ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO Τεύχος 4 by ORTHODOXIA INFO

ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 Μαρτίου 2016

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Μ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. αντεπιτίθεται

DÉJÀ VU

Γιατί κάθε μερικά χρόνια οι δυο Εκκλησίες βρίσκονται απέναντι; Το «μοτίβο» που επαναλαμβάνεται εδώ και 40 χρόνια Τα πρόσωπα - Τα γεγονότα - Το παρασκήνιο ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΛΟΥΔΑΡΟΥ

ΕΡΕΥΝΑ: Η Θεολογία της ανεργίας | ΘΕΜΑ: Οι «βαλτωμένοι» εορτασμοί στον Άθω ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: π. Βαρνάβας Γιάγκου | ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Τι έγινε η κάρα της αγίας Αναστασίας; www.orthodoxia.info

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΑΣ

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ I

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ I

ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ & ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 2015 _____________________ ΤΕΥΧΟΣ 04 1 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

Κήδευε και μη ερεύνα

ΙΝFO

π. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΧΡΥΣΟΠΟΥΛΟΣ Σχέσεις Κράτους - Εκκλησίας

«Σχέσεις ανάγκης ή αγάπης;»

Προβληματισμένοι οι κληρικοί για τον ασαφή νόμο περί κηδείας και αποτέφρωσης

ΘΕΣΗ

EDITORIAL

ΕΡΕΥΝΑ Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ... ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΘΕΜΑ

Χαμένοι στη μετάφραση ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΒΛΑΧΟΥ

Την ώρα που ούτε καν το Υπουργείο Παιδείας δεν μπορεί να υπολογίσει τον ακριβή αριθμό των άνεργων θεολόγων, οι τέσσερις θεολογικές Σχολές της χώρας δίνουν κατά μέσο όρο 800 με 1000 νέα πτυχία κάθε χρόνο ΣΟΦΙΑ ΚΑΡΕΚΛΑ

ΕΚΔΟΤΗΣ Άννα Σταμάτη

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Στη Ρώμη οι ελπίδες για την «πληγή» της Αγίας Αναστασίας 54 ΕΝΟΡΙΑΚΑ Όταν η ενορία γίνεται «φάρος» Παιδείας ΑΝΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗ

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Μανώλης Μελινός

____________________________________

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Σοφία Καρεκλά Γιώργος Φερδής Μαρία Παπαβλάχου Ανδρέας Παπαβασιλείου Μαρία Παντελέων

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Ιωάννου Ανδρέου 5 Μεταμόρφωση 14452 Τ. 2118001919 - F. 2117908819 www.orthodoxia.info magazine@οrthodoxia.info

Το χρονικό μιας προανεγγελθείσας

www. orthodoxia. info

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Ανδρέας Λουδάρος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Χρήστος Μπόνης Γιώργος Φερδής Δημοσθένης Τσαβδαρίδης Βαγγέλης Βασιλείου Κων/νος Γκλιάνας

Ι.Ν. Μεταμορφώσεως

]

[

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η ζεστασιά των ύμων και των χαμόγελων Ο Μανώλης Μελινός γράφει για τις μορφές που μπορεί να συναντήσει ο επισκέπτης του Αγίου Όρους. Για την δύναμη της προσευχής αλλά και τις αγνές ψυχές των ασκητών.

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή (ολική/μερική/περιληπτική/ κατά παράφραση) του περιεχομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς τη προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη (Ν. 2121/1993). Τα σήματα μας προστατεύονται στην Ελλάδα και διεθνώς, από τη σχετική Νομοθεσία και τις Διεθνείς Συμβάσεις. Κάθε χρήση των σημάτων μας, οπουδήποτε, οποτεδήποτε, και για οποιοδήποτε λόγο, απαγορεύεται απολύτως.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

EDITORIAL

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Δεν υπάρχει η «πολυτέλεια» μιας ακόμη σύγκρουσης

ανταστείτε να ξυπνήσετε ένα πρωί και τα δυο πνευμόνια σας να διαπληκτίζονται για ζητήματα που σε εσάς φαντάζουν παντελώς ακατανόητα. Αν μάλιστα η κόντρα αυτή κλιμακωθεί δεν αποκλείεται να σας στερήσει τον πολύτιμο για την ζωή αέρα, να σας σκοτώσει. Φανταστείτε πάλι τα δυο πόδια σας, να αποφασίσουν να χαράξουν το καθένα το δικό του δρόμο. Ίσως να πέσετε κάτω, σίγουρα όμως δεν θα μπορέσετε να πάτε ούτε ένα μέτρο παραπέρα. Δια της υπεραπλουστεύσεως -που ίσως να μην αρέσει σε ορισμένους- προσπαθώ να υπενθυμίσω πως κάποια πράγματα στη φύση έχουν δημιουργηθεί για να συνεργάζονται αρμονικά. Η οποιαδήποτε παραφωνία σε αυτήν την συνεργασία θα μπορούσε να έχει ολέθριες συνέπειες. Χρόνια τώρα, δεκαετίες, Αθήνα και Φανάρι, Οικουμενικό Πατριαρχείο και Εκκλησία της Ελλάδος βρίσκονται σε μια συνεχή περιδίνηση. Οι δυο «πνεύμονες» μας αρνούνται να συνεργασθούν και να μας δώσουν στο τέλος τον αέρα εκείνο που χρειαζόμαστε για να ανέβουμε ως λαός, ως έθνος και ως γένος, την όλο και περισσότερο κακοτράχαλη ανηφόρα της σύγχρονης πραγματικότητας. Έχετε δει πολλούς με προβληματικά πνευμόνια να ανεβαίνουν στα βουνά; Όχι! Είναι γιατί δεν θέλουν; Όχι βέβαια... Είναι γιατί δεν μπορούν. Η δική μου δημοσιογραφική γενιά έχει ζήσει ήδη μια σκληρή σύγκρουση μεταξύ των δυο Εκκλησιών και όπως όλα δείχνουν μάλλον θα χρειαστεί να ξεσκονίσουμε τα παλιά μας σημειωματάρια. Η Ιστορία σαν να ετοιμάζεται να επαναληφθεί, κι όπως κάποτε έγραψε ο Μάρξ «Η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα». Αυτή είναι η πρώτη επανάληψη. Μόνο που δεν χρειάζεται να ξέρεις τι είπε ο Μάρξ για να καταλάβεις πως αυτό που θα ζήσουμε θα είναι μια τραγωδία.

Και θα είναι τραγωδία όχι μόνο διότι επαναλαμβάνεται αλλά γιατί κάθε εμφύλιος, κάθε αδερφοκτόνος πόλεμος είναι από τη φύση τους τραγικοί. Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα. Δεν είναι δυνατόν να ζούμε τόσες σημαντικές αλλαγές, να αντιμετωπίζουμε τέτοιες παγκόσμιες προκλήσεις και οι πνευματικοί μας πνεύμονες να μην μπορούν να βρουν έναν κώδικα επικοινωνίας. Η οικονομική κρίση όσο κι αν μας πονάει είναι το μικρότερο από τα προβλήματά μας. Εδώ ο κόσμος όλος αλλάζει. Η Ευρώπη έχει μετατραπεί σε μια απρόσωπη πολυεθνική εταιρεία. Οι πολιτικοί σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν ξεχάσει τον ρόλο τους. Μας κυβερνούν λόμπι και φατρίες. Πολιτισμό δεν παράγουμε. Ζωή δεν ζούμε. Χαρά δεν βλέπουμε. Σέβομαι και τιμώ τους Προκαθημένους και τις Εκκλησίες αλλά ειλικρινά πρέπει να συνειδητοποιήσουν πως δεν έχουν την πολυτέλεια μιας σύγκρουσης ακόμη. Όπως επίσης δεν έχουν την πολυτέλεια να κρύψουν για μια ακόμη φορά τα προβλήματα που τους χωρίζουν κάτω από το χαλί. Οφείλουν να βρουν λύσεις. Τα όσα ζούμε σε οικονομικό επίπεδο οφείλονται εν πολλοίς στην άρνηση των πολιτικών μας ταγών να συνεργασθούν για έναν κοινό στόχο. Αντέχουμε να ζήσουμε και μια πνευματική πτώχευση γιατί οι πνευματικοί μας ταγοί προσβλήθηκαν από το ίδιο «μικρόβιο»; Για το «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ info» το πρώτο ψηφιακό περιοδικό στον χώρο του εκκλησιαστικού ρεπορτάζ δεν θα σας πω πολλά. Δημιουργείται κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες σε δίσεκτους χρόνους. Στόχος μας είναι να προσφέρουμε ουσιαστική ενημέρωση. Ελπίζουμε στην βοήθεια σας.

Ανδρέας Δ. Λουδάρος

WWW.ORTHODOXIA.INFO

PHOTO | ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ

[ INFO] Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, συνέρχεται σε έκτακτη συνεδρίαση την ερχόμενη εβδομάδα. Αυτή τη φορά η εκλογική διαδικασία έρχεται σε «δεύτερη μοίρα» αφού προέχουν σημαντικότερα θέματα όπως αυτό της συμμετοχής στην Πανορθόδοξη Σύνοδο αλλά και οι σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ποια στάση θα κρατήσει η Αθήνα; Οι εξελίξεις αναμένονται με ενδιαφέρον

[ INFO]

Παρά την ιστορική χροιά που είχε η συνάντηση του Πατριάρχη της Ρωσίας με τον Ρωμαίο Ποντίφικα η Μόσχα δεν περιμένει πολλά από την Ρώμη. Για τον Πατριάρχη της Ρωσίας η επέκταση των Ουνιτών στην Ουκρανία είναι μείζον πρόβλημα,το οποίο δεν φαίνεται πως μπορεί να λυθεί τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. Για τα δεδομένα της συντηρητικής Εκκλησίας της Ρωσίας πάντως και μόνο που έγινε η συνάντηση ήταν ένα κατόρθωμα.

PHOTO | ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΡΩΣΙΑΣ

[ INFO]

Ο εικονιζόμενος στο μέσον Πατριάρχης Γεωργίας κ. Ηλίας, είναι ο μακροβιότερος των ορθοδόξων Προκαθημένων. 83 ετών σήμερα κατέχει τον τίτλο του Καθολικού Πατριάρχη Γεωργίας από το 1977. Οι ενστάσεις του σε καίρια ζητήματα της θεματολογίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου θεωρείται πως θα προκαλέσουν σημαντικές αναταράξεις.

PHOTO | О. ВАРОВ

ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ | ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. καθηγητής Μιλτιάδης Κωνσταντίνου ανοίγει τα χαρτιά του στο «Ορθοδοξια Info»

Πουλάνε

Ορθοδοξία για να

καλύψουν προσωπικά

ελλείμματα

Στην Σοφία Καρεκλά Φωτογραφίες: Ζάχος Καρεκλάς

Το τελευταίο διάστημα απασχόλησε ιδιαίτερα την εκκλησιαστική επικαιρότητα, όχι εξαιτίας κάποιας ακαδημαϊκής δημοσίευσης ή επιστημονικής εργασίας. Ένα προσκυνητάρι ήταν αρκετό για να βρεθεί εν μέσω «ιερών» πυρών. Η συνέντευξή μας χρειάστηκε να διακοπεί για λίγο από τα… πυρά μιας κυρίας που του τηλεφώνησε στο γραφείο του για να τον εγκαλέσει. Αυτό δεν είναι το μοναδικό τηλεφώνημα που δέχεται. Όπως μας λέει, τις τελευταίες εβδομάδες το τηλέφωνο του γραφείου του χτυπά συνεχώς για να του τα «ψάλλουν». Για δύο λόγους. Για το προσκυνητάρι που μετακίνησε και για την κατεύθυνση ισλαμικών σπουδών που θα λειτουργήσει στο Τμήμα Θεολογίας. Αυτή ήταν η αφορμή για τη συζήτησή μας. Μια συζήτηση που έγινε με ακαδημαϊκούς, θεολογικούς αλλά και… ποδοσφαιρικούς όρους. Ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. μιλάει για όλους και όλα. Για το προσκυνητάρι, τις ισλαμικές σπουδές, τον μητροπολίτη κ. Άνθιμο, το μάθημα των θρησκευτικών αλλά και το θεολογικό επίπεδο του κλήρου, σε μια συνέντευξη που θα συζητηθεί.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

“

Ένα προσκυνητάρι στην μέση του πουθενά, σε ένα φουαγιέ όπου είναι οι γραμματείες, στον δρόμο που οδηγεί από τις γραμματείες στις τουαλέτες, δεν είχε κανένα νόημα παρά μόνο επίδειξη ευσέβειας.

σε ένα φουαγιέ όπου είναι οι γραμματείες, στον δρόμο που οδηγεί από τις γραμματείες στις τουαλέτες, δεν είχε κανένα νόημα παρά μόνο επίδειξη ευσέβειας. Για αυτό πήγε στην είσοδο του ναού της σχολής, στον τέταρτο όροφο.

Βιάστηκαν... Κάποιοι βιάστηκαν να το συνδέσουν αυτό με την ίδρυση του τμήματος ισλαμικών σπουδών. Αυτό, εκτός από κακοήθεια, δεν ξέρω τι άλλο θα μπορούσε να είναι. Όπως γνωρίζετε, εδώ και δεκαετίες, στη Θεολογική σχολή έχει παραχωρηθεί ένας χώρος στους Μουσουλμάνους φοιτητές να κάνουν την προσευχή τους κάθε Παρασκευή. Χρόνια ολόκληρα ουδέποτε οι Μουσουλμάνοι είχαν πρόβλημα να έρθουν στη Θεολογική. Ουδέποτε είχαν πρόβλημα με τις εικόνες που υπάρχουν στη σχολή και φυσικά δεν θα είχαν λόγο να έχουν κάποιο πρόβλη-

μα. Επομένως, αν κάτι ενοχλούσε τους Μουσουλμάνους φοιτητές, θα τους ενοχλούσε και παλαιότερα. Δεν είναι επειδή πρόκειται να έρθουν τώρα στην κατεύθυνση ισλαμικών σπουδών πέντε- δέκα φοιτητές. Δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι στην κατάσταση ούτε στη σύνθεση της Θεολογικής σχολής. Oύτε στον πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, ούτε όλα αυτά τα ευφάνταστα τα οποία διαδίδονται ως συνέπειες της ίδρυσης αυτής της κατεύθυνσης. Δεν υπάρχει, λοιπόν, καμία σχέση ανάμεσα στα δύο. Δεν ξέρω καν αν αυτή η κατεύθυνση, ανάλογα με το πόσους φοιτητές έχει, θα στεγαστεί μέσα στη Θεολογική. Μια διευκρίνιση την οποία θεωρώ πολύ σημαντική. Όσοι καταφέρονται εναντίον αυτού του ανοίγματος προς τις ισλαμικές σπουδές, μιλούν για τμήμα ισλαμικών σπουδών. Αυτό δεν είναι λάθος. Είναι

ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ | ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

ύριε κοσμήτορα, ξεκινάτε προσεχώς στη Θεολογική τμήμα ισλαμικών σπουδών. Πρόσφατα βγάλατε το προσκυνητάρι από το ισόγειο της σχολής. Τι συμβαίνει στη Θεολογική; Έτσι όπως θέτετε το ερώτημα, συνδέετε δύο άσχετα γεγονότα και πραγματικά φαίνεται ότι κάτι συμβαίνει. Σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα, πάντα υπάρχει η φιλοδοξία να προχωρήσει κανείς παραπέρα αλλά αυτό δεν σχετίζεται ούτε με το προσκυνητάρι ούτε με το Τμήμα Ισλαμικών Σπουδών. Κατ’ αρχήν, δεν σχετίζονται αυτά μεταξύ τους. Το προσκυνητάρι απομακρύνθηκε από τον πρώτο όροφο, όπου υπήρχε, για λόγους καθαρά πρακτικούς, όταν έγιναν εργασίες ανακαίνισης. Διαπιστώθηκε ότι η κατασκευή που υπήρχε στον τοίχο, οι δύο μαρμάρινες επιγραφές με τα ονόματα των κοσμητόρων και των προέδρων καθώς και το προσκυνητάρι, στηριζόταν σε μια γυψοσανίδα. Οι τεχνίτες που έβαψαν τον τοίχο είπαν ότι αυτά δεν μπορούν να ξανατοποθετηθούν εκεί γιατί υπάρχει κίνδυνος ατυχήματος σε περίπτωση σεισμού. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να τα μετακινήσουμε. Οι μαρμάρινες πλάκες μπήκαν στην αποθήκη προκειμένου να γίνει κάποια ελαφρότερη κατασκευή. Το προσκυνητάρι σαφώς δεν μπορούσε να πάει στην αποθήκη. Έπρεπε να πάει κάπου όπου θα έχει λόγο να υπάρχει. Πρέπει να κάνουμε μια πολύ σαφή διευκρίνιση. Είναι άλλο πράγμα ένα προσκυνητάρι και άλλο μια εικόνα. Εικόνες υπάρχουν σε όλη τη Θεολογική και θα υπάρξουν κι άλλες. Ένα προσκυνητάρι σηματοδοτεί έναν ιερό χώρο όπου πηγαίνει κανείς και προσκυνάει. Ένα προσκυνητάρι στην μέση του πουθενά,

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ψέμα. Το έχουμε εξηγήσει όλοι από τη Θεολογική σχολή πάρα πολλές φορές. Δεν ιδρύεται τμήμα αλλά μια κατεύθυνση ισλαμικών σπουδών. Η ουσιαστική και πάρα πολύ σημαντική διαφορά ανάμεσα σε ένα τμήμα και μία κατεύθυνση είναι ότι η κατεύθυνση δεν έχει αυτόνομη λειτουργία. Μια κατεύθυνση λειτουργεί στο πλαίσιο ενός τμήματος. Δεν είναι αυτοδιοίκητη ή αυτόνομη. Το πρόγραμμα, οι καθηγητές ό,τι έχει σχέση με τη λειτουργία της εξαρτώνται από το τμήμα Θεολογίας. Επομένως, ελέγχεται πλήρως το τι θα διδάσκεται, σε ποιο βαθμό, από ποιους. Τα πάντα αποφασίζονται από τη συνέλευση του τμήματος Θεολογίας. Αυτή ήταν μια πάρα πολύ συνειδητή απόφαση και ο λόγος που το τμήμα Θεολογίας ανέλαβε να λειτουργήσει αυτή την κατεύθυνση. Για να έχει την εποπτεία του προγράμματος σπουδών της νέας κατεύθυνσης; Ακριβώς. Το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η ελληνική πολιτεία είναι πώς θα μπορέσει να ενθαρρύνει τους Μουσουλμάνους Έλληνες υπηκόους της Θράκης να φοιτήσουν στο ελληνικό δημόσιο σχολείο και να έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν και μάθημα θρησκευτικών το οποίο θα διδάσκεται από ομοθρήσκους τους. Αυτός ήταν ο στόχος. Λέχθηκε ότι θα μπορούσε να γίνει κάτι στην Κομοτηνή, στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο. Αυτό είναι υποκρισία ή κρύψιμο κάτω από το χαλί του προβλήματος. Όλοι γνωρίζουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης από το τουρκικό προξενείο που είναι στην Κομοτηνή. Πολύ περισσότερο θα κινδύνευε ένα ανεξάρτητο τμήμα ισλαμικών WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

στο κήρυγμα του Ευαγγελίου και τη διδασκαλία της χριστιανικής πίστης. Όταν ένας μητροπολίτης αποφασίζει να πει ψέματα στο όνομα του Χριστού, σημαίνει ότι δεν πιστεύει στον Χριστό. Διότι αυτός ο οποίος πιστεύει στον Χριστό, πιστεύει και στη δράση του Αγίου Πνεύματος μέσα στην ιστορία. Πιστεύει ότι η Εκκλησία καθοδηγείται από το Άγιο Πνεύμα κι όχι από τις δικές του προσωπικές φοβίες ή ίντριγκες. Γιατί κάποιος να επιλέξει την κατεύθυνση Ισλαμικών σπουδών της Θεολογικής για να διδαχθεί το Ισλάμ; Είναι πολύ απλό. Αυτός που θέλει να διοριστεί ως θεολόγος σε δημόσιο σχολείο για να διδάξει το Ισλάμ θα πρέπει να έχει πτυχίο ελληνικού πανεπιστημίου. Τα ισλαμικά σχολεία της Σαουδικής Αραβίας δεν αναγνωρίζονται σε κανένα μέρος του κόσμου ως πανεπιστήμια. Ο τίτλος σπουδών που δίνουν δεν είναι ακαδημαϊκός τίτλος. Επίσης, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, επιστημονικό, ακαδημαϊκό για το Ισλάμ. Δεν καταλαβαίνω γιατί θα πρέπει μια πανεπιστημιακή σχολή να πει ότι δεν διδάσκει το συγκεκριμένο αντικείμενο τη στιγμή που μπορεί. Οι θεολογικές σχολές δεν είναι σχολές της Εκκλησίας. Ανήκουν στο Υπουργείο Παιδείας. Οι καθηγητές τους πληρώνονται από το ελληνικό κράτος. Δεν πληρώνονται από την Εκκλησία, ούτε λειτουργούν με βάση τις προδιαγραφές της Εκκλησίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν διδάσκουν ορθόδοξη θεολογία. Αλλά αυτό είναι επιλογή, δεν είναι υποχρέωση. Είναι θέμα εντιμότητας, ακαδημαϊ-

κής ελευθερίας και ακαδημαϊκής συνέπειας.

“

Όταν ένας μητροπολίτης αποφασίζει να πει ψέματα στο όνομα του Χριστού, σημαίνει ότι δεν πιστεύει στον Χριστό. Διότι αυτός ο οποίος πιστεύει στον Χριστό, πιστεύει και στη δράση του Αγίου Πνεύματος μέσα στην ιστορία.

