. Πρόκειται για τους 21 άνδρες που δολοφόνησαν στα παράλια της Λιβύης οι φονταμενταλιστές του λεγόμενου «ισλαμικού κράτους» βυθίζοντας την Άιγυπτο στο πένθος και τον κόσμο στον τρόμο.

Έφυγε ο π. Κυπριανός Γλαρούδης 3 | ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μοιραίο για τη ζωή του ήταν το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη ο γραμματέας των συνοδικών δικαστηρίων της Εκκλησίας της Ελλάδος, αρχιμανδρίτης Κυπριανός Γλαρούδης. Ο 46χρονος κληρικός άφησε την τελευταία του πνοή στη Θεσσαλονίκη όπου οι γιατροί έδωσαν μάχη να τον κρατήσουν στη ζωή.

Παπική έκκληση για στήριξη των ηλικιωμένων 1 | ΒΑΤΙΚΑΝΟ «Εκεί που δεν τιμούνται οι ηλικιωμένοι δεν υπάρχει μέλλον για τους νεότερους» Με αυτά τα λόγια ο Πάπας Φραγκίσκος θέλησε να αφυπνίσει το πλήθος που τον παρακολούθησε στην καθιερωμένη, ομιλία του στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου. Ο Ποντίφικας χρησιμοποίησε και λόγια του προκατόχου του, ο οποίος είχε υποστηρίξει πως η ποιότητα ενός πολιτισμού κρίνεται και από τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται στους ηλικιωμένους. Χρησιμοποίησε ως παράδειγμα δική του εμπειρία όταν ρώτησε ηλικιωμένη γυναίκα πόσο συχνά την επισκέπτονται τα παιδιά της. «Συχνά, μου είπε» δήλωσε ο Πάπας για να συμπληρώσει: «Όταν την ρώτησα πότε ήταν η τελευταία φορά, μου απάντησε τα Χριστούγεννα» και ο Πάπας είπε: όταν την επισκέφθηκα ήταν Αύγουστος! 6

Γνώση VS Φανατισμού

Όταν ο Ιάκωβος μαχόταν δίπλα στον Martin Luther King

2 | ΠΑΡΙΣΙ Ο εικονι-

4 | ΑΛΑΜΠΑΜΑ - Η.Π.Α Στα βήματα του προκατόχου του, ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Δημήτριος μεταβαίνει στο Birmingham της Αλαμπάμα για να παραστεί στις εκδηλώσεις για τον εορτασμό της 50ης επετείου της ιστορικής πορείας της 15ης Μαρτίου 1965 στη Selma. Τότε δίπλα στον Αιδεσιμώτατο Dr. Martin Luther King Jr. είχε σταθεί και ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος. Το θέμα της ομιλίας που θα πραγματοποιήσει ο κ. Δημήτριος στο πλαίσιο των παραπάνω εκδηλώσεων εις μνήμη του Martin Luther King και της συζύγου του Coretta Scott King είναι «Θεός, κοινωνική πάλη και ενότητα».

ζόμενος πρωθυπουργός της Γαλλίας Manuel Valls αποφάσισε τον διπλασιασμό των πανεπιστημιακών μαθημάτων που διδάσκουν το Ισλάμ στην Γαλλία από έξι σε δώδεκα. Στόχος η σωστή μόρφωση των μουσουλμάνων ώστε να μην γίνονται εύκολα θύματα του κάθε ξένου ακραίου ισλαμιστή. Τα μαθήματα θα είναι επιδοτούμενα από το κράτος. Αυτό που ελπίζει η γαλλική κυβέρνηση είναι να εκλείψουν οι ιμάμιδες που έχουν εξτρεμιστικές επιρροές.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Ενα βήμα πιο κοντά στην Σύνοδο του 2016 5 | ΕΛΒΕΤΙΑ Συνεχίζονται οι προσπάθειες των εκπροσώπων των Εκκλησιών, να προετοιμάσουν τα θέματα της Πανορθόδοξης Συνόδου που όπως όλα δείχνουν θα συγκληθεί το 2016. Αυτό ωστόσο που προβληματίζει πολλούς είναι το κατά πόσον αυτή η Σύνοδος θα κατορθώσει να «επικοινωνήσει» με την κοινωνία. Τα περισσότερα θέματα δυστυχώς δεν αγγίζουν τα σύγχρονα προβλήματα των λαών με αποτέλεσμα να μην υπάρχει και το αντίστοιχο ενδιαφέρον.

Αποθεραπεία εν αναμονή έναρξης του διαλόγου 7 | ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ Συνεχίζει την αποθεραπεία στην ρωσική μεγαλούπολη, ο Αρχιεπίσκοπος Αχρίδος κ. Ιωάννης μετά την αποφυλάκιση του από τις φυλακές των Σκοπίων. Η ρωσική Εκκλησία έχει κάθε λόγο να πανηγυρίζει για το γεγονός αυτό αφού έχει έντονο ενδιαφέρον για τα εκκλησιαστικά πράγματα της μικρής αυτής χώρας της Βαλκανικής. Αυτό τώρα που όλοι περιμένουν είναι τα επόμενα βήματα. Θα ξεκινήσει διάλογος μεταξύ των εμπλεκομένων; Και αν ναι, ποιος θα είναι ο ρόλος του Φαναρίου;

Μπαϊράμι και Ραμαζάνι έγιναν σχολικές αργίες 6 | ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ Επίσημες σχολικές αργίες είναι πλέον για τα σχολεία της αμερικανικής μεγαλούπολης, δυο μεγάλες μουσουλμανικές γιορτές. Το Μπαϊράμι και η τελευταία ημέρα του Ραμαζανιού. Όπως ανακοίνωσε ο Δήμαρχος της πόλης πρόκειται για μια ενέργεια στο πλαίσιο της ενίσχυσης της αλληλοκατανόησης. Στην πόλη που έχει χτυπηθεί όσο καμία άλλη από το θρησκευτικό μίσος και τον φανατισμό, αυτού του είδους οι κινήσεις έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα. Οι μουσουλμάνοι της Ν.Υόρκης υπολογίζονται σε 1 εκατομμύριο. WWW.ORTHODOXIA.INFO

Για ουσιαστική ενημέρωση εμπιστευθείτε το www.orthodoxia.info

[ INFO] Αυτή είναι η κατάληξη μιας ελληνικής παραδοξότητας. Λίγες στιγμές μετά το πέρας της Θ. Λειτουργίας της Κυριακής της Ορθοδοξίας τα μέλη της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου δεν βρίσκονται στο προεδρικό μέγαρο αλλά στο γραφείο του Αρχιεπισκόπου. Ο απερχόμενος Πρόεδρος κ. Κάρολος Παπούλιας, ούτε στην Εκκλησία πήγε, ούτε προσκάλεσε την Ι. Σύνοδο για το καθιερωμένο γεύμα. Θα ήταν αγένεια -λένε- επειδή υπάρχει εκλεγμένος Πρόεδρος. Κι έτσι από ‘κεί που είχαμε δυο Προέδρους δεν βρέθηκε ένας να τιμήσει την μεγάλη γιορτή. Μάλλον θα την τίμησε στο σπίτι του... με πολιτική λειτουργία.

PHOTO | ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ

PHOTO | ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΕΡΔΗΣ

[ INFO] «Οι ειρημένοι κατά το κατηγορητήριον παραπεμπτικόν βούλευμα, εκινήθησαν αξιοποίνως εις πολυπράγμονας πρωτοβουλίας και ενεργείας πέραν και επί υπερβάσει των μοναχικών καθηκόντων αυτών, διά τα οποία εγκατελείψατε οι τον τόπον της Θεομήτορος οικούντες τον κόσμον και τα του κόσμου. Ο διασυρμός τον οποίον υφίσταται ο Ιερός Τόπος εξ αιτίας των, επί σειράν ετών, είναι μέγας... Φαίνεται ότι ο πειρασμός της εκκοσμικεύσεως προσβάλλει καί τινας των Αγιορειτών αδελφών... Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος | Οκτώβριος 2013

[ INFO] Αμέτρητες οι λέξεις που έχουν προσπαθήσει να περιγράψουν την σχέση του Έλληνα με την Παναγία. Σπάνια αυτό έχει κατορθωθεί. Η στάση του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Ανθίμου μπροστά από το εικόνισμα της Παναγίας στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου περιγράφει αυτήν την σχέση με τον καλύτερο τρόπο, χωρίς καμία λέξη. Χαίρε Μαρία κυρία πάντων ημών.

PHOTO | ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΤΣΑΒΔΑΡΙΔΗΣ

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΕΡΕΥΝΑ

Δυο χιλιάδες χρόνια πριν, δώδεκα άνθρωποι «πορεύθηκαν πάντα τα έθνη» για να διδάξουν το Ευαγγέλιο. Οι περισσότεροι από αυτούς, διάνυσαν χιλιάδες χιλιόμετρα, μίλησαν με ατέλειωτους ανθρώπους και αντιμετώπισαν απειλές και κινδύνους. Οι περισσότεροι από αυτούς πέθαναν κατά την προσπάθεια. Θυσιάστηκαν όπως άλλωστε θυσιάστηκε και ο ίδιος ο Ιησούς. Σήμερα ένα απλό κινητό τηλέφωνο και μια σύνδεση στο ίντερνετ είναι αρκετά για τους διαδόχους των Αποστόλων, να απευθυνθούν σε ολόκληρο τον κόσμο χωρίς να βγουν καν από το δωμάτιο τους. Πόσο έχει επηρεάσει την ζωή της Εκκλησίας η «επανάσταση» στη διαδικτυακή επικοινωνία;

Η Εκκλησία στον αχανή κόσμο του

FACEBOOK Από την Σοφία Καρεκλά

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΕΡΕΥΝΑ

θηγήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ κ. Έλσα Δεληγιάννη, που ειδικεύεται σε ζητήματα Δικαίου κι Επικοινωνίας, υποστηρίζει ότι «σε ένα κράτος δικαίου, σε μια δημοκρατία, τα ευεργετήματα της κοινωνίας της πληροφορίας θα πρέπει να είναι ανοιχτά σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως του χώρου τον οποίο υπηρετούν. Απλά, οι κληρικοί θα πρέπει να εφαρμόζουν και να σέβονται τους εσωτερικούς κανόνες της Εκκλησίας». Ό,τι λέει κι η εγκύκλιος της Δ.Ι.Σ.

Πιστοί ακόλουθοι και… «ιερά» likes

“

Μιας και το Facebook χρησιμοποιείται πλέον σε μεγάλο βαθμό από ιερείς, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όσοι ασχολούνται με αυτό γιατί υπάρχουν ενισχυμένες τάσεις ναρκισσισμού

“

την αρχή ήταν οι ιστοσελίδες. Λάτρης της επικοινωνίας, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ζήτησε να κατασκευαστεί ο πρώτος διαδικτυακός κόμβος στο όνομα της Εκκλησίας. Ήταν η εποχή που ορισμένοι ακόμη έψαχναν την απάντηση στο ερώτημα αν το ίντερνετ είναι το «θηρίο». Η μια μετά την άλλη οι Μητροπόλεις απέκτησαν δικές τους ιστοσελίδες. Ακολούθησαν πολλές ενορίες ακόμη και μοναστήρια. Μέχρι που ήρθε το Facebook, το κοινωνικό δίκτυο που άλλαξε τα πάντα. Έφερε φίλους, κοινοποιήσεις, likes αλλά και πολλά προβλήματα. Είναι χαρακτηριστικό πως σήμερα, σελίδες στο συγκεκριμένο κοινωνικό δίκτυο έχουν ακόμη και Αγιορείτες μοναχοί, άνθρωποι δηλαδή που εγκατέλειψαν τα εγκόσμια για να αφιερωθούν αποκλειστικά στην προσευχή. Οξύμωρο; Για τους περισσότερους είναι. Τον προηγούμενο Ιανουάριο, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, εξέδωσε ειδική εγκύκλιο σχετικά με τη χρήση του Facebook από τους κληρικούς αλλά και τη δημιουργία προφίλ στο όνομα ναών, θέλοντας να εφιστήσει την προσοχή του κλήρου για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ήταν, όμως, αυτή η πρώτη επίσημη εγκύκλιος από πλευράς Εκκλησίας που δίνει διαδικτυακές συστάσεις και προσπαθεί να περιορίσει τη χρήση των κοινωνικών δικτύων από τους κληρικούς. Δυο χρόνια πριν, ο μητροπολίτης Αιτωλίας κ. Κοσμάς έστειλε εγκύκλιο σημείωμα σε όλους τους ιερείς της Μητρόπολής του με το οποίο τους καλούσε να αποφεύγουν τη χρήση του Facebook και τους παρακινούσε, αν επιμένουν να το χρησιμοποιούν, να το κάνουν μόνο για την πνευματική καλλιέργεια του ποιμνίου τους. Τελικά, ποια είναι η σχέση της Εκκλησίας με το Facebook; Η επικοινωνία μέσω των κοινωνικών δικτύων και οι αναρτήσεις θεολογικού περιεχομένου μπορούν να υποκαταστήσουν την παρουσία των πιστών στο ναό και τη συμμετοχή τους στις ακολουθίες; Να έχει ή να μην έχει προφίλ ένας κληρικός στο Facebook; Κι αν έχει, πώς το χρησιμοποιεί και γιατί; Κι αν το χρησιμοποιεί, κινδυνεύει από κάτι; Η αναπληρώτρια κα-

Ο αριθμός των ιερέων που διαθέτουν προφίλ στο Facebook δεν είναι ακριβής. Και πώς να είναι, άλλωστε, στον αχανή χώρο του διαδικτύου; Σίγουρα, όμως, είναι μεγάλος. Οι περισσότεροι από αυτούς αντιμετωπίζουν το Facebook ως… προέκταση του κατηχητικού. Το χρησιμοποιούν κυρίως για να προβάλλουν τους λόγους του Ευαγγελίου, θεολογικά κηρύγματα ή τις δράσεις της ενορίας τους. Πολλοί το χρησιμοποιούν για ενημέρωση, διασκέδαση, επικοινωνία. Βρίσκουν σε αυτό μια διέξοδο έκφρασης των απόψεών τους, όπως και οι λαϊκοί. Υπάρχουν ορισμένοι που κρύβουν την ιερατική τους ιδιότητα. Για να μην σκανδαλίσουν ή για να έχουν άλλη ελευθερία διαδικτυακών κινήσεων ενώ κάποιοι, αν και γνωστοποιούν την ιερατική τους ταυτότητα, δημοσιεύουν στο προφίλ τους μέχρι και φωτογραφίες τους χωρίς ράσο.

Χρήση vs κατάχρηση: μερικά posts διαφορά Κάνουν καλά, τελικά, οι ιερείς κι οι μητροπολίτες που χρησιμοποιούν το Facebook; Βοηθά στο έργο των ναών και των μητροπόλεων; Πόσο απέχει η ορθή χρήση από την κατάχρηση των κοινωνικών δικτύων; Η καθηγήτρια της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Δήμητρα Κούκουρα θεωρεί ότι είναι αυτονόητο οι Εκκλησίες να χρησιμοποιούν όλα τα κοινωνικά Μέσα για να μεταδίδουν τα μηνύματά τους, τη διδασκαλία τους, τις δραστηριότητές τους και την μέριμνά τους για τις κοινωνικές ομάδες. Επίσης, υπο-

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΕΡΕΥΝΑ

στηρίζει ότι «αναπτύσσεται και ειδικότερος διάλογος των μελών μιας εκκλησίας μεταξύ τους είτε με άλλους ενδιαφερόμενους. Με αυτόν τον τρόπο όχι μόνον οικοδομούνται στην πίστη τα μέλη της εκκλησίας, αλλά και πολλοί άλλοι ξένοι ή αδιάφοροι βρίσκουν απαντήσεις στην αναζήτησή τους». Μπορούν, όμως, παρά την απήχηση που έχουν τα κοινωνικά δίκτυα, να υποκαταστήσουν τη φυσική παρουσία των πιστών στο ναό και την ενεργή συμμετοχή τους στη ζωή της Εκκλησίας; «Με αυτά τα σύγχρονα διαδικτυακά μέσα, το ιεραποστολικό κήρυγμα των Πράξεων των Αποστόλων διαθέτει πλέον ασύγκριτες δυνατότητες, για να μεταδοθεί σε πολλαπλάσιους αποδέκτες και με πολλαπλάσια ταχύτητα. Όμως εκείνο που παραμένει αναντικατάστατο είναι η αποφασιστική σημασία της ανθρώπινης παρουσίας για την μετάδοση και την πρόσληψη των μηνυμάτων». Σε αυτό συμφωνεί και ο υπεύθυνος διαχείρισης διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης της Μητρόπολης Ιλίου π. Γεώργιος Βασιλείου ο οποίος επισημαίνει ότι το Facebook είναι βοηθητικό μέσο και μπορεί να αποτελέσει ένα ξεκίνημα για κάποιον. «Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί το Facebook και γενικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να υποκαταστήσουν τη φυσική παρουσία του πιστού στη λατρευτική ζωή γιατί το κέντρο της πίστης είναι η λατρεία η οποία τελείται μόνο μέσα στο ναό. Μπορεί μέσω Facebook, να γίνουν ερωτήσεις από κάποιον που δεν θα τις έκανε εύκολα κατ’ ιδίαν. Δεν υποκαθίσταται, όμως, ο πνευματικός». Επιπλέον, η κ. Κούκουρα κρούει ένα καμπανάκι κινδύνου ως προς την… ματαιοδοξία που κρύβεται σε πολλές αναρτήσεις στο Facebook. «Μιας και το Facebook χρησιμοποιείται πλέον σε μεγάλο βαθμό από ιερείς, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όσοι ασχολούνται με αυτό γιατί υπάρχουν ενισχυμένες τάσεις ναρκισσισμού», εξηγεί η κ. Κούκουρα.

Απεταξάμην το… Facebook: οι δύο εγκύκλιοι ΦΩΤΟ: Χρήστος Μπόνης

WWW.ORTHODOXIA.INFO

Τα προφίλ κληρικών και ενοριών στο Facebook έχουν πολλαπλασιαστεί, όπως οι

ΕΡΕΥΝΑ

πέντε άρτοι και οι δύο ιχθύες που ευλόγησε ο Κύριος. Σε μια σύντομη αναζήτηση στο δημοφιλέστερο κοινωνικό δίκτυο, συναντάμε αναρίθμητα προφίλ στο όνομα ενός ναού καθώς και προφίλ που ανήκουν σε ιερωμένους, είτε αναφέρουν και το… πατήρ πριν από το όνομά τους είτε η ιδιότητά τους γίνεται εμφανής από τη φωτογραφία τους. Σε πολλές περιπτώσεις η εικόνα δεν είναι η καλύτερη δυνατή. Τα προφίλ γεμίζουν με φωτογραφίες των κληρικών με διαφορετικές στολές, ενώ τα σχόλια μόνο θεολογικά δεν είναι. Το θέμα δεν είναι καθόλου άγνωστο στην διοίκηση της Εκκλησίας. Στην εγκύκλιο που εξέδωσε, η Δ.Ι.Σ. υποστηρίζει ότι η απόπειρα μέσω διαδικτύου άσκησης ποιμαντικής εκ μέρους των κληρικών, όσο καλοπροαίρετη κι αν είναι, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ζώσα, βιωματική σχέση των πιστών μεταξύ τους και με τον εφημέριο της ενορίας τους. Προσθέτει, ακόμη, ότι δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να δίδεται η εντύπωση στους χρήστες των κοινωνικών δικτύων πως η επίσκεψη στις σελίδες των ενοριών αναπληροί τη συμμετοχή τους στη λειτουργική ζωή ή αποτελεί εκδήλωση πίστης.

το δικαίωμα όλων στην ελεύθερη έκφραση. Οι κληρικοί, ωστόσο, εξαιτίας της «ειδικής κυριαρχικής σχέσης» που έχουν με τον τοπικό τους επίσκοπο, οφείλουν να υπακούν στους κανόνες που εκείνος θέτει. Έτσι, οι κληρικοί θα πρέπει να έχουν συνεχώς στο νου τους ότι δεν χάνουν την ιερατική τους ιδιότητα όταν εκφράζονται μέσω του διαδικτύου. «Ο σεβασμός που εμπνέει το μοναχικό ή ιερατικό σχήμα τους στο κοινό των αναγνωστών τους δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη διχαστικού λόγου, τον προπαγανδισμό, την υποστήριξη παρατάξεων, την έκφραση προσωπικής εμπάθειας, την προσβολή της τιμής και της υπόληψης λαϊκού ή κληρικού ή ακόμη και την πρόκληση σχίσματος προς τον τοπικό επίσκοπο»,

“

Οδηγίες προς ναυτιλλομένους Η ΔΙΣ, προσπαθώντας να βάλει τάξη στο άναρχο διαδίκτυο και να ελέγξει το περιεχόμενο των ενοριακών σελίδων, δίνει οδηγίες τις οποίες πρέπει να ακολουθούν οι ενορίες που επιθυμούν να διατηρούν σελίδα στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι, η δημιουργία σελίδας στο Facebook πρέπει να είναι απόφαση του εκκλησιαστικού συμβουλίου της ενορίας η οποία έχει εγκριθεί από το μητροπολιτικό συμβούλιο. Η σελίδα οφείλει να αποβλέπει στην ενημέρωση του κοινού για τη λειτουργική ζωή της ενορίας και την πνευματική και φιλανθρωπική δράση της ή την προβολή της ιστορίας του ναού. Επίσης, οι σελίδες των ενοριών δεν πρέπει να προβαίνουν στην προσωπική προβολή λαϊκού ή κληρικού ούτε να προσβάλλουν την τιμή και την υπόληψη κάποιου προσώπου. Η Δ.Ι.Σ. αναφέρει στην εγκύκλιο ότι είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΕΡΕΥΝΑ

αναφέρει, μεταξύ άλλων, η εγκύκλιος.

Οι μητροπολίτες Ποια είναι η γνώμη όμως των ίδιων των μητροπολιτών σχετικά με την συγκεκριμένη εγκύκλιο; Ο μητροπολίτης Τριφυλίας κ. Χρυσόστομος δεν θέλει να πάρει θέση. Σεβόμενος την απόφαση της ιεραρχίας, δηλώνει ότι «Η εντολή εκτελείται και δεν συζητείται. Δεν είναι θέμα αν συμφωνώ ή διαφωνώ με την εγκύκλιο ή αν έχω τρίτη άποψη. Από τη στιγμή που η Ιερά Σύνοδος πήρε μια απόφαση, ως μέλος της εκ-

“

Ιερείς και ναοί παρασύρονται από την αμεσότητα του μέσου, δημοσιεύουν στις σελίδες τους θέσεις ή αναδημοσιεύουν κείμενα από αμφιβόλου προελεύσεως blogs και δημιουργούνται μετά θέματα.

