DAGKRANT ZATERDAG 5 SEPTEMBER 2015
festival oudemuziek utrecht
Zonder vrijwilligers geen Festival
Onbezoldigd, maar niet onbemind
FOTO: ALEKSANDRA RENSKA
FOTO: MARCO BORGGREVE
L’Arpeggiata doet Dido and Aeneas
Collegium Musicum Den Haag Christina Pluhar
Geertje Brandts
Purcells tragedie aller tragedies Heeft u L’Arpeggiata vorig jaar gemist? Vanavond staan ze met Purcells ontroerende Dido and Aeneas opnieuw op het podium van de Grote Zaal. En het belooft wederom spektakel te worden, want: welk repertoire Christina Pluhar ook onder handen neemt, het verandert altijd in muzikaal goud. Over Christina Pluhar Pluhar hoeven we het eigenlijk niet meer te hebben: zij heeft haar naam al lang gevestigd in de oudemuziekwereld en daarbuiten. Ook het programma van vanavond, Purcells kameropera Dido and Aeneas, is een ware publiekslieveling, maar eigenlijk weten we verrassend weinig van dit prachtig stuk muziek. We weten niet precies voor welke gelegenheid Purcell het stuk heeft gecomponeerd. Mogelijk was de opera bedoeld voor uitvoering door de meis-
jes van de Boarding School for Young Gentlewomen in Chelsea, wat het grote aantal vrouwenrollen verklaart. Het enige libretto dat bewaard is gebleven komt uit 1689. Zeker is dat dat Purcell zijn verhaal aan de Aeneis van de Romeinse dichter Virgilius (eerste eeuw voor onze jaartelling)... lees verder op pagina 2
Witte wijn Virginalisten Beiaardiers Workshops Tenoren Festivalkranten
1 2 7 7 8 6 1 2 5 8 7 0 0 0
Zonder vrijwilligers geen Festival Oude Muziek. Dankzij de tomeloze inzet van betrokken medewerkers die zich belangeloos voor hun passie inzetten, kan oude muziek in Utrecht het podium krijgen dat ze verdient. Geertje Brandts draait alweer voor het vierde festival op rij mee in een team enthousiaste vrijwilligers. ‘Wij zijn, zoals we het zelf oneerbiedig noemen, het ‘werkvolk’: wij verrichten voor enkele concerten allerlei hand- en spandiensten. Met de groep zorgen we ervoor dat er een podium wordt opgebouwd, we controleren kaartjes, verkopen cd’s, wijzen iedereen de weg en verlenen eerste hulp. Het Festival is iets waarop ik me maandenlang op heb verheugd: lekker de schouders eronder zetten!’ Wat er zo leuk aan vrijwilligerswerk voor het Festival? ‘Het mooiste is om, samen met je team, bij een concert op de achtergrond te genieten van de prachtige muziek terwijl je denkt: dat hebben wij mooi gedaan.’ De vrijwilligers bouwen na verloop van jaren. een stevige vriendschap op. ‘Ik logeer bij... lees verder op pagina 2
Vervolg: Purcells tragedie aller tragedies
Vervolg: Zonder vrijwilligers geen Festival
FOTO: REMKE SPIJKERS
...een collega-vrijwilliger, die me de sleutel heeft gegeven voor als het ‘s avonds laat wordt. Dan kan ik zachtjes naar binnen sluipen.’