“

σπουδών στο ΔΠΘ. Λέχθηκε ότι θα μπορούσε να είναι στη φιλοσοφική σχολή. Η φιλοσοφική σχολή αυτή τη στιγμή δεν θα είχε αντίρρηση να ιδρύσει ένα τμήμα. Όμως εμείς δεν θέλαμε να ιδρύσουμε τμήμα αλλά κατεύθυνση. Το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η μουσουλμανική μειονότητα αυτή τη στιγμή στη Θράκη είναι ότι όλοι αυτοί που διδάσκουν θρησκευτικά στα παιδιά των μουσουλμάνων είναι σπουδαγμένοι στην Άγκυρα ή τη Σαουδική Αραβία. Αυτό είναι μια πραγματική πνευματική αυτοκτονία του ελληνικού κράτους. Δεν μπορείς να φέρνεις ανθρώπους που έχουν σπουδάσει σε περιβάλλοντα εκτός Ελλάδος, που εκτρέφουν το κίνημα των Τζιχαντιστών, να τους βάλεις μέσα στα ελληνικά σχολεία να διδάξουν στα παιδιά. Το ελληνικό κράτος, λοιπόν, ζήτησε από τη Θεολογική Σχολή αν μπορεί να βοηθήσει στην εκπαίδευση των Μουσουλμάνων ιεροδιδασκάλων, έτσι ώστε αυτοί να είναι ικανοί, με ένα πτυχίο από ελληνικό πανεπιστήμιο να διοριστούν στα ελληνικά δημόσια σχολεία της Θράκης. Ελπίζουμε ότι το πείραμα θα πετύχει. Αναμφίβολα υπάρχουν προβλήματα, κίνδυνοι και ανησυχίες. Είναι κάτι εντελώς καινούριο. Ελπίζουμε να θελήσουν κάποιοι να επιλέξουν αυτή την κατεύθυνση και να μπορέσει να λειτουργήσει. Αλλά ως εκεί. Από κει και πέρα όλα αυτά τα περίεργα σενάρια ότι αρχίζει η ισλαμοποίηση της Ευρώπης από τη Θεολογική Σχολή της Θεσσαλονίκης δεν είναι αστεία πράγματα. Ειδικά, όταν γράφονται από μητροπολίτες γνωστών ακροδεξιών φρονημάτων, οι οποίοι δεν διστάζουν να συκοφαντήσουν στο όνομα του Χριστού ανθρώπους οι οποίοι έχουν αφιερώσει τη ζωή τους

Έχει βγει το πρόγραμμα σπουδών της κατεύθυνσης ισλαμικών σπουδών; Η κατεύθυνση ισλαμικών σπουδών θα αποτελεί μια επιλογή του τμήματος Θεολογίας. Είναι εσωτερική υπόθεση του τμήματος να καταρτίσει το πρόγραμμα και να το φέρει στην κοσμητεία προκειμένου να εγκριθεί. Ακόμη δεν έχει έρθει για να συζητηθεί το πρόγραμμα. Υποθέτω ότι, πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία ώστε να μπει στο μηχανογραφικό, δεν έχει νόημα κάτι τέτοιο.Να σας ξεκαθαρίσω ότι η ιδέα της ίδρυσης αυτής της κατεύθυνσης δεν ήταν δική μου. Βεβαίως την ψήφισα γιατί θεώρησα ότι είναι σημαντικό στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής ελευθερίας και δεοντολογίας να υπάρχει αυτή η κατεύθυνση. Ωστόσο, την έχω χρεωθεί εγώ για κάποιο λόγο που δεν καταλαβαίνω. Ποιος είχε την πρωτοβουλία; Ήταν πρωτοβουλία του τμήματος Θεολογίας. Έγινε εισήγηση από τον τότε πρόεδρο του τμήματος στη συνέλευση. Η συνέλευση το συζήτησε. Δημιουργήθηκε μετά μια επιτροπή που ασχολήθηκε με όλες τις λεπτομέρειες του θέματος επί έναν ολόκληρο χρόνο. Όταν η επιτροπή κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα, εισηγήθηκε στο τμήμα Θεολογίας την ίδρυση αυτής της κατεύθυνσης και το τμήμα την ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία. Και μετά ξεκίνησε ο «πόλεμος»; Και μετά ξεκίνησε ο πόλεμος ως μη όφειλε. Θεωρώ ότι το τμήμα, γνωρίζοντας τις ευαισθησίες που υπάρχουν απέ-

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Υπάρχουν φωνές που λένε ότι στην Ελλάδα έχουμε πολλές Θεολογικές σχολές, αν συνυπολογίσουμε και τις εκκλησιαστικές ακαδημίες, και δεν χρειαζόμαστε τόσες. Τελικά, οι θεολογικές σχολές που έχουμε είναι πολλές ή λίγες; Δεν είμαι εγώ αυτός που καθορίζει την ακαδημαϊκή πολιτική στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Κάποια στιγμή κυριάρχησε στην Ελλάδα μια λαϊκίστικη αντίληψη «κάθε χωριό και πανεπιστήμιο». Δυστυχώς, όχι με ακαδημαϊκά κριτήρια πάντοτε. Τις περισσότερες φορές έγινε για να τονωθεί η τοπική αγορά. Επομένως, δεν είναι το πρόβλημα μόνο για τις θεολογικές σχολές. Είναι γενικό το πρόβλημα με την πολιτική που εφαρμόζεται στη χώρα μας για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σαφώς, δεν χρειάζεται μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα τόσα πανεπιστήμια διάσπαρτα στην ελληνική επικράτεια. ναντι στο Ισλάμ, φέρθηκε με ιδιαίτερη εντιμότητα. Δεν είχε υποχρέωση να το κάνει αλλά θέλησε να ενημερώσει όλους όσοι θα είχαν ενδιαφέρον για αυτή την κατεύθυνση. Αντιπροσωπεία της Σχολής επισκέφθηκε τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, όλους τους μητροπολίτες της Θράκης, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την Ιερά Σύνοδο. Το Πατριαρχείο δεν μπορούσε να δώσει συγκατάθεση αλλά είπε ότι είναι μια πολύ καλή ιδέα. Το ίδιο είπαν η Ιερά Σύνοδος και οι μητροπολίτες της Θράκης. Μάλιστα, στον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, επειδή η κατεύθυνση θα λειτουργήσει στα δικά του όρια, πήγαν και μητροπολίτες της Θράκης στην προσπάθειά τους να τον πείσουν. Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης αναγνώρισε ότι τα ακαδημαϊκά και τα εθνικά επιχειρήματα για την ίδρυσή της είναι σοβαρά αλλά είπε ότι για συναισθηματικούς λόγους δεν μπορεί να ταυτιστεί με αυτή την άποψη. Του εξηγήσαμε ότι δεν υπάρχει λόγος να ταυτιστεί. Το μόνο που του ζητήσαμε ήταν να μη δημιουργήσει μια κατάσταση εμφυλιοWWW.ORTHODOXIA.INFO

πολεμική στη Θεσσαλονίκη. Να μην ξεσηκώσει κόσμο εναντίον της Θεολογικής σχολής. Να υποθέσω, λοιπόν, ότι οι σχέσεις της κοσμητείας με την Mητρόπολη Θεσσαλονίκης τον τελευταίο καιρό δεν είναι και οι καλύτερες. Όχι, απεναντίας. Πριν από λίγες μέρες έγινε ένα συνέδριο υπό την αιγίδα της κοσμητείας το οποίο φιλοξενήθηκε από την μητρόπολη. Ο μητροπολίτης ήταν παρών στο συνέδριο. Το βοήθησε με μια γενναία χορηγία. Το φιλοξένησε για μια ολόκληρη μέρα με ό,τι έξοδα συνεπάγεται αυτό, που σημαίνει ότι οι σχέσεις είναι πολύ καλές. Υπάρχει μια συναισθηματική αντίδραση από τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης η οποία είναι κατανοητή. Το θέμα είναι ότι κάποιοι προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν αυτή τη συναισθηματική αντίδραση και να εμφανίσουν τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης ως έναν άνθρωπο ο οποίος κηρύττει μίσος, πόλεμο, οτιδήποτε είναι αντίθετο με την αγάπη του Χριστού. Δεν του αξίζει αυτή η εικόνα.

Αναμφίβολα αυτή τη στιγμή οι θεολογικές σχολές αντιμετωπίζουν τεράστιο πρόβλημα, το οποίο είναι διπλό. Είναι ποιοι μπαίνουν στις σχολές και γιατί μπαίνουν και τι κάνουν αυτοί που βγαίνουν. Το ποιοι μπαίνουν είναι τεράστιο πρόβλημα γιατί για να μπεις στη Θεολογική χρειάζεται να γράψεις τη βάση. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν μαθητές που έχουν μια λίστα σχολών στο μηχανογραφικό και στο τέλος βάζουν και τη Θεολογική, αν όλα τα άλλα αποτύχουν να πάει κανείς στη Θεολογική. Έτσι, έχουμε ένα πάρα πολύ υψηλό ποσοστό, θα τολμούσα να πω ότι αγγίζει το 90% των μαθητών που ήρθαν στη Θεολογική θεωρώντας ότι απέτυχαν να πάνε στη σχολή της προτίμησής τους. Από την άλλη, βγαίνουν εκατοντάδες κάθε εξάμηνο από τα τέσσερα θεολογικά τμήματα της χώρας. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν ποτέ καμία πιθανότητα κι ελπίδα να διοριστούν, έτσι όπως είναι τα πράγματα σήμερα. Το πρόβλημα με τις εκκλησιαστικές ακαδημίες είναι ακόμη χειρότερο. Ναι μεν έγιναν με σκοπό να μορφώσουν στελέχη της Εκκλησίας, κι αυτές όμως αντιμετωπίζουν ανάλογο πρόβλημα με τις θεολογικές σχολές. Πολλοί από αυτούς που πηγαίνουν εκεί δεν σκέφτονται να στελεχώσουν την Εκκλησία αλλά ψάχνουν απλά μια επαγγελματική διέξοδο. Κάνουν πάρα πολύ καλές σπουδές, σε ορισμένα από αυτά τα τμήματα, αλλά δεν έχουν κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Οπότε μάλλον είναι πολλές οι θεολογικές σχολές; Ότι είναι πολλές, είναι. Όλα τα ακαδημαϊκά τμήματα είναι πολλά στην Ελλάδα.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Να πάμε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και το μάθημα των θρησκευτικών. Σε πρόσφατη ημερίδα που διοργάνωσε ο ΚΑΙΡΟΣ στη Θεσσαλονίκη, είπατε ότι ένα μάθημα θρησκευτικών που δεν είναι για όλους δεν έχει θέση στο σχολείο. Τόσα χρόνια που γινόταν το μάθημα, τι συνέβαινε; Μάλλον δεν έχουμε λάβει υπόψη μας μια πάρα πολύ σημαντική αλλαγή που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια στην ελληνική κοινωνία. Τόσα χρόνια στο μάθημα των θρησκευτικών δεν είχαμε απαλλαγές αυτής της έκτασης που έχουμε τώρα. Κατ αρχήν, δεν έχει γίνει ακόμη μια καταγραφή των μη Χριστιανών μαθητών. Δεν έχει γίνει μια κοινωνιολογική μελέτη για το πώς προσλαμβάνεται το μάθημα από οικογένειες οι οποίες δεν παρέχουν καμία θρησκευτική αγωγή στα παιδιά τους ή από ανθρώπους οι οποίοι έχουν οποιαδήποτε ιδεολογική αντίθεση με τη χριστιανική πίστη. Ακόμη, δεν έχουμε λάβει υπόψη μας ότι η απαλλαγή από τα θρησκευτικά λειτουργεί όχι εναντίον του μαθήματος αυτού καθεαυτού αλλά στη λογική ότι αν έχω ένα μάθημα λιγότερο, μπορώ να διαβάσω περισσότερο για να προετοιμαστώ για το πανεπιστήμιο. Δεν έχει νόημα το μάθημα 18

ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ | ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

Δυστυχώς, έπεσε θύμα ανθρώπων οι οποίοι δεν έχουν κανένα σοβαρό ακαδημαϊκό τίτλο. Δεν αναγνωρίζονται πουθενά από την ακαδημαϊκή κοινότητα ως σοβαροί πανεπιστημιακοί ερευνητές. Δεν μετέχουν σε καμία διεθνή οργάνωση. Είναι αποκλεισμένοι από παντού. Επομένως, το προσωπικό και πανεπιστημιακό τους έλλειμμα προσπαθούν να το αναπληρώσουν πουλώντας ορθοδοξία και ευσεβισμό.

να γίνεται σημείο αντιπαράθεσης μεταξύ των μαθητών, πολύ περισσότερο που το ελληνικό κράτος αυτή τη στιγμή δεν έχει τη δυνατότητα τα παιδιά που δεν θα μετέχουν στο μάθημα των θρησκευτικών να μετέχουν σε κάποιο άλλο μάθημα.

Μάθημα σεβασμού Βεβαίως, δεν είναι δυνατό να αποφύγει κανείς εντελώς τις απαλλαγές. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι ένα έντιμο μάθημα που θα απευθύνεται και σε χριστιανούς μαθητές αλλά και σε μαθητές οι οποίοι είτε έχουν άλλη θρησκεία, είτε δεν τους ενδιαφέρει η θρησκεία. Το μάθημα των θρησκευτικών θα πρέπει να προσφέρει στα παιδιά γνώ-

σεις για το πολιτισμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζουν. Ουδείς, ακόμη και άθεος αν είναι, μπορεί να αρνηθεί ότι η Ορθοδοξία αποτελεί το πολιτισμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει η ελληνική κοινωνία. Όπου και να πας, μια εκκλησία θα βρεις. Κάποια λιτανεία θα συναντήσεις. Δεν μπορεί να μη ξέρεις τι είναι αυτό και για ποιο λόγο γίνεται. Εκείνο που είναι πάρα πολύ σημαντικό και οφείλει να προσφέρει ένα μάθημα θρησκευτικών είναι να διδάξει στους μαθητές τον σεβασμό των θρησκευτικών απόψεων και πεποιθήσεων του συμμαθητή τους, που σήμερα πια δεν είναι ένας που τυχαίνει να μην είναι χριστιανός ορθόδοξος. Σήμερα μπορεί η μισή τάξη να αποτελείται από μαθητές που

δεν είναι ορθόδοξοι. Ως ακαδημαϊκός δάσκαλος, ποια είναι η άποψή σας για τη θεολογική κατάρτιση του κλήρου; Αυτό είναι ένα πρόβλημα που δεν μπορούν να το λύσουν οι θεολογικές σχολές, ούτε η ακαδημαϊκή θεολογία. Πρέπει να το λύσει η Εκκλησία. Κάποια στιγμή, η Εκκλησία αποφάσισε ότι για να γίνει κάποιος κληρικός, χρειάζονται μηδέν προσόντα. Δεν χρειάζονται σπουδές. Αρκεί κάποιος να μπορεί να τελεί τη λειτουργία για να γίνει κληρικός. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να γίνονται πολλοί κληρικοί και στη συνέχεια, είτε από προσωπικό ενδιαφέρον, είτε από οικονομικό για να ανέβουν μισθολογική κατηγορία, να έρχονται να

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

να εξάρουμε το συναίσθημα στη συμμετοχή στη λατρεία απέναντι στην ουσία που είναι η πίστη στον Χριστό. Γιατί η πίστη στον Χριστό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Σημαίνει παραίτηση από πάρα πολλές προσωπικές επιδιώξεις.

σπουδάζουν στη θεολογική σχολή. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτό είναι μια στρεβλή εξέλιξη, άνθρωποι με στοιχειώδη ή μηδενική θεολογική κατάρτιση να γίνονται κληρικοί. Αν αυτό παλαιότερα δεν ήταν πρόβλημα, σήμερα είναι τεράστιο. Οι περισσότερες ενορίες πλέον είναι αστικές και οι άνθρωποι που πηγαίνουν στην εκκλησία έχουν πολύ περισσότερες απαιτήσεις από τους κληρικούς από ό,τι είχαν πριν από πενήντα χρόνια ή από ό,τι έχει μια αγροτική κοινωνία. Οι κληρικοί που υπηρετούν στις ενορίες των αστικών κέντρων θα έπρεπε να μην μπορούν να γίνουν κληρικοί εάν δεν έχουν αποκτήσει πρώτα ένα πτυχίο θεολογίας. Δυστυχώς, αυτό δεν ισχύει για την Εκκλησία, με αποτέλεσμα πάρα πολλές WWW.ORTHODOXIA.INFO

φορές να βλέπουμε τραγελαφικές περιπτώσεις. Μια έξαρση των θρησκευτικών στοιχείων σε βάρος της ίδιας της θεολογίας και της πίστης, υπερβολές στις λατρευτικές εκδηλώσεις, εισαγωγή λατρευτικών εθίμων τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με τη χριστιανική πίστη. Το πιο γνωστό και χαρακτηριστικό από όλα είναι να σηκώνουν το κουβούκλιο του επιταφίου για να περνάει ο κόσμος από κάτω. Αυτό είναι αγαπημένο έθιμο του κόσμου Πάρα πολύ αγαπημένο άλλα αντίθετο με τη χριστιανική πίστη. Είναι μια καθαρά ειδωλολατρική, παγανιστική τελετή. Δεν έχει καμία σχέση με τον Χριστό. Γιατί γίνεται αυτό; Διότι προσπαθούμε

Τέτοια λατρευτικά έθιμα, όμως, έχουν απήχηση στους πιστούς Το ζητούμενο ποιο είναι; Να έχουμε πιστούς οπαδούς ή να έχουμε ανθρώπους που πιστεύουν στον Χριστό κι αυτό το πράγμα αντανακλά στην καθημερινότητά τους και τις επιλογές τους στη ζωή; Βεβαίως, το να κάψεις τη Θύρα 4 έχει απήχηση στους οπαδούς του ΠΑΟΚ. Αν αυτό θέλουμε, να ενισχύσουμε το φρόνημα των οπαδών μας, τότε ναι, πολύ καλά κάνουμε. Κάτι τέτοιο, όμως, είναι αντίθετο με το Ευαγγέλιο. Κατά καιρούς, υπάρχουν άνθρωποι που υποστηρίζουν την ενεργότερη συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου στη λήψη αποφάσεων στην Εκκλησία. Συμφωνείτε; Γενικότερα, στη λήψη αποφάσεων οποιουδήποτε οργά-

νου παίζει ρόλο στη ζωή μας θα πρέπει να υπάρχει ενεργότερη συμμετοχή. Το θέμα είναι υπό ποιες προϋποθέσεις. Αυτή τη στιγμή, έτσι όπως είναι διαμορφωμένη η εκκλησιαστική πραγματικότητα στην Ελλάδα, δεν ξέρω αν θα ήταν ευκταία η συμμετοχή ανθρώπων οι οποίοι δεν έχουν ούτε την κατάλληλη παιδεία, ούτε τα κατάλληλα εφόδια για κάτι τέτοιο. Δυστυχώς, έχουν καλλιεργηθεί τόσο πολύ τα θρησκευτικά χαρακτηριστικά της πίστης απέναντι στην ουσία της που μια ενεργή συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου ενδεχομένως να έκανε και κακό, με την έννοια ότι θα προωθούσε συναισθηματικές λύσεις, που προάγουν τη θρησκεία και όχι την πίστη. Το ζητούμενο στην Ελλάδα δεν είναι η προαγωγή της θρησκείας. Θρησκευτικότητα υπάρχει πάρα πολύ στον κόσμο. Το ζητούμενο είναι να υπάρχει ουσιαστική πίστη. Από κει θα πρέπει να ξεκινήσει κανείς. Η ενεργή συμμετοχή πραγματικά πιστών ανθρώπων στη λήψη αποφάσεων στην Εκκλησία θα ήταν ευχής έργον. Αυτή τη στιγμή, πιστεύω προσωπικά, δεν έχουμε ούτε τα κριτήρια ούτε τις προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο. 19

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

οι Χριστιανοί να ξεπεράσουν τις διαφορές τους και να μπορέσουν να συνεργαστούν. Δεν βλέπω τι κακό θα μπορούσε να έχει μια προσευχή. Εκτός αν κανείς δεν πιστεύει ότι ο Θεός δρα μέσα στην ιστορία και πιστεύει ότι αυτός μόνος του μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Όποιος ενοχλείται από την προσευχή, μπορεί να μην προσεύχεται. Ή να προσεύχεται για το αντίθετο. Μπορεί να προσεύχεται ο Θεός να κάψει στην κόλαση τους καθολικούς ή τους προτεστάντες. Είναι κι αυτό μια μορφή προσευχής. Δεν μας τη δίδαξε ο Χριστός όμως. Να κλείσουμε με την Πανορθόδοξη Σύνοδο που ετοιμάζεται για χρόνια. Ακούγονται διάφορα, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η θεματολογία της είναι ξεπερασμένη κι ότι ενδεχομένως γίνεται πολύς ντόρος για… το τίποτα. Τι περιμένετε εσείς από τη Μεγάλη Σύνοδο; Να γίνει. Νομίζω ότι το πιο σημαντικό επίτευγμα αυτής της Συνόδου θα είναι να γίνει. Με την έννοια ότι είναι ένας θεσμός ο οποίος για πάρα πολλά χρόνια παρέμεινε ανενεργός. Η συνοδικότητα είναι ο κορυφαίος θεσμός της Εκκλησίας. Είναι ο μόνος τρόπος η Εκκλησία να αντιμετωπίσει τα όποια προβλήματα προκύπτουν μέσα στην ιστορική της πορεία. Δεν έχει τόσο σημασία η θεματολογία, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, όσο πραγματικά το να γίνει η Σύνοδος. Είναι αλήθεια ότι πολλά προβλήματα δεν θα συζητηθούν ακριβώς γιατί, σε έναν ανενεργό για αιώνες θεσμό, δεν βάζει κανείς από την αρχή όλα τα προβλήματα. Πρώτα δοκιμάζει τις αντοχές του. Αν μπορούν να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με κάποιον άλλο με τον οποίο έχουν αποξενωθεί για χρόνια. Στη συνέχεια θέ-

“

Όλοι αυτοί που μιλάνε για συμπροσευχές θ έλουν να σταματήσει ο οικουμενικός διάλογος. Θέλουν να κλειστεί η Ορθοδοξία μέσα στο καβούκι της και να μην κηρύττεται ο Χριστός αλλού.

