DAGKRANT VRIJ DAG 23 AUGUSTUS 2019
‘O SEGRETO ‘E PULLECENELLA ‘O SEGRETO ‘E PULLECENELLA HET GEHEIM VAN PULCINELLA IS EEN PUBLIEK GEHEIM. HIJ KAN NAMELIJK HELEMAAL GEEN GEHEIM BEWAREN!
Festival Oude Muziek Utrecht van start
Drie eeuwen innovatie in Napels Festivalprelude door het Huelgas Ensemble Op vrijdagmiddag, als heuse festivalprelude, wijdt het Huelgas Ensemble een concert-drieluik aan de muzikale innovatie in Napels. Napels stond immers synoniem voor kwaliteit, prestige en artistieke inventie op het scherpst van de snede. Paul Van Nevel en zijn zangers leiden u van de weelderige vijftiende eeuw via het populaire liedrepertoire naar zestiende-eeuwse madrigalen.
NAPOLI
VERGETEN HOOFDSTAD VAN DE MUZIEK
Vandaag opent het Festival Oude Muziek Utrecht 2019. Het grootste oude muziekfestival ter wereld schenkt aandacht aan Napels, de vergeten hoofdstad van de muziek.
In deze drie concerten komt zo’n tweeëneenhalve eeuw aan repertoire aan bod. Paul Van Nevel begint bij de luxe ‘musica irregularis’ van de belangrijke vijftiendeeeuwse componist Johannes Tinctoris en zijn collega’s, die dienden aan het hof van de Spaanse onderkoning in Napels. Onder invloed van de Spaanse muziek kreeg de polyfonie uit Napels een geheel eigen kleur. Toch is dit interessante repertoire zelden te horen. Het Huelgas Ensemble laat horen hoe onterecht dit is. Lees verder op pagina 2.
Festivalprelude
Napels was tot in de negentiende eeuw een van de grootste steden ter wereld en eeuwenlang een koninklijke residentiestad. Muziek klonk altijd en overal: er waren meer dan vijfhonderd kerken, talloze religieuze organisaties, vier conservatoria en in de achttiende eeuw, heel even, vier operatheaters. Napels was bovendien het centrum van artistieke vernieuwing die zich over heel Europa verspreidde. Maar iedereen weet: de stad heeft ook een duistere kant. Napels gaat vandaag gebukt onder extreme armoede en ongeveer vijftig procent van de inwoners is werkloos. De Camorra is oppermachtig.
Dit festival viert Napels en zet heden en verleden naast elkaar. We onderzoeken de unieke maatschappelijke cohesie die ervoor zorgt dat hoge en lage cultuur al eeuwenlang hand in hand gaan. We zien de stad waar Mozart de opera buffa ontdekte, maar ook de lawaaierige en bevreemdende grootstad van nu. En we kijken naar de toekomst. Want Napels is, zo blijkt, een laboratorium met fascinerende ideeën voor morgen. ■● Meer weten over Napels en ons festivalthema? Bekijk de documentaire op oudemuziek.nl/documentaire
Drie eeuwen innovatie in Napels Huelgas Ensemble / Paul Van Nevel Jacobikerk vr 23 aug / 13.00 uur De vijftiende eeuw: Musica irregularis vr 23 aug / 15.00 uur De zestiende eeuw: L’affinamento del gusto musicale vr 23 aug / 17.00 uur Van 1580 tot 1640: Stravagante pensiero oudemuziek.nl/huelgasensemble
INSTRUMENTEN VAN HET FESTIVAL
Vervolg: Drie eeuwen innovatie in Napels
De handpop: Pulcinella Iedere dag lichten we in de festivalkrant een instrument uit. We kiezen bijzondere instrumenten die u tijdens het festival tegenkomt. We beginnen echter niet met een muziekinstrument, maar met een ‘instrument’ uit het poppentheater: Pulcinella.
