YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MİMARLIK ANABİLİM DALI RÖLÖVE RESTORASYON DOKTORA PROGRAMI
KORUMA RESTORASYON PROJESİ 2
İSTANBUL EYÜP NİŞANCI MAHALLESİ ÇİNİLİ ÇEŞME SOKAK NO 15 (130 ADA 34 PARSEL)
RÖLÖVE-RESTİTÜSYON-RESTORASYON RAPOR
PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ HAZIRLAYAN
: Prof. Dr. Can Şakir BİNAN : 13534019 Osman ŞİŞEN
1. GİRİŞ 1.1. KONU, AMAÇ Konu olarak koruma restorasyon projesi 2 kapsamında tarihi anıt (?) statüsünde ahşap/kagir bir yapının restorasyon yeni kullanım projesi ile restorasyon teknik uygulama projelerinin değerlendirme/analiz raporlarının oluşturulması. Amaç kısmında ise bu raporlar eşliğinde yapının ifade edilmiş/edilmemiş veya tam olarak çizimlerde ifade edilemeyen kısımlarının üzerinden yazın olarak okunmasını sağlamak. 1.2. TESCİL KARARLARI VE YASAL ÇERÇEVE Yapılan araştırmalar sonucu yapının İstanbul 2 no.lu koruma bölge kurulu müdürlüğünde tescil kayıtlarına bağlı evraklarından tescile esas yerin tespitinde kayıt düşülmüş olmasına rağmen yapıya ait tescil kararının çıkarımına rastlanılmadığı bildirilmiştir. Daha sonra Eyüp belediyesi koruma uygulama müdürlüğü ile restorasyon projesi aşamasında fikir teatisi olarak görüşülmüş ve yapıya ait tescil kararlarının hangi tarihe ve kuruma ait olduğu bilinmeyen koruma kararının belgesi 2B olarak kendilerinde var olduğu söylenmiştir. Özel bir mülkiyet olan yapının ise mal sahibinin son dönemde alması hasebiyle elinde belge olmadığı belirtilmiştir. 2. TARİHSEL ARAŞTIRMA 2.1. YAKIN ÇEVRENİN GENEL TARİHİ Tarihi Eyüp semti olarak yerleşim yeri İstanbul’un fethinden önce de var olsa da asıl ana gelişimini fetihle birlikte kazanmış ve Hz. Ebû Eyyub El-Ensârî’nin kabrinin keramet tarikiyle keşfi üzerine yapılan türbe ve adıyla müsemma camiden sonra olağanca hız kazanmıştır. Cumhuriyet döneminde de kesintilerle yapılaşmasını hızla sürdürmüş ve zamanla geleneksel ahşap dokusundan geriye gidiş görülmüştür. 2.2. YAPININ TARİHSEL GELİŞİMİ Yapının tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmemekle beraber yapım sistemi, teknik, malzeme, işçilik, bölgeye nispeten yıpranma oranları ve tipik çevresiyle beraber ahşap yapı kent dokusu içerisinde kalan bahçeli bir 19. Yüzyıl sonu veya 20. Yüzyıl başı Osmanlı dönemi yapısını andırmaktadır. Kalıntılardan anlaşıldığına göre yapının birçok kez müdahale gördüğü ve yapıya bir de bitişik bir kâgir yapının eklemlendiğini görebilmekteyiz.
3. YAPI ANALİZİ 3.1. YAPININ KÜNYESİ KONUM İstanbul Eyüp ilçesi Nişancı Mahallesi Çinili Çeşme Sokak (sokaktaki Çinili Çeşmeden) no. 15 ada 130 parsel 34 olan yapının adresinde arsası 105. 89 m², 67 m² civarında da taban alanına sahip 1 yarım bodrum kat + 1 zemin kat (ilaveli) + 1 normal kat (ilaveli), yani toplamda 3 katlı ahşap bir metruk ev bulunmaktadır. İlk dönem yapımından alaturka çatılı olup eki ise daha sonradan Marsilya ve teras çatılı yapılmıştır. Tescilde kayıt olup tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmemekle birlikte özgünü 19. yy ekleri ise 20. yy gözükmektedir.