“

Αρκετές φορές σας έχουν εγκαλέσει για συμπροσευχές. Τι απαντάτε; Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα σε θεολογική βάση. Η προσευχή της Εκκλησίας είναι η Θεία Ευχαριστία. Συμπροσευχή δεν σημαίνει λέω το «Πάτερ Ημών» την ώρα που δίπλα μου είναι ένας που το λέει σε άλλη γλώσσα ή απλά προσεύχεται στον Θεό του. Η διδασκαλία της Εκκλησίας είναι «αδιαλλείπτως προσεύχεσθε», ανεξάρτητα από το αν δίπλα μου κάθεται ο Πάπας, ο Αρχιεπίσκοπος ή ένας Μουσουλμάνος. Συμπροσευχή σημαίνει μετέχω στην Ευχαριστιακή σύναξη μιας κοινότητας κι αυτό δεν το κάνει κανείς, ούτε ο Πάπας, ούτε ο Πατριάρχης. Επομένως, το να μιλάει κανείς για συμπροσευχές είναι αστείο. Στην πραγματικότητα, όλοι αυτοί που μιλάνε για συμπροσευχές θέλουν να σταματήσει ο οικουμενικός διάλογος. Θέλουν να κλειστεί η Ορθοδοξία μέσα στο καβούκι της και να μην κηρύττεται ο Χριστός αλλού. Σε ό,τι αφορά στη Θεσσαλονίκη, είμαι από αυτούς που πρωτοστάτησαν στην εισαγωγή της προσευχής για την ενότητα των Χριστιανών. Ήμουν από τους πρώτους που το σχεδιάσαμε μαζί με έναν νεαρό τότε ιερέα στην καθολική ενορία της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της προσευχής που διοργανώνεται από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Η λογική ήταν ότι αν υπάρξει ποτέ πιθανότητα ενότητας των Χριστιανών, δεν θα είναι έργο ούτε των θεολόγων, ούτε των κληρικών, θα είναι έργο του Χριστού, έργο του Αγίου Πνεύματος. Έτσι, είπαμε να προσευχηθούμε ώστε να προχωρήσει η ενότητα των Χριστιανών. Είναι μια έντιμη προσευχή προς τον Θεό να φέρει τα πράγματα έτσι ώστε κάποτε

τεις τα προβλήματα, να δεις τι μπορεί να αντιμετωπιστεί από κοινού. Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό, ακόμη και αν σε κανένα πρόβλημα, τα περισσότερα από αυτά άλλωστε δεν αφορούν την πλειονότητα των πιστών, δεν βρεθεί λύση, ότι θα καθίσουν να το συζητήσουν αντιπρόσωποι όλων των Εκκλησιών. Θα προσευχηθούν μαζί υπέρ της των πάντων ενώσεως, θα προσπαθήσουν να υπερβούν τις όποιες διαφορές έχει συσσωρεύσει η κατάρα του εθνοφυλετισμού που είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και ταλανίζει την Ορθοδοξία. Τα προβλήματα, άλλωστε, ποτέ δεν λύνονται με την υπογραφή κάποιων αποφάσεων. Οι λύσεις προκύπτουν και εφαρμόζονται μέσα από τη ζωή. Σε τελευταία ανάλυση, αυτός ο οποίος φροντίζει να προχωρήσουν τα πράγματα προς μια κατεύθυνση είναι ο Χριστός. Αν δεν το κάνει ο Χριστός αυτό, όσες αποφάσεις και να υπογραφούν θα μείνουν στα χαρτιά. Αυτοί οι οποίοι πολεμούν τη Σύνοδο, είναι άνθρωποι που δεν πιστεύουν ότι ο Χριστός δρα μέσα στην ιστορία. Δεν θεωρούν ότι ο Χριστός είναι ζωντανός μέσα στην Εκκλησία και την καθοδηγεί. Αν δεν το πιστεύουμε αυτό, δεν χρειάζεται να κάνουμε Σύνοδο. Μπορούμε να κάνουμε έναν τέλειο θεσμό. Να πάρουμε δυο μάνατζερ, να τους πληρώσουμε καλά και να μας οργανώσουν την Εκκλησία. Από τη στιγμή που βγάζεις τον Θεό από την ιστορία και δεν πιστεύεις στη δράση του, προσλαμβάνεις μάνατζερ

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Σχεδόν δυο χρόνια τώρα Ρωσία και Άγιον Όρος πασχίζουν να βρουν κοινό κώδικα επικοινωνίας με αφορμή την επέτειο των 1000 ετών από την παρουσία Ρώσων μοναχών στον Άθωνα. Μια επέτειο σημαντική για τους Ρώσους, ακατανόητη για μεγάλη μερίδα των Αγιορειτών πολλοί εκ των οποίων διαφωνούν ακόμη και με τη χρονολόγηση. Γράφει η Μαρία Παπαβλάχου

ΧΑΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

οι εορτασμοί για τα 1000 χρόνια των Ρώσων στον Άθωνα

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ρεις επίσημες συναντήσεις έχουν γίνει μεταξύ των αντιπροσωπειών για την διοργάνωση των εορτασμών αλλά «λευκός καπνός» δεν βγήκε. Αντίθετα ένα γκρίζο σύννεφο φαίνεται να πλανάται ανάμεσα στις δυο πλευρές που για την ώρα συμφωνούν μόνο στο ότι... διαφωνούν. Η τελευταία συνάντησή έγινε τον περασμένο Ιούνιο. Οι Αγιορείτες ταξίδεψαν μέχρι τη Μόσχα αλλά γυρίζοντας από εκεί τους είχε καταβάλλει η απογοήτευση. «Αν κάναμε αυτά που ζητούσαν οι Ρώσοι, αυτοί θα είχαν γιορτή κι εμείς μνημόσυνο» ανέφεραν χαρακτηριστικά, χωρίς όμως να θέλουν να επεκταθούν στο θέμα. Έκτοτε δεν υπήρξε καμία επικοινωνία ανάμεσα στις δυο πλευρές, παρά μονάχα έντονη φημολογία και πολλές απορίες. Ακυρώνονται οι μεγαλοπρεπείς εορτασμοί με το πατριαρχικό συλλείτουργο και την παρουσία των προέδρων των δυο χωρών; Αλλάζει η ημερομηνία; Θα κριθούν όλα στην Πανορθόδοξη Σύνοδο του Ιουνίου; Θα γιορτάσουν μόνοι τους οι Ρώσοι στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος; Τίποτα από τα παραπάνω δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη.

Οι Προκαθήμενοι

Πληροφορίες θέλουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, να ζήτησε από τον Πατριάρχη της Ρωσίας κ. Κύριλλο, να γίνει το συλλείτουργο τον Σεπτέμβριο, χωρίς ωστόσο να έχει λάβει θετική απάντηση. Ο Ρώσος Πατριάρχης έχει αποφασίσει 22

να επισκεφτεί το Άγιον Όρος τον Μάιο επ’ ευκαιρίας του εορτασμού του Αγίου Αντωνίου των Σπηλαίων. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι με αυτή την επίσκεψη θα εορταστούν τα 1000 έτη ρωσικής παρουσίας στην Αθωνική Πολιτεία, χωρίς όμως τη συμμετοχή της Αγιορείτικης Κοινότητας.

Αμφιβολίες

Οι Αγιορείτες μοναχοί από την αρχή της συζήτησης εξέφρασαν πολλές ενστάσεις γι’ αυτούς τους εορτασμούς καθώς δεν υπάρχουν σαφείς ιστορικές πηγές που να αποδεικνύουν την ακριβή χρονολογία άφιξης των Ρώσων στην Μοναστική Πολιτεία. Σύμφωνα με το αρχαίο χρονικό του Κιέβου και συγκεκριμένα τη διήγηση των παρωχημένων χρόνων, ο πρώτος Ρώσος κοσμικός ταξίδεψε στον Άθω το 1051. Αφού επισκέφτηκε κάποιες αγιορείτικες μονές, έμεινε τελικά σε μία από αυτές και ζήτησε από τον ηγούμενο να τον κείρει μοναχό, όπερ και εγένετο και του δόθηκε το όνομα Αντώνιος. Η εξιστόρηση αυτή όμως έχει πολλά κενά με αποτέλεσμα να μην κρίνεται ως αξιόπιστη. Πιο ξεκάθαρες είναι οι πληροφορίες που παρέχονται από αγιορείτικα έγγραφα. Εκεί φαίνεται, όχι μόνο ότι υπήρχαν Ρώσοι μοναχοί στο Άγιον Όρος τον 11ο αιώνα, αλλά ότι είχαν και τη δική τους Μονή. Μάλιστα σ’ ένα από τα έγγραφα της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Αθανασίου, που χρονολογείται το έτος 1016, έχει περιληφθεί η υπογραφή του ηγουμένου της πρώτης ρωσικής μονής

Ακόμη όμως κι αν δεν είναι απολύτως επιβεβαιωμένη η χιλιετής παρουσία τους στο Άγιο Όρος, οι Ρώσοι επιθυμούν να διοργανώσουν τους εορτασμούς, ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Τον Απρίλιο του 2015 ο Πρωθυπουργός κ. ΑλέξηςΤσίπρας έγινε δεκτός από τον Πατριάρχη Ρωσίας κ. Κύριλλο. Ένα από τα θέματα που τέθηκαν στον Πρωθυπουργό ήταν αυτό των εορτασμών στο Άγιον Όρος. PHOTO: Πατριαρχείο Ρωσίας

στον Άθω. (πηγή : Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος, Η παρουσία Ρώσων μοναχών στον Άθω 11ος – 20ός αι.) Ακόμη όμως κι αν δεν είναι απολύτως επιβεβαιωμένη η χιλιετής παρουσία τους στο Άγιο Όρος, οι Ρώσοι επιθυμούν να διοργανώσουν τους εορτασμούς, καθώς το 2016 έχει οριστεί ως Κοινό έτος Ελλάδας – Ρωσίας από τις κυβερνήσεις των δυο κρατών κι έχουν προγραμματιστεί πολιτιστικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις και στις δυο χώWWW.ORTHODOXIA.INFO

ρες έτσι ώστε να συσφιχτούν οι δεσμοί. Στόχος όχι μόνο η επιβεβαίωση των καλών σχέσεων των δυο χωρών, αλλά και το κλείσιμο διαφόρων συμφωνιών και η προώθηση του τουρισμού.

«Ιερό παρασκήνιο»

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Αγιορειτών και Ρώσων ξεκίνησαν στις αρχές του 2015. Το παρασκήνιο για τη διοργάνωση των θρησκευτικών εκδηλώσεων ήταν και παραμένει ιδιαιτέρως έντονο. Αυτό

που ήθελαν και θέλουν οι Ρώσοι ήταν να γίνει μια μεγάλη γιορτή στην Αθωνική Πολιτεία. Να εορταστούν τα 1000 χρόνια ρωσικής παρουσίας στο Άγιον Όρος, μ’ ένα Πατριαρχικό Συλλείτουργο και υψηλές πολιτικές παρουσίες τόσο από την Ελλάδα όσο και από τη Ρωσία. Η παρουσία του Ρώσου Προέδρου Πούτιν θεωρείτο δεδομένη όπως και αυτή του Έλληνα ομολόγου του. Ο Ρώσος πρόεδρος, βέβαια, σύμφωνα με ανακοίνωσή του εκπροσώπου του, δε θα μεταβεί τελικά

στο Άγιον Όρος. Στις εκδηλώσεις αυτές, είχε προσκληθεί κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος με διπλωματική ευγένεια απέφυγε την όποια δέσμευση. Τόσο στον Ρώσο πρόεδρο όσο και στον Πατριάρχη ο Έλληνας πρωθυπουργός δεσμεύτηκε πως η Κυβέρνηση θα στηρίξει με χαρά όποια απόφαση πάρει η Ιερά Κοινότητα, ξεκαθαρίζοντας εμμέσως πλην σαφώς πως η ελληνική πλευρά δεν 23

ΡΕΠΟΡΤΑΖ είναι σύμφωνη σε μονομερείς εορτασμούς χωρίς την σύμφωνη γνώμη της διοίκησης του Αγίου Όρους αλλά και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Και αυτό γιατί, το Οικουμενικό Πατριαρχείο , ακόμη και σήμερα, δεν έχει δώσει την άδεια για μια τέτοιου είδους εκδήλωση ούτε έχει δώσει ακόμη την επίσημη έγκριση του για τη διοργάνωσή της. Πηγές από το Φανάρι αφήναν να εννοηθεί ότι «οι Ρώσοι κανονίζουν χωρίς τον ξενοδόχο». Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δε λέει όχι στη διοργάνωση των εορτασμών, αλλά «οι Ρώσοι πρέπει να γνωρίζουν ότι επίσκοπος και κατά συνέπεια οικοδεσπότης στο Άγιον Όρος είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και μόνο αυτός μπορεί να προσκαλεί». Κάποιοι μάλιστα κάνουν λόγο για καθαρό εθνικισμό των Ρώσων, αναφέροντας ότι «Το Άγιον Όρος είναι ένα. Δε μπορεί να είναι ελληνικό, βουλγαρικό ή ρώσικο. Η ορθοδοξία καταπολεμά τον εθνικισμό και οι Ρώσοι τώρα, τον υποδαυλίζουν», λένε χαρακτηριστικά. Μας παραπέμπουν μάλιστα στη Σύνοδο του 1872 που με απόφασή της καταδίκασε τον εθνοφυλετισμό που εισέρχεται στα ενδότερα της Ορθοδόξου Εκκλησίας και θέλει τα πάντα να ρυθμίζονται βάσει αυτού. Διακηρύσσεται μάλιστα, «ότι ο φυλετισμός είναι όχι μόνον ξένος προς την Εκκλησία, αλλά και πολέμιος». Δηλαδή ο εθνοφυλετισμός δε μπορεί να συμβιβασθεί με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Δεν είναι δυνατόν να προτάσσεται η ιδιαίτερη φυλή και το ιδιαίτερο έθνος σε βάρος της Καθολικής Πίστεως, γιατί αυτό διασπά την ενότητα της Εκκλησίας την οποία στηρίζει η Χάρη του Θεού και οι αγώνες των αγίων Πατέρων. 24

Tο Μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων, που βρίσκεται κοντά στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας και δωρήθηκε στη Μονή το 1654 από τον τσάρο Αλέξιο Μιχαήλοβιτς.

Η Ιερά Κοινότητα

Στον Άθω αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής. Η 5μελής επιτροπή που είχε αναλάβει τη διαπραγμάτευση με τους Ρώσους για τη την διοργάνωση των εορτασμών περιμένει κάποια κίνηση καλής θέλησης από τη ρωσική πλευρά. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είχαν – από νωρίς - τεθεί ζητήματα και από τις δυο πλευρές. Οι Αγιορείτες Μοναχοί, ζητούσαν από τους Ρώσους, να αποκατασταθεί η τάξις η οποία διαταράχθηκε – κυρίως μετά την ρωσική επανάσταση του 1917 – προκειμένου να συμφωνήσουν και να λάβουν μέρος στον εορτασμό. Τα ζητήματα που έθεταν είναι : • Να επιστραφούν στο Άγιον Όρος Μετόχια τα οποία έχουν περιέλθει στη δικαιοδοσία του ρωσικού Κράτους, κυρίως κατά την ρωσική επανάσταση του 1917, με σημαντικότερο εξ’ αυτών, το Μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων, που βρίσκεται κοντά στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας και δωρήθηκε στη Μονή το 1654 από τον τσάρο Αλέξιο Μιχαήλοβιτς.

• Να περιέλθει στη δικαιοδοσία του Αγίου Όρους η Μονή του Αγίου Παντελεήμονος που βρίσκεται στη Ρωσία και να λειτουργήσει ως Αγιορείτικο Μετόχι. • Να επιστραφούν στο Άγιον Όρος 751 σημαντικά χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 9ο έως τον 15ο αιώνα και ανήκουν και στις 20 Μονές του Αγίου Όρους. Πρόκειται για χειρόγραφα που είχαν απομακρυνθεί από την Αθωνική πολιτεία, τον 19ο αιώνα, με τη δικαιολογία ότι τα χρειάζονταν για να μορφώσουν τον ρωσικό κλήρο, ο οποίος ήταν αμόρφωτος. Αν δεν μπορούν να επιστραφούν τα ίδια, τουλάχιστον πιστά αντίγραφά τους. • Να επιστραφεί η εικόνα του Παντοκράτορος (1363) που βρίσκεται στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, στην Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου. Αιτήματα όμως έχει και η Ρωσική πλευρά η οποία ζητά • Να γίνει το Αρχιερατικό Συλλείτουργο πριν από τη Σύγκλιση της Πανορθόδοξης Συνόδου. • Να γίνει έκθεση κειμηλίων του Αγίου Όρους στη Ρωσία. Κάτι που όμως χρειά-

ζεται πολύμηνη προετοιμασία για να πραγματοποιηθεί. • Να μεταφερθεί η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας το Άξιον Εστί, της προστάτιδος του Άγιου Όρους, που φυλάσσεται σήμερα στο ιερό σύνθρονο του Πρωτάτου των Καρύων, για προσκύνημα στη Μόσχα. Πρόκειται για μια χρόνια κι έντονη επιθυμία των Ρώσων, για την οποία, η ελληνική πλευρά ζητά – εάν γίνει δεκτό το αίτημα – τα έσοδα του προσκυνήματος να δοθούν στο ελληνικό κράτος για να ενισχυθούν οι κοινωνικά αδύναμες ομάδες. • Να επιτραπεί η συγκαταβίωση και Ρώσων μοναχών στη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα στις Καρυές και στη Σκήτη του Προφήτη Ηλία που ανήκει στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος. Για τις διαπραγματεύσεις αυτές και την πορεία τους, ενημερώνεται ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ενώ διακριτικά τις παρακολουθεί και η ελληνική κυβέρνηση, η οποία θα στηρίξει την όποια απόφαση πάρουν οι Αγιορείτες Μοναχοί και φυσικά το Οικουμενικό Πατριαρχείου που έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

θρησκεία παντού και πάντα έχει άμεση επίδραση στην κοινωνία, θετική τις περισσότερες φορές. Όταν και αφού υπάρχει παρέμβασή της στα κοινωνικά δρώμενα, τότε και επεμβαίνει στην ψυχολογία και την ζωή των ανθρώπων – μελών της, καθορίζοντας και καθαρίζοντας την βιωτή τους. Αρνητική επέμβαση είναι αυτή που δημιουργεί αναρχικά στοιχεία, επικίνδυνα για την κοινωνική συνοχή. Στην χώρα μας και στην δισχιλιετή παρουσία του ο χριστιανισμός είχε τον δικό του ρόλο και λόγο. Ο λόγος πρόκειται για την Ορθόδοξη Εκκλησία ως κρατούσα κατάσταση (με κριτήρια πληθυσμιακά και ιστορικά) και σε σχέση μ’ άλλα θρησκεύματα, δόγματα ή αιρέσεις που εμφανίσθηκαν μέσα στην πορεία του χρόνου, άμεσα ή έμμεσα. Στην Ελλάδα αρκετές φορές η Πολιτεία έγινε το δεκανίκι της Εκκλησίας και Εκείνη το μαξιλάρι του κράτους. Έχουμε δει κατά καιρούς έναν εναγκαλισμό της εκκλησιαστικής διοίκησης με την πολιτική. Αιτίες : η διατήρηση προνομίων, η άγρα ψήφων, η βοήθεια στα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα. Παρά ταύτα κάποιες στιγμές εμφανίζονται προστριβές, με άγνωστο ουσιαστικά το γιατί. Αργά ή γρήγορα πάντα η κατάσταση ομαλοποιείται και οι αφορμές ξεχνώνται, ενώ οι αιτίες κρύβονται «κάτω από το χαλί» με παροχές ή υποσχέσεις. Υπάρχει όμως διαρκής ο τρόμος ή η απειλή ποιός θα το τραβήξει πρώτος και πότε. Ο χωρισμός Εκκλησίας-κράτους, η εκκλησιαστική περιουσία και η μισθοδοσία του ιερού κλήρου είναι πυροτεχνήματα που εκτοξεύονται από συγκεκριμένους με κάθε ευκαιρία. Αντί για λάμψη WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΕΛΛΑΔΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ - ΚΡΑΤΟΣ

Σχέσεις ανάγκης ή αγάπης; του Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομου Χρυσόπουλου

σκορπούν ανασφάλεια για το αύριο. Δεν είναι λίγες οι φορές στο παρελθόν που η Πολιτεία ασχολήθηκε με τα της Εκκλησίας αυτόκλητα και άσχημα, παρ’ όλες τις δηλώσεις ότι η Εκκλησία πρέπει να ασχολείται με τα του οίκου Της. Οι παρεμβάσεις στην εκκλησιαστική διοίκηση ήταν σ’ αρκετές περιπτώσεις απροκάλυπτες. Οι αλλαγές αρχιεπισκόπων, οι συνθέσεις των Ιερών Συνόδων, οι αρχιερατικές εκλογές ήταν σχεδόν πάντα σε συνάρτηση με το πολιτικό σκηνικό της εποχής. Έτσι ήρθαμε στην διαπίστωση ότι η πρώτη ελεύθερη, μετά την απελευθέρωση της χώρας, εκλογή αρχιεπισκόπου ήταν αυτή του μακαριστού Χριστοδούλου και βέβαια του νυν αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου. Διαχρονικά η Εκκλησία στην Ελλάδα επωμίσθηκε προβλήματα, διαχειρίστηκε εξωγενείς και ενδογενείς κρίσεις, έλαβε νομική υπόσταση ως συνέχεια ή αντικαταστάτρια του κράτους. Αν και συνέβησαν όλα αυτά, ευκαίρως - ακαίρως ψάχνει ποικιλότροπα να βρει την ταυτότητά Της, μεταξύ δημόσιας υπη-

ρεσίας και πνευματικού καθιδρύματος με υπερκόσμιες προοπτικές. Δεν μπορεί και δεν πρέπει πάντως να εργάζεται με δημοσκοπικά ελατήρια ή με δημοσιογραφικά κριτήρια. Μπορεί στην χώρα μας τα εκκλησιαστικά θέματα να είχαν τις διακυμάνσεις τους και να έχουν τις ιδιαιτερότητές τους, παραμένει όμως ενοποιός δύναμη εντός και εκτός των ορίων του κράτους. Πέρασε περιπέτειες από

Ο αρχιμανδρίτης π. Χρυσόστομος Χρυσόπουλος είναι προϊστάμενος στον Ι.Ν. Αγίων Αναργύρων, ομωνύμου Δήμου της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών

το ψευδοσύνθημα «Ελλάς, ελλήνων, χριστιανών» ,στις συγκρούσεις για διάφορα νομοθετήματα μ΄ όλο το δίκιο που είχε (αυτόματο διαζύγιο, πολιτικός γάμος, εκκλησιαστική περιουσία, σύμφωνο συμβίωσης κλπ) και καταλήγει στις ημέρες μας να είναι φιλανθρωπικός οργανισμός που ασκεί την φιλανθρωπία ανεξάρτητα από το θρήσκευμα ή την εθνική καταγωγή. Κατηγορούν την Εκκλησία ως οργανισμό κρατικοδίαιτο, ξεχνούν την προσφορά Της, την αγκαλιάζουν αλλά και την στραγγαλίζουν. Είναι κάποτε σχέσεις αγάπης και άλλοτε σχέσεις ανάγκης, ανάλογα την περίσταση. Τα σφάλματα των ανθρώπων, τα προβλήματα ως χριστιανική κοινότητα δεν πρέπει και δεν μπορούν να είναι τα κριτήρια για τις αντιλήψεις μας ή τις εκφράσεις μας. Σίγουρα αναίτια θα αδικηθεί. Δεν πρέπει πάντως να μας διαφεύγει ότι, οι κληρικοί είναι πολιτικά όντα, χωρίς να έχουν το δικαίωμα να εκλεγούν, παρά μόνο να εκλέξουν. Ζήτημα οξύμωρο, όσο και δικαιολογημένο. Η ταύτιση πολιτικής και θρησκείας είναι βλαβερή σαν διαίρεση σε οπαδούς και μη, κατά την προσφιλή συνήθεια των πολιτικών συστημάτων που υιοθετούν την αντίληψη οι δικοί μας και οι αντίπαλοί μας. Η ένταξη όμως των βαπτισμένων και συνειδητών μελών της Εκκλησίας σε πολιτικά συστήματα παραμένει αναπόφευκτη όσο και απαραίτητη. Είναι μια απόδειξη ότι οι θρησκείες (πρέπει να) είναι μέσα στην κοινωνία, να βοηθούν στα προβλήματά τους και δεν είναι κάτι το ξένο και αυτόνομο. Εκφραστές της θέλησης αυτής είναι οι θρησκευόμενοι και ταυτόχρονα άτομα ενταγμένοι σε μια κοινωνία, μάλιστα ζωντανά και δραστήρια.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΠΡ

ΣΥΓΚΡΟ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΛΟΥΔΑΡΟ

ΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΙΣΑΣ

ΟΥΣΗΣ

ΛΊΓΟΥΣ ΜΌΛΙΣ ΜΉΝΕΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΣΎΓΚΛΗΣΗ της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κρήτη, οι σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, βρίσκονται στα χειρότερα επίπεδα των τελευταίων ετών. Τίποτα πλέον δεν θυμίζει τα πρώτα χρόνια της αρχιεπισκοπίας Ιερωνύμου, με τα συνεχή ταξίδια του στην Πόλη, τις αβρότητες και την σταθερά ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας. Ο Αρχιεπίσκοπος που επιστρέφοντας από την πρώτη ειρηνική του επίσκεψη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο κατηγορήθηκε από μερίδα Ιεραρχών αλλά και του Τύπου, πως πήγε στην Πόλη Προκαθήμενος και επέστρεψε «μητροπολίτης Αθηνών», πλέον ακολουθεί μια εντελώς διαφορετική γραμμή. Αθήνα και Φανάρι, για μια ακόμη φορά βρίσκονται εγκλωβισμένες στην μη λειτουργική, όπως προκύπτει από τα γεγονότα, συγγενική σχέση «μητέρας και αδερφής».