“

WWW.ORTHODOXIA.INFO

κλησίας οφείλω ν’ ακολουθήσω την απόφαση αυτή». Ο ίδιος έχει βιώσει την προβληματική που μπορεί να αναπτυχθεί από την κακή χρήση του διαδικτύου. Την προηγούμενη χρονιά πολλά Μ.Μ.Ε. είχαν ασχοληθεί με την περίπτωση κληρικού της Μητρόπολης Τριφυλίας ο οποίος δεν ήθελε επ’ ουδενί να αφήσει την σελίδα του στο κοινωνικό Μέσο παρά τις σαφείς εντολές του μητροπολίτη. Την εφαρμογή της εγκυκλίου υιοθετεί και ο μητροπολίτης Ιλίου. Ο κ. Αθηναγόρας αναλύει το σκεπτικό με το οποίο συντάχθηκε η συγκεκριμένη εγκύκλιος. «Σκοπός της εγκυκλίου είναι να θέσει κάποια όρια μέσα στα οποία θα κινούνται οι κληρικοί που έχουν προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα. Οι σελίδες των ενοριών πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες. Δεν είναι σωστό να χρησιμοποιεί ένας κληρικός τη σελίδα ενός ναού για να προβάλλει τις προσωπικές του απόψεις», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Αθηναγόρας. Όσο για το αν περιορίζεται με το περιεχόμενο της εγκυκλίου η ελευθερία του ατόμου, ο κ. Αθηναγόρας υποστηρίζει ότι «η Ιερά Σύνοδος, με την εγκύκλιο που εξέδωσε, δεν απαγορεύει τη χρήση του Facebook ως μέσο επικοινωνίας ούτε περιορίζει την προσωπική ελευθερία των κληρικών. Η εγκύκλιος απλά προσπαθεί να βάλει κανόνες κι όρους όταν η σελίδα είναι συλλογική. Δεν αποτρέπει κάποιον να φτιάξει το δικό του προφίλ». Σύμφωνος με την εγκύκλιο της ΔΙΣ είναι κι ο πατήρ Γεώργιος Βασιλείου, υπεύθυνος διαχείρισης διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης της μητρόπολης Ιλίου και πτυχιούχος μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών και πληροφορικής. Ο πατήρ Γεώργιος χαρακτηρίζει σωστή την εγκύκλιο γιατί «κυκλοφορώ στο Facebook και βλέπω τι γίνεται. Ιερείς και ναοί παρασύρονται από την αμεσότητα του μέσου, δημοσιεύουν στις σελίδες τους θέσεις ή αναδημοσιεύουν κείμενα από αμφιβόλου προελεύσεως blogs και δημιουργούνται μετά διάφορα θέματα. Ξεκινούν συζητήσεις χωρίς ουσία επειδή, λόγω της ανωνυμίας στο διαδίκτυο, όλοι μπορούν να εκφέρουν άποψη». Ο πρώτος που απαγόρευσε ρητά την πα-

ΕΡΕΥΝΑ

γραμμίζει ο πατήρ Αναστάσιος.

Οι «δαίμονες» του… διαδικτύου Μπορεί ορισμένοι κληρικοί να αποφεύγουν το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως… ο διάβολος το λιβάνι, ωστόσο οι περισσότεροι είναι εξοικειωμένοι με το μέσο και περνούν αρκετές ώρες στο Facebook. Η χρήση αυτή ενέχει κινδύνους για έναν κληρικό; Αν ναι, ποιοι είναι αυτοί; Υπάγεται το Facebook σε εκκλησιαστικούς και άλλου είδους κανόνες; Η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμ. Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ κ. Έλσα Δεληγιάννη επισημαίνει ότι «είναι δικαίωμα του ιερέα να χρησιμοποιεί το προφίλ του στο Facebook όπως θέλει». Ωστόσο, συμπληρώνει, όταν οι κληρικοί δημοσιεύουν στο προφίλ τους στο Facebook ειδήσεις, θα πρέπει αυτές να υπακούν στους κανόνες της αλήθειας, της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας. Να μην παραπλανούν το κοινό, να μη δημιουργούν αγωνία ή προσδοκίες και να μην προσβάλλουν δικαιώματα προσωπικότητας τρίτων. «Το προφίλ ενός κληρικού ή μιας ενορίας στο Facebook είναι ημι-δημόσιος χώρος. Εξαρτάται από το πόσο ανοιχτός είναι στο κοινό. Αν το προφίλ είναι ανοιχτό τελείως, πρόκειται καθαρά για δημόσιο χώρο. Αν απευθύνεται σε 50- 100 άτομα, έχει ένα χαρακτήρα δημόσιο αλλά πολύ περιορισμένο. Είναι ένας δημόσιος χώρος των 100 προσώπων. Ένα ανοιχτό προφίλ στο Facebook, όμως, με 5.000 φίλους είναι ταυτόσημο με ένα Μέσο. Ένας κληρικός που δημοσιεύει ειδήσεις στο προφίλ του κι ενημερώνει το κοινό του σε ένα ανοιχτό προφίλ, λειτουργεί όπως ένα έντυπο ή ηλεκτρονικό Μέσο. Απλά δεν το κάνει επαγγελματικά», επισημαίνει η κ. Δεληγιάννη.

ΦΩΤΟ: Χρήστος Μπόνης

ρουσία κληρικών στα κοινωνικά δίκτυα για προσωπικούς λόγους, ήταν ο μητροπολίτης Αιτωλίας κ. Κοσμάς. Με εγκύκλιο του πριν δύο χρόνια «τους συνιστούσε να είναι φειδωλοί και προσεκτικοί όσον αφορά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», όπως εξηγεί ο πρωτοσύγκελλος της Μητρόπολης Αιτωλίας αρχιμανδρίτης Επιφάνιος Καραγεώργος. Ο κ. Κοσμάς, σύμφωνα με τον πατέρα Επιφάνιο, συμβούλευε στην εγκύκλιο τους ιερείς η όποια ενασχόλησή τους με τα κοινωνικά δίκτυα να έχει σκοπό την κατήχηση και την πνευματική καλλιέργεια του ποιμνίου τους. Ο μητροπολίτης Αιτωλίας προέτρεπε, ακόμη, τους ιερείς να μην χρησιμοποιούν το Facebook για προσωπική τους χρήση, παρά μόνο για ποιμαντικούς σκοπούς. Πώς έφθασε, όμως, ο κ. Κοσμάς να συντάξει και να στείλει μια τέτοια εγκύκλιο στους ιερείς του; «Υπήρξαν διάφορα περιστατικά ενοχλήσεων που δέχθηκαν ιερείς στο Facebook τα οποία εξομολογήθηκαν στον μητροπολίτη. Υπήρξαν προβλήματα με ανώνυμες γνωριμίες και ανώνυμα προφίλ στο Facebook», εξηγεί ο υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου της μητρόπολης Αιτωλίας πατήρ Αναστάσιος Καντάνης. Έτσι, θέλοντας να προστατέψει τους ιερείς του και να τους εφιστήσει την προσοχή σχετικά με τους κινδύνους του Facebook, τους έστειλε τη συγκεκριμένη εγκύκλιο. Αν και ο ίδιος είναι κατά των κοινωνικών δικτύων και δεν τα χρησιμοποιεί, παρά τις συστάσεις που έκανε στους ιερείς του, δεν τους απαγόρευσε τη χρήση. Η εγκύκλιος αυτή, ωστόσο, ξένισε όχι μόνο τους εκκλησιαστικούς κύκλους. «Ακούστηκε παράξενο τότε ένας μητροπολίτης να στέλνει εγκύκλιο στους ιερείς του για ένα τέτοιο θέμα. Δεν υπήρχε παρόμοιο κείμενο πριν», επισημαίνει ο πατήρ Αναστάσιος. Είχε, τελικά, αποτελέσματα η εγκύκλιος του μητροπολίτη; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με ασφάλεια καθώς «δεν γίνεται κανενός είδους παρακολούθηση ή αστυνόμευση των ιερέων στο διαδίκτυο. Για να παρακολουθήσεις τι κάνουν οι ιερείς, πρέπει να έχεις κι εσύ προφίλ στο Facebook. Ούτε η Μητρόπολη Αιτωλίας έχει προφίλ, ούτε ο μητροπολίτης ασχολείται με το διαδίκτυο», υπο-

Ο μητροπολίτης Αιτωλίας κ. Κοσμάς. Με εγκύκλιο του πριν δύο χρόνια συνιστούσε στους κληρικούς του «να είναι φειδωλοί και προσεκτικοί όσον αφορά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης»...

Μαγνήτης για trolling Όσο για τους κινδύνους που μπορεί να κρύβει το Facebook, ο μεγαλύτερος δεν είναι άλλος από το… τρόλινγκ ή αλλιώς πείραγμα, κοροϊδία. «Οι χώροι που είναι οργανωμένοι, ρυθμισμένοι, περιχαρακωμένοι τραβάνε την προσοχή των ανθρώπων που θέλουν να κα-

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΕΡΕΥΝΑ

“

Ένα ανοιχτό προφίλ στο Facebook, με 5.000 φίλους είναι ταυτόσημο με ένα Μέσο. Ένας κληρικός που δημοσιεύει ειδήσεις στο προφίλ του κι ενημερώνει το κοινό του σε ένα ανοιχτό προφίλ, λειτουργεί όπως ένα έντυπο ή ηλεκτρονικό Μέσο.

“

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ταλύσουν αυτή την ιεραρχία, τη ρύθμιση, να δράσουν “αναρχικά” και να κάνουν πλάκα με τα ζητήματα της θρησκείας», εξηγεί η κ. Δεληγιάννη. «Από τη στιγμή που ένας κληρικός αποδέχεται το Facebook και θέλει να έχει προφίλ σε αυτό, πρέπει να γνωρίζει και ποιοι είναι οι κίνδυνοι. Να προσπαθεί να μην εκτίθεται. Πρέπει να είναι υποψιασμένος όταν χρησιμοποιεί το Facebook ότι βρίσκεται σε ένα δημόσιο χώρο και μπορεί να τον κοροϊδέψουν. Ειδικά όταν παρουσιάζει απόψεις και ειδήσεις που τυχαίνει να διχάζουν κόσμο. Τα εκκλησιαστικά θέματα είναι ευαίσθητα και μπορεί να προκαλέσουν διχογνωμίες κι αντικρουόμενες απόψεις», συμπληρώνει η κ. Δεληγιάννη. Ο π. Γεώργιος Βασιλείου υποστηρίζει ότι η προστασία από τους κινδύνους του Facebook επαφίεται στην ευχέρεια του κάθε χρήστη. Συνιστά, δε, στου κληρικούς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα προσωπικά δεδομένα που εκθέτουν στην κοινή θέα του διαδικτύου. Σε αυτό συμφωνεί και η κ. Δεληγιάννη. «Ένας κληρικός πρέπει να προσέχει πέντε φορές περισσότερο τις αναρτήσεις του. Ανάλογα, βέβαια, και με τον αριθμό των διαδικτυακών φίλων που έχει», αναφέρει. Όσο για τα προφίλ των ενοριών στο Facebook, η κ. Δεληγιάννη, σχολιάζοντας την εγκύκλιο της ΔΙΣ, θεωρεί ότι είναι λογικό να υπάρχουν περιορισμοί γιατί η ενορία είναι δημόσιος φορέας κι έχει άλλη οντότητα στο χώρο της Εκκλησίας.

Δεν υπάρχει «ου… κοινοποιήσεις» Σε μια εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι είναι συνέχεια συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο και δικτυωμένοι στα κοινωνικά μέσα, ακόμη και οι πιο παραδοσιακοί του εκκλησιαστικού χώρου δεν μπορούν να απαγορεύσουν τη δημιουργία προφίλ κληρικών κι ενοριών στο Facebook, ίσως ούτε καν να περιορίσουν τη χρήση του. Η εγκύκλιος της ΔΙΣ, σεβόμενη την προσωπική ελευθερία των κληρικών, δεν απαγορεύει τη χρήση των κοινωνικών δικτύων. Ωστόσο, επιθυμεί να βάλει ορισμένους, ζωτικής σημασίας, κανόνες στο άναρχο διαδίκτυο. Μπορεί

οι απαιτήσεις της εποχής κι οι τεχνολογικές εξελίξεις να θέλουν την Εκκλησία να προσπαθεί να προσεγγίσει τους ανθρώπους με όλα τα μέσα, ακόμη και με το Facebook, καλό είναι, όμως, να τηρούνται όχι απλά τα προσχήματα από τους φέροντες το ιερατικό σχήμα αλλά και η ουσία της ορθής χρήσης των κοινωνικών δικτύων. Οι κίνδυνοι που κρύβει το Facebook είναι ίδιοι για όλους, κληρικούς και λαϊκούς. Επαφίεται στον καθένα πόση σημασία θα τους δώσει και με ποιον τρόπο θα διαφυλάξει τη διαδικτυακή του εικόνα. Μπορεί οι δέκα εντολές που δόθηκαν στον Μωυσή χιλιάδες χρόνια πριν να μην περιλαμβάνουν απαγορεύσεις σχετικά με την (κατά) χρηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αν τους προβάλλουμε, όμως, στο σήμερα, περιέχουν διαχρονικές αξίες και κανόνες που καλό είναι να διέπουν και τη διαδικτυακή μας ζωή.

Αυτοί που αξιοποίησαν την ευκαιρία Τι γίνεται με τις προϊσταμένες αρχές των ιερέων στο Facebook; Αρκετές είναι οι μητροπόλεις της χώρας τις οποίες συναντάμε εκεί. Από τις πιο ενεργές μητροπόλεις στο Facebook είναι η μητρόπολη Βεροίας που αριθμεί σχεδόν 6.500 ακόλουθους. Η σελίδα ενημερώνεται καθημερινά με θέματα κυρίως από την ιστοσελίδα που διαθέτει η μητρόπολη, διάφορα άρθρα θρησκευτικού περιεχομένου, ακόμη και με φωτογραφίες και βίντεο από τα ταξίδια του μητροπολίτη και των συνεργατών του. Η μητρόπολη Βεροίας δεν περιορίζεται σε μια μόνο σελίδα. Διαθέτει και δεύτερη στο όνομα του γραφείου τύπου της. Η σελίδα αυτή αριθμεί 5.000 φίλους κι ενημερώνεται ακόμη πιο συχνά από την πρώτη. Οι αναρτήσεις της είναι παρόμοιες. Σε αυτήν, όμως, ο χρήστης μπορεί να διαβάσει σκέψεις και απόψεις του ιερέα που τη διαχειρίζεται, τις οποίες υπογράφει με τα αρχικά του ονόματός του. Ιδιαίτερα ενεργή, με 5.000 φίλους κι αυτή, είναι και η σελίδα που έχει στο Facebook η μητρόπολη Σύρου. Σε αυτήν κυριαρχούν οι φωτογραφίες του μητροπολίτη κ. Δωρόθεου. Φωτογραφίες από τις ακολουθίες στις οποίες

ΕΡΕΥΝΑ

συμμετέχει, τις δραστηριότητές του καθώς και από τα ταξίδια του ανά την Ελλάδα. Ξεχωριστή παρουσία στο Facebook έχει η μητρόπολη Ιλίου. Η δημιουργία σελίδας της μητρόπολης στο Facebook, η οποία αριθμεί περίπου 5.150 ακολούθους, ήταν προσωπική ιδέα και σκέψη του ίδιου του μητροπολίτη κ. Αθηναγόρα κι ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε μόλις ανέλαβε το 2010 την ποιμαντορία της νεοσύστατης Μητρόπολης Ιλίου. Σε αυτήν τη σελίδα, η Μητρόπολη αναρτά όλες τις δραστηριότητές της, τις ακολουθίες στις οποίες συμμετέχει ο κ. Αθηναγόρας καθώς και φωτογραφίες και κείμενα που σχετίζονται με τις δράσεις των ενοριών της. Αν και πρόκειται για μια μεγάλη σε πληθυσμό και σπουδαιότητα μητρόπολη, η σελίδα της μητρόπολης Θεσσαλονίκης στο Facebook έχει σχετικά μικρό κοινό. Αριθμεί 3.320 ακολούθους. Το αξιοσημείωτο στη συγκεκριμένη σελίδα είναι ότι προβάλλει, μέσω του καναλιού που διαθέτει η Μητροπόλη στο Youtube, σε ζωντανή μετάδοση όλες τις ακολουθίες στις οποίες συμμετέχει ο μητροπολίτης κ. Άνθιμος.

Το προφίλ του Σεβασμιώτατου Εκτός από τις σελίδες των μητροπόλεων στο Facebook, έχουμε και αυτές των ίδιων των μητροπολιτών. Σχετικά λίγοι, αλλά με ενεργή παρουσία, είναι οι ιεράρχες που διατηρούν προφίλ στο δημοφιλέστατο κοινωνικό δίκτυο. Για αρκετούς, έχουν φτιάξει σελίδα την οποία διαχειρίζονται «φίλοι» ή «θαυμαστές» τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο μητροπολίτης Μεσογαίας. Ο κ. Νικόλαος δεν διαθέτει προσωπικό προφίλ στο Facebook. Άνθρωποι, όμως, που θαυμάζουν το έργο του έχουν φτιάξει δύο διαφορετικές σελίδες στις οποίες αναρτούν ομιλίες, άρθρα και γενικά ό,τι σχετίζεται με τις δραστηριότητες του μητροπολίτη. Διευκρινίζουν, μάλιστα, στους περίπου 7.300 και τους 5.600 αντίστοιχα χρήστες του Facebook που παρακολουθούν κάθε μια από τις σελίδες αυτές ότι τα μηνύματα που στέλ22

νουν δεν τα διαβάζει ο σεβασμιώτατος γιατί οι σελίδες είναι δημιουργήματα των διαδικτυακών του φίλων κι εκείνος δεν έχει καμία σχέση με αυτές. Εκείνος που διαθέτει δημόσια σελίδα αλλά και προσωπικό προφίλ το οποίο ενημερώνει σχεδόν καθημερινά, ήταν, μάλιστα, από τους πρωτοπόρους που έφτιαξαν προφίλ στο Facebook, είναι ο μητροπολίτης Προύσης κ. Ελπιδοφόρος Λαμπρινιάδης. Ο κ. Εκπιδοφόρος, ενεργός χρήστης του κοινωνικού δικτύου, ανεβάζει φωτογραφίες από τα ταξίδια και τις επισκέψεις του σε διάφορα μέρη καθώς και από ακολουθίες στις οποίες συμμετέχει. Κοινοποιεί, επίσης, φωτογραφίες που σχετίζονται με τις δραστηριότητές του από άλλες σελίδες του διαδικτύου.

Κοινωνικά δικτυωμένοι ναοί Εν έτει 2015, προφίλ στο Facebook διαθέτουν μέχρι και… οι οίκοι του Θεού. Τα προφίλ στο όνομα ναών και ενοριών είναι αναρίθμητα. Μπορεί να μην είναι δύσκολο να βρεις πλέον έναν ναό στο Facebook, είναι όμως δύσκολο να βρεις ποιος ακριβώς διαχειρίζεται τη σελίδα στο όνομά του. Αν πρόκειται για εφημέριο του ναού, αν είναι κάποιο άτομο από την επιτροπή ή κάποιος εθελοντής που συμμετέχει στις δράσεις του ναού ή και όλοι αυτοί μαζί. Οι σελίδες των ναών προσπαθούν να προσελκύσουν άτομα νεαρής ηλικίας καθώς αυτά αγαπούν ιδιαίτερα τα κοινωνικά δίκτυα κι επιδίδονται σε… likes και shares. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του Ιερού Ναού Αγίου Προφήτου Ηλιού Πυλαίας Θεσσαλονίκης που έχει συγκεντρώσει 8.700 περίπου χρήστες να ακολουθούν τη σελίδα του. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα ενεργή ενορία, όχι μόνο σε κατηχητικές και φιλανθρωπικές δραστηριότητες αλλά και διαδικτυακά. Η σελίδα του ναού ενημερώνεται περισσότερες από μία φορές την ημέρα με τις ενοριακές της δράσεις, θεολογικά μηνύματα και άρθρα θρησκευτικού περιεχομένου

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΕΡΕΥΝΑ

Πάνω αριστερά: Η σελίδα της Ι.Μ. Ιλίου, Δεξιά: Η σελίδα των υποστηρικτών του Μητροπολίτη Μεσογαίας Κάτω αριστερά: Η σελίδα της Ι.Μ. Βεροίας, Δεξιά: Η σελίδα της Ι.Μ. Σύρου

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η ΑΝΟΙΚΤΗ

ΠΛΗΓΗ ΤΟΥ

ΕΣΘΟΝΙΚΟΥ

ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΝ Γιώργο Φερδή

ο Εσθονικό εκκλησιαστικό ζήτημα έχει φέρει αρκετές φορές Κωνσταντινούπολη και Μόσχα στα όρια της ρήξης. Σε μια χώρα που δεν ξεπερνά το 1,5 εκατομμύριο κατοίκους, το Πατριαρχείο της Ρωσίας επιμένει να διατηρεί δική του εκκλησιαστική παρουσία μοιράζοντας τους λιγοστούς Ορθοδόξους της περιοχής σε δυο «στρατόπεδα». Ο επικεφαλής της αυτόνομης Εκκλησίας της Εσθονίας, μητροπολίτης Ταλλίνης και Πάσης Εσθονίας κ. Στέ-

WWW.ORTHODOXIA.INFO

φανος, μίλησε στο «Ορθοδοξία Info» και περιέγραψε την κατάσταση που βιώνει τα τελευταία 16 χρόνια που βρίσκεται εκεί. Για τον κ. Στέφανο η ρωσική εκκλησιαστική παρουσία στην μικρή χώρα της Βαλτικής είναι «κατακτητική» και όχι τοπική. Κύπριος στην καταγωγή, γεννημένος στο βελγικό Κονγκό ο κ. Στέφανος επιμένει πως οι δυο πλευρές πρέπει να επικοινωνήσουν αν και όπως δηλώνει «κάτι τέτοιο θα πάρει πολύ καιρό για να γίνει εφικτό». 25

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

-Κι έτσι σε μια μικρή χώρα με λιγοστούς Ορθοδόξους υπάρχουν δυο Εκκλησίες. Πώς το αντιμετωπίζουν αυτό οι ντόπιοι; Η Ρωσική Εκκλησία ήρθε γιατί διέλυσε με την βία την Εκκλησία μας, εγκαταστάθηκε και νόμιζε ότι θα είναι για πάντα. Όμως ξέχασε ένα πράγμα ότι ο Εσθονός δεν υποκύπτει σε καμία κατάστα-

“

-Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στην Εκκλησία της Εσθονίας; Η κατάσταση είναι διπλή. Πρώτα είναι το εσωτερικό πρόβλημα, όταν παραλαμβάνεις μια Εκκλησία που καταστράφηκε και διαλύθηκε με την βία για να ξαναβάλεις μπρος όλη την ζωή της Εκκλησίας είναι δύσκολο. Δεν είναι μόνο τα πρακτικά θέματα αλλά είναι και οι άνθρωποι που είναι πληγωμένοι από αυτά που ζήσανε και ό,τι και να κάνεις υπάρχει πάντοτε η υποψία κυρίως όταν είσαι ξένος και δεν προέρχεσαι από την ίδια εσθονική κοινωνία. Με όλα αυτά τα προβλήματα εμείς προχωράμε και το σημαντικό που έχει γίνει είναι η εκλογή των δύο επισκόπων που αυτό μας δίνει την δυνατότητα να έχουμε Σύνοδο της Εκκλησίας της Εσθονίας. Οπότε χρειάζεται να έχεις οραματισμό, συνέπεια, υπομονή και κατανόηση για πολλά πράγματα δεν μπορείς να εφαρμόσεις τον ίδιο τρόπο ζωής που εφαρμόζουμε παραδοσιακά στην Εκκλησία μας στην Εσθονία. Το δεύτερο θέμα που είναι το εξωτερικό, είναι και το πιο δύσκολο. Η κατάσταση της Εκκλησίας είναι αυτή που είναι και δικαίως το Πατριαρχείο επανέφερε την Αυτονομία της Εκκλησίας μας. Οι άλλες ορθόδοξες Εκκλησίες, ασχέτως αν δεν εκφράζονται αρνητικά, δεν δείχνουν προθυμία διότι υπάρχουν σχέσεις ή πιέσεις από την Ρωσική Εκκλησία. Το εξωτερικό πρόβλημα είναι δύσκολο διότι πρώτα από όλα πρέπει να λυθούν οι διαφορές με την Ρωσική Εκκλησία, φαίνεται όμως ότι κάτι τέτοιο θα πάρει πολύ καιρό για να γίνει εφικτό.