Resim 1 : Alman Mavileri Haritası (1913’ler)
Resim 2 : Vaziyet Planı
Resim 3 : Uydu Fotoğrafı
Resim 4 : 1970’lere ait olduğu düşünülen (Eyüp Belediyesi Arşivinden) bir fotoğraf 3.2. RÖLÖVE 3.2.1. MİMARİ VE PLAN ÖZELLİKLERİ Bölge genel olarak doğusundaki Haliç’e doğru oldukça eğimli bir bölgenin verebileceği karakteristik coğrafi-fiziksel özellikleri bir mimari okuma üzerinden seyrettirici zor bir yüzey şekline sahiptir. Yapının konumu gereği bina kotlaması bodrum ve giriş katlarda araziye yarım kat aşağı yarım kat yukarı giderek tasarlanmıştır. Yapıya giriş tek ve ön cepheden olup bir giriş mekânından sonra sağ koldaki merdivenle aşağı yarı bodruma veya yukarı Zemin ve 1. Katlara çıkılabiliyor. Yapının hem Zemin hem de 1. katları arka kuzey cephelerinde ise sonraki dönem kâgir ekleri bulunmaktadır. Özgün yapı için orta sofalı plan tipi gözlenmektedir.
Resim 5 : Ön Cephe (Batıdan Bakış)
Resim 6 : Z01 No.lu Ana Giriş Taşlığı Ve Kuzey Cephe Sonraki Dönem Eklere Girişler
BODRUM KAT MEKÂNLARI Mevcut durumda bodrum kat yükseklikleri 158 ile 183 cm arasında değişmekte olup 2 odası bulunmaktadır. Bunlar moloz yığınları ile doludur. Döşemesi taş olup duvarları yarıya kadar kâgir bir subasman üzerinde ahşap karkas olarak devam etmektedir. B02 no.lu sonradan kendisi de muhdes bir ek olabileceği düşünülen odanın cephe düzenine uymayan bir de muhdes penceresi bulunmaktadır. Gerçi bir oda olubilecek buyukluk ve gabariye de sahip değilken ısınma ihtiyacının giderilmesi için yan hizmet mekanı olduğu düşünülmektedir.
Resim 7 : Z01 den B02 ye Bakış
Resim 8 : B03 Oda
ZEMİN KAT MEKÂNLARI Zemin kat mekânlarında genel olarak servis amaçlı hizmet görebilecek odalara ve merdivene bağlantı olarak kullanım görülmektedir. Ayrıca Z01 no.lu ana giriş mekânında ise bir kuyu bulunmaktadır. Daha önceleri burasının ekler yapılıncaya kadar mutfak olarak da hizmet verdiği düşünülmektedir. Ana giriş mahalli olarak burası taşlık ismini almaktadır. Kat yüksekliği oldukça yüksek (300 cm) olduğu gözlenmektedir. Burası güneş (güney cepheye bakması nedeniyle) ve ışığını tek bir pencereden almasının yanında açık bir merdivenin buradan çıkmasıyla merdivene ait hemen yarım kat yukarıdaki pencereden de aydınlanmaktadır.
Resim 9 : Ana Giriş Kapısı Cephesi ve B03 ile Z05 Ön Cephe Pencereleri
Resim 10 : Z01 Taşlık (Girişten)
Resim 11 : Z02 Ek Yapı Mutfak (Taşlıktan)
Resim 12 : Z04 Oda (Taşlık Batı Taraftan)
BİRİNCİ KAT PLANI 1. kata çıkılan ahşap merdiveni karşılayan bir kapalı plan tipi gösteren iç sofadan odalara dağılım olur. Ayrıca buradan özgün binanın çatı çıkışına da ulaşılır.Ana salon buradadır ve cumbalıdır.2 özgün, 2 tane ek odası bulunmakta.
Resim 13 : Zemin Kat Taşlığındaki Merdivenden 1. Kattaki Sofaya Çıkış
Resim 14 : 101 no.lu Sofadan 102, Merdiven ve 104 no.lu Odalar
Resim 15 : 102 Salon Oda
Resim 16 : 103 Oda
Resim 17 : 104 Oda (Ek Yapıya Ait)
Resim 18 : Sofadan 105 Mutfak ve İçerisinden Çatıya Çıkış Merdiveni (Ek Yapı)
ÇATI ÖZELLİKLERİ Yapının özgün çatısı alaturka kiremitten kırma çatı olup sonraki dönem ekinde hem Marsilya tipi hem de teras çatı tipleri görülmektedir. Yapının ilk yapımında şimdiki gibi batı tarafındaki komşu parsel yapıya bitişik de olabileceği düşünülmektedir. Bitişik olup olmadığındaki şüpheler eski yapıya ait baca çıkışlarının bu cepheye bakması nedeniyle yaşanmaktadır. Dolayısıyla yapının batı tarafındaki saçak ve bir takım mimari, plan, cephe ve çatı şeklinin değişmiş olabileceği de öngörülüyor. Çatı arasına mevcut çıkış sofa içerisinden gözlemlenmekte fakat özgün ahşap binanın alaturkadan müteşekkil çatısı üzerine çıkış bulunmamaktadır. Ancak çıkışlar daha sonradan yapılan ek yapı 105 no.lu mutfağın içerisinden gerçekleştirlmektedir.