τις 8 Μαρτίου 1908 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄, με Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο, εκχωρεί στην νεοσύστατη τότε Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, την διοίκηση της ελληνόφωνης διασποράς ανά τον κόσμο. Οι εκκλησιαστικές και πολιτικές εξελίξεις την περίοδο εκείνη στην Ελλάδα και την Βαλκανική δεν επέτρεψαν στην Αθήνα να κάνει πολλά πράγματα. Ωστόσο δέκα χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1918, έγινε η πρώτη σημαντική ενέργεια. Ο νέος τότε μητροπολίτης Αθηνών Μελέτιος Μεταξάκης, με Συνοδική Πράξη «ενεργοποιεί» τον Τόμο ιδρύοντας την Αρχιεπισκοπή Αμερικής. Ο ίδιος άνθρωπος τρία χρόνια μετά, ως Οικουμενικός Πατριάρχης πλέον, αίρει τον Πατριαρχικό Τόμο και επαναφέρει την διασπορά στην αρμοδιότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, 28

επικαλούμενος μια σειρά από λόγους όπως, η μη τήρηση των όρων του Τόμου από την πλευρά της Εκκλησίας της Ελλάδος αλλά και η μη ύπαρξη πλέον των λόγων που είχε οδηγήσει το Πατριαρχείο τότε στο να προχωρήσει σε εκείνη την ενέργεια. Ο άνθρωπος που ως Αθηνών ενεργοποίησε τον Τόμο ήταν ο ίδιος που ως Οικουμενικός τον ακύρωσε. Η άρση του Τόμου του 1908 ήταν η αφορμή για την δημιουργία σημαντικής κρίσης στις σχέσεις των δυο Εκκλησιών, με την Αθήνα να αρνείται την άρση του Τόμου για περίπου 3 χρόνια, μέχρι τον Μάρτιο του 1924 οπότε επί Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου στον θρόνο των Αθηνών, η Εκκλησία της Ελλάδος αποδέχθηκε την απόφαση του Πατριαρχείου. Πέρα από τους προφανείς συνειρμούς και υποθέσεις που μπορεί να κάνει κάποιος ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Bαρθολομαίος επί του πατριαρχικού θρόνου στο σύνθρονο του πατριαρχικού ναού του αγίου Γεωργίου στο Φανάρι. PHOTO Order of Saint Andrew / flickr

σχετικά με την πορεία της μεταγενέστερης Πατριαρχικής Πράξης του 1928 για τις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών, οι ενέργειες του Μελέτιου Μεταξάκη είναι η απόδειξη πως Αθήνα και Φανάρι ποτέ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε θέματα δικαιοδοσίας ακόμη κι όταν από τους θρόνους τους πέρασε ο ίδιος άνθρωπος. Μια ακόμη απόδειξη του πόσο επικίνδυνα ευαίσθητες είναι οι σχέσεις μεταξύ των δυο Εκκλησιών είναι το γεγονός πως οι μόνες περίοδοι κατά τις οποίες υπήρξε ειρήνη μεταξύ τους ήταν αυτές κατά τις οποίες τα ουσιαστικά θέματα δεν αγγίζονταν. Αντίθετα, κάθε φορά που κάποιος έκανε το λάθος να ασχοληθεί με αυτά, ήταν σαν να άνοιγε το «κουτί της Πανδώρας».

Το... μοτίβο Σχεδόν μισό αιώνα τώρα, οι σχέσεις των Εκκλησιών ΚωνWWW.ORTHODOXIA.INFO

σταντινουπόλεως και Ελλάδος ακολουθούν ένα σχεδόν σταθερό μοτίβο. Πριν από 42 χρόνια, ο από Ιωαννίνων Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Σεραφείμ, ιεράρχης με άριστες σχέσεις με το Πατριαρχείο, στον επιβατήριο λόγο του κάνει σαφή αναφορά στην ανάγκη αποκαταστάσεως των σχέσεων με τη Μητέρα Εκκλησία. Σχέσεις οι οποίες είχαν διαρραγεί επί των ημερών του προκατόχου του, Ιερωνύμου Α΄. Επί αρχιεπισκοπίας Σεραφείμ οι σχέσεις επανήλθαν σε μεγάλο βαθμό. Όμως τα τελευταία χρόνια της αρχιεπισκοπίας του, ιδιαίτερα μετά την εκλογή του σημερινού Οικουμενικού Πατριάρχη, οι σχέσεις ήταν τυπικές έως αδιάφορες, με τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ να ακολουθεί την τακτική του «μακρυά και αγαπημένοι». Αφορμή για την ψυχρότητα στάθηκε η επιθυμία του Πατριάρχη να ιδρύ29

σει εξαρχία στην Αθήνα. Τον Σεραφείμ διαδέχθηκε στον θρόνο ένας άλλος φίλος του Πατριαρχείου, ο Δημητριάδος Χριστοδουλος. Πρώτιστο μέλημα του νέου Αρχιεπισκόπου, η αποκατάσταση των σχέσεων με το Φανάρι. Όπερ και εγένετο. Και αυτή τη φορά όμως η «εκεχειρία» δεν κράτησε πολύ. Το Γραφείο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα, το αντίστοιχο Γραφείο της Εκκλησίας της Ελλάδος στις Βρυξέλλες αλλά και οι Νέες Χώρες απέδειξαν για μια ακόμη φορά πως όταν οι δυο Εκκλησίες επιχειρούν να ανοίξουν τα θέματα τους, υπάρχει έλλειμμα αυτοσυγκράτησης. Τα γεγονότα που ακολούθησαν είναι πλέον κομμάτι της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας. Κι ερχόμαστε στο σήμερα. Οι άριστες σχέσεις του Θηβών Ιερώνυμου με το Φανάρι σε συνδυασμό με την στάση που είχε κρατήσει απέναντι στους χειρισμούς Χριστόδουλου είχε δημιουργήσει την πεποίθηση πως επί των ημερών του το «μοτίβο» θα άλλαζε. Όπως και οι δύο άμεσοι Προκάτοχοί του, ο Αθηνών πλέον Ιερώνυμος Β΄ ανέλαβε, τι άλλο, να επαναφέρει τις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με την Μητέρα και Αδελφή Κωνσταντινούπολη. Οι πρώτες του κινήσεις μάλιστα ήταν τόσο απόλυτες που ουδείς θα μπορούσε να διανοηθεί οτι τα πράγματα θα μπορούσαν να πάρουν άλλο δρόμο.

Γύρισε... μητροπολίτης Η ειρηνική επίσκεψη του νέου αρχιεπισκόπου στο Φανάρι ήταν αποκαλυπτική. Το κοινό ανακοινωθέν που εξέδωσαν οι δυο αντιπροσωπείες 30

μετά την ολοκλήρωση των συνομιλιών προκάλεσε τεράστια έκπληξη σε πολλούς αφού μέσα σε λίγες γραμμές έλυνε (;) θέματα τα οποία μέχρι τότε ανήκαν στην κατηγορία «casus belli». Οι κινήσεις του νέου Αρχιεπισκόπου απέναντι στον Πατριάρχη δεν προκάλεσαν τα ίδια συναισθήματα σε όλους. Πριν καλά καλά επιστρέψει στην έδρα του ο κ. Ιερώνυμος, κατηγορήθηκε από μερίδα Ιεραρχών στην Ελλάδα πως «πήγε στην Πόλη Αρχιεπίσκοπος και επέστρεψε Μητροπολίτης». Ωστόσο, παρά τις μεμονωμένες «γκρίνιες» η στρατηγική δεν άλλαξε. Τουλάχιστον μέχρι το 2014. Ακριβώς δέκα χρόνια μετά την σφοδρή σύγκρουση των δυο

Εκκλησιών, με αφορμή την εκλογή μητροπολίτη Ιωαννίνων το... «μοτίβο» επανήλθε. Ήταν Μάϊος του 2014 όταν ο γράφων αποκάλυψε πως ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε ζητήσει εμπιστευτικά από τον Αρχιεπίσκοπο την προώθηση συγκεκριμένου κληρικού για την θέση του μητροπολίτη Ιωαννίνων. Το πρόσωπο αυτό δεν ήταν άλλος από τον τότε αρχιμανδρίτη Αμφιλόχιο Στεργίου, (φωτο αριστερά κληρικό απόλυτα προσηλωμένο στον Οικουμενικό Θρόνο. Ο συγκεκριμένος αρχιμανδρίτης δεν ήταν ένα τυχαίο πρόσωπο. Υπήρξε στρατηγικός συνεργάτης του κ. Ιερωνύμου κατά την διεκδίκηση του αρχιεπισκοπικού θρόνου, ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

πλέον κάκιστες. Κανείς όμως δεν ήξερε γιατί. Η απόφαση του Πατριάρχη λίγα χρόνια μετά την απόσυρση Αμφιλοχίου να τον προτείνει «Εντός του κρατούντος αδελφικού και φιλικού κλίματος» όπως γράφτηκε στο πατριαρχικό ανακοινωθέν της 23ης Ιουνίου 2014, για την θέση του μητροπολίτη Ιωαννίνων και η άρνηση του Αρχιεπισκόπου να συναινέσει σε αυτήν την πρόταση αποκάλυψε το μέγεθος της διάστασης. Η πατριαρχική επιθυμία ερμηνεύτηκε ως παρέμβαση στα εσωτερικά της Εκκλησίας της Ελλάδος κάτι το οποίο είχε σαν αποτέλεσμα την συντριβή της υποψηφιότητας Αμφιλοχίου στις εκλογές που ακολούθησαν. Κατά την συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας για την εκλογή νέου μητροπολίτη Ιωαννίνων, η πρόταση του Πατριάρχη έλαβε μόλις 7 ψήφους.

Η Ιεραρχία έστειλε τα δικά της μηνύματα, αποδεικνύοντας στην πράξη πως οι πληγές που άφησε η σύγκρουση με το Φανάρι ήταν ακόμη ανοικτές. Η ταπεινωτική ήττα της Αθήνας στην σύγκρουση του 2004 δεν είχε ξεχαστεί...

WWW.ORTHODOXIA.INFO

αλλά και σημαίνων στέλεχος της διοικήσεως μετά. Ήταν ο άνθρωπος του Αρχιεπισκόπου για όλα τα σοβαρά ζητήματα με θέση συμβούλου «επί της Αρχιγραμματείας». Όμως, η συνεργασία του Αρχιεπισκόπου με τον αρχιμανδρίτη δεν κράτησε πολύ. Λιγότερο από ένα χρόνο μετά την εκλογή Ιερωνύμου, αθόρυβα και χωρίς να υπάρξει κάποια δημόσια αντιπαράθεση ο αρχιμανδρίτης αποσύρθηκε στην Ι.Μ. Αγίας Παρασκευής στο Μάζι Μεγάρων όπου ανήκε, διακόπτοντας κάθε επαφή με την εκκλησιαστική διοίκηση. Στους διαδρόμους του συνοδικού μεγάρου ήταν κοινό μυστικό πως οι σχέσεις Ιερώνυμου – Αμφιλόχιου ήταν

Ανοιχτές πληγές Σε πρώτη ανάγνωση επρόκειτο για μια ήττα του Πατριάρχη. Στην ουσία όμως τα πράγματα ήταν εξόχως πιο σοβαρά. Η Ιεραρχία έστειλε τα δικά της μηνύματα, αποδεικνύοντας στην πράξη πως οι πληγές που άφησε στην Εκκλησία η σύγκρουση Αθηνών – Φαναρίου ήταν ακόμη ανοικτές. Η ταπεινωτική ήττα της Αθήνας στην σύγκρουση του 2004 δεν είχε ξεχαστεί και η Ιεραρχία αρνήθηκε ουσιαστικά να επιβραβεύσει τον «αρχιτέκτονα» της φιλοπατριαρχικής στροφής του κ. Ιερωνύμου. Κι ας ήταν σχεδόν το ίδιο εκλεκτορικό Σώμα που τον εξέλεξε για να «τα βρεί» με το Φανάρι. Στα μάτια πολλών μέχρι και σήμερα η μη εκλογή Αμφιλο31

Persona non grata Ο Αρχιεπίσκοπος δεν αποδέχθηκε ποτέ την τοποθέτηση του Αδριανουπόλεως στην Αθήνα. Παρά τα συνεχή αιτήματα του νέου εκπροσώπου του Πατριαρχείου για μια συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο αυτή δεν ορίστηκε ποτέ. Αρχιεπίσκοπος και εκπρόσωπος συναντήθηκαν μόνο όποτε ο κ. Ιερώνυμος δεν μπορούσε να το αποφύγει αλλά και πάλι χωρίς να ανταλλάξουν κουβέντα. Αυτό όμως ήταν μόνο η κορυφή του «παγόβουνου». Παρά τη συνήθεια του να συμμετέχει σε όλες τις υποδοχές του Πατριάρχη όποτε επισκεπτόταν την Ελλάδα, ο Αρχιεπίσκοπος άρχισε να στέλνει εκπροσώπους. Η επαφή με τον Πατριάρχη επέστρεψε στα τυπικά. Η 32

“

Όσοι υιοθετούν την θεωρία της θεσμικής σύγκρουσης, πίσω από τα πρόσωπα «βλέπουν» την υπόθεση των Νέων Χωρών.

“

χίου στα Ιωάννινα θεωρείται νίκη του Αρχιεπισκόπου. Τα πράγματα όμως είναι πολύ πιο σύνθετα. Όσοι γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης θεωρούσαν βέβαιο πως η υπόθεση δεν θα έκλεινε έτσι απλά. Λίγους μόλις μήνες αργότερα, επιβεβαιώθηκαν. Το μεσημέρι της 3ης Οκτωβρίου 2014 η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου έστελνε την «απάντηση» της. Ο αρχιμανδρίτης Αμφιλόχιος Στεργίου εξελέγη μητροπολίτης Αδριανουπόλεως. Η «έκπληξη» όμως δεν ήταν αυτή. Στην ίδια συνεδρίαση αποφασίστηκε η τοποθέτηση του κ. Αμφιλόχιου στην θέση του διευθυντή του γραφείου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Αθήνα. Αυτό ήταν η σφραγίδα της σύγκρουσης. Αν η υπόθεση των Ιωαννίνων «ράγισε» το γυαλί, η νέα αυτή εξέλιξη το «έκοψε».

άμεση επικοινωνία έδωσε τη θέση της στην αυστηρά υπηρεσιακή αλληλογραφία και ο άξονας Αθηνών – Φαναρίου άρχισε να δείχνει πιο ανίσχυρος από ποτέ. Η άρνηση του κ. Ιερωνύμου να παραστεί στην Σύναξη των Προκαθημένων στην Γενεύη, παρά τις επικοινωνιακές παλινωδίες των «προσωπικών» ή θεσμικών λόγων που τον εξέθεσαν σε μεγάλο βαθμό, είναι στην ουσία η απόδειξη πως η ένταση όχι απλά υπάρχει αλλά κλιμακώνεται. Η κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας, η αδυναμία των περισσότερων πολιτών να κατανοήσουν τη «βαριά» εκκλησιαστική πολιτική και οι πληγές της σύγκρουσης του 2004 φαίνεται πως δεν επιτρέπουν – για την ώρα τουλάχιστον- να εξωτερικευτεί το μέγεθος της κρίσης. Όμως όσο περνά ο καιρός η κατάσταση ξεφεύγει.

«Βεντέτα» ή ουσία; Η συντριπτική πλειονότητα των εκκλησιαστικών παραγόντων που παρακολουθούν τις εξελίξεις καταλήγουν στο συμπέρασμα πως η κρίση δεν είναι ουσιαστική ή θεσμική αλλά προσωπική. «Πρόκειται για προσωπική «βεντέτα» μεταξύ του Αρχιεπισκόπου και του μητροπολίτη Αδριανουπόλεως» λένε όσοι δέχονται τη συγκεκριμένη θεωρία. Ωστόσο η αποδοχή της θα ήταν ευκολότερη αν περιοριζόταν στην άρνηση του Αρχιεπισκόπου να τον αποδεχτεί ή αν η «πολεμική» του περιοριζόταν στην έτερη σύγκρουση, αυτή του αν είναι Πατριαρχικό Σταυροπήγιο ή όχι η Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Μεγάρων. Οι παράλληλες δράσεις που γίνονται στη σκιά της «προσωπικής κόντρας» του

Αρχιεπισκόπου με τον εκπρόσωπο του Πατριάρχη έχουν δώσει χώρο για την ανάπτυξη μιας δεύτερης θεωρίας, πολύ πιο «επικίνδυνης» εαν τελικά αποδειχθεί βάσιμη. Όσοι υιοθετούν την θεωρία της θεσμικής σύγκρουσης πίσω από τα πρόσωπα βλέπουν την υπόθεση των Νέων Χωρών. Τον Σεπτέμβριο του 2014 ένα μήνα πριν την εκλογή του μητροπολίτη Αδριανουπόλεως, ο Οικουμενικός Πατριάρχης ολοκληρώνοντας επίσημη επίσκεψη στις Μητροπόλεις της Θράκης προέβη σε επίσημη δήλωση επαναφέροντας ζήτημα Νέων Χωρών. «Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να αμφισβητήσει τα από αιώνων απαράγραπτα δικαιώματα του Οικουμενικού θρόνου επί των εν λόγω Μητροπόλεων που αποτελούν την ενδοχώρα αυτού, ειδικά μετά την απογύμνωση του από τις επαρχίες της Αν. Θράκης και της Μ. Ασίας» είχε δηλώσει ο Πατριάρχης ανάμεσα σε άλλα. Η δήλωση αυτή είχε πέσει ως «κεραυνός εν αιθρία» αφού ουδείς μέχρι τότε είχε θέσει τέτοιο θέμα. Μάλιστα ο ίδιος ο κ. Βαρθολομαίος ξεκινώντας αυτή τη δήλωση του σημείωσε πως ήταν απάντηση σε ερώτηση που του είχε γίνει πριν από χρόνια. Το πλέον ουσιαστικό –σύμφωνα πάντα με την ίδια θεωρία- ήταν το γεγονός πως η απάντηση του Πατριάρχη ήταν στην ερώτηση «γιατί θέλετε τις Νέες Χώρες». Ήταν πρακτικά η πρώτη φορά που ο Πατριάρχης είπε ευθαρσώς όχι απλά πως οι Νέες Χώρες ανήκουν στον Θρόνο αλλά πως τις θέλει. Τη θεωρία αυτή έρχεται να ενισχύσει η πρόσκληση που έλαβαν όλοι οι μητροπολίτες των συγκεκριμένων επαρχιών

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος κατά το πανηγυρικό συλλείτουργο στον πατριαρχικό ναό του αγίου Γεωργίου στο Φανάρι στο πλαίσιο της ειρηνικής πρώτης επίσκεψης του νέου τότε Αρχιεπισκόπου στην Κωνσταντινούπολη. Μετά από δεκαετίες, Αθήνα και Φανάρι έδειχναν πως είχαν βρει κώδικα επικοινωνίας... PHOTO: Χρήστος Μπόνης

WWW.ORTHODOXIA.INFO

Τα βρίσκει... μπροστά του

Όταν ο κ. Ιερώνυμος πήγε για πρώτη φορά στο Φανάρι υπο την ιδιότητα του νέου Αρχιεπισκόπου Αθηνών, οι αντιπροσωπείες των δυο Εκκλησιών εξέδωσαν κοινό ανακοινωθέν το οποίο αποτύπωνε τα όσα συμφωνήθηκαν κατά τις διμερείς συνομιλίες. Η ανακοίνωση που φέρει τις υπογραφές των αρχιγραμματέων των δυο Συνόδων, νυν μητροπολιτών Προύσης κ. Ελπιδοφόρου και Κηφισίας 34

κ. Κυρίλλου υπογράφηκε το 2008. Σήμερα οκτώ χρόνια μετά από την συμφωνία ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών δεν έχει προχωρήσει σε καμία από τις παραπάνω δεσμεύσεις του. Η Πράξη του 1928 τηρείται στο σύνολο της από την Εκκλησία της Ελλάδος αλλά όλα τα υπόλοιπα απλώς... εκκρεμούν. Η αναβάθμιση του Γραφείου της Αθήνας είναι ο πρώτος από τους όρους που «υπενθυμίζει» στον Αρχιεπίσκοπο ο Πατριάρχης, που ήδη έχει κάνει τις ενέργειες του. Θεωρείται βέβαιο πως αν ή όταν ανοίξει τελικά ο «ασκός του Αιόλου»

“

ο Πατριάρχης θα ζητήσει την υλοποίηση του συνόλου της συμφωνίας. Στην Αθήνα βέβαια κάποιοι επικαλούνται την τελευταία πρόταση της συμφωνίας η οποία προβλέπει συνοδικές αποφάσεις για όλα τα παραπάνω. «Τα ουτωσί συμφωνηθέντα τυγχάνουν επ’ αναφορά προς τας Ιεράς Συνόδους των δύο Εκκλησιών» αναφέρεται χαρακτηριστικά στο ανακοινωθέν. Η απάντηση που δίνουν άνθρωποι του Πατριαρχείου είναι απλή. «Ο Αρχιεπίσκοπος δεν τα έχει φέρει καν προς συζήτηση».

“

ακριβώς ένα χρόνο αργότερα για να συμμετάσχουν στην Ιερά Σύναξη της Ιεραρχίας του Οικουμενικού Θρόνου τον Σεπτέμβριο του 2015. Με βάση τα παραπάνω αλλά και μια σειρά από άλλες, μικρότερης έντασης, ενέργειες της Κωνσταντινούπολης, οι θιασώτες αυτής της θεωρίας υποστηρίζουν πως αν στην προηγούμενη κρίση με την Αθήνα το Φανάρι προστάτευε τις Νέες Χώρες αυτή τη φορά τις διεκδικεί. Μητροπολίτης της Εκκλησίας της Ελλάδος, εξ αυτών που πιστεύουν στην συγκεκριμένη θεωρία, φανερά προβληματισμένος από τις εξελίξεις επισήμανε στο «Ορθοδοξία Info» πως «Αν ο Πατριάρχης ήθελε να επανέλθει η ηρεμία στις με την Εκκλησία της Ελλάδος θα μπορούσε να ανακαλέσει τον μητροπολίτη Αδριανουπόλεως με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μειωθεί ούτε το κύρος του ίδιου και του θρόνου αλλά ούτε και η προσωπικότητα του εκπροσώπου του». Για να συμπληρώσει πως «Από την στιγμή που εμμένει στις θέσεις του φαίνεται πως οι λόγοι είναι πολύ πιο σοβαροί».

