DAGKRANT VRIJDAG 2 SEPTEMBER 2016
1000 jaar muziek uit de Republiek Venetië
De Venetiaanse vindingrijkheid van Cristofori
FOTO: FOPPE SCHUT
FOTO: MARCO BORGGREVE
Luca Guglielmi heeft de fortepiano in de vingers
Jordi Savall viert 75ste verjaardag “Hoe meer zielen, hoe meer vreugd.” Dat moet Jordi Savall gedacht hebben toen hij zijn verjaardagsprogramma voor het komende festivalconcert ging samenstellen. Voor Savall kent de oude muziek geen grenzen, waardoor hij het publiek al decennialang trakteert op geweldige opnamen van muziek uit de middeleeuwen, renaissance én barok, uit oost én west. Vanavond wordt wel een heel speciale traktatie: dan reist Savall met zijn drie ensembles Hespèrion XXI, Le Concert des Nations en La Capella Reial de Catalunya door 1000 jaar aan Venetiaanse muziek.
Van 770 tot 1797 – meer dan een millenium –, had Venetië in het Middellandse Zeegebied en in de wereldgeschiedenis een overheersende rol. Hoe die eeuwenlange overheersing zich in de cultuur manifesteerde wordt geïllustreerd in een concert met duizend jaar aan Venetiaans repertoire. Naast de drie ensembles van Savall (La Capella Reial de Catalunya, Hespèrion XXI en Le Concert des Nations) zelf wordt de bezetting aangevuld met musici uit Marokko, Griekenland, Turkije en Armenië. De rijke geschiedenis van Venetië staat ook vanavond centraal. Al eerder heeft Savall lees verder op pagina 2
Bartolomeo Cristofori vond rond 1700 de fortepiano uit, de verre voorloper van de hedendaagse piano. Cristofori kwam uit Veneto en zijn instrument is een van de vele voorbeelden van de Venetiaanse vindingrijkheid. Luca Guglielmi speelt dit Festival op instrument dat gebouwd is naar het origineel van Cristofori. Hij brengt werken van Platti, Galuppi en Luchese: laatbarok, vroeg-klassiek repertoire dat zowel virtuoos als melodieus is en herinnert aan Mozart. Giovanni Benedetto Platti, Baldassare Galuppi en Andrea Luchesi waren als componist alle drie actief tussen 1720 en lees verder op pagina 2
uitgelicht MONTEVERDI: TANCREDI E CLORINDA Cantar Lontano / Marco Mencoboni vr 2 sep, 17.00 en 22.30 uur TivoliVredenburg, Hertz
Vervolg: Luca Guglielmi heeft de fortepiano in de vingers
FOTO: MOLINA VISUALS
Vervolg: Jordi Savall viert 75ste verjaardag
FOTO: VIA WEBSITE TANJA OBALSKI
bewezen dat muziek uitermate geschikt is om een interessante historische en culturele vertelling neer te zetten. De waterstad nestelde zich als onderdeel van het Byzantijnse Rijk in een omvangrijk handelsnetwerk, waarin specerijen en zijde hun weg vonden naar Europa en massa’s zout en hout naar het oosten werden verscheept. Na de oprichting van de Republiek en de afscheiding van het Byzantijnse Rijk werd Venetië onafhankelijk en steeds rijker en machtiger. Een van de gevolgen was een geweldige ontwikkeling op het gebied van de beeldende kunst, literatuur en de muziek. Zo wordt het Venetiaanse verhaal niet alleen verteld vanuit het standpunt van de Venetianen zelf, maar ook vanuit het gezichtspunt van de gekoloniseerde gebieden, vanuit de orthodox-christelijke wereld, vanuit het perspectief ook van het Midden-Oosten, dat handelspartner maar soms ook vijand
was. Zo beginnen Savall en zijn vrienden bij anonieme Byzantijnse gezangen uit de 8ste eeuw en gaan via psalmen van Salomone Rossi naar het muziektheatrale werk van Claudio Monteverdi, om deze wonderlijke reis uiteindelijk af te sluiten met de val van de Republiek na de de Franse bezetting onder leiding van Napoleon. Het Festival Oude Muziek Utrecht – La Serenissima en 1000 jaar aan muziek verpakt in één avondconcert: als dát geen bijzondere manier is om je 75ste verjaardag te vieren weten wij het ook niet meer. « 1000 JAAR VENETIË / 75 JAAR JORDI SAVALL Hespèrion XXI / Jordi Savall Le Concert des Nations La Capella Reial de Catalunya vr 2 sep, 20.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
Finalisten Internationaal Van Wassenaer Concours bekend de internationale vakjury Collegium Musicum Den Haag, Barocco Concertato, Les Esprits Animaux en Radio Antiqua geselecteerd voor de finale, die aanstaande zaterdag zal plaatsvinden in Hertz, de kamermuziekzaal van TivoliVredenburg. FOTO: MARIEKE WIJNTJES
De finalisten van het Internationaal Van Wassenaer Concours 2016 zijn bekend. Uit negen ensembles heeft
FINALE INTERNATIONAAL VAN WASSENAER CONCOURS za 3 sep, 11.00-16.30 uur gratis toegang / TivoliVredenburg, Hertz