L’Arpeggiata
FOTO: VIA WEBSITE TANJA OBALSKI
...ontleende. De liefde tussen Dido en Aeneas krijgt een tragisch einde wanneer een tovenares Aeneas doet bewegen haar te verlaten. Het lamento dat Dido zingt voordat ze sterft van verdriet is een van de meest geliefde aria’s ooit. Het libretto van Purcells opera is van de hand van de Iers-Engelse dichter Nahum Tate. Die wijzigde wel het een en ander ten opzichte van Virgilius: zo blijft in zijn libretto de doodsoorzaak van Dido vaag – in oudere, minder vrouwonvriendelijke versies van de mythe blijft ze zelfs gewoon leven – en overwint het kwaad. Dat Engeland in de ban was van religieuze twisten ten tijde van componeren komt duidelijk naar voren in een gedicht uit 1686. Daarin heeft Tate het over Aeneas, met wie
hij eigenlijk aan James II refereert. Aeneas wordt misleid door de duivelse intriges van de Tovenares en haar heksen (waarmee de Rooms-katholieken worden bedoeld, destijds een algemene metafoor) om Dido (het Britse volk) te verlaten. Omdat de proloog verloren is gegaan bevatten veel moderne uitvoeringen een oplossing voor het missende deel aan het einde van de tweede akte. Ook Pluhar waagt zich aan een reconstructie van deze proloog aan de hand van werken van Purcell. We kunnen niet wachten. « PURCELLS DIDO AND AENEAS L’Arpeggiata & VOCES8 / Christina Pluhar za 5 sep, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal
‘De sfeer hier is zo goed’, vertelt Gert Jan Grinwis uit Rotterdam. ‘Je ziet allerlei mensen die hun tijd ter beschikking te stellen: wetenschappers, artsen, huisvrouwen. Alle neuzen staan dezelfde kant op, en je hebt zoveel lol met elkaar. Dat had ik van tevoren niet gedacht.’ Als vrijwilliger sta je niet alleen dicht bij de musici, maar ook dichtbij het publiek. ‘Bij het concert van Stefan Temmingh en Dorothee Mields was het fenomenaal om te zien wat muziek met het publiek doet. Eén vrouw uit het publiek, zo hoorde ik van mijn teamcoördinator, is na het concert uit puur enthousiasme een vrijwilliger om de hals gevlogen.’ «
Gert Jan Grinwis
@oudemuziek
Oude Muziek Markt 2015
Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU15
Ruim 50 muziek-instrumentenbouwers, bladmuziekuitgevers en cd-producenten staan klaar met advies of voor een demonstratie van hun instrumenten. Dé kans voor professionals en amateurs om historische strijk-, tokkel-, toets,- en blaasinstrumenten zelf uit te proberen en te vergelijken.
@youkaalii Just arrived @oudemuziek ! My first time. So thrilled. Tonight :@VLuminis and #Purcell... Let’s play the music
FESTIVALCENTRUM TIVOLIVREDENBURG Zaterdag 5 september: 10.00 - 18.00 Zondag 6 september: 10.00 - 17.00
@R_Spannenberg @VLuminis in a splendid performance of Purcell – Funeral Sentences @ festival @oudemuziek #fomu
Deze week staat in het teken van het Festival
@oudemuziek met elke avond een concert vanuit@TiVre_Utrecht #FOMU15
FOTO:FOPPE SCHUT
Gratis toegang
@NPOcultura
@nrccultuur Strakke, jonge stemmen in volle kerk was hoogtepunt op Festival @ OudeMuziek. Maar Saval valt iets tegen
Impressies van de Oude Muziek Markt, nog tot en met zondag in festivalcentrum TivoliVredenburg
Foto’s: Marieke Wijntjes
Piccola Accademia di Montisi
Meesterlijke masterclasses
Bob van Asperen
Utrecht is gedurende het Festival Oude Muziek 2015 een tijdelijke dependance van Italiaanse klavecimbelschool Piccola Accademia di Montisi. Topdocenten als Skip Sempé en Piere Hantaï delen hier eerder deze week hun kennis en ervaring met de meest veelbelovende jonge talenten, vandaag sluit klavierlegende Bob van Asperen de driedaagse masterclass af. Initiatiefnemer en instrumentenbouwer Bruce Kennedy is trots op de masterclasses, die studenten soms het ‘Mekka van het klavecimbel’ noemen. ‘Als instrumentenma-
colofon REDACTIE: Jules van der Leeuw (hoofdredactie), Juliette Dufornee, Susanne Vermeulen, Nicolien van der Veer M.m.v.: Yuri Visser (Historiek.net) VORMGEVING: Esther de Bruijn, Rob Bömer © The Boughton Times is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2015
twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