Η στήριξη που δίνει το Πατριαρχείο στον εκπρόσωπο του στην Αθήνα είναι σαφής και αδιαμφισβήτητη, αναιρώντας κάθε φήμη που ήθελε τον κ. Αμφιλόχιο να κινείται αφ’ εαυτού χωρίς την έγκριση του Πατριάρχη.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

«Πόλεμος» στο χαρτί Μια ακόμη απόδειξη πως αργά αλλά σταθερά η κόντρα κλιμακώνεται, είναι η ύπαρξη εδώ και μερικούς μήνες, σχετικής αλληλογραφίας. Τον Αύγουστο του 2015 η Δ.Ι.Σ. απέστειλε προς τον Πατριάρχη δυο επιστολές. Στην πρώτη διαμαρτυρόταν για την στάση που κρατά απέναντι στον Αρχιεπίσκοπο ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη στην Αθήνα. Στη δεύτερη γινόταν αναφορά στην πρόσκληση των μητροπολιτών των Νέων Χωρών να παραστούν στην Ι.Σ.Ι. του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Για λόγους που μόνο το Πατριαρχείο γνωρίζει οι επιστολές δεν απαντήθηκαν για πολύ καιρό. Πριν από μερικές μέρες στα χέρια του Αρχιεπισκόπου έφθασε η απάντηση της μιας εκ των δυο. Το Πατριαρχείο απαντά στην Δ.Ι.Σ. για το θέμα του Γραφείου της στην Αθήνα υπενθυμίζοντας τα όσα συμφώνησαν οι δυο αντιπροσωπείες το 2008. «Το Φανάρι δεν ζητά τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο απ’ όσα ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος συμφώνησε» είπε στο «Ορθοδοξία Info» ιεράρχης του Οικουμενικού Θρόνου που έχει γνώση του περιεχομένου της επιστολής. Η στήριξη που δίνει το Πατριαρχείο στον εκπρόσωπο του στην Αθήνα είναι σαφής και αδιαμφισβήτητη, αναιρώντας κάθε φήμη που ήθελε τον κ. Αμφιλόχιο να κινείται αφ’ εαυτού χωρίς την έγκριση του Πατριάρχη. Η επιστολή βρίσκεται στα χέρια του Αρχιεπισκόπου. Τις επόμενες ημέρες συνεδριάζουν τόσο η Δ.Ι.Σ. όσο και η Ι.Σ.Ι. και οι εξελίξεις αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον

WWW.ORTHODOXIA.INFO

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ 2008 «Α) Η εφαρμογή της Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως του έτους 1928, συμφώνως και προς την απόφασιν της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος τον Μάιον του έτους 2004. Προς τούτο, συνεφωνήθη ότι: 1. είναι αναγκαία διά την εναρμόνισιν του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος προς την ως άνω Πράξιν η έναρξις της καταλλήλου διαδικασίας τροποποιήσεως των σχετικών άρθρων του ισχύοντος Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος,

2. μέχρι της ολοκληρώσεως της ως άνω διαδικασίας θα τηρώνται όλοι οι Όροι της ειρημένης Πράξεως.

3. ολοκληρουμένης της προετοιμασίας διά την τροποποίησιν του Καταστατικού Χάρτου,

αποσταλήσεται ούτος εν σχεδίω οφειλετικώς εγκαίρως τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω προ της ψηφίσεως αυτού, προς έκφρασιν γνώμης και συμφωνίας. Η αυτή διαδικασία συνεφωνήθη όπως τηρήται και διά παν νομοθέτημα αφορών εις τα εν Ελλάδι εκκλησιαστικά πράγματα, όταν ταύτα άπτονται των σχέσεων των δύο Εκκλησιών, κατά την κρίσιν αυτών.

Β) Η απόσπασις κληρικών των Ι. Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος προς διακονίαν εις τας Επαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου εν τω εξωτερικώ. Συνεφωνήθη όπως η Εκκλησία της Ελλάδος λάβη τας απαραιτήτους αποφάσεις.

Γ) Η παρά τη Ευρωπαική Ενώσει εκπροσώπησις των δύο Εκκλησιών. Αναγνωρισθείσης της αδηρίτου ανάγκης ενιαίας εκφράσεως της φωνής της Ορθοδοξίας παρά τη Ευρωπαική Ενώσει, αι αδελφαί Εκκλησίαι συνεφώνησαν όπως κινηθούν προς την κατεύθυνσιν των απαραιτήτων θεσμικών αλλαγών διά την ενιαίαν ταύτην έκφρασιν.

Δ) Το εν Αθήναις Γραφείον του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Διεπιστώθη ότι το επίπεδον εκπροσωπήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου παρά τη Εκκλησία της Ελλάδος δεν είναι αντάξιον του κύρους και της θέσεως της Πρωτοθρόνου Ορθοδόξου Εκκλησίας και συνεφωνήθη ότι το θέμα τούτο χρήζει της καταλλήλου αναβαθμίσεως».

ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ | ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΕΡΕΥΝΑ

ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΙ ΖΗΤΟΥΝ ΜΈΛΛΟΝ

Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ... της ανεργίας Την ώρα που ούτε καν το Υπουργείο Παιδείας δεν μπορεί να υπολογίσει τον ακριβή αριθμό των άνεργων θεολόγων, οι 4 θεολογικές Σχολές της χώρας δίνουν κατά μέσο όρο 800 με 1000 νέα πτυχία κάθε χρόνο

Από την Σοφία Καρεκλά

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΕΡΕΥΝΑ

«Γολγοθάς» δίχως τέλος Με τριπλή ιδιότητα, ως Πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων, Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Συνδέσμου Θεολόγων Μακεδονίας Θράκης και καθηγητής στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ, ο κ. Ηρακλής Ρερά38

“

ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ | ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

“

φιερώνουν, τουλάχιστον, μια τετραετία από τη ζωή τους στα έδρανα του πανεπιστημίου, ακόμη κι αν δεν ήταν για όλους η πρώτη επιλογή. Πολλοί από αυτούς αφιερώνουν δύο ή τρία χρόνια επιπλέον για να αποκτήσουν και μεταπτυχιακό δίπλωμα. Συμμετέχουν σε σεμινάρια και συνέδρια. Μαθαίνουν ξένες γλώσσες. Διδάσκονται ακόμη και τη βιβλική εβραϊκή γλώσσα καθώς και παλαιογραφία για να είναι σε θέση να διαβάζουν χειρόγραφα. Μελετούν Παλαιά και Καινή Διαθήκη, εκκλησιαστική ιστορία, κανονικό δίκαιο, δογματική, πατρολογία, λειτουργική και μια πλειάδα άλλων μαθημάτων που οι εκτός του χώρου ενδεχομένως να μην καταλαβαίνουν ούτε τον τίτλο τους. Κάνουν πρακτική σε γυμνάσια και λύκεια για να αποκτήσουν διδακτική εμπειρία. Μαζί με το πτυχίο τους, όμως, αποκτούν και μια σχεδόν σίγουρη θέση στον ήδη μακρύ κατάλογο των άνεργων εκπαιδευτικών. Τι συμβαίνει με τους χιλιάδες άνεργους θεολόγους στην Ελλάδα των μνημονίων; Έχουν ελπίδα επαγγελματικής αποκατάστασης ή θα εξακολουθήσουν να ανεβαίνουν τον «Γολγοθά» της ανεργίας; Η Εκκλησία θα μπορούσε να συμβάλλει στην εξεύρεση μιας θέσης σχετικής με το αντικείμενό τους; Τι λένε οι ίδιοι οι θεολόγοι για τα υψηλά ποσοστά ανεργίας του κλάδου τους; Μπορεί η χώρα μας να διαθέτει ισχυρή θρησκευτική παράδοση και να κρατά ψηλά το φρόνημα της πίστης, η Εκκλησία να μην έχει χωριστεί από το κράτος και το μάθημα των θρησκευτικών να είναι υποχρεωτικό στα σχολεία, ωστόσο, ο κλάδος των θεολόγων εμφανίζει μηδενική απορροφητικότητα, όπως επισημαίνουν οι ενώσεις θεολόγων. Παρά τις αγωνίες και τους αγώνες των μελών τους, τα τελευταία χρόνια το Υπουργείο Παιδείας δεν διορίζει θεολόγους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αρκεί να σκεφτούμε ότι ο τελευταίος διαγωνισμός ΑΣΕΠ για θεολόγους ήταν το 2008-2009.

Τα τελευταία χρόνια που στη χώρα μας υπάρχει γενικό πρόβλημα ανεργίας κι ο υπουργός δεν διορίζει εκπαιδευτικούς κανενός κλάδου, δεν μπορείς να πας και να του πεις να διορίσει θεολόγους Καθηγητής Ηρακλής Ρεράκης . Πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΕΡΕΥΝΑ «Είχαμε πει στον κ. Λοβέρδο ότι υπάρχουν ελλείψεις θεολόγων σε ορισμένες περιοχές και μας είχε απαντήσει ότι υπάρχουν περισσεύματα σε άλλες», αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ΚΑΙΡΟΥ. Η σημερινή διοίκηση, πάντως, του Υπουργείου Παιδείας υποστηρίζει ότι βασική μέριμνα του Υπουργείου είναι να καλυφθούν τα κενά όλων των ειδικοτήτων ώστε να λειτουργήσουν κανονικά τα σχολεία. Ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας κ. Γιάννης Παντής εξηγεί ότι «αυτό που θα κάνει το Υπουργείο είναι να δει τα κενά θεολόγων που υπάρχουν ώστε να τα καλύψει» με σκοπό την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων. Και με τους αναρίθμητους άνεργους θεολόγους τι θα γίνει; «Ζούμε σε μια εποχή μη κανονικότητας κατά την οποία ερχόμαστε μονίμως αντιμέτωποι με διάφορα προβλήματα. Το Υπ. Παιδείας δεν πρόκειται να προβεί σε ειδική ρύθμιση για καμία ειδικότητα. Οι λύσεις για τους θεολόγους δεν θα είναι εξειδικευμένες», ξεκαθαρίζει ο κ. Παντής.

Ανέργων θεολόγων… ουκ έστιν αριθμός

κης δηλώνει ότι «ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης σε όλες τις συναντήσεις της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων με τους εκάστοτε Υπουργούς Παιδείας είναι ο διορισμός θεολόγων προκειμένου να καλυφθούν τα πάρα πολλά κενά που υπάρχουν στα σχολεία σε όλη την Ελλάδα». Ένα είδος lobbying στους εκάστοτε Υπουργούς Παιδείας επιχειρεί να κάνει και ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος ΚΑΙΡΟΣ για την αναβάθμιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης, με σκοπό τον διορισμό θεολόγων. Ο Πρόεδρος του ΚΑΙΡΟΥ κ. Δημήτρης Μόσχος, επίκουρος καθηγητής στη Θεολογική Σχολή Αθηνών και Πρόεδρος του Συλλόγου Διδασκόντων της ίδιας Σχολής, μιλώντας για τα διαβήματα του Συνδέσμου προς το Υπουργείο, εξηγεί ότι «η απάντηση του ΥΠΕΠΘ είναι η σιωπή». Με απογοήτευση δηλώνει ότι υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα καθώς «οι απόφοιτοι των Θεολογικών Σχολών WWW.ORTHODOXIA.INFO

δεν αναμένεται να ασκήσουν τα επόμενα χρόνια το επάγγελμα». Παρά τις πιέσεις που ασκούν στο Υπουργείο Παιδείας και οι δύο θεολογικές ενώσεις, ΠΕΘ και ΚΑΙΡΟΣ, οι προσπάθειές τους δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τον κ. Ρεράκη, το 2014-2015 το Υπουργείο Παιδείας προσέλαβε γύρω στους εβδομήντα αναπληρωτές καθηγητές στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ το 2015-2016, όπως λέει ο κ. Μόσχος, γύρω στους δέκα με είκοσι. «Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας που υπάρχει γενικό πρόβλημα ανεργίας κι ο υπουργός δεν διορίζει εκπαιδευτικούς κανενός κλάδου, δεν μπορείς να πας και να του πεις να διορίσει θεολόγους», εξηγεί ο κ. Ρεράκης. Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο κ. Μόσχος ο οποίος, μάλιστα, μας μεταφέρει διάλογο που είχε με τον κ. Λοβέρδο, όταν διετέλεσε Υπουργός Παιδείας (Ιούνιος 2014 - Ιανουάριος 2015).

Η απορία που δημιουργείται είναι εύλογη. Πόσοι είναι οι άνεργοι θεολόγοι στην Ελλάδα; Η απάντηση, όμως, όχι και τόσο… λογική. Ο Γενικός Γραμματέας του Υπ. Παιδείας κ. Παντής ομολογεί ότι «δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσοι άνεργοι θεολόγοι υπάρχουν». Αφού δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση, και μάλιστα από το αρμόδιο Υπουργείο, μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν. «Έχουμε τέσσερα θεολογικά τμήματα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Κάθε χρόνο τα τμήματα αυτά μαζί υπολογίζω ότι βγάζουν γύρω στους 800 με 1000 θεολόγους. Αφού τα τελευταία πέντε με έξι χρόνια το Υπουργείο δεν διορίζει, είναι πολλές χιλιάδες οι θεολόγοι που έχουν τελειώσει τις σχολές και είναι αδιόριστοι», εκτιμά ο κ. Ρεράκης. Με τον υπολογισμό αυτό συγκλίνει και η εκτίμηση του κ. Μόσχου ο οποίος κάνει λόγο για πέντε με έξι χιλιάδες άνεργους θεολόγους. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια τεράστια λίστα αναμονής. Η κ. Βασιλική Αντωνίου, 26 ετών, με πτυχίο και μεταπτυχιακό στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ κι έχοντας σε εξέλιξη δεύτερο μεταπτυχιακό, στο ίδιο τμήμα αλλά σε άλλο τομέα, βρίσκεται σε έναν πίνακα για να διοριστεί σε… 22 χρό39

ΕΡΕΥΝΑ

Δράσεις κι αντιδράσεις Μπορεί η γενικότερη κατάσταση στην Παιδεία και την οικονομία της Ελλάδας να μην προμηνύει χαράς ευαγγέλια για 40

“

η αλλαγή στο μάθημα των θρησκευτικών θα προκαλέσει ντόμινο αλλαγών στον κλάδο των θεολόγων, θα δημιουργηθεί ακόμη μεγαλύτερο ζήτημα

“

νια (!) από φέτος, όπως μας επισημαίνει. Πώς θα κερδίζει τον επιούσιο μέχρι τότε; «Από τον Σεπτέμβριο δουλεύω σε φούρνο ενώ στον ελεύθερο χρόνο μου από τη δουλειά και το δεύτερο μεταπτυχιακό ασχολούμαι με το πλέξιμο και το χειροποίητο κόσμημα», εξηγεί. «Το Ποιμαντικό Τμήμα δεν ήταν πρώτη μου επιλογή, αν και έχω από μικρή στενή σχέση με την Εκκλησία», μας λέει η κ. Αντωνίου. Ωστόσο, από το πρώτο εξάμηνο, η σχολή της κέντρισε το ενδιαφέρον. Έτσι, την αγάπησε και ήταν συνεπής σε όλα τα μαθήματα. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της κέρδιζε υποτροφίες και πήρε το πτυχίο αλλά και το μεταπτυχιακό της με άριστα. «Θέλω να εξαντλήσω το αντικείμενο και, τελειώνοντας το δεύτερο μεταπτυχιακό στην ποιμαντική ψυχολογία, να συνεχίσω με διδακτορικό», μας εξομολογείται. Παράλληλα, διαθέτει παιδαγωγική επάρκεια μέσα από πρακτική που έχει κάνει σε σχολείο, μέσω προγράμματος ΕΣΠΑ. «Θα ήθελα πολύ να εργαστώ ως θεολόγος», επισημαίνει. Για αυτό κάνει συνεχώς τα χαρτιά της για αναπληρώτρια ενώ έχει στείλει βιογραφικά και σε ιδιωτικά σχολεία. Από ένα, μάλιστα, γνωστό ιδιωτικό σχολείο με έμφαση στη χριστιανική αγωγή, μαζί με τα συγχαρητήρια για το πλούσιο βιογραφικό της, δέχθηκε πέρσι την απόρριψη για… τρίχες! «Μου τηλεφώνησαν και μου έδωσαν μεν συγχαρητήρια γιατί το βιογραφικό μου είναι πολύ άρτιο για το νεαρό της ηλικίας μου αλλά δεν με προσλαμβάνουν γιατί, όπως μου είπαν αυτολεξεί, εμφανισιακά δεν ταιριάζω στο status quo του σχολείου, επειδή τα μαλλιά μου είναι πολύ κοντά», διηγείται η κ. Αντωνίου. Το πρόβλημα είναι σοβαρό και για τους άνδρες θεολόγους που θέλουν να ακολουθήσουν τον δρόμο της ιεροσύνης. Όπως επισημαίνει ο κ. Μόσχος, με τις αλλαγές που έχουν γίνει στον δημόσιο τομέα, για κάθε πέντε συνταξιοδοτήσεις, έχουμε μόνο μία πρόσληψη. Στο καθεστώς αυτό υπάγονται και οι ιερείς. Ελάχιστοι είναι αυτοί που, με το νέο σύστημα, καταφέρνουν να μπουν στο μισθολόγιο. Διαφορετικά, χειροτονούνται μεν αλλά δεν έχουν μισθό.

Καθηγητής Δημήτρης Μόσχος. Πρόεδρος του Θεολογικού Συνδέσμου ΚΑΙΡΟΣ

τον διορισμό θεολόγων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, οι ενώσεις του κλάδου, ωστόσο, δεν σταματούν να ψάχνουν για λύσεις και να καταθέτουν προτάσεις στο Υπουργείο. «Ένα αίτημά μας προς το ΥΠΕΠΘ είναι να διορίζονται θεολόγοι και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση για να διδάσκουν το μάθημα των θρησκευτικών. Βλέπουμε ότι πάρα πολλοί δάσκαλοι δεν ξέρουν πώς να διδάξουν τα θρησκευτικά στα παιδιά. Έτσι, τους λένε να διαβάσουν μόνα τους το μάθημα ή το διδάσκουν στα γρήγορα και την υπόλοιπη ώρα του συγκεκριμένου μαθήματος την αφιερώνουν σε κάποιο άλλο. Πρόκειται για οκτώ ώρες τη βδομάδα για τις τάξεις Γ’, Δ’, Ε’ και Στ’ Δημοτικού. Οι δάσκαλοι πληρώνονται για τις ώρες αυτές, χωρίς, όμως, οι περισσότεροι τουλάχιστον, να διδάσκουν κανονικά το μάθημα των θρησκευτικών», υποστηρίζει ο κ. Ρεράκης από την ΠΕΘ. Στην πρόταση αυτή αντιδρά η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος (ΔΟΕ) γιατί, αν ξεκινήσουν διορισμοί θεολόγων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, θα μειωθεί ο αντίστοιχος αριθμός των δασκάλων. Όσον αφορά στον ΚΑΙΡΟ, οι απόψεις για τη συγκεκριμένη πρόταση διίστανται, όπως λέει ο κ. Μόσχος, ο οποίος τάσσεται με τους διαφωνούντες για δύο λόγους. «Ο ένας είναι παιδαγωγικός και ο άλλος συντεχνιακός. Ο δάσκαλος στο δημοτικό σχολείο έχει πολύπλευρο παιδαγωγικό έργο, το οποίο ήδη διασπάται από άλλες ειδικότητες. Ο συντεχνιακός λόγος είναι ότι θα μας φέρει σε αντιπαράθεση με τη ΔΟΕ», εξηγεί. Μάλιστα, συμπληρώνει ότι «θα ήταν η εύκολη λύση να χαϊδέψουμε τα αυτιά των συναδέλφων υποστηρίζοντας ότι οι θεολόγοι θα πρέπει να μπαίνουν παντού». Από την πλευρά του, «το Υπουργείο Παιδείας δεν συζητά μια τέτοια πρόταση», δηλώνει ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου κ. Παντής, βάζοντας τέλος στη σχετική αντιπαράθεση. Υπάρχει μια ακόμη πρόταση, από τον ΚΑΙΡΟ, για τη διδασκαλία δύο επιπλέον μαθημάτων στο Γυμνάσιο από θεολόγους. Πρόκειται για τη φιλοσοφία και τη βυζαντινή ιστορία. Ωστόσο, η πρόταση αυτή, αν γίνει αποδεκτή, σύμφωνα με τον κ. Μόσχο, έχει όφελος μόνο για τους θεολόγους που εργάζονται ήδη στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση καθώς έτσι συμπληρώνουν τις ώρες τους. Δεν δημιουργούνται, όμως, θέσεις ώστε να διορισθούν νέοι θεολόγοι. ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΕΡΕΥΝΑ Ρεράκης πιστεύει ότι μια διέξοδος για την επαγγελματική αποκατάσταση των θεολόγων είναι ο θρησκευτικός τουρισμός που τα τελευταία χρόνια έχει υψηλή ζήτηση από προσκυνητές. Μάλιστα, στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ, όπου είναι καθηγητής, έχει εισαγάγει εδώ και μια δεκαετία σχετικό μάθημα. «Η εμπειρία μου λέει ότι οι θεολόγοι είναι οι πλέον κατάλληλοι να ασχοληθούν με τον θρησκευτικό τουρισμό. Στη διετή σχολή των ξεναγών, το μόνο σχετικό που διδάσκονται είναι ένα μάθημα θρησκειολογίας. Αυτό δεν τους δίνει τα απαραίτητα εφόδια», υποστηρίζει ο κ. Ρεράκης. «Πρόκειται για μια καλή πρόταση που σκοντάφτει σε συντεχνιακούς φορείς μιας και βρίσκει αντίθετους τους ξεναγούς», σχολιάζει ο κ. Μόσχος από τον ΚΑΙΡΟ, ενώ ο κ. Ρεράκης συμπληρώνει ότι «δεν θέλουμε να πάρουμε τη δουλειά των ξεναγών αλλά θέλουμε, ως θεολόγοι, να προσφέρουμε αληθινό έργο στον κλάδο του θρησκευτικού τουρισμού». Όσο για το αν υπάρχουν άλλες διέξοδοι για την επαγγελματική αποκατάσταση των θεολόγων, ο κ. Ρεράκης θεωρεί ότι οι θεολόγοι θα μπορούσαν να αναζητήσουν εργασία σε ερευνητικά ιδρύματα, όπως το Πατριαρχικό Ίδρυμα Μελετών, ή να ασχοληθούν με τον χώρο των εκδόσεων εκκλησιαστικών κειμένων.

Η Εκκλησία ως… εργοδότης

ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ | ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

Νέο μάθημα Θρησκευτικών Τον φόβο του για ενδεχόμενη μείωση στις ώρες διδασκαλίας των θρησκευτικών που μπορεί να επιφέρουν οι επικείμενες αλλαγές στο μάθημα των θρησκευτικών εκφράζει ο κ. Μόσχος, υποστηρίζοντας ότι «η αλλαγή στο μάθημα των θρησκευτικών θα προκαλέσει ντόμινο αλλαγών στον κλάδο των θεολόγων, θα δημιουργηθεί ακόμη μεγαλύτερο ζήτημα». Τι διεκδικούν ως ΚΑΙΡΟΣ; «Θέλουμε να διασφαλισθεί η διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών που θα έχει επιστημονικό χαρακτήρα αλλά και οι θέσεις των θεολόγων που είναι ήδη στον χώρο της εκπαίδευσης», υπογραμμίζει ο πρόεδρος του WWW.ORTHODOXIA.INFO

συνδέσμου. Ο κ. Παντής, έχει αντίθετη άποψη. «Πιστεύω ότι ο αριθμός των θεολόγων που απασχολούνται στην εκπαίδευση θα μείνει ανεπηρέαστος από τις αλλαγές που θα γίνουν στη διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών», δηλώνει.

Εναλλακτικές λύσεις Εκτός από την απορρόφηση των θεολόγων στη δευτεροβάθμια, ή και την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, που φαντάζει ιδανικό σενάριο στην Ελλάδα του 2016, υπάρχουν ιδέες και προτάσεις που θα μπορούσαν να δώσουν λύσεις στο τεράστιο πρόβλημα ανεργίας του κλάδου; Ο κ.