Resim 19 : Batıdan Ek Yapı Teras Çatı Çıkış Sabit Merdivenine Bakış
Resim 20 : Özgün Alaturka Çatıdan Teras Çıkışına Bakış
3.2.2. CEPHE ÖZELLİKLERİ Yapının 3 cephesi bulunmakta ve bu üç cepheden 2 tanesi ahşap, diğer arka cephede olanı ise ek yapının sıvalı cephe yüzeysel özelliklerini yansıtmaktadır. Cepheler ritmik giden üst kattakiler alt kattakilere göre 30 cm daha uzun düşey giyotin pencerelerin saflığını ön cephedeki güzel cumbasıyla pekiştirmektedir. Aynı şekilde yapıyı çevreleyen çok geniş olmasa da (40 cm. gibi) saçak çıkıntısı mevcuttur. Bu saçakları furuşlar süslemektedir. Cumbanın altındaki konsollar da furuşlar gibi dekoratif olmayıp taşıyıcı özellik gösterecek şekildedir. Bina içerisinde de olduğu gibi dekorasyon öğesi bu elemanların dışarısında sü diyebileceğimiz bezemelere haiz değildir. Dekoratif ana giriş kapısı ve tüm diğer pencereler söveyle çevrelenmektedir. Binanı cephe kaplaması 25/2 cm çıralı çam ağacından ahşaba benzemektedir. Bunlar yalı baskı olmayıp binili şekilde üst üste gelmektedir.
Resim 21 : Ön Cephe
Resim 22 : Yan Cephe Doğudan Bakış (Özgün ve Ek Yapı)
Resim 23 : Kuzey Cephe (Arka Cephe-Ek Yapıya Ait )
3.3. KRONOLOJİK ANALİZ VE RESTİTÜSYON KARARLARI 3.3.1. KRONOLOJİK ANALİZ Eldeki bilgi ve belgelerin yetersizliği ve eksikliğine rağmen edinilen yukarıdaki 1970’lere ait en eski diyebileceğimiz Eyüp belediyesi koruma uygulama ve denetim müdürlüğünden alınma fotoğrafta özgün ve ek yapıyı bir arada görebilmekteyiz. Ancak bu tarihten daha önceki hava fotoğraflarında özgün yapı görülmekte fakat ek yapının varlığına ait makul şüpheler taşınmaktadır. 1930’lara ait Alman Mavileri haritalarında sadece rastlanan yapıda ise özgün yapının varlığının görüldüğü ancak ek yapının herhangi bir izine rastlanmamaktadır. Muhtemelen çok fazla değişmeden geldiği düşünülen özgün yapı yanında ek yapının 1930 ile 1960’lar arasında yapımına başlanmış olabileceği çıkarsanabilir. Eldeki plan, kesit, cephe rölöveler ve mimari teknik analiz edilince birkaç karma tekniğin bir arada kullanılabileceği bir yapı
sisteminin birbirleriyle uyumsuz beraberliği göz önüne serilerekten yapıların kronolojisinin ihtiyaca binaen doğaçlama olarak geniş bir zaman dilimine yayıldığını söyleyebiliriz. Zaman içerisinde özgün yapının dışarısında kendi içerisinde ahşaptan yan cephede bir takım cumbaların varlığı da hâlihazır elimizdeki resimden görülebilmektedir. 3.3.2. RESTİTÜSYON KARARLARI Restitüsyon kararları alınırken bu yapı için en çok ek yapının bu yapıyla ihtiyaçlardan öte geçemeyen ilişkisinin dışında birçok açıdan bağdaşmayan gerek yapım tekniği olsun gerek yapım sistemi ve malzemesi olsun yapıya kendi dönemine özgün bir dönem eki değerleri/kriterleri olarak giremeyecek kadar olumsuz veri içermesiydi. Eldeki
bu
güçlü
negatif
verilerden
yola
çıkarak
restitüsyon
projelerinin
oluşturulmasındaki ana akım ek yapının koruma dışında bırakılarak tasfiyesiydi. Ancak burada geriye kalan yapı (özgün ahşap) kullanım değerleri açısından sorun teşkil edebilirdi. İşte bu yeni girdiler (günümüz yaşam tarzının getirdiği) bizleri tekrar düşünmeye itecek yegâne ikinci sebep olacaktır. Bu şartlar göz önünde bulundurularak çizilen restitüsyonda ek yapı görünmeyip ancak restorasyon projesinde onarılarak ve yeni işlevlere yönelik değişiklikler de yapılmak kaydıyla kullanımının mümkün olabileceği öngörülmektedir. Bu hatta olmazsa olmaz mevcut binanın korunması amacıyla da bir şans olarak görülmektedir. Mevcut özgün yapı içerisinde B02 ye ait kotun düşürülmesi, kapıların yeniden imali, sökülen yan cephenin
özgüne
uygun
tamamlanması,
merdiven
korkuluğu
elemanlardaki eksik/kayıp ve bozulmaların tamiri öngörülmüştür.