Η Ρωσική Εκκλησία δεν είναι τοπική αλλά κατακτητική που την ονομάζουν δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Μόσχας. Εγώ την ανέχομαι και την δέχομαι γιατί δεν θέλω να πληγωθεί το ρωσικό ποίμνιο

ση βίας. Όταν επανήρθε η ελευθερία στην Εσθονία, ο λαός που είναι καταπιεσμένος από την Ρωσική Εκκλησία, σήκωσε κεφάλι και είπε εμείς υπάρχουμε, είμαστε αυτόνομοι από το 1923 και θέλουμε ξανά την Εκκλησία μας. Για λόγους οικονομίας παρέμειναν οι Ρώσοι τους οποίους και ανέχομαι, ενώ παράλληλα ξαναβρήκαμε το ρυθμό της ζωής μας ως Εκκλησία Αυτόνομη και τοπική. Η Ρωσική Εκκλησία δεν είναι τοπική αλλά κατακτητική που την ονομάζουν δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Μόσχας. Εγώ την ανέχομαι και την δέχομαι γιατί δεν θέλω να πληγωθεί το ρωσικό ποίμνιο που δεν καταλαβαίνει τις διαφορές και δεν θέλω να εμφανιστώ ως εκδικητής και κακός. Ο στόχος μας είναι η ένωση το ποίμνιο μας είναι έτοιμο το ρωσικό ποίμνιο το θέλει, οι σχέσεις μας μεταξύ των ποιμνίων Εσθονικού και Ρωσικού είναι άριστες. Να σας φέρω ένα παράδειγμα πολλά μυστήρια από Ρώσους πιστούς τελούνται σε ενορίες της δικής μας Εκκλησίας χωρίς κανένα κόστος ή πρόβλημα με δική μου εντολή, όταν θες για να τελέσεις μια κηδεία στην ρωσική εκκλησία της Εσθονίας πεντακόσια

και χίλια ευρώ ενώ σε εμάς είναι δωρεάν τότε ο φτωχός Εσθονός θα πάει εκεί που μπορεί χωρίς πρόβλημα και διχασμό γιατί έχει πολλές οικογένειες γνώριμες και το περιβάλλον του είναι οικείο. Επομένως τα δύο ποίμνια θέλουν την ένωση. -Πώς την βλέπει η Ρωσία αυτήν την ένωση; Η Ρωσία το έχει πει καθαρά ή θα υπαχθούμε σε αυτούς ή δεν θα γίνει η ένωση διότι έχει άλλους σκοπούς, επέκτασης. -Εσείς τι τους λέτε; Το μήνυμα μου είναι πάντοτε το ίδιο, ότι μια μέρα αυτοί που δημιουργούν τα προβλήματα για την ένωση των δύο εκκλησιών στην εσθονική γη, θα καταλάβουν ότι το συμφέρον της Ρωσικής Εκκλησίας δεν είναι να είμαστε εχθροί αλλά να είμαστε αδελφοί. Εμείς είμαστε έτοιμοι, εγώ έχω κάνει πολλές προτάσεις, δεν μ’ ενοχλεί να συνεχίσουν να υπάρχουν στην Εσθονία αρκεί να είναι συνεπείς, έντιμοι και να αναγνωρίσουν την δική μας Αυτονομία. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι να υπάρχει Κοινωνία μεταξύ των δύο Εκκλησιών

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ και εύχομαι ήδη επί των ημερών του Πατριάρχου Κυρίλλου που τον γνωρίζω και με γνωρίζει να συμβεί. Ξέρουμε και οι δύο τι είναι αυτό που μας χωρίζει και αν θέλει μπορεί αμέσως να το λύσει. - Στην Πανορθόδοξη Σύνοδο θα συμμετάσχουν τα Πατριαρχεία και οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Πιστεύετε πως θα έπρεπε να υπάρξει πρόβλεψη και για τις Αυτόνομες; Είμαστε φανερά λυπημένοι εμείς και οι Φινλανδοί που μας έχουν παραμελήσει ασχέτως αν είμαστε Αυτόνομες Εκκλησίες και θέλω να πιστεύω ότι στην αντιπροσωπία της Συνάξεως το 2016 μέσα στην ομάδα του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου θα υπάρχουν εκπρόσωποι και των δύο Αυτόνομων Εκκλησιών αυτό δεν είναι μόνο μια ευχή αλλά μια δικαιοσύνη και μια δικαίωση. - Πώς είναι η ζωή ενός ορθόδοξου ιεράρχη σε μια περιοχή που οι ορθόδοξοι είναι μειοψηφία;

Εγώ είμαι του Εξωτερικού και της Διασποράς, δεν μεγάλωσα σε ορθόδοξο έδαφος, πάντοτε ζούσα σε περιοχές που η Ορθοδοξία ήταν μειονότητα και όχι με παραδοσιακά στοιχεία και ρίζες. Ο αυθορμητισμός και η αγάπη του ορθόδοξου κόσμου όταν επισκέπτομαι την Ελλάδα δεν είναι κάτι γνώριμο για μένα. Ζω πράγματα και παραδόσεις σύμφωνα με το ποίμνιο που έχω και με την εθνικότητα που έχει αλλά αυτό το βαθύ εκκλησιαστικό φρόνημα που υπάρχει στις ορθόδοξες χώρες δεν το έχω γνωρίσει. Είχα την τύχη να μεγαλώσω κοντά στον Μακαριστό Μητροπολίτη Γαλλίας Μελέτιο (Καραμπίνη) ο οποίος μου έμαθε πολλά πράγματα σύμφωνα πάντα με την δυτική κουλτούρα, έτσι μπορώ να πω ότι όλος ο χειρισμός των πραγμάτων είναι σ’ ένα δυτικό πλαίσιο παρά σ’ ένα παραδοσιακό ορθόδοξο ας μην το πούμε ανατολίτικο. Όταν βρίσκομαι στην Ελλάδα και σε όποια άλλη ορθόδοξη χώρα χαίρομαι να έχω εκδηλώσεις

θαυμασμού και αγάπης, γεμάτες ενθουσιασμό και εμπιστοσύνη τις οποίες δεν βρίσκεις εύκολα στο εξωτερικό και αυτό αποτελεί εμπόδιο στην εργασία, παραμένω ένας Μεσογειακός άνθρωπος που ζω σε ένα δυτικό περιβάλλον φιλήσυχο, σεβαστικό, φιλόξενο αλλά δεν έχει αυτό τον κοινωνικό εκκλησιαστικό τρόπο.

ΣΤΑΘΜΟΙ ΖΩΗΣ 29 Απριλίου 1940

Γεννήθηκε στο Βελγικό Κογκό

1960-1968 Θεολογία στο σεμινάριο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι και στη Σορβόννη. Από την τελευταία επίσκεψη του Ρώσου Πατριάρχη στην Εσθονία. Μια επίσκεψη που δεν έδωσε τους καρπούς που επιθυμούσε η Μόσχα σε πολιτικό επίπεδο, δήλωσε όμως για μια ακόμη φορά τις προθέσεις της ισχυρής ρωσικής Εκκλησίας.

1963 Διάκονος

1968 Πρεσβύτερος

1987 Επίσκοπος Ναζιανζού, με έδρα τη Νίκαια.

1997 Τοποτηρητής της Εκκλησίας Εσθονίας

9 Μαρτίου 1999 Μητροπολίτης Ταλίννης και πάσης Εσθονίας με σκοπό την αποκατάσταση της από το 1923 Αυτόνομης Εκκλησίας Εσθονίας, η οποία διαλύθηκε κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ενώσεως.

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

πρώην

κληρικός

κατέφυγε ΣτΕ κατά της

στο

Εκκλησίας

επειδή

καθαιρέθηκε για

αρσενοκοιτία

Μοναδική στα χρονικά δικαστική απόφαση που για πρώτη φορά ξεκαθαρίζει πως τα κρατικά δικαστήρια δεν παρεμβαίνουν σε κρίσεις εκκλησιαστικών δικαστικών αρχών. Γιατί ακριβώς καθαιρέθηκε και τι ζητούσε από το ΣτΕ ο πρώην κληρικός. Ολόκληρη η απόφαση

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO | Του Ανδρέα Λουδάρου

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

ια αν μη τι άλλο παράδοξη προσφυγή στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο από πρώην κληρικό κατά της απόφασης του Συνοδικού Δικαστηρίου που τον καθήρεσε, στάθηκε η αφορμή για μια ιδιαίτερα σημαντική απόφαση του Γ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ο πρώην πλέον κληρικός, που υπηρετούσε σε Μητρόπολη της Βόρειας Ελλάδας, καταδικάστηκε από την εκκλησιαστική Δικαιοσύνη σε καθαίρεση, ύστερα από σωρεία καταγγελιών εις βάρος του για σκανδαλισμό πιστών. Συγκεκριμένα ο τέως κληρικός, ο οποίος είναι έγγαμος και πατέρας ανήλικων παιδιών, είχε αναπτύξει ομοφυλοφιλικές σχέσεις σε τρεις χώρες. Στην Ελλάδα, την Αλβανία και την Κύπρο. Στην Αλβανία δε, οι ερωτικές του περιπέτειες αποτέλεσαν αντικείμενο εκπομπής στον τηλεοπτικό σταθμό TOP όπου εκτός των άλλων εμφανίστηκε βίντεο με πρωταγωνιστή τον ίδιο κατά την διάρκεια σεξουαλικής συνευρέσεως με άνδρες. Στην Κύπρο και συγκεκριμένα στα Κατεχόμενα ο συγκεκριμένος είχε συλληφθεί σε σεξουαλικές περιπτύξεις με Τουρκοκύπριους στρατιώτες ενώ στην Ελλάδα τον είχε καταγγείλει οδηγός φορτηγού, ο οποίος δέχθηκε σεξουαλική παρενόχληση από τον κληρικό που νωρίτερα έκανε ωτοστόπ στην εθνική οδό στο ύψος της Θήβας. Η υπόθεση θα ήταν ίσως μια ακόμη άνευ ιδιαίτερης σημασίας, αν ο καταδικασθείς κληρικός δεν προσέφευγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της Εκκλησίας της Ελλάδος, ζητώντας την ακύρωση της καταδικαστικής απόφασης και την επιστροφή του στις τάξεις του Κλήρου. Ο λόγος που επικαλέστηκε; Εκτός από διάφορους άλλους που έχουν να κάνουν με τυπικά θέματα, υποστήριξε ούτε λίγο ούτε πολύ πως οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις δεν αποτελούν λόγο καθαίρεσης. Επιπλέον, επικαλέστηκε την απόφαση του

Φορέας «θρησκευτικής αυτονομίας» έναντι του Κράτους

Διαβάστε ολόκληρη την απόφαση του ΣτΕ στο www. orthodoxia. info ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΤΕ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ

Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου «Βαλλιανάτος και άλλοι κατά Ελλάδας» με αφορμή την υπόθεση της επέκτασης του συμφώνου συμβίωσης στους ομοφυλόφιλους, προκειμένου να στηρίξει τον ισχυρισμό ότι η τιμωρία κληρικού λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού αποτελεί και διάκριση σε βάρος και παράβαση του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή, το οποίο προστατεύεται και από το Σύνταγμα και από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Κατά τον ίδιο «σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες δεν υφίσταται αδίκημα αρσενοκοιτίας που επισύρει τη συγκεκριμένη ποινή (σ.σ. της καθαίρεσης) αλλά μόνον αμάρτημα αρσενοκοιτίας που τιμωρείται με το πνευματικό επιτίμιο της μακρόχρονης απαγορεύσεως της μεταλήψεως». Το ΣτΕ αρνήθηκε να εξετάσει την ορθότητα της ερμηνείας των ιερών κανόνων από τα δικαστήρια της Εκκλησίας κρίνοντας ότι κάτι τέτοιο δεν είναι καθήκον του κρατικού δικαστή.

Η προσφυγή στο ΣτΕ κατά της Εκκλησίας της Ελλάδος από τον συγκεκριμένο πολίτη μπορεί να προκάλεσε θυμηδία αρχικά, στην πορεία απέκτησε μια ιδιαίτερη σημασία, αφού η απόφαση που προκάλεσε δίνει στην Εκκλησία της Ελλάδος χαρακτηριστικά φορέα «θρησκευτικής αυτονομίας», υπηρετώντας την αρχή των διακριτών ρόλων μεταξύ Εκκλησίας – Κράτους και ξεκαθαρίζοντας με σαφήνεια πως από την στιγμή που οι κανόνες και οι αποφάσεις των οργάνων της Εκκλησίας μπορούν επιτρεπτά να θεσπίζουν περιορισμούς σε συνταγματικές ελευθερίες των μελών της Εκκλησίας, εάν αυτό επιβάλλει η συνέπεια στις δογματικές αρχές και παραδόσεις της Εκκλησίας. Στο πλαίσιο αυτό η Πολιτεία δεν έχει δικαίωμα, μέσω των δικαστηρίων της, να υποχρεώσει την Εκκλησία να εξακολουθεί να δέχεται στους κόλπους της κληρικό ή λαϊκό μέλος της, που παραβιάζει τις αρχές και τη διδασκαλία της, επικαλούμενο τις συνταγματικές του ελευθερίες. «Οι κληρικοί της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, συνταχθέντες με το δόγμα της, έχουν εν γνώσει τους και εκουσίως αποδεχθεί την υπακοή στις θεμελιώδεις πνευματικές αρχές και ιερές της παραδόσεις, καθώς και στους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς της κανόνες, ως εκ τούτου δε, υπόκεινται, λόγω και του δημοσίου λειτουργήματός τους, σε περιορισμούς και ιδιαίτερες υποχρεώσεις ως προς την συμπεριφορά στον ιδιωτικό τους βίο, συνεπεία των οποίων τελούν προφανώς σε ειδικές συνθήκες, οι οποίες επιτρέπουν την παρέμβαση της Εκκλησίας, ως έναν βαθμό, στην άσκηση ορισμένων δικαιωμάτων και ελευθεριών τους, ως πολιτών, όπως είναι το δικαίωμα σεβασμού της ατομικής και οικογενειακής τους

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ζωής, στον πυρήνα του οποίου ανάγεται και η δραστηριότητά τους σχετικά με την ερωτική τους ζωή και τις ερωτικές τους προτιμήσεις» σημειώνεται χαρακτηριστικά στην 4596/2014 απόφαση του Γ΄ Τμήματος του ΣτΕ. Μάλιστα συμπληρώνεται πως «Η παρέμβαση αυτή δικαιολογείται, ενόψει και της αυτονομίας που απολαμβάνει, κατά το άρθρο 3 παρ. 1 του Συντάγματος, αλλά και το άρθρο 9 της ΕΣΔΑ, ερμηνευόμενο υπό το φως του άρθρου 11 αυτής, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, βάσει της οποίας έχει δικαίωμα, υπερασπιζόμενη τις πεποιθήσεις της, που είναι δυνατόν να διαφέρουν αρκετά από εκείνες της Πολιτείας, να απαιτήσει από τους υπηρετούντες αυτήν θρησκευτικούς λειτουργούς, λόγω και της φύσεως της πνευματικής πρωτίστως σχέσεως που τους συνδέει με το πρόσωπό της, συγκεκριμένη συμπεριφορά, έτσι ώστε τόσο ο ιδιωτικός όσο και ο επαγγελματικός τους βίος να συμβαδίζει με τις διδασκαλίες της και να μην υπονομεύει το κύρος και την αξιοπιστία της. Εν προκειμένω, η σύναψη από τον αιτούντα ερωτικών σχέσεων με άτομα του ιδίου φύλου, …, αποτελούσε κατά την άποψη της Εκκλησίας της Ελλάδος, … συμπεριφορά αντίθετη με τις πνευματικές της αξίες και τη διδασκαλία της, ενώ διέρρηξε και τους δεσμούς αυξημένης πίστεως και εμπιστοσύνης που έπρεπε να τον συνδέουν μαζί της». Αξίζει να σημειωθεί ότι από το κείμενο της δικαστικής απόφασης δεν προκύπτει ούτε ότι ο κληρικός διέψευσε τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις ούτε όμως ότι τις επιβεβαίωσε. Αυτό όμως που κατόρθωσε να επιβεβαιώσει με την κίνηση του αυτή, ήταν η άρνηση του ΣτΕ να μετατραπεί σε ένα είδος «Εφετείου» για τις αποφάσεις των εκκλησιαστικών δικαστηρίων, ερμηνεύοντας ιερούς κανόνες.

WWW.ORTHODOXIA.INFO

Παρά την παραδοξότητα της προσφυγής, την οποία εν μέρει τονίζει το ΣτΕ αναφέροντας στην απόφαση του μεγάλο μέρος του κατηγορητηρίου και της απόφασης των εκκλησιαστικών δικαστηρίων, το δεδικασμένο που δημιουργήθηκε για το μέλλον αντίστοιχων υποθέσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικό.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΤΑΡΗΣ

[

]

Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, «εξομολογείται» στο Ορθοδοξία Info και απαντά με πίστη στις θέσεις του. Στην Σοφία Καρεκλά

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Επιμένει να δηλώνει ότι πιστεύει σε μια ανώτερη δύναμη. Με τους δικούς του όρους, όμως. Οι εμπειρίες του στο Άγιο Όρος τον έχουν στιγματίσει. Ωστόσο, θεωρεί τον Άθωνα ως κάτι ξεχωριστό από την Εκκλησία. Αν και δεν το λέει στον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, δεν του αρέσει να ακούει τον εθνικό ύμνο στους ναούς, ενώ διαφωνεί με τον κ. Άνθιμο και για το Μακεδονικό. Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, ένα από τα πιο δημοφιλή πρόσωπα της πόλης, μιλά ανοιχτά για όλα αλλά αποφεύγει την… ανοιχτή αντιπαράθεση. Συμφωνεί με τη δημιουργία τζαμιού στη Θεσσαλονίκη αλλά δεν θα το έχτιζε ο ίδιος. Ούτε πρόκειται να παντρέψει γκέι ζευγάρι, κι ας είναι θερμός υποστηρικτής τους, αν δεν νομιμοποιηθεί από την πολιτεία ο γάμος μεταξύ ομοφυλοφίλων. Ο κ. Γιάννης Μπουτάρης έχει τη δική του φιλοσοφία στο θέμα της θρησκείας. Μπορεί να μην τον αφορούν, όπως λέει, οι θεολογικές αναζητήσεις, έχει άποψη όμως για τα εκκλησιαστικά ζητήματα και την υποστηρίζει. ΦΩΤΟ: Ζάχος Καρεκλάς

-Με την άνοδο του Σύριζα στην εξουσία, πώς βλέπετε τις σχέσεις Εκκλησίας- Κράτους; Αν εξαιρέσεις ορισμένους άθεους που έχει μέσα ο Σύριζα, αλλά άθεους μπορείς να βρεις κι αλλού, δεν βλέπω να υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Και δεν καταλαβαίνω και γιατί να υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα. -Πολλοί από τον χώρο της εκκλησίας ήταν, κι είναι ακόμη, επιφυλακτικοί απέναντι στον Σύριζα. Όχι μόνο από τον χώρο της εκκλησίας. Από παντού είναι επιφυλακτικοί. Αυτό δεν πάει να πει τίποτα. Έχουμε μια κυβέρνηση εκλεγμένη η οποία έχει ορισμένα βασικά πράγματα που πρέπει να κάνει τα οποία έχει υποσχεθεί. Ένα από αυτά είναι μια σειρά μεταρρυθμίσεων έτσι ώστε το κρά34

τος να αρχίσει να λειτουργεί, να γίνει πιο αποτελεσματικό. Οφείλουμε να βοηθήσουμε την κυβέρνηση να τηρήσει τις υποσχέσεις της. Ελπίζω να είναι συνεπής και να τα πάει καλά. -Τόσο εσείς όσο και η πλειοψηφία των δημοτικών συμβούλων της παράταξής σας ορκιστήκατε με πολιτικό όρκο. Πώς κρίνετε την επιλογή του Σύριζα να κάνει το ίδιο; Πρέπει να καταργηθεί ο θρησκευτικός όρκος; Υπάρχει μια μερίδα ιερωμένων, διάβασα, μάλιστα, ένα άρθρο του Άνθιμου Αλεξανδρουπόλεως και τις ίδιες θέσεις περίπου σε άρθρο του μητροπολίτη Αργολίδος, οι οποίοι ξεκάθαρα δηλώνουν ότι απαγορεύεται να δίνεις όρκο θρησκευτικό, είτε πρόκειται για πολιτικές περιστάσεις, είτε στα

δικαστήρια. Είμαι απόλυτα σύμφωνος με αυτό. Ο όρκος είναι ένα πολύ σοβαρό πράγμα για να το έχουμε ψωμοτύρι. Νομίζω και από την Αγία Γραφή υπάρχει ένας προσανατολισμός πότε να δίδεται ο θρησκευτικός όρκος. Εμείς το έχουμε παραξηλώσει λιγάκι. Εφόσον το κράτος είναι πολιτική εξουσία, η ορκομωσία που θα δώσει ο πολιτικός είναι ο όρκος τιμής. Περιττεύει ο όρκος στον Θεό. -Μιας και αναφερθήκατε στην Αγία Γραφή, διαβάζετε εκκλησιαστικά βιβλία; Ασχολείστε με εκκλησιαστικά θέματα; Έχω ασχοληθεί πάρα πολύ με όλα αυτά τα θέματα της ψυχικής προσέγγισης με το θείο. Αυτό με έκανε να καταλήξω σε κάποιες απόψεις περί θρησκείας, όπως ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ για παράδειγμα σχετικά με την αποτέφρωση. -Είστε από τους πλέον θερμούς υποστηρικτές της καύσης των νεκρών. Το δόγμα δεν απαγορεύει την αποτέφρωση. Η υγιεινή του σημερινού κόσμου, μάλιστα, την επιβάλλει. Δεν υπάρχει πλέον πολύς χώρος για νεκροταφεία. Παλαιότερα, ο χρόνος για την εκταφή ενός νεκρού ήταν τα δέκα χρόνια, τώρα έχει μειωθεί στα τρία. Τα χώματα έχουν μπουκώσει. Τα σώματα δεν λιώνουν κι αυτό δημιουργεί πάρα πολλά προβλήματα. Από τη στιγμή που το δόγμα δεν απαγορεύει στην ουσία την καύση, αφού σε όλες τις εκκλησίες, και τις ορθόδοξες, δεν απαγορεύεται η καύση, γιατί να μην εφαρμόζεται κι εδώ; Το πρόβλημα δεν είναι η καύση αυτή καθεαυτή. Για μένα το πρόβλημα είναι αν θα γίνει η εξόδιος ακολουθία ή όχι. Τι λέει ο λαός; “Να μην πάει ο άνθρωπός μου αδιάβαστος”. Όταν πέθανε η γυναίκα μου, δεν μου επέτρεπαν να κάνω εξόδιο ακολουθία επειδή θα πήγαινε για καύση. Τελικά, έφερα τον παπά από το χωριό μου και την διάβασε κανονικά. Στο σπίτι, βέβαια, όχι στην εκκλησία. Θα μπορούσα να κάνω μια πομπώδη εξόδιο ακολουθία στην εκκλησία λέγοντας ψέματα ότι θα θάψω την γυναίκα μου στο χωριό και τελικά να την πάω στο φούρνο. Είπα όμως και στον μητροπολίτη Άνθιμο, όταν είχαμε αυτή σχετική συζήτηση σε ανύποπτο χρόνο, μην με αναγκάζεις για ένα τέτοιο σοβαρό θέμα να πω ψέματα. Σε αυτό επιμένω. Θεωρώ ότι είναι λάθος η θέση της Ιεράς Συνόδου να απαγορεύεται η εξόδιος ακολουθία για τον νεκρό που πρόκειται να πάει για καύση. -Σε ποια φάση βρίσκεται το ζήτημα στη Θεσσαλονίκη; Πέρσι είχατε δηλώσει ότι το 2015 η πόλη θα αποκτήσει αποτεφρωτήριο. Που έχει φθάσει το συγκεκριμένο θέμα; WWW.ORTHODOXIA.INFO

]

[

«Το πρόβλημα δεν είναι η καύση αυτή καθεαυτή. Για μένα το πρόβλημα είναι αν θα γίνει η εξόδιος ακολουθία ή όχι. Τι λέει ο λαός; “Να μην πάει ο άνθρωπός μου αδιάβαστος” »

Το έχουμε προχωρήσει πολύ. Μετά από την τροποποιημένη απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος ότι το αποτεφρωτήριο δεν είναι απαραίτητο να γίνει μέσα σε νεκροταφείο, είμαστε στην οριστικοποίηση της αναζήτησης χώρου όπου θα γίνει το αποτεφρωτήριο. Είναι ορισμένα περιβαλλοντικά θέματα που πρέπει να ληφθούν υπόψιν. Ελπίζουμε, όντως, μέσα στο 2015 να έχει λυθεί το θέμα.