1801 en leverden stuk voor stuk een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de driedelige sonatevorm. Maar er was nog een ander kenmerk waardoor ze deze componisten heden ten dage in één adem worden genoemd: ze maakten alle drie optimaal gebruik van de dynamische mogelijkheden van de fortepiano en verwierven met hun composities veel roem in het buitenland. Klavecinist en fortepianist Luca Guglielmi is geregeld te horen als solist en speelt bij diverse ensembles. Hij is ook actief als componist van muziek voor gemengd koor. Guglielmi is muzikaal leider van het ensemble Concerto Madrigalesco, waarmee hij komende zondagochtend te horen is in Hertz in TivoliVredenburg. Ook dan buigt hij zich over uitdagend speelmateriaal: de even ontwapenende als stoutmoedige triosonates van Antonio Vivaldi. Een aantal van deze sonates komt uit de eerste bundel die Vivaldi publiceerde: zijn debuut, waarmee hij zijn talent wilde aantonen. Vuurwerk verzekerd! « DE FORTEPIANO VAN CRISTOFORI Luca Guglielmi vr 2 sep, 13.00 uur Lutherse Kerk VIVALDI’S TRIOSONATES Concerto Madrigalesco / Luca Guglielmi zo 4 sep, 11.00 uur TivoliVredenburg, Hertz
@oudemuziek
Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU16 @Westjet007: Listening to @oudemuziek on @NPORadio4 all the way from Canada. Missing #Utrecht a lot! #takemeback @Camiel46: Keertje geen pop maar wat anders in @TiVre_Utrecht; Monteverdi op @oudemuziek in de imponerende grote zaal! @ensemblemoliere: Celebrating our “uitverkocht” (=sold out) concert at @oudemuziek fringe! Thanks #Utrecht
Trombonist Simen Van Mechelen
Bij de repetitie van Vox Luminis & Capriccio Stravagante
Muzikaal leider van Capriccio Stravagante Skip Sempé
Blokfluitiste Marine Sablonnière
Foto’s: Marieke Wijntjes
Verjaardagswensen aan Jordi Savall
Er is er een jarig, hoera, hoera!
plaatplaats
deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel in Festivalcentrum TivoliVredenburg
Cyprus: Between Greek East & Latin West Cappella Romana / Alexander Lingas Allegro Music € 19 normaal € 17 Vriend Cyprus is een kruispunt tussen Byzantijnse en Westerse cultuur. Cappella Romana onderzoekt onder leiding van Alexander Lingas de muziek die hieruit is voortgekomen, Mocht u geen kaart hebben kunnen bemachtigen voor het concert vanmiddag in de Willibrordkerk, dan is deze cd een goed alternatief. Meer recensies lezen? Als u Vriend van het Festival Oude Muziek wordt ontvangt u het Tijdschrift Oude Muziek met interviews, recensies en achtergrondverhalen. Kijk op oudemuziek.nl/vriend voor meer informatie.
S
kip Sempé: ‘Jordi Savall is zonder twijfel een van de grote pioniers van de oudemuziekbeweging. Des te meer reden om blij te zijn dat hij nog onder ons is, vooral als onvermoeibare musicus, maar ook als een voortdurende
colofon REDACTIE: Iris van Korven, Juliëtte Dufornee, Susanne Vermeulen VORMGEVING: Esther de Bruijn, Rob Bömer © La Gazzetta Serenissima is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2016 twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
inspiratie voor de hele muziekwereld. Jordi Savall, dat betekent ook: Hespèrion XX, Hespèrion XXI, Le Concert des Nations, La Capella Reial de Catalunya en Alia Vox, zijn cd-label. Weinig uitvoerende musici zijn zo wijs, genereus en vriendelijk, en zijn daarmee in staat om zo goed zowel muzikale inhoud als artistieke boodschap te beheersen en uit te dragen.’ Arvo Pärt: ‘Sinds Jordi en ik elkaar kennen – en we kennen elkaar al vele jaren - koesteren we een innige en inspirerende vriendschap. Als musicus is Jordi een gelukstreffer voor een componist als ik, want hij verstaat als geen ander hoe je muziek tot leven wekt en ook tussen de noten en op rustmomenten tot klinken brengt. Deze heerlijke musicus en lieve vriend breng ik mijn allerhartelijkste gelukwensen over voor zijn vijfenzeventigste verjaardag. Ik hoop dat onze wegen zich nog vaak mogen kruisen!’ «
de bezoeker
In Flora’s Hof kan men elke dag genieten van een beiaardconcert vanuit de Domtoren. Emmy de Bruijn is een van de mensen die daar in afwachting is van het optreden van Wim Ruitenbeek. Haar man heeft gewerkt en is onderweg naar het Festival, hij sluit wellicht al aan bij het beiaardconcert en anders later bij het Nederlands Kamerkoor in de Pieterskerk. Emmy houdt vooral van vroegbarok repertoire: ‘Maar eigenlijk kan ik alles tot en met Bach waarderen. En ik houd sowieso erg van Italiaanse muziek, dus we zitten gebakken dit Festival. We bezoeken door het jaar heen ook veel concerten en festivals: in Dordrecht, dichtbij onze woonplaats Papendrecht, hebben we ook een beiaard waar concerten op worden gespeeld. En we gaan bijna altijd naar het Bachfestival.’