Θα μπορούσε άραγε η Εκκλησία, ο κατεξοχήν χώρος όπου διδάσκεται ο λόγος του Θεού, να συμβάλλει στην επαγγελματική αποκατάσταση των τέκνων της που ειδικεύονται στη θεολογία; «Έχουν γίνει πολλές φορές προτάσεις και από την ΠΕΘ και από τον Σύνδεσμο Θεολόγων Μακεδονίας Θράκης προς τη διοικούσα Εκκλησία οι μεγάλες ενορίες που έχουν πάνω από 5.000 ενορίτες να προσλάβουν θεολόγους για να ασχοληθούν με το κοινωνικό και κατηχητικό έργο της ενορίας γιατί οι ιερείς, εκτός από ακολουθίες και μυστήρια, δεν προλαβαίνουν να κάνουν άλλα πράγματα», υπογραμμίζει ο κ. Ρεράκης και μας εξηγεί το σκεπτικό της συγκεκριμένης πρότασης. Οι πολυπληθείς ενορίες θα μπορούσαν να απασχολούν θεολόγους για να κάνουν κατηχητικά, σεμινάρια, διαλέξεις, φροντιστήρια σε παιδιά και νέους, να επισκέπτονται τους ενορίτες και να καταγράφουν τα 41

προβλήματά τους. «Είναι απαράδεκτο να υπάρχουν οικογένειες με προβλήματα, υγείας, οικονομικά, σε μια ενορία, πολλές φορές απέναντι ή και δίπλα από τον ναό, και ο ιερέας να μην το γνωρίζει γιατί δεν μπήκε ποτέ στον κόπο ή δεν έχει τον χρόνο να επισκεφθεί και να γνωρίσει τους ενορίτες του. Ο θεολόγος δεν θα πάει ως πλασιέ. Θα πάει να κάνει κοινωνικό έργο. Κάθε φορά, σε κάθε περίπτωση, να πάει ο κατάλληλος άνθρωπος. Κάπου θα χρειαστεί να πάει ο θεολόγος, κάπου η θεολόγος, ανάλογα με το πρόβλημα. Έτσι, πολλοί θεολόγοι θα είχαν εργασία, το έργο της ενορίας θα αυξανόταν και τα οικονομικά της θα είχαν ενίσχυση γιατί θα προσήλκυε πολύ περισσότερο κόσμο», υποστηρίζει ο κ. Ρεράκης. Πόσο είναι εφικτό να υλοποιηθεί μια τέτοια πρόταση και τι υποδοχή βρίσκει από πλευράς Εκκλησίας; «Οι μητροπολίτες και οι ιερείς αναρωτιούνται που θα βρουν λεφτά να πληρώνουν τους θεολόγους. Τολμήστε και θα βρεθούν τα χρήματα», είναι η απάντηση του κ. Ρεράκη, ο οποίος, σίγουρος για τα θετικά αποτελέσματα μιας τέτοιας ενέργειας, προτείνει σε μητροπολίτες να τη δοκιμάσουν, έστω πυλωτικά στην αρχή. Ο κ. Μόσχος δεν συμμερίζεται την αισιοδοξία και τη σιγουριά του κ. Ρεράκη για τη συγκεκριμένη πρόταση. «Το να απασχοληθούν θεολόγοι στο κοινωνικό έργο των ενοριών είναι ιδανικό σενάριο. Οι περισσότερες ενορίες είναι χρεωμένες. Αν οι ενορίες και οι μητροπόλεις ήταν βιώσιμες, θα μπορούσαν να προσλάβουν θεολόγους. Θα πρέπει να γίνει ένας γενικότερος σχεδιασμός και υπολογισμός, με αλυσιδωτή λογική, να συμπεριληφθούν όλα, εκκλησιαστική και θεολογική εκπαίδευση, τα οικονομικά και η διοίκηση της Εκκλησίας ώστε να βρεθούν λύσεις για την απασχόληση θεολόγων στον εκκλησιαστικό χώρο», εξηγεί ο κ. Μόσχος. Η κ. Δέσποινα Τζαμπαζλή, 32 ετών, πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, έχει αναλάβει εδώ και μια πενταετία το κατηχητικό στον ναό του Αγίου Νικολάου στη Νεοχωρούδα, ένα χωριό λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη. Κάθε χρόνο, παίρνει από την οικεία μητρόπολη το ανάλογο διοριστήριο ώστε να μπορεί να κάνει κατηχητικό. Έτσι, κάθε Κυριακή, από τη Θεσσαλονίκη, όπου κατοικεί, πηγαίνει στη Νεοχωρούδα για να κάνει κατηχητικό σε δύο τμήματα, στο δημοτικό και το γυμνά42

“

ΕΡΕΥΝΑ

Αν οι ενώσεις δεν κινητοποιηθούμε και δεν προσφέρουμε, το μέλλον θα γίνει χειρότερο. Όταν δεν κινείσαι, τα πράγματα δεν μένουν όπως είναι. Γίνονται χειρότερα. Καθηγητής Δημήτρης Μόσχος. Πρόεδρος του Θεολογικού Συνδέσμου ΚΑΙΡΟΣ

σιο. Εθελοντικά, όπως διευκρινίζει. «Ο ιερέας της ενορίας εισηγήθηκε στην μητρόπολη να δίνει μισθό στην κατηχήτρια αλλά η απάντηση ήταν αρνητική», εξηγεί η κ. Τζαμπαζλή που δεν έχει άλλη απασχόληση ως θεολόγος. «Η Θεολογική ήταν η πρώτη μου επιλογή αλλά η επαγγελματική αποκατάσταση είναι πονεμένη ιστορία», μας λέει, αφού κάθε χρόνο κάνει τα χαρτιά της για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αλλά και τα εκκλησιαστικά σχολεία, χωρίς, όμως, αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά, θέλει να συνεχίσει να κάνει κατηχητικό στα παιδιά γιατί πήγαινε κι εκείνη μικρή και το αγαπά ιδιαίτερα. «Είναι κομμάτι της ζωής μου», δηλώνει. Ωστόσο, πιστεύει ότι «η Εκκλησία έχει την υποχρέωση να μεριμνήσει για τους θεολόγους αλλά, δυστυχώς, δεν κάνει κάτι. Δεν θα έπρεπε, όμως, να μας απορροφήσει κάπου;». Σε αυτό συμφωνεί και η κα. Αντωνίου. «Η Εκκλησία θα μπορούσε να ανοίξει τις Μητροπόλεις σε θεολόγους με ειδικεύσεις. Θα μπορούσε να αξιοποιήσει τους θεολόγους στα ιδρύματα που διαθέτει, να ασχοληθούν με όλα αυτά τα προβλήματα που τρέχουν στους χώρους της. Πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει η λογική του εθελοντισμού», προτείνει.

Υπάρχει ελπίδα; Αν το παρόν για τους θεολόγους είναι σκοτεινό, το μέλλον ίσως φαντάζει ακόμη πιο σκούρο. Εξαρτάται, βέβαια,

την οπτική από την οποία το αντικρίζει ο καθένας. «Πριν από μια επταετία, οι θεολόγοι ήμασταν οι μόνοι άνεργοι από τους εκπαιδευτικούς. Τώρα είμαστε όλοι οι εκπαιδευτικοί στην ίδια μοίρα», παρατηρεί η κα. Τζαμπαζλή. Η κα. Αντωνίου δεν βλέπει καμία προοπτική στον τομέα της διδασκαλίας. Με πικρία αλλά και πείσμα να τελειώσει το δεύτερο μεταπτυχιακό της στο Ποιμαντικό και να το επεκτείνει και σε διδακτορική διατριβή, δηλώνει ότι «με ενοχλεί που τόσα χρόνια έβγαλα, και βγάζω ακόμη, τα μάτια μου στο διάβασμα. Το θέλω, βέβαια, και το κάνω, αλλά ξέρω ότι δεν θα ανταμειφθούν ποτέ οι κόποι μου και, κυρίως, δεν θα αξιοποιηθούν οι γνώσεις μου». Ο κ. Ρεράκης πιστεύει ότι «υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να απορροφηθούν αρκετοί θεολόγοι, το θέμα είναι να υπάρχει διάθεση». Την πεποίθηση αυτή ενισχύει η άποψη του κ. Μόσχου που καλεί τους θεολόγους σε αγώνα. «Αν οι ενώσεις των θεολόγων δεν κινητοποιηθούμε και δεν προσφέρουμε, το μέλλον θα γίνει χειρότερο. Όταν δεν κινείσαι, τα πράγματα δεν μένουν όπως είναι. Γίνονται χειρότερα. Αυτό δεν το καταλαβαίνουν όλοι οι συνάδελφοι ή η Εκκλησία», επισημαίνει. Μαζί με την πρόσκληση για ενεργοποίηση και δράση, προτείνει να γίνει κι ένας εξορθολογισμός στους εισακτέους των θεολογικών σχολών. Το ζητούμενο είναι να επιτευχθεί κι ένας εξορθολογισμός στα ποσοστά ανεργίας του κλάδου

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΚΗΔΕΥΕ

ΚΗΔΕΙΕΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ ΒΑΣΕΙ ΝΟΜΟΥ

και μη ερεύνα

ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΗΣ ΚΥΒΈΡΝΗΣΗΣ ΝΑ ΝΟΜΟΘΕΤΉΣΕΙ για το θέμα της αποτέφρωσης των νεκρών αποφεύγοντας ακόμη και να απαντήσει στην επιστολή της Ιεράς Συνόδου όταν ακόμη ο νόμος συζητιόταν στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, έχει προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια. Παρά τη δημόσια τοποθέτηση της Δ.Ι.Σ. που με ανακοίνωση της εξέφρασε έντονες επιφυλάξεις για το προωθούμενο νομοσχέδιο αλλά και την επιστολή που απέστειλε προς τον αρμόδιο υπουργό, τελικά η Βουλή ψήφισε τον νόμο ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ υποχρεώνει τους κληρικούς να ακολουθούν τις επιθυμίες των πολιτών χωρίς καμία εξαίρεση. Το θέμα έφερε στη δημοσιότητα η ηλεκτρονική έκδοση του orthodoxia.info μόλις το νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή προς επεξεργασία, αποκαλύπτοντας πως η ασάφεια του νόμου ήταν τέτοια που ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να ζητήσει το οτιδήποτε αρκεί να μην προσκρούει στα χρηστά ήθη, την δημόσια υγεία και την δημόσια τάξη. Η γενικολογία και η ασάφεια του νόμου είναι τέτοια που όχι μόνο αφήνει περιθώρια για κάθε λογής ερμηνείες αλλά δεν καλύπτει ούτε το τι συμβαίνει στην περίπτωση που κάποιος από τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία αρνηθεί να εκτελέσει την επιθυμία του νεκρού. Αν για παράδειγμα κάποιος ζητήσει στη συμβολαιογραφική πράξη που προβλέπει ο νόμος, μετά τον θάνατο του να ακολουθήσει αποτέφρωση, η στάχτη του να μπει σε μια τεφροδόχο και WWW.ORTHODOXIA.INFO

εν συνεχεία να ψαλλεί η νεκρώσιμος ακολουθία ενώπιον αυτής, όλοι οι εμπλεκόμενοι σύμφωνα με τον νομοθέτη «οφείλουν να συμμορφώνονται στη διατυπωθείσα επιθυμία του θανόντος χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση ή διαδικασία».

Προβληματισμένοι οι κληρικοί

Μεγάλη μερίδα του εφημεριακού Κλήρου είναι ιδιαίτερα προβληματισμένη με αυτήν την εξέλιξη αφού ουδείς μέχρι και αυτή τη στιγμή έχει δώσει σαφείς εντολές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στους κοιμητηριακούς ναούς οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν ανήκουν στην Εκκλησία αλλά στους Δήμους. «Εαν αύριο το πρωί έρθει κάποιος συγγενής και μου ζητήσει να εκτελέσω επιθυμία θανόντος σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται σε συμβολαιογραφική πράξη σύμφωνα με τον νέο Νόμο, εγώ τι πρέπει να κάνω;» ήταν η φράση πολλών κληρικών με τους οποίους επικοινώνησε το «Oρθοδοξία Info». Το τελευταίο που επιθυμούν οι κληρικοί είναι να χρειαστεί να έρθουν σε αντιπαραθέσεις με συγγενείς πάνω από το φέρετρο του νεκρού. Δεν είναι λίγοι πάντως αυτοί που πιστεύουν πως το πρόβλημα θα λύσει η καθημερινότητα και η «οικονομία». «Ένας

μεγάλος αριθμός νεκρών που αποτεφρώνονται στην γειτονική Βουλγαρία έχουν πριν κηδευτεί στις ενορίες τους κανονικά» σημειώνει κληρικός ο οποίος συμπληρώνει πως «Όπως και στις περιπτώσεις των αυτόχειρων έτσι και σε αυτές των υπό αποτέφρωση στο τέλος θα υπερισχύσει η λαϊκή θέληση». Ωστόσο αυτή η προσέγγιση αν και είναι αποδεκτή από μεγάλη μερίδα ιερέων δεν καλύπτει το σύνολο τους. Ήδη μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος με δημόσιες τοποθετήσεις τους έχουν ζητήσει να αποφανθεί εκ νέου η Ιερά Σύνοδος για το θέμα ώστε να λύσει κάθε απορία. Στην Εκκλησία της Κρήτης ο εκεί Αρχιεπίσκοπος ξεκαθάρισε πως δεν πρόκειται να δεχθεί κάτι τέτοιο.

Την λύση θα δώσουν τα Δικαστηρια

Έγκριτοι νομικοί στους οποίους απευθύνθηκε το «Ορθοδοξία Info» σημείωσαν πως στο τέλος όλες οι ασάφειες του Νόμου θα διευκρινιστούν από τα δικαστήρια στα οποία θα προσφύγουν οι εμπλεκόμενοι. «Υπάρχουν πολλές και σύνθετες παράμετροι τις οποίες ο Νόμος με την ασάφεια του δεν καλύπτει» δήλωσε δικηγόρος με εξειδίκευση στα εκκλησιαστικά ζητήματα, θεωρώντας πως είναι θέμα χρόνου να υπάρξουν οι πρώτες προσφυγές

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

ΣΤΗ ΡΩΜΗ ΟΙ ΕΛΠΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΠΛΗΓΗ» ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ Τέσσερα χρόνια μετά την κλοπή της τίμιας κάρας της μεγαλομάρτυρος από το πατριαρχικό μοναστήρι στη Χαλκιδική ζητείται η συνδρομή της Αγίας Έδρας ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Ανδρέας Λουδάρος

ίτημα προς το Βατικανό προκειμένου να δωρίσει τμήμα των ιερών λειψάνων της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας κατέθεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Τέσσερα χρόνια μετά την κλοπή της κάρας της Αγίας από την ομώνυμη πατριαρχική μονή της Χαλκιδικής και την σθεναρή άρνηση των δραστών να αποκαλύψουν τι έκαναν τα ιερά λείψανα που αφαίρεσαν από το καθολικό της μονής, ο ηγούμενος της, μητροπολίτης Μιλήτου κ. Απόστολος κατέθεσε αίτημα προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο προκειμένου να λάβει πρωτοβουλία. Ο Πατριάρχης έκανε δεκτό το αίτημα του μητροπολίτη και ήδη το Οικουμενικό Πατριαρχείο δια των αρμοδίων οργάνων του απέστειλε τα σχετικά έγγραφα προς την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία μεταφέροντας το αίτημα με τον πλέον επίσημο τρόπο. 44

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΡΕΠΟΡΤΑΖ

Η μονή σε πένθος

Από τον Απρίλιο του 2012 η αδελφότητα της Ι. Πατριαρχικής Μονής της Αγίας Αναστασίας στα Βασιλικά Χαλκιδικής βρίσκεται σε πένθος. Το μοναστήρι που δεσπόζει στην Μακεδονία από το 888 δέχθηκε ένα από τα σημαντικότερα πλήγματα στην υπερχιλιετή ιστορία του. Τη νύχτα της 23ης Απριλίου 2012 διαρρήκτες μπήκαν στο Καθολικό. Έκοψαν λουκέτα και κλειδαριές και αφού προσπέρασαν πολλά κειμήλια έφθασαν μπροστά στο σημαντικότερο θησαυρό της μονής, τις λειψανοθήκες με τα οστά της αγίας μεγαλομάρτυρος Αναστασίας, με σημαντικότερη αυτή τη οποία περιείχε την κάρα της. Τέσσερα χρόνια έχουν περάσει από τότε και παρά τις ασταμάτητες έρευνες των διωκτικών αρχών σε Ελλάδα και εξωτερικό τα ιερά λείψανα δεν βρέθηκαν ποτέ.

«Σφραγισμένα» στόματα

Ιδιαίτερη σημασία σε όλη αυτή την ιστορία έχει το γεγονός πως τα περισσότερα από τα μέλη της σπείρας που χτύπησε το μοναστήρι, όπως και πολλούς ακόμη ναούς στη Βόρεια Ελλάδα, συνελήφθησαν, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν. Παρά τις βαριές ποινές που επιβλήθηκαν οι δράστες δεν αποκάλυψαν ποτέ τι έκαναν τα ιερά λείψανα. Η εξήγηση που δίνουν οι άνθρωποι της μονής για την σιωπή των δραστών είναι πως είτε δεν γνωρίζουν τους αποδέκτες των λειψάνων είτε τους γνωρίζουν και φοβούνται πως η αποκάλυψη τους θα έχει συνέπειες για τη ζωή τους. Σε κάθε περίπτωση όπως είπε ο ηγούμενος της μονής στο «Ορθοδοξία Info» όλοι είναι πεπεισμένοι πως η κλοπή ήταν στοχευμένη και κατά παραγγελία. Η κλοπή της κάρας της αγίας Αναστασίας είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Τελευταία χαρακτηριστική περίπτωση κλοπής ιερών λειψάνων ήταν τον προηγούμενο Οκτώβριο στη μονή του Μεγάλου Σπηλαίου. Κατά την αποχώρηση ομάδας προσκυνητών από την Ρουμανία ο υπεύθυνος για τα κειμήλια μοναχό αντιλήφθηκε πως έλειπε η λειψανοθήκη στην οποία βρισκόταν το λείψανο του χεριού του αγίου Χαραλάμπους. Αμέσως σήμανε συναγερμός και μετά από ελέγχους που πραγματοποίησαν αστυνομικοί που έσπευσαν στο σημείο διαπιστώθηκε πως το ιερό λείψανο είχε κλαπεί από πέντε άνδρες οι τέσσερις εκ των οποίων ήταν κληρικοί σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που είχε κάνει τότε η αστυνομία. Ρουμάνοι ήταν και οι συλληφθέντες για την υπόθεση της κλοπής των ιερών λειψάνων της αγίας Αναστασίας κάτι το οποίο κάνει πολλούς να πιστεύουν πως ενδεχομένως στην γειτονική χώρα να υπάρχει κύκλωμα το οποίο «αλιεύει» ιερά κειμήλια και ιερά λείψανα για λογαριασμό πλουσίων αποδεκτών

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ | ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΒΑΡΝΑΒΑΣ ΓΙΑΓΚΟΥ

Ο Διευθυντής του Γραφείου Νεότητας της Ι.Μ. Θεσσαλονίκης στο ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

Καλούμε τους ανθρώπους να έρθουν στην

Εκκλησία

για να τους έχουμε δικούς μας

ΟΠΑΔΟΥΣ ΣΤΗΝ Σοφία Καρεκλά PHOTO: Ζάχος Καρεκλάς - Κωνσταντίνος Γκλιάνας

Πηγαίνουν ή όχι οι νέοι στην Εκκλησία; Τι τους απωθεί από τη λατρευτική ζωή και τι θα μπορούσε να τους ελκύσει; Ποια είναι τα προβλήματα που τους «καίνε»; Προκλητικό ντύσιμο, προγαμιαίες σχέσεις, ταμπού και ταμπέλες, ποια η θέση της Εκκλησίας για όλα αυτά; Ποιος ο ρόλος Εκκλησίας και κληρικών για τη γεφύρωση των σχέσεων με τους νέους ανθρώπους; Αν και τα ερωτήματα πολλά, οι απαντήσεις είναι ακόμη περισσότερες. Τις δίνει, μάλιστα, ένας άνθρωπος, ένας ιερέας, που ασχολείται συνεχώς με τους νέους. Κάθε βδομάδα, πάνω από πεντακόσιοι φοιτητές μαζεύονται στον ναό της Παναγίας Λαοδηγήτριας στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπου είναι εφημέριος, για να τον ακούσουν. Οι ομιλίες του, ιδιαίτερα εκείνες που αφορούν στην

WWW.ORTHODOXIA.INFO

αγάπη και τις ερωτικές σχέσεις, είναι δημοφιλείς ακόμη και στο youtube. Ο πατήρ Βαρνάβας Γιάγκου, υπεύθυνος στο γραφείο Νεότητας της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, έχει μία και μόνη αγωνία, να έρθουν όλοι οι νέοι στην Εκκλησία. Προσιτός κι ανοιχτόμυαλος, μιλά ξεκάθαρα για όλους και για όλα. Από τις θεοσεβούμενες κυρίες με τους κότσους, την ανισορροπία ορισμένων «της Εκκλησίας», μέχρι τα σκουλαρίκια, το προκλητικό ντύσιμο και τις προγαμιαίες σχέσεις. Δεν κρύβει τα λόγια του ούτε όταν η κουβέντα προσανατολίζεται στις ευθύνες των κληρικών. Αισιόδοξος σε μια εποχή γεμάτη αδιέξοδα, βρίσκει πάντα να πει έναν καλό λόγο σε όποιον τον προσεγγίσει. Υπάρχουν πολλοί περισσότεροι καλοί λόγοι για να… διαβάσουμε τους λόγους του.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πόσοι είναι αυτοί που θα έπρεπε να έρχονται; Όλοι γιατί ο Θεός είναι για όλους. Αυτοί που δεν έρχονται στην Εκκλησία, γιατί πιστεύετε ότι δεν έρχονται; Γιατί δεν γνώρισαν την Εκκλησία. Σε αυτό φέρουμε ευθύνη εμείς, τα μέλη της Εκκκλησίας, κληρικοί και λαϊκοί. Αν δίναμε στους ανθρώπους το αληθινό φρόνημα του Χριστού, δεν νομίζω ότι θα υπήρχαν και πολλοί που θα αρνούνταν την πρόσκληση αγάπης του Χριστού μας. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπορούμε να ακυρώσουμε την ελευθερία του ανθρώπου που μπορεί να μη θέλει αυτή την αγάπη. Η ευθύνη μας, όμως, είναι, ακόμη και σε αυτούς τους ανθρώπους, να δώσουμε τις 48

“

ι ηλικιωμένοι συνήθως κατηγορούν τους νέους ότι δεν πηγαίνουν στην Εκκλησία. Βλέπουμε, όντως, κάποιες φορές στους ναούς μόνο ηλικιωμένους αλλά σε ορισμενες περιπτώσεις, βλέπουμε και νεαρό κόσμο. Τελικά, από την εμπειρία σας, οι νέοι πηγαίνουν ή όχι στην Εκκλησία; Παλαιότερα, οι άνθρωποι πήγαιναν στην Εκκλησία γιατί έπρεπε να πάνε. Τους το επέβαλε ο τρόπος ζωής της κοινωνίας. Αποδεκτός άνθρωπος ήταν αυτός που τα είχε καλά και με την Εκκλησία. Στις μέρες μας, όμως, στην Εκκλησία πηγαίνει αυτός που πραγματικά θέλει. Όσο ο κόσμος οδηγείται σε αδιέξοδα, διαπιστώνω ότι στρέφεται στον Θεό πιο γνήσια και πιο έντιμα. Σαφώς η εμπειρία μας δείχνει ότι οι νέοι που πηγαίνουν στην Εκκλησία είναι πιο πολλοί από παλιά. Αυτό, όμως, δεν μας ησυχάζει γιατι πάλι είναι πολύ λίγοι από αυτούς που έπρεπε να έρχονται.

Η ευθύνη που έχουμε προϋποθέτει τη δική μας πνευματική ανάπτυξη και ισορροπία. Μπορεί να είμαστε στην Εκκλησία, αλλά να είμαστε και λίγο ανισόρροποι.