-Κάποια δημοσιεύματα ανέφεραν τη Σίνδο ως πιθανό μέρος. Η βιομηχανική ζώνη της Σίνδου είναι ένας πιθανός χώρος και μάλιστα ενδείκνυται γιατί έχει πολύ καλή πρόσβαση από πολλά μέρη. Σε μια συνάντηση που είχαμε τελευταία με τους δημάρχους του συγκροτήματος, συμφώνησαν όλοι, εκτός από τον Δήμαρχο Δέλτα, ότι η βιομηχανική ζώνη της Σίνδου είναι ο καλύτερος χώρος για τη δημιουργία αποτεφρωτήριου. Επειδή δεν είναι ωραίο να μα-

λώνουμε για τέτοια σοβαρά πράγματα, νομίζω θα καταφέρουμε να βρούμε λύση. -Πώς πάει η συγκατοίκηση με τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης; Στο παρελθόν έχετε ανταλλάξει βαρείς χαρακτηρισμούς, τώρα πώς είναι οι σχέσεις σας στη δεύτερη θητεία σας ως δήμαρχος; Είμαι πάντα της άποψης ότι με τον καβγά δεν βγαίνει άκρη. Ο μητροπολίτης είναι ο θρησκευτικός αρ-

ΦΩΤΟ: Βασίλης Παπαδόπουλος

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ χηγός της πόλης και ο δήμαρχος είναι ο πολιτικός αρχηγός. Είπαμε με τον Άνθιμο «ποια πράγματα μας ενώνουν»; Έχουμε πράγματα κοινά. Είναι τα συσσίτια, η φιλανθρωπία, η περίθαλψη των φτωχών και των αστέγων. Έχουμε και πράγματα που μας χωρίζουν, όπως είναι το θέμα του Μακεδονικού. Κι εγώ ενοχλούμαι με κάποια πράγματα, όπως για παράδειγμα όταν ψέλνουν μέσα στην εκκλησία τον εθνικό ύμνο αλλά δεν το λέω ιδιαίτερα στον Άνθιμο. Από την ώρα που βρήκαμε αυτό το modus vivendi και συζητάμε ήρεμα, νομίζω ότι δεν έχουμε πρόβλημα. -Υπάρχουν τομείς που θα μπορούσατε να συνεργαστείτε; Ήδη συνεργαζόμαστε στα συσσίτια. Μας εξυπηρέτησε ο μητροπολίτης, δίνοντάς μας, μέχρι να γίνει ο δικός μας χώρος αστέγων, το φιλοξενείο του Παπαφείου. Ακόμη, συζητάμε για το γηροκομείο των τυφλών στο οποίο είναι πρόεδρος ο κ. Άνθιμος. Διευκολύναμε τις συζητήσεις που γινόντουσαν μεταξύ Παπαφείου και Μετρό για τις αποζημιώσεις. Γενικά, μεσολαβούμε όπου μπορούμε για να διευκολυνθεί το έργο της εκκλησίας. -Έχετε κατηγορηθεί πολλές φορές ότι είστε παραπάνω από το συνηθισμένο φιλικός προς τους Τούρκους. Υποστηρίξατε ότι στόχος σας είναι η προσέλκυση τουριστών κι η αναβάθμιση της πόλης. Έχει αποδώσει αυτή η προσέγγιση; Αυτή η προσέγγιση με τους Τούρκους έχει τη βασική αρχή ότι με τον καβγά δεν βγαίνει τίποτα. Με τους γείτονές μας πρέπει να έχουμε φιλικές σχέσεις. Έχουμε κάνει το ίδιο βήμα και με την Αλβανία. Έχουμε την ίδια λογική και με τα Σκόπια. Μια μεγάλη πλειονότητα Σκοπιανών, το λέω από πολύ προσωπικές εμπειρίες, εάν αύριο έλειπε ο Γκρουέφσκι, θα συμφωνούσε στη σύνθετη ονομασία για όλες τις χρήσεις. Με τη 36

ΦΩΤΟ: Ζάχος Καρεκλάς

Βουλγαρία, επίσης, έχουμε πολύ καλές σχέσεις. Με την Τουρκία, εκτός από το ότι είμαστε γείτονες, έχουμε ένα επιπλέον κοινό στοιχείο. Έχουμε 500 χρόνια οθωμανική παρουσία στη Θεσσαλονίκη. Η προσέγγιση με τους Τούρκους και το γεγονός ότι εδώ ήταν το σπίτι του Κεμάλ το οποίο έγινε μουσείο τώρα, δεν έχει πρώτο στόχο την προσέλκυση τουριστών. Ο πρώτος στόχος είναι η ανάδειξη του πολιτισμικού παρελθόντος της πόλης.

Με αυτή τη λογική, κάνουμε τους δείκτες μνήμης που θα τοποθετηθούν σε διάφορα σημεία της πολης για να θυμίζουν το παρελθόν της. Βάλαμε ένα δείκτη μνήμης και στο βουλγάρικο σχολείο. Δεν μ’ ενδιαφέρει εμένα αν από αυτό το σχολείο πέρασαν όλοι οι Βούλγαροι Κομιτατζήδες του Μακεδονικού Αγώνα. Με ενδιαφέρει ότι υπήρχε ένα καλό βουλγαρικό σχολείο το οποίο πρέπει να το γνωρίζει ο Σαλονικιός. Όταν γνωρίζεις κι εκτιμάς το παρελθόν σου, χτίζεις το μέλλον σου. ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

“

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Στη δύσκολη στιγμή, ανατρέχεις σε αυτό που λέγεται ανώτερη δύναμη κι αυτή την ανώτερη δύναμη μόνο μέσα σου μπορείς να τη βρεις.

Πρέπει να διατηρούμε νωπή την ιστορική μνήμη και να μην τη θάβουμε. Ιστορική μνήμη δεν είναι μόνο οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Ιστορική μνήμη είναι και τα τελευταία 400- 500 χρόνια τα οποία οφείλουμε να αναδεικνύουμε με κάθε ευκαιρία. -Τζαμί στη Θεσσαλονίκη. Πώς θα σας φαινόταν η ιδέα; Ποια είναι η θέση σας για τη λειτουργία τεμένους στην πόλη; Δεν θα με πείραζε καθόλου. Δεν

WWW.ORTHODOXIA.INFO

θα το έκανα εγώ φυσικά. Η μουσουλμανική κοινότητα της Θεσσαλονίκης οφείλει να κάνει ένα αίτημα στο κράτος, στη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, για τη δημιουργία ενός χώρου λατρείας. Δεν θα το έλεγα τζαμί αλλά χώρο λατρείας. Μετά χαλάλι τους. Δεν έχω κανένα πρόβλημα. Ο χώρος ενός τζαμιού επειδή είναι πολύ πιο αφαιρετικός από τις δικές μας τις εκκλησίες, μου φαίνεται πιο επιβλητικός. Με κάνει να έρχομαι πολύ πιο κοντά στο θείο.

-Θα βοηθούσατε στη δημιουργία τζαμιού στην πόλη; Θα βοηθούσα. Μάλιστα, έχω κάνει και συγκεκριμένη πρόταση. Υπάρχει ένας χώρος στο στρατόπεδο Παύλου Μελά όπου βρισκόταν ένα μικρό τζαμί. Για να μην κατεδαφιστεί, επειδή ήταν χαρακτηρισμένο ως αρχαιολογικός χώρος, μετακινήθηκε λίγο παρακάτω. Τι πιο απλό για το ελληνικό κράτος, να το δώσει στην μουσουλμανική κοινότητα, εάν κάνει ανάλογο αίτημα. Διαφορετικά, ας βρουν έναν καλό χώρο, ούτως ή άλλως παίρνουν λεφτά από την Τουρκία. Δεν είναι ανάγκη να το βαφτίσουν τζαμί. -Μετά την πρόσφατη συνάντησή σας με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, δηλώσατε ότι ο δήμος αναζητά χώρο για τη δημιουργία μουσουλμανικού νεκροταφείου. Τι σκοπεύετε να κάνετε γι’ αυτό; Αυτό είναι ένα παλιό θέμα το οποίο έχει τεθεί από την μουσουλμανική κοινότητα. Επειδή οι μουσουλμάνοι δεν ξεθάβουν τους νεκρούς τους, αποφασίσαμε να μην είναι μαζί στον ίδιο χώρο μουσουλμανικό και ορθόδοξο νεκροταφείο. Επειδή ο δήμος Θεσσαλονίκης δεν έχει αγροτικές εκτάσεις, σκεφτήκαμε να βρούμε έναν χώρο στην περιφέρεια, μέχρι 30χλμ από τη Θεσσαλονίκη, που να μπορεί να δοθεί στην μουσουλμανική κοινότητα και να κάνουν εκεί το νεκροταφείο τους. Να έχουν εκεί και τον χώρο λατρείας τους. Το έργο το έχει αναλάβει πλέον η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Ελπίζω μέσα στο 2015 να ολοκληρωθεί . -Αν ερχόταν ένα ζευγάρι ομοφυλοφίλων και σας ζητούσαν να τους παντρέψετε, τι θα τους λέγατε; Αν επιτρεπόταν από το νόμο, θα το έκανα. Αφού δεν επιτρέπεται από το νόμο, δεν μπορώ να το κάνω. Έχουν έρθει γκέι και μου έχουν πει να τους παντρέψω. Τους λέω, παιδιά λυπάμαι πολύ, δεν γίνεται. 37

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

-Ποιες είναι οι σχέσεις σας με το Άγιον Όρος; Πρωτοπήγα στο Άγιο Όρος το 1960, όταν είχα τελειώσει το σχολείο. Το Άγιο Όρος τότε δεν είχε δρόμους, ουτε ρεύμα. Ήταν μια εμπειρία πραγματικά τρομακτική. Έμεινα εκεί πάνω από έναν μήνα. Είχα την τύχη να γνωρίσω δύο καλογέρους κι έναν καθηγητή θεολογίας με τους οποίους είχαμε ατελείωτες συζητήσεις. Έτσι εντυπώθηκε βαθιά μέσα μου το Άγιο Όρος. Εντυπώθηκε και η ιδέα του μοναχισμού. Είναι τελειώς διαφορετική από τη θρησκεία που βλέπουμε στις εκκλη38

νειδητοποιήσει ότι υπάρχει όντως μια ανώτερη δύναμη και δεν μπορεί να μου το βγάλεις αυτό από το μυαλό.

σίες. Ξαναπήγα πολλές φορές από τότε. Είχα μια δεύτερη τρομερή εμπειρία στο Άγιο Όρος. Όταν πέθανε ο μπαμπάς μου, ήμουν εκεί κι ο τρόπος που μου το είπαν έχει χαραχτεί στο μυαλό μου. Αν το μπλέξεις όλο αυτό με την ιστορία της απεξάρτησης μου από το αλκοόλ, θα δεις πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της ανώτερης δύναμης. Για μένα είναι ο Χριστός, για άλλον μπορεί να είναι ο Μωάμεθ. -Πώς γίνεται ένας άνθρωπος που είναι τόσο κοντά στο Άγιο Όρος, μια τόσο παραδοσιακή κατάσταση στον χώρο της εκκλησίας, ταυτόχρονα να εκφράζει τόσο προοδευτικές και ξένες προς τον χώρο της εκκλησίας απόψεις; Γιατί το λέτε αυτό; Κατ΄αρχήν, το Άγιο Όρος είναι διαφορετικό από την εκκλησία. Είναι συντηρητικό ως προς το κομμάτι διατήρησης της παράδοσης. Αυτό δεν θα πει ότι δεν έχει μυαλά τα οποία είναι εξαιρετικά σύγχρονα. Αν διαβάσεις τον πατέρα Παϊσιο, δεν γράφει συντηρητικά πράγματα. Έχει πολύ προοδευτικό λόγο. Η ανοχή που διδάσκει το Άγιο Όρος και που τη συναντάς εκεί, δεν είναι καθόλου συντηρητική άποψη. Συντηρητική άποψη είναι “ή είσαι μαζί μου ή δεν είσαι τίποτα”. Επίσης, δεν θεωρώ ότι υπάρχει αντίφαση. Το ότι σέβομαι κι εκτιμώ το θείο, λειτουργεί σαν αποκούμπι για μένα. Αυτή η ανώτερη δύναμη που εκφράζεται από τους μοναχούς, τους παπάδες, εμένα μου δίνει μια ξεκούραση. -Πιστεύετε στο Θεό; Αναφέρετε συνεχώς την ύπαρξη μιας ανώτερης δύναμης. Ποια είναι αυτή για εσάς; Δεν ξέρω ποια είναι ακριβώς αυτή η δύναμη αλλά ξέρω ότι υπάρχει σίγουρα. Από εκεί και πέρα, δεν το συζητάω. Οι διερευνήσεις οι θρησκευτικές, οι θεολογικές κι οι αγιολογικές ποσώς με αφορούν. Εμένα με ενδιαφέρει κι έχω συ-

“

Οι διερευνήσεις θρησκευτικές, θεολογικές κι οι αγιολογικές ποσώς με αφορούν. Εμένα με ενδιαφέρει κι έχω συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει όντως μια ανώτερη δύναμη και δεν μπορεί να μου το βγάλεις αυτό από το μυαλό.

“

-Από την μια, γίνεται κάθε χρόνο πλέον στη Θεσσαλονίκη παρέλαση gay pride. Πέρσι είχαμε κι εκδήλωση αντί gay pride από τον μητροπολίτη Άνθιμο. Τελικά, ποιο είναι το πρόσωπο που προβάλλει η Θεσσαλονίκη προς τα έξω; Προοδευτικό ή συντηρητικό; Η αναγνώριση των δικαιωμάτων των διαφορετικών σεξουαλικών προτιμήσεων είναι υποχρέωσή μας η οποία προκύπτει από τις οδηγίες της Ε.Ε. Όταν ο δημαρχος του Λονδίνου αν δεν κάνω λάθος είναι γκέι, όταν ο Αμερικάνος πρόξενος στη Θεσσαλονίκη έχει και τον σύντροφό του μαζί, όταν πολλοί επιφανείς έχουν δηλώσει ότι είναι γκέι, δεν καταλαβαίνω γιατί ένας απλός πολίτης που είναι γκέι να θεωρείται διωκόμενος; Πρέπει να καλλιεργήσουμε στον κόσμο την αντίληψη ότι αν αυτός θέλει να είναι γκέι, εσένα τι σε κόφτει; Δεν είναι αρρώστια η οποία θα μπορούσε να θεραπευτεί. Η Θεσσαλονίκη βγάζει και τα δύο πρόσωπα προς τα έξω. Δέχεται και τις αντιλήψεις αυτών που είναι εναντίον, δέχεται και τις αντιλήψεις αυτών που είναι υπέρ. Αυτό είναι το καλό που μπορεί να αναδείξει η πόλη. Ο δεσπότης έκανε αντί- γκέι συγκέντρωση. Δεν ήρθαν να χτυπήσουν τους γκέι. Ούτε οι γκέι πήγαν να πνίξουν τους άλλους.

-Στις δύσκολες στιγμές της ζωής σας που καταφεύγετε; Όταν πέθανε η γυναίκα μου, είπα, Θεέ μου, θέλω να διαβαστεί η εξόδιος ακολουθία. Δεν είπα Μωάμεθ γιατί είμαι χριστιανός. Στη δύσκολη στιγμή, ανατρέχεις σε αυτό που λέγεται ανώτερη δύναμη κι αυτή την ανώτερη δύναμη μόνο μέσα σου μπορείς να τη βρεις. Μπορεί εγώ να επικοινωνώ με αυτή την ανώτερη δύναμη οπουδήποτε, μέσα σε ένα λεωφορείο, ή μπορεί να απομονώνομαι. Να πάω σε ένα ψηλό βουνό και να φωνάζω Θέε μου που είσαι, γιατί με εγκατέλειψες; Αυτά, όμως, μόνος σου θα τα βρεις. Αλλιώς, πηγαίνεις στην εκκλησία, παρακολουθείς τη λειτουργία, σταυροκοπιέσαι και είσαι ευχαριστημένος. -Κύριε Μπουτάρη, ποιο είναι το όραμα σας για τη Θεσσαλονίκη; Το όραμα είναι πολλαπλό. Το ένα είναι να καταφέρουμε να κάνουμε τη διοίκηση του δήμου μια μηχανή που λειτουργεί για την εξυπηρέτηση του κόσμου, άσχετα με το ποιος είναι δήμαρχος. Το δεύτερο είναι να κάνουμε την Θεσσαλονίκη μια πόλη οι κάτοικοι της οποίας θα συμμετέχουν περισσότερο στα κοινά. Προωθούμε ένα πρόγραμμα τώρα “Αγαπώ την πόλη μου, υιοθετώ τη γειτονιά μου” για να κάνουμε τους ανθρώπους να φροντίζουν τη γειτονιά τους. Φιλοδοξώ η Θεσσαλονίκη να γίνει πόλη στην οποία οι πλούσιοι δεν θα χρησιμοποιούν το αυτοκίνητό τους και θα μπαίνουν στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Δεν αναλάβαμε το δήμο για να διαχειριστούμε απλά την κατάσταση. Το θέμα είναι να την αλλάξουμε.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΠΡΟΣΩΠΑ

Ο ΜΑΚΑΡΙΩΤΑΤΟΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

ταν άρχισε να κυκλοφορεί το όνομα του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας κ. Αναστασίου στα δημοσιογραφικά γραφεία ως ένα από τα επικρατέστερα για να προταθεί για το αξίωμα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, η απορία των περισσότερων δεν ήταν «τι δουλειά έχει ένας Ιεράρχης στην θέση του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα» αλλά «θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο; Θα άφηνε την Αρχιεπισκοπή για να αναλάβει ΠτΔ;». Φυσικά και δεν γίναμε Ιράν από την μια μέρα στην άλλη προωθώντας κληρικούς στους πολιτειακούς θώκους, ούτε επέστρεψαν οι ανάγκες που ανάγκασαν πρόσωπα σαν τον Μακάριο και τον Δαμασκηνό να αναλάβουν πόστα ξένα προς την εκκλησιαστική αποστολή τους. Η σιωπηρή αποδοχή της κοινωνίας

WWW.ORTHODOXIA.INFO

στην υποτιθέμενη υποψηφιότητα του Αναστασίου για την Προεδρία απέδειξε πως η Εκκλησία, με τους σωστούς ανθρώπους μπορεί να ελπίζει. Απέδειξε επίσης στους πολλούς βολεμένους –δυστυχώςτης εκκλησιαστικής διοίκησης πως η κοινωνική αποδοχή δεν προέρχεται πλέον «ελέω Θεού» αλλά «ελέω έργου»! Ο Αναστάσιος είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα, ένας άνθρωπος που δεν ανέλαβε ποτέ εύκολες αποστολές, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην Αφρική ούτε στην Αλβανία. Είναι από αυτές τις περιπτώσεις των ικανών που τρομάζουν τους μέτριους. Κάθε φορά που το σύστημα τον «εξαφάνιζε» το έργο του ήταν εκείνο που τον έβγαζε στον «αφρό». Δυστυχώς ο Αναστάσιος είναι ένας, όπως όλοι οι μεγάλοι

και παπασ... και ζευγασ

ΝΑΟΙ ΧΩΡΙΣ ΙΕΡΕΙΣ ΕΛΕΩ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΠΑΒΛΑΧΟΥ

PHOTO ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ

Τον κίνδυνο να μείνουν χωρίς κληρικούς αντιμετωπίζουν μεγάλες επαρχιακές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, αφού εξαιτίας των ορίων στις προσλήψεις δεν μπορούν να διορισθούν νέοι κληρικοί. Οι Μητροπολίτες πλέον αναζητούν επαγγελματίες και συνταξιούχους ώστε να μην έχουν ανάγκη τον μισθό του δημοσίου που πλέον θεωρείται... άπιαστο όνειρο. Την ίδια στιγμή δεν είναι λίγοι αυτοί που πίσω από την υπόθεση αυτή διακρίνουν ευρύτερα ζητήματα όπως διακοπή της μισθοδοσίας των κληρικών από το Δημόσιο, ή ακόμη και τον διαχωρισμό Εκκλησίας – Κράτους.

Από το 2011 οι διορισμοί των κληρικών άρχισαν να μειώνονται. Άρχισε να ισχύει και γι’ αυτούς η ποσόστωση που επιβλήθηκε εξαιτίας του Μνημονίου και στους υπόλοιπους δημοσίους υπαλλήλους. Η μια πρόσληψη για κάθε 5 αποχωρήσεις, έγινε σταδιακά μια πρόσληψη για κάθε 7 ή 10 αποχωρήσεις λένε οι Αρχιερείς, που βλέπουν τις ενορίες τους – ειδικά στην ύπαιθρο – να ερημώνουν. «Τα τζαμιά έχουν πληρότητα 100% και οι δικές μας ενορίες ερημώνουν… σε λίγο δε θα υπάρχει κανείς να χτυπά την καμπάνα» υποστηρίζουν Μητροπολίτες της Βορείου Ελλάδος. Κληρικοί αποχωρούν λόγω συνταξιοδοτήσεως ή θανάτου και κανείς δεν τους αντικαθιστά. Οι προσλήψεις που γίνονται είναι ελάχιστες σε σχέση με τις ανάγκες που υπάρχουν. «Υπάρχουν πάρα πολλές ελλείψεις» μας λέει με ανησυχία ο Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος κ. Τιμόθεος: «Η Ιερά Μητρόπολη μας έχει 227 ενορίες και είναι ενορίες - που αν εξαιρέσεις τώρα το χειμώνα τα ορεινά, όπου είναι λίγο δύσβατες - όλες ζωντανές, με πολύ κόσμο κι έχουμε άμεση ανάγκη εφημερίων. Υπάρχουν περίπου 35-38 κενά και δεν έχουμε τη δυνατότητα να διορίσουμε ιερείς. Αναγκάζονται οι ιερείς να έχουν 3 και 4 χωριά, 3 και 4 ενορίες με αποτέλεσμα να μην εξυπηρετούνται ποιμαντικά και στις λατρευτικές τους ανάγκες οι κάτοικοι των περιοχών αυτών.»