gibi
ahşap
3.4. YENİ KULLANIM, KORUMA VE RESTORASYON PROJESİ 3.4.1. TEMEL YAKLAŞIM VE KAVRAMSAL DEĞERLENDİRME GELENEKSEL DOKUDA SÜRDÜRÜLEBILIRLIK Geleneksel mimarlık örnekleri, halkın deneme yanılma yoluyla zamana bağlı bilgi birikimi sayesinde ortaya çıkmışlardır. Dolayısıyla, kültür ve gelenekleri yansıtmasının yanı sıra, çevresine duyarlı, hem ondan beslenen ve aynı zamanda saygı duyan bir yaklaşım yaratmıştır. Sürdürülebilir mimarlık ise, yapının enerji tüketimini ve yapısal olarak malzeme seçimleriyle doğabilecek enerji kayıplarını en aza indirmenin yollarını araştırmaktadır. Bu bağlamda, geleneksel yapıların, arazi içinde yerleşimi, materyal kullanımı, strüktür seçimiyle sürdürülebilir tasarımda önemli yer tutan kriterlerle paralellik gösterdiği söylenebilir. Bu ilişkiyi irdelemek için, diğer sürdürülebilirlik kriterlerini de sıralarsak:
1. Araziye yerleşim a. Arazi formuna uyum b. Yeşil Alan kullanımı 2. Plan şeması a. Doğal havalandırma ve rugger b. Islam özelliklerine göre şekillenme 3. Enerji tüketimi a. İnşaat aşamasındaki enerji tüketimi b. Yapı kullanım aşamasındaki enerji tüketimi 4. Yapı malzemesi seçimi a. Yapı malzemelerinin doğal çevreye etkisi b. Yapı malzemelerinin karbondioksit döngüsü içindeki yeri c. Yapı malzemelrinin kullanma ömrü 5. Yapım maliyetleri Bu kriterler ışığında, binaların mümkün olduğunca kendine yetecek biçimde tasarlanması amaçlanmıştır. Bölgesel iklim şartlarına uygun ve temiz enerji kaynaklarından mümkün olan en üst seviyede faydalanması amaçlanmıştır. Bu sebeple 130 ada 34 parselde bulunan konutta da yukarıda sıralanan kriterler
irdelenmeye çalışılmış ve doğalgaz enerjisi gibi emisyon değeri neredeyse sıfır olan bir enerji türünün kullanımı ve yapı içinde çevrimiyle, kendine yeten bir geleneksel yapı modeli oluşturulmaya çalışılmıştır.