προϋποθέσεις ώστε όταν διαπιστώσουν το αδιέξοδο, να επιστρέψουν. Τι πρέπει να γίνει ώστε κληρικοί και λαϊκοί να αναλάβουν τις ευθύνες στις οποίες αναφερθήκατε; Η ευθύνη μας είναι ότι πρέπει να δείχνουμε τον αληθινό Θεό κι όχι να κερδίσουμε τους ανθρώπους με κινήσεις εντυπωσιασμού. Μπορεί να τραβήξω κάποιον στην Εκκλησία αλλά μπορώ μετά να τον κρατήσω; Μπορώ να τον αναθρέψω πνευματικά; Να τον αναπαύσω; Το θέμα δεν είναι απλά να έρθουν οι νέοι στην Εκκλησία αλλά να αποκτήσουν ζωντανή σχέση με τον Θεό. Αυτό για να γίνει προϋποθέτει και προσωπικά βιώματα των ανθρώπων της Εκκλησίας, ιδιαίτερα των ποιμένων. Αν έχω προσωπική σχέση με τον Θεό, τότε ξέρω τι θα πει αμαρτία, πάθη, τι σημαίνει μετάνοια, πόνος και αγώνας του ανθρώπου και μπορώ να μπω στη θέση του, να τον καταλάβω, να του δώσω το φάρμακο που του ταιριάζει. Αν όμως

προσεγγίζω μόνο διανοητικά τα πράγματα ή βρίσκω κάποιες τεχνικές μεθόδους που έχουν να κανουν με την εικόνα ή τη διαφήμιση, δηλαδή να κερδίσω τους ανθρώπους με επικοινωνιακά τρικ, αυτό δεν μετράει και πολύ. Η ευθύνη που έχουμε προϋποθέτει τη δική μας πνευματική ανάπτυξη και ισορροπία. Μπορεί να είμαστε στην Εκκλησία, αλλά να είμαστε και λίγο ανισόρροποι.

Αντί να σώζουμε ανθρώπους τους πνίγουμε Καλούμε τους ανθρώπους να έρθουν στην Εκκλησία αλλά για να τους έχουμε δικούς μας οπαδούς, επιδιώκοντας τη δική μας προβολή και καταξίωση. Έτσι δημιουργούνται πολλά προβλήματα. Αντί να σώζουμε ανθρώπους, τους πνίγουμε. Αντί να τους δείχνουμε τον Χριστό, τους δείχνουμε τη δική μας προσωπική ταυτότητα κι εκεί τα πράγματα μπερδεύονται. Χρειάζεται να αποκτήσουμε προσωπική και πνευματική

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Πώς μια νέα κοπέλα με μοντέρνο ντύσιμο θα πάει στην Εκκλησία και θα βλέπει κυρίες με κότσους και μακριές φούστες να την κοιτάζουν περίεργα; Η Εκκλησία δέχεται και τους κότσους, δέχεται και το παντελόνι, δέχεται και το σκουλαρίκι. Η Εκκλησία ενδιαφέρεται για τις ψυχές των ανθρώπων και δεν κατακρίνει κανέναν. Δεν μπορούμε να γενικεύουμε εύκολα και να αφορίζουμε.

Η ψυχή πάνω από την αμφίεση

ΚΩΝ/ΝΟΣ ΓΚΛΙΑΝΑΣ| ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

ισορροπία πρώτα. Πολλές φορές ο λόγος της Εκκλησίας γίνεται κηρυκτικός και όχι συγκαταβατικός και λόγος αγάπης. Ένας λόγος κηρυκτικός που έχει επίκριση μέσα του, νομίζω ότι είναι ένας άρρωστος λόγος. Θεωρούμε ότι έτσι υπερασπιζόμαστε τον Θεό αλλά έτσι προσβάλλουμε τον Θεό. Αν ο νέος που κατακρίνουμε ήταν δικό μας παιδί, θα του φερόμασταν έτσι; Αν κάποιος δεν ξέρει, τι να τον ελέγξουμε; Κι όταν λέμε ξέρει, όχι με το μυαλουδάκι του. Η καρδιά του να έχει βιώσει τον Χριστό. Αν ο νέος ζει μέσα στην τραγωδία της απομάκρυνσης από WWW.ORTHODOXIA.INFO

τον Θεό, μέσα στην κατάθλιψή του, στην απομόνωσή του, αν ζει εγκλωβισμένος μέσα στα πάθη του, τι να πεις σε αυτόν; Να του βάλεις περισσότερα βάρη; Αυτό που θα φέρει τον άνθρωπο στην Εκκλησία είναι η ελπίδα, η χαρά. Αν απογοητεύσουμε τον άνθρωπο, δεν κερδίζουμε κάτι. Δεν παλεύουμε το σκοτάδι χωρίς το φως. Πρέπει πρώτα να καταδείξουμε το φως, το οποίο δεν καταδεικνύεται με τα λόγια μας μόνο αλλά και με τη ζωή μας. Υπάρχουν στοιχεία που απωθούν τους νέους σήμερα από την Εκκλησία; Ό,τι είναι ψεύτικο, απωθεί.

Ό,τι είναι αληθινό, ελκύει. Επειδή είμαστε άνθρωποι, υπάρχουν και στην Εκκλησία ψεύτικα στοιχεία. Δεν είναι όμως του Χριστού. Ο Χριστός είναι απόλυτη αλήθεια. Πολλοί νέοι προβάλλουν το θέμα της αμφίεσης και δεν θέλουν να προσέλθουν στην Εκκλησία. Αυτό είναι λάθος προσέγγιση της Εκκλησίας. Πριν φτιάξουμε την ψυχή, θα μιλήσουμε για την ένδυση; Το βασικό είναι ο νέος να αναλάβει την προσωπική του ευθύνη και να σχετιστεί με τον Θεό. Είναι πολύ δευτερεύον το θέμα της ενδυμασίας για να ασχολούμαστε με αυτό.

Αν έρχεται μια κοπέλα με παντελόνι στην Εκκλησία ή προκλητικά ντυμένη, θα πρέπει να εξετάσουμε για ποιον λόγο το κάνει. Ξέρει τι σημαίνει Εκκλησία; Ξέρουμε η καρδιά της πόσο μπερδεμένη μπορεί να είναι; Πριν ασχοληθούμε με την ψυχή του νέου, είναι άστοχο ποιμαντικά να ασχοληθούμε με την εξωτερική του αμφίεση. Πρέπει να βρούμε τρόπους να επικοινωνήσουμε με τους νέους όχι να τους απομακρύνουμε. Να βρούμε σημεία συνάντησης κι επαφής. Το παντελόνι είναι το πιο ανώδυνο. Δεν μας ενδιαφέρει πως ντύνεται ο νέος αλλά τι υπάρχει μέσα του. Από την εμπειρία σας, ποια είναι τα βασικά προβλήματα που απασχολούν τους νέους; Θα μπορούσε να πει κάποιος η ανεργία, η μοναξιά. Εγώ θα έλεγα ότι δεν γεύθηκαν ακόμα την αγάπη του Χριστού. Ότι η πνευματική ζωή είναι μια τυποποιημένη θρησκευτική ζωή στα μάτια τους. Δεν είναι ζωντανή προσωπική σχέση με τον Χριστό. Είναι αυτό το υπαρξιακό κένο. Είναι η απουσία σχέσης με τον Χριστό. Είναι η απομόνωση του νέου από τον Θεό που βγάζει διάφορα άλλα προβλήματα στην καθημερινότητα. 49

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Οι νέοι εχουν συνήθως ορμή, ζήλο, ενθουσιασμό, επαναστατικότητα. Μήπως απωθούνται από κάποια ταμπού που ενδεχομένως έχει η Εκκλησία; Για τη ζώσα Εκκλησία του Χριστού, δεν υπάρχει τίποτα ταμπού γιατί σε όλα έχει μια πρόταση, την πρόταση του Χριστού. Μπορεί να μην ικανοποιεί τον κοσμικό άνθρωπο αλλά η Εκκλησία τοποθετείται σε όλα και οφείλει να τοποθετηθεί σε όλα.

Η ευθύνη της Εκκλησίας είναι να δώσει λόγο ύπαρξης στους νέους Λέτε ότι ο νέος έχει ζωντάνια, ενθουσιασμό. Συγχωρέστε με αλλά δεν το βλέπω σήμερα αυτό. Μεταποιήθηκε ο ενθουσιασμός τους σε έναν θόρυβο χωρίς λόγο. Δεν είναι ο γνήσιος ενθουσιασμός μιας ανησυχίας και μιας αναζήτησης. Έγινε μια θορυβώδης έκφραση μιας επαναστατικότητας χωρίς λόγο, που εκφράζει έναν θυμό και μια ένταση εσωτερική. Κι αυτό στην καλύτερη περίπτωση, γιατί στη χειρότερη ο νέος οδηγείται στην κατάθλιψη. Γι’ αυτό πάρα πολλοί νέοι παίρνουν αντικαταθλιπτικά, είναι στο διαδίκτυο με μανιακό τρόπο, οδηγούνται στις εξαρτήσεις. Το υπόστρωμα της εξάρτησης είναι η κατάθλιψη. Η κατάθλιψη γιατί υπάρχει; Γιατί δεν υπάρχει λόγος ύπαρξης. Ο λόγος ύπαρξης γιατί δεν υπάρχει; Γιατί δεν βρήκαμε τον Θεό. Η ευθύνη της Εκκλησίας είναι να δώσει λόγο ύπαρξης στους νέους. Προγαμιαίες σχέσεις κι Εκκλησία. Ίσως το πιο «καυτό» ζήτημα στις σχέσεις Εκκλησίας και νέων. Είναι ξεκάθαρη η θέση της Εκκλησίας ότι οι προγαμιαίες σχέσεις είναι αμαρτία. Πριν 50

Ο π.Βαρνάβας Γιάγκου γεννήθηκε το 1965 στην Κύπρο. Το 1974 ήρθε με την οικογένεια του στη Θεσσαλονίκη, όπου μεγάλωσε και σπούδασε. Ο πατέρας του ήταν επίσης ιερέας και είχε συνολικά 9 παιδιά. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής και της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.

από αυτό όμως, πρέπει να εξετάσεις τον κάθε άνθρωπο προσωπικά. Ποια είναι η κατάστασή του, ποιες είναι οι δυνατότητές του να καταλάβει. Πρέπει πρώτα από όλα να γευθεί τον Χριστό και μετά θα φθάσει ο χρόνος να καταλάβει κάποια πράγματα. Όταν όμως του λέω «είσαι στην κόλαση γιατί έχεις προγαμιαίες σχέσεις», δεν γίνεται τίποτα. Αποκόπτεται από την Εκκλησία και μένει αποκομμένος. Υπάρχει χώρος για τους νέους στην Εκκλησία;

Η Εκκλησία καταρχήν είναι νέα. Το αληθινό είναι πάντα νέο. Ο Χριστός είναι αιώνια νέος. Το νέο ή το γερασμένο δεν είναι ηλικιακό, είναι φρόνημα. Αν η Εκκλησία αποτελείται από μέλη με νεανικό φρόνημα, με ανησυχία, ζωντάνια, ενθουσιασμό, τότε πραγματικά υπάρχει χώρος για τους νέους. Αν είναι μια καταθλιπτική Εκκλησία, γερασμένη, γκρινιάρα, παραπονιάρα, που παντού βλέπει Αντιχρίστους, δεν έχει θέση ο νέος σε αυτή την Εκκλησία.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πώς κρίνετε τους τρόπους προσέγγισης των νέων από πλευράς Εκκλησίας; Το να κάνει βήματα η Εκκλησία προς τους νέους και να μην περιμένει πότε θα έρθουν εκείνοι σε αυτήν. Η Εκκλησία οφείλει να κάνει άνοιγμα στους νέους. Και λίγα ανοίγματα κάνουμε. Αλλά να ξέρουμε που πάμε το καράβι. Να έχουμε σωστό κίνητρο, ορθόδοξο φρόνημα και πνεύμα. Να μπορούμε δηλαδή μέσα από όλα αυτά, να μεταφέρουμε στους νέους τον Χριστό κι όχι απλώς μια WWW.ORTHODOXIA.INFO

“

ΖΑΧΟΣ ΚΑΡΕΚΛΑΣ | ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

“

Αν είναι μια καταθλιπτική Εκκλησία, γερασμένη, γκρινιάρα, παραπονιάρα, που παντού βλέπει Αντιχρίστους, δεν έχει θέση ο νέος σε αυτή την Εκκλησία

μόδα. Να κατέβουμε χαμηλά για να ανεβάσουμε τους νέους ψηλά. Όχι να κατέβουμε χαμηλά και να μείνουμε εκεί. Οι νέοι καταλαβαίνουν ποιο είναι το αληθινό και ποιο το ψεύτικο. Καταλαβαίνουν αυτά που γίνονται μόνο για επικοινωνιακή προβολή κι αυτά που είναι ουσιώδη. Ποια είναι η γνώμη σας για τις ταμπέλες; Αυτές που βάζουν κατευθείαν οι άνθρωποι σε κάποιον που πάει στην Εκκλησία, ότι είναι «της Εκκλησίας», «του κατηχητικού». Ταμπέλες που φορτίζονται αρνητικά και θεωρούνται απαρχαιωμένες. Είμαστε κομπλεξικοί εμείς της Εκκλησίας. Αν κάποιος είναι αληθινά του Χριστού, έχει μια αρχοντιά, μια ομορφιά. Εκφράζει χαρά, φως. Όλοι θελουν να είναι κοντά του και κανείς δεν τον κρίνει. Δεν τολμά κανείς να του βάλει ταμπέλα γιατί όλοι τον χαίρονται. Αυτό που είναι σημαντικό για να καταλάβουμε πότε είμαστε της Εκκλησίας και πότε όχι είναι όταν οι άνθρωποι μας χαίρονται και θέλουν να είναι κοντά μας. Όταν δεν είμαστε τοξικοί άνθρωποι. Η τοξικότητά μας είναι προσβολή της ιδιότητας του Χριστιανού και των εκκλησιαστικών ανθρώπων. Αν είμαστε όντως του Χριστού, έχουμε μια υγιή κοινωνικότητα που τη χαίρονται οι άνθρωποι και χαίρονται να μας κάνουν παρέα. Στους ναούς συναντάμε ετερόκλητο εκκλησίασμα, από ανθρώπους με πολύ συντηρητική εμφάνιση μέχρι νέους με μοντέρνα ρούχα κι οι μεν κοιτάζουν στραβά τους δε. Είναι λάθος να κοιτάμε στραβά ο ένας τον άλλο. Είναι όμορφο που το εκκλησίασμα είναι ετερόκλητο γιατί δεν εί-

μαστε όλοι ίδιοι. Κάποιος θέλει να ντύνεται έτσι, κάποιος αλλιώς. Καθένας έχει άλλο ψυχισμό, άλλες ευαισθησίες. Το θέμα είναι να είμαστε κοντά στον Χριστό και να τηρούμε τις εντολές του. Δεν μπορούμε να κρίνουμε ο ένας τον άλλον. Τότε δεν είμαστε Εκκλησία. Εκκλησία είναι ενότητα, αποδοχή της διαφορετικότητας, όχι του λόγου ύπαρξης αλλά του τρόπου έκφρασης του άλλου ανθρώπου. Η Εκκλησία οφείλει να τους δέχεται και να τους αγκαλιάζει όλους. Μήπως το κατηχητικό κι οι συνάξεις είναι απαρχαιώμενα πλέον για να προσελκύσουν τους νέους, έτσι όπως ζουν, μονίμως σχεδόν συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο; Το απαρχαιωμένο δεν κρίνεται από τα τεχνικά μέσα αλλά από το πόσο ζήλο κι αγάπη έχει αυτός που κάνει το κατηχητικό. Την καρδιά και την αγάπη του κατηχητή δεν μπορεί να τα υποκαταστήσει κανένα τεχνικό ή τεχνητό μέσο. Αν εμπνέεται από την αγάπη του Χριστού, τότε τα παιδιά χαίρονται κι έχει ζωντάνια όχι μόνο το κατηχητικό αλλά ό,τι κι αν κάνει ο άνθρωπος. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και τις μεθόδους. Ένας άνθρωπος με ζήλο, ζεστασιά, πρέπει να βρίσκει τους ανάλογους τρόπους να προσαρμόζεται και να έρχεται πιο κοντά στους νέους. Πόσο εύκολα θα αφήσει στις μέρες μας ένας νέος τη βόλτα του, τον καφέ του, το διαδίκτυο για να πάει να ακούσει μια ομιλία; Κάθε Δευτέρα, μαζεύονται εδώ στον ναό, στις ομιλίες που κάνουμε, εξιακόσιοι φοιτητές. Ο λόγος έχει δύναμη. Αν είναι λόγος χωρίς χάρη, τυποποιημένος, κονσερβοποιημένος, που δεν έχει μέσα του αίσθηση ζωής, δεν θα έρθει ο νέος. 51

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΚΩΝ/ΝΟΣ ΓΚΛΙΑΝΑΣ| ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO

Όταν ο νέος πάει για καφέ ή σερφάρει στο διαδίκτυο, θέλει να καλύψει κάτι μέσα του. Αν η Εκκλησία βρει τι είναι αυτό που ψάχνει ο άνθρωπος και τον αναπαύσει, θα έρθει. Αυτό που νιώθουν σήμερα οι νέοι είναι η απουσία ζωής, χαράς, εσωτερικής πληρότητας που μπορεί να εκφράζεται ψυχολογικά με την κατάθλιψη, το άγχος, τις κρίσεις πανικού. Ψάχνει μανιακά ο άνθρωπος κάπου να γαντζωθεί. Αν βρεις τον πυρήνα όλων αυτών και του πεις έναν λόγο που τον αγγίζει, πιστέψτε με, θα αφήσει και τον καφέ και τα πάντα και θα έρθει να τον ακούσει. Το θέμα είναι ο λόγος να πιάσει τον σφυγμό της ύπαρξης του νέου, να μπει στη ψυχή του. 52

Να λένε δηλαδή οι ιερείς κι οι κατηχητές αυτά που θέλουν να ακούσουν οι νέοι; Για να μην υπάρχει παρεξήγηση. Να μην λέμε στον νέο αυτά που θα τον ικανοποιήσουν αλλά αυτά που ανταποκρίνονται στην προσωπική του ανησυχία. Αν του χαϊδεύουμε τα αυτιά, σημαίνει ότι θέλουμε απλά να εκμοντερνίσουμε τα πράγματα και να είμαστε δημοφιλείς. Αυτός ο λόγος όμως είναι δημαγωγικός. Δεν εννοώ να αναπαύσουμε την πτώση του ανθρώπου, αλλά το είναι του, την ψυχή του. Κι αυτή δεν αναπαύεται με ψέμματα αλλά μόνο με αλήθειες. Μόνο με τον Θεό. Στον κάθε άνθρωπο ο Θεός αφυπνίζεται με διαφορετικό τρόπο. Να βρούμε τι

αφυπνίζει τον κάθε άνθρωπο, για να ξυπνήσει η καρδιά του να επιθυμήσει τον Χριστό. Να πούμε στον άνθρωπο αυτό που τον αναπαύει, όχι αυτό που τον βολεύει. Τι μπορεί να κάνει η Εκκλησία εν έτει 2016 για να προσεγγίσει τους νέους; Να βιώσουμε αληθινά εμείς οι της Εκκλησίας τον Χριστό και την αγάπη Του. Κι όταν τη βιώσουμε, δεν θα αντέχουμε να μην το δηλώνουμε, να μην το εκφράζουμε και στους άλλους ανθρώπους. Κι αν είμαστε αληθινά του Χριστού, θα το κάνουμε με τον σωστό τρόπο, με ευγένεια και διάκριση. Λίγη καλοσύνη θέλει ο νέος άνθρωπος σήμερα. Λίγη αποδοχή. Όχι απόρριψη. Δεν

είναι η ώρα για να προσβάλλουμε τους νέους, για να τους ελέγχουμε. Στην κατάσταση που είναι οι νέοι, θέλουν παράκληση, παρηγοριά. Είστε αισιόδοξος για το μέλλον; Απόλυτα. Γιατί είναι εξαιρετικά απαισιόδοξη η εποχή. Είναι αδιέξοδοι οι δρόμοι που δίνονται στα παιδιά. Αυτό που με προβληματίζει είναι η Εκκλησία. Να αναπαύσει τον άνθρωπο, όχι με κοσμικά τερτίπια και πανηγύρια, αλλά να μπορεί να μεταδώσει στους νέους το φως και τη χάρη του Θεού. Και την μεταδίδουμε αν ζούμε κι εμείς εν μετανοία. Αν είμαστε συντετριμένοι, πονεμένοι κι ελπίζουμε στην αγάπη και το έλεος του Θεού

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

info ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

ΕΙΔΉΣΕΙΣ ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΊΖΟΥΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΚΆΝΟΥΝ ΚΑΛΎΤΕΡΟΥΣ

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

Ο Χριστός χτύπησε και τη δική μας πόρτα.

WWW.ORTHODOXIA.INFO

Η ΔΉΛΩΣΗ ΉΤΑΝ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΆ απλή αλλά απόλυτα ουσιαστική. «Ο Χριστός χτύπησε και τη δική μας πόρτα σήμερα» είπε ο μητροπολίτης Γρεβενών κ. Δαβίδ όταν του ζητήθηκε να σχολιάσει την άφιξη ενός σημαντικού αριθμού προσφύγων στην πόλη. «Νομίζω ότι θα πρέπει όχι μόνο να του ανοίξουμε αλλά να τον βάλουμε στην καρδιά μας», συνέχισε ο μητροπολίτης. Για τον κ. Δαβίδ ο Χριστός που «χτύπησε την πόρτα» των Γρεβενών είναι οι ξένοι, οι πρόσφυγες που βρέθηκαν ξεριζωμένοι σε μια πόλη που πριν λίγο καιρό ίσως να μην γνώριζαν καν να τη βρουν στον χάρτη. Δεν χρησιμοποίησε βαριές θεολογικές εκφράσεις, ούτε πομπώδη «χριστιανικά» λόγια. Είπε το απλό, το αυτονόητο. Το χαμένο αυτονόητο για την ακρίβεια, αφού

τελευταία στις φωνές εκείνων που θέλουν να μετατρέψουν τους Έλληνες σε ξενοφοβικούς και αφιλόξενους, έχουν δυστυχώς προστεθεί και φωνές ανθρώπων του Κλήρου, ακόμη και Ιεραρχών που αφού πουν σε άπταιστα αρχαία ελληνικά παραβολές και αποσπάσματα του Ευαγγελίου, ξεκινούν στα νέα ελληνικά μια ρητορική ξένη τόσο προς τη θρησκεία μας όσο και στον πολιτισμό μας. Σίγουρα το μεταναστευτικό δεν είναι απλό πρόβλημα. Σίγουρα κάποιοι θέλουν να αλλάξουν την ταυτότητα όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης, χρησιμοποιώντας αυτές τις ψυχές ως ανθρώπινες ασπίδες. Η ουσία πάντως βρίσκεται και πάλι στα λόγια του μητροπολίτη Γρεβενών « Σήμερα είναι αυτοί... αύριο ίσως να είμαστε εμείς!

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

Στον καθεδρικό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στον ομώνυμο Δήμο της Αττικής, η Μητρόπολη Κηφισίας εγκαινίασε το πρώτο της «Κοινωνικό Φροντιστήριο» αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά πως η θέση της Εκκλησίας είναι στην «καρδιά» της Κοινωνίας.