Alle muziek die in de vijftiende eeuw door de Napolitaanse wol is geverfd, heeft twee in het oor springende kenmerken. Ten eerste is er de niet te stuiten invloed van het populaire, volkse liederengoed. En omdat Napels zich als vice-koninkrijk net wat buiten het zicht van het Spaanse hof kon ontwikkelen, heerste er een ongebreidelde drang naar eigenzinnigheid en exclusiviteit. De Napolitaanse componisten kleurden graag buiten de lijntjes. Paul Van Nevel: ‘In de zestiende eeuw verspreidde het Napolitaanse populaire repertoire zich over heel Europa. Van villanesche alla Napolitana tot canzoni en villotte: de muzikale markt word overspoeld door deze liederen, die een goudmijn bleken te zijn voor uitgevers en componisten. Dit repertoire kwam zelfs in Engeland terecht.’ Langzaamaan kwam echter ook in Napels het tegengif tegen het ‘populaire’ opzetten. Aan het einde van de zestiende eeuw speelde Napels een hoofdrol in de ontwikkeling van het madrigaal. Wetten van tonaliteit, toonomvang, chromatiek en tekstbehandeling werden overboord gegooid. De werken van onder anderen Giovanni de Macque en Scipione Lacorcia zijn bij wijlen nóg extremer dan die van de beroemde Carlo Gesualdo. Het is muziek waarbij je op het puntje van je stoel zit. ■●
Muziek in de kerken De Utrechtse kerken en het festival zijn a match made in heaven voor wie muziek met historische architectuur wil verbinden. za 24 aug 15.00 uur / Pieterskerk Le Miroir de Musique 22.30 uur / Pieterskerk Concerto Soave zo 25 aug 17.00 uur / Domkerk Coro e orchestra Ghislieri ma 26 aug 15.00 uur / Pieterskerk Tasto Solo di 27 aug 15.00 uur / Pieterskerk Ensemble Leones wo 28 aug 22.30 uur / Pieterskerk Theatro dei Cervelli do 29 aug 17.00 uur / Janskerk Graindelavoix 22.30 uur / Domkerk Vox Luminis & Il Gardellino Meer weten over alle concerten? Houd de festivalkrant in de gaten voor alle concerttips.
Pulcinella is een van de belangrijkste karakters uit de commedia dell’arte. Hij is brutaal, gemeen en sluw, niet te vertrouwen. Zijn naam betekent zoiets als ‘haantje’. Hij praat met een kwakende stem, heeft een snavelvormige neus en een hanige tred. Samen met zijn vriendin Teresina bestrijdt hij het onheil. De populaire Pulcinella is hét symbool van Napels. Maar ook in andere Europese landen ontstonden poppen die (hoogstwaarschijnlijk) op hem zijn gebaseerd, zoals onze eigen Jan Klaassen. Tijdens de opening van het festival demonstreert de wereldberoemde poppenspeler Bruno Leone de kunst van de Guarattelle, de traditionele Napolitaanse handpoppenkast. Samen met de gitarist en zanger Gianluca Fusco brengt hij Pulcinella in Utrecht tot leven. Bruno Leone is ook te gast in de gesprekkenreeks Storie napoletane. Hij geeft een demonstratie van de Guarattelle en praat met co-curator Thomas Höft en regisseur Adrian Schvarzstein over verschillende aspecten van Pulcinella. ■●
za 24 aug, 11.00 uur Janskerk Storie napoletane: Siamo Pulcinella Met Thomas Höft, Cristina Donadio, Bruno Leone en Adrian Schvarzstein. Olga Pashchenko klavier
FLOOR VAN DALEN BEROEP: COMMUNICATIEADVISEUR HUISDIEREN: HENWEN, EEN ZEER VITALE, BEJAARDE, NIET DIKKE, WEL GROTE, ROESTKLEURIGE SYRISCHE HAMSTER LIEVELINGSETEN: DINGEN MET VEEL GEROOSTERDE GROENTE EN KRUIDEN. EN SUSHI FAVORIETE COMPONIST: BACH, WAGNER, MAHLER, DAVID BOWIE FESTIVALTIP: CANTAR LONTANO - DIEGO ORTIZ: VESPER IN SURROUND SOUND FAVORIETE FESTIVALLOCATIE: PIETERSKERK EEN DRANKJE DOE IK BIJ: SPRINGHAVER MIJN ‘GUILTY PLEASURE’ IS: MIJN VEEL TE DURE PARFUMVERZAMELING