ker ken ik het Festival in Utrecht al jaren. Het was niet meer dan logisch om ook daar deze prestigieuze driedaagse klavecimbelcursussen te houden.’ De Accademia heeft een unieke collectie instrumenten, waardoor op gepaste manier aandacht kan worden besteed aan allerlei muziekstijlen en -stromingen. ‘Werken van Girolamo Frescobaldi spelen we op een Italiaans instrument, François Couperin wordt uitgevoerd op een vroeg Frans klavier met dubbelmanuaal en muziek van Jan Pieterszoon Sweelink op een origineel Antwerps instrument van Ruckers. Een optimale uitvoering van oude muziek vereist een periodiek instrument, dat is belangrijke voor mij als muziekmaker.Daarom wilde ik die verzameling aanleggen. Dat is gelukt en de huidige collectie van klavecimbels, een soort muzikale Ark van Noah. Wij denken dat dit een geweldige gelegenheid is om op dergelijke instrumenten te kunnen werken. Ieder instrument vereist met zijn eigen eigenaardigheden en kwaliteiten een eigen aanpak.’ Wie zich tot de echte jonge klavecimbeltalenten mag rekenen, mag tijdens het Festival masterclasses volgen. ‘Wij richten ons op de meest leergierige studenten die zich verder willen ontwikkelen in hun kunst’, vervolgt Kennedy. ‘Iedere docent selecteert daarbij op basis van zijn eigen voorkeuren en eisen. Dat kan een aanbeveling zijn van een bekende docent, een opname van een uitvoering of een andere, overtuigende sollicitatie.’ Tijdens de masterclasses dompelen zes tot zeven studenten zich onder in het Utrechtse muziekleven, bezoeken concerten en doen inspiratie op bij ontmoetingen met collegaklavecinisten. Dagelijks wordt er vijf à zes uur gemusiceerd. De ochtendsessies zijn toegankelijk voor publiek. De sessies zijn alleen al bijzonder omdat geen van de drie topdocenten momenteel aan een conservatorium doceert. De masterclasses van Pierre Hantaï en Skip Sempé werden al met veel belangstelling gevolgd. Vandaag zijn Bob van Asperen en zijn studenten voor het laatst aan de beurt.« PICCOLA ACCADEMIA DI MONTISI Bob van Asperen za 5 sep, 09.00-12.00 uur / Paushuize
plaatplaats
deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel tegenover de roltrappen in de centrale hal
Image of Melancholy Barokksolistene € 20 normaal € 18 Vriend Het verbond tussen melancholie en muziek is oeroud. Sinds mensenheugenis geloven we dat muziek de kracht heeft om ons gemoed te beïnvloeden, ons verdriet te temperen of juist te versterken. Op deze cd combineert Bjarte Eike in dit zeer persoonlijke concert de stemmige consorts van Byrd, Dowland en Holborne met traditionele melodieën uit onder meer Noorwegen en Slowakije. Ook bevat deze cd een compleet nieuwe, originele interpretatie van Dowlands Flow My Tears. Luisteraars die op zoek zijn naar een nieuwe kijk op dit wereldberoemde werk krijgen met dit album een bijzondere en tegelijk meditatieve ervaring. « Meer recensies lezen? Word Vriend van het Festival Oude Muziek! Lees meer op www.oudemuziek.nl/vrienden
aanwinsten Hildo Schuurman (78) uit Delft heeft zijn oog laten vallen op een cd met muziek van Dowland. ‘Deze uitvoering met sopraan Johannette Zomer is een welkome aanvulling op mijn cd-collectie. Ik had al een oude versie van Lachrimae, maar nu heb ik deze moderne versie erbij. Ook vind ik de cd erg betaalbaar. Volgens de verkoper was dit het laatste exemplaar, dus ik was er net op tijd bij.’ «
de bezoeker
Historiek.net Carthago: een opzienbarende stad uit de Oudheid
Maaike van Esch (26) maakt op haar treinreis van Enschede naar Rotterdam een muzikale tussenstop op het Festival Oude Muziek. ‘Ik weet niet veel van klassieke muziek, maar tijdens het studeren zet ik met Spotify graag wat klassieks op. Door mijn synesthesie, een vermenging van mijn zintuigen, ervaar ik klanken als kleuren. Ik hoop erg op een ‘blauw’ concert!’ Koningin Dido door Pierre-Narcisse Guérin, 1815
‘
Zonder geschiedenis weten we niet wie we zijn. Daarom brengt Historiek.net u dagelijks een relevant verhaal uit de geschiedenis dat goed past bij het concertprogramma van de dag. Zo werpen we een vluchtige blik in de wereld waarin de oude muziek is ontstaan. Vandaag: het Carthago van koningin Dido.