«Διαλυόμαστε...»

118 ιερείς λιγότερους μετρά πια η Μητρόπολη Φθιώτιδος παρά τις συνεχείς εκκλήσεις και οχλήσεις του Μητροπολίτη για νέους διορισμούς. Η εκ42

κλησία κινδυνεύει να διαλυθεί υποστηρίζει ο κ. Νικόλαος. Το ποίμνιο μένει χωρίς πνευματικό πατέρα και τα ιερά κειμήλια που κρύβονται στις εκκλησίες και τα εξωκλήσια της υπαίθρου κινδυνεύουν καθώς έχουν μείνει αφύλαχτα «Φανταστείτε σε 10, σε 20 χρόνια, αν πάμε όπως πάμε έτσι τώρα, με την αδιοριστία, τι θα γίνει. Θα ερημώσουν οι Μητροπόλεις, δε θα έχουμε ιερείς. Γι’

αυτό έκαμα και πολλές φορές παρέμβαση στην Ιεραρχία ότι πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας» τονίζει ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος. Έντονο είναι το πρόβλημα και στη νησιωτική Ελλάδα. Εκεί όπου ένας κληρικός πρέπει να ταξιδεύει από νησί σε νησί για να εξυπηρετεί τις ανάγκες των πιστών, μας λέει ο Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος. Το Χειμώνα πολλές φορές τα

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

σθούς τους να βγαίνουν από τα ταμεία της εκκλησίας, δημιουργούν ένα ερώτημα – σε κάποιους τουλάχιστον Αρχιερείς : Είναι αυτό ένα πρώτο βήμα για το χωρισμό Κράτους – Εκκλησίας ή όχι; Ο μητροπολίτης Φθιώτιδος εκφράζει τον προβληματισμό του… «Το κράτος δεν διορίζει πλέον ή διορίζει ελαχίστους, μέχρι να, δεν ξέρω πώς θα οικονομηθεί το θέμα. Αλλά και η νέα κυβέρνηση έχει πει χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας, έχουν πει πολλά και διάφορα για τη μισθοδοσία του κλήρου. Τι θα κάνουμε; Θα αφήσουμε δηλαδή το λαό μας έτσι; Στα χέρια του κάθε λογής αιρετικού και παραθρησκευτικού; Είναι μεγάλο το πρόβλημα.»

«Έπρεπε ήδη να έχουμε προετοιμαστεί»

ΦΩΤΟ: Χρήστος Μπόνης

δρομολόγια των πλοίων δεν εκτελούνται λόγω καιρού κι έτσι οι ενορίες μένουν «ορφανές» «Οι ανάγκες είναι πολλές και ιδιαίτερα έντονες στις παραμεθόριες και νησιωτικές περιοχές, δεδομένης της δυσκολίας των συγκοινωνιών, και μάλιστα σε περίοδο χειμώνα, που καθιστούν αδύνατη την κάλυψη, π.χ., κενής εφημεριακής θέσεως στη Φολέγανδρο από εφημέριο της Συ-

WWW.ORTHODOXIA.INFO

κίνου. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι η Πολιτεία θα κατανοήσει την ιδιαιτερότητα του θέματος των Εφημερίων, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές, για τους κατοίκους των οποίων η μόνη παρηγοριά είναι το χτύπημα της καμπάνας.» Οι μειωμένοι διορισμοί και οι φωνές που ζητούν να σταματήσουν να πληρώνονται οι εφημέριοι από το κράτος, αλλά τα χρήματα για τους μι-

Σύμφωνα με τον κ. Νικόλαο, το Κράτος είναι δεσμευμένο να πληρώνει τους εφημερίους με την περιουσία που έχει πάρει κατά καιρούς «Υπάρχουν δεσμεύσεις, υπάρχουν συμφωνίες. Δε μπορεί το κράτος να απεμπολήσει όλες αυτές τις συμφωνίες και τις υποσχέσεις. Αλλά πέστε ότι τις απεμπολεί. Ότι δε λογαριάζει τίποτα. Ας μας δώσει πίσω την περιουσία που έχει πάρει και η Εκκλησία, τέλος πάντων, και τώρα που είναι αργά, ας λάβει τα μέτρα της η διοίκηση. Έπρεπε 5-10 χρόνια πριν να ετοιμαζόμαστε, διότι το βλέπαμε ότι η εξέλιξη των πραγμάτων στις σχέσεις είναι ο χωρισμός. Το βλέπαμε αυτό ότι ερχότανε, αλλά δεν κάναμε τίποτα. Αυτό είναι το τραγικό. Τουλάχιστον ας γίνει τώρα. Να περισώσουμε κάτι. Έχω στη Μητρόπολή μου 6 αμίσθους

ιερείς. Τους έχω βάλει στα ιδρύματα, διότι έχω 3 γηροκομεία, τους έχω βάλει στην εστία την εκκλησιαστική, στο οικοτροφείο των φοιτητών δηλαδή της εκκλησιαστικής σχολής για να έχουν ασφάλιση. Έχουν οικογένεια, έχουν παιδάκια, πώς θα γίνει;» Το κράτος έχει τη συμβατική υποχρέωση να πληρώνει τους κληρικούς υποστηρίζει και ο Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος «η Εκκλησία σχεδόν απογυμνώθηκε από την περιουσία της και τα προσέφερε στο Κράτος για έργα κοινής ωφελείας. Ως εκ τούτου δεν έχει τώρα την δυνατότητα να μισθοδοτεί τους κληρικούς της, οι οποίοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι έγγαμοι (περίπου τα 9/10) και μάλιστα πολύτεκνοι; Αποτελεί επαναλαμβάνω υποχρέωση της Πολιτείας έναντι της μεγάλης προσφοράς της στον Ελληνικό Λαό και το Έθνος μας»

Τι σημαίνει χωρισμός;

ΦΩΤΟ: Χρήστος Μπόνης

Η συζήτηση αυτή, ξεκαθαρίζει μιλώντας στο Orthodoxia Info δε μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για τον χωρισμό Κράτους – Εκκλησίας, ούτε καν το τελευταίο «αυτός ο πολυσυζητημένος χωρισμός πρέπει να προσδιορισθεί τι ακριβώς σημαίνει. Ο καθένας τον εννοεί με τον δικό του τρόπο. Αν πρέπει να επέλθουν κάποιες αλλαγές προς την κατεύθυνση αυτή, απαιτείται η δημιουργία μιας διμερούς Επιτροπής ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή λύση και για τις δύο πλευρές. Πολλοί πάντως ξεχνούν ή κάνουν πως δεν γνωρίζουν ότι σ’ αυτόν τον ευλογημένο και μαρτυρικό τόπο συμπορεύθηκε η Ελλάδα με την Εκκλησία μέσα από μία αρμονική σχέση και συναλληλία, γι’ αυτό και καλλιΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

εργήθηκε ή έννοια της Ελληνορθόδοξης ιδιοπροσωπείας μας. Ας μην χάσουμε αυτή την ιδιαίτερη ευλογία του Θεού από την ζωή μας αλλά και την πορεία του Γένους μας.» Για τον καθηγητή εκκλησιαστικού δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών κ. Ι.Μ. Κονιδάρη, η μισθοδοσία των κληρικών δε σχετίζεται με τη συζήτηση που γίνεται για το χωρισμό Εκκλησίας – Κράτους. Τονίζει μάλιστα, ότι θα ήταν πιο σωστό να μιλάμε για διάκριση. Για μια σαφή οριοθέτηση δηλαδή των διακριτών ρόλων Εκκλησίας και Πολιτείας… «Η διάκριση αυτή, η οποία, κατά την άποψή μου, θα ήταν προς όφελος και των δύο θεσμών, δεν προϋποθέτει αναγκαίως συνταγματική μεταβολή, η οποία, ούτως ή άλλως, δεν είναι ορατή στο ορατό μέλλον. Μπορεί, όμως, να υλοποιηθεί με νομοθετήματα στο πλαίσιο του ισχύοντος Συντάγματος σε τρόπο, ώστε να δοθεί περισσότερος χώρος για αυτοδιοίκηση στην Εκκλησία έτσι, ώστε να είναι μια Εκκλησία πραγματικά «ζώσα και ελεύθερη»». Ξεκαθαρίζει μάλιστα ότι και αν κάποια στιγμή στο μέλλον τεθεί ζήτημα πλήρους και σαφούς διακρίσεως μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας, με συνταγματική αναθεώρηση, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτομάτως θα σταματήσει το κράτος να καταβάλλει τη μισθοδοσία του κλήρου.

Χρειάζεται συνεργασία

Εκκλησία και Κράτος πρέπει να συνεργαστούν, τονίζουν οι Αρχιερείς για να βρεθεί μια λύση στο μείζον πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί. Ο ελληνικός λαός, ειδικά οι άνθρωποι που ζουν στην ύπαιθρο, σε απομακρυσμένες περιοχές, έχουν ανάγκη την WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΦΩΤΟ: Χρήστος Μπόνης

Αυτός ο πολυσυζητημένος χωρισμός πρέπει να προσδιορισθεί τι ακριβώς σημαίνει. Ο καθένας τον εννοεί με τον δικό του τρόπο. ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ Μητροπολίτης Παροναξιας

εκκλησία… Ο Μητροπολίτης Πατρών κ. Χρυσόστομος, αγωνιά για το τι μέλλει γενέσθαι, πριν ακόμη το πρόβλημα γίνει έντονο στην Περιφέρειά του «θέλω να ξέρετε ότι το πρόβλημα όχι μόνο στη δική μας Μητρόπολη αλλά και σε όλες τις Μητροπόλεις της εκκλησίας της Ελλάδος, σε πολλές μάλιστα είναι έντονο από τώρα, θα γίνει εντονότερο. Και αυτό θα έχει επιπτώσεις προς τον ελληνικό ορθόδοξο λαό ο οποίος θρησκεύει κι έχει ανάγκη από την παρουσία της εκκλησίας η οποία δίδεται μέσω του προσώπου του ιερέως. Αρκεί δε να σας πω ότι πλέον στα χωριά μας που έχουν φύγει όλες οι υπηρεσίες, μένει η εκκλησία, ο ιερέας για να δίνει παρηγοριά στους εναπομείναντας και για να μπορεί να συγκεντρώνει τους ανθρώπους και όσοι δε μένουν πλέον στα χωριά, όταν λειτουργεί, για να μπορεί να ζωογονείται η ύπαιθρος χώρα η οποία εγκατελείφθη.» Για να αντιμετωπιστεί το μείζον πρόβλημα της έλλειψης κληρικών, η Εκκλησία πρέπει να προχωρήσει στην εκλογίκευση του αριθμού των 45

Εφημερίων που υπηρετούν σε κάθε ενορία, υποστηρίζει ο καθηγητής, κ. Κονιδάρης. Οι 8 χιλιάδες εφημεριακές θέσεις που υπήρχαν κάποτε, δεν προσδιορίζονται πλέον με σαφήνεια στην ισχύουσα νομοθεσία. Πρέπει να επανεκτιμηθεί η κατάσταση και να επαναπροσδιοριστεί ώστε να καλυφθούν οι πραγματικές ανάγκες της κάθε ενορίας, τονίζει. Και δε σταματά εδώ… Προτείνει την καλύτερη αξιοποίηση των άμισθων κληρικών, οι οποίοι έχουν ένα επάγγελμα – συμβατό με την ιδιότητα του κληρικού (σύμφωνα και με τους Ιερούς Κανόνες) – και θα εξακολουθήσουν να το ασκούν… «Είναι γεγονός ότι η δυνατότητα αυτή, που ίσως για πολλούς αντιμετωπίζεται ως νεωτερισμός, όχι μόνον χρησιμοποιείται ήδη από την Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά και διαρκώς επεκτείνεται. Προσφέρει δε όχι μόνο εξοικονόμηση πόρων, αλλά και τη δυνατότητα σε όλους αυτούς που αισθάνονται πραγματικά την κλίση προς την ιερωσύνη να διακονούν τελείως αφιλοκερδώς την Εκκλησία. Τολμώ δε να πιστεύω ότι αυτός θα πρέπει να είναι ο κληρικός του μέλλοντος, όπως άλλωστε υπήρξε και στους χρόνους πριν από την ανάληψη της μισθοδοσίας του κλήρου από το ελληνικό κράτος το έτος 1945.»

Ο... χωρισμός

Το θέμα του χωρισμού Κράτους – Εκκλησίας, δεν είναι κάτι καινούριο. Είναι ένα θέμα που συζητείται εδώ και χρόνια.Το 2005 κατατέθηκε στη Βουλή Πρόταση Νόμου για το θέμα. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, όντας Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας, 46

τότε, έγραφε στο «Βήμα» ότι η μισθοδοσία του ορθόδοξου κλήρου είναι ελάχιστη κρατική ανταπόδοση απέναντι στον όγκο της περιουσίας που παραχώρησε η Εκκλησία στο Κράτος ή αυτό άρπαξε με διάφορους τρόπους… «Το Πολυτεχνείο, η Ακαδημία Αθηνών, η Ριζάρειος, το Παλαιό Πτωχοκομείο, η Μαράσλειος, το Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, η Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή, το Αρεταίειο, το Αιγινήτειο, η Γερμάνειος Εκκλησιαστική Σχολή (η έκταση της σημερινής Σχολής Χωροφυλακής), το Νοσοκομείο Παίδων, το Σκοπευτήριο, η Ρωσική Αρχαιολογική Σχολή, τα Εργαστήρια Πανεπιστημίου, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Νοσοκομείο Συγγρού, το Ορφανοτροφείο Βουλιαγμένης, η Πυριτιδαποθήκη, τα Παραπήγματα και οι Λουτρώνες Στρατού (η σημερινή έκταση του αγάλματος Βενιζέλου, το οικόπεδο του σημερινού Μεγάρου Μουσικής, η σημερινή αμερικανική πρεσβεία), ολόκληρο το μεγάλο κτήμα της Μονής Πετράκη στο Γουδί για την ίδρυση στρατιωτικής πόλεως, το Νοσοκομείο Αγίας

Ελένης, οι Παιδικές Εξοχές στη Βούλα, το Γυμναστήριο Αμαρουσίου, το Νοσοκομείο Σωτηρία, το Σανατόριο Πάρνηθας, το Ασκληπιείο Βούλας και τόσα άλλα κτίστηκαν σε οικόπεδα της Εκκλησίας που δωρήθηκαν από αυτήν ή αρπάχτηκαν βιαίως ή ληστρικώ τω τρόπω.» Και αυτά είναι μόνο ένα μικρό τμήμα. Κατά διαστήματα ακούγεται η άποψη, ότι πρέπει να επιστραφεί η εκκλησιαστική περιουσία για να πληρώνει η Εκκλησία τους μισθούς αλλά και τους φόρους που της αναλογούν. Και αυτό όμως δεν είναι εύκολη υπόθεση και το είχε αναλύσει το 2005 ο νυν Αρχιεπίσκοπος… «Αλλά και αυτό αν δεν είναι ιδεολόγημα ή πρόφαση, δεν είναι εύκολη εργασία. Ποιος θα βρει τη λύση και πώς θα υλοποιηθεί η επιστροφή των πιο πάνω και τόσων άλλων περιπτώσεων; Αν προωθηθεί αυτή η πρόταση θα ξαναπαιχθεί το έργο της παραπομπής, δηλαδή στα δικαστήρια, στις αντεγκλήσεις, στους διασυρμούς και διχασμούς, στην αποζημίωση με χρεόγραφα κ.λπ., πράξεις που τις έζησε κατ’ επανάληψη στο παρελθόν η Εκκλησία.»

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

To χρονικό μίας αναπόφευκτης συμβίωσης του Γεωργίου Βασιλείου

πό την ανάληψή της η νέα κυβέρνηση των Ελλήνων προκάλεσε συζητήσεις και ποικίλα σχόλια με αφορμή την (μη) ορκωμοσία των νέων της μελών. Πολλοί θεώρησαν ότι με αυτόν τον τρόπο ο πρωθυπουργός έθετε νέες βάσεις στις σχέσεις ΕκκλησίαςΠολιτείας, προβάλλοντας εμμέσως πλην σαφώς τον χωρισμό των δύο εξουσιών. Φαντάσματα του παρελθόντος, όπου από άμβωνος εν(σ)τάσεις και πολιτικοί βερμπαλισμοί επιχειρούσαν να αφυπνήσουν τον λαό για ένα «δήθεν» πρόβλημα αρμονικής συνυπάρξεως Εκκλησίας και Κράτους! Πού; Σε μία χώρα που ως οργανικό κομμάτι της Βυζαντίου η παράδοση της «Συναλληλίας», της αρμονικής δηλαδή και συνάμα διακριτής συνύπαρξης Εκκλησίας και Πολιτείας, εφαρμόζεται τουλάχιστον από τον 9ον αιώνα, επί πατριαρχίας Μεγάλου Φωτίου. Αυτήν την μορφή σχέσεων σεβάσθηκαν αυτοκράτορες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, όταν αυτή ήταν η κραταιότερη όλων του τότε κόσμου, αλλά και μεταγενέστερα, όσοι διοίκησαν το ελληνικό κράτος μέχρι τις μέρες μας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός φρόντισε να διαψεύσει οποιαδήποτε σκέψη για κάτι τέτοιο. Αλλά και ο Αρχιεπίσκοπος δεν έδωσε καμία συνέχεια στο θέμα, όπως πολλοί θα εύχονταν για να γεμίσουν με πομπώδη πρωτοσέλιδα τα WWW.ORTHODOXIA.INFO

περίπτερα. Η στάση τους κρύβει σοφία και μετριοπάθεια, γιατί ας μην ξεχνάμε, συμβαίνει σε μία από τις κρισιμότερες στιγμές για την πατρίδα μας. Η χώρα μας τελεί υπό πολιορκία τα τελευταία έξι χρόνια, πιέσεις από παντού για αλλαγές στο πολιτικό- οικονομικό μας σύστημα και προσαρμογή του στα δεδομένα της σύγχρονης ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Με τι κόστος όμως! Τραγικά ποσοστά περιθωριοποίησης και φτωχοποίηση ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού της χώρας ή , όπως έλεγε σε όλη την προεκλογική εκστρατεία του ο ΣΥΡΙΖΑ, «ανθρωπιστικής κρίσης» των κοινωνικών στρωμάτων. Ο πρωθυπουργός χρησιμοποίησε στις προεκλογικές εξαγγελίες του, αλλά και στις συζητήσεις του με τους εταίρους όρους που χρησιμοποιεί η Εκκλησία αιώνες τώρα, όπως «αλληλεγγύη», «προσφορά στους αδυνάτους». Με αυτήν την φρασεολογία ψηφίσθηκε από ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού και ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσει αυτήν την κρίση και στην πράξη. Αυτό δηλαδή που κάνει σύνολη η Εκκλησία μας, αλλά ιδιαίτερα ο φωτισμένος προκαθήμενος της Εκκλησίας μας ο κ. Ιερώνυμος: Από την ανάληψη των καθηκόντων του έδειξε πρωτόγνωρη ευαισθησία για τους απόκληρους της κοινωνίας, χωρίς διάκριση χρώματος, φυλής, θρησκείας. Συσσίτια, τράπεζες αγάπης, ιατροφαρμα-

Ο κ. Γεώργιος Ι. Βασιλείου είναι Διευθυντής του Γραφείου Τύπου της Ι. Συνόδου & Πρόεδρος Συλλόγου Εκκλησιαστικών Υπαλλήλων Αποστολικής Διακονίας & Ιεράς Συνόδου

κευτική βοήθεια, πολύπλευρες φιλανθρωπικές δραστηριότητες για την ανακούφισή τους. Η Μητέρα Εκκλησία αγκάλιασε τα παιδιά της αδιακρίτως, ως όφειλε, σε στιγμές που ο κυκλώνας σάρωνε και συνεχίζει να σαρώνει τους αδύνατους συνανθρώπους μας. Από αυτήν την εμπειρία η Εκκλησία έχει μόνο να διδάξει τους κυβερνούντες, να τους δείξει τα μονοπάτια που οδηγούν στους πάσχοντες, τον τρόπο ανακούφισής τους. Από την άλλη, η Εκκλησία στην ιστορική της πορεία γνώρισε πολλές κοινωνικές, οικονομικές κρίσεις, αλλά και κρίσιμες στιγμές κατά τις οποίες παιζόταν η ίδια η ύπαρξη του πολιτικού συστήματος που την πλαισίωνε ή ακόμη και του ίδιου του Έθνους μας. Και τότε, όπως και τώρα, η Εκκλησία με την βοήθεια του Θεού συνετέλεσε όσο κανείς άλλος τόσο στην ανακούφιση του λαού, όσο και στην ανύψωση του ηθικού του. Τα ιστορικά παραδείγματα πολλά, δεν έχει κανείς παρά να ανοίξει οποιοδήποτε εγχειρίδιο ιστορίας. Τουλάχιστον ας κάνουν αυτό οι κυβερνώντες και ας προστρέξουν, αν δεν θέλουν στη διδασκαλία της Εκκλησίας, τουλάχιστον στην μακραίωνη εμπειρία της στην αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης, και ας ενώσουν τις δυνάμεις τους με αυτήν για να βγουν όχι μόνο οι φτωχοποιημένοι συμπολίτες μας, αλλά η χώρα ολόκληρη από την πολύχρονη κρίση....

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Από την

ξηροφαγία μέχρι το αρνάκι... 40 μέρες δρόμος

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΔΡΑΚΟΥ Κάθε χρόνο αυτήν την εποχή, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, αλλάζει τη ζωή του για 40 ημέρες. Άνθρωποι θρησκευόμενοι αλλά και σύγχρονοι που δεν τους «πιάνει» το μάτι, αποφασίζουν ο καθένας για τους δικούς του λόγους να γίνει νηστευτής. Άλλοι για πίστη, άλλοι για παράδοση, άλλοι για υγεία, οι περισσότεροι για όλα αυτά μαζί, Τι είναι όμως η νηστεία; Πώς ξεκίνησε και ποια τα χαρακτηριστικά της; Μιλήσαμε με κληρικούς, γιατρούς και διατροφολόγους και βρήκαμε απαντήσεις.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ην Καθαρά Δευτέρα ξεκίνησε η πιο σημαντική ίσως περίοδος νηστείας της Εκκλησίας, η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, την οποία τηρούν ακόμα και αρκετοί που δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση την υπόλοιπη χρονιά με την Εκκλησία και τις υπόλοιπες νηστείες του έτους. Οι λόγοι είναι αρκετοί. Πρώτος και ουσιαστικότερος είναι αυτός που έχει να κάνει με την Πίστη και την Παράδοση. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνδυάζουν την πίστη, με μια προσπάθεια αποτοξίνωσης, ή ακόμη και δίαιτας μέσω των νηστίσιμων τροφών. Άλλωστε η νηστεία από όποια πλευρά κι αν τη δει κανείς, ψυχική, πνευματική είτε καθαρά σωματική, είναι ευεργετική, ενώ η ιστορία της χάνεται κάπου στις αρχές της χριστιανική παράδοσης. Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που ξεκινά σύμφωνα με τα όσα γνωρίζουμε στους αποστολικούς χρόνους, δεν αποτελεί τίποτα άλλο από τη μίμηση της αντίστοιχης νηστεία που έκανε ο Χριστός, αλλά και των αντίστοιχων νηστειών – επίσης για 40 ημέρες – που έκαναν οι προφήτες Μωυσής και Ηλίας. «Το αρχικό νόημα της νηστείας αυτής είχε να κάνει με την προετοιμασία των κατηχουμένων που προετοιμάζονταν για το βάπτισμά τους, που θα γινόταν τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου κάτι που μαρτυρά και η διατήρηση στο λειτουργικό σκέλος της Μ. Τεσσαρακοστής ορισμένων δεήσεων αλλά και η καθημερινή ανάγνωση των βιβλίων, που χρησιμοποιούσε η Αρχαία Εκκλησία που είναι αυτά της Γενέσεως, του Ησαΐα και των Παροιμιών», αναφέρει στο «Ορθοδοξία Info» ο αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Παναγιωτόπουλος.