Als we ons later onder het publiek bij het Nederlands Kamerkoor in de Pieterskerk begeven, maken we kennis met Judith Thomas en Arjan Wildschut uit Voorschoten. Judith kreeg via een vriendin de tip om het concert van L’Arpeggiata te bezoeken en heeft er geen spijt van dat ze die tip heeft opgevolgd: ‘Dat was geweldig. Ik hou heel erg van Monteverdi en vergelijkbare componisten en dit concert ademde dezelfde soort sfeer.’ Judith en Arjan luisteren thuis ook heel veel naar oude muziek. ‘Onze favoriet? We vinden Hespèrion XXI heel erg goed. En die hebben gelukkig al heel wat cd-opnames gemaakt!’ «
Historiek.net Cyprus in de middeleeuwen: kruisvaarders, handelaren en onderzoekers Vanmiddag verkent Cappella Romana onder leiding van Alexander Lingas in de Willibrordkerk de uitwisselingen tussen Grieks-orthodoxe, Kretenzische en Venetiaanse muziek in de 15de eeuw. Ook het eiland Cyprus bevindt zich middenin een web van verschillende culturele uitwisselingen: het situeert zich in de oostelijke uithoek van de Middellandse Zee, op het kruispunt van drie continenten: Europa, Azië en Afrika. Al sinds de Oudheid vormden de ligging en de natuurlijke rijkdommen op Cyprus tegelijkertijd een zegen en een vloek. Niet vreemd dus dat het eiland algauw uitgroeide tot een twistpunt tussen het Byzantijnse Rijk, het Latijnse Westen en de Arabische wereld. Allen hebben in meerdere of mindere mate hun sporen op politiek sociaal en cultureel vlak nagelaten. Het eiland is dan ook een unieke smeltkroes, een plaats waar veroveraars, handelaars, koningen en pelgrims hun stempel op drukten. Cyprus groeide snel uit tot een veilige christelijke halte voor kruisvaarders, pelgrims en handelaars op hun zeeroute waardoor het eiland zich ontpopte als een belangrijke schakel tussen West en Oost. Suiker, tarwe, gerst, wijn, olie, allerlei peulvruchten, kruiden, honing en zout vormden naast geglazuurd Cypriotisch vaatwerk en kostbare stoffen de exportproducten. Hierdoor verkreeg het eiland een directe band met de toenmalige Europese beschaving zonder dat de Griekse, Byzantijnse of oosterse invloeden van tafel werden geveegd. Met de inname van Cyprus door Venetië begon de tweede fase van de Latijnse periode van het eiland. De aanhechting verliep zonder noemenswaardig bloedvergieten en
Nicosia
was een typisch voorbeeld van de expansiepolitiek die Venetië voerde. Wetenswaardig hierbij is het feit dat vanaf toen heel wat Cypriotische iconenschilders op leerschool gingen in Venetië en daar kennis maakten met de renaissancestijl. Maar het werkte evengoed omgekeerd: Europese kunstenaars zoals Titiaan raakten geïnspireerd door de heersende schilderstijl op Cyprus, dat zo – net als Venetië – een epicentrum voor culturele kruisbestuivingen was. «
vr 2 sep, 18.30 uur TivoliVredenburg, Hertz EVEN TALK
Eventalk
A Postcolonial Italy: quo vadis? Het koloniale verleden van Italië in de Hoorn van Afrika wordt (al dan niet bewust) vaak vergeten. In het licht van de recente migrantencrisis is het belangrijk om de imperialistische erfenis te herontdekken en om licht te werpen op identiteit en burgerschap op raciale en religieuze kruispunten. Op welke weg bevindt Italië zich? En wat kan het verleden ons vertellen over de toekomst van een kosmopolitisch Europa? PROF. SANDRA PONZANESI Hoogleraar Gender and Postcolonial Studies (UU) Voertaal: Engels
concertladder vrijdag 2 september 2016
9.00 9.30
Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa en cd-winkel Zomerschool: Alexander Lingas Venice and the East Voertaal: Engels TIVOLIVREDENBURG, CLUB NINE € 5
10.00 Masterclasses Internationaal Van Wassenaer Concours Gratis toegankelijk Il Suonar Parlante / Vittorio Ghielmi Venetiaanse consortmuziek
11.00
Aleksander Mocek Muzikale wedstrijd: Weckmann en Froberger
11.00
Himeros Madrigalen van Gesualdo, d’India en Mazzocchi
FOTO: FOPPE SCHUT
UTRECHTS CENTRUM VOOR DE KUNSTEN
11.00
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10 FRINGE
Oude Muziek Markt
UNIVERSITEITSMUSEUM * GRATIS FRINGE
Katarzyna Kowalik Le concert des nations: Rameau, Lully e.a.