John Mackenzie (66) uit Almen bezoekt het Festival Oude Muziek al ruim 30 jaar. Vandaag verheug ik me op het concert van The Tallis Scholars, die maken prachtige muziek. Onlangs zijn ze flink verjongd, ik ben benieuwd hoe dat klinkt.’
Henk (35) en Jan-Willem (49) zijn vanuit Groningen naar Utrecht gekomen voor het concert van The Tallis Scholars in de Jacobikerk. ‘Al sinds mijn pubertijd ben ik fan van dit ensemble’, vertelt Jan-Willem. Henk heeft ook kaarten voor L’Arpeggiata, die zaterdag Dido and Aeneas vertolken. ‘Ik vind eigenlijk alles mooi wat Christina Pluhar en haar musici uitvoeren.’
Sinds de middeleeuwen heeft de geschiedenis van Carthago schrijvers, tekenaars en andere kunstenaars tot de verbeelding gesproken vanwege de heroïsche rol van deze stad in de strijd tegen de Romeinen. Zonder zelf ooit in Noord-Afrika te zijn geweest, vereeuwigden zij belangrijke gebeurtenissen, veldslagen en al dan niet mythische personages, zoals koningin Dido, generaal Hannibal, koningin Sophonisba en de Numidische koning Massinissa. De kunstenaars lieten zich hierbij vooral inspireren door Vergilius’ Aeneis, Livius’ Ab urbe condita en de biografieën van Plutarchus. De mythische koningin Dido kreeg een dubbel imago toebedeeld. In het boek Carthago. Opkomst & ondergang, dat onlangs werd uitgebracht naar aanleiding van een Carthago-tentoonstelling in het Rijksmuseum van Oudheden, schreef hoogleraar Klassieke Archeologie Eric M. Moormann (Radboud Universiteit in Nijmegen) hierover onlangs: ‘Zij was slim, mooi en aantrekkelijk, moedig als een man, en daardoor bezat zij bijna bovenmenselijke gaven. Ze kon als voorbeeld voor vorsten en vorstinnen dienen, maar ook stond zij te boek als een immorele en perverse verleidster en zelfmoordenares. Carthego zou later de machtige tegenstander van Rome worden. De
koningin vervloekte Aeneas’ nazaten op haar brandstapel. Dido geldt als de evenknie van militair getalenteerde vorsten en soldaten. Ze bouwt een stad, strijdt tegen omliggend stammen en gaat op jacht, allemaal activiteiten die des mans zijn.’ «
za 4 sep, 18.30 uur TivoliVredenburg, Hertz
Eventalk Muziek als tijdmachine De oude muziek houdt iets uit het verleden levend dat velen niet graag zouden missen. Voor de duur van het concert zijn we even in een andere wereld. Maar wat is dat verleden waarmee de muziek ons in contact brengt? Wat zien we op de haltes tijdens onze tijdreis? WESSEL KRUL Hoogleraar cultuurgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen Voertaal: Nederlands
concertladder
GA JE MEE UIT ETEN?