HENK VOGEL BEROEP: PROMOVENDUS HUISDIEREN: ONGEDIERTE LIEVELINGSETEN: ALLES MET KAAS FAVORIETE COMPONIST: MAURICE RAVEL FESTIVALTIP: GRAINDELAVOIX! FAVORIETE FESTIVALLOCATIE: PIETERSKERK EEN DRANKJE DOE IK BIJ: CAFÉ DERAT MIJN ‘GUILTY PLEASURE’ IS: FOUTE SMEUÏGE DIS
YOURAI MOL BEROEP: ADVISEUR HUISDIEREN: EEN HAMSTER GENAAMD HENWEN LIEVELINGSETEN: RECEPTEN VAN OTTOLENGHI FAVORIETE COMPONIST: RICHARD WAGNER FESTIVALTIP: VIOOLSONATES VAN PORPORA, DOOR LUDUS INSTRUMENTALIS EN EVGENY SVIRIDOV. DO 29 AUG OM 11.00 UUR IN TIVOLIVREDENBURG. FAVORIETE FESTIVALLOCATIE: TIVOLIVREDENBURG EEN DRANKJE DOE IK BIJ: HET GEGEVEN PAARD, STICHTSE TAVEERNE, LIJN 4 MIJN ‘GUILTY PLEASURE’ IS: HEEL VAAK ACHTER ELKAAR NAAR EEN NUMMER LUISTEREN DAT IK OP DAT MOMENT LEUK VIND
Ontdek Napels in TivoliVredenburg
PASSEGGIATA NAPOLETANA UNIEKE FESTIVALOPENING OP VRIJDAG 23 AUGUSTUS Het Festival Oude Muziek Utrecht wordt dit jaar geopend met de Passeggiata napoletana, een muzikale expeditie door festivalcentrum TivoliVredenburg. Het publiek flaneert van zaal naar zaal en van het ene festijn naar het volgende. wordt Napels in al zijn kleuren gepresenteerd: met opera, poppentheater, oude én minder oude muziek. We besluiten de avond met een concert in de Grote Zaal onder leiding van Antonio Florio, de man die al dertig jaar onvermoeibaar nieuw Napolitaans repertoire boven water haalt. Met zijn Cappella
Thomas Höft
© MARIEKE WIJNTJES
Tijdens de openingsavond ontvouwt het muzikale panorama van Napels zich voor onze ogen. Co-curator Thomas Höft regisseert de avond en brengt de stad Napels naar TivoliVredenburg. Dit gebouw heeft veel gemeen met een stad: er zijn verschillende pleinen, grote en kleine ruimtes en wandelgangen, en elke ruimte kan fungeren als toneel. In de zalen
Neapolitana brengt hij een ode aan San Gennaro, de populaire heilige die de stad moet beschermen tegen uitbarstingen van de Vesuvius. Solisten Leslie Visco en Marta Fumagalli schitteren in de wereldpremière van de cantate Pace e Partenope van Cristofaro Caresana. ■● oudemuziek.nl/openingsconcert
Antonio Florio
BEIAARDFESTIVAL OUDE MUZIEK O CARILLON MIO!
vr 23 aug, 18.30 uur Malgosia Fiebig Beiaardconcert voor de festivalopening za 24 aug, 11.00 uur Malgosia Fiebig Pergolesi’s La serva padrona op beiaard zo 25 aug, 16.00 uur Malgosia Fiebig Pergolesi’s Stabat mater op beiaard ma 26 aug, 16.00 uur Gijsbert Kok Carissimo carillon
Ook al staat de Domtoren voorlopig in de steigers, het historische carillon dat helemaal bovenin hangt zorgt voor een gouden rand aan het dit festival: dankzij het negende Beiaardfestival Oude Muziek baadt de hele stad in festivalsfeer.
di 27 aug, 16.00 uur Chantal Mollet & Jasmijn De Wachter Beiaardfringe: van Cimarosa tot O sole mio wo 28 aug, 16.00 uur Henk Veldman Gesualdo, Scarlatti, Pergolesi op beiaard do 29 aug, 16.00 uur Malgosia Fiebig Pergolesi, Porpora & Leo op beiaard
Met muziek op maat van hamer en klok werpen de beiaardiers – rijzende sterren en internationaal gevestigde spelers – een ander licht op het festivalthema. De klanken van de beiaard begeleiden u van de ene naar de andere concertlocatie.