3.4.2. 130 ADA 34 PARSELDE YENİ KULLANIM PROJESİ YAKLAŞIMI Yukarıda bahsedilen sürdürülebilirlik ölçütleri geleneksel dokunun gelişimi ile paraleldir. Dahası, geleneksel konutlar, doğaları gereği, çevresiyle iç içe ve ondan beslenen ve fakat aynı zamanda besleyen birer organizmadırlar. Bu bağlamda 34 parselde yer Alan konuta bakıldığında, araziye yerleşimi, yeşil ve açık Alan oranı, güneşten faydalanma şekli ve yerel malzeme kullanımıyla hâlihazırda sürdürülebilir olduğu söylenebilir. Ayrıca bu yapının restorasyonu, mevcut yapı stoğunun kullanımı (değerlendirilmesi) anlamında da sürdürülebilir bir örnek olacaktır. Bunlara ek olarak, günümüz teknolojisinde, yapıyı daha da sürdürülebilir hale getirmek ve karbon emisyonunu düşürecek sistemlerden faydalanmak mümkündür. Özetle, 34 parseldeki yapıya restorasyon çerçevesinden bakılırken sürdürülebilirlik kriterlerini içinde barındıran bir bakış açısı geliştirilmeye çalışılmıştır. Gerek onarım türleri, gerekse ısınma ve enerji tüketimine ve tasarrufuna yönelik temiz enerji kullanımı benimsenmeye çalışılmıştır. Ayrıca sunulan müdahalelerin en az düzeyde tutulmasına ve mevcut yapısal stokların kullanımına dikkat edilmiştir. Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesinde öncelikli olarak tercih edilen, yapının özgün işlevini sürdürmesidir. Bu bağlamda konutlar özellikle de tek ailelerin yaşamasına yönelik düşünülmüş küçük konutlar, özgün işlevin sürdürülebilirliği bağlamında iyi örneklerdir. Yeni eklerinin de günümüz yaşam koşullarının konforunu sağlamaya
dönük
katkısıyla
sürdürülebilmesi hedeflenmiştir.
yeni
işlev
vermede
yine
eski
kullanımının
Bu yaklaşımlardan yola çıkmamızı gerektirecek girdilere bu kriterleri sağlayabilecek en uygun çıktı ise yapının hemen hemen aynı işleve ait özellikleri barındıran bir başka işlev de dâhil (ismi ne olursa olsun) olabilir. Yine mal sahiplerinin kullanım gereksinimleri barınma ihtiyaçlarından yana olabilmekte ise de ileriye yönelik buradaki bölgenin yerel kullanıcı kitlesinin ihtiyaçları da ayrıca düşünülecek olursa konut yerleşimi şıkkı ağır basıcı bir kanadı böylece oluşturmuş görünür. 3.4.3. 130 ADA 34 PARSEL İÇIN ÖNERİLEN YENI KULLANIM ŞEMASI 130 ada 34 parselde bulunan konut, yeni kullanım projesinde çevresiyle ele alınmıştır. Öncelikle Çinili Çeşme sokaktaki sosyal örgü, ek bina ve arka bahçenin kullanımı ele alınmıştır. Burada yaşayanlar için zemindeki bu taşlık 34 parselin arkasında oluşmuş bahçe önemli bir buluşma alanıdır. Bu alanın, her türlü sosyal paylaşımda yer almakta olduğu gözlemlenmiştir. Geleneksel sokak dokusu ile iç içe büyüyen komşuluk ilişkileri, bu taşlık-bahçe ilişkisini yaşayan bir mekan haline getirmiştir. Bu doğrultuda hazırlanan yeni kullanım önerisine çevre tasarlanarak başlanmıştır. Taşlık döşemesi ile yemek mekânına olan ihtiyaç arka bahçe oturma mekanı ile içi içe geçmiştir. Misafirler için eski geleneksel taşları ile geleneksel dokuyu yansıtırken arka bahçeyle de yeninin konforunu sürdürür. Taşlık güneye arka bahçe kuzeye bakar. Sıcak soğuk ayrımları için birbirinin hem alternatifi hem de vazgeçilmezidir. Fakat yağmur suyu problemi vardır. Bu sorunun çözümü olarak, zemin kotu düşürülmüş ve vaziyet planında arka bahçeye yerel bir malzeme olan doğal kayrak taşından plaklar önerilmiştir. Doğal taş dışında yapı adaları boyunca çiçeklikler önerilmiştir. Yeşil çevreyi koruma ve artırma amacı güdülmüştür. Yeşil çevre ile doğru orantılı olarak çevreyi iklimlendirme ve geleneksel yapısına döndürme amaçlanarak, 130 ada 34 parsel köşesinde yer alan taş kemerli Çinili Çeşme yapısının restorasyonu yapılarak yeniden kullanıma açılması önerilmektedir.