zaterdag 5 september 2015
09.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa en cd-verkoop 09.00 Piccola Accademia di Montisi Masterclass klavecimbel met Bob van Asperen
BIJ TONEN VAN DEZE FESTIVALKRANT KRIJG JE BIJ ÉÉN VAN ONDERSTAANDE RESTAURANTS 15% KORTING! Korting geldig van 28 augustus t/m 6 september 2015
PAUSHUIZE € 12 PASSEPARTOUT 3 DAGEN € 30
09.30 Zomerschool: Peter Holman Gentlemen & Players. Voertaal: Engels Officium Ensemble
TIVOLIVREDENBURG, CLOUD NINE € 5
10.00 Workshop Engelse renaissance o.l.v. Tore Tom Denys
12.30 Valentin Tournet Tous les Matins du Monde
ST.-WILLIBRORDKERK € 25 INCL. LUNCH AANMELDEN VIA WWW.OUDEMUZIEK.NL
TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL GRATIS
10.00 Oude Muziek Markt
13.00 Ursula Dütschler Virginalisten: William Byrd (I)
TIVOLIVREDENBURG GRATIS
10.30 Spieken bij de beiaard Verzamelen 10.15: ingang Domtoren Duur 90 min. 11.00
DOMTOREN € 10
Musica ad Rhenum / Jed Wentz Out of Handel’s Shadow: Geminiani, Roman en Handel
14.00 Presentatie workshop Engelse renaissance
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10
Arie Abbenes Purcells Dido op beiaard
11.00
Ensemble Oriana Op reis met John Dowland
BEIAARDFESTIVAL
DOMTOREN, FLORA’S HOF GRATIS FRINGE
Ensemble Ambra Sheperd’s Holiday
FRINGE
KUUB * GRATIS
11.00
THEATER KIKKER € 10 FRINGE
ST.-WILLIBRORDKERK GRATIS
14.00 Consort Mirabile Love in the Time of Orlando and Susanne
The Scroll Ensemble FRINGE Love’s Mistress, or the Queen’s Masque ZUYLENSPIEGEL * GRATIS
15.30 Les Contre Sujets L’Anniversaire du Roi
FRINGE
RASA GRATIS FRINGE
HOOG CATHERIJNE, MIRLITON THEATER * GRATIS
15.00 Paul O’Dette Semper Dowland
SONNENBORGH * GRATIS
11.00
B € 16 / € 14 / € 10
14.00 Watermuziek Kindervoorstelling 3+
11.00
www.DeRechtbank.c om l www . Zus s e n . com www.Broers.eu
LUTHERSE KERK A € 18 / € 16 / € 10
TIVOLIVREDENBURG, CLOUD NINE
Signeersessie na afloop
15.00 Dialogos / Katarine Livljani Swithun van Winchester PIETERSKERK A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10
15.30 Ensemble Floridante Couperin & De la Guerre
FRINGE
CENTRAAL MUSEUM, TUINZAAL * GRATIS
16.00 Watermuziek Kindervoorstelling 3+ THEATER KIKKER € 10
17.00 Officium Ensemble / Pedro Teixeira De gouden eeuw van de Tudors: Byrd en Tallis PIETERSKERK
17.00 Barokksolistene / Bjarte Eike The Image of Melancholy GEERTEKERK A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10
(Ab) Fab Fringe Gedurende het hele Festival Oude Muziek is de Grote Zaal van TivoliVredenburg om 12.30 uur hét podium voor de meest veelbelovende jonge muziekensembles. Dagelijks laten zij tijdens het gratis toegankelijke lunchconcert zien en horen wat ze waard zijn. De Fransman Valentin Tournet bespeelt al sinds zijn vijfde jaar de
viola da gamba. Vandaag keert met zijn festivalconcert terug naar de hoogtijdagen van dit instrument in Frankrijk. Op het programma staan werken van Lully, Monsieur de SainteColombe, Du Caurroy en Marais. TOUS LES MATINS DU MONDE Valentin Tournet za 5 sep, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal
18.30 Eventalk Spreker: Prof. Wessel Krul Voertaal: Nederlands TIVOLIVREDENBURG, HERTZ GRATIS
20.00 L’Arpeggiata & VOCES8 Christina Pluhar Purcells Dido and Aeneas Duur ca. 75 min, geen pauze TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL
Signeersessie na afloop
22.30 Ricercar Consort & Maria Keohane William Byrd: consorts and consort songs TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10
24.00 Jeffrey Thompson & Bor Zuljan Time stands still: Dowlands liederen TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 12 / € 10 / € 7 * GRATIS = GRATIS KAARTEN AFHALEN IN FESTIVALCENTRUM