Οικουμενικές Σύνοδοι

Χαρακτηριστικό της σημασίας που δίνει η Εκκλησία στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι το γεγονός πως οι κανόνες της θεσμοθετήθηκαν ακόμα και με αποφάσεις Οικουμενικών Συνόδων, σε αντίθεση με άλλες νηστείες του έτους που βασίζονται απλά και μόνο στην Ιερή Παράδοση. Της Σαρακοστής όπως συνηθίζουμε να τη λέμε προηγείται το Τριώδιο με τις τρεις εβδομάδες προετοιμασίας για την είσοδο στη μεγάλη νηστεία, όπου σταδιακά όσοι μετέχουν στην νηστεία σταματούν να τρώνε πρώτα κρέας και στη συνέχεια τυρί, ώσπου την Καθαρά Δευτέρα, αρχίζουν την πορεία προς το Πάσχα. Η αυστηρότητα της νηστείας της Μ. Τεσσαρακοστής είναι 50

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΑΦΙΕΡΩΜΑ παροιμιώδης. Όλες τις μέρες απαγορεύεται η καταναλώση (κατάλυση κατά την εκκλησιαστική ορολογία) «οίνου και ελαίου» και επιτρέπεται μόνο Σάββατα και Κυριακές. Όπως είναι φυσικό πάντως η Εκκλησία έχει προνοήσει και για εκείνους που θέλουν να νηστέψουν αλλά για προσωπικούς λόγους, είτε υγείας είτε άλλους δεν μπορούν να ακολουθήσουν πλήρως τους κανόνες επιτρέποντας την κατανάλωση λαδιού και τις υπόλοιπες μέρες, εάν βέβαια συντρέχει λόγος. Οι πιστοί πάντως παίρνουν «ανάσα» την ημέρα του Ευαγγελισμού, που επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού. Η Καθαρά Δευτέρα, που είτε λόγω πίστης, είτε λόγω εθίμου τηρείται σχεδόν από όλους στην Ελλάδα συνδέεται και με την θαυματουργική αποκάλυψη της απόπειρας του αυτοκράτορα Ιουλιανού του Παραβάτη, να μολύνει εκείνη την ημέρα τις τροφές των Χριστιανών, από τον Άγιο Μάρτυρα Θεόδωρο τον Τήρωνα, ο οποίος παρότρυνε μέσω του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ευδόξιου, τον λαό να τραφεί εκείνη την ημέρα με κόλλυβα. Η πρώτη εβδομάδα της Τεσσαρακοστής είναι από τις πλέον σκληρές και τηρείται είτε με ξηροφαγία είτε με τριήμερη αποχή από κάθε τρόφιμο μέχρι το Μεγάλο Απόδειπνο της Πέμπτης. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ολοκληρώνεται την Παρασκευή της έκτης εβδομάδας των νηστειών, και ακολουθούν οι δύο δεσποτικές γιορτές, Σάββατο του Λαζάρου και Κυριακή των Βαΐων. Το Σάββατο του Λαζάρου, επιτρέπεται η κατάλυση κρασιού και λαδιού, ενώ την επόμενη μέρα επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού, μόλις ένα βήμα πριν από τη Μεγάλη Εβδομάδα, όπου κορυφώνεται μαζί με το Θείο Πάθος και ο αγώνας όσων συμμετέχουν στην νηστεία.

Ο θρίαμβος της ζωής... στο τραπέζι

Οι Πατέρες της Εκκλησίας μάλιστα αναφέρουν πως η κατάλυση των προϊόντων αυτών πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα έχει να κάνει με τη λήξη της νηστείας και τον θρίαμβο του Χριστού κατά του θανάτου «πιστουμένου τήν κοινήν ανάστασιν, πρό του Πάθους Του». Είναι χαρακτηριστικό πως ο Θεόδωρος Στουδίτης όριζε για τους καλογήρους της Μονής Στουδίου κατάλυση ιχθύων ακόμη και το Σάββατο του Λαζάρου. Ωστόσο πέραν της πνευματικής πτυχής της η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής έχει και ευεργετικά αποτελέσματα στον οργανισμό μας όπως παραδέχονται WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΑΦΙΕΡΩΜΑ τόσο οι διατροφολόγοι όπως και οι γιατροί. Επισημαίνοντας βέβαια πως όλα χρειάζονται μέτρο για να μην υπάρξουν δυσάρεστες επιπτώσεις. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της νηστείας είναι η πλήρης αποχή από το κρέας, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά. Όμως η ανάγκη για να χορτάσει κάποιος χωρίς αυτές τις τροφές φέρνει στο τραπέζι μας μεγαλύτερες ποσότητες ψωμιού, ζυμαρικών, όσπριων, λαδερών φαγητών, θαλασσινών, φρούτων και λαχανικών. Γιατροί και διατροφολόγοι θα μπορούσαν ίσως να θεσμοθετήσουν από μόνοι τους μια τέτοια περίοδο αν δεν είχε προλάβει για άλλους φυσικά λόγους να το κάνει η Εκκλησία. Στα οφέλη της νηστείας και μάλιστα για τόσο μεγάλη περίοδο συγκαταλέγεται η μείωση της χοληστερόλης.

Πολλά τα οφέλη

Ο διατροφολόγος, κ. Δημήτρης Δαλέζος, μας αναφέρει: «Τα τρόφιμα που καταναλώνουμε κατά την περίοδο της νηστείας είναι εξαιρετικά πλούσια σε κάλιο, μαγνήσιο, φυλλικό οξύ και βιταμίνες C, E και A κάτι που στέλνει την χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια σε επίπεδα φυσιολογικά. Την ίδια στιγμή η καρδιά ωφελείται καθώς αυξάνεται η κατανάλωση προϊόντων όπως το λάδι, το ταχίνι και οι ξηροί καρποί. Τα προϊόντα αυτά βοηθούν επίσης στην ομαλοποίηση της πίεσης και την πτώση των δεικτών του σακχαρώδη διαβήτη». Πανεπιστημιακές έρευνες έχουν δείξει πως τα άτομα που ακολουθούν τις νηστείες παρουσιάζουν μειωμένα επίπεδα λιποπρωτεϊνών στο αίμα και χαμηλά ποσοστά παχυσαρκίας, ενώ με την πάροδο των ετών αποκτούν καλές διατροφικές συνήθειες. Τα ευεργετικά αποτελέσματα της νηστείας φτάνουν ακόμα 52

και στο πεπτικό σύστημα καθώς όπως εξηγούν γιατροί η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών αυξάνει την πρόσληψη αδιάλυτων φυτικών ινών, καταπολέμα τη δυσκοιλιότητα, ενώ μακροπρόθεσμα μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου. Η βιταμίνη C που περιέχουν πολλές από τις τροφές, που καταναλώνονται κατά κόρον την περίοδο της νηστείας, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ τα θαλασσινά που περιέχουν μεγάλες ποσότητες σεληνίου, Ω3 και Ω6 βελτιώνουν την καρδιακή και νευρική λειτουργία. Ωστόσο η νηστίσιμη διατροφή στερεί από τον οργανισμό ουσίες όπως το ασβέστιο γι αυτό κιόλας συνίσταται παιδιά, έφηβοι, εγκυμονούσες και γυναίκες σε γαλουχία να μην νηστεύουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ σημειώνεται πως και οι κανόνες της Εκκλησίας είναι ελαστικοί σε θέματα υγείας. Για όσους έχουν ανάγκη ασβεστίου συνίσταται η κατανάλωση ξηρών καρπών, με κορυφαία τα αμύγδαλα. Ασβέστιο προσφέρουν επίσης τα μπρόκολα, τα κουνουπίδια, τα λάχανα, οι μπάμιες, ο χαλβάς, το σουσάμι, το γάλα σόγιας και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Σημαντικό είναι και το γεγονός πως η μη κατανάλωση κρέατος κατά την περίοδο της νηστείας μειώνει και τα επίπεδα σιδήρου. Όσοι νηστεύουν πρέπει να επιχειρήσουν την διατήρηση των επιπέδων σιδήρου μέσω οσπρίων ( φακές & φασόλια μαυρομάτικα έχουν τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα), ξηρών καρπών, εμπλουτισμένων δημητριακών, σπανακιού και αποξηραμένων φρούτων. Οι ειδικοί συνιστούν μεγάλη προσοχή στην αυστηρότητα της νηστείας και συνεργασία με τον θεράποντα γιατρό ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστες καταστάσεις.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΘΕΣΗ

Ο Ακάθιστος Ύμνος ξεσηκώνει καρδιές

Ακάθιστος Ύμνος είναι ο μόνος ανάμεσα στους πολυάριθμους ύμνους,που διασώθηκε όλοκληρος σε Ακολουθία της Ανατολικής Εκκλησίας. Γράφτηκε προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου,που λύτρωσε την Κωνσταντινούπολη από πολλά δεινά. Αποτελείται από το προοίμιο: «Το προσταχθέν μυστικώς λαβών εν γνώσει...»,που σήμερα αντικαταστάθηκε με το κοντάκιο: «Τη Υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια...» και από 24 οίκους. Λέγεται Ακάθιστος Ύμνος,γιατί ψάλλοντάς τον οι Χριστιανοί όλη τη νύχτα έμειναν όρθιοι,κανείς τους δεν κάθησε! «Ορθοστάδην τω τότε πας ο λαός κατά την νύκταν εκείνην τον ύμνον τη του Θεόυ Λόγου Μητρί γηθόμενος έμελψαν». Ο Ακάθιστος Ύμνος λέγεται και ‘’Χαιρετισμοί της Παναγίας’’ επειδή περιέχει πολλά «Χαίρε». Είναι χαιρετισμός,μαζί και προσευχή στην Παναγία. Χιλιάδες κόσμου,άνδρες,γυναίκες και νέοι πάρα πολλοί,κατακλύζουν τους Ιερούς Ναούς. Ο λαός μας ευλαβείται πολύ την Παναγία. Τη νοιώθει πολύ κοντά του. Ιδιαιτέρως αυτές τις μέρες,αυτό τον καιρό,των δοκιμασιών, της αγωνίας και των σοβαρών προβλημά-

WWW.ORTHODOXIA.INFO

των,οι Ορθόδοξοι Έλληνες, Την αποζητούν και αισθάνονται την κραταιά προστασία της. Και στη συνείδησή μας, των Ορθοδόξων,παραμένει η Αγαθή προστάτης και Βοηθός «των καταφευγόντων εν πίστει». Αλλά και στο υποσυνείδητό μας, όταν μάς ξεφεύγει σχεδόν αυτόματα -χωρίς την τροχοπέδη της ανθρωπαρέσκειας- εκείνο το «Παναγιά μου!»,γίνεται φανερό πως όση αμφισβήτηση κι αν μας κατατυραννεί στους καιρούς μας,όσοι λογισμοί εγκόσμιας αυταπάτης και αν αφιονίζουν το είναι μας,σε στιγμές «απιστίας» η Παναγία Μαρία της Ναζαρέτ είναι και θα παραμένει η Μάνα των Ορθοδόξων,η Μάνα αυτών που προστρέχουν σε Αυτήν,αλλά και η Μάνα αυτών που με οποιονδήποτε τρόπο την «καθυβρίζουν»... και μαζί Της τον Γιο Της και την Εκκλησία Του... Ο πατέρας της Εκκλησίας μας, Ηλίας Μηνιάτης, μιλώντας στην Παναγία, μεταξύ άλλων την καθικετεύει λέγοντας: «Λοιπόν, εύσπλαγχνε Μαριάμ, έως πότε το γένος των Ελλήνων έχει να ευρίσκεται εις τα δεσμά μιας ανυποφέρτου δουλείας; Έως πότε να του πατεί τον ευγενικόν λαιμόν ο βάρβαρος; Αχ Παρθένε!! Ενθυμήσου πως στην Ελλάδα πρότε-

ΦΩΤΟ: Χρήστος Μπόνης

του πρωτοπρεσβύτερου Γ.Ι.ΤΣΕΛΑΛΙΔΗ

Ο πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Ι. Τσελαλίδης είναι εφημέριος στον ιερό ναό αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου πολιούχου Αθηνών

ρον,παρά εις άλλον τόπο, έλαμψε το ζωηφόρον φως της αληθινής πίστεως.Το ελληνικόν γένος στάθηκε πρώτον οπού άνοιξε τας αγκάλας και εδέχθη το Θείον Ευαγγέλιον του μονογενούς σου Υιού. Τούτο έδωσε στον κόσμο τους Διδασκάλους που φώτισαν τας ημαυρωμένας διανοίας των ανθρώπων.Ετούτο τους Ποιμένες που με την ποιμαντική ράβδο εξώρισαν τους λύκους από το εκκλησιαστικόν ποίμνιο...Ετούτο τους μάρτυρες όπου με τον ίδιον αίμα τους έβαψαν την πορφύραν της Εκκλησίας...». Αριστούργημα πατριωτικού και θρησκευτικού λυρισμού που συνέχει τις καρδιές μας και ανεβάζει τις ψυχές μας σε πνευματικά ύψη δυσθεώρητα. Προς γνώση και πράξη στη ζωή του καθενός μας και χωρίς συμβιβασμούς και υποτέλεια στην «παγκοσμοιοποιημένη» κοινωνία,που επιλέγει να προσκυνά παντός είδους «βαρβάρους» και όχι την Παναγία και τον Χριστό μας... Αυτές τις άγιες μέρες της Αγίας και Μεγάλης Σαρακοστής,ας κάνουμε ένα βήμα λίγο ψηλότερα από τη χαμοζωή,αγκαλιάζοντας την Μάνα του Γιου του Θεού,γιατί είναι η Μάνα όλων μας και το καταφύγιό μας σε κάθε θλίψη και δοκιμασία της ζωής

Η ΑΠΟΨΗ ΣΑΣ ΕΙΝΑΙ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στις απόψεις των αναγνωστών μας. Άλλωστε ο στόχος της προσπάθειάς μας είστε εσείς και η ενημέρωσή σας. Αν νομίζετε λοιπόν πως έχετε να μας προτείνετε κάτι, το οποίο θα μας κάνει καλύτερους θα χαρούμε να το διαβάσουμε. Στείλτε τα γράμματα σας στην διεύθυνση magazine@orthodoxia.info

[ ]

ΑΝΑΛΥΣΗ

Αποδομώντας τον «ρωσικό κόσμο» του αρχιμανδρίτη Κυρίλλου Γοβορούν

ο ιδεολόγημα του «ρωσικού κόσμου» είναι το κλειδί για την κατανόηση της στρατιωτικής σύγκρουσης στην ανατολική Ουκρανία. Η δύναμή του είναι παρόμοια με εκείνη άλλων ιδεολογιών, οι οποίες προκάλεσαν τις περισσότερες συγκρούσεις του εικοστού αιώνα στην Ευρώπη. Ο «ρωσικός κόσμος» έφερε στον εικοστό πρώτο αιώνα τη μορφή, εάν όχι και το περιεχόμενο, των κλασικών ιδεολογιών του παρελθόντος, μαζί με τα ίδια είδη συγκρούσεων που η Ευρώπη είχε βιώσει μερικές δεκαετίες νωρίτερα. Για να κατανοήσουμε καλύτερα την αναπτυξιακή τροχιά του «Ρωσικού κόσμου», θα πρέπει να δούμε ένα άλλο παρόμοιο σχέδιο, που είχε αναπτυχθεί δύο αιώνες νωρίτερα, ας το ονομάσουμε «γερμανικό κόσμο», δεδομένου ότι μεταξύ των

WWW.ORTHODOXIA.INFO

δύο «κόσμων» υπάρχουν πολλές εντυπωσιακές ομοιότητες. Μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, τα πριγκιπάτα της Γερμανίας ήταν πολιτικά κατακερματισμένα και ταπεινωμένα. Με παρόμοιο τρόπο, πολλοί Ρώσοι αντιλαμβάνονται τη δική τους κατάσταση μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Αρκετοί Γερμανοί στοχαστές είχαν μελετήσει αυτόν τον κατακερματισμό με βάση τη γλώσσα και τον πολιτισμό. Οι Johann Gottfried von Herder (17441803) και Johann Gottlieb Fichte (1762-1814) πίστευαν ότι η γλώσσα καθορίζει την ταυτότητα ενός έθνους και εξασφαλίζει την κυριαρχία του. Αντιλαμβάνονταν τη γλώσσα ως μια ευρύτερη έννοια του πολιτισμού και επέμεναν ότι η πολιτιστική κυριαρχία του Γερμανικού λαού θα πρέπει να θεωρη-

Ο αρχιμανδρίτης Κύριλλος Γοβορούν είναι επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Yale

θεί ως ανώτερη από την πολιτική κυριαρχία του. Ο Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) προχώρησε ένα βήμα μπροστά. Υποστήριξε τη σύσταση ενός ενωμένου Γερμανικού Nationalstaat, με βάση τη γλώσσα και τον πολιτισμό, το οποίο θα είχε ένα ισχυρό κέντρο και στρατό. Μερικοί από τους οπαδούς του Hegel τροποποίησαν τη φιλοσοφία του σε μια ατζέντα Realpolitik. Έτσι, ο Heinrich von Treitschke (1834-1896) ισχυρίστηκε ότι το θέλημα του Θεού ήταν οι λαοί με όχι τόσο ανεπτυγμένο πολιτισμό, να υποτάσσονται στα πιο ισχυρά, από πολιτισμική άποψη, έθνη. Ένας άλλος μαθητής του Hegel, ο Richard Rothe (1799-1867) πρόσθεσε σε αυτό το ιδεολογικό κατασκεύασμα την Εκκλησία. Πίστευε ότι η Εκκλησία και το κράτος αποτελούν δύο

ΑΝΑΛΥΣΗ

“

Ο νέος «ρωσικός κόσμος», ο οποίος υποτίθεται ότι συγκρούεται με τη Δύση, είναι στην πραγματικότητα ένας «σοβιετικός» κόσμος. Η Ορθοδοξία σε αυτό τον πολιτισμό έχει μετατραπεί σε μια πολιτική θρησκεία

“

διαστάσεις του ίδιου θεϊκά διορισμένου οργανισμού ο οποίος καλείται να μετατρέψει το ήθος της Εκκλησίας σε ισχύ για το κράτος. Αυτή η νεο-Εγελιανή σύνθεση του κράτους και της Εκκλησίας είχε υιοθετηθεί από τους Πρώσους πολιτικούς και στρατηγούς. Μία από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και συν-ιδρυτής της, ο Στρατάρχης Helmuth von Moltke (1800-1891) υποστήριξε, πάνω σ᾽ αυτή τη βάση, την άποψη ότι ο πόλεμος μπορεί να δικαιολογηθεί, και μάλιστα να θεωρηθεί απαραίτητος, όταν αυτός εξυπηρετεί ιδεαλιστικούς στόχους. Γι αυτόν, μια τόσο «πνευματική» χώρα όπως ήταν η Γερμανία, είχε δίκαιο να πολεμήσει τις άλλες «λιγότερο πνευματικές» χώρες, όπως η Γαλλία, η οποία, έτσι νόμισαν στη Γερμανία, είχε μολυνθεί με τον ιό του ρεπουμπλικανισμού και του αθεϊσμού. Αυτή η ιδεολογία, με όλες τις πολεμικές επιπτώσεις της, υποστηρίχθηκε από θεολόγους, όπως ο Ferdinand Kattenbusch (18511935). Γι ‘αυτόν, η στρατιωτική επέμβαση, όταν επιτελείται για τη διόρθωση των αμαρτιών και πνευματικών αδυναμιών ενός γειτονικού έθνους, εκπληρώνει την εντολή του Χριστού για την αγάπη προς τον πλησίον. Ο Kattenbusch πίστευε ότι κάθε έθνος έχει μια ψυχή, και δεδομένου ότι οι ψυχές κάποιων εθνών είναι διεφθαρμένες, η στρατιωτική επέμβαση είναι μια θεραπεία γι᾽ αυτές. Έτσι, αν υποτεθεί ότι η γερμανική ψυχή ήταν η πιο φωτισμένη μεταξύ όλων των εθνών, ο λαός αυτός είχε το δικαίωμα να κρίνει ποια χώρα πρέπει να διορθωθεί, μεταξύ άλλων και μέσω της στρατιωτικής επέμβασης. Όποιος παρακολουθήσει προσεκτικά τη ρητορική των Ρώσων πολιτικών και εκκλησιαστικών παραγόντων τα τελευταία χρόνια, εύκολα θα διαπιστώσει πόσο εντυπωσιακά μοιάζει με τις τοποθετήσεις του von Moltke και Kattenbusch. Αντίστοιχα με τους

παράγοντες του «γερμανικού κόσμου» κατά τον 19ο αιώνα, οι φορείς του «ρωσικού κόσμου» στο γύρισμα του 21ου αιώνα εργαλειοποίησαν τη γλώσσα, τον πολιτισμό και τη θεολογία και έκαναν το ίδιο για τους πολιτικούς σκοπούς. Και στις δύο περιπτώσεις, αυτά τα τρία στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν για την ανοικοδόμηση μιας καινούργιας αυτοκρατορίας. Και οι δύο «κόσμοι» εκμεταλλεύθηκαν την ηθική ατζέντα, κατανοούμενη πολύ περιορισμένα, για να διεκδικήσουν την υπεροχή έναντι των άλλων εθνών. Η Εκκλησία, δυστυχώς, συνέβαλε στην επίτευξη του στόχου αυτού και ενίσχυσε σημαντικά την νεο-αυτοκρατορική ιδεολογία. Όλα αυτά, και στις δύο περιπτώσεις, κατέληξαν σε αιματοχυσία. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Εκκλησίες δεν έκαναν τίποτα για να αποφευχθεί αυτό το σενάριο. Αντίθετα, και στις δύο αυτές χώρες ενθάρρυναν τις κυβερνήσεις τους να υιοθετήσουν το ήθος της αντιπαράθεσης και του μίσους. Στη Ρωσία, συγκεκριμένα, η Εκκλησία ενέπνευσε το κράτος και το λαό για μια σταυροφορία εναντίον της Δύσης, με την ομόδοξη και αδελφική Ουκρανία να έχει επιλεγεί ως το πεδίο της μάχης των «πολιτισμών». Ο «πολιτισμός» αποτελεί μια βασική κατηγορία που είναι χρήσιμη για την κατανόηση των κινήτρων πίσω από το «ρωσικό κόσμο». Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται τόσο από την πολιτική όσο και από την εκκλησιαστική ηγεσία της Ρωσίας. Αλλά φαίνεται ότι η Εκκλησία έχει περισσότερη ευθύνη για την ενίσχυση του κατασκευάσματος του «ρωσικού κόσμου» βασιζόμενου στην ιδέα του πολιτισμού. Οι εκκλησιαστικοί παράγοντες δανείστηκαν την ιδέα αυτή από το δοκίμιο του Samuel Huntington «Η σύγκρουση των πολιτισμών» που δημοσιεύθηκε το 1993 στο Αμερικάνικο περιοδικό Foreign Affairs. Ωστόσο, η εφαρμογή της θεωρίας του Huntington στη Ρωσία αποτέλεσε μείζονα πρόκληση