B € 16 / € 14 / € 10 FRINGE
Les Alchimistes Adriaen Willaert en de Franco-Vlaamse School
13.00 Handleiding Oude Muziek Met Saskia Coolen
FRINGE
SONNENBORGH * GRATIS
12.00 Oude Muziek Markt FESTIVALCENTRUM TIVOLIVREDENBURG GRATIS
12.30 Artem Belogurov Amerikaanse romantici: Lang, Foote, Chadwick, Whiting TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL GRATIS
14.00 Le Nouveau Concert Sonates van Bach, Händel, Platti, e.a.
FRINGE
FRINGE
RASA GRATIS
15.00 Cappella Romana / Alexander Lingas Op het kruispunt van oost en west ST.-WILLIBRORDKERK
15.30 DissensoDuo Vioolsonates van Biber, Pandolfi Mealli, Castello e.a.
FRINGE
MIRLITON THEATER * GRATIS
HUIZE MOLENAAR * GRATIS
14.00 Piu Corde Muzikale (vrij)metselaars: pianotrio’s van Mozart en Kraus
FRINGE
STADSKLOOSTER UTRECHT GRATIS
DIVERSE LOCATIES
ZUYLENSPIEGEL * GRATIS
11.00
15.30 Ensemble Floridante / Maria Valdmaa Solomadrigalen en sonates van Monteverdi, Strozzi, Corelli e.a.
LUTHERSE KERK A € 18 / € 16 / € 10
STADSKLOOSTER UTRECHT GRATIS
11.00
13.00 Luca Guglielmi De fortepiano van Cristofori
15.30 Ensemble Interrogatio Suites en triosonates van Telemann, Händel e.a.
FRINGE
MUSEUM CATHARIJNECONVENT * GRATIS
16.00 Jakob De Vreese BEIAARDFESTIVAL Beiaardfringe: Carnaval di Venezia DOMTOREN, FLORA’S HOF GRATIS
17.00 Officium Ensemble / Pedro Teixeira Willaerts Missa Quaramus cum pastoribus PIETERSKERK
Fabulous Fringe Iedere dag tijdens het Festival Oude Muziek: een gratis lunchconcert in de Grote Zaal van TivoliVredenburg, verzorgd door de meest veelbelovende jonge oudemuziekmusici van dit moment. Met vandaag: duo’s voor viool en fortepiano van Jan Ladislav Dussek, Wolfgang Amadeus Mozart en Friedrich Wilhelm Rust door Duo Ranganathan – Fernández.
17.00 Cantar Lontano / Marco Mencoboni Monteverdi’s Tancredi e Clorinda TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10
Belogurov maakt een muzikaal uitstapje naar de nieuwe wereld: op het programma staan werken van de Amerikaanse romantici Margaret Ruthven Lang, Arthur William Foote, George Whitefield Chadwick, Arthur Whiting, Ethelbert Nevin en Louis Moreau Gottschalk.
18.30 Eventalk: Prof. Sandra Ponzanesi (UU) Voertaal: Engels
AMERIKAANSE ROMANTICI: LANG, FOOTE, CHADWICK, WHITING, NEVIN Artem Belogurov vr 2 sep, 12.30 uur TivoliVredenbrug, Grote Zaal
22.30 Cantar Lontano / Marco Mencoboni Monteverdi’s Tancredi e Clorinda
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ GRATIS
19.30 Festivaljournaal AVROTROS / Radio 4 FESTIVALCENTRUM TIVOLIVREDENBURG GRATIS
20.00 Hespèrion XXI / Jordi Savall 1000 jaar Venetië / 75 jaar Jordi Savall TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10
24.00 Eduardo Egüez & Roberta Mameli Luitliederen van Francesco Bosniaco TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 12 / € 10 / € 7