Ön cephe ve arka bahçede sosyal ortamı günümüz koşullarında konforlu ve aynı zamanda sürdürülebilir hale getirmek için de ayrıca aydınlatmalar ve gölge oluşturma amacıyla da bir ahşap pergola önerilmiştir. Sokak aydınlatmaları her ne kadar şehir şebekesine bağlı olarak yetersiz kalsa da, "arka bahçeye" yerleştirilen solar yer aydınlatmaları ile geceleri de paylaşım ortamının devam etmesi amaçlanmıştır. Önerilen plan ve siluetler ile gerekli görülen detaylar yeni kullanım projesinde 1/100 ölçekli olarak sunulmuştur. Arka bahçe, sokak ve konuttaki paylaşım alanlarına dair lejantlı paftalar hazırlanmıştır. Bu paftalarda amaçlanan, genelden özele mekanların sıralanışına ve plan şeması olarak sürdürülebilir bir tasarım üzerinde durulduğuna işaret etmektir. (bkz. Çizim Vaziyet Plan, Kesit, Siluet, Görünüş ve Yeni kullanım projesi) 3.4.4. YAPISAL KORUMA VE RESTORASYON PROJESİ * Madde işaretlerine işaretli yerlerde çizim üzerinden bakabilirsiniz. 1- YENİ İŞLEV ÖNERİSİ Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesinde öncelikli olarak tercih edilen, yapının özgün işlevini sürdürmesidir. Bu bağlamda konutlar özellikle de tek ailelerin yaşamasına yönelik düşünülmüş küçük konutlar, özgün işlevin sürdürülebilirliği bağlamında iyi örneklerdir. Yeni eklerinin de günümüz yaşam koşullarının konforunu sağlamaya
dönük
katkısıyla
yeni
işlev
vermede
yine
eski
kullanımının
sürdürülebilmesi hedeflenmiştir. 2- TEMİZLEME 2A-Yapı genelinde tüm mekânlarda bulunan moloz kaldırılıp yerine restitüsyonda görülen özgün döşemeler yapılacaktır. 2B- B02 deki zemin kotu mevcut zemin kazınarak özgün kota çekilmiştir.
2C- Yapı bünyesindeki hasarlı+niteliksiz onarım görmüş duvarlarda kireç ve çimento esaslı sıvaların yeni çekilecek sıva altı tesisatla birlikte kazınarak yeniden sıvanmasından sonra su bazlı boyayla da boyanması. 2D- Z04 teki yan cephe dış duvar üzerindeki duvarın kaldırılması 2E- Z02-Z04-105-106’daki bacaların kombili sistem ve mutfak banyo işlev değişikliğiyle doğal menfezle pencereden havalanması sonucu ihtiyaç dışı kalıp kaldırılması. 2F- Ahşap döşeme, duvar, tavan gibi taşıyıcı sistem ve yapısal öğelerde görülen sunem kaynaklı mantarlaşma 30 cm’ye kadar kesilerek, böceklenme tüm dokuyu sarmışsa yakılarak, çürüme ise kimyasal fümigasyon gibi yöntemlerle kurutularak temizlenip sağlamlaştırılacak. 2G- Ahşap cephe, kapı, pencere, tavan ve taşıyıcı süslerdeki kirlilik ile niteliğini kaybetmiş vernikler mekanik ve kimyasal hidrosolventle temizlenmeli, su bazlı emprenyeyle
ilaçlanmalıdır. Ahşap
elemanlardaki
uçma
delikleri
doldurulup
verniklenmeli ve sağlamlığını yitirmişlerin hastalıklı kısımları alındıktan sonra aynı cins ahşapla bütünlenerek yenilenmelidir. 2H- Özellikle kâgir yüzeylerde ıslanma, rutubet ve yosunlanma biyosit uygulanarak biyolojik oluşumlar kurutulmalı ve mekanik yöntemlerle de temizlenmelidir. 2J- Z01 deki su kuyusu etrafındaki beton set bloğun kaldırılarak etrafının açığa çıkarılması ve kuyu etrafına mermer bilezik yapılması 2K- Arka bahçe toprak kotu 0.70'den 0.25'e çekilecek ve bahçe dışına doğru eğim verilecektir.
3- SAĞLAMLAŞTIRMA 3A- Yapı içerisindeki zayıf sıvaların ve Z01 taş döşemelerindeki çatlakların onarım harçlarıyla sağlamlaştırılması. 3B- Yapısal öğelerdeki niteliğini sağlayamaz durumdaki döşeme tavan duvar ve elemanlarının (konsol, furuş, pencere, kapak, kapı ile süsleri) sağlamlaştırılması temizlik kısmı 2F'de anlatıldığına göre + düşeyden sapmış-düşmüş-kırılmışsa ise mekanik olarak sağlanmalı. 3C- Taşıyıcı sistemin içerisindeki öğelerin açılarak sağlamlık kontrolü yapılması ve ahşap özgün yapı alaturka kiremit kaplama çatıyla beraber 2F'ye göre varsa kaplama örtüsü yanında taşıyıcı sistemlerinin de sağlamlaştırılması. 4- BÜTÜNLEME 4A-Cephe kaplama ve taşıyıcı/dekoratif elemanlardaki ahşap malzeme eksikliklerinin tamamlanması. 4B-Z06 Merdiven korkuluğunun üst kata "101 Sofa'ya" devam ettirilmesi 4C-Dış Kapı, tüm iç kapıların mevcut kapılardan esinlenerek restitüsyonda gösterildiği haliyle yeniden tasarlanması 4D- Her biri ayrı bir kısmı eksik/kusurlu/değişmiş pencerelerle B02-P2, B03-P5, Z05P6 pencerelerinin tamamı, 102 dolap kapak, tavan ve döşeme malzemelerindeki rölövede gösterilen eksik-kırık-düşük kalmış tüm bölgelerdeki bütünlemeler. 5- MALZEME DEĞİŞİMİ VE YENİDEN YAPIM 5A- 104 ahşap üst örtüsünün kaldırılarak yerine betonarme bir yalıtımlı teras/düz çatı (betonarme alçak parapetli) örtüsü tasarlanması 5B- 105+106’nın örtüleri 104 ün devamı şeklinde yalıtımlı hale getirlmesi
5C- Z03 ün mutfak taraftaki duvarın yıkılıp genişletilerek üst kat 105 no.lu mekâna uyarlanması. 5D-
106
üzerinden
çatıya
çıkan
merdivenin
yıkılıp
106
no.lu
mekâna
kazandırılmasıyla ortaya çıkan merdiven boşluğunda çatı çıkışı bırakılarak mevcut betonarme döşemeye betonarmeyle eklemlenmesi. 5E- Su kuyusunun kaldırılan set betonuyla kot kaybından oluşan Z02 ve Z04 teki girişlere ulaşım eşik içerisindeki basamak yapımıyla çözülmüştür. 5F- Ek yapıya ait tüm zemin, duvar, tavan iç/dış kaplamalarının ve getirdiği kullanıcı gereksinimi olan tesisat+vitrifiyelerin yeniden yapılması 6- ÇAĞDAŞ DONANIM VE EKLER 6A- Yapıya ait hiç olmamış, yeni ek yapıya ait ise eksik ve yetersiz tüm sıhhi tesisatın yeniden çekilmesi. Bütün yapıya ait mekânlara doğalgaz ve ısıtma tesisatının çekilerek, yeteri güçte ısıtıcı petek konulması. Tüm
yapının
zayıf
ve
kuvvetli
akım
tesisatlarının
çekilip
projesine
göre
teçhizat/armatür ihtiyaçlarının temin edilmesi. 6B- Vaziyet planındaki arka bahçe peyzaj düzenlemesi ve tesisat+kentsel mobilya donatı yerleşimi uygulanacaktır. 6C- Arka bahçe duvarı kotu indirilerek güçlendirilip bina temelleri ile iç dış sıva kaplaması, boyası ve harpuştası yenilenecektir.
Resim 24 : Ek Yapi Için Fransiz Balkonuna Barcelona’dan Bir Örnek
Resim 25-26 : Madrid’ten Bir Örnek
3.5. ALTYAPI PROJELERİ ENTEGRASYON RAPORU Konutta altyapıya yönelik öneriler altyapı projesinde belirtilmiştir. Doğalgaz şebeke girişi arka yoldan mutfağa olacaktır. Burası aynı zamanda güney cepheden faydalanmak için güneş enerjisi için boylerinde konulabileceği yer olabilir. Eğer arka yoldan doğalgaz hattı alınamazsa hem güneş kolektörü hem de kombi için B02 no.lu oda önerilmektedir. Mevcut haldeki öneride mutfak mahalli, doğalgaz enerjisi, elektrikli kombi, gerekli tesisat hattı ve kumanda panelleri için uygun bulunmuştur. Evin ısı ve enerji merkezi olarak bu mahalde bulunacak sistemlere dair gerekli hesaplamalar, mekanik, altyapı ve elektrik projelerinde hesaplanacaktır. Mutfakta bulunan kombi en büyük kalori olarak önerilmiştir. Yapılacak hesaplamalar ve talepler doğrultusunda kazanın büyüklüğü değişiklik gösterebilir. Güneş enerjisi sistemiyle ısıtma kazanı (kombi) bağlantı şeması aşağıdaki gibidir.
Resim 27 : Petek Sistemini de Gösteren/İçeren Güneş Enerjisi Örnek Şema
Sistemlerin bir arada kullanıldığı bir proje örneği aşağıda gösterilmiştir. Resimde, oldukça büyük ölçekli bu binada kurulmuş güneş enerjisi ve ısıtma sisteminin bağlantı detayları ile yapılan hesaplamalar görülmektedir.
Resim 28 : Alternatif Güneş Enerjisi İşleyiş Şeması
Sistemlerin yapıya aplikasyonunu sağlamak amacıyla, yapıda havalandırma ve kablolama ve borulama noktaları ile gerekli aksamların bağlantı yerleri gösterilmiştir. Bunları sıralamak gerekirse: Zemin kat mutfak, wc ve birinci kat banyo havalandırmasının doğal yolla yapılması ve tesisatların yapılacak tesisat bacası içerisinden geçirilmesi. Birinci kat banyo için bugün mevcut atık sistemin onarılıp geliştirilerek kullanılması. Bina içerisindeki elektrik, ısıtma ve sıhhi tesisatların sistem bağlantıları için pano ve kazana ait kolektör bağlantılarının belirtilen yerde duvar-döşeme kaplaması içinden sıva altı olarak yapılması. Isıtma sisteminin elektrik sistemi kesikliklerine karşın doğalgaz sobalı olarak yapılması. Şehir şebeke suyunun ve kanalizasyonun arka yoldan alınması ve atılması
Tüm kablolamaların sıva altından yapılması. Yapıya elektrik, telefon vs. bağlantı kutularının, sigortalı kofrelerin ve saatlerin B03 no.lu mahal duvarı içerisine gizlenmesi. Anahtarların mahal zemininden 100 cm yüksekte olması. Prizlerin mahal zemininden 30 cm yüksekte olması. Mutfak tezgâh üstü prizlerin tezgahtan 30 cm yüksekte olması. Apliklerin mahal zemininden 200 cm yüksekte olması. 3.6. PERİYODİK BAKIM VE KONTROL PROGRAMI Yapıya ait proje ve sorumlu müteahhit firmadan mutlaka işleri için yıllık garanti ve kontrol-bakım onayı alınmalıdır. Özellikle ahşap kısımlarda oda termostatı bulundurulmalıdır. Ahşap kaplama ve bağdadinin belirli sıcak ve soğuğa hassas olduğu bilinerek iklimlendirmeye önem verilmelidir. Mutlaka yeni kullanım projesine uygun bir işlev tarzı içerisinde kalınmalıdır. Çatı, teras, baca ve giderler ile elektrikli/gazlı/sıhhi alet/sistem/tesisatları dönemlik kontrol-bakımlarına mutlaka riayet edilmelidir.
4. KAYNAKÇA 1. http://www.eyup.bel.tr 2. http://restoraturk.com 3. http://restorasyonforum.com 4. http://tr.wikipedia.org/wiki/eyup 5.
"Geleneksel Konut Yapılarının" Korunmasının Ekolojik Dengeye Sağladığı
Katkılar Üzerine Bir İnceleme, Akgül Zor, YTÜ Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2012. 6.
Antalya
Kaleiçi
Evlerinin
Sürdürülebilir
Tasarım
Kriterleri
Bağlamında
Değerlendirilmesi, Mine Aktuna, YTÜ Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007. 7.
Sürdürülebilirlik
Bağlamında
Ekolojik
Tasarım
Prensiplerinin
Mimaride
Uygulanabilirliğinin İrdelenmesi, Banu Güvenç, YTÜ Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008. 8. Tarihi Çevrelerde Yeniden Değerlendirme Kavramı, Dr. F. Pınar Arabacıoğlu, Prof. Işık Aydemir, Megaron - YTÜ Mimarlık Fakültesi E-dergi, Cilt 2 - Sayı 4, 2007. 9. Yeniden Kullanıma Adaptasyon Ve Sosyo-Kültürel Sürdürülebilirlik Bağlamında Afyonkarahisar Millet Hamamının Değerlendirilmesi, Yrd. Doç. Dr. Dicle Aydin, Öğr. Gör. Ş. Ebru Okuyucu, Megaron - YTÜ Mimarlık Fakültesi E-dergi, Cilt 4 - Sayı 1, 2009. 10.
Korunması Gerekli Kültür Varlıklarının Rölöve-Restitüsyon-Restorasyon
Hizmetleri Şartnamesi Ve En Az Bedel Tarifesi, TMMOB, Mimarlar Odası, 2006.