για τη θεωρία αυτή. Ο Αμερικάνος λόγιος υποστήριζε ότι μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, οι συγκρούσεις θα συμβαίνουν για πολιτισμικούς λόγους, και όχι για ιδεολογικούς, όπως παλαιότερα. Ήταν, επομένως, σκεπτικός για το ενδεχόμενο στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Ωστόσο, και οι δύο πόλεμοι που ξέσπασαν στην Ευρώπη τον 21ο αιώνα, αντίθετα από όσα υποστήριζε η θεωρία του Huntington, ήταν εντός του ίδιου υποθετικού Ορθόδοξου πολιτισμού: μεταξύ της Ρωσίας και της Γεωργίας το 2008, καθώς και μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας το 2014. Ήταν, ουσιαστικά, πόλεμοι όχι μεταξύ των πολιτισμών, αλλά μεταξύ των δύο πολιτικών νοοτροπιών. Μία από αυτές τις νοοτροπίες τονίζει τον κυρίαρχο ρόλο του κράτους στη ζωή των πολιτών και τάσσεται υπέρ ενός πολιτικού συστήματος που τρέφεται από τη διαφθορά και την ευνοιοκρατία. Αντίθετα, η άλλη προωθεί την ευθύνη των πολιτών για το κοινό καλό ενώ το κράτος υπηρετεί το λαό και όχι ο λαός το κράτος. Εάν, όμως, κάποιος ήθελε να περιγράψει τη σύγκρουση στην Ουκρανία με την ορολογία του πολιτισμού, θα μιλούσε για μια σύγκρουση όχι του Ορθοδόξου εναντίον του μη πολιτισμού, αλλά του νεο-σοβιετικού και του μη-σοβιετικού. Αυτό σημαίνει ότι ο νέος «ρωσικός κόσμος», ο οποίος υποτίθεται ότι συγκρούεται με τη Δύση, είναι στην πραγματικότητα ένας «σοβιετικός» κόσμος. Η Ορθοδοξία σε αυτό τον πολιτισμό έχει μετατραπεί σε μια πολιτική θρησκεία που συγκροτείται από διάφορα στοιχεία δανεισμένα από την αυτοκρατορική περίοδο (όπως π.χ. η Μόσχα ως Τρίτη Ρώμη) και από τη σοβιετική περίοδο (συμπεριλαμβανομένης της λατρείας του Στάλιν). Παραδόξως, και στις δύο πλευρές που συγκρούονται στην Ουκρανία, οι περισσότεροι από τους αντιπάλους μιλούν Ρωσικά και

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΑΝΑΛΥΣΗ

πηγαίνουν στις ενορίες του Πατριαρχείου Μόσχας. Αυτό μας οδηγεί στο παράδοξο συμπέρασμα ότι η σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία δεν είναι μια σύγκρουση του «ρωσικού κόσμου» με τους άλλους πολιτισμούς. Στην πράξη, συμβαίνει μέσα στον ίδιο «ρωσικό κόσμο», αν τον εκλάβουμε ως μια κοινοπολιτεία των ανθρώπων που μιλούν την ίδια γλώσσα και πηγαίνουν στην ίδια εκκλησία. Η σύγκρουση στην Ουκρανία είναι πράγματι μια εμφύλια διαμάχη, αλλά όχι μεταξύ των πολιτών του Ουκρανικού κράτους, όπως το παρουσιάζει η ρωσική προπαγάνδα, αλλά μεταξύ ανθρώπων που πληρούν τα τυπικά κριτήρια του «ρωσικού κόσμου». Και, όμως, οι άνθρωποι αυτοί πολεμούν και

WWW.ORTHODOXIA.INFO

σκοτώνουν ο ένας τον άλλο. Η μία πλευρά το κάνει στο όνομα του «ρωσικού κόσμου», ενώ η άλλη πλευρά, επειδή αρνείται να ταυτιστεί με τον «ρωσικό κόσμο». Αυτό αποδεικνύει ότι ο κόσμος αυτός είναι μια φαντασιακή κοινότητα που διαμορφώνεται από μια ιδεολογία που χωρίζει τους ανθρώπους και τους παρακινεί να σκοτώνουν ο ένας τον άλλον. Για να σταματήσουν οι εχθροπραξίες στην ανατολική Ουκρανία, η έννοια του «ρωσικού κόσμου» θα πρέπει να αποδομηθεί. Η Θεολογία, που έχουν εκμεταλλευθεί για να κατασκευάσουν την ιδέα του «ρωσικού κόσμου», θα πρέπει να απελευθερωθεί από την ιδεολογική αιχμαλωσία. Το ίδιο πρέπει να συμβεί και με την Εκκλησία.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΦΙΝΑ

Η κα. Γεωργία Κοφινά (δεξιά) μαζί με την συν-συγγραφέα του βιβλίου κα. Μαριγούλα Κοκκίνου

Η νηστεία θέλει

οργάνωση Στον Γιώργο Δ. Φερδή

Μαζί με μια φίλη της έγραψε ένα βιβλίο με νηστίσιμες συνταγές για να καλύψουν δικές τους ανάγκες. 27 εκδόσεις μετά, η κυρία Γεωργία Κοφινά εξακολουθεί να αναζητά την καλή γεύση της νηστείας, δίνοντας λύσεις και απαντήσεις σε πάνω από 85.000 μάγειρες και μαγείρισσες.. 58

Υπάρχει μια αντίληψη σύμφωνα με την οποία η νηστεία λειτουργεί εις βάρος της γεύσης. Ποια είναι η δική σας άποψη; Είναι σαν να λέμε ότι η γεύση περιορίζεται στα αρτύσιμα φαγητά, δηλαδή τα κρεατικά, γαλακτερά, αυγά και ψαρικά, και ότι τα νηστίσιμα δεν προσφέρουν ιδιαίτερη γεύση. Γεύση, όμως, υπάρχει σε όλα τα συστατικά που χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε ένα φαγητό. Αρκεί να ξέρει κανείς πώς να μαγειρέψει για να

αναδεικνύονται καλύτερα αυτές οι γεύσεις. Όπως και με τα αρτύσιμα φαγητά προσθέτουμε άλλα συστατικά να εμπλουτίσουμε την γεύση, έτσι και στα νηστίσιμα. Και μάλιστα, στα νηστίσιμα φαγητά δεν κρύβουμε γεύσεις ενός φαγητού μαγειρεύοντας με βούτυρο ή προσθέτοντας κρέμα γάλακτος ή άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα που είναι μια τεχνική όπου μπορούμε να κάνουμε ένα άγευστο συστατικό να έχει γεύση. Όταν μαγειρεύουμε με λάδι δεν σκεπά-

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ζουμε την γεύση ενός συστατικού. Αντιθέτως το λάδι εμπλουτίζει την γεύση ενός φαγητού και την ελευθερώνει επιτρέποντας να αναμιχθεί με τα άλλα συστατικά. Βέβαια πρέπει να ήμαστε προσεκτική, όπως και με το βούτυρο ή άλλο μαγειρικό λίπος, να μην το αφήνουμε να κάψει σε υψηλές θερμοκρασίες γιατί όχι μόνο θα πάρει το φαγητό μια άσκημη γεύση, αλλά μπορεί να βλάψει και την υγεία μας. Πόσο εφικτό είναι για κάποιον που ζει στους ρυθμούς της σύγχρονης καθημερινότητας να νηστέψει; Το πρόβλημα με τον ρυθμό της σύγχρονης καθημερινότητας είναι ότι, γενικά, δεν τρεφόμαστε σωστά. Όλο και λιγότερα μαγειρεμένα σπιτικά φαγητά τρώμε γιατί με τον τρόπο ζωής που ακολουθούμε δεν έχουμε την δυνατότητα να ξοδεύουμε πολύ χρόνο στην κουζίνα. Και έτσι έχουμε περιοριστεί σε «κάτι γρήγορο» που δεν θέλει πολύ χρόνο αλλά να είναι και χορταστικό. Σίγουρα τα αρτύσιμα φαγητά με κρέας, γαλακτοκομικά, αυγά και ψάρια μπορεί να θεωρηθούν ότι είναι μια «γρήγορη λύση». Αλλά, με την πλούσια ποικιλία των τροφίμων που υπάρχουν σήμερα στην αγορά μαζί με την τάση της σύγχρονης γαστρονομίας να εστιάζει σε μια πιο υγιεινή διατροφή, δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν έχουμε επιλογές στο τι μπορούμε να φάμε όταν θέλουμε να νηστέψουμε. Και μάλιστα, βλέπω όλο και πιο πολλά προϊόντα σε περιόδους νηστείας που προβάλλονται και διευκολύνουν την επιλογή το να νηστεύει κανείς. Όπως και το πρόγραμμα για μια σωστή υγιεινή διατροφή θέλει οργάνωση, έτσι και με την νηστεία. Μπορούμε να προμηθευτούμε με κάποια βασικά υλικά που θα μας καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες στην νηστεία, όπως το ταχίνι, το μέλι, ξηρούς καρπούς, παξιμάδια και ζυμαρικά ολικής αλέσεως, και διάφορα νηστήσιμα

WWW.ORTHODOXIA.INFO

Με την πλούσια ποικιλία των τροφίμων που υπάρχουν σήμερα μαζί με την τάση της σύγχρονης γαστρονομίας να εστιάζει σε μια πιο υγιεινή διατροφή, δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν έχουμε επιλογές στο τι μπορούμε να φάμε όταν θέλουμε να νηστέψουμε.

σνακ, και να τα έχουμε πρόχειρα στην κουζίνα μας. Όσο για τα λαδερά φαγητά, υπάρχουν άφθονα κατεψυγμένα λαχανικά και ακόμα έτοιμα για μαγείρεμα μίγματα που μπορούμε να τα έχουμε πάντα στην κατάψυξη μας. Μπορεί να πει κανείς ότι ένα πρόβλημα είναι και το τι μπορούμε να φάμε για «κολατσιό» σε περίοδο νηστείας όταν ήμαστε στην δουλειά ή στο σχολείο. Όλο και πιο πολύ αυξάνονται τα νηστίσιμα σνακ στα λεγόμενα φαστφουντάδικα. Και να θέλουμε να πάρουμε κάτι μαζί μας από το σπίτι, όπως θα κάναμε τον κόπο να φτιάξουμε, για παράδειγμα, μια τυρόπιτα σπιτική, με τον ίδιο κόπο θα φτιάχναμε και μια νηστίσιμη πίτα, που, τελικά, τρώγεται και χωρίς να την ζεστάνουμε. Λύσεις υπάρχουν πολλές αρκεί να οργανώσουμε λίγο την κουζίνα. Έχετε συγγράψει ένα από τα πλέον διαδεδομένα βιβλία νηστίσιμης μαγειρικής. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε σε αυτό; Κάποια Μεγάλη Σαρακοστή όταν βρεθήκαμε οικογενειακώς με την συν-συγγραφέα μου την Μαριγούλα Κοκκίνου, συζητούσαμε τι μπορούμε να μαγειρέψουμε για τις οικογένειες μας. Ο Δημήτρης Κόκκινος, σύζυγος της Μαριγούλας και εκδότης των εκδόσεων Ακρίτας, μας πρότεινε να συνάψουμε ένα βιβλίο με παλιές παραδοσιακές σαρακοστιανές συνταγές που θα συλλέγαμε από 59

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΦΙΕΡΩΜΑ γεύματος. Όσο αφορά τα παιδιά, έχουμε πολλές συνταγές που τους αρέσουν όπως πίτσες, πιτάκια, ζυμαρικά με σάλτσες, και βέβαια, πολλά γλυκά όπως κέικ, κουλουράκια, και γλυκές πίτες. Βέβαια, συνιστώ στις μητέρες ότι ο καλύτερος τρόπος να προσελκύσουν τα παιδιά είναι να τους αφήσουν να συμμετέχουν στην ετοιμασία των φαγητών. Πολλές φορές μας ρωτάει ο κόσμος για την επιλογή το να φτιάχνουν τα γλυκά με ελαιόλαδο αντί σπορέλαιο. Επί το πλείστον χρησιμοποιούμε σπορέλαιο στα γλυκά γιατί τα κάνει πιο ελαφρά στη γεύση. Αλλά κάποια παραδοσιακά γλυκά γίνονται αποκλειστικά με ελαιόλαδο, όπως το έχουμε σημειώσει σε αυτές τις συνταγές. Για αυτούς που προτιμούν να χρησιμοποιούν μόνο ελαιόλαδο, υπάρχει και το απαλό ελαιόλαδο στην αγορά που είναι πιο ουδέτερη η γεύση του.

φίλους και συγγενείς από όλοι την Ελλάδα και το εξωτερικό. Και, έτσι, μαζέψαμε τις πρώτες συνταγές μας και για ένα χρόνο τις μαγειρεύαμε, τις δοκιμάζαμε και τις αλλάζαμε για να έχουν μια ενιαία διάταξη και μορφή. Φτιάξαμε και δικές μας για να ανταποκριθούμε στα γούστα και της διατροφικές ιδιαιτερότητες της νεώτερης γενιάς. Επιμελήθηκε και ο σύζυγός μου, ο π. Σταύρος Κοφινάς, τα πατερικά κείμενα και τον πίνακα με τις ημέρες νηστείας όλο το χρόνο που περιέχει το βιβλίο. Και έτσι ξεκίνησε αυτό το βιβλίο και ταξίδεψε και στο εξωτερικό με την μετάφραση που έκανα το 1993. Από τότε μέχρι τώρα έχουνε πουληθεί πάνω από 85.000 έντυπα και βρισκόμαστε σήμερα στην 27η έκδοση με πρόσθετες συνταγές, νέο φωτογραφικό υλικό και πρακτικές οδηγίες. Τι συμβουλές σας ζητά περισσότερο ο κόσμος; Οι συμβουλές που ζητάει ο κόσμος ποικίλουν. Αλλά από το πώς να οργανώσουν ένα σαρακοστιανό τραπέζι μέχρι το πώς μπορούνε να προσελκύσουν τα παιδιά για να φάνε νηστίσιμα φαγητά. Όπως έχουμε χωρίσει το βιβλίο σε κεφάλαια, είναι εύκολο να οργανώσει κανείς ένα σαρακοστιανό τραπέζι από το να σερβίρουν μεζέδες μέχρι και το γλυκό που θα σερβίρουν στο τέλος του

Κλείνοντας θέλω να μου αποκαλύψετε την αγαπημένη σας νηστίσιμη συνταγή Είναι δύσκολα να διαλέξω μόνο μια ανάμεσα στις 387 συνταγές που έχουμε στο βιβλίο! Αλλά από τις πιο αγαπημένες μου είναι το Καροτοκέικ. Αρέσει σε μικρούς και μεγάλους! Για τα παιδιά μπορούμε να το φτιάξουμε σε ατομικά μικρά φορμάκια.

ΚΑΡΟΤΟΚΕΪΚ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΦΙΝΑ

Χτυπάμε λίγο το λάδι με τη ζάχαρη και προσθέτουμε ένα-ένα όλα τα υλικά. Τελευταίο προσθέτουμε το αλεύρι. Ανακατεύουμε καλά τα υλικά και ρίχνουμε το μείγμα σε μέτριο λαδωμένο ταψάκι. Το ψήνουμε σε προθερμασμένο μέτριο φούρνο για 45 λεπτά έως 1 ώρα. Πριν κρυώσει τελείως το περιχύνουμε με γλάσο άσπρο και το γαρνίρουμε με φέτες πορτοκαλιού.

1 φλιτζάνι καρότο χοντροτριμμένο 1 φλιτζάνι μήλα χοντροτριμμένα 1 φλιτζάνι ζάχαρη 1 φλιτζάνι σπορέλαιο Για το γλάσο άσπρο: 1 φλιτζάνι μαύρες σταφίδες (προαιρετικά) 2 φλιτζάνια άχνη 1 φλιτζάνι χυμό πορτοκαλιού 5 κουταλιές σούπας χυμό πορτοκαλιού ή λεμονιού 3 φλιτζάνια αλεύρι που φουσκώνει μόνο του 1 κουταλάκι του γλυκού σπορέλαιο 1 κουταλάκι του γλυκού κανέλα ¼ φλιτζανιού κονιάκ Ανακατεύουμε όλα τα υλικά μαζί μέχρι να γίνει το μείγμα ένα παχύρρευστο γλάσο. Πριν κρυώΞύσμα πορτοκαλιού σει εντελώς το κέικ απλώνουμε πάνω του το γλάσο.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

[ ] Στείλτε μας email ζητώντας να γίνετε κι εσείς συνδρομητής του πρώτου ψηφιακού περιοδικού εκκλησιαστικής ενημέρωσης και λάβετε απευθείας στον υπολογιστή σας κάθε έκδοση του περιοδικού μας καθώς και πολλά άλλα ενδιαφέροντα

magazine@orthodoxia.info

ΘΕΟΛΟΓΙΑ

ριν από 60 ακριβώς χρόνια ο ομότιμος καθ. Ευάγγελος Θεοδώρου, 93 ετών σήμερα, άνοιξε τη συζήτηση στους Ορθόδοξους θεολογικούς κύκλους πάνω στο ακανθώδες ζήτημα της χειροτονίας των γυναικών με την διδακτορική του διατριβή για τις διακόνισσες. Τιμώντας τον πρωτεργάτη αυτόν της νεότερης ελληνο-Ορθόδοξης θεολογίας το Κέντρο Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών «Μητρ. Παντελεήμων Παπαγεωργίου» (CEMES) οργάνωσε διεθνές ηλεκτρονικό σεμινάριο, χρησιμοποιώντας την ηλεκτρονική πλατφόρμα BigBlueButton του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Το σκεπτικό

H Ορθόδοξη Εκκλησία εδώ και αρκετές δεκαετίες έχει διατυπώσει με το περίφημο διορθόδοξο συνέδριο της Ρόδου το 1988 μια πάγια θεολογική θέση γύρω από το ζήτημα της χειροτονίας των γυναικών. Προσφάτως, όμως, η αναθεώρηση των απόψεων του Μητροπολίτου Διοκλείας Καλλίστου Ware, του πρώτου σύγχρονου Ορθόδοξου θεολόγου που διατύπωσε συστηματικά θεολογικές απόψεις για το θέμα αυτό, οι μελέτες της Elizabeth Behr-Sigel, αλλά και παλαιότερα του Ορθοδόξου δογματολόγου αειμνήστου Νικολάου Ματσούκα, όπως και ορισμένες διδακτορικές διατριβές και μεταδιδακτο-ρικές μονογραφίες Ορθοδόξων επιστημόνων, όπως του Κ. Γιοκαρίνη και της Μαρίας McDowell, έχουν κάνει επιτακτική την ανάγκη καλύτερης θεολογικής τεκμηρίωσης της επίσημης θέσης της Ορθόδοξης (αλλά και της Ρωμαιο-Καθολικής) Εκκλησίας. Απευθυνόμενος στην αγγλικανική κοινωνία κατά τη διάρWWW.ORTHODOXIA.INFO

διακονισσεσ χειροτονία των γυναικών & ορθόδοξη θεολογία

κεια του τακτικού συνεδρίου της στο Λάμπεθ πριν από αρκετά χρόνια, εκπροσωπώντας το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο Μητροπολίτης Περγάμου επέστησε την προσοχή όλων, ότι η λύση στο ακανθώδες αυτό πρόβλημα που ταλανίζει τον χριστιανικό κόσμο και έχει διαιρέσει καθέτως και οριζοντίως τις διάφορες χριστιανικές ομολογίες δεν μπορεί να βρεθεί ούτε με βάση επιχειρήματα από την κοινωνική εξέλιξη (arguments from sociology) ούτε με βάση επιχειρήματα από την παράδοση (arguments from tradition). Αυτό που χρειάζεται είναι κυρίως θεολογικά επιχειρήματα. Το σεμινάριο, το οποίο άρχισε τον Οκτώβριο του 2013 με την παραδοσιακή μορφή, είχε ως σκοπό την λεπτομερή ανάλυση όλων των θεολογικών επιχειρημάτων, υπέρ ή κατά, της δυνατότητας συμμετοχής των γυναικών στην μυστηριακή ιερωσύνη, με σκοπό να παρουσιάσει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και την παγκόσμια χριστιανική κοινότητα, όλα τα αυθεντικά θεολογικά (και όχι

απλώς κοινωνιολογικά ή παραδοσιακά) επιχειρήματα επί του θέματος.

Κωδικοποίηση ερωτημάτων

Προκειμένου να συμβάλουμε στον δημόσιο διάλογο για το εξαιρετικά σημαντικό αυτό θέμα παραθέτουμε την σύνοψη και κωδικοποίηση των ερωτημάτων και προβληματισμών που διατυπώθηκαν.