ΕΝΟΡΙΑΚΑ

Όταν η Ενορία γίνεται «φάρος»

ΠΑΙΔΕΊΑΣ Από την Άννα Σταμάτη

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΕΝΟΡΙΑΚΑ

Δώδεκα τμήματα καθημερινά

Όπως είπε στο «Ορθοδοξία Info» ο προϊστάμενος του ναού π. Σωτήριος Αλεβιζάκης, τα μαθήματα γίνονται κάθε απόγευμα από τις 5 έως και τις 8. Κάθε ώρα λειτουργούν δυο τμήματα. Συνολικά δώδεκα. Οι μαθητές διδάσκονται από εθελοντές καθηγητές υπό τον συντονισμό της πρώην διευθύντριας του 1ου Γυμνασίου Μεταμόρφωσης κας. Αικατερίνης Καραμπάτσου. Τα μαθήματα που διδάσκονται 56

“

πορεί γεωγραφικά να ανήκει στις παρυφές των Βορείων Προαστίων της Αθήνας, όμως η Μεταμόρφωση, οι παλιές Κουκουβάουνες, είναι μια λαϊκή περιοχή. Στη Μεταμόρφωση όπως και στις περισσότερες περιοχές της χώρας η οικονομική κρίση έχει αλλάξει την καθημερινότητα. Αυτά που κάποτε για τις περισσότερες οικογένειες ήταν μια συνήθεια, σήμερα φαντάζουν «βουνό». Οι λόγοι είναι πλέον γνωστοί. Άλλοι έχουν δει το εισόδημα τους να συρρικνώνεται δραματικά κι άλλοι το έχασαν εντελώς. Η ζωή όμως προχωρά και οι ανάγκες δεν μειώνονται. Από τον προηγούμενο Νοέμβριο, ξεκίνησε τα πρώτα δειλά του βήματα, ένα εγχείρημα που «γεννήθηκε» από την ανάγκη. Κάτω από τον εντυπωσιακό ναό της Μεταμορφώσεως, στο πνευματικό κέντρο που ανακαινίστηκε για την εξυπηρέτηση των αναγκών της περιοχής, ιδρύθηκε το πρώτο «κοινωνικό φροντιστήριο» στην πόλη αλλά και σε ολόκληρη την επικράτεια της Μητροπόλεως Κηφισίας. Οι χώροι του πνευματικού κέντρου μετατράπηκαν σε σχολικές αίθουσες. Κρεμάστηκαν πίνακες, μπήκαν θρανία και το κουδούνι άρχισε να χτυπά. Σαράντα μαθητές είναι η πρώτη «φουρνιά». Σαράντα παιδιά από την 6η Δημοτικού έως και την Γ’ Λυκείου που κάθε μέρα από Δευτέρα έως και Παρασκευή παρακολουθούν τα μαθήματά τους κάτω ακριβώς από την εκκλησία που οι γονείς τους παντρεύτηκαν κι αυτά βαπτίστηκαν.

Οι χώροι του πνευματικού κέντρου μετατράπηκαν σε σχολικές αίθουσες. Κρεμάστηκαν πίνακες, μπήκαν θρανία και το κουδούνι άρχισε να χτυπά.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

ΕΝΟΡΙΑΚΑ

Το πνευματικό κέντρο του Ι.Ν. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος βρίσκεται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους κάτω από τον κυρίως ναό. Οι χώροι έχουν μετατραπεί σε αίθουσες διδασκαλίας με θρανία τα οποία παραχώρησε στην ενορία του γειτονικό Λύκειο.

τα παιδιά είναι αρχαία ελληνικά, έκθεση, μαθηματικά, φυσική, χημεία και ιστορία. Εκτός από τα ομαδικά μαθήματα που πραγματοποιούνται κάθε μέρα, σε κάποια παιδιά που χρειάζονται περισσότερη βοήθεια γίνονται ακόμη και ιδιαίτερα μαθήματα από τους καθηγητές. «Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε όσο δυνατόν περισσότερο τα παιδιά ώστε στο μέτρο του δυνατού να μην νιώσουν πως στερούνται κάτι εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης» μας λέει ο π. Σωτήριος ο οποίος σημειώνει πως εκτός από το κοινωνικό φροντιστήριο λειτουργεί εδώ και αρκετό καιρό ενοριακό συσσίτιο το οποίο συντηρεί καθημερινά πάνω από 200 ανθρώπους. Η εγγραφή των παιδιών στο φροντιστήριο της ενορίας γίνεται με μια απλή αίτηση. «Δεν ζητάμε ούτε δικαιολογητικά ούτε ρωτάμε γιατί. Από την στιγμή που οι άνθρωποι αυτοί WWW.ORTHODOXIA.INFO

μας φέρνουν τα παιδιά τους σημαίνει πως έχουν ανάγκη, πως δεν έχουν άλλο τρόπο να τα βοηθήσουν» μας σημειώνει, τονίζοντας πως «Πρέπει να είμαστε διακριτικοί».

Αναμένονται περισσότεροι

Γνωρίζοντας πως οι ανάγκες της περιοχής είναι μεγάλες, το ενοριακό συμβούλιο σε συνεργασία με την Μητρόπολη Κηφισίας φρόντισαν ώστε οι χώροι του πνευματικού κέντρου να είναι έτοιμοι να υποδεχθούν πολύ μεγαλύτερο αριθμό παιδιών απ’ όσα εξυπηρετούνται την πρώτη χρονιά. «Οι 40 μαθητές συγκεντρώθηκαν μέσα σε λίγες μέρες, από την ανακοίνωση» σημειώνει ο π. Σωτήριος. Οι εργασίες για την προετοιμασία του πνευματικού κέντρου ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβριο και τα μαθήματα ξεκίνησαν Νο-

έμβριο. «Δεν είχαμε χρόνο να ενημερώσουμε στην αρχή τον κόσμο» σημειώνει ο προϊστάμενος του ναού ο οποίος είναι βέβαιος πως την επόμενη σχολική χρονιά ο αριθμός των αιτουμένων θα πολλαπλασιαστεί. «Είμαστε έτοιμοι να υποδεχθούμε κάθε παιδί που θα το ζητήσει. Υπάρχει υποδομή για όλους. Αυτό που θέλουμε ως ενορία με την ευλογία του ποιμενάρχου μας κ. Κυρίλλου είναι να εξυπηρετήσουμε όσα το δυνατόν περισσότερα παιδιά» τονίζει. Εκτός από το κοινωνικό φροντιστήριο, στους χώρους του πνευματικού κέντρου γίνονται και άλλες εκδηλώσεις όπως ομιλίες, ενημερώσεις και δραστηριότητες της ενορίας. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να βρει κάποιος στην ιστοσελίδα του ναού στην διεύθυνση www.inmm.gr

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Η ζεστασιά των ύμνων και των χαμόγελων! Από τον Μανώλη Μελινό

Κάθε που επισκέπτομαι τον αγιοτόκον Άθωνα, ο νους συναντά την καρδιά μου αρμονικά, χάρη στην καλοσύνη των πατέρων και την ηρεμία της φύσεως, που μέσα τους μεγαλουργεί ο Θεός.

ΦΩΤΟ: M.Μελινός

WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ω για λίγο κοντά στον εργάτη της νοεράς προσευχής, στον εραστή της κατά Θεόν ησυχίας, στον εύχυμο βλαστό της αγιορειτικής ερήμου, στον θεατή του ακτίστου φωτός, στον αφοσιωμένο φίλο της Θεοτόκου και των Αγίων. Ζω κοντά τους για λίγο μόνο, γιατί πώς είναι δυνατό να μείνεις αλώβητος ύστερ’ από διαρκή παραμονή κοντά σε ισχυρή πηγή που εκπέμπει έντονη θερμότητα και φως; Μεθάς από την ευωδία της ταπεινοφροσύνης των, εκστασιάζεσαι από την δροσιά του πνεύματός των. Φεύγεις από κοντά τους με τους απόηχους της γλυκιάς ζεστασιάς των ύμνων και των χαμόγελων, δοξάζοντας τον Θεό γι’ αυτούς τους ευκρινείς δείκτες του δρόμου Του. Φεύγεις από κοντά τους, αλλά και μένεις κοντά τους! Απομακρύνεσαι κι όμως τους κουβαλάς... Ερχόμαστε και ξαναερχόμαστε σ’ αυτόν τον αντρίκειο τόπο. Αξιοπρέπεια και ταπεινοφροσύνη, γλυκύτητα και ισχυρές θελήσεις τον κατοικούν. Όλα συντελούν στο να αισθάνεσαι το Άγιον Όρος πνευματική πατρίδα σου. Το Όρος βοηθεί τους υψηλοφρονούντας· Υπάρχει για να... ταπεινώνει! Καταλύτης ακατάλυτος, οξύνει την πνευματική μας υπόστασιν. Ισχυροποιεί –κατά περίστασιν αφυπνίζει– την πνευματική μας μνήμη και διαρκώς προϋποθέτει την μνήμη του Θεού. Στο πέρασμα των αιώνων, το Άγιον Όρος αλλοιώνεται χωρίς ν’ αλλοτριώνεται· Κρύβει και φανερώνεται. Εδώ κρύβεται το θεϊκό και συνάμα φανερώνεται· Διαφυλάσσεται και μαρτυρείται. Είναι σιωπηρή η ζωή του, αλλά ο λόγος του ζωογονεί. Βομβούσα κυψέλη μελισσών, το Περιβόλι της Παναγίας· Χώρος ασκήσεως πολλών εκατοντάδων πατέρων, οι WWW.ORTHODOXIA.INFO

ΦΩΤΟ: M.Μελινός

Όλα συντελούν στο να αισθάνεσαι το Άγιον Όρος πνευματική πατρίδα σου. Το Όρος βοηθεί τους υψηλοφρονούντας· Υπάρχει για να... ταπεινώνει! Καταλύτης ακατάλυτος, οξύνει την πνευματική μας υπόστασιν.

οποίοι ενωτίζονται το του αγίου Ευθυμίου: «Αδελφοί, όπλον του χριστιανού εστίν η μελέτη, η διάκρισις, η ταπεινοφροσύνη»· Το του Μεγάλου Αντωνίου του και καθηγητού της ερήμου: «Εγώ ουκέτι φοβούμαι τον θάνατον, αλλ’ αγαπώ αυτόν»· Το του οσίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου: «Εάν μη αποτάξητε τοις πάσι τω κόσμω, ου δύνασθε είναι μοναχοί»· Το του αγίου Εφραίμ του Σύρου: «Μακάριος όντως, ο έχων υπακοήν αγαθήν». Άνθρωποι βίας της Βασιλείας, οι Αγιορείται πατέρες, άγγελοι που ακόμη πατούν στην γη... Στο βιβλίο «Ασκητές στο Άγιον Όρος» φιλοξενούμε Γεροντάδες που ασκούνται κατά μόνας· Γεροντάδες που πολίζουν την αγιορειτικήν έρημον ή είναι ασκητές όχι όμως σε απαρήγορες –μορφολογικώς– αγιορειτικές περιοχές. Μίλησαν στην ταπεινότητά μας γιατί αγαπούν, όπως ο άγιος Αντώνιος ο οποίος «ουδέποτε το εαυτού συμφέρον προέκρινε της του αδελφού ωφελείας». Το πνεύμα της αυταπαρνητικής αγάπης χαρακτηρίζει τον Αγιορείτη ασκητή, τον ομότροπο των αρχαίων ασκητών... Είναι ο ουράνιος άνθρωπος ο οποίος δεν κολακεύει καθ’ οιονδήποτε τρόπο το πήλινο σκεύος του, έχοντας πόθο συνεχή να πετάξει από πάνω του το βαρύ ένδυμα του αμαρτωλού... Η μοναχική άσκηση τείνει οπωσδήποτε να ξυπνήσει το νυσταλέον ον που είναι ο πεσών άνθρωπος. Του στερεί τον ύπνο, την άνεση, τις απολαύσεις που συμπληρώνουν τις φυσικές επιθυμίες του, μάλιστα εντείνοντάς τις. Μέσ’ απ’ αυτούς τους δρόμους –τα μονοπάτια, πιο σωστά– τον συγκρατεί ολοένα. Ο πόνος που δημιουργείται από την κακοπάθειαν αυτή, τον επαναφέρει συγχρόνως στην μόνη ουσιαστική συνείδηση. «Τοις ερημικοίς ζωή μα59

ΠΙΣΤΗ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ καρία εστί, θεϊκώ έρωτι πτερουμένοις» ψάλουμε στους αναβαθμούς. Ποιά όμως είναι τα ορόσημα που μας παρουσιάζουν οι ερημοπολίται και ουρανοπολίται ασκηταί; Το Άγιον Όρος και δη και μάλιστα η αθωνική έρημος είναι ο ιδεωδέστερος τόπος γι’ άσκηση και περισυλλογή. Πρώτα-πρώτα η απαρήγορη μορφολογία του τραχέως εδάφους, παραπέμπει σε άσκηση και προσευχή. Παντού στον Άθωνα επικρατεί γαλήνη. «Ο Μοναχισμός, ο ασκητισμός, θεμελιώνεται σε περιβάλλον αθόρυβο». Μέσα σ’ αυτή την αδιατάρακτην ησυχία, στρέφουν οι ασκηταί δίχως κόπο τις κεραίες της ψυχής τους προς τον Ουρανό και συλλαμβάνουν τα μηνύματά Του. Επιδίδονται απερίσπαστοι στην προσευχή και την μελέτη. Μεταρσιώνονται και υψώνονται πάνω από τα εγκόσμια. Φτερουγίζουν διαρκώς σε υψηλούς πνευματικούς ορίζοντες. Εδώ εξαφανίζονται οι φραγμοί μεταξύ φύσεως και ψυχής. Μέσα στην σιωπή ακούγονται καθαρά οι μυστικοί ψίθυροι που γεμίζουνε την ψυχήν, η οποία αναπαύεται στην ειρήνη ενός κόσμου αφιερωμένου στην προσευχή. Όλοι αυτοί οι ασκηταί –διάδοχοι των αρχαίων ομοτρόπων τους οι οποίοι ήσαν άβιοι, ανέστιοι, γυμνόποδες, άνιπτοι, έχοντες σιδερένια βάρη στον αυχένα– ζουν μέσα στην ατμόσφαιρα του επέκεινα. Χάρη σ’ αυτήν όλα διαποτίζονται από μυστήριο και υψώνονται σε σύμβολα μιας άλλης, υψηλοτέρας πραγματικότητος. Δεν υπάρχει αντικείμενο, δεν υπάρχει τόπος, πράξη, βήμα που να μην υποδηλώνει κάτι το ανώτερο, κάτι που υψώνει την ψυχή πάνω και πέρα από την αίσθηση του χώρου και του χρόνου. Την αλήθεια του υπεραισθητού αυτού κόσμου γνω60

ρίζουν οι ασκηταί και γενικότερα οι Αθωνίται μοναχοί, μέσω της πίστεως. Χάρη στην πίστη του αυτή –την βαθιά και βιωματικήν– υψώνεται ο φαινομενικά τραχύς και άξεστος ασκητής σε αληθινό φιλόσοφο! Τον χαρακτηρίζει η γνώση της μηδαμινότητος των εγκοσμίων, η απάθεια, η απαλλαγή από τις επιθυμίες του κόσμου τούτου. Κύριο γνώρισμά του η φυγή, η αποδημία, ο υπερβατικός μυστικισμός υπό την ησυχαστική μορφήν. Ο μοναχός είναι προσανατολισμένος σταθερά στ’ αρχαία ιδεώδη του ασκητισμού των πρώτων χριστιανικών αιώνων, τα οποία ενσαρκώνει κατά τρόπο συνεπή. Η είσοδος στην αυστηρή αγιορειτική άσκηση, σημαίνει μετάσταση σ’ ένα κόσμο τον οποίο βαστάζει η πεποίθηση ότι «μόνον εντός της ψυχής λάμπει φως ιλαρόν». Ο σκληρός βίος των Αθωνιτών ασκητών είναι αποχώρηση στην εσωτερικότητα, αποστροφή από τον κόσμο και το φρόνημά του, κατάδυση στον έσω άνθρωπο και δι’ αυτού στον Θεόν. Αυτό βέβαια είναι ο βίος κάθε μοναχού. Χάρη στον υγιά μυστικισμόν, ο Αγιορείτης ασκητής ζει πραγματικά μόνος στον κόσμο του υπεραισθητού. Όλα τα αισθητά είναι γι’ αυτόν σύμβολα μόνον. Ο βίος του μοιάζει ενδόμυχη προσευχή, δίχως λέξεις. Το βίωμα του υπερφυσικού τον συνοδεύει σαν αδιάλειπτη μουσική. Αγαπητοί μου αναγνώσται, πολλές ανάλογες βιωματικές καταστάσεις παρατίθενται με την μορφή διαλόγου (σχεδόν όπως διημείφθησαν) σε όλα τα βιβλία της Σειράς «Πείρα Πατέρων». Μέλι εκ πέτρας το απόσταγμα της εμπειρικής σοφίας των Γερόντων, οικιστών του νεφελοσκεπούς Άθωνος. «Ουαί δε μοι εστίν», εάν οικειοποιηθώ και δεν πα-

Ο Μανώλης Μελινός είναι Θεολόγος συγγραφέας, διευθυντής Βιβλιοθήκης της Ι. Σ της Εκκλησίας της Ελλάδος

www.manolismelinos.com

ραχωρήσω τα πολύεδρα διαμάντια του ασκητικού λόγου που –θεία συνάρσει– εξήγαγα κι εξάγω από τ’ αγιορειτικά έμψυχα μεταλλεία. Παραδίδονται προς σωτηρίαν ψυχών. Είθε αυτή η αφιλόδοξη προσφορά, να είναι θεάρεστη «εν εκείνη τη Ημέρα». Παρακαλώ να εύχεσθε. Με τα κείμενα διαλόγου και το φωτογραφικό υλικό, προσπαθώ –όση μοι δύναμις– να φέρω το Άγιον Όρος έξω, στο... άγριον όρος της πεζής καθημερινότητος ή μάλλον να μεταφέρω εσάς, αγαπητοί αναγνώστες και αγαπητές αναγνώστριες, στον Άθωνα για προσκύνημα ζωής. Συνομιλητές όλοι και όλες οσίων

ανδρών, πρωταθλητών της ασκήσεως και κολοσσών της αρετής, οι οποίοι εντοπίζονται μέσα σε σπήλαια, σε σχισμές βράχων ή σε λόχμες, σε άλση, σε λαγκαδιές. Κάποιοι, ακόμη και στις πέριξ των Καρυών περιοχές, γνωστοί-άγνωστοι, ασκηταί φανεροί, κρυπτόμενοι εσωτερικά... Τρεις Αγιορείτες πατέρες θα προσεγγίσουμε, συν Θεώ, στα πλαίσια της επικοινωνίας μας αυτής: Έναν από ησυχαστήριο της αυχμηράς ερήμου και δύο κελιώτες από την ευρύτερη περιοχή των Καρυών. Θα τους παρακαλέσουμε να μας κάνουνε κοινωνούς θείων εμπειριών, που απέκτησαν από την ιερή αναστροφή τους με παλαιούς ασκητάς. Αν κατορθώνεται η μεταφορά αυτή, αυτό φυσικά οφείλεται στους Γεροντάδες αυτούς, που κόβουν την μεγάλη καρδιά τους και την καταθέτουν στον καθένα προσωπικώς! Αν όχι, σε μένα... Σκοπίμως επέλεξα πατέρες και από την έρημον, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή της αθωνικής πρωτευούσης· Για να καταδειχθεί περίτρανα ότι δεν έχει μεγάλη σημασίαν ο τόπος, άλλά ο τρόπος... Απ’ όλους συλλήβδην τους Αγιορείτες πατέρες ζητώ συγνώμη για την κάθε είδους ταλαιπωρία που τους προξένησα και τους προξενώ, με την προπέτεια κατά την άκομψη εισβολή μου στον χωροχρόνο της πνευματικής και φυσικής ησυχίας τους. Ίσως υπερθεματίζω αδέξια στην Κυριακή προτροπή «αιτείτε και δοθήσεται υμίν», κόβοντας και ράβοντάς την στα μέτρα μου... Της Κυρίας Θεοτόκου, Εφόρου και Καθηγουμένης του ουρανογείτονος Όρους και πάντων των Αθωνιτών Αγίων επικαλούμαι τις ευλογίες, καθώς και όλων των Αγιορειτών Γερόντων τις θεοπειθείς ευχές

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO ΤΕΥΧΟΣ 04 | 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016

Η ΑΠΟΨΗ ΣΑΣ ΕΙΝΑΙ

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στις απόψεις των αναγνωστών μας. Άλλωστε ο στόχος της προσπάθειάς μας είστε εσείς και η ενημέρωσή σας. Αν νομίζετε λοιπόν πως έχετε να μας προτείνετε κάτι, το οποίο θα μας κάνει καλύτερους θα χαρούμε να το διαβάσουμε. Στείλτε τα γράμματα σας στην διεύθυνση magazine@orthodoxia.info

[ ]

Ú � Ô Ù¿ÛÂÈ˜ Ô È Ï ‚ È μ ∞¶√™Δ√§π∫∏™ ¢π∞∫√¡π∞™ Δ∏™ ∂∫∫§∏™π∞™ Δ∏™ ∂§§∞¢√™

^∏ \∞ÎÔÏÔ˘ı›· ÙÔÜ \∞Î·ı›ÛÙÔ˘ ≠ÀÌÓÔ˘ (2 CD ) 3 ú

ΔÚÈÒ‰ÈÔÓ ™¯. 25Ã35, ™ÂÏ. 568, 45 ú ™¯. 17Ã24, ™ÂÏ. 1.108, 42 ú

∫·ıËÁ. \∞Ó‰Ú¤· £ÂÔ‰ÒÚÔ˘ «Ã·ÖÚÂ ¡‡ÌÊË, àÓ‡ÌÊÂ˘ÙÂ» ™¯. 14Ã21, ™ÂÏ. 300, 11 ú

¶ÚˆÙÔÚ. μ·ÛÈÏÂ›Ô˘ ∫·ÏÏÈ·ÎÌ¿ÓË °¿ÌÔ˜ Î·› ÔåÎÔÁÂÓÂÈ·Î‹ ˙ˆ‹ ™¯. 13Ã22, ™ÂÏ. 248, 7 ú

Jean Daniélou √î ôÁÁÂÏÔÈ Î·› ì àÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ™¯. 14Ã24, ™ÂÏ. 174, 6 ú

ÌÙÊÚ. ªËÙÚ. ¡. ™Ì‡ÚÓË˜ ™˘ÌÂÒÓ ^√ ª¤Á·˜ ∫·ÓÒÓ ™¯. 10Ã14, ™ÂÏ. 192, 2 ú

∫·Ï‹ ™·Ú·ÎÔÛÙ‹ ªËÙÚ. ¡. ™Ì‡ÚÓË˜ ™˘ÌÂÒÓ ^∏ ÓËÛÙÂ›· ÙÉ˜ \∂ÎÎÏËÛ›·˜ ™¯. 11Ã17, ™ÂÏ. 144, 3 ú

\∂ÈÛÎÂÊıÂÖÙÂ Ùﬁ äÏÂÎÙÚÔÓÈÎﬁ Ì·˜ ‚È‚ÏÈÔˆÏÂÖÔ: www.apostoliki-diakonia.com.gr

ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ¶ÈÛÈ‰›·˜ \∂ÈÛÎﬁÔ˘ ™ˆÙËÚ›Ô˘ ΔÚ¿Ì· \√Úıﬁ‰ÔÍË ›ÛÙË Î·› ˙ˆ‹ ™¯. 15Ã23, ™ÂÏ. 248, 10 ú