vr 30 aug, 16.00 uur Bob van der Linde Traetta, Scarlatti, Bernardi en Mozart op beiaard za 31 aug, 11.00 uur Malgosia Fiebig Fiorenza, Vinci, Mancini & Scarlatti op beiaard
Wilt u het liefst in alle rust van hun spel genieten? Dan is Flora’s Hof (op de hoek van het Domplein en de Servetstraat) de ideale luisterplek. Stadsbeiaardier Malgosia Fiebig is opnieuw curator van deze reeks concerten op de Domtoren. ■●
COLOFON REDACTIE Hitske Aspers VORMGEVING Esther de Bruijn © ‘O Segreto ‘E Pullecenella is is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2019 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan een beter milieu: gooi deze krant niet weg, maar neem hem mee naar huis of leg hem terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Bedankt! ‘O Segreto ‘E Pullecenella bestaat ook digitaal. Meld u aan via oudemuziek.nl/festivalkrant facebook.com/oudemuziek twitter.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek instagram/utrecht_early_music_festival
zo 1 sep, 16.00 uur Wim Van den Broeck Porpora en Scarlatti op beiaard
Geef een toegift Wilt u ook anderen laten genieten van het Festival Oude Muziek? Dat kan met De Toegift, een initiatief dat het festival voor de tweede keer presenteert. Bij het bestellen van uw kaarten via de website kunt u een vrijwillige bijdrage van € 12,50 doen voor De Toegift. Met het bedrag dat we ophalen, betalen we kaarten voor mensen met minder
financiële middelen. De kaarten komen bij geïnteresseerden terecht via ons partnerschap met De Tussenvoorziening en de Stichting Present. ■●
CONCERTLADDER Festivaldirecteur Xavier Vandamme tipt: ZATERDAG 24 AUGUSTUS 15.00 Le Miroir de Musique / Baptiste Romain Tinctoris’ geheime troost Pieterskerk € 23 / € 20 / € 10 17.00 Cappella Neapolitana / Antonio Florio Festa napoletana! TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10
22.30 Dialogos / Katarina Livljanić Barlaam & Josaphat TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10
WOENSDAG 28 AUGUSTUS 15.00 Kindervoorstelling: Zonzo Compagnie Liedjes met wortels voor kinderen 5-10 jr Theater Kikker € 10
22.30 Concerto Soave / Jean-Marc Aymes Trabaci: Marcuspassie (wereldpremière) Pieterskerk € 23 / € 20 / € 10
22.30 Theatro dei Cervelli / Andrés Locatelli Trabaci, Falconieri, Montella: devotie in Napels Pieterskerk € 23 / € 20 / € 10
ZONDAG 25 AUGUSTUS
DONDERDAG 29 AUGUSTUS
11.00 Catherine Jones & Enrico Baiano Supriani en Lanzetti: sonates voor cello TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10
11.00 Ludus Instrumentalis / Evgeny Sviridov Porpora: vioolsonates TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10
15.00 La Galanía / Raquel Andueza El baile perdido TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10 17.00 Scherzi Musicali / Nicolas Achten Alessandro Scarlatti: kamercantates TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10
MAANDAG 26 AUGUSTUS 11.00 Ensemble Castelkorn / Josef Žák De viool in Napels: Matteis en Guido € 23 / € 20 / € 10 22.30 Nova Ars Cantandi / Giovanni Acciai Leonardo Leo: responsoria Pieterskerk € 23 / € 20 / € 10
DINSDAG 27 AUGUSTUS 11.00 Eva Saladin, Daniel Rosin & Johannes Keller De viool in Napels: Cailò en zijn discipelen TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10
22.30 Vox Luminis & Il Gardellino / Peter Van Heyghen Niccolò Jommelli: requiem Domkerk € 23 / € 20 / € 10
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 13.00 Fernando Miguel Jalôto Napels klavierstad: Giovanni Salvatore Lutherse Kerk € 19 / € 17 / € 10
22.30 Raffaella Milanesi & Ensemble Odyssee / Andrea Friggi Farina, Amodei: serenata’s en cantates TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 15.00 La Fonte Musica / Michele Pasotti Da Caserta en Filipotti: dulcedo et subtilitas Willibrordkerk € 23 / € 20 / € 10 15.00 A nocte temporis / Anna Besson De reis van Quantz TivoliVredenburg, Hertz € 23 / € 20 / € 10 22.30 Hana Blažíková & Markéta Cukrová Ensemble Tourbillon / Petr Wagner Pergolesi: Stabat mater Geertekerk € 23 / € 20 / € 10
ZONDAG 1 SEPTEMBER 13.00 Andrea Buccarella Napels klavierstad: Gaetano Greco Lutherse Kerk € 19 / € 17 / € 10 17.00 L’Escadron Volant de la Reine Caresana, Ziani, Scarlatti: settimana santa Geertekerk € 23 / € 20 / € 10