1. Πόσο σημαντικό για το θεολογικό οπλοστάσιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι το γεγονός ότι ο θεσμός των διακονισσών έχει οικουμενική συνοδική και νομοκανονική θεμελίωση, που μάλιστα ουδέποτε καταργήθηκε από μεταγενέστερη συνοδική απόφαση; 2. Αν η διακόνισσα εγκαθίστατο στο λειτούργημά της με χειροτονία, η οποία είναι ίδιον του ανωτέρου κλήρου, και όχι με χειροθεσία, και η χειροτονία της έχει απόλυτη ομοιότητα ως προς την μορφή και το περιεχόμενο με τις χειροτονίες των ανώτερων βαθμίδων 62

ΘΕΟΛΟΓΙΑ

του ανώτερου κλήρου, μήπως η απροθυμία ορισμένων Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών να προχωρήσουν στην αναβίωση του θεσμού των διακονισσών επηρεάζει την μαρτυρία της εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο; 3. Η σαφής διαβεβαίωση στις αρχαίες ευχές, ότι ο Χριστός δεν απαγόρευσε στις εκκλησίες να έχουν λειτουργικά καθήκοντα και οι γυναίκες (βλ. το «ο μηδέ γυναίκας…λειτουργείν τοις αγίοις οίκοις σου αποβαλλόμενος), πόσο μπορεί να βοηθήσει την Ορθόδοξη Εκκλησία να προχωρήσει αμέσως στην ανασύσταση του θεσμού των διακονισσών; 4. Η προτεινόμενη διάκριση της ανώτερης χειροτονίας και ιερωσύνης σε «διακονική» και «ιερουργική», διάκριση δηλαδή ποσοτική και καταμερισματική, και όχι ποιοτική, θα μπορούσε να βοηθήσει την Ορθόδοξη Εκκλησία να ανασυστήσει την αρχαία παραδοσιακή πρακτική και να χειροτονεί διακόνισσες; 5. Η ερμηνεία στις κανονικές πηγές, ότι η διακόνισσα, ως 63

σύμβολο του Αγίου Πνεύματος, είχε ανώτερη θέση και από αυτούς τους πρεσβύτερους, που εθεωρούντο σύμβολα των Αποστόλων, πόσο μπορεί να επηρεάσει την αναβάθμιση της θέσης της γυναίκας αναφορικά με το θεολογικά θεμιτό της συμμετοχής των γυναικών στην ανώτερη μυστηριακή διακονική ιερωσύνη; 6. Μπορούν οι Ορθόδοξοι επίσκοποι ανά πάσα στιγμή, χωρίς άλλη σχετική συνοδική απόφανση, να χειροτονούν διακόνισσες και να τις αποδέχονται στον ανώτερο κλήρο; 7. Αν το ιδιάζον χαρακτηριστικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι η λειτουργική (και ευχαριστιακή) θεολογία, πόσο απαραίτητη στη σημερινή εποχή είναι η αναβίωση του θεσμού των χειροτονημένων διακονισσών, για την απαραίτητη ιεραποστολική μαρτυρία της, κυρίως στον τομέα της διακονίας; 8. Αν το ανθρώπινο πρόσωπο προσδιορίζεται από την σχέση του με τους άλλους, και αν η ευχαριστιακή κοινότητα απο-

τελεί για τους Ορθοδόξους το κυρίαρχο πλαίσιο εποικοδομητικών και ενάρετων σχέσεων, οι οποίες είναι πλήρως δυνατές τόσο από τους άνδρες όσο και από τις γυναίκες, με ποια θεολογικά επιχειρήματα μπορεί κανείς να αποκλείσει τις γυναίκες ακόμη και από την διακονική μυστηριακή ιερωσύνη; 9. Μήπως η παρουσία δαιμονικών στοιχείων (π.χ. αντιλήψεων περί κατάρας της γυναίκας ως υπαίτιας της πτώσης και αιώνιας καταδίκης της, με την υποταγή της στον άνδρα, περί ακαθαρσίας της, με επακόλουθο την περιθωριοποίησή της στη λατρευτική ζωή και τη διοίκηση της Εκκλησίας κλπ.), υποβαθμίζουν την μαρτυρία της Εκκλησίας στον κόσμο, εγείροντας επί πλέον και τεράστιο ηθικό πρόβλημα; 10. Στην μακραίωνη ιστορία του Δυτικού χριστιανικού κόσμου διαπιστώνεται ιστορικά σταδιακή, ίσως ασυνείδητα, υποβάθμιση των γυναικών στον σε τρία ζητήματα: της θέσης της Μαρίας της Μαγδαληνής, της Αγίας Ιουνίας, αλλά και του θεσμού των διακονισσών. Αντίθετα στη μακραίωνη παράδοση της Ανατολής, είναι πλέον επιστημονικά αποδεδειγμένο, ότι η Εκκλησία σεμνύνεται τα παραπάνω πρόσωπα και θεσμούς. Πόσο θα μπορούσε αυτό να επηρεάσει τη θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας; 11. Η αδιαμφισβήτητη πλέον επιστημονικά ύπαρξη στην Κ.Δ. και στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες σημαινόντων γυναικών «αποστόλων» (π.χ. Ιουνία) πόσο μπορεί να επηρεάσει την Ορθόδοξη θεολογική επιχειρηματολογία στο θέμα της χειροτονίας των γυναικών; 12. Αν ακόμη και μεγάλοι θεολόγοι ιεράρχες, όπως ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυ-

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΘΕΟΛΟΓΙΑ σόστομος αναφορικά με την ιερωσύνη χρησιμοποιούν μεταφορές που βασίζονται όχι σε ανδρικά πατρικά μοντέλα, αλλά σε πρότυπα αρετών για την κοινότητα, και επί πλέον αμφότεροι χρησιμοποιούν τόσο αρσενικές όσο και θηλυκές μεταφορές για να περιγράψουν την μέθοδο και το λειτούργημα της ιερωσύνης, με ποια θεολογικά επιχειρήματα μπορεί να δικαιολογηθεί ο αποκλεισμός από αυτήν των γυναικών, ακόμη και από την διακονική ιερωσύνη; 13. Η αναφορά του Γρηγορίου Πατριάρχη Αντιοχείας στη σύνδεση των γυναικών, μέχρι και τον 6ο μ.Χ αι., τόσο με το αποστολικό αξίωμα, όσο και με την χειροτονία («Μαθέτω Πέτρος ο αρνησάμενός με, οτι δύναμαι και γυναίκας αποστόλους χειροτονείν» PG 88 στ. 1864b), μήπως αποδεικνύει ότι δεν είναι παντελώς αμάρτυρη στην Ανατολική χριστιανική παράδοση διαφορετική στάση της Εκκλησίας αναφορικά με την λειτουργική θέση των γυναικών; 14. Αποτελεί η αποκλειστική «ανδρική ιερωσύνη», λόγω της ιστορικά αδιαφιλονίκητης άρρενος μορφής του ενανθρωπήσαντος Θεού, δεσμευτικό στοιχείο της θείας Χάρης; πόσο ισχυρό θεολογικά επιχείρημα μπορεί να είναι κάτι τέτοιο, και πόσο σύμφωνο με το δόγμα της Χαλκηδόνας; 15. Ιστορικά ο αποκλεισμός των γυναικών από την μυστηριακή ιερωσύνη είναι «θείω δικαίω» (de jure humano) ή «ανθρωπίνω δικαίω» de jure divino); 16. Η στενή σύνδεση από πλευράς ορολογίας, και μάλιστα επανειλημμένως, «διακονίας» και «ιερουργίας» στην αρχαία αναφορά του Μ. Βασιλείου, τι συνέπειες μπορεί να έχει για τον λειτουργικό ρόλο των γυναικών; 17. Για το ακανθώδες ζήτημα WWW.ORTHODOXIA.INFO

Πριν από αρκετά χρόνια, ο Μητροπολίτης Περγάμου επέστησε την προσοχή όλων, ότι η λύση στο ακανθώδες αυτό πρόβλημα δεν μπορεί να βρεθεί ούτε με βάση επιχειρήματα από την κοινωνική εξέλιξη ούτε με βάση επιχειρήματα από την παράδοση. Αυτό που χρειάζεται είναι κυρίως θεολογικά επιχειρήματα.

της χειροτονίας των γυναικών η Ορθόδοξη Εκκλησία και θεολογία θα πρέπει να χρησιμοποιεί λειτουργικά, νομοκανονικά, τριαδολογικά, χριστολογικά, εκκλησιολογικά, εσχατολογικά ή κοινωνιολογικά κριτήρια; 18. Μήπως στην επιλογή των θεολογικών κριτηρίων θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στην μακραίωνη «πρωτογενή» λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας, έναντι των διαφόρων εκ των υστέρων διατυπωθεισών δογματικών εκφράσεων; 19. Είναι θεολογικά θεμιτή η χρησιμοποίηση ανθρωπίνων, βιολογικών εννοιών για το φύλο και την δήθεν ανδρική ή θηλυκή υφή εκάστου των προσώπων της Αγίας Τριάδος; 20. Πώς και σε ποιο βαθμό η βασική θεολογική θέση, ότι στα έσχατα δεν θα υπάρχει η διάκριση με βάση το βιολογικό φύλο, μπορεί να επηρεάσει

τη συζήτηση για τον λειτουργικό και μυστηριακό ρόλο των γυναικών; 21. Μήπως η επίκληση στοιχείων οντολογικής έκπτωσης, διαίρεσης και μερισμού του ανθρώπου σε δύο ιεραρχικά τοποθετούμενα φύλα, αναιρεί το δόγμα της Θείας ενανθρωπήσεως και ακυρώνει τους στόχους της; 22. Αν αρχέτυπο του ανθρώπου κατά την Ορθόδοξη χριστιανική ανθρωπολογία είναι ο Χριστός, η επίκληση του άρρενος φύλου του Λόγου του Θεού έχει θεολογικά, νομοκανονικά ιστορικο-κριτικά, αλλά και λειτουργικά ερείσματα για τον αποκλεισμό της γυναίκας ακόμη και από την διακονική μυστηριακή ιερωσύνη; 23. Αν το κάθε ανθρώπινο πρόσωπο δημιουργήθηκε μοναδικό, ακέραιο και ελεύθερο, προορισμένο με την ενάρετη βιωτή του να επιτύχει την θέωση, πως είναι δυνατόν

θεολογικά να προσδιορίζεται η φύση του ανθρώπου, ή ακόμη και η ενάρετη ζωή του, με βάση το φύλο; Δεν συνεπάγεται κάτι τέτοιο άρνηση του πληρώματος της ανθρώπινης φύσης στην κορωνίδα της δημιουργίας, αλλά και της κλήσης της προς το«καθ’ ομοίωσιν»; 24. Αν αναφορικά με την διακονία της ιερωσύνης, μήπως η επιλεκτική χρήση μεταφορών και πρακτικών βασισμένων στο φύλο – που θεολογικά και ανθρωπολογικά οδηγούν στην απομείωση του ανθρώπινου προσώπου – ουσιαστικά υποσκάπτεται παρά ενθαρρύνεται η επίτευξη του Ορθόδοξου ιδεώδους της θεώσεως;

ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΝΕΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ blogs.auth.gr/moschosg

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο Μανώλης Μελινός γραφει στο ορθοδοξια info για...

Το Άγιον Όρος στο... άγριον όρος!

Το Άγιον Όρος, αγαπητές και αγαπητοί μου αναγνώστες της «Ορθοδοξία info» είν’ ένας βράχος που έγινε ζωή. Ένας καλλιεργημένος βράχος είναι, που συνάμα καλλιεργεί· Ένας βράχος γεμάτος καρπούς γλυκύτατους, όπως προ ετών σημείωσε στο βιβλίο προσκυνητών της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος. Η κάθε μέρα στον κραταιόν Άθωνα, καταυγασμένη από το φως του Παλαιού των ημερών και η κάθε νύκτα του, χρόνος εμπειρίας μυστικής... Ηρεμία και γαλήνη από την μια· Εγρήγορση και προσευχή από την

άλλη. Κάτω από τον αστερόεντα ή ασέληνον ουρανόν, εξασφαλίζεται –κερδίζεται, πιο σωστά– η αλήθεια της ζωής και της αθανασίας. Αυτές κυρίως τις στιγμές, ο Μοναχός εισπνέει Θεόν! Ο Αιώνιος διαθλάται μέσα στον θνητόν! Εδώ νιώθεις έντονα ενώπιος Ενωπίω. Εδώ μαθαίνεις ότι με ένα «ευλόγησον», απονευρώνεται στην ουσίαν η ενέργεια του σατανά, καθώς το «ευλόγησον» θεωρείται Μυστήριον, όπως θα εξηγήσουμε σε άλλα δημοσιεύματα, αποκωδικοποιώντας την γοητευτική «μυστική» ορολογία των Μοναχών.

Η αθωνική κορυφή των 2.033 μέτρων!.. Φωτο: Μ. Μελινός

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο Γέρων Δανιήλ Κατουνακιώτης στην Δάφνη. Φωτο: Μ. Μελινός

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ Εδώ μαθαίνεις ότι η επιστήμη της αγίας υπακοής είναι πραγματικά μεγίστη! Εδώ μαθαίνεις ότι χρειάζεται προσευχή εντατική, για να ανοίξουν τα πνευματικά μάτια, ώστε να δούμε την υπεροχή της επιστήμης της χριστιανικής υπακοής. Μαθαίνοντας, ο Μοναχός στο Άγιον Όρος και αλλού, να αποδέχεται εσωτερικώς τις σκέψεις και το θέλημα των άλλων προσώπων, μαθαίνει συγχρόνως να ζει τις διάφορες καταστάσεις όχι μόνον ως ατομικές, αλλά σαν αποκάλυψη για όσα συμβαίνουν στον κόσμο μας. Δεν ζει, «εγωιστικά» μόνο τα δικά του παθήματα, τα δικά του βάσανα, τις δικές του επιτυχίες σαν κάτι το ατομικόν, αλλά πνευματικώς μεταφέρεται στο πάθος όλων των ανθρώπων, διότι κάθε στιγμήν εκατομμύρια συνάνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση παρόμοια με την δική μας. Έτσι, ο Μοναχός, οδηγείται φυσικά και αβίαστα στην προσευχή για τον κόσμον όλον. Προσευχόμενοι οι Αγιορείται πατέρες για τους ζώντες –για όλες και όλους εμάς– μοιράζονται την χαρά της αγάπης μας ή την φρίκη της απογνώσεώς μας. Δοκιμάζοντας τον πόνον, ο Αγιορείτης Γέροντας, προσεύχεται για όλους τους πάσχοντες του κόσμου και σκύβει νοερώς εις την κλίνην όσων πεθαίνουν θλιμμένοι, εγκαταλελειμμένοι και αβοήθητοι μπροστά στον τρόμο του θανάτου. Μνημονεύοντας τους κεκοιμημένους, ο Μοναχός, νοερώς μεταφέρεται στα βάθη των αιώνων, συνοδοιπορώντας –ωσάν Κυρηναίος– με τις χιλιάδες ψυχές οι οποίες εγκαταλείπουν το σώμα τους μέσα σε απερίγραπτη αγωνίαν... Έτσι αναπτύσσεται στην ψυχή του η αδελφική συμπάθεια για όλη την ανθρωπότητα και η προσευχή του γίνεται φορεύς ολοκλήρου του κόσμου, δηλαWWW.ORTHODOXIA.INFO

ΦΩΤΟ: M.Μελινός

Λευκασμένοι Γέροντες και μαυρογένειοι πατέρες παιδαριογέροντες αυταπαρνητικώς φέρουν Χριστόν

δή «υποστατική», παρομοία με την Προσευχή του Χριστού στην Γεθσημανή. Με αυτή την προσευχή του, ο Μοναχός, αιθάνεται την ενότητά του με όλη την ανθρωπότητα και η αγάπη του για τον πλησίον, για τον κάθε συνάνθρωπον, αποβαίνει φυσική. Ε, μία τέτοια προσευχή, ασφαλώς, συντελεί στην σωτηρία του κόσμου! Πολλές ανάλογες σκέψεις συνωθούνται στην... καρδιά του υπογράφοντος πριν, κατά και μετά την ανάβασή του εις το «Όρος Κυρίου»· Πριν, κατά και μετά την ανεκτίμητη επικοινωνία του με τους «Μωυσείς» που το ανεβοκατεβαίνουν, κομίζοντας εις όλους εμάς που ιλιγγιούμε μπροστά στο πνευματικόν ύψος –γι’ αυτό συχνά το αποφεύγουμε– τα σωτηριώδη μηνύματα του... βάθους. Λευκασμένοι Γέροντες και μαυρογένειοι πατέρες –παιδαριογέροντες– αυταπαρνητικώς φέρουν Χριστόν, τρώγουν και πίνουν Χριστόν, ευαρεστούν εις Αυτόν και Τον δοξάζουν έργοις, λόγοις, φωναίς αισίαις, ασκήσει, βίω αγγελικώ! Συ, απλώς, λες «ευλογείτε» και αμέσως σε λούζει ο κρουνός της χάριτος, της αγάπης, του ελέους, των οικτιρμών και της φιλανθρωπίας!.. «Τοις ερημικοίς ζωή μακαρία εστί, θεϊκώ έρωτι πτερουμένοις». Αυτή η ρήση προσιδιάζει απολύτως εις τους πατέρας του αθωνικού στοιχείου. Ενδεδυμένοι όλες τις αρετές, κατάφορτοι από την χάρη και την ευλογία του Δωρεοδότου Κυρίου, αγωνίζονται συνεχώς τον αγώνα τον καλόν, με αποτέλεσμα την απόκτηση του ενδύματος της ουρανίου πνευματικότητος και ζωής. Περπατώντας εις την αυχμηράν αγιορειτικήν έρημο, μπορεί να νιώσεις μέσα από μία συστάδα θάμνων, από το άνοιγμα σπηλαίων ή εκ παραθαλασσίων ακροτόμων 67

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ

–εδώ στο Όρος– κάτω από τα μπερδεμένα μαλλιά, κάτω από την αλουσία κάποιων, κάτω από την απότομη συμπεριφορά ενός ερημίτη που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσουμε στην πρώτη επίσκεψή μας, κατά κανόνα κρύβεται μεγάλος πνευματικός θησαυρός, εκουσία μωρία! Δόξα τω Θεώ, υπάρχουν πολλά τέτοια Γεροντάκια!.. Ευλογία Κυρίου και έλεος η προσωπική επικοινωνία με αυτούς τους Αγιορείτες πατέρες. Μακάριος αποδέκτης της ευλογίας, του ελέους, των οικτιρμών και της φιλανθρωπίας αυτής, ο γράφων, κατ’ επανάληψιν ευτυχής επισκέπτης-ταπεινός προσκυνητής του Περιβολιού της Παναγίας, θιασώτης του πολυκάρπου και καλλικάρπου Άθωνος. Τακτικώς «ανηφορίζει» στο Όρος, εξασφαλίζοντας πολύτιμα πνευματικά εφόδια για τις δύσκολες και επικίνδυνες ανωφέρειες και κατωφέρειες της καθημερινής ζωής... Πολυτιμοτάτη η δια ζώσης επικοινωνία του με ψυχωμένους ασκητές της αγιορειτικής ερήμου, «στρουθία μονάζοντα επί δώματος» –των οποίων η στέγη αποτελείται από ανοιγμένους... γκαζοτενεκέδες– με μοναστηριακούς διακριτικούς Γέροντες, με σκητιώτες χαλκέντερους αγωνιστές, με κελλιώτες πατέρες. Θεωρώντας την επικοινωνίαν αυτή τάλαντο σε καμία περίπτωσιν αποκρύψιμον, ο υπογράφως σας παραθέτει αγαπητές και αγαπητοί αναγνώστες του περιοδικού «Ορθοδοξία info», όπως το κάνει και στα δώδεκα βιβλία της αγιορειτικής Σειράς του «Πείρα Πατέρων» πλουσιώτατους αποκαλυπτικούς διαλόγους, έτσι όπως κατεγράφησαν σε κυρίαρχα Μοναστήρια, σε σκήτες, σε ασκητήρια, σε ερημητήρια και κελλιά της αγιωτάτης αθωνικής γης.

“

Στον Άθωνα, όπως έλεγε ο Άγιος Παΐσιος ασκούνται δεκάδες Άγιοι!.. Δεν φαίνονται, ασφαλώς, διότι η αγιότης –όπως την ζει η Ορθόδοξη Εκκλησία μας– δεν κάνει επιδείξεις·

“

σχισμών, μυστική θεσπέσιαν ευωδίαν, απο την χάρη τόσων και τόσων Αγίων!.. Άνθη μυρίπνοα του αθωνικού παραδείσου, εγκατεσπαρμένα από το χέρι του Θείου Κηπουρού, στο Περιβόλι της Κυρίας Θεοτόκου! Θα αναφέρουμε πολλές συγκλονιστικές περιπτώσεις ευθέτω χρόνω. Όταν περιδιαβαίνουμε τα μυροβόλα μονοπάτια του Αγίου Ορους, είτε στη νότια είτε στην βόρεια πλευρά είτε στα βουνά είτε στα παράλια και συναντούμε τους Αθωνίτες – άλλοι ασκητές, άλλοι κοινοβιάτες, άλλοι ερημίτες– παρατηρούμε ότι αυτό που τους κρατά προσαρμοσμένους ωσάν τα στρείδια πάνω στον βράχο, είναι η πίστη τους! Αυτή, η θέρμη της πίστεώς των τους δίνει αυτήν την απαντοχήν, αυτήν την ελπίδα, αυτήν την ηρεμίαν! Αυτές οι μορφές της υπομονής και της επιμονής, δείχνουν ότι αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν αληθινά και αυτή την πίστη τους την αποδεικνύουν και την φανερώνουν με αυτή την συνεχή, την διηνεκή «βία», με αυτήν την επιμονή να παραμένουν σ’ έναν «απαρήγορο» τόπο, προσδοκώντας την παρηγοριά από τον Θεόν, από εκεί όπου είναι η ανεξάντλητη πηγή της πίστεώς των. Αυτές οι γαλήνιες ματιές, αυτές οι ειρηνικές κινήσεις των Μοναχών φανερώνουν την μεγάλην εμπιστοσύνη, την άγκυρα που έχουν ρίξει στο λιμάνι του Θεού, έχοντας ολόκληρη την καρδιά τους δοσμένη σ’ αυτή την πίστη, που δείχνει αφιέρωση ολοκληρωτική... Στον Άθωνα, όπως έλεγε ο Άγιος Παΐσιος ασκούνται δεκάδες Άγιοι!.. Δεν φαίνονται, ασφαλώς, διότι η αγιότης – όπως την ζει η Ορθόδοξη Εκκλησία μας– δεν κάνει επιδείξεις· Αγαπά την κρυφιότητα, φιλεί την κρυφιότητα, όπως λέγουν οι Πατέρες. Κάτω από ένα χιλιομπαλωμένο ράσο

Πολλές έγχρωμες εικόνες και φωτογραφίες Αθωνιτών Αγίων και Γερόντων, αγιορειτικών χώρων, Θεομητορικών και λοιπών Εικόνων, τιμίων Λειψάνων Αγιορειτών και άλλων Αγίων, καθώς και διαφόρων ιερών αντικειμένων βοηθούν τον αναγνώστην –άνδρα και γυναίκα– στην γόνιμη «περιπλάνησή» του στα αγαπητά Σκηνώματα του Κυρίου, στον ευώδη Κήπο της Κυρίας Θεοτόκου, τον Άθωνα. Με τα βαθύτατα –από πλευράς, φυσικά, Γερόντων– κείμενα διαλόγου και το πλουσιώτατο φωτογραφικόν υλικόν, γίνεται προσπάθεια να φέρουμε το Άγιον Όρος έξω, στο... άγριον όρος της πεζής καθημερινότητος ή μάλλον να μεταφέρουμε όλες και όλους εσάς, εις τον Άθωνα, συνομιλητές οσίων κοινοβιατών, ερημιτών, πρωταθλητών της ασκήσεως και κολοσσών της αρετής... Αν κατορθώνεται η «μεταφορά» αυτή, αυτό ασφαλώς οφείλεται σε όλους τους αγίους Γέροντας, οι οποίοι «κόβουν» την μεγάλη καρδιά τους και αυταπαρνητικώς την καταθέτουν εις τον καθένα προσωπικώς!

Ο Μανώλης Μελινός είναι Θεολόγος συγγραφέας, διευθυντής Βιβλιοθήκης της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος http://www.manolismelinos.com

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 02 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ΕΙΚΟΝΕΣ ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΣ ΣΤΙΣ 29 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1940

ΤΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ του Πατριάρχη Έκλεισε αισίως τα 75, την Κυριακή της Ορθοδοξίας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος. Αν βέβαια κάνει χρήση της δυνατότητας που του δίνει η δίσεκτη ημερομηνία του -έχει γεννηθεί στις 29 Φεβρουαρίου- τότε μπορεί να δηλώνει 18. Μεταξύ μας, κάπου τόσο πρέπει να νιώθει πως είναι. Το πρόγραμμα, οι δραστηριότητες και ο καθημερινός φόρτος εργασίας του σίγουρα θα έκαναν ακόμη και κάποιον πολύ νεότερο του να πει... στοπ! Ακμαίος και δυνατός, ο Παναγιώτατος συνεχίζει να δαπανά το σύνολο της ζωής του για την αποστολή που έχει αναλάβει, να κρατήσει αναμμένο το φως στο φανάρι των Ρωμιών. Η φωτογραφία είναι από την σελίδα της κας. Ντόρας Μπακογιάννη στο Facebook. Η τ. υπουργός δείπνησε το βράδυ της 1ης Μαρτίου με τον Πατριάρχη ο οποίος απλός και χαρούμενος έσβησε τα κεριά της τούρτας. Όσο για την ευχή που έκανε... Αν την πούμε δεν θα πιάσει

ΦΩΤΟ: Facebook / DoraBakoyannis

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

ΕΙΝΑΙ ΓΕΓΟΝΟΣ Γίνετε συνδρομητής τώρα

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ I